חזרה לדף הראשי של מכון מעלה אדומים tornar a la pajina prinsipal
del Instituto
חזרה לדף הראשי של אוצר הלשון הספניולית tornar a la pajina prinsipal del Trezoro
|
אוצר הלשון הספניולית (לאדינו) לדורותיה – המילון המקיף ההיסטורי מילון המובאות: דיגומים מילוניים לפי סדר אלפביתי |
|
Trezoro
de la Lengua Djudeoespanyola (ladino) a traves de las
Epokas - Diksionario amplio istoriko
Diksionario de sitasiones: Enshemplos leksikales Segun el orden alfabetiko |
|
abafir adv. |
בשפע רב, בהגזמה |
abundantly, plentifully, profusely, in excess. |
|
a la plasa, algunos dias se topa peshe abafir (Nehama) |
|
abajá/abadjá (t.) m. |
צוהר, אשנב, חלון אוורור |
skylight, hatch, peephole, porthole, ventilation window. |
|
avrir una abadja en el techo (Nehama) |
|
abajur/abajú/abadjú/abadjur (fr.) m. |
אהיל; תריס; מצחיה |
lampshade; shutter, blind; peak, eye-shade. |
|
kuando ay mucho sol kale serrar los abadjus (Nehama) |
|
abaldado adj. |
נכה, בעל מום, משותק |
crippled, disabled, invalid, paralytic, paralyzed. |
|
kedate abaldado (Nehama) |
|
abaldarse v. refl. |
השתתק; נעשה משותק/בעל מום; התבטלה גזירה |
fall silent, to become paralyzed/ become mutilated; a decree was abolished |
|
se tuyo i s'abaldo (Nehama) |
|
abandonado adj. |
נטוש, עזוב |
abandoned, deserted, forsaken |
|
un viejo abandonado (Nehama) |
|
abandonar v. |
עזב, נטש, זנח; הזניח, הפקיר; ויתר על; דחה; התפטר, הסתלק |
leave, abandon, desert, forsake; cast off, neglect; forfeit; reject; resign, leave. |
|
Non mos deshes i non mos abandones (Moscona) |
|
abash- no sale abash (t.) |
לא לצאת ראש עם מישהו |
to not get along with someone |
|
bravo a ti ke salites abash de este fecho (Nehama) |
|
este ombre es muy kavesudo, no se sale abash kon el (Nehama) |
|
abashada f. |
נזלת, הצטננות, התקררות; ירידה, מורד, מדרון, שיפוע, שֵׁפֵל |
catarrh, catching a cold, cooling; descent, drop slope, incline, slant; worthless, despicable |
|
Esta kon abashada (Moscona) |
|
en la vida ay abashadas i suvidas (Nehama) |
|
abashado adj. |
מנוזל, מצונן; שנפל, ירוד |
caught a cold; fallen, inferior, low, lesser |
|
Abashado de los sielos (Moscona) |
|
abashamano/d'abashamano |
מתחת לשולחן, בסתר |
under the table, unofficially, secretly |
|
lavorar d'abashamano (Nehama) |
|
abashar v. |
ירד, פחת; הוריד, הפחית, הנמיך; העמיק (בשאלה/נושא) |
decline, descend, come down, to be reduced, to be lessened; lower, reduce, diminish; to deepen, to go deeper |
|
Abasho la lana - pujo el gaytan (Moscona) |
|
Ay dizientes ke el presio del pan va abashar (Moscona) |
|
Otra koza no le abasha (Moscona) |
|
abashar la eskalera (Nehama) |
|
no esta abashando porke esta hazino (Nehama) |
|
abasharon las aguas (Nehama) |
|
es la ora ke le abasha la bovedad (Nehama) |
|
el mestro le abasho la mezada (Nehama) |
|
abasha de lo ke devia lo ke ya te pagi i lo ke te di atras (Nehama) |
|
el hazino sudo i le abasho la kayentura, estuvo en repozo i le abasho la tansion (Nehama) |
|
abasharon los presios (Nehama) |
|
abasho la lana i suvio el algodon (Nehama) |
|
abasho adv. |
מטה, למטה |
down, downward |
|
Abasho en el kurtijo (Moscona) |
|
Mirar de arriva abasho (Moscona) |
|
Abasho la gerra! (Moscona) |
|
abashar abasho (Nehama) |
|
favlar de abasho arriva (Nehama) |
|
meter todo de abasho arriva (Nehama) |
|
no me se va el komer para abasho (Nehama) |
|
abastado - El Abastado |
שַׁדַּי, אלהים |
god |
|
El Abastado bendisho a Yaakov avinu i amargo a Naomi (Nehama) |
|
abastadrear v. |
קלקל, השחית |
to spoil, to damage, destroy |
|
la negra kompanyia abastadrea los uzos i las maneras de los fijos (Nehama) |
|
abastansa (it.) f. |
כמות מספקת, מספיק |
sufficient amount, enough |
|
Ya tenemos abastansa (Moscona) |
|
tener abastansa de komanya para el envyerno (Nehama) |
|
abastar v. |
הספיק |
to be sufficient |
|
La paras no me estan abastando (Moscona) |
|
ya abasta i sovra (Nehama) |
|
ya tomo el dupyo de lo meresido; dize ke no le abasta i kiere mas (Nehama) |
|
no me abastan mis males; tengo por agusto los males de la par entera (Nehama) |
|
el Dio ke diga i abasta (Nehama) |
|
abasta ke kite un biervo de la boka para ke sea ovedesido sin tadria (Nehama) |
|
basta mi nombre ke sea de Abravanel! (Nehama) |
|
abasteser v. |
סיפק, כילכל, צייד |
supply, to provide for, to feed and clothe, to equip |
|
Para abasteser la kumanya es menester de penar sus venti unyas (Moscona) |
|
lavora de dia i de noche para abasteser a su famiya (Nehama) |
|
abastesiente adj. & adv. |
מספיק, די הצורך |
enough, sufficient |
|
tener abastesiente para pasar el mez (Nehama) |
|
abasto m. |
הספק; כמות מספקת |
output; sufficient amount |
|
Tenemos abasto de arina (Moscona) |
|
Entendi ke no komites a tu abasto (Moscona) |
|
faze sigaros a la mano, i dos d'eyos no le damos abasto para embrujar lo ke kita de la mano, tanto lavora presto (Nehama) |
|
abatanar v. |
בטש, הידק (בד בתעשית הבדים) |
to beat, to fasten together (fabric) |
|
los panyeros de Salonik iyan abatanar las lanas, los panyos en las aguas de Verrya (Nehama) |
|
abatido adj. |
מדוכא, מדוכדך, מוכה (גם נפשית), נדכא; קודר, עגום, נוגֶה; מיוגע; המום, נדהם |
depressed, to be down, beaten (also mentaly), despondent, humiliated; dark, gloomy, bleak, sad, melancholy, doleful; exhausted; shocked, stunned, astonished, amazed |
|
Abatido al polvo de la tierra (Moscona) |
|
esta abatido despues de un dia muy kanseryozo (Nehama) |
|
pedrio mucha para en su fecho i esta abatido, abatidiko (Nehama) |
|
abatimiento m. |
דכאון, דכדוך, יאוש; תשישות, החלשות, התמוטטות; תדהמה |
depression, dolefulness, despair; exhaustion, frailty, weakening, collapsing, breakdown ; astonishment |
|
Abatimiento de korason (Moscona) |
|
abatir v. |
דיכא, השפיל העיק על; פגע ב- הלם, היכה, המם; הפיל, הפיל ארצה, מיגר; התיש; פחת |
to depress, oppress, humiliate, to press on; to harm something/someone, to beat, to strike, to hit, to stun, to shock; to drop, to drop down, eradicate; to wear out, exhaust; decline |
|
El frio abate el leon (Moscona) |
|
el frio ya abatio (Nehama) |
|
el kayentor ya abatio (Nehama) |
|
la kayentura ya abatio (Nehama) |
|
la ravia ya abatio (Nehama) |
|
la sekera/la fambre/ la luvia ya abatio (Nehama) |
|
el aire/ el pedrisko ya abatio (Nehama) |
|
la landra/ la holera ya abatio (Nehama) |
|
el espanto ya abatio (Nehama) |
|
la la luvia abate el aire (Nehama) |
|
abediguar v. |
תמך, סעד, סייע, חיזק; החיה |
to support, take care of, to nurse, to help, assist, strengthen; resuscitate, revive |
|
abediguar famiyas, hazinos, guerfanos i bivdas (Nehama) |
|
abediguar a su provre, a su djidio (Nehama) |
|
ablandado adj. |
מרוכך |
softened, mollified |
|
ya parese mas ablandado (Nehama) |
|
ablandar v. |
ריכך |
soften |
|
La gayina ya se ablando (Moscona) |
|
No ay ablandar esta kavesa! (Moscona) |
|
Ablandar los guevos (Moscona) |
|
ablandar la karne (Nehama) |
|
ablando el frio/la kalor (Nehama) |
|
el Dio ke le ablande el korason (Nehama) |
|
abogador/abogado m. |
עורך דין, פרקליט, סניגור |
lawyer, attorney, defence attorney |
|
tener abogadores (Nehama) |
|
mijores abogadores ke mos apareje el Dio (Nehama) |
|
abokado adj. |
גחון, כפוף |
bent over, bent, hunched |
|
Abokado sovre el livro (Moscona) |
|
abokarse v. refl. |
גחן, התכופף, רכן, היטה עצמו, השתחווה; נעתר; נכנע, השפיל עצמו |
to lean, to stoop, bend over, bend forward, to tilt oneself, bow down; accede; to surrender, to degrade oneself, to humble oneself |
|
abokarse para arrekojer una koza de en basho (Nehama) |
|
aboltadero m. |
התהפכויות, תזוזות בלתי פוסקות (למשל בשינה) |
turning, rolling over, non stop movement (for example, in one's sleep) |
|
Esta en la kama kon un mal aboltadero ke no desha dormir a los otros (Nehama) |
|
aboltado adj. |
הפוך, שנהפך ל-; מומר, משומד, כופר, דונמה (חסיד שבתי צבי) |
overturned, invertded, that became; converted, heretic, non believer, donme (shabtay zvi follower) |
|
Shabetay Sevi hue un aboltado (Nehama) |
|
aboltadura f. |
היפוך |
turning over, inversion, contrary |
|
pagar al shastre la aboltadura de un vestido (Nehama) |
|
aboltar v. |
סובב, הקיף; הפך; חזר, שב, הלך בחזרה; החזיר; הפנה; החליף; השתנה |
to turn, to spin, to surround; to turn over an object; to return, to come back, go back; return an object; refer; replace; to become changed |
|
No le aboltes kara! (Moscona) |
|
No aboltesh las palavras (Moscona) |
|
vo ir en kaza i vo aboltar sin tadrar (Nehama) |
|
ya aboltates la kara, ya paso el dia, la semana, el mez (Nehama) |
|
este ninyo era muy malo, ya abolto (Nehama) |
|
el tiempo abolto (Nehama) |
|
aboltarse v. refl. |
התהפך; הסתובב; חזר מנסיעה; שינה טעמו; המיר דתו |
turn over; turn around; to come back from a trip; to change taste; to convert religion |
|
s'aboltó la barka i el barkero s'afogó (Nehama) |
|
s'abotió la redoma i se vazió el vino (Nehama) |
|
se abolta por onde le viene el ayre (Nehama) |
|
al aboltar de viaje (Nehama) |
|
abonachear (it.) v. |
נרגע, נחלש (סערה) |
relaxe, calm down, to be weakened (storm) |
|
el tiempo abonacheó (Nehama) |
|
abonarse v. refl. |
חתם/נעשה מנוי (על כתב עת וכו'); "נתקע"; הפחית, עשה הנחה |
sign/to become a subscriber (to a magazine etc.); become stuck; reduce; to give discount |
|
abonar los presyos/abonar una fakura. (Nehama) |
|
abordar v. |
נגע ב-, השיק ל-; עגן |
to touch something, to touch; to anchor |
|
la barka abordó al molo (Nehama) |
|
abordar una kuestion sin ir por kalejikas (Nehama) |
|
aborreser v. |
שנא, תעב, בחל ב-, מאס |
hate, loath, despise, to abhor, detest |
|
los ensavanados se fazen aborresér (Nehama) |
|
aborresido adj. |
מתועב, שנוא, משוקץ |
despicable, hated |
|
Aborresido del Dio i de la djente (Moscona) |
|
aborresido del Dio i de la djente (Nehama) |
|
aborresión f. |
שנאה, איבה, טינה, מיאוס |
hate, animosity, grudge, resentment, abomination, repulsiveness |
|
Me entro aborresion por el tutun (Moscona) |
|
me entró aborresion por este lugar, por esta persona (Nehama) |
|
tengo aborresion por este komer (Nehama) |
|
abovado adj. |
מטופש; טיפש |
silly, foolish; stupid, fool |
|
Bovo abovado (Moscona) |
|
lo griti, al lugar de responder me kedo mirando en la kara de un aire abovado (Nehama) |
|
abovarse v. refl. |
השתטה |
to behave like a fool, act idiotically |
|
al lado de este mestro, el ninyo se abovo al lugar de agudeserse (Nehama) |
|
abrasada f. |
חיבוק |
hug, hugging, embracing |
|
en tornando de viaje, en una abrasada, el padre apreto su pecho a su mujer i a sus dos fijikos (Nehama) |
|
abrasar v. |
חיבק |
to hug, to embrace |
|
kierer abrasar mucho, muchas kozas en una (Nehama) |
|
kien mucho abrasa poko apreta (Nehama) |
|
abrasijos m. pl. |
התגפפויות |
caressing (plural) |
|
Manko sea esta manera de abrasijos! (Moscona) |
|
onde ay muchos abrasijos ay mucha falsía (Nehama) |
|
abraso m. |
חיבוק |
hug, hugging, embracing |
|
Ayer se pelearon, agora ya stan bezos i abrasos (Moscona) |
|
arresevir kon bezos i abrasos (Nehama) |
|
abrevar v. |
השקה; השקה הצאן |
to water; to water the flock |
|
el pasíor abreva su revanyo (Nehama) |
|
abrigado adj. |
חוסה, מסתופף |
takes refuge or shelter ; spends time at - , visites frequently |
|
kaza bien avrigada kontra el frío/la luvia (Nehama) |
|
abrigarse v. refl. |
תפס מחסה, חסה בצל,התגונן |
to take cover, to be under the protection of, to defend oneself, to protect oneself |
|
Abrigate bien ke el frio esta grande (Moscona) |
|
abrigarse debasho una ala de tejado/débasho un arvol/debasho las alas de uno/debasho las alas del Dio/ las alas de los malahim (Nehama) |
|
abrigarse del ladronisio (Nehama) |
|
abrigarse de la luvia/del viento/del sol (Nehama) |
|
abrigo m. |
מקלט, מחסה |
shelter, refuge, hideout |
|
kada padre de famiya deve de asegurar un abrigo para los suyos (Nehama) |
|
abrikok m. |
משמש |
apricot |
|
los kueshkos de abrikok, ke son amargos, se adulsan kuando se deshan unos kuaníos dias kon agua i sal (Nehama) |
|
abudaraho m. |
קוויאר יבש, ביצי דגים מיובשות |
dry caviar |
|
el abutargo es muy kyisto en Oriente: se toma komo aperitivo, para avrir la gana, o despues de komer (Nehama) |
|
abufado adj. |
מנופח, נפוח |
inflated, swollen |
|
abufado del esfuenyo (Nehama) |
|
abufarse v. refl. |
התנפח; תפח, צבה |
to become swollen; swell, grow in size |
|
Se abufo de yorar (Moscona) |
|
abukí adj. |
נטוי, משופע |
inclined, sloping |
|
un tavlado abuki (Nehama) |
|
abuzar v. |
ניצל, ניצל לרעה; הגזים, עבר את הגבול; השתמש באופן לא הוגן; התעלל |
to use, exploit; exaggerate, to overdo it, to cross the line; to use in unfair manner; to abuse |
|
No kero abuzar de vuestro tiempo (Moscona) |
|
ach (t.) adj. |
משתוקק, רעב מאוד |
yearn, long for, desire, to be famished |
|
estar ach por komer (Nehama) |
|
estar ahc por pelear (Nehama) |
|
achakar v. |
תירץ, חיפש תרוצים |
to make excuses, to look for excuses |
|
No achakeas achakes kon malisia (Moscona) |
|
para eskuzar la tadria, achako ke le tomo la luvia (Nehama) |
|
achake m. |
תירוץ, אמתלה, תואנה; סיבה, גורם |
excuse, pretext; cause, reason |
|
No ay muerte sin achake (Moscona) |
|
achakes conj. |
בגלל, מפני ש-, בשל |
because, because of |
|
No vino achakes ke estuvo muy okupado (Moscona) |
|
achakozo adj. |
עדין, שביר, רופף; שבריאותו רופפת, חשוף למחלות; מבקש תרוצים; מועד לגנוב, לעשות מעשים לא ראויים, אינו ראוי לאמון, יש לנהוג בו זהירות |
gentle, delicate, fragile, loose; that suffers from unstable health, exposed to diseases; looks for excuses; prone to theft or to inappropriate deeds, unworthy of trust, needs to be handled with caution/ prudence |
|
no lo deshesh solo al lado de la kasha: es achakozo (Nehama) |
|
achatar (it.) v. |
שיטח, רידד |
to flatten, to beat flat, to roll out |
|
Achatar komo oja de lata (Moscona) |
|
acherkarse v. refl. |
הבחין, שם לב |
to notice |
|
dize ke me estuvo faziendo sinyos kon las manos, kon los ojos para meterme en guardia, ma yo no me acherki de nada (Nehama) |
|
achetador (it.) m. |
מקבל שטר החוב |
the recipient of the bill/ promissory note |
|
el achetador de una kamiala (Nehama) |
|
achetar (it.) v. |
הסכים, נענה, נעתר, קיבל, השלים עם |
agree, to consent ,comply, accede, to accept, to make peace with |
|
no kieria entrar en un fecho, le arrogi y acheto (Nehama) |
|
achik (t.) adj. |
בהיר |
clear, lucid, bright |
|
La ropa esta muy achik (Moscona) |
|
El echo ya sta achik (Moscona) |
|
achikar v. |
הקטין |
make smaller, to reduce |
|
achikar un tapet (Nehama) |
|
achikyoz (t.) adj. |
פיקח |
clever |
|
No seas tan achikyoz! (Moscona) |
|
achileado (t.) adj. |
אדם שהשכיל/הרחיב דעתו/התפתח/נעשה משוחרר/שנעשה מודרני |
a person that got educated/ broadened his horizones/ evolved/became liberated/became modern |
|
un kazalino achileado (Nehama) |
|
achilearse (t.) v. |
נעשה בהיר; נעשה עצמאי, השתחרר; נעשה משוחרר/מודרני, התפתח |
become clear; become independent, become free, to become liberate/modern, evolve |
|
El sielo se achileo (Moscona) |
|
Ke se le achileara este mazal! (Moscona) |
|
paresia un tonto, ma de kuando frekuenta kon djente se achileo (Nehama) |
|
achunkado adj. |
מתרווח, יושב בנוחות; יושב בכבדות; יושב ישיבת כריעה |
making himself comfortable, sitting comfortably; sitting heavily; squating |
|
nos vino a vijitar para federmos, se kedo dos malas oras achunkado; no le mirimos en la kara (Nehama) |
|
achunkarse (vulg.) v. refl. |
ישב בכבדות - מכוון למי שהתיישב שלא לרצון; התישב בכריעה; נהפך לנכה |
to sit heavily - referes to someone who sits unwillingly; to sit crouched; to become crippled |
|
Se achuko en la kyushe (Moscona) |
|
achyoz (t.) adj. |
גרגרן, זולל וסובא |
gluttonous, insatiable |
|
Es muy achyoz artasion para el no ay! (Moscona) |
|
ad ayom (ebr.) adv. |
עד היום |
to this day |
|
muchos uzos del tiempo del rey David kedaron ad ayom sin trokamiento (Nehama) |
|
adam (ebr.) m. |
אדם, בן אדם; אף אחד |
person, man, human being; nobody |
|
espartir una suma de moneda a tanto por adam (Nehama) |
|
adam no pasa por esta kaleja (Nehama) |
|
adam no demanda por mi (Nehama) |
|
del tiempo d'Adam arishon (Nehama) |
|
adanearse v. refl. |
עצר עצמו, נמנע, התאפק |
to stop oneself, avoid, abstain, refrain, to restrain oneself, to hold back |
|
se adaneo por la kaye (Nehama) |
|
la karrosa se adaneo delantre de mi kaza (Nehama) |
|
adanearse por urinar (Nehama) |
|
el mestro le diso las del perro i el supo adanearse para no responder (Nehama) |
|
adefla f. |
לענה; כינוי למשהו מר מאוד |
wormwood; a nickname for something very bitter |
|
estavan bailando i kantando, ensupito se aferraron de manos i se les fizo todo fyel y adefla (Nehama) |
|
adelantado adj. |
מתקדם, מתקדם בדעותיו; מוקדם; כשרוני |
advanced, advanced in his opinions; early; talented, skillful |
|
Adelantado en los estudios (Moscona) |
|
adelantar v. |
התקדם, השתפר; הקדים, קידם |
to advance, to progress, improve |
|
Nuestros armadas adelantaron de diez kilometros (Moscona) |
|
adelantarse v. refl. |
התקדם; קידם פני הרעה, מנע |
to advance, to progress, to face evil, prevent |
|
Se adelanto de antes kon antes (Moscona) |
|
tenia entision de yamarlo a komer, ma se adelanto i es el ke me envito (Nehama) |
|
adelanto m. |
מקדמה (בריצה, תחרות); עדיפות; שיפור |
advance (in running, race, competition); priority; improvement |
|
Ovrar por el adelanto de la sensia (Moscona) |
|
tiene mucho adelanto, no lo puedo aferrar (Nehama) |
|
favlar mal de uno por adelantre i por atras (Nehama) |
|
adelantre adv. |
קדימה, לפנים, הלאה |
forward, in front, further on, onward |
|
Kamina adelante! (Moscona) |
|
Kaminavan kon la banda adelantre (Moscona) |
|
además adv. |
חוץ מזה, מלבד זאת, לבד מ-, יתר על כן |
besides that, furthermore, moreover |
|
te akavidaron kontra este ombre; ademas ya lo vites arrovar kon tus ojos i portanto le dates konfiensa (Nehama) |
|
adevitar v. |
נטל עליו מחוייבות |
to take upon a commitment, commit |
|
Me adeviti de venir en kada'ldia (Moscona) |
|
adiar (port.) v. |
דחה ליום אחר |
postpone to another day |
|
si prometes no adies para mantener palavra (Nehama) |
|
adientro prep. |
ב- |
in, at |
|
ay ladron adientro la kaza (Nehama) |
|
estar adientro de un fecho (Nehama) |
|
alimpyar una bota por adientro i por ahuera (Nehama) |
|
ninguno save lo ke el otro tiene adientro: (Nehama) |
|
en la borrachez, en la ravia, todo lo ke ay adientro sale ahuera: aborrision, kovdisia, dezeos negros, penserios somenos (Nehama) |
|
o adientro o ahuera (Nehama) |
|
ni adientro ni ahuera (Nehama) |
|
tener el guerko por adientro (Nehama) |
|
adientro de una frangola salio un djidyo (Nehama) |
|
adjabá? (t.) interog. |
האמנם? היתכן? |
is that so? can it be? |
|
adjabá atornó de viaje i no supimos nada? (Nehama) |
|
adjadisa! interj. |
מגיע לו! |
he has it coming! he deserves it! |
|
está yevando mal kon su fijo, adjadisa, ke no lo ambizara tanto negro de chiko (Nehama) |
|
adjamí (t.) |
טירון, ירוק, בלתי מנוסה |
beginner, novice, unexperienced |
|
es ainda adjamí (Nehama) |
|
adjamilik (t.) m. |
חוסר נסיון; שגגה (מחוסר נסיון); עזות פנים |
lack of experience; error, mistake (from lack of experience); insolence |
|
Grande adjamilik de su parte (Moscona) |
|
es adjamilik de meterse en un kuriente kuando s'esta sudando (Nehama) |
|
adjenimol! (t.) interj. |
לעזאזל! |
damn it! to hell with it! |
|
Adjenimol! No kero ni saver! (Moscona) |
|
adjidear (t.) v. |
ריחם |
to pity, to have mercy on |
|
es de adjidear al riko ke deskaye mas ke al prove ke nasió prove (Nehama) |
|
no tiene kien lo adjidee (Nehama) |
|
adjidearse (t.) v. refl. |
ריחם, נכמרו רחמיו, התמלא חמלה |
to pity, to have mercy on, to feel sory for, to be filled with compassion |
|
Me se adjideo la alma de ver (Moscona) |
|
Djideate de mi! (Moscona) |
|
No adjidees la para! (Moscona) |
|
adjilé (t.) f. |
חפזון, פזיזות, מהירות |
haste, hurry, rush, rashness, recklessness, swiftness, quickness, speed |
|
Ke es la adjilé? (Moscona) |
|
Se metio en la kaye kov grande adjilé (Moscona) |
|
adjizlik (t.) m. |
צער, עצב, עגמה; כעס |
sadness, sorrow, grief; anger |
|
El adjizlik se lo kere kitar kon mi! (Moscona) |
|
adjuntamiento m. |
חיבור, צירוף, איחוד, היתוך; אסיפה, התכנסות, כינוס; הצטרפות, התחברות, התאחות; ייחוד, הזדווגות |
connection, combination, merger, unification, melting together, fusing together; assembly, convention, gathering; joining, connecting, coming together; coitus, copulation |
|
Mejor morar kon leones I kulevros mas ke adjuntamiento de mujer pleitoza (Moscona) |
|
adjustar v. |
הוסיף, השלים, הגדיל; סידר; השלים פרטים כדי לעשות את הסיפור אמין |
to add, to complete, enlarge; arrange, put in order; added detailes to make a story credible |
|
Me se azen demenester otros diez mil levos para adjustar el kontado (Moscona) |
|
Para adjustar el shabat se kere una bolsa sin dip (Moscona) |
|
Yo vo adjustar ke... (Moscona) |
|
adjusto m. |
הסכם; תוספת, השלמה |
agreement; addition, supplement |
|
Mas vale mal adjusto ke buen pleito (Moscona) |
|
adolar v. |
פיסל, גילף, חטב |
sculpt, carve, engrave, chop |
|
I adolo dos tavlas de piedra komo las primeras (Moscona) |
|
Adolar en piedra i palo (Moscona) |
|
adolmar v. |
התקשה, הקשיח |
to become harden, to harden |
|
La mano tengo adolmada (Moscona) |
|
adoloriado adj. |
כואב, מלא צער |
hurting, full of sorrow |
|
El pie tengo adoloriado (Moscona) |
|
adormeser v. |
הרדים; נמנם |
to put to sleep; to take a nap, to doze |
|
Ni dormir ni adormeser (Moscona) |
|
la kalor huerte adormese (Nehama) |
|
la asperina adormese la dolor (Nehama) |
|
el estar mucho asentado adormese los miembros (Nehama) |
|
adormeserse v. refl. |
הקהה; נרדם |
to dull; to fall asleep |
|
me se adormesieron el pie i la mano (Nehama) |
|
adormesido adj. |
רדום, חסר תחושה |
dormant, sleepy, numb |
|
El pie tengo adormesido (Moscona) |
|
tengo la pierna adormesida (Nehama) |
|
adormesimiento m. |
הרדמות, תרדמה, הרדמות יתר; הרדמה |
falling asleep, slumber, oversleep; causing to sleep |
|
I adormemiento kayo sovre Avraam (Moscona) |
|
adornar v. |
קישט, ייפה, סידר יפה, עיטר |
to decorate, to beautify, to arrange nicely |
|
adornar la kaza para resivir vijzita (Nehama) |
|
adornarse v. refl. |
התקשט |
to decorate oneself |
|
se vistio i se adorno para la boda (Nehama) |
|
adotrinar v. |
הורה, חינך |
teach, educate |
|
un buen padre save adotrinar a su fijos (Nehama) |
|
adovar v. |
תיקן, שיקם, הטליא; השכין שלום, השלים (בין שני בני ריב) |
to repair, rehabilitate, to patch; to make peace, to make peace between two people |
|
Adovar la kondukta (Moscona) |
|
Danyar es kolay, adovar es fuerte (Moscona) |
|
adovarse v. refl. |
הסתדר |
to manage (with a situation), to work out (a situation) |
|
estavan peleados, ya se adovaron (Nehama) |
|
adove m. |
לבֵנה (מיובשת בשמש) |
a brick that is dried in the sun |
|
I era a eyos el adove en lugar de piedra (Moscona) |
|
adrer /adrir v. |
שרף, הבעיר, הדליק; בער |
to burn, to set on fure, to light; to burn (passive) |
|
El gaz esta adriendo de dia I de noche (Moscona) |
|
aduk (ebr.) |
נזיר |
monk |
|
Yo le digo ke so aduk, el me demanda kuantos krios tengo (Moscona) |
|
adula f. |
שמחה גדולה |
great joy |
|
Esta unas adulas! (Moscona) |
|
adulsar v. |
המתיק, ריכך, הקל; הגיש דברי מתיקה |
to sweeten, to soften, to relieve; to serve sweets |
|
Adulsar la moleja (Moscona) |
|
Es aedado ma le plaze dar bueltas de manseviko (Moscona) |
|
afaká f. |
שעמום |
boredom |
|
Ya me suvio afaka a la kavesa (Moscona) |
|
Ya me dio afaka de sintir uno i mizmo (Moscona) |
|
afalagar v. |
הרגיע, ניחם, ריצה, השקיט; נתן סיפוק |
to calm, console, appease, to please; to give satisfaction |
|
afalagar kon palavras (Nehama) |
|
afalagasión f. |
ניחומים, תנחומים |
consolation, condolences |
|
Para esta piedrita afalgasion no ay! (Moscona) |
|
afalsear v. |
זייף |
to forge |
|
Agora i la manteka la estan afalsando (Moscona) |
|
afamado adj. |
מפורסם, ידוע, נודע, בעל שם; רעב, משתוקק ל- |
famous, publicized, well-known; hungry, craving/yearning for - |
|
Un doktor muy afamado (Moscona) |
|
un médiko afamado (Nehama) |
|
presto, ke traygan komer, estamos afamados (Nehama) |
|
afamado de gloria (Nehama) |
|
afamar v. |
הפך (מישהו) למפורסם; הרעיב |
to make somebody famous; to starve |
|
la mestra mizmiza afama a las servideras (Nehama) |
|
afamarse v. refl. |
התפרסם, נודע, קנה לו שם |
to become famous, to become well-known |
|
El ke tiene la sensia kon eya se afama (Moscona) |
|
afanado adj. |
סובל, מעונה; משלה עצמו |
suffering, tortured; self deluding |
|
Akorrido i afanado (Moscona) |
|
afartado adj. |
שבע |
full |
|
se hue afanado de todo lo bueno de este mundo (Nehama) |
|
afartar v. |
השביע |
to satiate |
|
un punyadiko de tyerra afarta solo el ojo del ombre (Nehama) |
|
afartarse v. refl. |
שבע |
|
|
la salud es de komer un bokado manko de lo ke se kiere para afartarse (Nehama) |
|
afartarse de meldar (Nehama) |
|
mis nietos me vinyeron a vjzitar, estuvieron dos puntos i se hueron, no me afarti de verlos (Nehama) |
|
afaziendado adj. |
בעל רכוש |
has many possessions |
|
riko i afaziendado (Nehama) |
|
afaziendarse v. refl. |
התעשר |
to become rich |
|
este mansevo se afaziendo kon la dota ke tomo de su eshuegro (Nehama) |
|
afeado adj. |
מכוער; מוקע, מגונה |
ugly; blamed, outcast, improper, indecent |
|
afeado del Dio i de todo el mundo (Nehama) |
|
afear v. |
כיער; הטיל דופי; נזף קשות |
uglify; to defame; reprimand harshly |
|
Ma de afear son akeas mujeres ke salen por los kampos i por las karreras yenas de hadras i rizas (Moscona) |
|
este chapeo te afea (Nehama) |
|
afearse v. refl. |
התכער; האשים את עצמו |
to become ugly; to blame oneself |
|
Komo chika era ermoza, en grande se afeo (Moscona) |
|
El se afeava de la severidad de sus primeros djuzgamientos (Moscona) |
|
al lugar de afermoziguarse se afeo (Nehama) |
|
afedeser v. |
הסריח, הצחין |
to stink |
|
estuvo días sin komer i se le afedesio la boka (Nehama) |
|
afedeserse v. refl. |
התחיל להעלות צחנה |
to begin to raise stench |
|
Se afedeesieron or sea: se izieron aboresivles (Moscona) |
|
afeentar v. |
שעמם, היה לטורח, עִייף |
to bore, to become a burden, to tire |
|
Ya afeenteo al kolel (Moscona) |
|
afeentarse v. refl. |
השתעמם, נמאס לו, התעייף |
to be bored, to be tired of, to become tired |
|
Ya me afeenti de esta vida! (Moscona) |
|
afeento m. |
צרה, דאגה |
trouble, worry, concern |
|
Kada dia un modo de afeento (Moscona) |
|
afeksionado adj. |
מחבב; חביב, אהוד |
to like, to be fond of; likeable, liked |
|
un amigo afeksyonádo (Nehama) |
|
afermoziguar v. |
ייפה, קישט, שיפר |
to beautify, to decorate, improve |
|
el bienyevar aformozea, el malyevar embrutese (Nehama) |
|
aferrada f. |
אחיזה, תפיסה |
to grasp, to hold, to catch |
|
en una aferrada se yevo la metad del komer ke avia para todos (Nehama) |
|
aferrar v. |
תפס, אחז, החזיק; תפס (שכלית), הבין; הגיע |
catch, hold; comprehend; to arrive |
|
Ya me aferri la bela (Moscona) |
|
aferró la luvia (Nehama) |
|
aferrarse v. refl. |
נתפס, נאחז; התאהב; התעמת עם; ''תפס'' מחלה |
to be caught, to clutch at; to fall inlove; to confront; to 'catch' a disease |
|
Ya se le afero la mintira (Moscona) |
|
aferrarse de un detalio, de una bava (Nehama) |
|
empesó kon eniegar ma en avlando se aferró el propio kon sus palavras (Nehama) |
|
afeshugar v. |
ליטף, פינק; פיתה, החניף; הטריד, הפריע (סלוניקי ויוגוסלביה), חנק בחיבוקים |
to stroke, pamper; seduce, flatter; to bother, interrupt, disturb, to 'strangle' with hugs |
|
este pezgado me viene a ver kada ora i kada punto, me está afesugando (Nehama)) |
|
afeshugozo adj. |
מטריד, מפריע, מלאה; (על אוכל:) מבחיל, מעורר בחילה/סלידה |
disturbing, interruptive, tiring; nauseating/sickening (told about food) |
|
un beveraje mucho dulse es afesugozo (Nehama) |
|
afiansado adj. |
שנהנה מאשראי |
that has credit |
|
estar afiansado en las bankas (Nehama) |
|
afiansar v. |
בטח ב-; הבטיח; ערב ל-, נתן אשראי |
to trust in-; to promis; to vouch for-, to give credit |
|
Afiansa por tu kompaniero el karar ke alkansa tu mano (Moscona) |
|
afigurar v. |
צייר, צייר דיוקן; פיסל, עיצב; שיווה בדעתו, שער בנפשו, צייר בדעתו, דמיין |
paint, to paint a portrait; sculpt, design; imagine, assume |
|
no viene a afigurar a uno ke fizo buenos estudios kon uno ke no save ni meldar (Nehama) |
|
afijado adj. |
שיש לו ילדים; ילד מאומץ |
that has children |
|
esta kazado i afijado (Nehama) |
|
afiliarse v. refl. |
התקבל לאירגון/מועדון חברים |
to be accepted as a member in an organization/club |
|
afiliarse a una sochetá sekreta (Nehama) |
|
afilú (ebr.) conj. |
אפילו |
even if |
|
afilu hazino se va al fecho (Nehama) |
|
una madre kiere bien a su fijo afilu si es un bandido (Nehama) |
|
afilvanar v. |
הכליב |
staple, baste |
|
afilvana antes de kuzir (Nehama) |
|
afín de conj. |
כדי ל-, במטרה ל- |
in order to- |
|
esta kurriendo afin de arrivar a tiempo (Nehama) |
|
se echo a arrovar afin de traer pan a su famiya (Nehama) |
|
afinar v. |
עידן, עשה דק; הרעיב; סיים |
to refine, to make thin; to starve; to finish |
|
la madrasta afina, en vezes, a los fijos de la otra madre (Nehama) |
|
afinarse v. refl. |
התעדן; כחש, סבל מתת תזונה; הרעיב עצמו - מקמצנות/מתוך רצון לרזות |
to become refine; to become very skiny, to suffer from malnutrition; to starve oneself on purpose |
|
el kazalino se afina kuando mora en la sivdad (Nehama) |
|
no kome komer de bivos, se está afinando, por eskarsedad (Nehama) |
|
afinkarse v. refl. |
נתקע, ננעץ |
to be stuck in, to be jammed in |
|
me se afinkó el bokado, el komer al estomago (Nehama) |
|
afinko m. |
כאב בטן, עצירות, מזון לא מעוכל שדבק בבטן; אידיאה פיקס, אובססיה; מוסר כליות, יסורי מצפון |
stomach ache, constipation, undigested food stuck in the stomach; fixed idea, obsession; guilty conscience, remorse |
|
se le mitió un afinko en la boka del alma (Nehama) |
|
afirmar v. |
אישר, אימת, קיים, חיזק, חתם, נתן תוקף; טען/הצהיר בתוקף |
confirm, verify, fulfill, to strengthen, to sign, validate; argue/to declare firmly |
|
Afirmar una karta (Moscona) |
|
afirmar las enkomendansas de la ley (Nehama) |
|
afirmarse v. |
התגשם, התממש, יצא לפועל (נדר/איחול/תחזית) |
to come true, materialize, to be fulfilled (vow/wish/forecast) |
|
Todo lo ke kito de boka se afirmo (Moscona) |
|
bendision de padre se afirma (Nehama) |
|
afirmativamente adv. |
בחיוב |
positively |
|
Me rtespondio afirmativamente (Moscona) |
|
afirmativo adj. |
חיובי |
positive |
|
Repuesta afirmativa (Moscona) |
|
afitar/afitarse v./v. refl. |
קרה (מקרה נדיר, יוצא דופן), התרחש; גרם עצירות |
happen (rare occurrence), occur; to cause constipation |
|
Afito ke me topi en kaza (Moscona) |
|
la muca dulsera afita (Nehama) |
|
le afitó de ganar la lotería (Nehama) |
|
siempre viene a la ora, oy solo le afitó de venir tadre (Nehama) |
|
afito m. |
מקרה; קלקול קיבה; עצירות (סלוניקי); צרה, בעיה |
occurrence; gastroenteritis; constipation (saloniki); trouble, problem |
|
kien tiene fijos no muere de afito (Nehama) |
|
afiuziarse v. refl. |
בטח ב-, נתן אמון ב- |
|
|
El rey se afiuzio en el (Moscona) |
|
aflakamiento m. |
הרזיה; החלשות, ירידה, שקיעה; חולשה |
sliming; weakening, decline, sinking; weakness, frailty |
|
Aflakamiento de korason (Moscona) |
|
aflakar v. |
הרזה (גרם רזון); החליש, ריפה, התיש; העני |
to slim (make thin); to weaken, to wear out; to make poor |
|
mucho lavorar kon komer poko, aflaka (Nehama) |
|
las marrekías, los espantos, los menajos aflakan el korason (Nehama) |
|
los estrasgos de la gerra mondial aflakaron mucho la industria i el (Nehama) |
|
ya m'aflakó kon sus demandas de kada ora i punto (Nehama) |
|
aflakarse v. refl. |
רזה, הרזה, כחש; נחלש, כילה כוחו, תשש, התרופף; התרושש |
to lose weight, to slim\reduce weight; to become weaken, to become exhausted, to become loose; to become impoverished |
|
De la hazinura se aflako (Moscona) |
|
komer poko para aflakárse (Nehama) |
|
los fechos se aflakan kuando la rekolta es prove (Nehama) |
|
travo la metad de su kapital i se le aflakó el fecho (Nehama) |
|
afloshar v. |
החליש, ריפה, הרפה, שחרר, התיר; נחלש |
to weaken, to loosen, to let go, release, unty; to become weak |
|
El frio ya aflosho un poko (Moscona) |
|
el frío afloshó (Nehama) |
|
aflosharse v. refl. |
התרופף, נחלש, התרפה, נעשה רפוי, דעך; הפיג מתיחותו |
to become loose, to become weak, to become feeble, die out; to relieve tension |
|
la amistad, el amor se afloshan (Nehama) |
|
a la vejes se afloshan las vidas (Nehama) |
|
afluir v. |
זרם |
stream |
|
Djente afluivan de todas las partes (Moscona) |
|
afojaldar v. |
הכין בצק עלים |
to make puff pastry |
|
afojaldár la masa de las pastas (Nehama) |
|
afogado adj. |
טבוע, חנוק; מחניק; חנוק מחובות וקשיי מסחר |
drowned, choked, stifled ; stifling; stifled with debt and commerce hardship |
|
el tiempo, el aver están afogados (Nehama) |
|
afogar v. |
חנק, הטביע; העיק על |
strangle, drown; to press on, to give distress to |
|
l'echó los dedos al garón i lo afogó (Nehama) |
|
afogarse v. refl. |
טבע, השתנק; השתעמם עד מוות |
drown, to choke; to be bored to death |
|
s'está afogando de la kalor (Nehama) |
|
s'afogára al naser! (Nehama) |
|
se anojó kon el komer, ama ya se afoga ke l'arrogen de pasar a la meza (Nehama) |
|
afolgar v. |
הרחיב, ריווח |
broaden, to make space |
|
un vestido afolgado (Nehama) |
|
afolgar una pulsera (Nehama) |
|
afondar v. |
העמיק, חדר; העמיק חקר, שקע בעיון, חקר במופלא ממנו |
to deepen, penetrate; think deeply, to study/research profoundly |
|
afondar una foya, un podjo (Nehama) |
|
los savios del Talmud mos ambezan ke mucho afondar trae danyo (Nehama) |
|
afondarse v. refl. |
קרס |
collapse |
|
una fragua ke tyene témeles flakos se afonda (Nehama) |
|
afortunado adj. |
בר מזל, מאושר, עשיר; דואג, חרד |
lucky, happy, rich; anxious, worried |
|
Lo vidi muy afortunado (Moscona) |
|
afortunarse v. refl. |
נחרד, נבהל, דאג; התעשר, התמזל |
to be shocked, to be frightened, to worry; to become rich, to become lucky |
|
No te vayas afortunando (Moscona) |
|
no te afortunees, todo se va adovar, todo bueno va a akonteser (Nehama) |
|
afrankamiento m. |
שחרור; ביול |
release, liberation; stamping |
|
El afrankamiento de los negros (Moscona) |
|
afrenta f. |
עלבון; הוצאת שם רע; מבוכה, אי נעימות |
insult; giving a bad name; embarrassment, awkwardness |
|
no pueder somportar una afrenta (Nehama) |
|
afrentado adj. |
נעלב, שעלבוהו |
insulted, that was insulted by someone |
|
no se puede ver a si, esta muco afrentado (Nehama) |
|
afrentar v. |
העליב; פגע ב-; יצא לקראת, התמודד עם, עימת |
to insult; to hurt a-; to go towards, to deal with, to confront |
|
no tener myedo de afrentar al mas grande (Nehama) |
|
afrontar la tempesta (Nehama) |
|
afrontar la ravia de uno (Nehama) |
|
afreskar v. |
רענן, קרר; התקרר, נעשה קר; התרענן |
refresh, to cool; to be cooled, to become cold; to become refreshed |
|
El tiempo afresko (Moscona) |
|
al tiempo, para afreskar un melón, una redoma de agua, era uzo de atarlos kon un kuedrel i de echarlos al podjo (Nehama) |
|
el tiempo afreskó (Nehama) |
|
afriido adj. |
מעונה, רדוף; סובל מהעדר דבר מה שהוא משתוקק אליו ביותר |
tortured, pursued, haunted; |
|
muestros padres fueron afriidos en Ayifto (Nehama) |
|
mientres la okupasion nazi, estavamos afriidos por un pedasiko de pan (Nehama) |
|
afrijaldado adj. |
עשוי מבצק עלים, עשוי מעלים |
made of puff pastry, made of leaves |
|
Boyos afrijaldados (Moscona) |
|
afrisión f. |
מניעה, מחסור; ענות, עינוי, סבל, ייסורים, עוני |
hindrance, prevention; torment, suffering, poverty |
|
Este es el pan de la afriision ke komieron muestros padres en tierra de ayifto (Moscona) |
|
grande hue la afriisión de los djidios en tiempo de Hitler (Nehama) |
|
afrito adj. |
משולל, חסר, מנוע, מקופח; מסכן, נענה, מעונה; מתאווה ל-, רעב ל-, משתוקק; ילד רע |
deprived of, lacking, deprived; wretch, tormented; longing for, lusting; 'bad boy' |
|
Tiene tres afritos ke ya le kemaron la karne (Moscona) |
|
en los kampos de konsentrasion los prizioneros estavan afritos por un pedasiko de asuka (Nehama) |
|
esta akamado, no ve a ninguno, está afrito de ver djente (Nehama) |
|
estar afrito por un kopo de agua. (Nehama) |
|
aftará (ebr.) f. |
הפטרה |
haftarah |
|
Largo komo la aftara de Teshbeav (Moscona) |
|
afuera adv. |
בחוץ; חו"ל; בהשאלה: בבית הקברות |
out; abroad; in lending; at the cemetery |
|
Afuera en el kurtijo (Moscona) |
|
Ayer estuvimos afuera (Moscona) |
|
Afuera de la kama no espandes los pies (Moscona) |
|
afuerte adv. |
בחוזקה |
with might |
|
Avla mas afuerte (Moscona) |
|
afumarse v. refl. |
התפייח, נמלא פיח; קיבל טעם של מזון מעושן |
to become covered/full with soot; to receive flavor of smoked food |
|
se le afumó la sena (Nehama) |
|
agá de (ebr.) prep. |
אגב, בהזדמנות ש- |
by the way, in the opportunity that- |
|
agá de la boda de su fija se kortó un vestido (Nehama) |
|
aga de la luvia no salí d'en kaza (Nehama) |
|
aga de ti i otros se komportan negro (Nehama) |
|
agapes (gr.) m. pl. |
גילויי חיבה מופרזים |
display of affection |
|
desfiate de muchos ágapes (Nehama) |
|
ya basta tantos ágapes (Nehama) |
|
agaya f. |
דלקת גרון |
throat inflammation |
|
vino la eskadensia de un bono, le apretí las agayas al devdor: o ke page o ke kreve; (Nehama) |
|
solo kuando se le apretan las agayas se akodra de padre i madre (Nehama) |
|
agayas f. pl. |
שקדים (בגרון) |
throat tonsils |
|
Este zuro largo ya me apreto las agayas! (Moscona) |
|
Kortar las agayas (Moscona) |
|
ágila f. |
נשר, עיט |
vulture, eagle |
|
La agila, moskas no apanya, ni de moskas se mantiene! (Moscona) |
|
Me kero bolar kon las agilas! (Moscona) |
|
agora adv. |
עכשיו, כעת, עתה |
now |
|
i si no agora, kuando? (Nehama) |
|
agorananyo adj. |
אשתקד, בשנה שעברה |
last year |
|
El bereket de agoananyo mo lo tenemos ke akodrar! (Moscona) |
|
agradar/se v./v. refl. |
נשא חן, מצא חן |
to please, to be liked |
|
Me agrada lo bueno! (Moscona) |
|
Te agrado la komida? (Moscona) |
|
este komer no me agrada (Nehama) |
|
este peinado, este vestido me agradan (Nehama) |
|
este fehco no m'está agradando (Nehama) |
|
la manera k'está kaminando la hazinura no me está agradando (Nehama) |
|
no m'agrada el komporto de uno ke favla mucho (Nehama) |
|
eskoje a tu agradar (Nehama) |
|
agradavle adj. |
נעים; אדיב, נעים הליכות |
pleasant; courteous, kind |
|
Una vista agradavle (Moscona) |
|
agradeser v. |
הודה |
thank |
|
fazer i no agradeser es amargo komo la fyel. (Nehama) |
|
agradesido adj. |
אסיר תודה; שהתקבל ברצון, שזוכה להכרת תודה |
grateful; that was received willingly, that receives gratitude |
|
un vizitador muy agradesído (Nehama) |
|
en tiempo de karestía un sesto de fruta es muy agradesido (Nehama) |
|
agradesiente adj. |
מכיר תודה, מודה |
thankful |
|
te se muy agradesiente por tu buen resivo (Nehama) |
|
agráz/agrás |
ענבי בוסר, ענבים חמוצים; אוכל חמוץ; כינוי לאדם ''חמוץ'' |
unripe graps, sour graps; sour food; a nickname for a 'sour' person |
|
esta savor da, asemeja a la savor del agraz (Nehama) |
|
los padres kumieron agraz i a los fijos se les eskrusheron los dientes (Nehama) |
|
agrear/agrearse v./v refl. |
החמיץ; קלקל את היחסים; התרגז |
to become sour; to spoil the relationship; to become angry |
|
Ni es.huegra ni kunyada ni vizina agreada (Moscona) |
|
Mos agreimos (Moscona) |
|
La kol se agreo (Moscona) |
|
el vino deshado destapado se agrea (Nehama) |
|
estos dos ermanos se agrearon entre eyos (Nehama) |
|
no se puede favlar kon el, al punto se agrea (Nehama) |
|
estuvo kontente en primero del lavoro ke le fizieron, ma se le agreó el estomago kuando sintió lo ke devía de pagar (Nehama) |
|
agritando adv. |
בקול רם |
out lode |
|
Ke diga la amida entera agritante biervo por biervo (Moscona) |
|
agrura f. |
דברים חמוצים, ירקות כבושים בתחמיץ; חמיצות, מרירות, עוינות |
pickled things, pickled vegetables; sourness, bitterness, hostility |
|
Esto kon agruras (Moscona) |
|
agua f. |
מים |
water |
|
el agua puede ser klara, truvia, kayente, tivia, fría, yelada, arrenoza, suzia, limpia (Nehama) |
|
en las resepsiones de espozorio, de boda, de berahá, de berí, de hatanúd, las vijitas son arrufiadas en las manos, en las vestimientas kon agua rozada (Nehama) |
|
Agua Dio! la tierra la demanda, k'abashe la farina, ke koman los djidios; agua kyeremos! (Nehama) |
|
bushkar una koza agua Dio/asperar agua Dio (Nehama) |
|
agua ke no as de bever deshala korrer (Nehama) |
|
esta ropa se topa en aguas de una lira el metro (Nehama) |
|
no meter manos en (Nehama) |
|
para ke este médiko tan famozo vaya a vijitar a un hazino se esfrian las aguas (Nehama) |
|
kosta sien groshes i agua, vino a las ocho y agua (Nehama) |
|
no es ni agua, ni vino, ni bozá (Nehama) |
|
el agua de mi vizina es melezina (Nehama) |
|
echa agua kita dinero (Nehama) |
|
apartad la buena djente ke vo a echar agua kayente (Nehama) |
|
aguado adj. |
מימי, נוזלי |
watery, fluid |
|
Kada koza aguada se embeve en la tierra (Moscona) |
|
agudeser v. |
חידד, השחיז, ליטש; החכים |
to sharpen, to polish; to become wise |
|
la kompanyia de djente savida agudese (Nehama) |
|
el aire de Barselona agudese (Nehama) |
|
el bien agudese i el mal entontese (Nehama) |
|
agudo adj. |
חד, מחודד, מושחז, מלוטש; שנון, חריף, חד שכל; חד (צליל, כאב), צורם |
sharp, sharpened, polished; witty, sharp minded; sharp (sound, pain), unpleasant |
|
Esta muy agudo! (Moscona) |
|
aguentarse v. refl. |
נרטב, ספג מים |
to become wet, to become soaked |
|
La sal se aguenta (Moscona) |
|
aguento adj. |
מימי (מכיל יותר מדי מים); עסיסי |
watery; juicy |
|
Pera aguenta (Moscona) |
|
La leche sta aguenta (Moscona) |
|
aguerio m. |
כמות גדולה של מים |
large amount of water |
|
Para lavar es aguerio ke se va! (Moscona) |
|
agustada f. |
שמחה גדולה ופורצת |
great bursting joy |
|
le nasió un ben zahar y está bolado de l'agustada (Nehama) |
|
agustarse v. refl. |
שמח שמחה גדולה ומוחצנת |
to be joyous in an extrovert manner |
|
le vino haber ke ganó la rifa i s'agustó entero (Nehama) |
|
ah! interj. |
אהה!, קריאת צער |
oh! cry of sorrow |
|
I ahes munchos echaras kuando de mi te akodraras (Moscona) |
|
Kon este ah me vo murir (Moscona) |
|
ahalear v. |
בלע במהירות, זלל |
gulp quickly, gorge |
|
Se lo ahaleo todo en dos kucharadas (Moscona) |
|
ahaná (ebr.) f. |
הכנה, התנהגות מעושה |
preparation, artificial behavior |
|
Ahana de meza (Moscona) |
|
Boda chika boda grande, ahana se kere! (Moscona) |
|
aharear v. |
הבאיש, העביש, התקלקל |
to stink, cause stink, become mouldy, to become spoiled |
|
La manteka esta ahareando (Moscona) |
|
aharvado (ebr.) adj. |
חבוט, מוכה; מקולקל, רקוב; מוכה כלכלית |
beaten; spoiled, rotten; financialy beaten |
|
Aharvado del pedrisko (Moscona) |
|
aharvadura (ebr.) f. |
חבטה; חבלה, חבורה, מכה טריה; נקע |
blow, hit; bruise, fresh wound; sprain |
|
Aharvadura de boka rompe guesos (Moscona) |
|
aharvar (ebr.) v. |
היכה, הלקה, חבט, עינה; צלצל, דפק |
to hit, to beat, to torture; to ring, to knock |
|
Me esta aharvando el kalsado (Moscona) |
|
aharvarse (ebr.) v. refl. |
היכה עצמו |
to hit oneself |
|
Los deshi ke se estavan aharvando (Moscona) |
|
ahovlasión f. |
תרועת חצוצרה |
trumpet call |
|
Retenyederas de ahovlasion (Moscona) |
|
ahtar (t.) m. |
חנווני; סיטונאי מזון, סוחר בכימיקלים; רוקח |
shopkeeper; food wholesaler, chemicals merchant; pharmacist |
|
Shavon del bakal, pilo del ahtar, todo tomi fiado, ke los paga el mi kunyado (Moscona) |
|
aijado adj. |
אב/אם לילדים |
a parent |
|
Muchacho sos? No, kazado i aijado (Moscona) |
|
aína adv. |
בחפזון, מיד |
in a hurry, immediately |
|
Avlar ke pasa aina i no se detiene (Moscona) |
|
aínda adv. |
עוד, עדיין; בכל זאת |
still, yet; nontheless |
|
ya le di todo lo ke demanda, inda no esta kontente (Nehama) |
|
aíndamas adv. |
יתירה מזאת |
furthermore, moreover |
|
No kreo ke me pueda refuzar indemas ke somos kos'huegros (Moscona) |
|
aírarse v. refl. |
התרגז, התכעס, זעם |
to get angry, to be furious |
|
Airarse barajando (Moscona) |
|
aire m. |
רוח, אוויר, הבל, דברים בטלים; מנגינה, נעימה, לחן; מראה, דמיון |
wind, air, steam, idle things; tune, melody; appearance, similarity |
|
salir a tomar aire/un poko de aire (Nehama) |
|
guádrate de aire de kaleja i de pedo de vieja: (Nehama) |
|
airear la kaza/airear las kamas (Nehama) |
|
airegina f. |
רוח בלתי נפסקת, רוח מתמדת |
non stop wind |
|
no se puede salir a la kaye de la airegina (Nehama) |
|
airegozo adj. |
מאוורר, מלווה ברוחות (מזג אוויר) |
ventilated, aired, windy |
|
los kazales de montanya son muy airegozos (Nehama) |
|
airelear v. |
איוורר, חשף לאוויר החופשי; הטריד, גרם חשש ודאגה |
to ventilate, to expose to free air; to bother, to arouse worry and concern |
|
aurelear kolchas/mendeles/savanas (Nehama) |
|
aisiano m. |
מצרי |
egyptian |
|
Esklava aisiana I su nombre Agar (Moscona) |
|
aizlado adj. |
מבודד, עזוב |
isolated, secluded, abandoned |
|
En un lugar aizlado (Moscona) |
|
ajeno n. & adj. |
זר, נוכרי |
alien, foreign |
|
Los ajenos no prime ke sepan loke se pasa en kaza (Moscona) |
|
El ajeno apalpa en la mankura mas ke el ke la aze (Moscona) |
|
Me konto lo suyo i lo ajeno (Moscona) |
|
Konose munchas linguas ajenas (Moscona) |
|
estar en kaza ajena (Nehama) |
|
tomar una koza ajena (Nehama) |
|
los ajenos fazen mas ke los serkanos (Nehama) |
|
es un ajeno para mi (Nehama) |
|
ajenú (fr.) adv. |
על הברכיים |
on knees |
|
El profesor los metio ajenu (Moscona) |
|
ajo m. |
שום |
garlic |
|
por dezir azo no fiede la boka: (Nehama) |
|
ni ajo dulse, ni tudesko bueno: (Nehama) |
|
el ajo mata al ojo malo (Nehama) |
|
akaeser v. |
קרה, התרחש, ארע |
happen, take place, occur |
|
Todo puede akaeser (Moscona) |
|
akararse v. refl. |
התעמת, התייצב מול; דיבר פנים אל פנים; הופיע |
to be confronted, to stand before; talk face to face; appear |
|
Es menester de no akararse kon eyas kara kon kara (Moscona) |
|
akarrear v. |
משך, סחב, סחף, גרר; הוביל, הסיע, העביר, הביא, סיפק; גרם, הוליד, יצר, חולל |
to pull, to drag, to carry; to transport, to move, bring, to supply; to cause, to bring to life, create |
|
Mitsva akarrea mitsva (Moscona) |
|
akavar v. |
סיים, כילה, גמר; חפר; הרעיב |
to finish, consume; dig; starve |
|
Akavo sus dias en provedad (Moscona) |
|
akavidado adj. |
זהיר, מתון |
careful, cautious, prudent, moderate |
|
Apartate de tus aboresientes i kon los amigoa ke seas bien akavidado (Moscona) |
|
akavidarse v. refl. |
נזהר, נהג זהירות |
to be careful, to be cautious |
|
Ken se akavida en la mansevez, bive kon repozo en la vejez (Moscona) |
|
akavido m. |
זהירות |
caution |
|
I tomo sus akavidos por ke nunka kesha se levante kontra el (Moscona) |
|
akedo adv. |
בשקט, בחשאי |
quietly, secretly |
|
El salon estava bien aklarado (Moscona) |
|
Fama mala es dicha akedo i sekretamente (Moscona) |
|
akerarse v. refl. |
נכסף ל-, ערג; עינה עצמו, התענה |
to yearn, long for, to pine; to torture oneself, to be tortured |
|
Ya me se akero la alma de asperar en baldes (Moscona) |
|
akerensimiento m. |
אהבה, חיבה |
love, fondness |
|
Por akerensimiento de la mitsva (Moscona) |
|
akeyo pron. dem. |
הדבר ההוא; ''מה שמו'' (כאשר חסרה המילה המתאימה) |
that thing; 'what's his name' (when you can't find the right word) |
|
Akeyo no salio verdad (Moscona) |
|
aki adv. |
כאן, פה |
here |
|
por aki abolti la kara ke (Nehama) |
|
aki me apego mi madre (Nehama) |
|
en kurto, k'es aki? se trata de rezikar sien groshes, kaminando (Nehama) |
|
no viene por aki (Nehama) |
|
ke bueno, ke bushkas por aki (Nehama) |
|
akistar v. |
רכש, השיג, קיבל; זכה; הרוויח |
acquire, to get, receive; to win; to gain |
|
akistar onor/ buena fama/ rikezas/ saviduria (Nehama) |
|
akitarse (fr.) v. refl. |
פרע חוב, מילא חובתו |
to pay off a debt, to do one's duty |
|
El fue a kitarse su mision i torno despues de un punto (Moscona) |
|
aklarado adj. |
מואר, מובהר; נאור |
illuminated, clarified, brightened, ; enlightened |
|
Persona aklarada (Moscona) |
|
aklarar v. |
האיר; הבהיר, הסביר, באר |
illuminate; make clear, explain, interpret |
|
el Dio ke aklare los korasones (Nehama) |
|
aklararse v. refl. |
התבהר; הסביר את עצמו, הבהיר את דבריו |
to become clear; to explain oneself, to clarify oneself's sayings |
|
Ven mos aklararemos (Moscona) |
|
Me se aklaro el korason (Moscona) |
|
aklaro m. |
הסבר, באור, הערה, הבהרה |
explanation, interpretation, remark, clarification |
|
el savio Rashi dio los mijores aklaros sovre los livros de la Biblia (Nehama) |
|
akodrarse v. refl. |
נזכר, העלה בזכרונו |
to be reminded of', to recall |
|
Se akodro de kagar las oras de kazar (Moscona) |
|
Akodrate si azites mal, alvidate si azites bien! (Moscona) |
|
akojedor m. |
מקבץ נדבות |
beggar |
|
akojedor de sedaka (Nehama) |
|
akojer v. |
אסף, ליקט, קיבץ, אגר |
collect, gather, assemble, hoard |
|
akojer la kolada/el espandido (Nehama) |
|
akojer la rekolta (Nehama) |
|
kien asembra akoje (Nehama) |
|
lo ke se asembra se akoje (Nehama) |
|
akojida f. |
קבלת פנים |
reception |
|
fazer una akojida kaloroza/yelada (Nehama) |
|
akolchetar v. |
רכס |
to button, fasten |
|
akolchetar el busto (Nehama) |
|
akometa f. |
הבטחה |
promise |
|
Le akometio akometansa grande (Moscona) |
|
akometer v. |
הבטיח |
to promise |
|
Akometeme ke mas no los vas azer (Moscona) |
|
Le akometieron a Rahel, le dieron a Lea (Moscona) |
|
Me akometieron una ropa ermoza i barata (Moscona) |
|
kien akomete en devda se mete (Nehama) |
|
fulano akomete tanto por su fija(Nehama) |
|
akometerse v. refl. |
התחייב בפני עצמו; העמיד עצמו לרשות; התארס; הסתכן, הרשה לעצמו |
to commit to oneself; to put oneself at somebody's service; to be engaged; to endanger oneself, to allow oneself to.. |
|
Se akometio por empiegado (Moscona) |
|
akometerse de alevantarse temprano (Nehama) |
|
akometido m. & adj. |
ארוס, מאורס |
fianc?, engaged |
|
estar akometido de la chikez (Nehama) |
|
akomodado adj. |
מסודר, מאורגן, מצוייד כהלכה |
arranged, tidy, organized, well equipped |
|
kaza bien akomodada (Nehama) |
|
akomodarse v. refl. |
הסתגל, התאים עצמו, הסתדר |
to be adapted, to suit oneself, to be settled down |
|
Akomodarse al anbiente (Moscona) |
|
akomodijo m. |
התאמה, הכשרה |
adjustment, fit, training |
|
no ay molde de akomodijo en esta kaza (Nehama) |
|
akompanyado adj. |
מלווה; רדוף, מכושף |
escorted; chased, haunted, enchanted |
|
mas vale solo ke mal akompanyado (Nehama) |
|
akompanyamiento m. |
ליווי; לווית המת |
escort; funeral |
|
tomar parte a un akompanyamiento es un dover para kada buen djidyo (Nehama) |
|
akompanyar v. |
ליווה; הגיע לאותה רמה, השתווה בהישג |
to escort; to reach the same level, to equalize in achievement |
|
akompanyar a un muerto (Nehama) |
|
beve sin darse por konsentido, todos no lo pueden akompanya (Nehama) |
|
akompanyi el enkante fin a un sierto punto, avia mucos altereadores,hui ovligado de abandonar (Nehama) |
|
no pueder akompanyar a uno en el gaste, en el kredito, en el apogo (Nehama) |
|
akonantar v. |
הקדים, היה בעל הקדימות, היתה לו זכות בכורה; ידו היתה על העליונה |
to precede, to have priority/precedence; to have the upper hand |
|
al pasar una puerta, el mas aedado akonanta (Nehama) |
|
kuando ay poko komer, los fijos akonantan (Nehama) |
|
akonanto m. |
קדימות, עדיפות, זכות קדימה |
priority, precedence, superiority |
|
Los chikos tienen akonanto en el komer (Moscona) |
|
el viejo tiene el akonanto sovre el mansevo/ la muzer sovre el ombre (Nehama) |
|
akoncharse v. refl. |
סתדר, בא לידי מימוש |
to work out, to be realized |
|
faze i faze, no se akonchuga nada (Nehama) |
|
akondjurado adj. |
מושבע, מחוייב בשבועה; מחוייב בנדר |
sworn in, obligated by oath; obligated by a vow |
|
el banyo lo tiene akondjurado: lo preto no lo faze blanko (Nehama) |
|
tener akondjurado de no emprestar paras/ livros (Nehama) |
|
akonduchear v. |
השתמש בחסכנות |
to use with frugality |
|
akonducear l'azeite (Nehama) |
|
akonsejador/dera n. |
יועץ |
advisor |
|
un padre, una madre son los mejores akonsejadores (Nehama) |
|
akonsejar v. |
ייעץ |
advise |
|
Te akonsejo yo de tenerte leshos de este echo (Moscona) |
|
akontentar v. |
השביע רצון |
satisfy |
|
me se akontento el alma (Nehama) |
|
akontentarse v. refl. |
הסכים, הגיע להסכמה; הסתפק |
agree; to be satisfied with, to make do with |
|
bien aventurado el ombre ke se akontenta kon su parte (Nehama) |
|
akonteser v. |
קרה, התרחש |
happen, occur |
|
Son kozas ke akontesen (Moscona) |
|
ke le akontesio? lo ke no le tenia ke akonteser (Nehama) |
|
ke akontesyo? (Nehama) |
|
le akontesio una desgrasia (Nehama) |
|
akontesimiento m. |
ארוע, מאורע, מקרה, התרחשות,מעשה; ''בריחה'' במכנסים |
event, occurrence, incident; to wet oneself in the pants |
|
komportarse se los akontesimientos (Nehama) |
|
akorado adj. |
חרד, קצר רוח |
anxious, short temperd, impatient |
|
akorada ke le vea el alma komo la akoro a mi (Nehama) |
|
estar el alma akorada (Nehama) |
|
akoramiento m. |
חרדה, מועקה; קוצר רוח |
anxiety, distress; impatience |
|
akoramiento de alma (Nehama) |
|
akorar v. |
החריד; גרם קוצר רוח |
to frighten; to cause impatience |
|
me se akora el alma (Nehama) |
|
akordar v. |
העניק, נתן, חלק ; כיוונן |
bestow, give, share; to fine-tune |
|
Me akodraron diez dias de repozo (Moscona) |
|
akordar un piano/akordar las oras (Nehama) |
|
akordo m. |
הסכמה, הסכם, חוזה, התאמה |
consent, agreement, contract, fit, |
|
No vo de akordo (Moscona) |
|
akorrido adj. |
נחפז, אץ, רץ |
hasty, rash, in a hurry, running |
|
Akorrido I asigido del echo (Moscona) |
|
akorruto adv. |
לעתים קרובות, תדיר; באופן אקראי |
often, frequent ; randomly |
|
Deve de pensar en la beraha i no dizirla akorruto lo ke viene a la boka (Moscona) |
|
pasa por aki akorruto (Nehama) |
|
akostar v. |
התקרב, ניגש אל; הגיע אל המזח; היטה |
to draw near, to approach; to arrive at the pier |
|
Akosta tu oreja a la sensia i te asaventaras (Moscona) |
|
kijo salir de la barka antes ke akostara i se kayo a la mar (Nehama) |
|
akrán (t.) m. |
בן גיל |
at the age of |
|
Yo i el somos akranes (Moscona) |
|
akresentar v. |
הגדיל, העצים, הוסיף, האריך |
to enlarge, to make immense, add, to extend |
|
akresentar un kozido/ un triko (Nehama) |
|
a partir de Hanuka los dias akresentan (Nehama) |
|
akrevantado adj. |
שבור (גם נפשית), נואש, מיואש, מדוכא, מותש |
broken (also mentaly), desperate, hopeless, depressed, exhausted |
|
estar kon el korason akrevantado (Nehama) |
|
akrevantar v. |
שבר (גם נפשית), דיכא, מוטט, הביא מורך בלב, החליש, התיש |
brake (also mantaly), depress, collapse, to bring fear to the heart, weaken, to wear out |
|
la luenga no tiene gueso ma akrevanta gueso (Nehama) |
|
aksadear (t.) v. |
הפריע, הטריד, גרם אי נוחות, נתן מכשול; עצבן, הקניט; גרם נזק |
interrupt, to bother, to cause inconvenience, to make an obstacle; irritate, to tease; to cause damage |
|
esta pantufla me aksadea al pie (Nehama) |
|
aktirear (t.) |
פיזר, בלבל, יצר בלבול, עשה בלגן |
disperse, confuse, to mix up, to make a mess |
|
Todo esta aktireado (Moscona) |
|
Ya me se aktriearon las tripas (Moscona) |
|
akto m. |
מעשה, פעולה; רישום; מערכה (במחזה) |
act, action; act (in a play), record |
|
Una komedia en tres aktos (Moscona) |
|
akuantidar v. |
מדד |
to measure |
|
la mucidumbre era tal ke no era posivle de akuantarla (Nehama) |
|
akudir v. |
עזר ל-, סייע ל-, בא לעזרה, נחלץ לעזרה, חש לעזרה, הציל |
to help a-, to assist a-, to come to the rescue, to hurry to someone's aid, to save |
|
akudir a un alma en perikolo (Nehama) |
|
akudir al prove/ al jazin (Nehama) |
|
se kayo a la mar i no uvo kien lo akudiera (Nehama) |
|
akuento m. |
מקדמה, מפרעה |
advance payment, payment on account |
|
tomar un akuento sovre la mezada (Nehama) |
|
akurtar v. |
קיצר, צמצם, תמצת; חתך |
shorten, reduce, summarize; to cut |
|
De siklet se akurtan los dias (Moscona) |
|
los embrolios akurtan las vidas/los dias (Nehama) |
|
akurtar un diskorso (Nehama) |
|
akurtar un pantalon (Nehama) |
|
akurutamente adv. |
לעתים קרובות, תדירוֹת |
often, frequently |
|
Viene akurutamente (Moscona) |
|
akuturú (t.) adv. |
בקבלנות; בלי שים לב לכמות |
in contracting; without noticing the amount |
|
dar un fecho akuturú (Nehama) |
|
akuzar v. |
האשים; אישר קבלה |
to accuse; to confirm reception |
|
Akuzar en vano (Moscona) |
|
Kon la prezente akuzo el resivo de tu karta (Moscona) |
|
ala f. |
כנף; סנפיר |
wing; fin |
|
Alas tiene, bolar no puede (Moscona) |
|
las manziyas de la gerra abaten las alas del korason (Nehama) |
|
la vedrura/llas flores avren las alas del korason (Nehama) |
|
avrigarse debasho las alas del Dio/de un protejador (Nehama) |
|
avrigarse debasho una ala de tejado (Nehama) |
|
la gayina tyene alas, ma no bola (Nehama) |
|
aladjak-veredjek (t.) m. |
משא ומתן כספי, עסקים |
financial negotiation, business |
|
Kon esta persona no tengas aladjak-veredjek (Moscona) |
|
alaod m. |
עוּד, לאוטה (כלי נגינה) |
oud, lute (music instruments) |
|
Alaod de diez kuerdas (Moscona) |
|
alargar v. |
האריך; השהה, משך את הזמן |
to lengthen, prolong; to delay, to stall |
|
El repozo alarga los dias (Moscona) |
|
El Dio ke alarge tus dias (Moscona) |
|
el Dio te alarge las vidas (Nehama) |
|
por no tener mas hidush no alargo (Nehama) |
|
alargarse v. refl. |
האריך בדיבור; הרחיב עסקיו; נח, התרווח |
to extend in speech; to expand in buisness; to rest, to sit comfortably |
|
Alargate un poko (Moscona) |
|
El echo se va alargando de en dia en dia (Moscona) |
|
alarovez adv. |
להפך, היפוכו של דבר |
on the contrary, just the opposite |
|
No solo ke no tienes razon ma alarovez (Moscona) |
|
Avlar alarovez i al derecho (Moscona) |
|
Esta kaminando alarovez del mundo (Moscona) |
|
Se alevanto kon la kamiza alarovez (Moscona) |
|
alat (t.) m. |
כלי, מכשיר |
tool, instrument |
|
A kada zanaat su alat (Moscona) |
|
un buen alat eskapa fecho (Nehama) |
|
alat ke no se emplea se ferrojentea (Nehama) |
|
alav ashalom (ebr.) |
המנוח, הנפטר, עליו השלום; דרך אירונית לומר על משהו כי אינו קיים |
the deceased, may he rest in peace; an ironic way of saying that something is no longer existing |
|
Mi papu alav ashalom (Moscona) |
|
-fulano es riko -era riko: alav ashalom ya pedrio todo (Nehama) |
|
mi padre/mi nono alav-ashalom (Nehama) |
|
alavadero m. |
התרברבות, התפארות |
bragging, boasting |
|
Tiene mal de alavadero (Moscona) |
|
alavado adj. |
מהולל; מפורסם |
praised; famous |
|
Un doktor alavado (Moscona) |
|
alavado sea el Dio (Nehama) |
|
alavar v. |
שיבח, הילל, פאר |
to praise, glorify, to adorn |
|
tanto alavar al muerto no s'arrebiva (Nehama) |
|
vate a alavar ke sos mi ermano/ ke sos mujer, si no iyas a komer buena lenya (Nehama) |
|
alavatinas f. pl. |
שבחים מופרזים |
exaggerated praise |
|
Esta unas alavatinas komo ke no se tiene visto! (Moscona) |
|
alay (t.) m. |
קהל; כנופיה; פמליה; חבורה,להקה; גדוד; לעג, קלס; חגיגה |
audience; gang; entourage; group, band; battalion; mockery, scorn |
|
Ayi vidi un alay de kozas muevas (Moscona) |
|
un alay de lokos/de ladrones (Nehama) |
|
albakora (ebr.) f. |
בַּכּוּרָה (תאנים מבכירות) |
early ripening fig |
|
Primeria de igera o albakora (Moscona) |
|
albonearse (ebr.) v. refl. |
התרגז |
to become angry |
|
No lo agas albonearse a tu sinyor padre (Moscona) |
|
alborotado adj. |
מבולבל, נטרד, נסער |
confused, bothered, agitated |
|
es muy alborotado, kale ke arresente (Nehama) |
|
alborotar/alborotear v. |
הקים מהומה, הרעיש, השתולל; יצא משגרה; הרס, השחית |
to make a riot, to be noisy, to run wild; to come out of a routine; destroy, mutilate, to spoil |
|
Alborota su kaza el ke es dado a la avarista (Moscona) |
|
albúmina/albumín f. |
חלבון |
protein |
|
traer albúmina (Nehama) |
|
alderedor prep. |
סביב, מסביב |
round, around |
|
alderedor de mi kaza ay yervado (Nehama) |
|
aldikera f. |
כיס, ארנק |
pocket, purse |
|
Tornar kon las aldikeras vazias (Moscona) |
|
alear v. |
נופף בכנפיו, נופף זרועותיו; החליף כח; ''לקח נשימה'' (הפסקה); ''תפס במילה'' |
to wave one's wings, to wave one's arms; to resume strength; to take a breath/break; to catch someone on his word |
|
la mestra va asigiyendo a la muchacha, no la desha alear ni un punto (Nehama) |
|
alechadura f. |
הנקה |
breast-feeding |
|
la alechadura es koza grande, no se paga ni kon bolsas de moneda (Nehama) |
|
alef (ebr.) |
אל''ף (האות הראשונה בא''ב) |
alef (the first letter in hebrew) |
|
para ambezar bueno un ofisio, kale ulvidar lo poko ke se save de pratika y empesar de la ale (Nehama) |
|
dezir la tefila de la ale fin a la taf (Nehama) |
|
el padre le mobleo la kaza i le dio todo de la ale fin a la taf (Nehama) |
|
alegrar v. |
שימח |
to make happy |
|
Keres alegrar alguno, dale aslanlik (Moscona) |
|
Me alegro de verte! (Moscona) |
|
Me alegri komo ke me visti vistido muevo (Moscona) |
|
alegrarse v. refl. |
שמח, עָלַז |
to be happy, to be cheerful |
|
azer todo lo posivle para ke no se alegren muestros enemigos (Nehama) |
|
me se alegra el alma/ se alegran siete korasones (Nehama) |
|
alegre adj. |
שמח, עליז, תוסס, מאושר |
happy, joyous, cheerful, lively, |
|
Alegre ke me estas (Moscona) |
|
aleshar v. |
הרחיק, דחה |
to keep away, to reject |
|
Alesha de ti este negro penserio (Moscona) |
|
alesharse v. refl. |
התרחק, נסוג, שמר מרחק מ- |
to move away from, to become farther away, to retreat, to keep away from- |
|
Se alesho del vero kamino (Moscona) |
|
Si te keren forsar por komer, aleshate de la meza (Moscona) |
|
alesharse de echos/de parientes/de amigos (Nehama) |
|
aleste/alesta (t.) adj. |
מוכן, מזומן |
ready, prepared |
|
tengo un moso k'esta siempre alesta (Nehama) |
|
alevantada f. |
הרמה, העלאה, הגבהה; משא שמורם בהרמה אחת; עלילה, האשמת שוא |
elevation, lifting, raising; load that is lifted in one lift; false charge |
|
yevarse todo en una alevantada (Nehama) |
|
alevantado adj. |
עומד |
standing |
|
alevantado de dormir (Nehama) |
|
pared alevantada delantre de las ventanas (Nehama) |
|
alevantar v |
הרים, הקים, העלה, זקף, הגביה, הניף; קומם, המריד; שיקם; העתיק; אסר |
to lift, to raise, elevate, to swing; cause to rebel; to rehabilitate; to forbid |
|
se peleo kon mi por una bava i me alevanto la palavra/el saludo/ los buenos dias; kuando me enkontra se aze del ke no me ve (Nehama) |
|
el hazino estava grave, alevantaron al dotor a medianoche para ke lo huera aver (Nehama) |
|
el Dio solo alevanta i arrebaha (Nehama) |
|
alevantar el kuartier kon gritos/alevantar la mala/ la kaza (Nehama) |
|
alevantar un pezgo/un moble (Nehama) |
|
alevantar una moneda de en basho (Nehama) |
|
alevantarse v. refl. |
קם, התרומם; קם ממיטתו; מרד, התמרד; הפסיק; (על השמש/היום:) זרח; סמר; יצא לדרך |
to rise, to rise up; to rise from bed; to rebel; to stop; to rise (the sun / the day); stiffen, bristle (hair, fur, feathers); to go out |
|
Alevantarse de madruga (Moscona) |
|
alevantarse de la kama (Nehama) |
|
ke tal t'alevantates? (Nehama) |
|
se alevanto aire/aireziko (Nehama) |
|
de onde se alevanta el sol i asta onde se pone (Nehama) |
|
el sol se alevanta la manyana: 'le so-leil se leve le matin'; (Nehama) |
|
alevantarse en pies delantre de uno (Nehama) |
|
alfinete (port.) m. |
סיכה; דבר פחות ערך; אטב |
pin; a low valued object; clip |
|
No ay ande asoltar una alfinete (Moscona) |
|
alfinete a su kazamiento, esta novia no truso ni un alfinete, ni dota ni asugar (Nehama) |
|
alfinikado adj. |
מתפורר |
crumbling |
|
una roska alfinikada (Nehama) |
|
alforia/alforía/alforiya (port.) f. |
גאולה, שחרור (לעֶבֶד) |
liberation, redemption, release (for a slave) |
|
I en el seteno saldra a alforia en baldes (Moscona) |
|
algo m. |
משהו, דבר מה; מעט |
something; few, a little |
|
Algo de nuevo? (Moscona) |
|
algodón m. |
צמר גפן, כותנה; ריפוד |
cotton wool, cotton; padding, upholstery |
|
Unas karnes algodones blankos! (Moscona) |
|
alguja f. |
מחט; סיכת קישוט |
needle; ornament pin |
|
El kuerpo me se izo algujas (Moscona) |
|
algún adj. |
איזשהו |
whatever, whichever, any |
|
si ay algun prove dale a komer (Nehama) |
|
esto bushkando algun mediko (Nehama) |
|
ay algun duvdo? (Nehama) |
|
alguno pron. |
מישהו |
somebody, someone, anybody |
|
algunos dizen (Nehama) |
|
alguno de estos dos (Nehama) |
|
alguno vino? (Nehama) |
|
alhamorras f. |
גלי חום |
heat waves |
|
estar kon alhamorras. (Nehama) |
|
alhasarear v. |
קלקל, בזבז, עשה ברשלנות |
spoil, break, to make/create in negligence |
|
el shastre neglijente alhaserea la ropa (Nehama) |
|
alhashé f. |
קרום החזה |
chest membrane |
|
la rea i la alhashe ke se vendian en una, eran la karne de los proves (Nehama) |
|
alhenya f. |
חינה, כופר (צבע אדום) |
henna (dye), red color |
|
pleito de ermanos, alhenya de manos (Nehama) |
|
alhenyar v. |
צבע בחינה |
to color with henna |
|
Ya me alhenyaron de novia (Moscona) |
|
alhorzar v. |
עשה מכפלת לקיצור הבגד |
to make a hem made for shortening a garment |
|
alhorzar el fostan (Nehama) |
|
aliado adj. |
בעל ברית |
ally |
|
Las armadas (Moscona) |
|
Las armadas aliadas (Moscona) |
|
aliansa f. |
איחוד, ברית |
union, pact, alliance |
|
Tratado de aliansa (Moscona) |
|
alidjí (t.) m. |
לקוח, קונה |
customer, buyer |
|
no ay alidji para esta ropa (Nehama) |
|
alika f. |
כנף קטנה |
little wing |
|
una alika de poyo (Nehama) |
|
alikodear/alikudear (t.) v. |
עיכב (הזמין) לארוחת ערב; עיכב, גרם לו לאחור |
to delay - to convince someone to stay for dinner; to delay, to cause someone to be late |
|
alikudear la boda (Nehama) |
|
Alikudear a echar a uno (Nehama) |
|
alikudear a komer (Nehama) |
|
desha palavra, no me alikudeyes (Nehama) |
|
alilá (ebr.) f. |
עלילה, השמצה, דיבה; הוצאת דיבה, הוצאת שם רע |
false charge, slander, libel; slandering, smearing |
|
Se alevanto alila ke (Moscona) |
|
alimarse v. refl. |
התחדד, שוייף; התעדן |
to be sharpened, to be polished; to be refined |
|
kon pasar sesh mezes en buena kompanyia, este kazalino se alimo (Nehama) |
|
alimentasión f. |
תזונה, הזנה |
nutrition, diet, nourishment, feeding |
|
La alimentasion tiene muy flaka (Moscona) |
|
alimpiada f. |
ניקוי שטחי |
superficial cleaning |
|
se arrevano el plato en una alimpiada (Nehama) |
|
en dos alimpiadas ya se lambio el varandado (Nehama) |
|
alimpiadero m. |
שגעון לנקיון |
an obsession for cleaning |
|
esta kon un mal alimpiadero, no desha fregon ni handrajo de la mano (Nehama) |
|
alimpiar v. |
ניקה, טיהר, מרק; ''גילח'' ממישהו את כל רכושו |
to clean, cleans, to spruce; to steal away all of somebody's possession |
|
el djgugo/los visios/la espekulasion alimpian al mas poderozo (Nehama) |
|
alimpiarse v. refl |
התנקה, ניקה עצמו; הצדיק עצמו; איבד רכושו; השתלט על רכוש; מת, נפטר; באירוניה: נפטרנו ממנו |
to get clean, to clean oneself; to justify oneself; to lose onself's possession, to take over possession; to die; ironically: we got rid of him |
|
Alimpiarse las manos (Moscona) |
|
Alimpiarse de los pekados (Moscona) |
|
alimpiarse la para de uno (Nehama) |
|
se alimpio kon el dado/kon las kartas (Nehama) |
|
el es el de los malos echos, ma kuando vino la ora de dar kuentos, supo alimpiarse los mushos (Nehama) |
|
komio, bevio i se alimpio los mushos (Nehama) |
|
alish ferish/alish verish (t.) m. |
פעילות מסחרית, עסקית; זרם של קונים |
commercial or business activity; a flow of buyers |
|
Oy el alish verish estuvo flako (Moscona) |
|
en tiempo de buena rekolta ay alish-ferish en charshi (Nehama) |
|
alishar v. |
החליק (עשה חלק), הקציע, יישר, צחצח, מירק, ליטש |
to smooth, to scrape, to straighten, to polish, to shine, to burnish |
|
alishar el terreno (Nehama) |
|
alishar una tavla (Nehama) |
|
alishik (t.) adj. |
מורגל |
accustomed |
|
Ya estamos alishik (Moscona) |
|
alishik (t.) m. |
קשר חברתי או מסחרי |
a social or commercial connection |
|
no tienen alishik una koza kon otra (Nehama) |
|
es perikolozo de tener alishik kon un ladron (Nehama) |
|
alishterear (t.) v. |
הרגיל, סיגל; תירגל; לימד ידיו לעשות דבר מה |
to accustom, to adapt; to practice; to teach oneself a craft |
|
Ansina lo alisheates (Moscona) |
|
alishterearse v. refl. |
התרגל |
to become used to |
|
Ya me alishei kon el echo (Moscona) |
|
alisterearse en una lingua (Nehama) |
|
aliskuridad f. |
חשיכה, חושך |
darkness |
|
Echa tino de no chinchonearte en la aliskuridad (Moscona) |
|
aliskuro adj. |
חשוך, אפל, כהה |
dark, gloomy |
|
En el katoy es aliskuro (Moscona) |
|
alivianamiento m. |
הקלה, הפטרות מאדם בלתי רצוי |
relief, lightening, riddance from an unwanted person |
|
dale todo lo ke demanda i ke se vaya, alivianamiento ke ayga (Nehama) |
|
alivianar v. |
הקל, נקט בגישה דתית מקלה |
to relieve, to be lenient, to take an easy religious approach |
|
alivianar la kaza/ el servisio de kaza (Nehama) |
|
alivianar un pezgo (Nehama) |
|
alivianarse v. refl. |
הוריד מן העומס המוטל עליו, הקל ממשא עבודתו; התפגר |
|
|
El sako de arina ya se esta alivianado (Moscona) |
|
Ya se le aliviano la gayle (Moscona) |
|
alizamiento m. |
החלקה, צחצוח, מירוק,ליטוש; חנופה |
smoothing, polishing; flattery |
|
Lavios de alizamiento enaltesen la desonra (Moscona) |
|
alkanfor m. |
קמפור; לובן בלא כתם |
bleach ,stainless whiteness |
|
faz la ropa komo el alkanfor (Nehama) |
|
facha luzia i blanka komo el alkanfor (Nehama) |
|
alkansar v. |
השיג, הגיע ל-; הספיק; הצליח |
achieve, to reach to-; to reach in time; to succeed |
|
Alkanso oras de tadre (Moscona) |
|
Alkanso a ser uno de los rikos (Moscona) |
|
Si no korres no alkanses i si bushkas no topas! (Moscona) |
|
Lo ke pensa tu madre ke no te alkanse, lo ke pensa tu mujer ke te alkanse (Moscona) |
|
ni Par'o alkanso esta grandeza (Nehama) |
|
alkansar rikezas/onores/grandezas/titolos (Nehama) |
|
alkansar su dezeo (Nehama) |
|
el mediko no alkanso a echarse ke lo yamaron kon prisa ende un hazino (Nehama) |
|
Moshe Rabenu no alkanso a entrar en Tierra Santa (Nehama) |
|
no me alkansan mis fuersas/mi bolsa/ mi influensa fin ayi (Nehama) |
|
fulano le oro la muerte a sistrano: no alkanse a ver tal dia (Nehama) |
|
maldision de guerfano i de bivda alkansa (Nehama) |
|
mi dezeo/mi bendision t'alkansen (Nehama) |
|
korrer detras de uno i alkansarlo (Nehama) |
|
alkansar fin el medio kamino (Nehama) |
|
no me alkansa la mano fin al tavan (Nehama) |
|
alkansarse v. refl. |
הושג |
achieved |
|
nada no se alkansa sin sudar (Nehama) |
|
alkanso/alkanse m. |
השג, הצלחה |
achievement, success |
|
no tenga alkanso el ke agura lo negro para el otro (Nehama) |
|
alkatrán m. |
זפת |
tar |
|
Ken alkitran menea la golor le kefa (Moscona) |
|
alkavo adj. |
אחרון |
last |
|
Yo estuve alkavo de todos (Moscona) |
|
Alkavo, loke fue? (Moscona) |
|
Alkavo somos amigos (Moscona) |
|
alkilar v. |
השכיר; שכר |
to rent (to), to let; to rent (from) |
|
Alkilar una kamareta (Moscona) |
|
alkilarse v. refl. |
השכיר עצמו, נשכר |
to rent oneself, to be rented |
|
Se alkilo por vakero (Moscona) |
|
alkuza f. |
פך, כד שמן, אסוך; ''שערה'' בעין |
can, container, oil can; sty(in eye) |
|
En la alkuza no kave mancha (Moscona) |
|
tener alkuza al ojo es sinyo de eskarsedad (Nehama) |
|
Allah (t.) m. |
אלהים |
god |
|
No te despasensies, veras ke todo va pasar Alla versin! (Moscona) |
|
Allah bilir si kita el pan (Nehama) |
|
alma f. |
נשמה, נפש |
soul, spirit, mind |
|
Kerer en la alma ariento (Moscona) |
|
Ya me vino la alma al garon! (Moscona) |
|
Asta ke va i viene alma tiene(Moscona) |
|
Alma sin pekado(Moscona) |
|
No ay alma biva (Moscona) |
|
el gato no aferra al raton por el alma de su padre, es para komerle la kavesa (Nehama) |
|
alma santa/ alma buena/ alma del Dio/ alma sin pekado (Nehama) |
|
kien alma tiene alma kree (Nehama) |
|
ay perikolo de alma (Nehama) |
|
para suvir sien eskalones se kyere dado el alma al Dio/ tiene el alma a la boka (Nehama) |
|
me salio el alma (Nehama) |
|
kon su alma trae su pan (Nehama) |
|
alma mia!; mi alma! (Nehama) |
|
las ninyas tienen siete almas (Nehama) |
|
va i viene, alma tiene (Nehama) |
|
alma tiene, komer kiere (Nehama) |
|
se angustia el alma (Nehama) |
|
alma estrecha (Nehama) |
|
tener el alma espantada (Nehama) |
|
no pasa alma biva, no se ve un alma por esta kaye (Nehama) |
|
lo kyero komo mi alma (Nehama) |
|
una madre da su alma por un fijo (Nehama) |
|
el ojo ve, el alma dezea (Nehama) |
|
dar el alma por un komer (Nehama) |
|
dar el alma por un kopo d'agua (Nehama) |
|
alegrada ke le vea el alma! (Nehama) |
|
Akontentar/ konsolar el alma (Nehama) |
|
se alegra/se embrenea el alma (Nehama) |
|
el i su alma lo saven (Nehama) |
|
por modre de el entri en este fecho i deshi los guesos, me tomó en el alma (Nehama) |
|
si siete al tiene no la eskapa (Nehama) |
|
un alma tengo onde ke la meta en primero (Nehama) |
|
ya di todo lo ke tenia, alma no puedo dar (Nehama) |
|
adjidearse del alma de uno (Nehama) |
|
adjidéate de alma (Nehama) |
|
almario m. |
ארון; כינוי לטיפש |
closet; a nickname for a stupid person |
|
un almario i el - dos (Nehama) |
|
almástiga f. |
מסטיק, שרף |
gum, resin |
|
El dulse de deva esta komo almastiga (Moscona) |
|
almenara/almenará f. |
נברשת, מנורה; נר נשמה |
chandelier, lamp; yahrzeit candle |
|
Alminara de siete brasos (Moscona) |
|
almendra f. |
שקד; טבעת דמוית שקד |
almond; almond-like ring |
|
Gajo de almendra (Moscona) |
|
el Dio da almendras al ke no tiene muelas (Nehama) |
|
almendrada f. |
משקה חלב שקדים ממותק |
sweetend almond milk |
|
la almendrada faze abashar la leche (Nehama) |
|
almenos/al menos adv. |
לפחות, לכל הפחות, למצער |
at least |
|
uza a venir almenos una vez al día (Nehama) |
|
eskúzate al menos (Nehama) |
|
kédate kon mozotros, almenos ke teasperando en otro lugar (Nehama) |
|
almiskle m. |
ניחוח, בושם; מוּשְּׁק (סוג של בושם); מור |
aroma, odour, perfume; musk; myrrh(plant) |
|
esta kaza guele almiskle (Nehama) |
|
almizmara f. |
מזלף בשמים, כלי בשמים |
perfume sprayer, perfume vessel |
|
I tomaron kada uno su almizmara i dieron sovre eyas fuego i puzieron sovre eyas saumerio (Moscona) |
|
almozna f. |
נדבה, צדקה |
donation, charity |
|
la almozna es komo guardia de eskudo (Moscona) |
|
alomenos adv. |
לפחות, לכל הפחות, למצער |
at least |
|
alomenos ke mi dishera (Moscona) |
|
alondjar (port.) v. |
הרחיק, דחה; האריך |
to distant, reject; to lengthen |
|
Alondjate de tu uzo aborresido (Moscona) |
|
alondjarse v. refl. |
התרחק, ניצב מרחוק; התארך |
to go far, to draw away from, to stand distant/far away from; to be lengthen |
|
alongarse de todo (Nehama) |
|
alongar v. |
האריך, האריך את הזמן |
to lengthen, to lengthen time |
|
El ke kome poko kon repozo, alonga sus dias (Moscona) |
|
alsar v. |
העלה, הרים, הניף, נשא |
elevat, to lift, raise, carry |
|
Alsar los ojos al sielo (Moscona) |
|
I also a sus ijos i a sus mujeres sovre los gameos (Moscona) |
|
alsasiones f. pl. |
קורבן/קורבנות, עולה/עולות |
sacrifice/sacrifices, burnt offering/s |
|
I also por alsasion en lugar de su ijo (Moscona) |
|
altanto adv. |
כמספר הזה, כזאת, באותה מידה |
like that number, like this, at the same amount/measure |
|
altanto ke das tomas (Nehama) |
|
altar m. |
מזבח |
altar |
|
kaen altares solevantan muladares (Nehama) |
|
alterear/alterearse v. & v. refl. |
סיגל (לעצמו) הרגלי אי סדר; מרד/התמרד כנגד סדר ומשמעת; העלה את הצעת המחיר במכירה פומבית |
to adapt habits of disorder; to rebel against order and discipline |
|
esta kriatura se altereó mucho (Nehama) |
|
alternar v. |
החליף, התחלף, הפך את הסדר |
to exchange, replace, to be changed, to be switched, to switch the order |
|
Alternar el orden alfabetiko (Moscona) |
|
alteza f. |
גובה, רום, רוממות, הוד מעלה |
altitude, height, superiority |
|
Una alteza de serka dos metros (Moscona) |
|
alto adj. |
גבוה, רם, נישא, מרומם, תמיר |
high, supreme, lofty |
|
Alto de boy ,basho de karakter (Moscona) |
|
Alta, alta es la luna kuando empesa a esklareser (Moscona) |
|
navegar por altas mares (Nehama) |
|
suvir en alto (Nehama) |
|
abashar de en alto (Nehama) |
|
altrafisio m. |
דבר פעוט, דבר חסר ערך; הונאה, תחבולה |
a small thing, worthless thing; deceit, fraud |
|
la makina tiene mil i un altrafisios (Moscona) |
|
altramente (it.) adv. |
אחרת, באופן אחר |
differently |
|
si el tiempo está bueno mos vamos a ir a pasear, altraménte mos kedaremos en kaza (Nehama) |
|
altretanto (it.) adv. |
'גם לך'' (בתשובה לאיחולים) |
'you to' (answer to goos wishes) |
|
bueno ke tengas altretanto! (Nehama) |
|
altronde- d'altronde (it.) adv. |
בנוסף לכך, מאידך, עם זאת |
add to that, on the other hand, nonetheless |
|
kale ke me vaya, no te kiero fazer pedrer tiempo, d'altronde i yo tengo fecho (Nehama) |
|
altustú (t.) adv. |
באי סדר, באנדרלמוסיה |
in disorder |
|
Todo esta altustu! (Moscona) |
|
despues de karreado, la kaza se topa altí-ostú (Nehama) |
|
metió el mundo altí-ostú (Nehama) |
|
alungar v. |
האריך |
to lengthen |
|
alungar un pantalón (Nehama) |
|
alungar el kamino (Nehama) |
|
alungar una karta (Nehama) |
|
alungar un diskorso (Nehama) |
|
alvear v. |
הלבין |
to whiten, to bleach |
|
el sielo se alvea a la madrugada (Nehama) |
|
el aver de la muntanya alvea el kuero (Nehama) |
|
alvearse v. refl. |
הלבין, נעשה לבן; השתפר מראהו |
to whiten, to become white; |
|
la kolada se alvea kon la leshía (Nehama) |
|
se le alveó la kara (Nehama) |
|
alveo m. |
הלבנה באמצעות כיבוס מאומץ |
bleaching through strenuous washing |
|
el alveo de la ropa demanda pulso (Nehama) |
|
alvorada f. |
שחר, עמוד השחר; חגיגה משפחתית של הצגת הנדוניה |
dawn; family celebration of presenting the dowry |
|
Como esklarse el sol en la alvorada ansi la mujer virtuoza en su kaza! (Moscona) |
|
alvores m. pl. |
איילת השחר, אור שחרית; מועקת ציפיה |
the break of dawn, morning light; anticipation distress |
|
estar kon alvores (Nehama) |
|
alvura f. |
לובן, צחר, צחות |
whiteness, lucidity, purity |
|
i lavo i no veo alvura (Nehama) |
|
ama/amá (t.) conj. |
אך, אבל, אולם |
but, however |
|
La amor es dulse ama kon pan (Moscona) |
|
vedrá es ke vino, ama no kedo aki, se hue al punto (Nehama) |
|
Kiere salir, ama está faziendo luvia (Nehama) |
|
dizen k'está echado, ama yo lo vide por la kaye (Nehama) |
|
amaares (ebr.) n. |
עם הארץ, בור, בער |
ignorante, fool |
|
No kazes a tu ija kon amaares i negro de manyas, ke es komo ke la echaras en boka del pero (Moscona) |
|
el amaares no puede ser hasíd (Nehama) |
|
amador amador de múzika (Nehama) |
|
espántate de hahán fijo de amaares i de riko fijo de prove (Nehama) |
|
amahar (arab.) v. |
שיכך, ריפא, הרגיע, השקיט כאב, ריכך; נרגע, נחלש, שכך (הכאב); החליש חריפות הבצל |
to lessen, to cure, to calm, to stop pain, to soften; to become calm, to be weakend, subside; to reduce the pungency of an onion |
|
ya le amaho (Nehama) |
|
la ferida le amahó kon un enguente (Nehama) |
|
aspera ke amahe la luvia para salir a la kaye (Nehama) |
|
no te kites el samarron si no amaha el frío (Nehama) |
|
amán! (t.) interj. |
בקשת חנינה: רחמים!; קריאה חסרת סבלנות: הלוואי! |
pardon plea: mercy!; impatient cry: i wish! |
|
aman ke se eskape este mal día! (Nehama) |
|
aman, por onde fuir de sus manos (Nehama) |
|
aman, ya me muero por un kopo d'agua/por ver a mi madre (Nehama) |
|
amanado adj. & adv. |
זמין, בהשג יד; נוח וקל לשימוש; לבוש בצורה לא צנועה |
available, with in reach; comfortable and easy to use; dressed immodestly |
|
tener los atuendos de kuzina amanado (Nehama) |
|
mora a pie yano, le viene amanado (Nehama) |
|
amaneser m. |
שחר, הנץ החמה |
dawn, break of dawn |
|
Veremos loke mos va amaneser (Moscona) |
|
alevantarse al amaneser (Nehama) |
|
amaneser v. |
האיר/הנץ השחר; השכים קום |
to light/come forth (dawn); |
|
bueno le amanesyó el día (Nehama) |
|
ni por mucho madrugar mas presto amanese (Nehama) |
|
no amanese komo anochese, ni anochese komo amánese (Nehama) |
|
amanet (t.) m. |
פיקדון, משכון; מתנה |
deposit, pawn ; gift |
|
este moble no es mío, es un amanet (Nehama) |
|
ya me se inchó la valija de amanetes (Nehama) |
|
amanyana/aminyana adv. |
מחר |
tomorrow |
|
Oy por mi, amanyana por ti! (Moscona) |
|
amanyaneante/amanyeante adj. |
משכים-קום; עובד קשה, מתמיד בעבודתו; קנאי, להוט |
early riser; hard worker, diligent at his work; eager |
|
La sensia es serkana a sus amanyaneantes i ayuda es a todos rekeryentes (Moscona) |
|
amanziado adj. |
חש בצער הזולת, רואה לכאב אחרים; מעורר רחמים |
to feel the sorrow of fellow-man, to see the pain of the other; pitiful |
|
salir amanziado de una vijita a los feridos de una katastrofa (Nehama) |
|
el ser amanziaado en su desgrasya konsola en vezes de las sufriensas (Nehama) |
|
amanziar v. |
עורר רחמים; העציב, גרם צער |
to arose pity; to sadden, to cause grief |
|
sus males amanzyan el korasón (Nehama) |
|
amanziarse v. refl. |
ריחם, נכמרו רחמיו, חמל, התמלא חמלה |
to pity, to have mercy on, to be filled with compassion |
|
Me se amanzio la alma de ver tanta dezgrasia (Moscona) |
|
se amanziya el alma (Nehama) |
|
amar v. |
אהב |
to love |
|
ama a tu kompanyero kom'a ti mesmo (Nehama) |
|
amargado adj. |
נעצב, ממורמר |
sad, embittered |
|
Esta amargado por la muerte de su ijo (Moscona) |
|
amargar v. |
ציער, מרר |
sadden, to cause grief |
|
I lo tornara a gostar i si vera ke amargujea es kasher (Moscona) |
|
un fijo negro amarga la vida de padre i madre (Nehama) |
|
amargito adj. |
מריר מעט |
slightly bitter |
|
la bira es amargita (Nehama) |
|
amargo adj. |
מר, מריר; עגום; זריז, מוכשר, ערום; כינוי לקפה |
bitter; melancholic; quick, talented, crafty, cunning; a nickname for coffee |
|
El sorfato es amargo (Moscona) |
|
el kinino es amargo (Nehama) |
|
el kavé sin asukar es amargo (Nehama) |
|
dar vidas amargas (Nehama) |
|
tripa amarga embeve y enkalka (Nehama) |
|
kien englute amargo no eskupe dulse (Nehama) |
|
amargo adv. |
במרירות |
with bitterness |
|
venir amargo komo la muerte (Nehama) |
|
amargujento/amargojento adj. |
מריר |
bitter |
|
en vezes las almendras salen amargojentas (Nehama) |
|
amariyarse v. refl. |
הצהיב, נעשה צהוב |
to become yellow |
|
Se amariyo del sol (Moscona) |
|
amariyo adj. |
צהוב |
yellow |
|
Ken amariyo vistira, su ermozura amostara! (Moscona) |
|
fazerse la kara amariya (Nehama) |
|
vestirse de amaviyo (Nehama) |
|
amariyura f. |
צבע צהוב |
the color yellow |
|
Amariyura de kara ke estas! (Moscona) |
|
amasado m. |
לישה; בצק |
kneading; dough |
|
la balabaya kovijava el amasado kon un yambole (Nehama) |
|
amasado adj. |
שנלוש |
that was kneaded |
|
El pan no esta bien amasado (Moscona) |
|
amasar v. |
לש |
to knead |
|
a kien finye i amasa no le arroves la masa (Nehama) |
|
amaskanta(r) (ebr.) m. |
משכנתא |
mortgage |
|
meter paras amaskanta (Nehama) |
|
amatar v. |
כיבה; הרגיע; מחץ בין האצבעות |
extinguish, to put out; to calm; to crush between the fingers |
|
amatar la lampa/ la lumbre/el fuego/ la luz/el kandil/el parmachet/la flama (Nehama) |
|
Amatar piojo (Nehama) |
|
amavdil amavdil (ebr.) adv. |
'להבדיל'' |
vastly different, a thousand times different, opposed to |
|
el hazan del kal asemeja amavdil amavdil al koen gadol (Nehama) |
|
amaynar v. |
האט; הפחית, ריכך, הרגיע |
to slow down; reduce, to soften, to calm |
|
amaynar la korrida de la karosa (Nehama) |
|
amaynar el djiro del karro (Nehama) |
|
amaynar el frio/la hazinura/el terretemblo (Nehama) |
|
ambezado adj. |
משכיל, מחונך, מלומד, בעל השכלה; מורגל ב-, מלומד ב-; שנלמד; מורגל |
educated, scholarly, well-bred; accustomed to-, educated in-, that was learned; accustomed |
|
Esta ambazado de alguno (Moscona) |
|
está ambezado a lavorar (Nehama) |
|
esta ambezado a komer a la ora (Nehama) |
|
ambezar v. |
לימד, הורה; למד |
teach, instruct; study, learn |
|
ambeza el arte i mételo aparte (Nehama) |
|
el maestro me ambeza la lision (Nehama) |
|
ambezarse v. refl. |
למד |
study, learn |
|
Te ambezates la novedad? (Moscona) |
|
el ombre deve ambezarse a lo bueno i a lo negro (Nehama) |
|
ambezate a favlar! (Nehama) |
|
ambezárse la orasión (Nehama) |
|
ambierto/ambiento adj. |
רעב, מזה רעב |
hungry, starving |
|
Bedahaim de ambierto s no ay! (Moscona) |
|
ambiertura f. |
רעב |
hungre |
|
Detras de la sekura viene la ambiertura (Moscona) |
|
ambos |
שניהם, שתיהן |
both of them (male), both of them (female) |
|
Sensia kuvierta i tezoro eskondido, ke es el provecho de ambos eyos (Moscona) |
|
ambre f. |
רעב, כפן; בולמוס, רעבון |
hunger, famine, starvation; ravenous hunger, ravenousness |
|
Ken tiene ambre venga i koma! (Moscona) |
|
ambre i asperar azen araviar! (Moscona) |
|
La ambre i el frio traen a la puerta del enemigo (Moscona) |
|
a buena fambre no ay pan duro (Nehama) |
|
kien tiene fambre no mira por guzano (Nehama) |
|
ambrera/ambrerea f. |
רָעָב, כפן, בצורת |
hunger, famine, starvation, drought |
|
Pedrisko i relampago, mortaldad i ambrera son embiados del djuisio del kastigo (Moscona) |
|
en tiempo de ambrera no ay pan malo (Nehama) |
|
amechar v. |
לשים פתילה במנורה |
to put a wick in a lamp |
|
amechar el kandil/ amechar la pavolia (Nehama) |
|
amejoramiento/amejoreamiento m. |
שיפור, השבחה, שכלול; הטבה |
improvement, betterment, enhancement; benefit |
|
En la situasion polítika ay amijuramiento (Moscona) |
|
Ay amijuramiento en la hazinura (Moscona) |
|
amén! (ebr.) m. |
אמן! |
amen! amen to that! |
|
tanto dezir amen fin a ke kaye el talé (Nehama) |
|
amenazo m. |
אִיּוּם |
menace, threat |
|
Forsar kon menazos (Moscona) |
|
amenguar v. |
הפחית, פיחת, המעיט, הוריד, הנמיך, דילל, החליש, השפיל; פחת, התמעט |
reduce, to decrease, to lower down, dilute, weaken, humiliate; to be reduced, to be be diminished |
|
amenguar la paga (Nehama) |
|
amezurado (fr.) adj. |
מדוד, מחושב; מוגבל; דחוק (כלכלית); זהיר; מלאכותי; שעבר בדיקה; מיופייף, מגונדר |
measured, calculated; limited; hard-pressed (financialy); careful; artificial; that was tested; beautified, embellished, dandified |
|
Al dito lo tenemos amizurado! (Moscona) |
|
tener una entrada amezurada/un pan amezurado (Nehama) |
|
ser amezurado en el komer (Nehama) |
|
amezurar (fr.) v. |
מדד; ניסה |
to measure; to try |
|
amezurar la eskalera (Nehama) |
|
dos vezes amezure, una vez korta (Nehama) |
|
amezurarse (fr.) v. refl. |
נקרש, קפא, התקשח, נעשה נוקשה; השתטח; התגנדר, התיפייף, התהדר; תקף, התקיף; שקל עצמו |
to clot, freez, harden; to spread out; to be to dress up, to beautify; to attack; to weigh oneself |
|
Amizurate por ver si te engodrates (Moscona) |
|
Se amizuro enbasho el boy entero (Moscona) |
|
se arresvalo i se amezuro en basho (Nehama) |
|
la kondokta de este ombre no se arreyeva mas; ya vino la ora ke me amezure kon el. (Nehama) |
|
amigavle adj. |
ידידותי |
friendly |
|
Un akto amigavle (Moscona) |
|
aresentar la kestion a 1'amigavle (Moscona) |
|
amigo m. |
חבר, רע, עמית, ידיד |
friend, companion, comrade |
|
El amigo muevo es komo el vino muevo, deshalo enviejeser para ke te tenga savor (Moscona) |
|
Amigo ke no empresta i kuchio ke no korta i ke se piedra no emporta! (Moscona) |
|
amigos i ermanos seremos, en la bolsa no tokemos (Nehama) |
|
amigo de todos, amigo de ninguno (Nehama) |
|
un djesto amigo/una mirada amiga (Nehama) |
|
amilisiada f. |
יולדת תאומים |
mother of twins |
|
Ke todas eyas amilisiadas i dezaechada non ay en eyas (Moscona) |
|
amistad/amistá f. |
ידידות, רעות, חיבה |
friendship, companion, fondness, affection |
|
Diz la verdad, piedri la amistad (Moscona) |
|
las diferensias de interes yelan la amistad (Nehama) |
|
amistozo adj. |
ידידותי, לבבי; חובב |
friendly; cordial; fan of |
|
un resivo amistozo (Nehama) |
|
amistozo de muzika (Nehama) |
|
amistunh |
ידידות מדומה |
apparent/fictitious friendship |
|
Esta unas amistunhes kon mi, ke barminam! (Moscona) |
|
amo m. |
אדון, בעלים, בעל הבית |
master, mister, master of the house |
|
No burles con tu amo ke te sale salado (Moscona) |
|
Al kavo de un anyo el moso toma las manyas de su amo (Moscona) |
|
amofado adj. |
עבש, שהעלה עובש |
moldy |
|
pan amofado (Nehama) |
|
amofar v. |
גָּרַם עובש |
to cause mold |
|
la umidad amofa las komanyas: (Nehama) |
|
amofarse v. refl. |
העלה עובש; השתעמם; איבד רעננותו וחיותו |
to become moldy; to be bored; to lose freshness and vitality |
|
la kaza está syempre serrada i s'esta amofando (Nehama) |
|
la ropa no se le vende, se le esta amofando al raf (Nehama) |
|
no sale nunka, no ve ojo de sol, s'está amofando solo en kaza (Nehama) |
|
amojado adj. |
רטוב, לח |
wet, moist |
|
aparta lo amojado de lo seko (Nehama) |
|
dubla lo seko i espande lo amojado (Nehama) |
|
amojar v. |
הרטיב, ליחלח |
to wet, to moisten |
|
amojar la masa (Nehama) |
|
amojar la kolada (Nehama) |
|
amokarse v. refl. |
גרף את חטמו |
to wipe oneself's nose with a lot of noise |
|
Ainda no se save mokarse ya sta avlando por kazar! (Moscona) |
|
Le disheron ke se amoke, se aranko la nariz! (Moscona) |
|
Amokate novia el moko, ni tanto, ni tan poko! (Moscona) |
|
amontar v. |
עלה, הגיע למחיר, הגיע לכמות; צבר כסף |
to rise, to reach the price, to reach the quantity |
|
La partida entera va amontar a mil levos (Moscona) |
|
amontonar v. |
צבר, ערם, גיבב; אסף, קבץ,קיבץ, אגר; חסך כסף; צבר הון |
to accumulate, to stack, to pile; to collect, to group, to store; to save money; parlay |
|
el eskarso amontona moneda para ke otro se la goze (Nehama) |
|
amor m. (Sal.)/f. (Izm./Ist.) |
אהבה,חיבה; אהוב |
love, fondness; beloved, sweetheart |
|
El amor es siego (Moscona) |
|
Se van los amores, kedan los dolores (Moscona) |
|
para el amor i la muerte no ay koza fuerte! (Moscona) |
|
amor amistad i ermandad, los tres pilares de la umanidad! (Moscona) |
|
faz por amor del Dio (Nehama) |
|
por amor del Dio, mira onde estas midyendo el pie (Nehama) |
|
amorero m. |
עץ תות |
strawberry tree |
|
Si no se viste el amorero no se dizviste el samarero (Moscona) |
|
amoriskos m. pl. |
אהבים |
love making |
|
Ya entro en la edad de los amoriskos (Moscona) |
|
amorozamente adv. |
באהבה |
with love |
|
Kudio por su amigo amorozamente (Moscona) |
|
amosí/amotsí (ebr.) |
ברכת המוציא |
'hmotzi' ? jewish blessing told before eating bread |
|
fazer amosi (Nehama) |
|
del amosi se ve el buen senar (Nehama) |
|
amostrar v. |
הראה; הוכיח |
to show; to prove |
|
Amostrami ken son tus amigos ti dire ken sos (Moscona) |
|
No le amostres kara (Moscona) |
|
el vendedor amostra la ropa al kliente (Nehama) |
|
amostrar rikeza/grandezas (Nehama) |
|
le agrada amostrar (Nehama) |
|
amostrarse v. refl. |
הופיע, הראה עצמו;העמיד פנים |
to appear; to show oneself; pretend |
|
Se amostro a la ventana (Moscona) |
|
Se amostro onesto (Moscona) |
|
amudeser v. pej. |
השתיק |
to silence |
|
el espanto lo amudesió (Nehama) |
|
el moso kiería favlar, kon una ojada, el mestro lo amudesió (Nehama) |
|
amudeserse v. refl. |
השתתק, נאלם |
to become silent, to be dumbfounded |
|
el testigo savia toda la verdad, ma delantre el tribunal se amudesió (Nehama) |
|
amudisión f. |
אלם, השתתקות (בכח או בכח הכסף: ''לא יחרץ'') |
muteness, falling silent (as a result of the use of power) |
|
Kayo amudision (Moscona) |
|
Amudision en la garganta! (Moscona) |
|
amurchado adj. |
כמוש, נבול, קָמֵל |
wilted, withered, withering |
|
A David lo veo muy amurchado (Moscona) |
|
flores amurchadas (Nehama) |
|
amurcharse v. refl. |
כמש, קמל, נבל, בָּלָה |
to wilt, to wither, to fade, to be be worn out |
|
El sefte li se amurcho (Moscona) |
|
El saksi se va amurchando de en dia en dia (Moscona) |
|
análogo adj. |
דומה, מקביל, אנלוגי |
similar, parallel |
|
Un kavzo análogo se obzerva en. . . (Moscona) |
|
anayuré (t.) prep. |
לפי, בהתאמה ל-, בהסתמך על, ביחס ל- |
according to, with accordance to-, based on, in relation to- |
|
kada uno es pagado anayure a su valor (Nehama) |
|
anchear v. |
הרחיב, הגביר |
to expand, to increase |
|
Mas no me vo anchear sovre esta kestion (Moscona) |
|
anchearse v. refl. |
התרחב, התפשט על מקום רחב; "התנפח", התרברב |
to be expanded, to spread on a wide space |
|
En entozandose la agua se anchea (Moscona) |
|
Kuando lo alavan entero se anchea (Moscona) |
|
anchearse en los fechos (Nehama) |
|
ancho adj. |
רחב; נח לבריות |
wide; affable, nice |
|
Kontar en largo i en ancho (Moscona) |
|
Es muy ancho ! de nada no se dokunea (Moscona) |
|
anchura f. |
רוחב, רחבות; רווחה |
????, ????? |
|
El aqmerikano tiene 70 sentimetros de anchura (Moscona) |
|
teshido de dupia anchura (Nehama) |
|
bevir kon anchura (Nehama) |
|
gastar kon anchura (Nehama) |
|
andan sonra (t.) prep. |
לאחר מכן, לאחרונה |
then, recently |
|
lo aferraron kon el rovo en la mano, andan sonra fíate ke es onesto (Nehama) |
|
andante adj. |
רגלי; מאיכות פשוטה; אנדאנטי (מוסיק.) |
pedestrian; of simple quality; andante (music.) |
|
ropa andante (Nehama) |
|
andar m. (port.) |
קומה בבית, דירה; הליכה |
floor in house, apartment; walk |
|
kaza de kuatro andares (Nehama) |
|
andar v. |
הלך, צעד, פסע, התהלך; עשה בלהט |
to walk, to march; to do passionately |
|
anda a la formiga haragán (Nehama) |
|
andad a endevinar (Nehama) |
|
ande/andi adv. |
איפה, היכן? לאן?; אצל |
where?; at |
|
Ande ni gayo kanta ni perro ladra (Moscona) |
|
Ande Avrao estan embodados (Moscona) |
|
de ande salió? (Nehama) |
|
vo a ir ende mi madre (Nehama) |
|
salió d'ende el panadero (Nehama) |
|
está envitado ende un amigo (Nehama) |
|
andena f. |
קושי, בעיה, צרה |
difficulty, problem, trouble |
|
Toparse en las andenas (Moscona) |
|
andjak (t.) adv. |
אבל, לעומת זאת, בכל אופן |
but, on the other hand, anyway |
|
muchas grasias ke venites a verme, andjak ya estava de ir a bushkarte (Nehama) |
|
andjélo /ánjel/ándjel/ándjeli/ándjel |
מלאך |
angel |
|
Kara de andjelo (Moscona) |
|
aneksado adj. |
מסופח, מוסף, נספח, מצורף |
appendix, supplement |
|
A kual dosario esta aneksado (Moscona) |
|
aneste pron. |
לזה |
to that one |
|
Dalde pan aneste povre (Moscona) |
|
angajado (fr.) adj. |
עסוק, מעורב ב-; מאורס |
busy, involved in; engaged |
|
El lugar esta angajado (Moscona) |
|
El muchacho ya esta angajado (Moscona) |
|
De las dos a la tres esto angajado (Moscona) |
|
angajar/angajear (fr.) v. |
חייב; שכר, קיבל לשרות; רשם; הלך שלוב זרוע |
to rent, to get someone into service; to inscribe; to go arm in arm |
|
Angajei dos kamas en el vagon (Moscona) |
|
angajé (fr.) adv. |
יד ביד, בשילוב זרועות |
hand in hand |
|
tomarse angaje/estar angaje/kaminar angaje (Nehama) |
|
angualarse v. refl. |
בא לידי הסכם, הסכים |
to come to an agreement, to agree |
|
Rogo no vos arravies sovre loke avlimos, siguro ya vos akodras ke ansi mos angualimos (Moscona) |
|
angustia f. |
תוגה, צער, יגון, עצב, דאבה; מחנק; גועל, דחייה, רצון להקיא; בוז |
grief, sorrow, sadness; choking; disgust, rejection, desire to vomit; contempt |
|
en la angustia se i ama al Dio (Nehama) |
|
da angustia de verlo/de sentirlo/ da angústya de sentirlo avantarse kon su boka (Nehama) |
|
angustiado adj. |
עצוב, כאוב, נוגה; חרד;דחוי, בזוי, נקלה |
sad, painful, melancholic; anxious; rejected, contemptible |
|
no vengas a kontarme las desgrasias de los otros; ya esto angustiado de mis puertas para adientro (Nehama) |
|
angustiada le vea alma! (Nehama) |
|
angustiar v. |
צרר, התנכל, לחץ, דיכא, גרם חרדה |
to harass, to press, to suppress, to cause anxiety |
|
kon sus negras fechas este fijo angustió la vida de sus parientes (Nehama) |
|
angustiarse v. refl. |
נחרד, הושפל, ספג בוז |
to be terrified, to be humiliated, to be treated with contempt |
|
Ya me se angustio la alma! (Moscona) |
|
el korasón se angustia kuando pensa a los krematorios de Birkenau (Nehama) |
|
me se angustia el alma kuando este fanfarón se está alavando i suviendose a los sielos (Nehama) |
|
aní (ebr.) m. & adj. |
עני, דל, רש, דלפון;רעב ללחם |
poor; hungry for bread |
|
Ani kon ayin chatlak (Moscona) |
|
aniazme m. |
נזם |
nose-ring |
|
Komo la aniazme en la nariz de un puerko, ansi es la mujer ermoza i apartada de razon (Moscona) |
|
aniazme de oro en nariz de puerko (Nehama) |
|
animado adj. |
חי, תוסס; מונפש; מומרץ, מונע |
alive, lively; animated; energized, driven |
|
animado de buenos sentimientos (Nehama) |
|
animal m. |
חיה; אדם חסר מצפון |
animal; a man with no conscience |
|
Pedaso de animal (Moscona) |
|
animalia f. |
חיה, חית טרף |
animal, predator |
|
I diremos alguna animalia mala lo komio (Moscona) |
|
animar v. |
החיה, השיב נפש; זרז, עורר, המריץ, ליבה; הנפיש |
to revive; to goad, to catalyze, to stimulate, to energize; to enimate |
|
animar una fiesta (Nehama) |
|
ánimo m. |
עוז, אומץ |
courage, bravery, valor |
|
Animo se kere (Moscona) |
|
no tyene animo de faviar (Nehama) |
|
aninar v. |
עירסל (תינוק), נדנד קלות (תינוק) |
to rock, to swing (a baby) |
|
anina un poko a la kriatura i al punto se va dormir (Nehama) |
|
aniversario m. |
יום השנה |
anniversary |
|
Oy es el aniversario de la boda (Moscona) |
|
aniyá! (t.) interj. |
הלוואי! לו יהי כן! |
i wish! may it be! |
|
dizen ke kada noche viene borracho en kaza; aniya! ke venga mismo barracho, ma no viene del todo (Nehama) |
|
aniyiko m. |
טבעונת, טבעת קטנה |
a small ring |
|
se hueron los aniyikos, kedaron los dedikos (Nehama) |
|
aniyut/aniyud/aniyú (ebr.) m. |
עוני, דלות, מחסור, עניות |
poverty |
|
L'aniyut es negra koza (Moscona) |
|
Ken mata gato yeva siete anyos de aniyut (Moscona) |
|
anka f. |
ירך, אגן ירכיים, טורסו |
thigh, hip, pelvis |
|
dormir/echarse sovre la anka dereca (Nehama) |
|
anocheser m. |
רדת הלילה |
night fall |
|
le anochesió en el kamino (Nehama) |
|
ay días, avía deshado un lavoro por en medio i se le pasó de tino; ya le anochesió, i oy se metió kon yugo para eskaparlo (Nehama) |
|
empesar el lavoro al amaneser i eskapar al anoceheser (Nehama) |
|
Ennochesi en el kazal (Moscona) |
|
anojado (port.) adj. |
כעוס, רוגז, כועס, נרגז, זועף; נעלב |
angry, upset, irate; insulted |
|
Lo tenemos anojado (Moscona) |
|
los dos ermanos están anojados,ven los faremos paz (Nehama) |
|
lo tengo anojado (Nehama) |
|
el anojado kayado, me tenga salú (Nehama) |
|
anojarse (port.) v. refl. |
התרגז, התכעס; נעלב |
to get angry, to get mad; to be insulted |
|
Ken se anoja kon la komida keda anbierto (Moscona) |
|
el ninyo me se anojo, no kiere komer: tómalo kon buenas (Nehama) |
|
ansí adv. |
כך, ככה |
so, like that, thus |
|
ansi va el mundo (Nehama) |
|
komo el sol aklara la tinievla, ansi el estudio aklara a la inyoransa (Nehama) |
|
ansia f. |
צער, סבל, ענות; דאגה, חרדה; קמצנות, אהבת בצע |
grief, suffering; concern, anxiety; stinginess, greed |
|
las ansias de la muerte (Nehama) |
|
ansina/ansine/ansín adv. |
כך, ככה |
so, like that, thus |
|
Ansina ke me estes sano, komo es verdad lo ke te digo! (Moscona) |
|
ansina se dize (Nehama) |
|
ansina no te kansas (Nehama) |
|
ansina tupimos el mundo, ansina lo vamos a deshar (Nehama) |
|
ansina nasió (Nehama) |
|
ansina me parese (Nehama) |
|
ansina huera mi mal; ansina ke huera todo! (Nehama) |
|
ansina ke lo melezine el Dio! (Nehama) |
|
antanyo/antanyos adv. |
בשנה שעברה; פעם, לפני זמן רב |
last year; once apon a time, long time ago |
|
antanyos ay ke no lo veo (Nehama) |
|
antedatar v. |
הקדים תאריך, רשם תאריך מוקדם |
to move back a date, to inscribe an early date |
|
antedatar un chek/una kamiala/un kontrato (Nehama) |
|
antes adv. |
קודם, פעם, לפני כן |
beforehand, first, once |
|
Djoha, antes de subir al kavayo empesó a manear las pachas (Nehama) |
|
pasarantes de otro (Nehama) |
|
pagar de antes (Nehama) |
|
antes prep. |
לפני, קודם |
before, first |
|
Antes de komer lavaran las manos i diran beraha(Moscona) |
|
Antes de empesar a avlar amizurate la alguenga (Moscona) |
|
anular v. |
ביטל, פסל |
cancel, to call off |
|
El dokumento es falso i por esto deve ser anulado (Moscona) |
|
anuvlar v. |
התענן, נעשה מעונן |
to become cloudy |
|
I sera ke kuando yo anuvlare nuves sovre la tierra se aparesera el arko en la nuve (Moscona) |
|
anyada f. |
תקופת השנה, יום השנה; משכורת שנתית |
a period in a year, anniversary; yearly salary |
|
Anyada buena i klara! (Moscona) |
|
Anyada de maleres (Moscona) |
|
anyadir/anyader v. |
הוסיף, חיבר |
to add, to join together |
|
Sovre todas las echas del Dio no ay por anyadir (Moscona) |
|
anyo m. |
שנה |
year |
|
El chapeo muevo esta pan para mil anyos (Moscona) |
|
Ken en un anyo se kere azer riko, al medio lo enforkan (Moscona) |
|
anyorios m. pl. |
שנים רבות |
many years |
|
Ay anyorios ke no te veo! (Moscona) |
|
apararse v. refl. |
התייצב, ניצב מול, הופיע, הראה עצמו במקום גבוה, ניצב בחלון, נשען על אדן החלון |
to present oneself, to stand infront of, appear, to stand infront of the window, to lean on the window ledge |
|
apararse al balkon/a la ventana (Nehama) |
|
aparejar /aparijar v. |
הכין, ערך, התקין |
prepare, to set, to set up |
|
aparejar la meza (Nehama) |
|
aparejar gerra (Nehama) |
|
todo bueno mos aparejaran de los sielos (Nehama) |
|
el Dio aparejará! (Nehama) |
|
aparejo m. |
הכנה, סידור |
preparation, arrangement |
|
los aparejos de la boda (Nehama) |
|
apareser m. |
זריחת כוכב; הופעה (כתב עת) |
shining of a star; appearance (magazine) |
|
el sol aparese (Nehama) |
|
djornal ke aparese kada día (Nehama) |
|
apartadijo m. |
קיטון, חדר נפרד מהאולם המרכזי, מחיצה; הפרדה; דיבור הצידה |
small room, sided room, partition; separation; talking sideways |
|
en esta kaza no ay apartadijo entre mestros i mosos, todos komen el mizmo komer en la mizma meza (Nehama) |
|
apartado adj. |
נבדל, נפרד, מופרד, מופרש, מובדל, מבודד; רחוק, מנותק; שמורבצד; נסיך, משוח |
separated, distinguished, isolated; far, disconnected; kept aside; prince, anointed |
|
apartado de la djente/del mundo (Nehama) |
|
apartamento m. |
דירה |
apartment |
|
arkilar un apartamento (Nehama) |
|
apartar v. |
הפריש, הבדיל, שמר בצד, הקדיש; הפריד, הבחין; ניתק, הרחיק; גישש באפילה; חסך |
to set aside, secrete, distinguish, dedicate; separate; to cut off, to distance; to feel your way in the dark; save (money, food) |
|
apartad la buena djente ke vo a echar agua kayente (Nehama) |
|
tenía mil embrolyos, me apartó todos para asistir a la boda de su amigo (Nehama) |
|
apartar lo de kezo de lo de karne/lo paskual de lo hames (apartar la losa (Nehama) |
|
apartar lo roto de lo sano/lo fecho de lo vedre/lo enshuto de lo amojado, de lo umidento (Nehama) |
|
apartarse v. refl. |
הבדיל עצמו, התפלג, נפרד, נבדל; התבדל; התגרש |
to separate oneself, to be divided, to be separated; to segregate oneself; to divorce |
|
no kiere ver a ninguno, no se puede ver a si, se apartó de todos (Nehama) |
|
apartarse a un lado (Nehama) |
|
apartasión f. |
הפרדה, ניתוק, הבחנה, היפרדות |
separation, cutting-off, being cut-off, distinction |
|
apartasión entre sabá i en semana/entre paskual i hames (Nehama) |
|
aparte adv. |
לחוד, בנבדל, בנפרד |
separately, individually |
|
de kuando se kazó bivía kon sus parientes; agora se salió aparte (Nehama) |
|
metió aparte una diezena de platos (Nehama) |
|
aparte ke es borrachón, es también ladrón (Nehama) |
|
aparte ke no me dio nada ma[...] (Moscona) |
|
apasentar v. |
רעה |
to shepherd |
|
las ovejas apasentan en el kampo (Nehama) |
|
apaziguar v. |
השקיט, הרגיע; השלים בין,השכין שלום |
to quiet, to calm; to make peace between, to make peace |
|
ya se apaziguaron (Nehama) |
|
apegadozo adj. |
דביק; מידבק (מחלה); מדביק (צחוק וכו') |
sticky; contagious (disease); contagious (laughter and such) |
|
la goma es apegadoza (Nehama) |
|
el Dio mos guadre de las hazinuras apegadozas (Nehama) |
|
la moda es apegadoza (Nehama) |
|
apegar v. |
הדביק, איחה; הדביק במחלה; סטר |
to stick/glue, to join together; to infect with a disease; to slap |
|
apegar timbros (Nehama) |
|
apegar la tapesería a la paré (Nehama) |
|
apegarse v. refl. |
נדבק; דבק ב-, נקשר ל-; נדבק (שאריות אוכל לסיר) |
to be stuck, to be glued; to stick/cling to-, to be connected to-; to be stuck (food leftover) |
|
Rut se apegó kon su eshuegra Naomi (Nehama) |
|
apena/apenas adv. |
בקושי, כמעט שלא, זה אך |
barely, hardly |
|
apena si tiene diez anyos (Nehama) |
|
se metió al lavoro apenas vino (Nehama) |
|
apenado adj. |
קשה, מצער, רב טורח; ענוש, נענש; מתייסר; מוטרד; קשה |
hard, distressing, unfortunate; punished; tormenting; troubled |
|
los djidios iyenen vidas apenadas en los paezes arabos (Nehama) |
|
apenar v. |
העניש; גרם סבל, גרם עצב |
to punish; to cause suffering, to cause sorrow |
|
la Ley apena el rovo (Nehama) |
|
el Dio lo apene: (Nehama) |
|
aperkantarse v. refl. |
הופתע, נדהם |
to be surprised, to be amazed |
|
Ali Baba se aperkanto delantre la mucidumbre de djoyas ke vido en la kaverna de los ladrones (Nehama) |
|
aperreado adj. |
דחוי, מבוזה ע''י הכל; נרדף ע''י נושים |
rejected, humiliated by all; chased by creditors |
|
aperreado por kayes i por plasas/aperreado por todas las kayes (Nehama) |
|
apezgar v. |
הכביד, החמיר; הנהיג חומרה דתית; הלאה |
to burden, to worsen ; to lead religious severity; to tire |
|
los hahamin se esparten en dos kategorías: ay los ke apezgan i ay los ke alivianan (Nehama) |
|
apiadador m. & adj. |
רחום |
compassionate, merciful |
|
el Dio será apiadadór (Nehama) |
|
el Dio sea apiadadór! (Nehama) |
|
apiadar v. |
נחלץ לעזרה, סייע ל-, עזר ל- |
to come to the rescue, to aid/ assist to-, to help to- |
|
apiadar al prove (Nehama) |
|
el Dio ke apiade! (Nehama) |
|
el Dio apiadará (Nehama) |
|
el Dio ke te apiade! (Nehama) |
|
apiadarse v. refl. |
חמל, ריחם |
to have pity on, to be compassionate towards |
|
el Dio ke se apiade! (Nehama) |
|
apiádate de tu alma, keda de bever/de arrovar/de esbivlar la Ley del Dio (Nehama) |
|
apiyolear v. |
התאונן, נאנח, התאנח |
complain, grumble, to moan |
|
eskápame de este om-bre, dale lo ke demanda i ke no me apiyolee mas (Nehama) |
|
aplaynada (port.) f. |
הקצעה; נסיון לשכנע אדם עקשן |
smoothing, planning; tring to convince a stubborn person |
|
no abasta una aplaynad, se kieren dos i tres (Nehama) |
|
aplegar v. |
קיפל, הצליב |
to fold, to cross |
|
kedar kon manos aplegadas (Nehama) |
|
aplegando manos todos! (Nehama) |
|
apoderarse v. refl. |
השתלט, כבש, רכש, הפקיע |
to take over, conquer, acquire, confiscate |
|
apoderarse una fortuna (Nehama) |
|
apokar v. |
המעיט, הפחית, הקטין; מיעט, צמצם; הקהה; פחת, התמעט; העליב |
to reduce, diminish; minimize; to dull; to be reduced,to become diminished; to insult |
|
la negra pasadía apoka los dias (Nehama) |
|
apokarse v. refl. |
פחת, התמעט |
to be reduced, to lessen |
|
ya se apokó el tiempo (Nehama) |
|
apokentarse v. refl. |
התמעט, קטן, הצטמצם |
to become diminished, to grow smaller, to be minimized |
|
ya apokentaron las aguas a la oría de la mar (Nehama) |
|
aporey adv. |
לשווא, באופן מבוזבז |
for nothing, in a wasteful manner |
|
en este grupo no ay ni uno de eskojer, todo es de partir y echar aporey (Nehama) |
|
aporfijar/se v./ v. refl. |
אימץ ילד |
to adopt a child |
|
se aporfijó una kriatura (Nehama) |
|
apostar v. |
שילם, נטל עליו משימה; הימר |
to pay, to take on a mission; to gamble |
|
me apostí de kopiar diez fojas; no me vo a alevantar antes de eskaparlas (Nehama) |
|
apozar v. |
שם, קבע, הציב, הניח; נח, קבע מקומו, ישב, התישב; עצר, עיכב; עצר את ההתקדמות; שאב, שאב מים מהבור |
to put, determine, to set, to place; to rest, to sit, to settle down; to stop, to delay; to stop progress; to pump, to draw water from a well |
|
apozar la redoma enriva la meza (Nehama) |
|
apozar el pie en tavla rezia (Nehama) |
|
apozar un karro k'está arrodeando (Nehama) |
|
una luviezika apoza el aire (Nehama) |
|
el tramvay apoza djusto delantre de mi kaza (Nehama) |
|
apozar de kuzir (Nehama) |
|
no apoza de favlar/no le apoza la boka (Nehama) |
|
apozar de korrer (Nehama) |
|
el kavayo/la karrosa/la makina/la penina/la aguja apozan (Nehama) |
|
el aire/la luvia/la nieve apoza (Nehama) |
|
la ravya apoza: (Nehama) |
|
aynará ke no le apoze ni mi ojo le faga mal (Nehama) |
|
apozarse v. refl. |
נח, התיצב; לן במקום כלשהו, עבר את הלילה |
to rest, to be stabilized; to sleep somewhere, to go through the night |
|
el pásharo se apoza en una rama de arvol (Nehama) |
|
apozentado adj. |
ששקע (יצר משקע) |
that sunk (created sediment); |
|
barrer la polvorina apozentada sovre el tavlado (Nehama) |
|
apozentar v. |
יצר משקע/שכבה; איכסן, אירח |
to create sediment; to house, to accommodate |
|
este vino apozenta madre (Nehama) |
|
kon el tiempo ya apozentó un palmo de tierra sovre los mobles (Nehama) |
|
aprekantado adj. |
מכושף, שלחשו עליו; מוקסם, מופתע, נדהם |
enchanted, that a spell was cast on it; charmed, surprised, astonished |
|
estava seguro ke su ermano se avia muerto a Birkenau; ensupeto lo vido lo vido sano i bivo delantre de el i kedó aperkantado (Nehama) |
|
aprendear v. |
מישכן, נתן במשכון |
to mortgage, to pawn |
|
aprendeár una kaza/una djoya (Nehama) |
|
apresiado adj. |
מוערך, נישום |
estimated, assessed, appraised |
|
un komer apresiado: (Nehama) |
|
un mediko apresiado (Nehama) |
|
apresio m. |
הערכה, הוקרה |
appreciation, esteem |
|
resivir un regalo kon apresio (Nehama) |
|
aprestar v. |
הועיל, היה לתועלת |
to benefit, to be useful |
|
para bueno le apreste! (Nehama) |
|
para ke apresta (Nehama) |
|
no apresta para nada (Nehama) |
|
aprestarse v. refl. |
השתמש ב-, הפיק תועלת, ניצל; הושיט עזרה, הציע עזרתו |
to use a-, to make use, exploit; to help, to offer help |
|
es un buen ombre, se apresta sin ke le arrogen, a todas las ovras de bien (Nehama) |
|
para bien no puede, para mal se apresta (Nehama) |
|
apretamiento m. |
לחץ, הידוק, לחיצה; ענות, עינוי, מצוקה, לחץ, דיכוי, ייסורים |
pressure, fastening, tightening; suffering, torment, distress, stress, oppression |
|
apretamiento de alma (Nehama) |
|
apretar v. |
הידק, לחץ, דחק; בלם; הכביד על, העיק; הפעיל לחץ, הכריח, כפה; איית; לחץ, עינה, נגש, דיכא, הכניע; הטריד; גרר, החזיק בכח |
to fasten together, tighten, to press; to stop, curb, restrain; to be a burden on, to distress; to apply pressure, to force; to spell; to pressure, to torture, oppress, to subdue; to bother, harass; drag, tow, to hold by force |
|
el frío/la kalor/la karestía/el mal/la dolor/la kayentura/ la provedad/la negregura apretan (Nehama) |
|
apreta bueno el mango para ke se avra la puerta (Nehama) |
|
apreta el algodón para ke tome manko lugar (Nehama) |
|
l'están apretando las kondurias: (Nehama) |
|
el patrón m'está apretando porke kiere la kaza (Nehama) |
|
apretarse v. refl. |
נלחץ, כפה על עצמו מחסור והנזרות; התנסה בלחץ ומצוקה |
to be pressed, to compel oneself to poverty and asceticism; to experience stress and trouble |
|
kuando se akodra el tiempo de la okupasion militar alemana, se apreta el korason (Nehama) |
|
apretente adv. |
בלחץ, באופן לחוץ |
in pressure/ stress, in a stressfull manner |
|
ten la redoma apretente para ke no te kayga (Nehama) |
|
apreto m. |
לחץ, מועקה; עינוי, ענות, מצוקה, רעב, דוחק, ייסורים |
pressure, stress, distress; torment, suffering, hunger |
|
toparse en apreto (Nehama) |
|
kitar/salir de apreto (Nehama) |
|
aprevar v. |
העמיד בנסיון; ניסה |
to put to a test; to try |
|
a los buenos apreva el Dio (Nehama) |
|
el Dio ke no mos apreve! (Nehama) |
|
el Dio lo izo aprevar (Nehama) |
|
aprofondar v. |
העמיק |
to deepen |
|
aprofondar una foya (Nehama) |
|
aprofondir (fr.) v. |
העמיק, בדק לעומק |
to deepen, to check furtherly |
|
aprofondir la kabala (Nehama) |
|
aprometido m. |
מאורש |
engaged |
|
dos aprometidos (Nehama) |
|
aprontar v. |
הכין, עיבד; ערך (שולחן), סידר, ארגן; ערך/סידר משהו במהירות |
prepare, to process; to set a table, arrange; to set/arrange something quickly |
|
aprontar la meza: (Nehama) |
|
aprontarse v. refl. |
התכונן, הכין עצמו,היה מוכן ל- |
to prepare oneself, to get ready, to be ready to- |
|
aprentarse para viaje (Nehama) |
|
apronto m. |
הכנה, הכשרה |
preparation |
|
aprontos de fiesta/de boda (Nehama) |
|
apropiado adj. |
מתאים, הולם; מיועד |
fitting, appropriate, suitable; intended, destined |
|
aparejar un komer apropiado para uno: (Nehama) |
|
poltrona apropiada para el prezidente: (Nehama) |
|
para kada difikultad kale emplear los mezos apropiados (Nehama) |
|
apropiado adv. |
בכוונה, במתכוון |
deliberately, on purpose |
|
venir apropiado para enkontrar a uno (Nehama) |
|
meter entrompiesos apropiado (Nehama) |
|
apropiar v. |
תאם, התאים, סיגל; הכין בכוונה; החליט |
to be fitting, to fit, to suit, adapt; to make with an intention to use as -; decide |
|
este regalo lo apropyimos para la novia: (Nehama) |
|
apropiar un diskorso para una sirkonstansia triste (Nehama) |
|
aprovado f. |
אישור (תקציב/חוק) |
approval (budget/law) |
|
es ladrón, es mentirozo i aprovado (Nehama) |
|
este vestido ya está aprovado (Nehama) |
|
aprovar v. |
ניסה, בדק, בחן, מדד (בגד); טעם; העמיד בנסיון; הוכיח; אישר; השתדל; צער |
try, test, examine, to try on an outfit; to taste; to put to the test; prove; approve; to make an effort; to cause sorrow |
|
aprovar una kamiza (Nehama) |
|
aprovar un moso (Nehama) |
|
aprovar un alat (Nehama) |
|
para aprovar a la servidera deshí el djustan avierto enriva el boro (Nehama) |
|
aprovar un vino/una likor (Nehama) |
|
lo digo i lo aprovo (Nehama) |
|
aprovar un kontrato (Nehama) |
|
aprovechar v. |
הפיק תועלת, ניצל; הועיל, היה לתועלת, סייע |
to make use, to use, to take avantage of; to be beneficial, to be useful, assist |
|
melezina de buen dotor aprovecha (Nehama) |
|
aprovechar a su serkano (Nehama) |
|
aprovechar a los proves (Nehama) |
|
ke no me aproveche este pan si favlo mentiras (Nehama) |
|
aprovecharse v. refl. |
הפיק תועלת; הרוויח, זכה ב-; נהנה מ-, ניצל, השתמש ב- |
to make use; to earn, to win a-; to enjoy a-, to use, to use a- |
|
entre los sefaradis los rejidores del puevlo lo tenían a pekado de aprovecharse de sus kargos (Nehama) |
|
aprovizionarse v. refl. |
הצטייד |
to equip oneself |
|
aprovizionarse para el invierno (Nehama) |
|
apudó (gr.) m. |
אדם זניח, חסר אישיות |
a negligible person, a person with a 'flat' personality |
|
es un apudó (Nehama) |
|
apuntado adj. |
נעוץ; מוקע; שהעליבוהו; שמראים עליו באצבע מאשימה; מסומן |
inserted; denounced; that was insulted; that is pointed at with a blaming finger; marked |
|
ser apuntado kon el dedo (Nehama) |
|
apuntar v. |
הצביע; כיוון (רובה וכו'); הדגיש; ניקד; עקב אחר הקריאה בעזרת ''יד''; הפנה תשומת לב ל-; קבע, הצמיד, נעץ בסיכה; רמז; הופיע, הנץ; תיקן |
to point at; direct, to aim; emphasize; to punctuate; to follow the reading (torah) to direct oneself's attention to-; to set, attach, to stab with a pin; to hint; appear; to fix |
|
kien apunta las estreyas le salen barrugas (Nehama) |
|
de onde apunta el sol (Nehama) |
|
apuntarse v. refl. |
התנפח (התנהג בצורה מנופחת); נעלב על לא דבר; שקע עמוק |
to act in a pompous manner; to be insulted for nothing; to sink deep |
|
bueno bueno estovamos favlando, ensupeto se apuntó (Nehama) |
|
apunto adv. |
מייד; זה אך, לפני רגע; בדיוק; בזמן, ברגע ש- |
immediately; just now, a moment ago; precisely; when, while, at the moment when- |
|
apunto vino (Nehama) |
|
pagar una fatura por apunto (Nehama) |
|
apurar v. |
טיהר; ריכז בהרטבה או אידוי; דחס, צמצם, צימק; גרם ענות, לחץ |
purify; to condense through wetting or evaporation; to compress, minimize; to cause suffering, to pressure |
|
apurar el kaldo a la lumbre (Nehama) |
|
apurar el gaste (Nehama) |
|
apurar d número de los envitados (Nehama) |
|
el asperar apura el alma (Nehama) |
|
apurarse v. refl. |
התרכז; התאדה; נחלש; דאג; נעצב; הראה חוסר סבלנות; הצטמק |
concentrate; to be evaporated; to be weakened; to worry; to become sad; to demonstrate impatience; become shrivelled |
|
se está apurandose i rayendose por los otros (Nehama) |
|
arabá (t.) f. |
עגלה, מרכבה; תכולת עגלה |
wagon, carriage |
|
un araba d'arena/de kal/de tierra (Nehama) |
|
arabí m. |
ערבית (השפה) |
arabic |
|
el arabí es, komo el ebreo, una lingua semítika (Nehama) |
|
aradabul (t.) m. |
ארץ להד''ם, מקום דמיוני |
fantasy land, imaginary place |
|
kyando demandas: onde nasió, onde bivió Djojá? te responden: en Aradabúl (Nehama) |
|
aradera f. |
מחרשה |
plough |
|
kuando la umanidad la va entender, las espadas se van a fazer kuchiyos de araderas (Nehama) |
|
arado adj. |
שנהגו בו בגסות; מלא חובות |
that was treated to in a rude manner; full of debt |
|
endevdado i arado (Nehama) |
|
arado m. |
חריש; אדמה חרושה |
plowing; plowed ground |
|
arrastar el arado i el ensembrado (Nehama) |
|
aralik (t.) m. |
מרווח, מרווח זמן; סדק, בקע |
space, room, time space; crack, cleave, gap, split |
|
meter la mano en el aralik de dos tavlas (Nehama) |
|
aranya f. |
עכביש; רשת קורי עכביש; בהשאלה: מיזם חסר יסוד, אמצעי זניח, כלי בלתי מתאים, קיבעון (אובססיה) |
spider; spider web; in lending; unfounded enterprise, negligible means, non-fitting tool, obsession |
|
la aranya teshe su tela en los kantones poko aklarados (Nehama) |
|
la kaza ke keda serrada por tiempos se incha d'aranyas (Nehama) |
|
arasladear (t.) v. |
פגש בדרך מקרה |
to meet by chance |
|
no veo a fulano ke muy raramente; arasladeó ke me vino a ver djusto kuando lo tenía de menester (Nehama) |
|
ardje (t.) m. |
דבר מה מבוקש, שמחפשים אחריו, דבר אהוב, דבר מה אפנתי, פופולרי |
something that is sought after/ that is in demand, something loved, something fashionable, something popular |
|
la múzika es mi ardje (Nehama) |
|
ardor m. |
להט, התלהבות, להיטות, דבקות; התפרצות |
passion, enthusiasm, eagerness, determination, devotion; outburst |
|
meterse kon ardor al lavoro (Nehama) |
|
arena f. |
חול; אבן בכליות; זירה |
sand; kidney stone; arena |
|
komo la arena de la mar (Nehama) |
|
tener arenas (Nehama) |
|
arenal m. |
חוף, קרקע חולית; החול שנגרף בידי הנהר |
beach, shore, sandy ground; the sand that is swept away by the river |
|
el rio pasa, el arenal keda (Nehama) |
|
arina f. |
קמח |
flour |
|
ke se fizo la farina? makarrones i tayarines (Nehama) |
|
onde no ay arinya, ay mofina (Nehama) |
|
arka f. |
תיבה, ארון (הברית) |
chest, ark of the covenant |
|
la arka de Noah (Nehama) |
|
arká (t.) f. |
אחוריים, עגבות; תמיכה, סיוע; מטען גב |
backside, buttocks; support, aid; back cargo |
|
págale al ammal kuando deskarga la arká (Nehama) |
|
al tiempo de las kapitulasiones, el ke era de kónsolo tenía arká (Nehama) |
|
arko/arkol m. |
קשת (בענן), קשת (נשק), קשת (כינור); קימור, ארקדה; קולב |
rainbow, bow/arch (weapon), arch (violin); arching, arcade; clothes hanger |
|
kuando el Dio esta arraviado, el desvaina su espada ke es el árkol (Nehama) |
|
arlí (t.) adj. |
מריר - חש מרירות (בשל כשלון, אכזבה) |
bitter ? feels bitterness (because of failure or loss) |
|
mijor es de no favlarle en esta ora, esta mucho arli (Nehama) |
|
arnasio m. |
דור |
generation |
|
kada arnasio tiene sus uzos i kostumbres (Nehama) |
|
en kada arnasio el djidyo tiene su martirio (Nehama) |
|
arraigado adj. |
מושרש, משריש |
rooted, striking roots |
|
visio del djugo arraigado (Nehama) |
|
malisya arraigada en el korasón (Nehama) |
|
arraigar v. |
היכה שורש |
to strike roots |
|
arraigar manyas buenas (Nehama) |
|
arrankar v. |
עקר, עקר מן השורש; קטף, תלש בכח, קרע, שבר |
to uproot; to pick, to detach/pluck with force, to tear, to break |
|
arrankar un arvol (Nehama) |
|
arrankar a uno de la taverna (Nehama) |
|
arrankarse v. refl. |
נעקר, נקרע מעל; נכסף, השתוקק; נעצב |
to be uprooted, to be torn of; to yearn; to become sad |
|
arrankarse los kaveyos/los vestidos (Nehama) |
|
me s'arranka el koraso (Nehama) |
|
arrapada f. |
תספורת חפוזה, תגלחת חפוזה |
quick haircut, quick shaving |
|
estava mucho adjilé, en dos arrapadas me fize la barva (Nehama) |
|
arraparse v. refl. |
הסתפר, התגלח, הסתרק |
to have a haircut, to get shaved, to comb oneself |
|
mora onde se arrapa el guerko (Nehama) |
|
arrasgar v. |
קרע |
to tear |
|
arrasgar un papel/un kontrato: (Nehama) |
|
arraskar v. |
גירד |
to scratch |
|
kada uno se arraska onde le kome (Nehama) |
|
arraskatina f. |
גרדת (מחלה), גירוד כרוני |
scabies (medic.), chronic scratching |
|
para arraskatina, para salpuyido, para todo vale (Nehama) |
|
arrastada (port.) f. |
משיכה בכוח |
pulling with force |
|
arrempusar un almario en una arrastada (Nehama) |
|
arrastando adv. |
בבטלה, ללא תעסוקה |
in idleness, with no employment |
|
kedar/deshar arrastando (Nehama) |
|
arrastar (port.) v. |
גרר, סחב, סחף, משך אחריו; נשרך, נהג בעצלתים; החריב, הרס |
to drag, carrie, to pull after oneself; to trail behind, to walk very slow, to act lazy; to ruin |
|
esta ropa se topa arrastando al charshi (Nehama) |
|
arravdonozo adj. |
הרסני |
destructive |
|
un río arravdonózo (Nehama) |
|
arraviado adj. |
כועס, כעוס, נרגז; נדהם |
angry, irritated; astonished |
|
parese un arraviado (Nehama) |
|
arraviar v. |
הכעיס, הרגיז; לא עמד בדבריו; סירב לשלם חובו אחרי הפסד במשחק |
to anger; to not stand behind your words; to refuse to pay a debt after losing a game |
|
vamos a djugar, ama no ay arraviar (Nehama) |
|
arraviarse v. refl. |
התרגז; לא עמד בדיבורו; העמיד פני כועס כדי להשתמט מחובה; נדהם מכל דבר; ייסר, הוכיח;היהמסוכסך עם |
to become angry; to not stand behind your words; to pretend to be angry in order to escape a duty; to be amazed by everything; to torture; to be in conflict with |
|
siénteme sin arravyarte (Nehama) |
|
arrazonarse v. refl. |
הצדיק עצמו, הסביר עצמו |
to justify oneself, to explain oneself |
|
me afeó primero por mi kondota, ma kuando me razoni kon el, atorgó ke se avía yerrado (Nehama) |
|
arrebashado adj. |
מושפל, מדוכא |
humiliated, depressed |
|
toparse arrebasado (Nehama) |
|
este manseviko se siente arrebashado porke no puede gastar komo sus kompanyeros (Nehama) |
|
arrebashar v. |
השפיל, זילזל, העליב, השמיץ, הוציא לעז, לעג ל-, ביזה, הנמיך |
humiliate, degrade, to insult, to slander, to mock, to put someone down |
|
padre, si kieres bien a tu fijo, no lo grites delantre la djente, no lo arrebashes a ojos del mundo (Nehama) |
|
arrebashar a uno/a una ropa (Nehama) |
|
arrebivir v. |
החיה, החזיר לתחיה, עורר מחדש; רענן, אושש, דירבן, המריץ |
revive, resurrect, to bring back something to life; refresh, strengthen, to urge, motivate |
|
arrebivir la lumbre: (Nehama) |
|
la mueva rekolta arrebivió la plasa (Nehama) |
|
la luvia arrebive las plantas (Nehama) |
|
se arrebivió el frío/la kalor (Nehama) |
|
arrebivirse v. refl. |
קם לתחיה; שמח; התגבר על ביישנותו |
to come back to life; to be happy; to get over being shy |
|
tanto alavar al muerto no se arrebiva (Nehama) |
|
arreboltear v. |
התסיס, הגעיש, ריגש; הפךאת הסדרים, בלבל את הסדר; נעשה גס |
to incite, to stir up, to excite; to switch the order of things, to mix up the order of things; to become crude |
|
esta kriatura, kuando viene, arreboltea la kaza, ke no manke (Nehama) |
|
arreboltearse v. refl. |
יצא מן השגרה/מןההרגלים/משלוותו |
to gey out of a rutine/ of oneself's habits/ of tranquility |
|
no tróko de kaza por no arreboltearme (Nehama) |
|
arredondear v. |
עיגל; פישט |
to round; to simplify |
|
arredondear una suma (Nehama) |
|
arrefolgar v. |
נח, התרווח; נהנה אחר סילוק מטרד |
to rest, to sit comfortably; to enjoy after the disposal of a nuisance |
|
en una buena kama se arrefolga (Nehama) |
|
la servidera está lazdrando de la madrugada fine media noche i no arresfolga (Nehama) |
|
el sabá es día para arrefolgar: (Nehama) |
|
la yaká me estava sekando, la anchí i arresfolgí (Nehama) |
|
arrefreskar v. |
ריענן, קרר; התקרר, נעשה קר; התרענן |
to refresh, to cool; to become cold; to become refreshed |
|
arrefreskar el agua/el vino (Nehama) |
|
arregada f. |
זילוף, טפטוף; השקאה קלה |
sprinkling, spraying, dripping; light watering |
|
fazer una arregada antes de barrer para ke no se alevante polvorina (Nehama) |
|
arregadika f. |
הזלפה, זילוף, התזה; גשם קל, זרזיף |
sprinkling, spraying; light rain |
|
una arregadíka de azeite: (Nehama) |
|
una arregadíka abate la kalor (Nehama) |
|
arregado adj. |
מושקה; מפריז במתן אשראי; מרושל, לא מסודר |
waterd; gives away credit in exaggeration; sloppy, untidy |
|
el merkader mucho arregado korre grande ríziko en tiempo de gerra (Nehama) |
|
arregalar v. |
פינק, הנעים, גרם הנאה, ליטף; גילה חיבה לבן משפחה; נתן מתנה |
spoil, make pleasant, cause enjoyment, to caress; to show affection to a family member; to give a gift |
|
arregalar un vestido (Nehama) |
|
arregalarse v. refl. |
התפנק, חיפש פינוקים, התפנק במיטה, נהנה, התענג; התחנחן כדי לבקש טובה |
to indulge oneself, to seek pampering, to enjoy; to ingratiate oneself in order to ask a favor |
|
arregalarse kon los suyos (Nehama) |
|
arreglado adj. |
מסודר, ערוך; מתון; בעל הרגלי סדר וחסכון; מסורגל |
tidy, arranged, set; moderate; a person who has organization and saving habits; a page that has lines drawn on it |
|
es un ombre muy arreglado (Nehama) |
|
un papel arreglado (Nehama) |
|
arrejistado adj. |
בוש, נכלם, מבויש |
ashamed, embarrassed |
|
se prezentó ende el mestro muy arrezistádo porke no se avia ambezado la lision (Nehama) |
|
arrekavdar v. |
גבה, גבה מיסים, גבה חוב;קיבל בחזרה |
to collect, to collect taxes, to collect a debt; to receive back |
|
arrekavdar una devda (Nehama) |
|
arrekavdarse v. refl. |
קיבל כסף בחזרה, קיבל בחזרה את מה שאיבד |
to receive money back, to receive back what was lost |
|
mucho mal yevo fin agora, de agora endelantre se lo va arreekavdar todo kon su demazia (Nehama) |
|
avia piedrido mucha para ma kontinuo a djugar i se arrekavdó todo (Nehama) |
|
arrekayentar v. |
חימם, הרתיח; חימם שוב |
to warm, boil; to reheat |
|
arrekayentar la supa (Nehama) |
|
arrekojer v. |
אסף, כינס, ריכז, קיבץ, קבץ, צבר, ליקט; הקהיל; הלביש, כיסה; מיזגאוויר החדר; נתקף התכווצויות בפה |
gather, assemble, collect, concentrate, accumulate; to assemble people; to dress, to cover; to air-condition a room; to have spasms in the mouth |
|
arrekojer el grano/el revanyo/la kolada (Nehama) |
|
arrekuzir v. |
תפר שוב, תפר מחדש, הטליא |
resew, to patch |
|
arrekuzir la ropa/la kolada/las kalsas (Nehama) |
|
arrelumbrado adj. |
מואר, מובהר, מאוייר; זוהר מאושר |
lighted, illustrated; glowing with happiness |
|
arrelumbrada ke le vea el alma/la vista! (Nehama) |
|
arrelumbrar/se v./v.refl. |
האיר, הבהיר, זהר, קרן; שפך אור; הואר; שימח |
to light up, illuminate, brighten, to glow, to shine; to throw light; to be lighted; to make happy |
|
arrelumbrar las kayes (Nehama) |
|
todo lo ke arrelumbra no es oro (Nehama) |
|
en este kandil ke mos arrelumbre! (Nehama) |
|
la anyada ke mos arrelumbre/me arrelumbre la anyada! (Nehama) |
|
arrelustrear v. |
ציחצח, הבריק |
to polish, to shine |
|
arrelustrear las kundurias/el kovre/el tavlado (Nehama) |
|
arremanear v. |
נענע, זעזע; החזיר/העלהלזכרון |
to shake, to shock; to recall |
|
arremanear yagas pasadas (Nehama) |
|
arremangada f. |
הפשלת שרוולים לצורךעבודה; מאמץ קצר ומרוכז בעבודה |
to roll up your sleeves in order to work; short and concentrated effort at work |
|
en dos arremangadas una buena servidera se lambe la kaza (Nehama) |
|
arremangar v. |
הפשיל שרוולים |
to roll up your sleeves |
|
arremangar las mangas/el pantalón (Nehama) |
|
arremansevar v. |
הִצְעִיר, חידש נעורים, נתן מראה צעיר יותר |
to make yonger, rejuvenate, to give a yonger look |
|
este vestido lo arremanseva (Nehama) |
|
kon el aire de la muntanya se arremansevó (Nehama) |
|
arrematado adj. |
כלה/הושמד בידי שמים; שסולק ממקומו |
perish/ to be destroyed by the heavens; that was expelled from it's place |
|
arrematado lo vea! (Nehama) |
|
arrematasión (port.) f. |
השמדה, כליה, אבדן; השתחררות ממישהו מטריד |
destruction, extermination, loss; to be liberated from a bothersome person |
|
no es djusto ke le de ni el kuarto de lo ke demanda kon gritos, ma no kyero pelear; arrematasión! dale lo ke demanda i ke se kede kayado (Nehama) |
|
arremediar v. |
תיקן, ריפא, הסדיר; סייע, עזר, סעד |
to fix, to cure, settle; to help, assist |
|
arremediar a un danyo (Nehama) |
|
arremediar al hazino/al prove es un dover (Nehama) |
|
arremediarse v. refl. |
הסתדר, ניצל, מצא תקנה, מצא פתרון; עשה שימוש ב-, הסתדר במה שיש (בהעדר כלים) |
to manage, to be saved, to find a solution;to make use of-, to make do (with the absence of tools) |
|
arremédiate kon lo ke tyenes i no demandes de ninguno (Nehama) |
|
arremeterse v. refl. |
החלים, חזר לאיתנו, שיקם את מעמדו; שיקם הונו |
heal, recover, to rehabilitate oneself's status; to rehabilitate oneself's fortune |
|
el tiempo se arremetió (Nehama) |
|
arremetido adj. |
שהחלים, שהבריא; שהשתקם כלכלית; משוקם |
that healed; that became rehabilitated financially; rehabilitated |
|
estava muy flako, agora ya está mas arremetido: (Nehama) |
|
despues de ave kedado sin un devente, parese mas arremetido (Nehama) |
|
arremirante adj. |
דומה |
similar |
|
dos mobles arremirantes (Nehama) |
|
arremojar v. |
הרטיב, הטביל, לחלח, ריכך במים |
to wet, to dip, to moisten, to soften with water |
|
arremojar masá (Nehama) |
|
en verano se tiene menester de arremojar el garón kon bevidas freskas (Nehama) |
|
arremojar flores/la tierra (Nehama) |
|
arremoshkar v. |
בדק, חיפש בדקדקנות, חיטט |
check, to search meticulously, pry, probe |
|
me kansi a aremishkar en todos los burakos, no pude topar lo ke buskava (Nehama) |
|
arrempushadika f. |
דחיפה קלה; עידוד קל, דרבון קל |
light push; light encouragement |
|
ya se muere por asentarse al piano, la arrempusadika kiere (Nehama) |
|
arrempushar v. |
דחף בכוח, הדף; דירבן; דחה; דחה (דבר לא רצוי); הסיט/הזיז דבר מה ממקומו בדחיפה; בלע (דמעות צחוק) |
to push, ward off; goad; reject; to move something from its place by pushing; to swallow (tears of laughter) |
|
tomar una likor/un kavé para arrempushar el komer (Nehama) |
|
kale arrempushar al haragan para ke lavare (Nehama) |
|
arrempushar las lágrimas/las rizas (Nehama) |
|
arrempushar la boda (Nehama) |
|
arrempushar las eskadensias de los pagamientos (Nehama) |
|
arrenovar v. |
חידש, רענן, העלה מחדש לזכרון; חזר (על); עדכן |
to renew, refresh, to bring back to memory; to repeat; to update |
|
arrenovar los órdenes/las enkomendansas (Nehama) |
|
arrepensar v. |
העמיק לחשוב, חשב פעמיים, חשב פעם נוספת; היסס |
to think deeply, think twice, think again; hesitate |
|
pensa i arrepensa antes de kazarte (Nehama) |
|
me están proponiendo de entrar en un fecho muevo; lo penso i lo arrepenso antes de dechidirme (Nehama) |
|
arrepozado adj. |
שקט, רגוע, רוגע |
quiet, calm |
|
luvia arrepozada (Nehama) |
|
arrepudiar v. |
ביזה, לעג בפומבי; גרש (את אשתו), נתן ספר כריתות/גט |
humiliate, to mock publicly; to divorce (a wife), to give a divorce (to a wife) |
|
el maestro deve guadrarse de arrepudiar al elevo delantre sus kompanyeros (Nehama) |
|
arresekado adj. |
מיובש, מצומק, מקומט |
dried, shrivelled, wrinkled |
|
viejo i arresekádo (Nehama) |
|
arresekarse v. refl. |
התייבש, הצטמק |
to become dry, shrivel |
|
kuando las luvias tadran las plantas se arresekan (Nehama) |
|
al no bever nada se arreseka el garón (Nehama) |
|
el no komer frutos ni zarzavá arreseka los entestinos (Nehama) |
|
arresentado adj. |
מסודר, ערוך, מאורגן; מיושב, שקול, מתון; מסודר היטב במקצוע, שחייו יציבים מסודרים; דייקן; ללא רבב |
tidy, arranged, set; settled, reasonable, moderate;well setteled in a profession, that has a stable life; punctual; untarnished, unblemished |
|
una vida arresentada (Nehama) |
|
un fecho arresentádo (Nehama) |
|
una luvia arresentada: (Nehama) |
|
arresentar v. |
סידר, ארגן, ערך, עבר לחיים מסודרים; הביא מישהו לחיים מסודרים; השקיע את הפסולת; יישב; חיבר, כתב |
put in order, arrange, to set, to advance to a setteled life; to help someone have a setteled life; to sink waste; settle; compose, write |
|
arresentar la kaza/arresentar los rafes/arresentar la butika/arresentár un kashón (Nehama) |
|
arresentar un diskorso (Nehama) |
|
arresentár un fecho (Nehama) |
|
estava atavanado, ya arresentó: (Nehama) |
|
el vino, el vinagre, el azeite arresentan (Nehama) |
|
el kavé/el bikarbonato de soda arresentan (Nehama) |
|
arresentó el tiempo (Nehama) |
|
arresgatar v. |
שחרר, חילץ, גאל, פדה |
to release, to rescue, to redeem |
|
rezgata tu nasion oprimida, prendida en poder de tiranos (Moscona) |
|
arresivir v. |
קיבל, קיבל פני, השיג |
to accept, to achieve |
|
arresevir keshas/arresevir ensultos (Nehama) |
|
arreskaldada f. |
רמץ, שארית הבערה מתחת האפר |
cinders, the remnant of burning under the ashes |
|
meter el komer a kayentar en la arreskaldáda (Nehama) |
|
arreskovdado adj. |
שרוע אפרקדן, שרוע ברפיון אברים; חסר דאגה; מסב (''כולנו מסובין'') |
stretched up, lying on one's back, stretched up in slackness of organs; carefree; reclining ("but tonight we all recline") |
|
komer arreskovdado (Nehama) |
|
no tiene mas penserios, ya puede estar arreskovdádo (Nehama) |
|
arreskovdarse v. refl. |
נרגע, הפיג מתיחותו, התרגע, נח, הסב, נשען על מרפקו |
to relax, to relieve his tension, to rest, to recline, to lean on his elbow |
|
arreskovdarse a la meza (Nehama) |
|
arreskunyado adj. |
שרוט; מעודן |
scratched; refined |
|
un komeriko arreskunyádo (Nehama) |
|
arresponder v. |
ענה, השיב; הגיב; קיים התחייבות, עמד בהתחייבות |
to answer, to reply; to respond; to fulfill the undertaking |
|
no arresponde kuando le favlan (Nehama) |
|
di dos bueltas kon la yave, la yevadura no arresponde (Nehama) |
|
mi fijo tiene mucho gaste i no gana, fin aki, le pude arresponder, mas no puedo (Nehama) |
|
arrestar v. |
עצר, אסר, חבש בבית סוהר;עצר את הפעילות/ההליכה; עצר לביקורת |
to imprison, to put in prison; to stop the activity/walk; to arrest for review |
|
arrestar a un ladrón (Nehama) |
|
arresumido adj. |
מבושל היטב (אחר שכל הנוזלים התאדו) |
well cooked (after all the liquid has evaporated) |
|
albóndigas arresumidas (Nehama) |
|
arresumir v. |
זב; דלף, פלט נוזלים; לבשל אוכל עד איוד כל הנוזלים |
to pour, to drip; to leak, to emit fluids; to cook food until all the liquids have evaporated |
|
la karne kruda arresume (Nehama) |
|
arresumir el peshe (Nehama) |
|
arresvalada f. |
החלקה, גלישה |
gliding, skating, surfing |
|
se dio una arresvaláda i se le rompió el braso (Nehama) |
|
arresvaladera f. |
משטח החלקה; מקום חלקלק |
skating arena; slippery place |
|
despues de la nieve, ay muchas arresvaladeras en las kayes (Nehama) |
|
arresvaladura f. |
החלקה, גלישה; כשלון חרוץ; מוות |
gliding, skating, surfing; complete failure; death |
|
pedrió toda la para en una arresvaladura (Nehama) |
|
ke le akontesió? la arresvaladura? (Nehama) |
|
arresvalamiento m. |
החלקה, גלישה; כשלון מתמשך |
gliding, skating, surfing; continuous failure |
|
sea su kamino eskuridad i rezvalamiento i el anjel de adonay los persiga (Moscona) |
|
arresvalar v. |
החליק, גלש; אכל בבולמוס |
to slip, to skate, to surf |
|
arresvala bueno (Nehama) |
|
arresvalo m. |
החלקה |
gliding, skating |
|
ay mucho yelo en basho: aki un arresvalo kosta una pierna (Nehama) |
|
arretornarse v. refl. |
חזר להכרה; לחוש בטוב מחדש |
to return to consciousness; to feel good again |
|
le tomó un desmayo i se estruyó el mundo para ke se arretornara (Nehama) |
|
ay mucho frío, akí se arretornan los guesos del kayentor (Nehama) |
|
arretorser v. |
פיתל, עיוות, כיווץ |
to twist, to distort, to shrink |
|
arretuerser el filo (Nehama) |
|
arretorserse v. refl. |
התפתל |
to be twisted |
|
kien no siente a su muzerika se arretuerse la orejika (Nehama) |
|
arretuersérse el mostacho: (Nehama) |
|
arrevanso m. |
חסכון |
saving |
|
el moso se merkó un vestido kon sus arrevansos (Nehama) |
|
arrevatado adj. |
חטוף, שדוד, שנטרף; שנבלע; שבושל בחפזון; צעקני (צבע) |
kidnapped, robbed, preyed; swallowed; food cooked in a hurry; flashy (color) |
|
un komer arrevatádo (Nehama) |
|
el pan salió arrevatádo (Nehama) |
|
arrevatar v. |
חטף, שדד, גזל, לקח בכח; טרף; חטף אות (בדיבור); חטף כמו לחמניות טריות |
to napped, to rob, to take by force; to prey; to snatch a letter (in speech); to snatch like fresh rolls |
|
echarse a arrevatar (Nehama) |
|
arreventar v. |
פוצץ, ניפץ; זלל בבולמוס, טָרַף |
to to blow up, smash; to swallow in intense hunger |
|
arreventar los pechos (Nehama) |
|
arreventar de reir (Nehama) |
|
ke se arrevénte!: (Nehama) |
|
arreventarse v. refl. |
נפטר, מת; התפוצץ, התנפץ, התפרץ; רתח בחוזקה, התפקע, עלה על גדותיו (ברתיחה) |
to die; to explode, to shatter, to erupt; to boil hard, to overflow (at a boil) |
|
arreventarse del yoro/de los yoros (Nehama) |
|
arreventarse de komer (Nehama) |
|
la fuente esta arreventandose (Nehama) |
|
arreverter v. |
עלה על גדותיו, גלש |
to overflow |
|
no deshes arreverter el kaldo, kita la oya de la lumbre (Nehama) |
|
arreverterse v. refl. |
עלה על גדותיו, גלש; שפך את ליבו |
to overflow; to pour out his heart |
|
el kavé/el kaldo se arrevierte (Nehama) |
|
se arrevertio la djepya/el lavador (Nehama) |
|
arrevertido adj. |
מלא עד גדותיו |
filled to overflowing |
|
tener la kaza/el kaniyé arrevertidos (Nehama) |
|
sala arrevertida de djente (Nehama) |
|
estar arrevertido de liras (Nehama) |
|
arrevertiendo adj. |
מלא מדי, גולש |
too full, overflowing |
|
un kopo/un chini/una bolsa arrevertiendo (Nehama) |
|
arrevés adv. |
בהיפוך, באופן הפוך |
in reverse |
|
me se hue el bokado arreves (Nehama) |
|
kuando se mete la kamiza arreves, por yerro es ke va a aver alguna boda (Nehama) |
|
arrevesar v. |
הקיא |
to vomit |
|
arrevesó todo lo ke komió (Nehama) |
|
lo arrevesó la mar (Nehama) |
|
ganas de arrevesar (Nehama) |
|
arreyevar v. |
סבל, עבר סבל; השלים עם; הכיל |
to suffer, to go through suffering; to make up with; to contain |
|
esta fragua arreyeva otros dos pyanos (Nehama) |
|
vino ke arreyeva agua: (Nehama) |
|
no me lo arreyeva el alma (Nehama) |
|
arreyevar la dolor (Nehama) |
|
no puedo arreyevár esta gaava (Nehama) |
|
no se puede mas arreyevár: fin aki jue (Nehama) |
|
arriftar v. |
העמיד מחדש, זקף; תיקן טעות (דיבור, כתיבה), תיקן את הקורא בתורה |
to re-erect, to erect; to correct a mistake (speech, writing), to correct the reader in the Torah |
|
el mestro arrifta al elevo (Nehama) |
|
arrihado adj. |
מקומט, מצומק |
wrinkled, shrunken |
|
tener las karas arrihadas (Nehama) |
|
arrimar v. |
נשען, נסמך על; השעין, סמך; הניח לזמן מוגבל; נתן מחסה; ערם (ערימה) |
to lean, to rely on; to put down for a limited time; to give shelter; to stack |
|
vo a arrimar este forsel a la puerta tuya, de akí un poko vo a pasar a tomarlo (Nehama) |
|
arrimar un espejo a la pared: (Nehama) |
|
arrimarse v. refl. |
נשען; חסה, מצא מחסה/מקלט זמני; הכין עצמו למנוחה קצרה |
to lean; to find temporary shelter; to prepare himself for a short rest |
|
arrimarse en buena espaldera/en buen lugar (Nehama) |
|
kien en buen arvol s'arrima buena solombra lo kovija (Nehama) |
|
tener onde arrimarse (Nehama) |
|
arriva adv. |
למעלה |
above |
|
favlar de arriva abasho (Nehama) |
|
meter todo de arriva abasho (Nehama) |
|
arrivar v. |
הגיע; עגן; הצליח; קרה |
to arrive; to dock; to succeed; to happen |
|
arrivar a su eskopo (Nehama) |
|
arrivo m. |
הגעה |
arriving |
|
el arrivo del treno/del vapor/de la talika (Nehama) |
|
arrodeada f. |
הקפה, תנועה הקפית; חקירה מקיפה |
circling , circumferential movement; comprehensive investigation |
|
kon dos arrodeadas le fize eskudiar todo lo ke me estava eskondiendo (Nehama) |
|
arrodeadero m. |
סחרור מעצבן |
annoying dizziness |
|
ya me dates ganas de gamitar kon este mal arrodeadero (Nehama) |
|
arrodeado adj. |
מוקף |
surrounded |
|
estar arrodeado de flores/arrodeado de amigos/de enemigos/de perros/de espiones (Nehama) |
|
arrodeamiento m. |
חיפושים ממושכים (אחר מה שאבד); סחרחורת |
prolonged searches (after what was lost); dizziness |
|
arrodeamiénto de kavesa (Nehama) |
|
arrodear v. |
סובב, הקיף, סבב, חג, גלגל; תעה, שוטט ללא מטרה; חיפש בכל מקום |
to rotate, to encircle, to roll; to wander, to wander aimlessly; to search anywhere |
|
la tierra arrodea al torno del sol (Nehama) |
|
arrodear una muntanya (Nehama) |
|
arrodearse v. refl. |
הסתובב, התגלגל, הסתחרר; הקיף עצמו ב-; חיפש משהו שלא נמצא במקומו; הִתְיַפָּה |
to turn, to roll, to spin; to surround himself with; to look for something that is out of place; to beautify |
|
arrodéate por ende mi (Nehama) |
|
s'está arrodeando la ravia/el pleito (Nehama) |
|
arrodiyarse v. refl. |
כרע ברך |
to kneel |
|
al tiempo, en envierno, la famiya entera se arrodiyava alderedor del fogarero (Nehama) |
|
arrogar v. |
הפציר, התחנן, הפגיע, ביקש, התפלל |
to plead, to beg, to ask, to pray |
|
arrogar por las vidas/por los días de uno (Nehama) |
|
se está fazyendo del ke no kiere, ma si no le dan, va a venir a arrogar (Nehama) |
|
no tengo menester de apregonar la ropa, me vienen a arrogar para ke venda (Nehama) |
|
arrojado adj. |
מושלך, זרוק; גולה, מגורש, מורחק, מסולק, מוחרם, מנודה; זנוח, דחוי |
discarded, drop; exiled, expelled, confiscated, ostracized; abandoned, rejected |
|
piedra i palavra arrojadas no atornan atrás (Nehama) |
|
el borrachón, el aboltado son arrojados i apedreados (Nehama) |
|
arrojar v. |
גרש, סילק; הדף, זרק, יידה, השליך, הטיל, דחה; פלט; גרש; שתה בלי להשתכר; פיטר |
to expel, to remove; to repel, to throw, to cast, to reject; to emit; to drink without getting drunk; to fire |
|
ay oras de arrojar piedras i oras de arrekojer piedras (Nehama) |
|
arroja la piedra i eskonde la mano (Nehama) |
|
arrojar la pará (Nehama) |
|
arrojarse v. refl. |
השליך עצמו; הסתכן; הזדמן (הופיע במקום כלשהו לעתים רחוקות); השליך נפשו מנגד |
to throw himself; to risk; to come incidentally (to appear somewhere infrequently); to risk one's life |
|
en vezes se arroja por akí (Nehama) |
|
arrovar v. |
גנב, חטף, הונה, רימה, גזל |
to steal, to snatch, to deceive, to cheat, to rob |
|
echarse a arrovar (Nehama) |
|
toma fama buena y echate a arrovar (Nehama) |
|
el ke arrova peka una vez, el ke sospecha tres i kuatro (Nehama) |
|
el ke se se arriva un mishkita se apareja el kilif (Nehama) |
|
a kien finye i amasa no le arroves la masa (Nehama) |
|
el ke se atrive a arrovar, se atrive a djurar (Nehama) |
|
arroyo m. |
נחל, פלג, יובל, זרם |
stream, brook, river |
|
i seran trastornados sus arroyos por pez i su polvo por ashufre (Biblia, Const. 1743) |
|
arroz m. |
אורז |
rice |
|
arroz kon leche (Nehama) |
|
todo este kaldo i este arroz son por vos (Nehama) |
|
arrufiar v. |
היזה, הזליף, התיז, ריסס, השקה, שפך |
to spray, to drizzle, to water, to pour |
|
ser arrufiado por la luiya (Nehama) |
|
en lo ke está favlando me está arrufiando entero (Nehama) |
|
arrufiarse v. refl. |
התבשם, התיז על עצמו בושם |
to perfume, to spray perfume on himself |
|
arrufiar se kon kolonya/kon lavanda (Nehama) |
|
arte m. |
אמנות; נכל, הונאה; ערמה |
art, craftsmanship; scam, fraud, deception; cunning; |
|
de lunes a martes pokos son los artes: (Nehama) |
|
no tener ni arte ni parte en un fecho (Nehama) |
|
artíkolo m. |
מאמר; פריט; סחורה; סעיף; פרט; (בדקדוק:) תווית |
article; item; merchandise; article; detail; (in grammar:) label |
|
vender todo modo de artikolo de komanya/de teshidos (Nehama) |
|
arto adj. |
שָּׁבֵעַ |
satiated |
|
estar arto i kontente: (Nehama) |
|
artura f. |
שׂובע, רוויה |
saturation |
|
dar fartura a las mangas de un vestido (Nehama) |
|
árvol m. |
עץ, אילן |
tree |
|
kien en buen arvol se arrima, buena solombra lo kovija (Nehama) |
|
tal arvol, tal fruto (Nehama) |
|
arvoles pekan, ramales la yoran (Nehama) |
|
arzoal/arzuhal (t.) m. |
עצומה |
petition |
|
se kiere ecado arzoal para favlarle (Nehama) |
|
asaetado adj. |
'דקור מהרבה חיצים'' - זכה לביקורת קטלנית ולועגת |
"Stabbed by a lot of arrows" - received deadly and mocking criticism |
|
estar asaetado de todas las partes (Nehama) |
|
asaná bukata- dar asaná bukata (t.) |
להכות מישהו מכות נאמנות |
to hit someone hard |
|
dar asaná bukáta (Nehama) |
|
asaro (ebr.) m. |
חרדה; דאגה, חשש |
anxiety; worry, apprehension |
|
en tiempo de gerra/de bombardeo/de terretemblo, los asaros son de kada ora, de kada punto (Nehama) |
|
asarse v. refl. |
חש חום חזק; איבד ממון רב |
felt strong heat; lost a lot of money |
|
se está asando de la kayenturara (Nehama) |
|
asaventarse v. refl. |
התעניין ב-, ביקש מידע אודות; החכים |
to be interested in, to request information about; to become wise |
|
me proponen a fulano por yerno; me vo asaventar sovre el (Nehama) |
|
asegir v. |
רדף, דלק אחרי; הטריד, הציק בליהרף, לחץ מישהו לעבודת יתר |
to chase, to chase after; to bother, constantly harassing, to press someone to overwork |
|
asegiyir al ladrón (Nehama) |
|
asegitina f. |
הטרדה, בריחה מהירה (של נרדף); מתח, מתיחות |
harassment, quick escape (of persecuted); tension |
|
el viernes, la balabaya estava en una asegitina para aprontar todos los aparejos del sabá (Nehama) |
|
asegún prep. |
לפי, כמו, בדיוק כמו, בו ברגע ש- |
according to, like, just like, just at the moment that |
|
asegun vino se hue: (Nehama) |
|
asegun entró se asentó a komer (Nehama) |
|
asegun dizen, vamos a tener buena rekolta (Nehama) |
|
asegún fazes te farán: (Nehama) |
|
asegun va el djidió lo ayuda el Dio (Nehama) |
|
asegun la nariz el panarís (Nehama) |
|
asegun da el aire abolta la vela (Nehama) |
|
asegun le dio entre mushos i kara lo puedía siegar (Nehama) |
|
asegun asembras akojes (Nehama) |
|
asegundear v. |
שנה, חזר ואמר; אכל שנית |
to repeat and say; eat again |
|
le agradó el komer i asegundeó (Nehama) |
|
aseladar v. |
צפה, ארב, טמן פח, טמן מלכודת, עקב אחרי, ריגל; רימה, הונה |
to watch, to ambush, to bury a trap, to follow, to spy; to cheat, to deceive |
|
el kachador aselada al pasharo (Nehama) |
|
en la eskurina de la nochada, el bolsero aselada al pasante (Nehama) |
|
asembrado adj. |
זָרוּעַ; מזדקר, נגלה פתאום; בודד, גלמוד באין איש מסביבו |
sown ; erected, suddenly revealed; lonely, lonely with no one around him |
|
una kaza asembrada en medio el kampo (Nehama) |
|
asembrar v. |
זָרַע; פיזר דברים על כל עבר, זרע מהומה |
to sow; to scatter things everywhere, to sow turmoil |
|
unos asembran, otros akojen (Nehama) |
|
lo ke asembras akojes (Nehama) |
|
komo l'asembras l'akojes (Nehama) |
|
asembrar toda la ropa en medio (Nehama) |
|
kien asembra akoje (Nehama) |
|
onde no lo asembran lo akojen (Nehama) |
|
asembrarse v. refl. |
הזדקר, הופיע לפתע לפני מישהו |
to stand up, to suddenly appear before someone |
|
ensupeto mos se asembró (Nehama) |
|
asemejado adj. |
דומה, מושווה, מוצב לשם השוואה; בר השוואה |
similar, compared, placed for comparison; comparable |
|
la kriansa umana es asemejada a el tiesto roto, a la solombra ke pasa (Nehama) |
|
asemejansa f. |
דמיון, קירבה, אנלוגיה |
similarity, proximity, analogy |
|
ándjel/guerko en asemejansa de ombre (Nehama) |
|
maestro de maderos tendio linia asenyalalo kon la almagra azelo kon las aplanaderas i kon el kompas lo asenyala i azelo komo asemejansa de varon (Biblia, Const. 1743) |
|
asemejar v. |
דמה ל-; השווה; הופיע |
to be similar to; to compare; to appeare |
|
no asemeja una koza kon otra: (Nehama) |
|
dos personas ke se asemejan komo dos medios (Nehama) |
|
me se asemejó: 'il m'a semblé (á tort), je me suis fait illusion'. (Nehama) |
|
no asemeja una koza kon otra (Nehama) |
|
asementar v. |
יָסַד, יִסֵּד, בנה, חיזק; הרה רעיון שתוצאותיו שליליות |
to found, to build, to strengthen; o come up with an idea that has negative results |
|
maldicho sea el día ke se asementó este fecho (Nehama) |
|
asender (port.) v. |
הדליק; בהשאלה: נתן השראה, הלהיב |
to turn on; to inspire, to excite |
|
asender la lumbre/un sigaro/la lampa/el fenel (Nehama) |
|
asendiendo adj. |
דולק, דלוק |
inflamed |
|
la karraya keda asendiendo fina ke s'eskapa l'azeite (Nehama) |
|
la noche, kuando viene la ora de ir a echar, no se desha las luzes asendiendo (Nehama) |
|
asentada f. |
זמן ישיבה; ישיבה; משל, סיפור דמיוני שנועד לרמות או לשעשע |
session time; session; parable, an imaginary story designed to deceive or amuse |
|
se kome un pan en una asentada (Nehama) |
|
buena estava la asentada de los fijos de Yaakov kuando amostraron a su padre la kamiza de Yosef de seda manchada de sangre para fazerle kreer ke el desgrasiado ninyo avía sido la prea de una alimanya mala mientres ke lo avían vendido komo esklavo (Nehama) |
|
asentado adj. |
יושב, ישוב, מיושב, עומד יציב במקומו; מסודר במקצועו |
sitting, seated, standing steady in his place; settled in his profession |
|
al teatro, kuando ay resiento, todos los asistientes están asentados (Nehama) |
|
fragua bien asentada sovre sus fondamientos (Nehama) |
|
estar asentado en un fecho: (Nehama) |
|
asentar v. |
הושיב, יישב; ארגן; חיבר (שיר, סיפור); הותיר משקע |
to sit, to settle; to organize; to compose (song, story); to leave a residue |
|
asentar una karta/una kantiga/una konseja (Nehama) |
|
esta bluza asenta bueno (Nehama) |
|
el kavé/la azeite/el vino/el vinagre asentan (Nehama) |
|
asento la nieve (Nehama) |
|
asentarse v. refl. |
ישב, התיישב; התיישב בכל כובד משקלו; שקע בשל כובד משקלו; נפל על הכסא; פשט רגל |
to sit down; to sit in all his weight; to sink due to his weight; to fall on the chair; to go bankrupt |
|
asentarse bina fraguada sovre un terreno fofo se asenta (Nehama) |
|
me deve una suma de ay tiempo i no me paga, me embió una ropa para ke la remeta a su ermano, me asentí enriva (Nehama) |
|
este merkader se asentó (Nehama) |
|
i atristarsean i alimunyarsean sus puertas i sera limpia ala tierra se asentara (Biblia, Const. 1743) |
|
asentensiar v. |
הרשיע, גזר דין, חייב בדין;העניק |
to convict, to sentence, to prosecute; to grant |
|
lo ke el Dio asetensia akeyo es (Nehama) |
|
aser (ebr.) adv. |
פחות, חסר (''שמונה חסר שתים נותן שש''); |
less (''eight less two gives six'') |
|
aser ocho aser tres kedan sinko (Nehama) |
|
aser ke conj. |
בעוד ש-, בכל זאת, אף על פיכן, למרות ש- |
while, nevertheless, even though |
|
dizen ke es muy riko, aser ke yo se de adientro ke pedrió toda su fortuna al djugo (Nehama) |
|
me kiere venir a vijitar, aser ke yo no puedo kalar (Nehama) |
|
aserko m. |
התקרבות, גישה |
approach |
|
aserko al aserko de peshj, la balabaya faze la kaza djaspes0 (Nehama) |
|
a los aserkos de la boda (Nehama) |
|
asetensiado adj. |
מי שנגזר עליו (מן השמים, מיד הגורל) |
who is doomed (by heaven, by hand of fate) |
|
se murió malgrado todos los kuidos, ya lo tenía asetensiado (Nehama) |
|
asetensiador m. |
גוזר הדין |
the judge |
|
el Dio es asetensiadór (Nehama) |
|
ashikyaré (pers.) adv. |
בגלוי, בבהירות, בלי לחמוק |
openly, clearly, without slipping away |
|
no se trava de arrovar asikyaré (Nehama) |
|
ashkiná- a la ashkiná (t.) prep. |
לחיי, לכבוד |
Long live ?! in honor of ? |
|
bevamos a la ashkina de fulano (Nehama) |
|
ashkulsún/ashkulshún! (t.) interj. |
הידד! בראבו! (באירוניה) |
Cheers! Bravo! (ironically) |
|
se echo a arrovar, ashkulsun! ... (Nehama) |
|
supo deshar el sigaro, ashkulsun (Nehama) |
|
ashlik (t.) m. |
דמי כיס, מעות; דמי שתיה |
a burn, a scar of a burn |
|
a la okazión de las fiestas es uzo de dar ashlik a los fijos/a los servidores (Nehama) |
|
ashorka f. |
צמיד, אצעדה (צמיד לרגל) |
bracelet |
|
las kofias i las ashorkas i las trensas i djoyas de el pecho i los orejales (Biblia, Const. 1743) |
|
ashotear v. |
הצליף (ביד או בשוט); דירבן |
to whip (by hand or whip); to spur, to urge |
|
La mestra esta ashoteando a la servidera sin kedar (Nehama) |
|
ashufre m. |
גופרית; צבע גופרית; גפרור |
sulfur; sulfur color; match |
|
se le fizo la kara ashufre (Nehama) |
|
i seran trastornados sus arroyos por pez i su polvo por ashufre (Biblia, Const. 1743) |
|
ashufrearse v. refl. |
קיבל צבע גופרית, החוויר, הצהיבו פניו |
to get sulfur color, to become (turn) pale |
|
a la ropa mal lavada se ashufrea (Nehama) |
|
ashugar m. |
נדן, נדוניה, מערכת לבוש לכלה |
dowry, bridal attire |
|
ashugar i kontado te puedo dar, la buena ventura vátela a buskar (Nehama) |
|
dar/traer ashugar i kontado (Nehama) |
|
así adv. |
כך, ככה |
so |
|
fazme este plazer/esta favor, asi tengas bueno/asi el Dio te de/asi el Dio te akontente (Nehama) |
|
asi no te muera/asi bivas muchos anios/asi el Dio te kite a salvasion/asi te vea kazado (Nehama) |
|
asi biva yo/asi el Dio me kite de apreto/asi me bivan los fijos (Nehama) |
|
asi-bátupadre (asi biva tu padre) (Nehama) |
|
asi-batumadre (asi biva tu madre) (Nehama) |
|
asi-balfijo (asi biva el fizo) (Nehama) |
|
asi-basinyó (asi biva tu sinyor padre) (Nehama) |
|
asigido adj. |
נרדף; נחפז, ממהר, פועל בחפזון; עמוס, עמוס לעייפה, עמוס בעבודה |
persecuted; hurry, act hastily; busy, overworked |
|
asigido en sus fechos (Nehama) |
|
akorrido i asigido (Nehama) |
|
asigir v. |
רדף, דלק אחרי; עקב אחרי, הלך בעקבות; היה ערני, היה על המשמר; דירבן, דחק; הציק ל-, הטריד |
to chase after; to follo;to be vigilant; to urge, to push; to harass |
|
asigiyir la servidera (Nehama) |
|
asigiyir a uno fin a la muerte (Nehama) |
|
asindá adv. |
בין כה וכה, בכל אופן |
anyway |
|
no se va mas a la eskola, asindá no estava ambezando nada: (Nehama) |
|
me se manchó el vestido, no emporta; asindá ya no me lo iya a meter mas (Nehama) |
|
asívar m. |
אהל, אלווי (סוג של צמח), אסיבר |
aloe (plant) |
|
para destetar a la kriatura la alechadera fregava el pisón de kada pecho kon asivar (Nehama) |
|
askeado adj. |
נתעב, גורם גועל |
despicable, disgusting |
|
ser askeado en todo modo de lugar (Nehama) |
|
askearse v. refl. |
נגעל, מאס ב-, חש גועל ובחילה, דחה בבוז וזלזול |
to be disgusted, to feel disgust and nausea, to reject with contempt |
|
se propuzo para un empyego, kreendo ke lo iyan a tomar komo direktor, se askeoentero kuando sentió ke lo achetavan solo komo kontavle (Nehama) |
|
askier m. |
חייל, איש צבא, לוחם; צבא; המון בלתי נעים |
soldier, military man, warrior; army; unpleasant crowd |
|
me vino a vijitar i se trusho un askier entero kon si (Nehama) |
|
asko m. |
גועל, בחילה, מיאוס, קבס, גועל נפש, שאט נפש |
disgust, nausea |
|
komer kon asko (Nehama) |
|
trae asko de sentirlo: (Nehama) |
|
asko me fize ke viniera kon mi al teatro; disho no, no (Nehama) |
|
aslahalí/aslahachí/aslahadjí (ebr.) adj. & m. |
בעל מזל, שמביא מזל והצלחה |
lucky, who brings luck and success |
|
este fijo tne jue aslajali: 'cet enfant (en nais-sant) m'a porté bonheur'. (Nehama) |
|
asó perutá aharoná (ebr.) |
עד הפרוטה האחרונה, לגמרי |
until the last penny, completely |
|
un buen merkader paga sus devdas por apunto, aso peruta aharona (Nehama) |
|
asobreviado adj. |
כועס, רוגז, מרוגז, זועם |
angry, irritated |
|
lo vide mucho asobreviado i me traví de favlarle (Nehama) |
|
asodeser v. |
קרה, ארע, התרחש; הופיע לפתע |
to happen,to occur; to appear suddenly |
|
esto asodese una vez en sien anyos (Nehama) |
|
asofaifa/asofafia f. |
שיזף |
jujube |
|
la asofafia es buena para la tose (Nehama) |
|
asoflamar v. |
גרם מעט חום; גירה, הרגיז; גרם (למישהו) להסמיק |
to cause little heat; to irritate; to cause (someone) to blush |
|
suvir la eskaklera muy presto asoflama (Nehama) |
|
asolado adj. |
בודד, מבודד, גלמוד, שומם |
lonely, isolated, desolate |
|
kedo solo i asolado: (Nehama) |
|
asolapado adj. |
נטוש, שומם, עזוב |
abandoned, desolate, deserted |
|
da espanto de morar en un lugar asolapado (Nehama) |
|
una kaye/una kaza asolapada (Nehama) |
|
asoltado adj. |
משוחרר, מותר; סדוק, פגום, שהתפרק |
loose, set free; cracked, damaged, disintegrated |
|
una mistraba asoltada (Nehama) |
|
un chini asoltado (Nehama) |
|
asoltar v. |
שחרר; הפיץ, פלט לחות; החזיר; הניע; הפריד |
to release; to distribute, to emit moisture; to return; to motivate; to separate |
|
me aferró la mano, no me la asoltava: (Nehama) |
|
asoltar al prisionero (Nehama) |
|
asoltar ensultos (Nehama) |
|
en la salata el tomat, la alechuga asoltan, la patata embeve: (Nehama) |
|
la gayina godra asolta kaldo/gayina vieja no asolta kaldo (Nehama) |
|
asoltarse v. refl. |
השתחרר; התמוסס; נסדק, נפגם; הופיע לפתע; התגרש; נפרד |
to be released; to melt away; to be cracked, to be damaged; to appear suddenly; to divorce; to break off |
|
se asoltó de suyo el tapón de 1a redoma de de shampania: (Nehama) |
|
se asoltaron los perniles (Nehama) |
|
la soldadura de este tubo se asolto (Nehama) |
|
los atuendos de porchjelana se asoltan (Nehama) |
|
no uza a vijitar a su madre, ma algunas vezes se asolta por ende eya (Nehama) |
|
asonadero m. |
נטיה לקינוח מתמיד של האף |
tendency to constantly wipe the nose |
|
esta kon un mal asonadéro ke trae el alma al garón (Nehama) |
|
asonarse v. refl. |
קינח את אפו |
to wipe his nose |
|
asónate, le dizen, se kita la nariz (Nehama) |
|
asoplador m. |
מניפה, מפוח, מאוורר; שפופרת ממתכת לכיבוי נרות ומנורות נפט (בעבר) |
fan, blower, metal tube for extinguishing candles and kerosene lamps (formerly) |
|
asopladór de fierrero (Nehama) |
|
asopladór de lumbre (Nehama) |
|
asopladór para amatar lampas (Nehama) |
|
asoplar v. |
נשב, נשף, אוורר |
to blow, to exhale, to ventilate |
|
asoplar la pavolia (Nehama) |
|
kien se kema en la chorbá asopla en el yagúr (Nehama) |
|
asoplar el kavé (Nehama) |
|
asote m. |
שוט, מגלב, פרגול; הלקאה, הצלפה |
whip; flogging, whipping |
|
dar asotes (Nehama) |
|
a la havrá, el elevo ke tenía negro komporto, resivia asotes (Nehama) |
|
asoteado adj. |
מוכה, מולקה; מואשם, מבוקר |
beaten, flogged; accused, criticized |
|
estar asoteado de todas las partes (Nehama) |
|
asovrindarse v. refl. |
קיים יחסי משפחה הדדיים; בא בקשרי משפחה עם (בנישואין) |
maintain mutual family relations; to come into family ties with (by: marriage) |
|
los maranos, en las tierras de Espanya i de Portugal, se asovrindaron kon las mas grandes famiyas katolikas (Nehama) |
|
asperar v. |
חיכה, המתין, ציפה; קיווה |
to wait; to hope |
|
vo a saltar por un fecho; aspérame aki una orika i mos iremos en una (Nehama) |
|
mal yevando, bien asperando: (Nehama) |
|
kien del Dio aspera no dezespera: (Nehama) |
|
no asperar de ningunos: (Nehama) |
|
i aspero azer uvas i izo lambrushkos (Biblia, Const. 1743) |
|
asperarse v. refl. |
ציפה ל-, חש מראש |
to expect, to feel in advance |
|
asperar se a keshas (Nehama) |
|
asperar se a regrasiamyentos (Nehama) |
|
asperar se a una buena paga: (Nehama) |
|
asperadvos azno a la yerva mueva (Nehama) |
|
aspriko m. |
פרוטה, מטבע פחות ערך (אספרו קטן); נדבה |
a penny, a less-valuable currency (a small aspro); handout |
|
kien da el aspriko tanye el cufletiko (Nehama) |
|
aspro adj. |
מחוספס, גס, חד, בעל טעם גס |
rough, coarse, sharp, with a coarse taste |
|
kien no resmira el aspro no mira el dukado (Nehama) |
|
kien resmira el aspro faya el dukado (Nehama) |
|
aspur adj. |
הרוס, חרב |
destroyed, in ruins |
|
fazer todo aspur (Nehama) |
|
asta prep. |
עד, עד ל- |
until |
|
vo a asperarte asta manyana (Nehama) |
|
de Salonik asta Atena ay kinientos kilómetros (Nehama) |
|
asta ke no dizes nada, es ke ya estás de akodro (Nehama) |
|
asufriir v. |
טיגן; עינה |
to fry, to torture |
|
asufriir la karne/el peshe (Nehama) |
|
asukarear v. |
המתיק, פיזר סוכר על; גיבש |
to sweeten, to sprinkle sugar on; to crystallize |
|
kon el tiempo la miel, el dulse se asukarean (Nehama) |
|
asukita f. |
תרופת סבתא (מתוקה או דומה לסוכר) |
grandma's medicine (sweet or similar to sugar) |
|
la dolor destómago le paso kon una asukita ke le dyo la vieja del del vizindado (Nehama) |
|
asumar v. |
סיכם (בחשבון) |
sum up |
|
asumar el gaste (Nehama) |
|
no se asuma lo ke tiene gastado: (Nehama) |
|
las malisias de este ninyo no se suman (Nehama) |
|
asumir v. |
נטל על עצמו |
to take upon himself |
|
asumir una tareha (Nehama) |
|
atabafado adj. |
מוחנק, חנוק |
suffocated |
|
una boz atabafada (Nehama) |
|
atabafar v. |
חנק, החניק, שינק; עמעם רעש (ע''י כסוי); כִּסָּה בבגדים עד מחנק |
to suffocate, to choke; to dim noise (by cover); to cover with clothing until suffocating |
|
atabafar la lumbre (Nehama) |
|
atabafar debasho las kolchas (Nehama) |
|
atado adj. |
קשור, מחובר, מאוגד, צרור; מחוייב; אדוק |
tied, connected, bound, bundled; committed; pious |
|
Yo atado, tu dezatado (Nehama) |
|
atadreser v. |
העריב (השמש, היום) |
become evening |
|
me atadresió kuando estava ainda en kamino (Nehama) |
|
atagantozo adj. |
מייגע, מעייף, מלאה; מבחיל, מעורר גועל |
tiring; disgusting |
|
guezmo atagentózo (Nehama) |
|
atahseado adj. |
שהוקצה לפי סידור עבודה; שנגזר בגזירת גורל |
assigned according to work arrangement; derived from destiny |
|
lavoro atahseado: (Nehama) |
|
ya lo tenia atahaseado (Nehama) |
|
atahsear v. |
חילק משימה, קבע לכל אחד את חלק העבודה שלו, קבע את המכסה; גזר את גורל .. |
to assign a task, to set for each one his part of the work, to set the quota; to decide the fate of |
|
el kapo lavoro atahsea el lavoro a kada lavorador (Nehama) |
|
la madre atahsea el komer de los fijos (Nehama) |
|
de los sielos atahsean, en kipur, la suerte de kada ombre (Nehama) |
|
atakanar (ebr.) v. |
תיקן, סידר, ערך, ייפה, טיפח, קישט, ערך בתשומת לב והקפדה, הלביש יפה |
to fix, to arrange, to beautify, to nurture, to decorate, to arrange with care and attention, to dress beautifully |
|
atakanar la kaza (Nehama) |
|
atán (ke) adv. |
גם, באותה מידה, ככל ש-, יותר |
also, equally, the more- |
|
es atan negro ke su ermano (Nehama) |
|
atan lo kuido, atan se va aflakando (Nehama) |
|
atristarse v. refl. |
הצטער, נעצב, התעצב אל לבו, נעגם |
to be sorry, to be saddened |
|
i atristarsean i alimunyarsean sus puertas i sera limpia ala tierra se asentara (Biblia, Const. 1743) |
|
atrivido adj. |
חצוף, חוצפן, חסר בושת; נועז, אמיץ, נחוש, מסכן הכל, החלטי |
cheeky, shameless; bold, brave, determined, risking everything, decisive |
|
es mucho atrivído, se tripa a los arvoles/a los penyaskos (Nehama) |
|
atrivirse v. refl. |
העז, נאזר עוז; התחצף; הסתכן; החליט, קיבל החלטה; סמך על, בטח ב- |
to dare ; to be rude; to risk; to decide, to make a decision; to trust, to trust in |
|
atrivirse a la muerte (Nehama) |
|
atudrido adj. |
מבולבל, מוכה אלם, נדהם, שאיבד את עשתונותיו, מעורפל, מטושטש; קל דעת, פזיז |
confused, dumbfounded, astonished, lost his mind, vague, blurred; Frivolous, reckless |
|
estar atudrido por la kayentura (Nehama) |
|
atuendo m. |
כלי, כלי מטבח; מי שמהססים להטיל עליו אחריות; סיר לילה |
utensils, kitchen utensils; those who hesitate to take responsibility; potty |
|
el atuendo es negro! (Nehama) |
|
pedrer tiempo en atuendos (Nehama) |
|
basta tantos atuendos (Nehama) |
|
augurarse v. refl. |
איחל לעצמו |
to wish for himself |
|
en oras de apretó vienen en vezes ganas de agorarse la muerte (Nehama) |
|
aumento m. |
גידול, תוספת, עליה ב-; התייקרות, עליית מחיר |
increase, addition, increase in; rising prices |
|
aumento en la komanya (Nehama) |
|
aún conj. |
למרות, בלי להתחשב ב- |
although, regardless of |
|
venir al lavoro aunke hazino (Nehama) |
|
te vo a fazer la palavra aunke no lo mereskas (Nehama) |
|
aunarse v. refl. |
התאחה, התאחד |
to unite |
|
aunarse kon buenos, kon negros (Nehama) |
|
av (ebr.) m. |
אב (החודש) |
Av (the month) |
|
los primeros días de av son días de limunyo (Nehama) |
|
avagar adv. |
לאט, בנחת, בשקט, במתינות |
slowly, calmly, quietly, in moderation |
|
I todos ke digan kon el devagar (Moscona) |
|
kaminar avagar (Nehama) |
|
favla avagar (Nehama) |
|
avagar, no te kaygas! (Nehama) |
|
avagariko adv. |
לאט, בנחת, בשקט, מתון |
slowly, calmly, quietly, moderately |
|
favla avagariko para ke no te sientan los otros (Nehama) |
|
favla avagariko, ma ten bien en mano una toyaka (Nehama) |
|
avagariko! interj. |
בוא נראה אותך עושה זאת! ... |
Let's see you do it! ... |
|
dizes ke en un ora vas a fazer diez kilómetros a pie, avagariko no los fazas! (Nehama) |
|
avagarozo adj. |
איטי, חסר תנועה, לא פעיל, נרפה, עצלן |
slow, motionless, inactive, sluggish, lazy |
|
enfrente del automobíl, el mijor kavayo es avagarozo (Nehama) |
|
moso avagarozo (Nehama) |
|
avaliar v. |
הבליט, הדגיש |
to emphasize, |
|
avaliar el moble (Nehama) |
|
el buen vendedor save avaliar la ropa (Nehama) |
|
avansado adj. |
מתקדם; שנחסך, שחסכוהו |
advanced; that was saved, that was spared |
|
estar avansádo en los estudios (Nehama) |
|
avansado m. |
חסכון; חסכונות |
saving; savings |
|
se merkó un vestido de su avansado (Nehama) |
|
avantarse v. refl. |
השתבח, התפאר |
to boast |
|
kien se avanta on su boka merese apedreado (Nehama) |
|
avayá (t.) adv. |
במקרה, בצורה לא מתוכננת, באופן מקרי |
incidentally, in an unplanned way, accidentally |
|
arrojar piedras avaya, onde van ke vayan (Nehama) |
|
ave f. |
עוף; כינוי לאדם חסר יוזמה, כבד ומסורבל |
fowl; a nickname for an uninitiated, heavy and cumbersome person |
|
las aves bolan en el sielo (Nehama) |
|
enserrar las aves (Nehama) |
|
avedradear v. |
ברר, חקר כדי לרדת לחקר האמת, וידא |
to find out, to explore in order to get down to the truth, to make sure |
|
avedradear las kozas (Nehama) |
|
avenimiento m. |
השלמה, התפשרות, פיוס, התפייסות |
accepting, compromise, reconciliation |
|
mas vale un negro avenimiento ke un buen proseso (Nehama) |
|
avenir (fr.) m. |
עתיד; חזות, סיכוי |
future; appearance, chance |
|
un avenir serkano/longano (Nehama) |
|
un fecho de grande avenir (Nehama) |
|
el ofisio de mano no tiene mas avenir (Nehama) |
|
avenir v. |
סידר, ארגן; קרב; פעל להשגת הסכמה |
to arrange, to organize; to act in order to obtain consent |
|
avenir dos amigos desferensiados (Nehama) |
|
aventador m. |
מניפה |
fan |
|
el korason lo tengo un aventador (Nehama) |
|
aver (ebr.) m. |
אוויר, רוח; אווירה, אטמוספירה; אקלים, מזג אוויר, סבר פנים |
air, wind; atmosphere; climate, weather, hospitality |
|
los averes pasan, las buenas echas kedan (Nehama) |
|
aver m. |
רכוש, נכסים, הון; מו''מ עסקי |
property, assets, capital; business negotiations |
|
pedrer todo su aver (Nehama) |
|
aver v. |
היה (יש), היה לו, הכיל, היה ל-, התקיים, קרה |
to have, to contain, to exist, to happen |
|
ay Dio en los sielos (Nehama) |
|
uvo pleito: (Nehama) |
|
buen aver de djente! (Nehama) |
|
aver ay de ver/d'ambezar/de meldar/d'estudiar/de entender (Nehama) |
|
ay ke ver/ke meldar/ k'estudiar/ k'entender: (Nehama) |
|
averdadear v. |
אימת, אישר נכונות, בירר נכונות |
to verify, to confirm correctness, to verify correctness |
|
las previziones de la sensia se averdadean de mas en mas (Nehama) |
|
me kontaron kozas estranyas, vo a buskar de averdadearlas (Nehama) |
|
averé adv. |
באלכסון |
diagonally |
|
asentar un moble avere (Nehama) |
|
averguensado adj. |
בוש, נכלם, מבוייש |
embarrassed, ashamed |
|
salir averguensado (Nehama) |
|
averguensado lo vea! (Nehama) |
|
averiguar v. |
אימת, חקר, ברר, ניתח |
to verify, to investigate, to find out, to analyze |
|
no me fío de lo ke me dizen, lo vo a averiguár (Nehama) |
|
averlí/ía adj. |
מאוורר, בעל כיווני אוויר טובים; נעים, משעשע, נחמד, קל מזג, שובב |
fan, with good air directions; pleasant, entertaining, nice, easy-going, playful |
|
kaza muy averlía (Nehama) |
|
avezindarse v. refl. |
בילה בחברת השכנים, חי בקשר טוב עם שכניו |
to spend time with neighbors |
|
al tiempo, las kazas komunikavan por adientro i las famiyas se avezindavan mucho (Nehama) |
|
aviana f. |
אילסר, אגוז קטן |
hazelnut, a small nut |
|
De todo esto no se inche ni una kashka de alviana (Moscona) |
|
avistar v. |
חש, הרגיש, הבחין, ראה |
to feel, to notice, to see |
|
no penes para eskonderte, ya te avisti (Nehama) |
|
onde lo avisto (Nehama) |
|
avlado m. |
הנאמר, המדובר |
that being said |
|
lo favlado bola, lo eskrito keda (Nehama) |
|
avlar v. |
דיבר, הירצה, שוחח, החל בשיחה |
to talk, to lecture, to converse, to start a conversation |
|
tener kon ken favlar (Nehama) |
|
no keda de favlar ni desha favlar (Nehama) |
|
favlando favlando se durmió (Nehama) |
|
poko favlar, mucho entender (Nehama) |
|
poko favlar poko yerrar (Nehama) |
|
el favlar es de plata, el kayar es de oro (Nehama) |
|
kien mucho favla a si se danya (Nehama) |
|
avla agora a tus siervos aramit ke entendientes nos i non avlesh a nos en djudesmo (Biblia, Const. 1743) |
|
avodazara (ebr.) f. |
עבודה זרה |
idolatry |
|
deshar las luzes asendiendo kuando no aprovechan a ninguno es servir avodazára: (Nehama) |
|
avridero m. |
נטיה לפתוח בלי הרף דלתות וחלונות |
tendency to constantly open doors and windows |
|
basta este mal avridéro: mos estás entedjando a todos! (Nehama) |
|
avridura f. |
פתיחה, גילוי |
opening, revelation |
|
mientres las orasiones de sabá, i de días de fiesta, la avridura de la alajá es una onor dezeada (Nehama) |
|
avril m. |
אפריל |
April |
|
en avril los arvoles ermoyesen (Nehama) |
|
avrir v. |
פתח, פקח, חלץ פקק, נתן סם משלשל |
to open, to inspect, to extract cork, to give a laxative drug |
|
avrir un fecho (Nehama) |
|
avrir el baile/la fiesta/el djugo (Nehama) |
|
avrir una eskola/un teatro (Nehama) |
|
avrir puertas del ehál (Nehama) |
|
avrir una puerta/ una ventana/ un burako/ una redoma/una navaja/ una tijera/ las manos/ los dedos/ un livro/ un kutí/ un aventador/ un solombrero (Nehama) |
|
avrire sovre alturas rios i entre vegas fuentes, porne dezierto por pelago de aguas i tierra sekania por manaderos (Biblia, Const. 1743) |
|
avrirse v. refl. |
נפתח; הנץ; פתח עצמו, התוודה, גילה ליבו; קרע, פרם; התגבר על ביישנותו |
to be opened; to bloom; to open himself, to confess, to reveal his heart; to rupture; to overcome his shyness |
|
se avrió boka de madre (Nehama) |
|
tiene fijos, bienes, salud buena, se avren los ojos (Nehama) |
|
las flores se avren a la primavera (Nehama) |
|
avtahá (ebr.) f. |
בטחון; תקווה; ביטוח |
confidence; hope; insurance |
|
meter la avtaha en el Dio (Nehama) |
|
avuelo/a n. |
סב/סבא, סבתא |
grandpa/grandma |
|
guela kon bolsa, sesh saltos de alegría (Nehama) |
|
ay! interj. |
איי! (קריאת כאב) |
Ay! (scream of pain) |
|
ay ay ay ke mucho ay i nada no mos dan! (Nehama) |
|
aya! interj. |
קריאת דרבון לעורר את הילד; קריאת התפארות בפי ילדים - לעורר קנאתו של מישהו |
call to arouse a child; call of boasting by children - arousing the envy of someone |
|
aya, yo tengo vestido muevo, tu no! (Nehama) |
|
ayá adv. |
שם, שמה |
there |
|
vate mas ayá (Nehama) |
|
yévalo para ayá (Nehama) |
|
mas para ayá (Nehama) |
|
onde está ayá ke kede! (Nehama) |
|
ayaktash (t.) m. |
חבר, עמית, ידיד |
friend, colleague |
|
irse a pasear kon los ayaktashes (Nehama) |
|
ayanar v. |
החליק, שייף, שיטח, יישר |
to smooth, to sand, to flatten, to straighten |
|
ayanar el terreno (Nehama) |
|
ayar (t.) m. |
מידה לזהב וכסף (קראט), מידת הטוהר; רמה, מידה |
measure of gold and silver (carat), degree of purity; level, measure |
|
djoya de 18 ayar (Nehama) |
|
se dize de una persona, de una koza, ke es de 24 ayar, kuando se kiere dezir ke es ekselente (Nehama) |
|
meter la ora al ayar (Nehama) |
|
este kashón no se serra bueno, se kiere metido al ayar (Nehama) |
|
traer elpuerpo al ayar (Nehama) |
|
meter diversos vinos al mismo ayar (Nehama) |
|
traer al ayar dos kozas ke no kaminan una kon otra (Nehama) |
|
meter dos d'eyos al ayar (Nehama) |
|
no es de mi ayar (Nehama) |
|
ayar v. |
מצא |
to fund |
|
ayar un trezoro (Nehama) |
|
kien guadra faya (Nehama) |
|
ayde!/aydes! (t.) interj. |
ייאללה! קריאת זרוז |
Ayde! (a call of spurring) |
|
ayde no tenemos tiempo (Nehama) |
|
ayde agora; ayde, así bivas tu, no te lo tomes tanto, da de pasada (Nehama) |
|
ayde no morhuneemos, este fecho se kiere eskapado fin a la tadre (Nehama) |
|
ayde, durmete i te va amahar la dolor (Nehama) |
|
ayde, no des importansa a los ensultos de este bovo (Nehama) |
|
ayde, dale lo ke demanda i fuy de pleito! (Nehama) |
|
aydeada f. |
דרבון, מכת דחיפה (לבהמה) |
spurring, pushing blow (to an animal) |
|
una aydeáda kiere este azniko para echarse a korrer (Nehama) |
|
aydear (t.) v. |
זרז, דירבן, נגש, לחץ לעבוד; רכב, נהג |
to spur, to press to work; to ride, to drive |
|
para ke ambeze la lision, este ninyo se kiere aydeado (Nehama) |
|
aydear aznos/kavayos: (Nehama) |
|
la mestra va aydeando al servidor (Nehama) |
|
ayegar v. |
הגיע, התקרב; הגיע להשג, השיג, הצליח; הקריב קרבן; זכה לראות |
to reach, to approach; to achieve, to succeed; to make a sacrifice; to get to see |
|
ayegó la eskadensia (Nehama) |
|
ayegó la ora de dormir/de komer: (Nehama) |
|
ke no ayege ta/día, no ayege a ver tal día!: (Nehama) |
|
ayegó tiempo onde no tenía para komer (Nehama) |
|
ayegarse v. refl. |
התקרב, בא עד, הצטרף |
to approach, to join |
|
ayégate para la meza (Nehama) |
|
ayégate de los buenos i serás uno de eyos (Nehama) |
|
ayer adv. |
אתמול, ביום אחר שעבר |
yesterday |
|
dezear el día negro de ayer (Nehama) |
|
ayí/aí adv. |
שם, שמה |
there |
|
kítame d'aki, méteme mas para ayi (Nehama) |
|
aynará (ebr.) |
עין הרע, עין רעה; השפעת עין הרע |
the evil eye; the effect of the evil eye |
|
aynara no!; aynara ke no l'apoze ni mi ojo le faga mal (Nehama) |
|
de aynara ke mos guadre el Dio (Nehama) |
|
aynó (ebr.) adv. |
כלומר, דהיינו; כמעט |
that is; almost |
|
te demandí mil, me dates dos; ayno nada (Nehama) |
|
es ayno blanko (Nehama) |
|
kierer a uno ayno komo fizo (Nehama) |
|
tenía mucha fambre, kumí solo un pedasiko de pan, ayno nada (Nehama) |
|
vine mucho temprano, de ayno duve asender la luz: (Nehama) |
|
ayuda f. |
חוקן; עזרה, סיוע, תמיכה, סעד |
enema; help, assistance, support, relief |
|
venir en ayuda a un amigo (Nehama) |
|
kon ayuda del Dio (Nehama) |
|
ayudar v. |
עזר, סייע, תמך, סעד, הושיט יד |
to help, to assist, to support |
|
ayudar al prove/a su djente/a su derredor/a su djidió (Nehama) |
|
el Dio ke m'ayude! (Nehama) |
|
el Dio ayuda a los negros! (Nehama) |
|
ayudo m. |
תמיכה, סיוע, סעד, עזר; מענק |
support, assistance, relief; grant |
|
para el mentirozo un sarnudo es un ayudo (Nehama) |
|
tija-beav es día de ayuno (Nehama) |
|
aza f. |
ידית (של ספל או סירּ); גרזן |
handle (of cup or pot) |
|
la aza de la kyasé (Nehama) |
|
azar m. |
פרח תפוז |
orange flower |
|
kada alhad de manyana, por las kayes djudías apregonavan el agua d'azar, remedio para alivianar los estómagos kargados por los komeres sostansiozos de sabá (Nehama) |
|
azat (t.) adj. & adv. |
חופשי, בלתי מרוסן |
free, unrestrained |
|
este padre desnaturado esta deshando a los fijos azat (Nehama) |
|
azeitada f. |
שמן שנשפך, כתם שמן; שמן לתיבול |
spilled oil, oil stain; seasoning oil |
|
al tiempo, una merenda de pan kon una azeitada i un punyadiko de asuka era un buen komer de kindí para las kriaturas (Nehama) |
|
azeitado adj. |
משומן |
oiled |
|
los komeres orientales son mucho azeitados (Nehama) |
|
azeitar v. |
שימן, משח בשמן |
to oil, to anoint with oil |
|
azeyta el karro para ke kamine (Nehama) |
|
azeite m. |
שמן |
oil |
|
kien tiene azeite no la piedre (Nehama) |
|
kien bendisho al azeite bendizura al viagre (Nehama) |
|
azeituna f. |
זית (הפרי) |
olive (the fruit) |
|
una azeituna le pares un odre de azeite (Nehama) |
|
azeituna en bivda azeituna en kazada (Nehama) |
|
azer v. |
עשה, יצר; עזר, סייע, הושיט עזרה |
to make, to create; to help, to assist |
|
kien mas faze mas vale (Nehama) |
|
ninguno faze ke la piedre (Nehama) |
|
i aspero azer uvas i izo lambrushkos (Biblia, Const. 1743) |
|
azir (t.) adj. |
מוכן, ערוך מראש, שניתן להשתמש בו ללא מאמץ |
ready, ready to use effortlessly |
|
vestido azir/kundurias azir (Nehama) |
|
al tiempo, el pan se preparava en kaza, oy se merka azir (Nehama) |
|
azlahá (ebr.) f. |
הצלחה, שגשוג, שפע, אושר, מזל |
success, prosperity, abundance, happiness, luck |
|
azlaha ke tengas/azlaha ke te meta el Dio (Nehama) |
|
azlanear v. |
שוטט ללא מטרה; דיבר בלי לומר דבר |
to wander aimlessly; to talk without saying anything |
|
deshalo azlanear (Nehama) |
|
aznear v. |
פלט שטויות, אמר דברי טפשות; התנהג כשוטה, נהג בחמוריות |
to utter nonsense, to say foolish things; to act like a fool, to act like a donkey |
|
está azneando (Nehama) |
|
aznedad f. |
חמוריות, סכלות, התנהגות מטופשת |
acingt like a donkey foolishness, stupid behavior |
|
la aznedad me pasa; para ke kiero el erremo sehel (Nehama) |
|
aznesko m. |
שפת חמורים, שפה גסה והמונית |
donkey language, rude language |
|
dize ke save linguas; si, el aznesko save (Nehama) |
|
azniko m. |
עַיִר, חמור קטן |
donkey-foal, little donkey |
|
Sinyor haham, oy sabá, un azniko kayó al podjo, se puede kitar? No, por kuento de muestro Dio santo, i pekado grande! Sinyor haham, es el azniko de Su Mersed. Kuryendo presto, kitándolo del podjo, es un zahú grande! (Nehama) |
|
azno m. |
חמור |
donkey |
|
mas vale un azno ke me yeva, ke un kavayo ke me eha (Nehama) |
|
al azno le dan konfites i no le agrada (Nehama) |
|
kon aznos no favló la Ley (Nehama) |
|
suvir a uno al azno i darle la koda en la mano (Nehama) |
|
se echo azno i se alevantó haham (Nehama) |
|
no le arroges mas, kom'al azno va kaer (Nehama) |
|
azno nasió, azno kedó (Nehama) |
|
azerse del azno: (Nehama) |
|
huimos a komer al restorán kon un amigo ke yo envití, al eskapar mi amigo pagó la nota, yo fize del azno (Nehama) |
|
azo m. |
קלף ''אס''; פלצור, לאסו |
ace; lasso |
|
endagora tyene ke echar por azo (Nehama) |
|
azul adj. |
כחול, כחול עז, תכול, אינדיגו |
blue, intense blue, azure, indigo |
|
mira este sielo azul maví i no te deskorajes (Nehama) |
|
babá f. |
אבא; אווז; אדם המדבר בלי הפסקה בלי לומר מאומה; געגוע; שוטה, פתי |
father; goose; a person who talks non-stop without saying anything; quack; fool, gullible |
|
está una baba el tiempo entero (Nehama) |
|
babam! (t.) interj. |
יקירי! קריאת התפעלות |
Darling! (admiration call) |
|
siente lo ke te digo, babam (Nehama) |
|
ansina es babam! (Nehama) |
|
si, babam! (Nehama) |
|
na, babam! (Nehama) |
|
babáu (it.) |
רוח רפאים, פנטום |
ghost, phantom |
|
kayadiko, ke ya vyene el babau (Nehama) |
|
babo f. |
איכרה מקדונית קשישה |
an elderly Macedonian peasant |
|
la babo mos trusho guevos freskos del kazal (Nehama) |
|
babu (it.) m. |
אבא (בעגת תינוקות); בעל הסמכות |
daddy (in infantile parlance); authorized person |
|
se kiere entrado presto en kaza, sino s'arravia el babu (Nehama) |
|
babula f. |
מכשפה, דמות מפחידה (לילדים) |
witch, scary character (for kids) |
|
fazer fechos a la babula (Nehama) |
|
bachikón m. |
שלושה קלפים בעלי אותו ערך (במשחק קלפים); שלישיית אנשים בעלי דמיון או תכונה משותפת |
three cards of equal value (in a card game); a trio of people with a common imagination or trait |
|
un bachikon de mentirozos (Nehama) |
|
badjá (t.) f. |
ארובה; צוהר לאוורור |
chimney; ventilation window |
|
avrir una badjá: (Nehama) |
|
badjanak (t.) m. |
גיס (משמש רק לגבי מי שנישאו לשתי אחיות) |
brother-in-law (used only for those who married two sisters) |
|
semos badjanakes (Nehama) |
|
bafiko (port.) m. |
חמימות, רכות (של בית, משפחה) |
warmth, softness (of home, family) |
|
enserrarse al bafiko (Nehama) |
|
el bafiko ke no manke (Nehama) |
|
bafo (port.) m. |
נשימה, הבל פה, אד,הבל; ריאה |
breath, vapor; lung |
|
tanto korrio ke se le tomo el bafo/ke kedo sin bafo (Nehama) |
|
se kaye en basho kon un bafo (Nehama) |
|
no ay por onde tomar bafo (Nehama) |
|
kaza chika, kon dos bafos se kayenta (Nehama) |
|
la kalada pasa kon bafos (Nehama) |
|
baforada (port.) f. |
משב, רוח תזזית, נחשול, סופה; גל חום הנושא עימו ריח רע |
breeze, frantic wind, surge, storm; a heat wave that carries with it a bad smell |
|
una baforada de vino: (Nehama) |
|
una baforáda de kalor (Nehama) |
|
la baforada del forno/la baforada de la lumbre (Nehama) |
|
baganear (t.) v. |
התנשא, התיחס בבוז, קיבל בשאט נפש |
to be arrogant, to treat with contempt, to receive with disgust |
|
no lo baganea ni el perro (Nehama) |
|
baganearse (t.) v. refl. |
נאות ל-, הואיל בטובו |
to agree to |
|
ya se baganeó a venir a ver a su ermana (Nehama) |
|
no se baganea (Nehama) |
|
no se baganea por poko (Nehama) |
|
bagatela f. |
עניין פעוט, דבר של מה בכך, זוטות; פחזות, קלות דעת; סרט קישוט |
a petty matter, a trivial matter, trifles; frivolity; ribbon |
|
lavorar por una bagatela (Nehama) |
|
bahtiná- a la bahtiná (t.) |
בחסדי ה', יהיה אשר יהיה |
by the grace of God, whatever it may be |
|
entrar en un fecho a la bahtiná (Nehama) |
|
bailadera f. |
רקדנית; באירוניה: פרוסת לחם דקה |
ballerina; ironically: a thin slice of bread |
|
la madrasta kita delantre de si a los fijos de la otra madre kon una bailadéra (Nehama) |
|
bailado- lo bailado m. |
זכרונות נעימים המשמרים את העיתות הנעימות |
pleasant memories that preserve the pleasant times |
|
lo bailado keda (Nehama) |
|
bailador/dera n. |
רקדן/רקדנית |
dancer |
|
ni al bailador le digas baila ni al kantador le digas kanta (Nehama) |
|
bailar v. |
רקד, חולל |
to dance |
|
kuando no está el gato, los ratones bailan (Nehama) |
|
este fecho me mitio a bailar (Nehama) |
|
bakalum! (t.) interj. |
נראה! (בנימה של ספק, תהיה, פקפוק) |
Let's see! (in a tone of doubt) |
|
kieres fazer un viaje de akí sehs mezes; es temprano para dechidir, bakalum! (Nehama) |
|
dizes ke el fecho ke tomates es muy ganansiozo, bakalum! (Nehama) |
|
bakshish (t.) m. |
דמי שתיה, מתנה עבור טובה, בקשיש |
tip, pourboire, bakshish |
|
ya merese bakshish (Nehama) |
|
bala f. |
צרור, חבילה, משא סוס; כדור (משחק); קלע, כדור (רובה) |
bundle, package, horse freight; ball (game); sling, bullet (rifle) |
|
kuando aferrara la bala ke se la yeve al komercho (Nehama) |
|
baldar v. |
ביטל; ביטל גזירה; שבר; הפסיק, עצר; עשה לבלתי חוקי, ביטל חוקיות |
to cancel; to undo shear; to break; to stop; To make illegal, to invalidate |
|
la sedaká balda la gezerá (Nehama) |
|
baldar una ley/una sentensia/una enkomendansa/un orden (Nehama) |
|
baldes adv. |
בחינם, חינם אין כסף |
free without paying, free |
|
todo está a de baldes (Nehama) |
|
los frutos están por de baldes (Nehama) |
|
las ropas están a de baldes (Nehama) |
|
lavorar de baldes: (Nehama) |
|
komer de baldes (Nehama) |
|
venir/ir/kaminar/favlar en baldes (Nehama) |
|
es en baldes ke vinimos (Nehama) |
|
en baldes no está vinyendo a la sira por aki (Nehama) |
|
en baldes no se van los anyos. (Nehama) |
|
baldío adj. |
בלי יסוד, בלי בסיס, לא מדוייק, בטל, ריק, חסר ערך |
Without foundation, without basis, inaccurate, void, empty, worthless |
|
palavras baldías (Nehama) |
|
esforsos baldíos (Nehama) |
|
balena f. |
לויתן; עצמות דג/או תחליף מתכת למחוך |
leviathan; fish bones or metal substitute for corset |
|
las balenas del korsé/del solombrero (Nehama) |
|
baltada (t.) f. |
מכת גרזן |
ax blow |
|
kon una baltada no se rompe un lenyo (Nehama) |
|
bambarato/bambaruto m. |
מכשף,דמות מפחידה (לילדים) |
wizard, scary character (for kids) |
|
kédate arrepozado, mira ke, si no, vo a yamar al babaruto para ke te tome (Nehama) |
|
bámbashka (t.) adj. |
מוזר, בלתי רגיל, נדיר, שונה; בלתי נסבל בשל מוזרותו |
strange, unusual, rare, different; Intolerable due to its strangeness |
|
un ninyo bambaska, ningún komer le agrada, ningún vestido dize ke le va, no tiene amigos (Nehama) |
|
bambaska de persona, no se save por onde tomarlo (Nehama) |
|
banamelololó! (t.) |
מעשיות! עלי לא תעבוד! דברי רמיה! |
Nonsense! You will not be able to deceive me! |
|
krees dunke ke me puedes enganyar kon bavazadas; banámelololó! te iluzionas si pensas embelekarme kon palavras vanas (Nehama) |
|
banda f. |
חבורה, כנופיה, קבוצה, להקה, כת; רצועה, רצועת בד, רצועת עור לסנדל; רצועת אדמה, חלקה |
gang, group, band, cult; strap, fabric strap, leather strap for sandal; strip of soil |
|
una banda de ladrones/de brigandes/de kriaturas/de lokos (Nehama) |
|
una banda de lovos (Nehama) |
|
bandiera f. |
דגל, נס |
a flag |
|
bandiera vieia, onor del kapitán (Nehama) |
|
bankada f. |
ספסל עץ גדול וגס |
large, rough wooden bench |
|
este vagabundo durme enriva de una bankada, onde le viene (Nehama) |
|
banyo m. |
אמבט, אמבטיה, מרחץ; רחצה; חדר אמבטיה; עיר מרחצאות |
bath; bathing; bathroom; city of baths |
|
banyo kayente/eskaldando/tivyo/banyo yelado (Nehama) |
|
kada banyo kon su danyo (Nehama) |
|
bar (t.) m. |
ארומה, ניחוח |
aroma, fragrance |
|
tiene un bar de roza (Nehama) |
|
baraja f. |
סכסוך, קטטה, מריבה; בלבול |
conflict, quarrel; confusion |
|
se le rumpió el braso en la baraja (Nehama) |
|
dia de vengansa para A' anyo de pagamientos por baraja de Sion (Biblia, Const. 1743) |
|
bari (t.) adv. |
לפחות |
at least |
|
o tu, mentirozo, una vez bari di la verdad (Nehama) |
|
barí (ebr.) adv. |
ברי, וודאי, שאינו מסופק |
sure, certain, not in doubt |
|
va venir, es barí. (Nehama) |
|
barminam/án! (aram.) interj. |
בר מינן!, חס וחלילה! לרוע המזל! לא עלינו! |
God forbid! Unfortunately! Not on us! |
|
a fulano le kayó la kaza, barminam (Nehama) |
|
si, barminam, viene holera, la salú es de fuir (Nehama) |
|
barragán n. & adj. |
גיבור, אמיץ; חזק, חסון; גברי; מי שמפגין את שריריו (אירוני), בעל כוח |
hero, brave; strong, sturdy; male; who demonstrates his muscles (ironically), has power |
|
Shimshom, personaje bíbliko, fue un famozo barragan (Nehama) |
|
barraganería f. |
כוח, עצמה, עוז, שריריות, גבורה, עזות נפש; פילגשות |
sStrength, power, courage, muscularity, heroism, courage; concubinage |
|
amostrar su barraganía (Nehama) |
|
tus varones en la espada kayeran i varones de tu barragania enla pelea (Biblia, Const. 1743) |
|
barrasta f. |
אבות, יוצאי חלציים, הסביבה המשפחתית (נאמר בנימה שלילית) |
fathers, descendants, the family environment (said in a negative tone) |
|
al diavlo el i su barrasta entera/i toda su barrasta (Nehama) |
|
lo yami a komer kon media boka: vino i se trusho kon si a la barrasta entera (Nehama) |
|
barredero m. |
נטיה כפייתית לטאטוא |
compulsive tendency to sweep |
|
esta bova esta kon un mal barredero i un mal espundjadero ke atagentan: no desha eskova ni fregón de la mano (Nehama) |
|
barrer v. |
טאטא |
to sweep |
|
el día ke no barrí vino kien no pensí (Nehama) |
|
barruga f. |
יבלת |
wart |
|
al ke apunta las estreyas kon el dedo, le salen barrugas (Nehama) |
|
barva f. |
סנטר; זקן |
chin; beard |
|
vites la barva del vezino kemar, mete la tuya a remojar (Nehama) |
|
barvikacho m. |
רצועת קסדה/כובע הנלבשת מתחת לסנטר |
helmet/hat strap worn under the chin |
|
le duele la muela i va kon barvikacho (Nehama) |
|
basamento m. |
יסודות (של בניין) |
foundations (of a building) |
|
esta fragua tiene basamento rezio (Nehama) |
|
basar vadam (ebr.) m. |
בשר ודם, אדם |
flesh and blood |
|
k'es el basar vadam! (Nehama) |
|
basbayá (t.) adv. |
ממש, לגמרי |
really, totally |
|
está basbayá sodro (Nehama) |
|
no fize nada de estranyo, me komportí basbayá komo de uzo (Nehama) |
|
baseter (ebr.) adv. |
בסתר, במסתרים, בחשאי, בחשאיות, בחשאין |
secretly |
|
fazer el bien baseter (Nehama) |
|
bash (t.) m. |
ראש; מומחה, ''אלוף'' (במובן שלילי: מוכשר למעשים רעים) |
head; expert, "champion" (in a negative sense: competent for bad deeds) |
|
bash ladrón/bash mentirozo (Nehama) |
|
bashamano- de bashamano |
בסתר, בחשאי; מאחורי הקלעים |
secretly; behind the scenes |
|
dar un regalo de bashamano (Nehama) |
|
informar a uno de basamano (Nehama) |
|
basheza f. |
שפלות, שפלות רוח, אי מוסריות, נבזות, גסות, המוניות, נבלה |
meanness, immorality, contempt, rudeness, vulgarity, villainy |
|
fazer bashezas (Nehama) |
|
bashibozuk (t.) m. & adj. |
חייל תורכי שכיר פרוע ופורע חוק; לא ממושמע, אכזר |
a wild and law-breaking Turkish mercenary; undisciplined, cruel |
|
los bashibozukes hueron la yaga de los moradores de Turkía mientres muchas djenerasiones (Nehama) |
|
basho m. |
אדם שפל |
a mean person |
|
es un basho (Nehama) |
|
basho adj. & adv. |
נמוך; שטוח; שפל, בזוי, נבזה, נקלה; מרמה נמוכה, מאיכות ירודה |
low; flat; mean, contemptible, despicable; of low level, of poor quality |
|
una siya/una meza/una pared basha (Nehama) |
|
ni alto ni basho ni vidro pizado (Nehama) |
|
kriansa basha/basha kriansa/basho tipo (Nehama) |
|
se dava enbasho saltava en alto (Nehama) |
|
anyo ay ke no meto el pie en basho (Nehama) |
|
esta mosa es brutísima, no s'alevanta d'en basho (Nehama) |
|
ropa ke no se alevanta d'en basho (Nehama) |
|
bashura f. |
נמיכות, נמיכות קומה; שפלה |
shortness; lowland |
|
la basura de una kama/de una meza/de una siya (Nehama) |
|
bashustuné! (t.) adv. & interj. |
מתוך רצון! בעונג רב! לשרותך! על ראשי! |
With great pleasure! At your service! On my head! |
|
kieres venir a darme una mano? Basustene! (Nehama) |
|
basta! interj. |
מספיק! די! |
enough! |
|
el Dio ke diga ya basta! (Nehama) |
|
bastante adv. |
מספיק, די, למדי |
enough, quite |
|
es bastante riko (Nehama) |
|
está faziendo bastante frío (Nehama) |
|
bastidor m. |
מסגרת רקמה |
embroidery frame |
|
kuando ke lavre este lindo bastidor? (Nehama) |
|
batakaná (t.) f. |
ביצה, בוץ, טיט, רפש, יוון; עולם תחתון; מאורת מהמרים/גנבים |
marsh, mud, clay, slime ; underworld; gambling/thieves' den |
|
entrar en una batakaná (Nehama) |
|
batal (ebr.) adj. |
בטל, חסר מעש, בלתי פעיל; חסר תעסוקה, מובטל; בטלן, הולך בטל, מתבטל; פנוי |
idle, inactive; lacking employment; idle person, vacant |
|
ombre batal es para mal (Nehama) |
|
una kaza batal/un magazen batal (Nehama) |
|
batalia f. |
מערכה, מלחמה, קרב, מאבק |
campaign, war, battle, struggle |
|
salir vensedor de la batalia (Nehama) |
|
batalik (ebr.) m. |
בטלה, חוסר מעש; אבטלה |
idleness, inaction; unemployment |
|
el batalik yeva a la negregura o al dezespero (Nehama) |
|
batán m. |
מכבשה, מכונה לכבישת בד וצמר, מלבדה |
felt factory, a machine for pressing cloth and wool |
|
los batanes de Verrya eran los mijores de todo el Oriente (Nehama) |
|
baterear (t.) v. |
הטביע (אניה); לגרום פשיטת רגל, להרוס כלכלית |
to sink (ship); to cause bankruptcy, to destroy financially |
|
el kapitán batereó la nave (Nehama) |
|
la mujer desfazedera baterea a su famiya (Nehama) |
|
batikorio m. |
מצב רוח עכור, כעס, עצבים, תוקפנות |
turbid mood, anger, nerves, aggression |
|
no se favla kon el, está kon batikorio (Nehama) |
|
batir m. |
כעס, חרדה, מצב רוח עכור, רעידה מרוב כעס/חרדה, אי שקט פנימי |
anger, anxiety, turbid mood, trembling from anger/anxiety, inner restlessness |
|
está kon batir/estar kon batir i estremeser (Nehama) |
|
batires da de ver a este maldicho ombre (Nehama) |
|
batir v. |
דפק, הלם, הקיש, המם, היכה |
to knock, to hit, to tap, to stun |
|
el korason bate (Nehama) |
|
batlán (ebr.) m. & adj. |
בטלן (''עשרה בטלנים''); בטל, חסר מעש, חסר תעסוקה, פנוי |
batlan (10 batlanim) idle, inactive; lacking employment; idle person, vacant |
|
azno batlan proveco de la mala (Nehama) |
|
bava f. |
ריר, רוק; בהשאלה: דברי הבל, שטויות |
saliva; figuratively: nonsense |
|
se peleo kon mi por una bava i me alevanto la palavra/el saludo/ los buenos dias; kuando me enkontra se aze del ke no me ve (Nehama) |
|
kae la bava de sentir a este darsan (Nehama) |
|
bavas! todo bavas (Nehama) |
|
kien bavas manda mokos arresive (Nehama) |
|
baveado adj. |
לא טרי, רך ורקוב (נאמר על מזון); מגעיל בליחה ובריר |
not fresh, soft and rotten (said about food); disgusting in mucus and phlegm |
|
el karnesero mos embió una karne baveada: (Nehama) |
|
bavear v. |
רייר, הזיל ריר, פלט ליחה; פלט דברי הבל; פלט רמז; התבטל |
to drool, to expel phlegm; to emit vanity; to emit a hint; to go idle |
|
no baveó biervo por sus fechos (Nehama) |
|
baveo m. |
הזלת ריר; ריר הנפלט בלי הרף |
drooling; mucus constantly emitted |
|
kuando kita dientes la kriatura está kon baveo (Nehama) |
|
bavlí (ebr.) adj. |
בבלי |
Babylonian |
|
el Talmud bavli es mucho mas riko ke el Talmud yerusalmi (Nehama) |
|
bayaleado (t.) adj. |
חנוק מחום ועייפות, מעולף |
choked with heat and fatigue, unconscious |
|
suvió sien eskalones i está bayaleado (Nehama) |
|
bayalear (t.) v. |
התעלף מחום, מחוסר אוויר לנשימה |
to faint from heat, from lack of breathable air |
|
está de bayalear (Nehama) |
|
baza f. |
יסוד, בסיס, אשיה, תשתית, שרשים |
foundation, base, infrastructure, roots |
|
para konoser la valor de un fecho no se toma por baza el rezultado de un día solo (Nehama) |
|
fragwar sovre bazas rezias (Nehama) |
|
la baza en todo modo de fecho es el orden (Nehama) |
|
bedahayim/betahayim (ebr.) m. |
בית קברות, בית החיים, בית עלמין |
cemetery, |
|
en ke bedajey se hue a morar (Nehama) |
|
bedavá (t.) adv. |
בחינם, ללא תמורה, גראטיס; פטור ממס; לשווא, בלי תוצאות |
free, free of charge, gratis; tax free; In vain, without results |
|
el aver se respira bedava (Nehama) |
|
todos mis esforsos se hueron badiavá (Nehama) |
|
bedjerear (t.) v. |
הצליח, גבר על מכשול, נחלץ בשלום מסכנה |
to succeed, to overcome an obstacle, to escape safely from danger |
|
el fecho está muy negro, no lo va pueder bedjerear (Nehama) |
|
begilgul (ebr.) adv. |
בגלגול, בצורת |
in incarnation, in the form of |
|
el falso Mashiah Shabetay Sevi kreia ser, begilgul, Moshe Rabenu (Nehama) |
|
behalom (ebr.) prep. |
בחלום, בשינה |
in a dream, in sleep |
|
el haragan no se faze riko ni behalom (Nehama) |
|
los profetas arresiven los órdenes divinos behalom (Nehama) |
|
muchas vezes lo ke no se puede alkansar en la vida, en despierto, viene behalom (Nehama) |
|
behayé hol (ebr.) |
לגמרי, לחלוטין (באירוניה) |
absolutely, completely (ironically) |
|
se echo la redoma d'azeite behaye hol por enriva (Nehama) |
|
le metieron el plato de dulse delantre para ke tomara una kuchara; se lo lambió behaye hol (Nehama) |
|
bekahyá (t.) f. |
אחור בפריעת חוב, בתשלום מסים |
debt arrears, arrears of taxes |
|
la yaga de las komunidades djudias de Oriente era la bekahya de las taksas devidas al governo turko ke iya engrandesiendo de anyo en anyo (Nehama) |
|
beklear (t.) v. |
שמר, השגיח, צפה, עמד על המשמר, חיכה |
to watch, to be on guard, to wait |
|
beklear un prizionero/un hazino/un magazen/un sospechozo (Nehama) |
|
bel adj. |
יפה (צורה ספרותית ארכאית) |
beautiful (archaic literary form) |
|
arrovar al bel mediodía (Nehama) |
|
belá (t.) f. |
דאגה, צרה, מזל ביש, נזק, קושי; אחריות גדולה; טורח |
worry, trouble, bad luck, damage, difficulty; great responsibility; burden |
|
belá ke se eskapa kon paras no es belá (Nehama) |
|
belí neder (ebr.) |
בלי נדר |
I take no vow on it |
|
beli neder, al otro anyo vamos a venir akí a pasar la enveranada: (Nehama) |
|
beli neder ve bili sevuá (Nehama) |
|
benadam (ebr.) m. |
בן אדם, אדם, איש,גבר; ''בן אדם'' - אדם בעל יושרה; אף אחד |
man; "benadam" - a person with integrity; nobody |
|
alguno demandó por mi? benadam! (Nehama) |
|
benadam no es? i komer kiere i su kaza para morar (Nehama) |
|
benadam no pasa por esta kaye (Nehama) |
|
bendezir v. |
ברך, שיבח, הילל |
to bless, to praise |
|
kien bendisho l'azeite bendizerá al vinagre (Nehama) |
|
bendicho adj. |
ברוך, מבורך, מקודש |
blessed, sacred |
|
bendicho El ke no es a nombrar (Nehama) |
|
bendihco sea el Dio (Nehama) |
|
Bendicho El ke da pasensia al fijo del ombre! (Nehama) |
|
bendicas tripas ke tal parieron!/bendicha la madre ke tal parió! (Nehama) |
|
bendico el ke da i se olvida, ansí ke el ke resive i se akodre! (Nehama) |
|
bené amenu (ebr.) m. pl. |
בני עמנו, בני אותה אמונה |
of our people, members of the same faith |
|
es de los bene amenu (Nehama) |
|
berber (t.) m. |
ספר, גלב, עושה תגלחות; טרדן |
barber; nuisance |
|
a kyen le duele la muela ke vaya ande el berber (Nehama) |
|
bereket/berekiet/berekiat (t.) m. |
שפע, פוריות; יבול; ברכה, ברכת המזון; גשם בעתו המועיל לתבואה |
abundance, fertility; crop; blessing, the blessing of food; rain at the time beneficial to grain |
|
oganyo ay berekye (Nehama) |
|
berí (ebr.) m. |
ברית, טקס הברית, שמחת הברית |
circumcision, the circumcision ceremony, the joy of circumcision |
|
fulano, kargado de traerme un sesto de fruto, fizo beri en el kamino (Nehama) |
|
beshem (ebr.) adj. |
כל ... (בלי הפליה ובלי יוצא מן הכלל), כל הנושא שם ... |
All ... (without discrimination and without exception) |
|
besem djidio se va kipur a la keilá (Nehama) |
|
betoh ayayim (ebr.) adv. |
כטוב הלב ביין, בחוסר דאגה - כמו אחר שתיית יין |
with no worries - like after drinking wine |
|
prometa fecha betoh ayayim es sin valor (Nehama) |
|
bevedero m. |
שתיה; צמא; תאוות שתיה בלתי נדלית; שתיה בלי הפוגה |
drinking; thirst; Inexhaustible lust for drinking; drinking without respite |
|
estar kon bevedero de agua (Nehama) |
|
bever v. |
שתה, לגם, גמע; רימה, הערים; נתן אמון ב- |
to drink, to sip; to deceive; to trust in |
|
komed kada uno de su vid i kada uno de su igera i beved kada uno de su pozo (Biblia, Const. 1743) |
|
beveres m. pl. |
משקאות |
beverages |
|
i sera viguela i alaod adufle i kantavlena i vino de sus beveres (Biblia, Const. 1743) |
|
bevidika f. |
שיקוי קל לבליעה |
easy to swallow potion |
|
kon una bevidika ke le dio el dotor le amahó la dolor (Nehama) |
|
bevidiko adj. |
שתוי מעט, מבוסם |
slightly drunk |
|
no save lo ke está diziendo esta bevidiko (Nehama) |
|
bevivle adj. |
ראוי לשתיה |
drinkable |
|
el vino blanko no es bevivle ke kuando está bien yelado (Nehama) |
|
bezar v. |
נישק, נשק; התאים (זה לזה), התחבר היטב |
to kiss; to match (to each other), to connect well |
|
los diversos pedasos de un moble bienfecho bezan los unos kon los (Nehama) |
|
te párese ke no va a achetar lo ke l'estó proponiendo? yerro, acheta i me beza la mano (Nehama) |
|
bezerlik (t.) m. |
עייפות; ייאוש, דכאון; שיעמום גדול; גועל |
tiredness; despair, depression; great boredom; disgust |
|
de bezerlik deshi todo en basho (Nehama) |
|
bezo m. |
נשיקה |
kiss |
|
kien est? para los bezos está para los pedos (Nehama) |
|
bichimsiz (t.) m. |
אדם מקורי, יוצא דופן, מוזר, בעל אופי מוקצן |
an original, unusual, strange person, with an extreme character |
|
es un bizimsiz: enverano yeva palto i invierno sale kon vestido de tela (Nehama) |
|
bien m. |
רכוש, עושר, הון, ברכה; טוב; יתרון |
property, wealth, capital, blessing; goodness ; advantage |
|
fazer bien por el alma de su padre (Nehama) |
|
no fagas bien al malo ni mersed ni grado (Nehama) |
|
kyen bien faze, bien faya (Nehama) |
|
no fagas bien para no topar mal (Nehama) |
|
no ay bien kumplido ni mal akavado (Nehama) |
|
para bien no puede para mal s'esforsa (se hadra/se presta (Nehama) |
|
le párese un bien grande (Nehama) |
|
eyos tengan bien i mozotros tambien! |
|
kien muchigua bien, muchigua ansias (Nehama) |
|
el bien i el aver en la kara se ven (Nehama) |
|
el bien va al bien y el erremo sisko a la karvonera (Nehama) |
|
el bien agudese i el mal en |
|
bien tenga kien bien me kiere! (Nehama) |
|
ken tiene el bien ke se lo goze, kien no, ke se lo gorme (Nehama) |
|
bien adv. |
היטב, מאוד, למדי; חוץ מזה |
well, very, quite; beside that |
|
'kieredme bien' por zorla no ay (Nehama) |
|
kien te kiere bien te faze yorar, kien te kiere mal te faze reir (Nehama) |
|
onde ay bien kierer no kave mal meter (Nehama) |
|
bien guadrado i mal bushkado (Nehama) |
|
bienaventurado adj. & m. |
אשרי; מאושר, ברוך, בר מזל; תם, באירוניה: טיפש |
happy, blessed, lucky; innocent, (in irony:) stupid |
|
bienaventurado el ke se akontenta kon su parte (Nehama) |
|
bijú (fr.) m. |
תכשיט, עדי; כינוי לילד אהוב, לאשה אהובה |
jewel; a nickname for a beloved child, for a beloved woman |
|
áyde, a echar, biju! (Nehama) |
|
biju, fizites yerro en la suma (Nehama) |
|
biko (it.) m. |
מקור, חרטום |
beak |
|
el biko de la graja/de la penina (Nehama) |
|
bilé (t.) adv. |
בנוסף ל-, אפילו |
in addition to, even |
|
le di lo ke me demandó y un regalo bile (Nehama) |
|
billul/billur (t.) adj. |
צלול, צח, שקוף |
clear, transparent |
|
en vezes el agua de la mar está billul (Nehama) |
|
birdén (t.) adv. |
ברגע ש-, פתע, בבת אחת |
as soon as, suddenly, all at once |
|
berden ke lo vido se le echo enriva (Nehama) |
|
berden ke lo vido berden se namora (Nehama) |
|
bislear (t.) v. |
גידל, פיטם; האכיל, כלכל מישהו מתוך אינטרס |
to raise, to fatten; to feed, to feed someone out of interest |
|
bislea la graja para ke te kite el ojo (Nehama) |
|
bismilá (t.) adv. |
בשם אללה, בשם אלהים (נאמר לפני עשית פעולה חשובה); בבת אחת |
in the name of Allah, in the name of God (said before doing an important deed); at once |
|
se bivió la redoma de vino bismilá (Nehama) |
|
se kayó a la aguarina i se fizo entero bismilá. (Nehama) |
|
bitún bituné (t.) adv. |
לגמרי, מלמטה עד למעלה |
completely, from bottom to top |
|
es un echo bitun bitune eskapado (Nehama) |
|
bivdo/a n. |
אלמן/אלמנה |
widower/widow |
|
no ay bivda sin dolor (Nehama) |
|
azeitunas en bivda azeitunas en kazada (Nehama) |
|
kuando las bivdas yoran, yoran i las bien kazadas (Nehama) |
|
bivéz para el vendedor kiere bivez (Nehama) |
|
bivir v. |
חי, התקיים, גר; ניהל חיי הוללות |
to live, to exist; to lead a life of debauchery |
|
bivir bueno/bivir kon largura/kon folgura (Nehama) |
|
esta enserrado en kaza, no save kien bive kien muere (Nehama) |
|
de aki dos anyos, el Dio ke mos déshe bivir, vamos a ir a viajar por plazer (Nehama) |
|
ke bivamos, estamos sinko, i la kaza sesh: marido i mujer i tres fijos (Nehama) |
|
biva el devdor kon el arrekavdador (Nehama) |
|
kien mas bive mas save (Nehama) |
|
no pasa por aki alma biva (Nehama) |
|
Israel está biva i firme (Nehama) |
|
ke se enterre bivo! (Nehama) |
|
blankura f. |
לובן, צחר, צחות; פחם (בלשון סגי נהור: ''לובן'') |
whiteness; coal |
|
merkar blankura para el invierno (Nehama) |
|
blu (it.) m. & adj. |
כחול, תכול, תכלת;''כחול'' לכביסה |
|
|
ropa blu (Nehama) |
|
el sielo esta blu (Nehama) |
|
boda f. |
חתונה; בהשאלה: דבר מה בלתי נעים |
wedding; a nickname for something unpleasant |
|
ke perro fuye de la boda (Nehama) |
|
bodre m. |
חוף, גדה; שפה, קצה, שוליים, צד |
beach, bank; edge, margin, side |
|
no te aserkes de bodre del podjo, te puedes kaer (Nehama) |
|
boka f. |
פה, לוע |
mouth, muzzle |
|
esta yara se avrio komo boka de perro (Nehama) |
|
ke vas bushkando? Na entre los ojos lo tienes, si boka tenia te yamaria (Nehama) |
|
la boka le korre komo el kuliko de la babeka (Nehama) |
|
este vendedor no save kalkolar, demanda el presio ke le sale de la boka (Nehama) |
|
de boka en boka una pulga se faze un gameyo (Nehama) |
|
para ganar un pan seko el alma a la boka (Nehama) |
|
si me echa el mestro vo a kedar kon la boka al aire (Nehama) |
|
es patrón de sien mil liras de oro, ke en la boka kaven (Nehama) |
|
pasó tres anyos en la kama, de boka se dize! (Nehama) |
|
dize la bivda: tengo de dar abasto (a dar djoab) a tres guérfanos, tres bokas sin manos (Nehama) |
|
invitar a uno kon boka yena: (Nehama) |
|
kerido kon boka yena (Nehama) |
|
tapón ke se le meta en la boka del alma! (Nehama) |
|
kien boka tiene a Roma va (Nehama) |
|
kien se alava kon su boka merese apedreado (Nehama) |
|
de boka en boka se va a las orezas del rey (Nehama) |
|
bokadiko m. |
מלוא הפה; נתח; ארוחה קלה, חטיף; שוחד |
mouthful; chunk; light meal, snack; bribe |
|
ven tomarás un bokadíko kon mozotros (Nehama) |
|
bokado m. |
נתח, ביס; שוחד; הצטננות |
slice, bite; bribe; cold |
|
alevantarse de komer kon el bokado en la boka (Nehama) |
|
la mestra es muy mizmiza; me konta los bokados kuando komo (Nehama) |
|
al des.henado le kae el bokado i dize ke es de ojo malo (Nehama) |
|
bokear v. |
דיבר, ביטא, הפטיר, גילה בעקיפין ומתוך היסוס; רייר, הוריד ריר; נחר, חרחר, נשם בכבדות |
to speak, to express, to discover indirectly and out of hesitation; to drool; to snore, to breathe heavily |
|
la kriatura bokea kuando kita dientes (Nehama) |
|
bokera f. |
פצע בשפתים/בחלל הפה |
wound on the lips/oral cavity |
|
al tiempo, para amahar las bokeras las fregavan kon el kuero del kuvo del podjo (Nehama) |
|
bol (t.) adj. & m. |
רחב; שופע; מספיק; שפע |
wide; abundant; enough; abundance |
|
kuatro metros de ropa abastan bol bol para un kostum (Nehama) |
|
bolado adj. |
שאיבד את ראשו, נואש; נפעם משמחה |
who lost his head, desperate; excited by joy |
|
estar bolado del gusto/estar bolado de la gustada (Nehama) |
|
bolante adj. |
מעופף, עף; בעל יכולת לדאות ולרחף, נע ונד בקלות |
flying; has the ability to soar and hover, moves and sways easily |
|
pásharo bolante (Nehama) |
|
mas vale un pasharo en la mano ke dos bolantes (Nehama) |
|
bolar v. |
עף, טס, ריחף, עופף, פרח; נמלט במהירות; נפטר (באירוניה) |
to fly, to hover; to escape quickly; to die (ironically) |
|
s'está balando todo (Nehama) |
|
boleo- de boleo adv. |
בלי מען קבוע, חסר בית, אדם החי באי וודאות כלכלית |
without a permanent address; homeless, a person living in economic uncertainty |
|
, de boleo mos se kemó la kaza, no mos arresentimos aínda, estamos de boleo (Nehama) |
|
bolsa f. |
שק, שקית; ארנק, חריט; תיק, אמתחת; גביע נייר; פגם בבגד, גזרה פגומה |
sack; wallet, basket; paper cup; defect in garment, damaged cut |
|
buen pagador, hovardá kon bolsa ajena (Nehama) |
|
si no ay bolsa ke no ayga boka (Nehama) |
|
las mudas los mantos i las tovajas i las bolsas (Biblia, Const. 1743) |
|
bolsón m. |
קפל בבגד |
fold in the garment |
|
el buen sastre ve de vista los bolsones i komo arrekojerlos (Nehama) |
|
bonacha f. |
שלווה, מזג אוויר ימי נוח, מזג אוויר נוח |
calm; comfortable sea weather, comfortable weather |
|
mas vale fortuna en tierra ke bonacha en la mar (Nehama) |
|
bono m. |
שטר, שובר קניה |
banknote, purchase voucher |
|
el merkader ke se respekta paga sus bonos a la eskadensia (Nehama) |
|
bonora! interj. |
אלהים ישמרך! נאמר כאשר מישהו סופג מכה, נופל, עובר תאונה; כנגד עין הרע |
God bless you! - it is said when someone suffers a blow, falls, has an accident; against the evil eye |
|
Bonora me te guadre (Nehama) |
|
el se kae el se dize bonora (Nehama) |
|
boreo m. |
איגוד מקצועי; סינדיקט; קרטל (הגבל עסקי) |
professional union; syndicate; cartel (restricted trade practice) |
|
al tiempo todos los del mizmo ofisio se aunavan en boreo por kombatir la konkorensia (Nehama) |
|
borneta (t.) f. |
חוטם גדול ומכוער |
a big, ugly nose |
|
tiene una nariz una borneta (Nehama) |
|
borraska f. |
סערה עזה וקצרה, סערת ברקים |
a fierce and short storm, a lightning storm |
|
ya desbrochó la borraska: (Nehama) |
|
borrón m. |
טיוטא, ספר השוטף (הנה''ח) |
draft, current Book (accounting) |
|
las véndidas, las mérkidas, todas las operasiones del día, se echan primero en borrón i después se pasan al djomal en kuentos kurientes (Nehama) |
|
borsa f. |
ארנק; בורסה |
purse; stock exchange |
|
djugar a la borsa (Nehama) |
|
las suvidas i abashadas de la borsa (Nehama) |
|
boshbogaz (t.) adj. |
פטפטן, שאינו שומר סוד, לא דיסקרטי |
a chatterer, a person who does not keep a secret, not discreet |
|
el boshbogaz va diziendo lo suyo i lo de la djente (Nehama) |
|
bostán (t.) m. |
בֻּסְתָּן, גן ירק; אבטיח ומלון |
garden, vegetable garden; a watermelon and a melon |
|
kuando sale el bostan el prove kome a afartar (Nehama) |
|
bostejar v. |
פיהק |
to yawn |
|
se bosteja kuando se tiene suenyo/kuando se alevanta de dormir (Nehama) |
|
bostejo m. |
פיהוק |
yawn |
|
bostejo de mi nuera, es de tripas yenas; bostejo de mi suegra, es de tripas vazías (Nehama) |
|
bostizo m. |
פיהוק - נאמר באירוניה על אדם עצלן |
yawn - said with irony about a lazy person |
|
la servidera está kon bositzos (Nehama) |
|
bota f. |
מגף; גיגית, חבית, תיבת לחם, אגן, אמבט; רחצה באמבט; חנות גדולה |
boot; tub, barrel, bread box, basin; bathing in the bath; great store |
|
la bota del pan (Nehama) |
|
el dotor le enkomendó botas kayentes (Nehama) |
|
bote m. |
צנצנת, כד; מגף, מגף קצר |
jar, jug; boot, short boot |
|
yevar botes (Nehama) |
|
bovedad /bovedá f. |
טפשות, אווילות, טמטום, חוסר דעת; איוולת |
stupidity, folly, ignorance; foolishness |
|
te demandó de emprestarle un posón importante i se lo emprestates, bovedad ke no le dates i las yaves de la kasha (Nehama) |
|
boviko m. & adj. |
תם, תמים, טיפש, טיפשון |
innocent, stupid |
|
boviko, s'esta burlando de ti, te kiere yevar la bolsa d'enriva, no te deshes enganyar (Nehama) |
|
bovo m. & adj. |
טיפש, אוויל, פתי, תם, חסר דעת, מטומטם, שוטה, רפה שכל |
stupid, foolish, gullible, ignorant, dumb, weak-minded |
|
bovo no se, ya me se entiende un poko (Nehama) |
|
bovo kayado por savio es tomado (Nehama) |
|
boy (t.) m. |
גובה; מידה, גודל, ממד, שעור, קומה; גיל |
height; size, rate; age |
|
lo ke no tiene de boy, tiene de negregura (Nehama) |
|
boz f. |
קול, קול בהצבעה, צליל, טון |
voice, vote, sound, tone; tune |
|
no me sale la boz (Nehama) |
|
boz del puerko no suve al Sielo (Nehama) |
|
boz del puevlo boz del Sielo (Nehama) |
|
al sefóh sentiremos las bozes (Nehama) |
|
a ken arrepodiaste i denostastes? sovre ken enaltesiste boz i alsaste a los sielos tus ojos? (Biblia, Const. 1743) |
|
bozdeado (t.) adj. |
מקולקל, נשחת, פגום, אכול; שחוק, בלוי; מבוזבז; חולה באופן קל |
spoiled, damaged, eaten; worn, wasted; slightly ill |
|
guevo bozeado/karne bozeada (Nehama) |
|
bozdearse (t.) v. refl. |
התקלקל, נשחת, נשבר; התכער, התנוון; נכשל |
to be spoiled, to be broken; to become ugly, to degenerate; to fail |
|
se bozeó la makina (Nehama) |
|
un fecho/un trato se bozea (Nehama) |
|
esta mujer ke era muy ermoza se bozeó (Nehama) |
|
bozezika f. |
קול קטן וחלש |
a small, weak voice |
|
kantar kon una bozezika de kriatura (Nehama) |
|
bramar v. |
נהם, שאג, געה; צעק, זעק; רטן, מלמל; הביע זעם באיומים ותוקפנות |
to growl, to roar; to shout; to grumble, to mumble; to express anger in threats and aggression |
|
komo brama el leon i el kadilio sovre arrevatadura komo es apanyado apanamiento de pastores (Biblia, Const. 1743) |
|
brasada f. |
משא שתי זרועות; מרחק חתירה בזרוע |
two-arm load; rowing distance with arm |
|
una brasada de yervas/de flores (Nehama) |
|
braso m. |
זרוע; ענף, סמוכה |
arm; branch |
|
para espondjar los tavlados d'al tiempo se kiería azeite de braso (Nehama) |
|
los brasos me kaen de kansería/de dezespero: (Nehama) |
|
bre! (t.) interj. |
הי! הי, אתה שם! קריאה למשיכת תשומת לב, קריאת נזיפה/גערה |
Hi! Hi, you there! (call for attention/scolding) |
|
bre fijo, ke vas kurriendo? (Nehama) |
|
fulano se murió ensupeto! - bre! ke dizes? (Nehama) |
|
bril m. |
חוט זהב/כסף |
gold/silver thread |
|
el vestido de novia es yeno de briles (Nehama) |
|
brokado m. |
ברוקד, בד משי כבד |
brocade, heavy silk fabric |
|
vestido kargado de oro i de brokado (Nehama) |
|
bruna f. |
בחורה ברונטית; דמדומים, שעת בין ערביים |
a brunette girl; twilight, dusk |
|
pasearse a la bruna (Nehama) |
|
bruto adj. |
דוחה, מכוער; גס, גולמי, בלתי מעובד; חורג מנימוס ודרך ארץ; ברוטו (המשקל הכולל, משקל כולל אריזה) |
repulsive, ugly; coarse, raw, unprocessed; exceeds politeness and manners; gross |
|
viene bruto fazerse pagar un servisyo entre parientes (Nehama) |
|
buchicha (port.) f. |
גרגור; בועה, בלון, שלפוחית (של דג, שלפוחית שתן) |
gargling; bubble, balloon, blister (of fish/bladder) |
|
los empesantes enadan kon una buchicha para detenerse enriva el agua (Nehama) |
|
para las agayas enkomendan de fazer buchichas de vinagre kon sal (Nehama) |
|
budjak (t.) m. |
'קצה העולם'', מקום נידח,''חור''; בקתה אפילה |
"end of the world'', remote place; a dark cabin |
|
entrarse en un budjak/morar en un budjak (Nehama) |
|
buelta f. |
סיבוב, סיור, הטיה; שינוי, חילוף, היפוך; החלפת דעה; מעקף |
rotation, touring, tilting; change, exchange, reversal; change of view; bypass |
|
una buelta de yave (Nehama) |
|
este korredor no tiene asiento fikso; da dos trés bueltas al día por estas partes (Nehama) |
|
bueltezika f. |
'סיבוב'', טיול קטן |
a small trip |
|
dar una bueltezika:. (Nehama) |
|
buen adj. |
טוב (צורה הנאמרת לפני השם) |
good .. (form used before a noun) |
|
de buen vezino s'ambeza (Nehama) |
|
bueno adj. |
טוב, טוב לב, נדיב לב, רחום, נעים, ישר |
good, kind-hearted, generous-hearted, compassionate, pleasant, honest |
|
su buena paga terna del Dio (Nehama) |
|
todo lo ke es bueno ke mos faga el Dio (Nehama) |
|
todo bueno i kolay ke se le faga! (Nehama) |
|
bueno bueno estava, ensupeto se desmayó (Nehama) |
|
gozar de todo lo bueno d'este mundo (Nehama) |
|
tener lo bueno i no saver gozarlo (Nehama) |
|
el ojo kiere ver bueno (Nehama) |
|
para bueno para la djudería (Nehama) |
|
bueno adv. |
היטב, בסדר |
well, okay |
|
la ora está kaminando bueno (Nehama) |
|
los fechos están kaminando bueno (Nehama) |
|
no ve bueno (Nehama) |
|
mira bueno onde metes el pie (Nehama) |
|
esta melezina le viene bueno (Nehama) |
|
bueno m. |
טוּב, טוּב לב; טובה |
kindness; favor |
|
no tenerlo a bueno de afirmar un kontrato en día de martes (Nehama) |
|
no lo tiene a bueno de fazer plazer, de dar sedaká (Nehama) |
|
a los buenos apreva el Dio (Nehama) |
|
al bueno se lo yeva el guerko! (Nehama) |
|
buey m. |
שור |
bull, ox |
|
a buey maldicho el pelo luze (Nehama) |
|
búfano m. |
תאו; שור; אדם רחב כתפיים; אדם גס ובלתי נימוסי |
buffalo; bull; a broad-shouldered man; a rude person |
|
echarse enriva komo un búfano/komo un búfano fuido de la araba (Nehama) |
|
bula (bulg.) f. |
אשה מבוגרת בת העם; גברת, בעלת הבית; גיסה; אחות גדולה; באירוניה: דודה; גברת, מטרוניתה |
an older woman of the people; the landlady; sister in law; big sister; In irony: aunt; Madam |
|
todo se la dize, es Bula Klara! (Nehama) |
|
burakado (port.) adj. |
מנוקב, מחורר |
perforated |
|
siya burakada (Nehama) |
|
burakar (port.) v. |
ניקב, חורר, קדח; חיפש בצורה נוקבת ועקשנית; החריש (החריש אזניים); ציער |
to puncture, to sperforate, to drill; to search sharply and stubbornly; to deafen (deafening ears); to cause grief |
|
Tomalde este chuflet ke ya me burako la kavesa (Moscona) |
|
estuvo burakando i alkansó a saver la pura verdad (Nehama) |
|
ke se burake asegún es! (Nehama) |
|
burakito (port.) m. |
נקב קטן, חריר |
small hole, pinhole |
|
kien no kuze el burakito, kuze el burakako (Nehama) |
|
burlar v. |
לעג, לגלג, צחק ל-; פלירטט |
to mock, to laugh at; to flirt |
|
si me vites, burli, si no, vos enganyí (Nehama) |
|
No te burles del prove (Nehama) |
|
bushkar v. |
חיפש, ביקש |
to seek |
|
kien bushka faya (Nehama) |
|
bushkar por sielos i por tierra (Nehama) |
|
todos lo bushkan, todos lo yaman (Nehama) |
|
bushkar de konvenser a uno (Nehama) |
|
los meskinos i los dezeozos bushkantes aguas i non, sus luengas kon la sed se seko (Biblia, Const. 1743) |
|
buyendo adj. |
רותח |
boiling |
|
el kavé turko se beve buyendo (Nehama) |
|
servir el komer buyety buyendo (Nehama) |
|
buyir v. |
רתח; הרתיח; בהשאלה על מעיים: בעבע (גזים) |
to boil |
|
kuando aharvan al fijo, a la madre le buye (Nehama) |
|
buyor m. |
רתיחה; נקודת רתיחה; אדי רתיחה, בועות רתיחה; חום |
boiling, boiling point; boiling steam, boiling bubbles; heat |
|
el kave turko kiere dos i mizmo tres buyores (Nehama) |
|
buz (t.) adj. |
קר, קפוא; קריר מבחינה רגשית; ''קריר'' מינית |
cold, frozen; emotionally chilly; sexually chilly |
|
tengo los pies buz (Nehama) |
|
chadir (t.) m. |
אוהל; מטריה; שמשיה |
tent; umbrella; parasol |
|
después de un huerte terretemblo los moradores de la sivdad se van a morar en chadires (Nehama) |
|
chaketón (t.) m. |
מכה, סטירה, מהלומה |
blow, slap |
|
Le dio un chakiton entre karas i ojos (Moscona) |
|
chakitonear (t.) v. |
היכה, הדף, נתן מהלומה |
to beat, to hit, to strike |
|
Lo chakitoneo de mala manera (Moscona) |
|
chaldearse v. refl. |
התקלקל, נרקב |
to break down; to rot |
|
El marmalad se chaldeo (Moscona) |
|
chaleado (t.) adj. |
שרוט |
scratched |
|
Se torno entero chaleado (Moscona) |
|
chalgí (t.) m. |
תזמורת מזרחית/תורכית |
Oriental/Turkish orchestra |
|
En la meane en kada noche tanye chalgi (Moscona) |
|
no ay boda sin chalgi (Nehama) |
|
chalgidjilik (t.) |
מקצועו של המוסיקאי |
the musician's profession |
|
El ermano semantiene de chalgidjilik (Moscona) |
|
chalishear (t.) v. |
התאמץ, עמל, עבד קשה |
to make an effort, to work hard work |
|
Esta chalisheando por kitarse el mantenimiento (Moscona) |
|
Esta chalisheando por kurtarearse (Moscona) |
|
chalishear por el pan (Nehama) |
|
chalum (t.) m. |
יהירות, שחצנות, בטחון עצמי, רברבנות; תרופה, פתרון, מוצא |
arrogance, bragging, self confidence, pretentiousness; medication, solution (to problem), remedy |
|
Mira a ver si ay algun chalum de no ir (Moscona) |
|
Tiene grande chalum al avlar (Moscona) |
|
k'es este chalum (Nehama) |
|
ya basta tanto chalum! (Nehama) |
|
chamushkado (t.) m. |
ריח בלתי נעים של משהו שלא נשרף כהלכה, ריח חריכה |
unpleasant smell of something that didn't burn properly, scorching smell |
|
Esta dando guezmo de chamushkado (Moscona) |
|
chamushkado (t.) adj. |
מעלה ריח פיח ועשן; שהוקדח (תבשיל) |
smells soot & smoke; to be burnt (dish) |
|
un komer chamushkado (Nehama) |
|
una ropa chamushkada (Nehama) |
|
chamushkar (t.) v. |
חרך; שרף בצורה לא מוצלחת |
to scorch; to burn unsuccessfully |
|
No te aserkes muncho a la soba ke te puedes chamushkar el vistido (Moscona) |
|
chan (t.) m. |
פעמון, מצילה |
bell, small bell |
|
El chan ya dio Sulucha no skolo, ke guay de su madre Sulucha ya bolo... (Moscona) |
|
Chan de klisa (Moscona) |
|
chanaka (t.) f. |
אגן, קערה שטוחה; קערה, סיר; סיר לילה |
bowl, basin, flat bowl; bowl, cooking pot; chamber pot, bedpan |
|
el yogur se vende en chanaka (Nehama) |
|
chanakita (t.) f. |
קערונת, קערה קטנה |
small bowl |
|
chanakita de yogur (Nehama) |
|
chanto (t.) m. |
גגון |
small roof |
|
Bozear un chanto para azer un manto (Moscona) |
|
chapeada (fr.) f. |
הסרת כובע (לברכה) |
removing a hat (as greeting0 |
|
dar una chapeada (Nehama) |
|
chapeo/chapeyo (fr.) m. |
מגבעת, כובע; כינוי לאדם אירופאי, בעל נימוסים אירופים |
hat, brimmed hat; european person nickname, with european manners |
|
Kon el chapeo ke tengo digo bondjorno! (Moscona) |
|
chapeteado adj. |
דלוק, מכוסה אדמומית |
who has inflammation, covered in redness |
|
Muy chapeteado lo veo, no sea ke esta kon kaentura (Moscona) |
|
chardak (t.) m. |
מרפסת, גזוזטרא; סוכת נצרים; פרגולה |
veranda, balcony; reeds hut; pergola; |
|
al tiempo no avia kaza sin chadrak; al chadrak s'espandia la kolada i se dormía en verano (Nehama) |
|
charé (t.) m. |
תרופה, תקנה |
remedy |
|
Otro chaare no ay (Moscona) |
|
Kere topar el chaare (Moscona) |
|
charpeado (t.) adj. |
עקום, מעוות; בעל מום; נבוך, מבולבל |
crooked, distorted; cripple; embarrassed, confused |
|
De la hazinura kedo komo charpeado (Moscona) |
|
charpear (t.) |
הטיל מום ב-, עיוות; גרם הלם, בילבל |
to mutilate, to twist, to distort; to cause shock; to confuse |
|
Tanto lo karishtireo asta ke lo charpeo (Moscona) |
|
Le echo tres gritos, lo charpeo (Moscona) |
|
charpearse (t.) v. refl. |
נעשה בעל מום,התעוות, התקלקל; קיבל הלם, התבלבל |
to become cripple, to be distorted, to become out of order; got a shock, to become confused |
|
Kon sus manos se charpeo la salud (Moscona) |
|
chaska (bulg.) f. |
גביע, ספל |
cup, , goblet |
|
Chaska de kave (Moscona) |
|
chatal (t.) m. |
מזלג, קלשון; ענף מפוצל; מפשעה |
fork, pitchfork; split branch; crotch, groin |
|
El pantalon m'esta estrecho en el chatal (Moscona) |
|
chatladearse (t.) v. refl. |
נסדק, נבקע, התבקע |
to be cracked, to be cracked open |
|
El djam se chatleo (Moscona) |
|
chatleado (t.) adj. |
סדוק, מבוקע |
split, cracked |
|
kopo chatleado/chini chatleado (Nehama) |
|
chatra patra (t.) adv. |
פחות או יותר, לא באופן מדוקדק |
more or less, approximately |
|
se desbrolia en sinko linguas, chatra-patra (Nehama) |
|
chavdar (t.) m. |
שיפון, כוסמת |
buckwheat, rye |
|
Kave/pan de chavdar (Moscona) |
|
chayir m. |
שדה, אחו, כר מרעה |
meadow field pasture |
|
Las ovejas las kitaron al chair (Moscona) |
|
chekil (t.) m. |
מידת משקל תורכית; ערימת עצים/זרדים במשקל רבע טונה |
turkish weight; quarter-ton pile of trees/twits |
|
En el invierno uzamos kemar 15 chikis de lenya (Moscona) |
|
un chekil de lenya (Nehama) |
|
chelenk (t.) m. |
גאווה, גובה לב; זר פרחים |
pride; bouquet |
|
Alevantarse kon chelenk (Moscona) |
|
chendola (bulg.) f. |
מסננת |
strainer, colander |
|
La hase esta una chendola (Moscona) |
|
cheshit (t.) m. |
מבחר, דוגמא |
variety, example; sample |
|
Aki ay tres cheshites, eskojete uno de eyos (Moscona) |
|
cheske (t.) adv. |
'חבל, הכל היה אחרת אם ...'', הלוואי! |
'Too bad everything would have been different if...', if only! |
|
cheske viajara (Nehama) |
|
chevireada (t.) f. |
חקירת שתי וערב, חקירה מחוכמת להוצאת הודאה |
cross examination, clever questioning in order to extract a confession |
|
en dos chevireadas ambezi todo lo ke tenia en la tripa (Nehama) |
|
cheyne (t.) f. |
לסת |
jaw |
|
Ya me apreto la cheyne (Moscona) |
|
Le vo kitar las cheynes (Moscona) |
|
chibuk (t.) m. |
מקטרת; נרגילה; פומית לסגריה; טבק |
pipe; narghile; cigarette mouthpiece; tobacco |
|
Chibukes largos i buenos i los vazos siempre yenos, media ora por lo menos , sea de una el bever!.. (Moscona) |
|
chicharear v. |
צלה, טיגן, חרך |
to grill, to toast, to roast, to fry, to scorch |
|
Karnr chichareada (Moscona) |
|
chicharo m. |
אפונה, קטניות; כינוי לאדם קטן ורפה; בשר שומני צלוי |
pea, legumes; a nickname for a small, weak person; roast fatty meat |
|
Chicharo de pato (Moscona) |
|
Chicharikos de Pesah (Moscona) |
|
chift (t.) m. |
זוג |
pair; couple |
|
un chift de bueyes (Nehama) |
|
un chift de guantes (Nehama) |
|
chikez f. |
ילדות, קטנות; קוטן |
childhood, youth; smallness |
|
Ke chikez de poyo ke merkates! (Moscona) |
|
chikeza f. |
קוטן, קטנות |
smallness; childhood |
|
Las letrasestan de una chikitura ke apenas las puedes apartar (Moscona) |
|
chikitiko adj. |
קטנטן |
tiny |
|
Los chikitikos no entiemden i por esto no apartan de bueno a negro (Moscona) |
|
Chikitika de los ermanos, grande para los mansevos, ya la toman de la mano, se la yevan a bailar .. (Moscona) |
|
no lo mires chikitiko, tiene anyos en kutí (Nehama) |
|
chikito m. |
עולל, תינוק, ילד קטן |
babe, suckling infant, little boy |
|
De la boka de chikitos i mamantes (Moscona) |
|
chikmá (t.) f. |
מוצא, תירוץ; חזיה גברית |
outlet, excuse; vest |
|
Metelde la chikma de atlas enrozado! (Moscona) |
|
chiko adj. |
קטן |
small |
|
De chiko ke ya tuvo estos fesates (Moscona) |
|
el chiko de la kaza es el grande de la kolada (Nehama) |
|
chiko hue, grande me fize, tala koza no vido mi ojo (Nehama) |
|
chiko m. |
נער, ילד קטן |
little boy |
|
englenear/dar a komer/echar a los chikos (Nehama) |
|
chilek (t.) m. |
פקעת, סליל |
skein, spool |
|
Para eskapar el ufisio me se azen de menester otras tres chiles (Moscona) |
|
un chilek de ilo de lana (Nehama) |
|
chimenea f. |
ארובה, מעשנה; קמין, אח; כינוי לאדם מכוער מאוד |
chimney; fireplace; a nickname for a very ugly man |
|
La chiminea no sta travando, parese ke esta tikadeada (Moscona) |
|
chinchiado adj. |
מוכה פשפשים |
flea-stricken |
|
Las kamas estan chinchiadas (Moscona) |
|
chinchiarse v. refl. |
התמלא פשפשים |
to be filled with bedbugs |
|
Asta el tavan ya se chinchio (Moscona) |
|
chinchon m. |
חבּוּרה בראש, תפיחה בראש |
head bruise; swelling in the head |
|
Toda la vida esta kon chinchones en la frente (Moscona) |
|
chinchonearse v. refl. |
קיבל חבּוּרה בראש |
to get a bruise on the head |
|
Echa tino de no chinchonearte en la aliskuridad (Moscona) |
|
chingiraklí (t.) adj. |
מצלצל, מהדהד, צלילי |
ringing, echoing, sonorous |
|
Boz chingirakli (Moscona) |
|
chingo (t.) m. |
אבץ |
zinc |
|
Tendjere de chingo (Moscona) |
|
chiní (t.) m. |
חרסינה, פורצלן; צלחת, טס |
porcelain, china; plate, dish, platter |
|
Chinis de karne i chinis de kezo (Moscona) |
|
Ni chini ni farfuri! (Moscona) |
|
los komeres delikados no inchen chini (Nehama) |
|
chío m. |
זעקה חדה ונוקבת |
a sharp cry |
|
Loke son estos chiyos? (Moscona) |
|
chipik (rum.) m. |
נעל |
shoe |
|
Chipikes de lak (Moscona) |
|
chirak (t.) m. |
תלמיד, חניך; שוליה |
student, pupil; apprentice |
|
De la manera ke esta adelantado en el ufisio de chirak , presto se va azer kalfa (Moscona) |
|
chirek (t.) m. |
רבע; סרט בד מוסלין ירוק או אפור בחלק הקדמי של שביס נשי |
quarter; green or grey muslin cloth ribbon on the front of a female bite |
|
un chirek de lira (Nehama) |
|
chivdriar (t.) v. |
שיגע, הוציא מן הדעת |
to "drive someone crazy" |
|
No me agas chivdriar! (Moscona) |
|
Lo chivdrio (Moscona) |
|
chivgín (t.) adj. |
משוגע |
crazy |
|
Esta chivgin detras de eya (Moscona) |
|
De la solaldad ya vo salir chivgin (Moscona) |
|
chiví (t.) m. |
מסמר גדול, מסמר עץ; מאהב; עסק כושל; אי נעימות |
large nail, wooden nail; lover; failed business; discomfort |
|
Meter chivi a la puerta (Moscona) |
|
Me se desklavaron los chivis de la penche (Moscona) |
|
chiyar v. |
צעק, זעק, זעק זעקת שבר |
to shout, to cry, to cry cry of fracture |
|
Esto no es kantar es chiyar! (Moscona) |
|
Apenas lo tokas ke ya chiya! (Moscona) |
|
chizen (t.) m. |
זרזיף, גשם דק וממושך |
drizzle, thin and prolonged rain |
|
El chizen moja mas ke una luvia fuerte i sin ke te konsientes (Moscona) |
|
El ke afirma lo ke dize este livro bive sano en este mundo i se va kon chizmezes a ganedem! (Moscona) |
|
chokal m. |
סיר לילה |
chamber pot, bedpan |
|
Chukales por espejos (Moscona) |
|
chorbá (t.) f. |
מרק, מרק אורז |
soup, rice soup |
|
grande es la chorba ke para todos ay (Nehama) |
|
chorbadjí (t.) m. |
מפקד יחידת יניצ'רים; תואר שניתן לאזרחים לא מוסלמים שחילקו מרק לעניים; מעביד |
Yanichers unit commander; a title given to non-Muslim citizens who handed out soup to the poor; employer |
|
Tu, chorbadji mio no te agas! (Moscona) |
|
chorón m. |
בכיין |
someone easily reduced to tears, complainer |
|
No te kreas, es choron! (Moscona) |
|
chorrear v. |
זינק (זרם נוזלים), קלח, נבע, התפרץ, זרם; טפטף |
to flow, to stream, to gush, to burst out; to drip, to trickle; to pour slowly |
|
Lo trusheron chorreando en la sangre (Moscona) |
|
chorro m. |
זרם, שטף, זרם מים; פריצה פתאומית ועזה של נוזלים |
current, flow, current of water; a sudden and violent burst of fluids |
|
La fuente esta chorros (Moscona) |
|
Para esto se kere un chorro de paras (Moscona) |
|
chorro de agua/de sangre/de lágrimas/de rizas/de sudor/de liras (Nehama) |
|
chuchulear v. |
צייץ, צפצף |
to tweet |
|
komo gruya i golondrina ansi chuchuleare, djemire komo la palonba (Biblia, Const. 1743) |
|
chuflete/chuflet m. |
משרוקית, צפצפה |
whistle, flute; pipe |
|
Tomalde este chuflet ke ya me burako la kavesa (Moscona) |
|
chufliko m. |
רוח פרצים |
draft wind |
|
esta entrando un chufliko ke mos va kalar a todos (Nehama) |
|
chuka f. |
כד |
jug |
|
Es kadir de beverse una chuka de vino en un suluk (Moscona) |
|
chúnkim (t.) conj. |
כאילו ש- |
as if |
|
Chunkim el es mas bueno! (Moscona) |
|
chupada f. |
מציצה, לקיקה, ליקוק; לגימה; שאיפת סיגריה |
sucking, licking; sip; inhaling a cigarette |
|
una chupada de vino (Nehama) |
|
chupadero m. |
מציצה מתמשכת; תאוות מציצה; ליקוק, לקיקה |
continuous sucking; lust for sucking; licking |
|
el chiko está kon chupadéro (Nehama) |
|
chupador m. |
לקקן; שתיין עשוי לבלי חת; מוצץ (של תינוק); צלקת מציצה |
sweet tooth; a fearless drinker; pacifier (of a baby); sucking scar |
|
El avokato ke tomates es un buen chupador (Moscona) |
|
chupar v. |
מצץ, ליקק, לקק; לגם משקה אלכוהולי ברוב חשק; נישק |
suck, lick; sip an alcoholic beverage with the most desire; kiss |
|
Esta koza de chupar los dedos (Moscona) |
|
Ya me chupi lo dedos! (Moscona) |
|
churudear (t.) v. |
אִכֵּל |
to consume |
|
La persona de fierro ke sea, se churudea! (Moscona) |
|
churuk (t.) adj. |
רקוב, רעוע; נכה, בעל מום, קיטע |
rotten, rickety; disabled, handicapped, amputated |
|
Tiene korason churuk! (Moscona) |
|
chuval (t.) m. |
שק מבד יוטה |
jute cloth sack |
|
Un chuval de arina (Moscona) |
|
daabeter (t.) adj. |
גרוע יותר |
worse |
|
vino kon la entision de pelear, daabeter, kon la entision de matar: (Nehama) |
|
si el padre es negro, el fijo es daabeter (Nehama) |
|
dada f. |
מכה,סטירה, חבטה, דפיקה |
blow, slap, thump, knock |
|
Me di negra dada (Moscona) |
|
Dale dos tres dadas (Moscona) |
|
dar dadas enriva la meza (Nehama) |
|
dadá f. |
אומנת, מטפלת בתינוקות |
nanny, babysitter |
|
la prima koza ke se demanda de una dadá es de kierer bien a las kriaturas (Nehama) |
|
dadanearse (t.) v. refl. |
החזיק את עצמו, בלם את עצמו; נעצר, נבלם; נסבל |
to hold himself, to restrain himself; to be stopped, to be braked; to be tolerated |
|
esta kondokta no se dadanea mas (Nehama) |
|
dadanearse de gritar/de korrer/de respirar/de urinar (Nehama) |
|
dadear v. |
התרוצץ בלי תכלית |
to ran aimlessly |
|
dadanear un karro (Nehama) |
|
dadanear una pare k'está para kaer (Nehama) |
|
dadaneárse delantre una vitrina (Nehama) |
|
estar dadeando por la kaza la manyanada entera (Nehama) |
|
dádiva f. |
מתנה, שי, מתת, מתן, מתנה לאביונים, נדבה, תרומה, מנחה; מתת שמים |
gift, giving, gift to the needy, alms, donation; the gift of heaven |
|
dádivas i buenas razones ablandan los korasones (Nehama) |
|
dado m. |
קובית משחק; מתנה, נדבה; אצבע |
dice; gift, alms; finger |
|
mi fijo no djuga a los dados, djuga a los negros mandados (Nehama) |
|
dador/dera n. |
תורם, מעניק, נדיב; מחלק הקלפים במשחק; מחלק |
donor, giver, generous; the one who deals the cards in the game; distribute |
|
Siempre ke seas de los dadores, para tanyedores (Moscona) |
|
no es de los dadores (Nehama) |
|
biva el dador kon el resividor (Nehama) |
|
dagidear (t.) v. |
פיזר, הפיץ, זרק |
to disperse, to distribute, to discard |
|
No vayas dagidear migas por la kamareta endelantre (Moscona) |
|
Los djidios estan dagideados por el mundo entero (Moscona) |
|
dahtanut (ebr.) f. |
פטפטנות; רכילות, לשון הרע |
garrulity; gossip, slander |
|
Una dahtanut tiene kon si, ke es koza de murir! (Moscona) |
|
dainda (port.) adv. |
עדיין; עוד, עוד יותר |
still; even more |
|
ya se fizo de noche, dainda esta lavorando (Nehama) |
|
ya se le dio todo lo ke demandava, dainda kiere (Nehama) |
|
dainda mas par'ayi (Nehama) |
|
dainda no viene (Nehama) |
|
dainda no (Nehama) |
|
dákaki, dákaka! interj. |
כן יהי רצון! לו יהי כן! |
May it be so! |
|
dákaki ke tuviera un poko de tino al fecho, yo lo uviera kitado anado (Nehama) |
|
dakí (port.) adv. |
מכאן |
from here |
|
daki a mi kaza ay sien pasos (Nehama) |
|
daki tres semanas/daki un año (Nehama) |
|
daleado (t.) adj. |
פזור נפש, שקוע בתוך עצמו |
distracted, immersed in himself |
|
Daleado en su echo, no me atinó (Moscona) |
|
dalearse (t.) v. refl. |
טבל, צלל אל תוך; התמסר ל-, שקע בתוך משהו, השתקע בעצמו, הסיח את הדעת מן הסובב אותו |
to dip, to dive into; to dedicate himself to, to immerse into something, to distract himself from those around him |
|
dalearse en el agua/en el banyo/en l'arena (Nehama) |
|
dalearse en el fecho/en un livro (Nehama) |
|
dalgá (t.) f. |
גל (בים, בנהר) |
wave (at sea, in the river) |
|
Las dalgas alkansaron una altura de sinko metros (Moscona) |
|
dalgalí (t.) adj. |
סוער (גם נפשית); שחוח, מי שעל צוארו נטל משפחה ופרנסה |
stormy (also mentally); bow down, he who has on his neck a burden of family and livelihood |
|
La mar esta dalgalí (Moscona) |
|
Avram esta muy dalgalí ainda (Moscona) |
|
dama f. |
גברת, גבירה; אבן משחק בדמקה; מלכה במשחק שחמט/קלפים |
lady; game-stone in checkers; a queen in a game of chess/cards |
|
Dama i kavaler (Moscona) |
|
damarli (t.) adj. |
בעל עורקים (עץ, שיש) |
arterial (wood, marble) |
|
mármor/lenyo damarlí (Nehama) |
|
damlá (t.) f. |
טיפה, נטף; צינית (שם של מחלה); שבץ לב, שיתוק |
drop; stroke, paralysis |
|
Damlas de valerian (Moscona) |
|
Se emboracho de tres damlas (Moscona) |
|
no kedo damla (Nehama) |
|
una damla d'azeite/una damla de miel (Nehama) |
|
damla ke le kayga! (Nehama) |
|
damladear (t.) v. |
נטף, טפטף, דלף |
to drip, to leak |
|
la juente está damladeando (Nehama) |
|
damlear (t.) v. |
הטיף (טפטף) טיפה טיפה; דמע |
to drip drop by drop; to weep |
|
La fuente esta damleando (Moscona) |
|
Me estan damleando los ojos (Moscona) |
|
dandaná (t.) f. |
הדר, פאר ראוותני; המולה, רעש, מהומה; מריבה, ריב, ויכוח |
glory, ostentatious splendor; tumult, noise, commotion; quarrel, argument |
|
agradar fazer dandana (Nehama) |
|
dandanearse (t.) v. refl. |
נשנה; התחזק/החמיר אחרי שנשנה; התנחל, קינן |
to recurrence; to get stronger/worse after recurrence; to settle, to nest |
|
Ya se le dandaneó la hazinura (Moscona) |
|
dande prep. |
מ-, מאצל |
from |
|
este moble viene dende mi madre (Nehama) |
|
dankavelik (ebr.) f. |
'דם כבד'', מטרד, נדנוד, אנטיפטיות |
nuisance, nagging, antipathy |
|
Agora no ampeses los dankavelikes ke uzas tu (Moscona) |
|
danyador m. |
שמביא רעות, עושה צרות; רוח רפאים, מלאך חבלה; כעס, מצב רוח זועם |
who brings evil, makes trouble; Ghost, sabotage angel; anger, angry mood |
|
kon mi le tomó el danyador (Nehama) |
|
estar kon un danyador ke todo suyo i nada de ningunos (Nehama) |
|
ey le dio el danyador: (Nehama) |
|
danyar v. |
הזיק, חיבל, גרם נזק ל- , פגע ב-; הפחיד, הטיל אימה |
to harm, to sabotage, to cause damage to, to harm; Scare, intimidate |
|
Danyar es kolay, adovar es fuerte (Moscona) |
|
No te vas djugando kon la ora ke la puedes danyar (Moscona) |
|
el kayentor danya la karne (Nehama) |
|
la negra luz danya la vista (Nehama) |
|
la mucha dulsura danya los dientes i rovina el estomago (Nehama) |
|
vino ensupeto, me danyó (Nehama) |
|
danyarse v. refl. |
התקלקל, נשחת; הזיק לעצמו, חבל בעצמו; נבעת, נכנס לפניקה; נהפך לרגזן, עויין, פוגע ומעליב |
to be spoiled, to be corrupted; to harm himself, to sabotage himself; to be scared, to panic; to become irritable, hostile, offensive and insulting |
|
danyarse del padre/del mestro: 'craindre son patrón'; (Nehama) |
|
bueno bueno estava, duna duna se danyo (Nehama) |
|
danyo m. |
נזק, הרס, פגיעה; כעס, רוגז, מצב רוח רע; שגעון חולף, זרות, מוזרות, אקסצנטריות |
damage, destruction, injury; Anger, resentment, bad mood; a transient madness, alienation, strangeness, eccentricity |
|
Esto no aze danyo (Moscona) |
|
Esto me aze danyo (Moscona) |
|
Ay danyos ke se trastornan por provecho (Moscona) |
|
de akavidarse no sale danyo (Nehama) |
|
el lavorar mucho es a danyo de la salú (Nehama) |
|
siempre está; se topa para danyo (Nehama) |
|
sale mas danyo ke provecho (Nehama) |
|
la mestra s'alevantó kon danyo oy demanyana, deshala (Nehama) |
|
danyozo adj. |
מזיק, מועד לפורענות; נוטה להתקלקל |
harmful, prone to disaster; tends to spoil |
|
El tutun es danyozo (Moscona) |
|
dar m. |
נתינה, הכאה, צלצול (פעולה) |
giving, beating, ringing |
|
el dar es godrura (Nehama) |
|
dar v. |
נתן, העניק, מסר; תרם, נדב; צלצל; הכה; התרחב (בגד, נעל); (כאשר מופיע שם אחרי הפועל:) גרם, עשה |
to give, to bestow; to donate; to ring; to strike; to expand (garment, shoe); (when appears after the verb :) to cause, to do |
|
dale dale avía sien prezentes, manko i no mas (Nehama) |
|
no es tanto viejo asegún parese: dale dale terna sikuenta anyos (Nehama) |
|
en una ora adientro, dale tu dale yo mos mudimos de kaza (Nehama) |
|
dale tu dale yo, entre avrir i serrar el ojo mos lambimos la oya de dulse (Nehama) |
|
un pedrisko komo el Dio no tiene ke dar otro (Nehama) |
|
dar melezina (Nehama) |
|
dar i guadrar no es dar (Nehama) |
|
no uvo ke dezir, ya se disho, ya se fizo; dado i mamado (Nehama) |
|
en el kampo de konsentrasion de Bergen-Belsen se dava el alma por un punyadiko d'asuká (Nehama) |
|
se kijo dado el alma al Dio para suvir sien eskalones (Nehama) |
|
kuando el padre da al fijo, ríe el padre, rie el fijo,- kuando el fijo da al padre, yora el padre, yora el fijo (Nehama) |
|
kien da, el Dio le da (Nehama) |
|
kien da su bien en vida, merese apedreado (Nehama) |
|
kien da i toma le sale la korkova (Nehama) |
|
te dan, toma; t'aharvan, fuy (Nehama) |
|
parese ke ya s'inchó de liras, kuando se mira bueno se ve ke, dale ke dale, kita el pan del día (Nehama) |
|
meterse al fecho dale ke dale (Nehama) |
|
kien da en primero da kon miedo; kien da segundo da kon gusto (Nehama) |
|
kien da a la puerta siente su repuesta (Nehama) |
|
dar grasias al Dio (Nehama) |
|
por azno te lo do (Nehama) |
|
al bovo i al loko asegún les da (Nehama) |
|
no me kiere por amigo, le daré enriva, yo lo kiero manko (Nehama) |
|
diense el Dio ke se averiguen muestros dezeos (Nehama) |
|
kien diense ke estuvieramos en su lugar! (Nehama) |
|
darsar (ebr.) v. |
נשא דרשה, דרש, נאם, הרצה; נזף ב- |
to deliver a sermon, to give a speech, to lecture; reprimand |
|
Oy va darsar el rabino (Moscona) |
|
Ken darsa a su mujer no se yerra (Moscona) |
|
darse v. refl. |
התמסר, הקדיש עצמו |
to dedicate oneself, to devote oneself |
|
darse por riko/por prove/por loko/por bovo (Nehama) |
|
dasio m. |
מס, הטל |
tax |
|
Pujaron los dasios (Moscona) |
|
al tiempo del turko, los dasios no se puedían alevantar (Nehama) |
|
data f. |
תאריך |
date |
|
pagar un bono a su data (Nehama) |
|
datsiz (t.) adj. |
סר טעם, אנטיפט |
antipathetic |
|
La kalavasa esta datsiz (Moscona) |
|
davadjí (t.) m. |
תובע, מגיש הקובלנה |
prosecutor, complainant |
|
guay si el djuzgador el propio es el davadjí, solo el Dio puede ser el yardumdjí (Nehama) |
|
davranearse (t.) v. refl. |
פעל במהירות; התגונן; התייצב; החלים, התחזק, חזר לאיתנו; שיקם מצבו הכלכלי |
to act quickly; to defend oneself; to stabilize; to recover, to gather strength; to rehabilitate his financial situation |
|
Se davraneo to tio? (Moscona) |
|
No te estas pudiendo davranear de esta bela? (Moscona) |
|
dayanear (t.) v. |
החזיק מעמד, האריך; סבל; תמך, סעד |
to persevere, to prolong; to suffer; to support |
|
esta fragua adanea otros dos pianos (Nehama) |
|
el vino muy huerte adanea agua (Nehama) |
|
no se peede mas adanear la kondokta de este ninyo (Nehama) |
|
el vestido ke yevas adanea ainda unos kuantos mezes (Nehama) |
|
una kaza mal fraguada no adanea anyos (Nehama) |
|
dayanearse (t.) v. refl. |
נתמך ב-, נסמך על |
to be supported by, to rely on |
|
Me dayanei en la meza (Moscona) |
|
dayma (t.) adv. |
תמיד |
always |
|
Dayma uza venir (Moscona) |
|
de prep. |
מ-, מן, של, ב-, בנוגע ל-, על |
from, of, regarding, on |
|
este livro es de mi ermano (Nehama) |
|
chini de barro (Nehama) |
|
muerir de frío (Nehama) |
|
korrer de prisa (Nehama) |
|
kolpo de martío (Nehama) |
|
kon las kriyaturas no kale ser mucho duro, ni mucho blando: d'eyo kon eyo (Nehama) |
|
de bovo lo tomó de loko lo deshó (Nehama) |
|
debaldahón adv. |
בחינם, חינם אין כסף |
free with no money |
|
Me lo dieron debaldes (Moscona) |
|
kuando es debaldahon arrevana kon yugo, kuando es de su para s'amostra fidalgo (Nehama) |
|
debaldes adv. |
בחינם, חינם אין כסף |
free with no money |
|
komer debaldes (Nehama) |
|
teatro debaldes (Nehama) |
|
vinagre debaldes es dulse (Nehama) |
|
debasho adv./prep. |
מתחת, תחת |
under |
|
Debasho del dominio turko (Moscona) |
|
entrarse debasho la kolcha (Nehama) |
|
entrarse debasho la meza (Nehama) |
|
no se da debasho de ninguno (Nehama) |
|
kedar debasho el gasterio de la balabaya desfazedera (Nehama) |
|
kien save lo ke ay de debasho (Nehama) |
|
kyen se kema debasho lo yeva (Nehama) |
|
debasho de mi manto al rey mato! (Nehama) |
|
no uvo nunka mas kruel debaso la kapa del sielo (Nehama) |
|
dechizarse (it.) v. refl. |
הגיע להחלטה |
to come to a decision |
|
Dainda no se dechizo (Moscona) |
|
dedada f. |
כמות נוזל/לח הנלקחת באצבע |
amount of fluid/moisture taken in the finger |
|
dar dedadas de vino al chiko (Nehama) |
|
deshar dedadas de boya a la paré (Nehama) |
|
dedientro prep. |
בתוך, מתוך |
in, out of |
|
dediéntro de kaza (Nehama) |
|
dedientro de una frangola salió un djidyó (Nehama) |
|
dediéntro de una ora (Nehama) |
|
dedikar v. |
הקדיש, כתב הקדשה |
to dedicate, to write a dedication |
|
Este livro esta dedikado a toda la djente de buena veluntad (Moscona) |
|
dedikarse v. refl. |
הקדיש עצמו, התמסר ל- |
to dedicate himself, to devote himself to |
|
Se dediko a la muzika (Moscona) |
|
dediko m. |
אצבע קטנה |
little finger |
|
el dediko chiko me dize ke estas favlando mentiras (Nehama) |
|
el dediko chiko me dize de no entrar en el fecho ke me propones (Nehama) |
|
dedo m. |
אצבע; כל דבר בעל צורת אצבע/ממדי אצבע |
finger; anything with a finger shape/finger dimensions |
|
La mano tiene sinko dedos i uno kon otro no se paresen (Moscona) |
|
Dedo grande/sigundo/alto/kuarteno/chiko (Moscona) |
|
Los dies dedos sirios los azere, torna no so kreido (Moscona) |
|
yo estava kon el dedo en el ojo i mi vezino me vino a echar moabet (Nehama) |
|
kien s'eskonde detras d'un dedo se le ve el puerpo entero (Nehama) |
|
le das un dedo, kiere el puerpo entero (Nehama) |
|
todos los dedos de la mano no son unos (Nehama) |
|
uu dedo de abutargo/de cokolata (Nehama) |
|
un dedo de agua/de vino (Nehama) |
|
deenfrente adv. |
ממול |
in front of |
|
Todos keremos derecho lo ke al deenfrente toka; i viendo a muestro echo, el pareser mos se troka! (Moscona) |
|
defektado adj. |
לקוי, פגום |
defective, damaged |
|
Ropa defektada (Moscona) |
|
defender v. |
הגן על, גונן על; לימד זכות על, סינגר; מנע, אסר |
to protect, to advocate; to prevent, to forbid |
|
Me defendieron de komer karne (Moscona) |
|
defendido adj. |
אסור, מנוע ; מוגן |
forbidden; protected |
|
Es defendido de pasar (Moscona) |
|
defondo m. & adj. |
מנוח, נפטר |
the deceased |
|
El defondo desho de sava (Moscona) |
|
degoyado adj. |
שחוט, שנשחט בידי שוחט, טבוח |
slaughtered, slaughtered by a slaughterer |
|
mira ke ya viene el ke kome degoyado, estáte arrepozado (Nehama) |
|
dehreá (ebr.) f. |
הכרח, צֹרֶך דוחֵק, דחיפות |
necessity, urgent need, urgency |
|
ke dehrea tenías para salir kon luvia? (Nehama) |
|
deka (3) (gr.) f. |
ערימה, כמות גדולה |
pile, large quantity |
|
Trusho kon si una deka de kozas (Moscona) |
|
dekalar v. |
כופף, היטה |
to bend, to incline |
|
Echa tino ke el tendjere se puede dekalar (Moscona) |
|
dekán/dekano/dekanio m. |
דיקן, זקן (זקן המשפחה/שבט וכו') |
dean, elder (family/tribe elder) |
|
El defondo era dekano de la prensa djudeo-espanyola (Moscona) |
|
deklarado adj. |
גלוי וידוע, ידוע בציבור, מקובל |
visible and known, publicly known, acceptable |
|
ladrón/mentirozo deklarado (Nehama) |
|
deklarar v. |
הצהיר, גילה דעתו, הודיע, הכריז; הסביר, הבהיר, פירש, שפך אור |
to declare, to express his opinion, to announce, to declare; to explain, to clarify, to interpret, to shed light |
|
Deklarar los diritis de las nasiones (Moscona) |
|
deklararse v. refl. |
הובהר, התפרש; הוכרז, הוצהר |
to be clarified, to be interpreted; to be announced, to be declared |
|
Se deklaro kontrario al sistema de edukasion (Moscona) |
|
deklarasión f. |
גילוי דעת, הצהרה, הכרזה; באור, הבהרה |
statement, declaration; annotation, clarification |
|
El minustro salio kon deklarasion (Moscona) |
|
Diksionario de la lingua santa kon la deklarasion de kada biervo en la lingua sefardi (Moscona) |
|
deklaro m. |
הסבר, באור, פירוש, הבהרה, הארה; ברור נוסח של טקסט |
explanation, annotation, interpretation, clarification, enlightenment; Clarifying the wording of a text |
|
Topas su deklaro en el pasuk ocho del kapitolo (Moscona) |
|
deklinarse v. refl. |
נטה מ-, היטה עצמו מ-, יצא מ-, נרתע מ- |
to be inclined from, to be departed from, to be recoiled from |
|
Deklinarse de la regla jeneral (Moscona) |
|
deklino m. |
שקיעה; נטיה מ- |
sinking; inclination from |
|
Al deklino del sol (Moscona) |
|
dekolgado adj. |
תלוי, כפוף ל-, תלוי ב-, קשור, מחובר |
dependent, subject to, depending on, tied, connected |
|
Esta dekolgada la buena veluntad de su tio (Moscona) |
|
Asperar kon ojos dekolgados (Moscona) |
|
estar dekolgado a la voluntad de otro (Nehama) |
|
estar dekolgado a un evenimiento (Nehama) |
|
dekolgar v. |
היה תלוי ב-; תלה ב- |
to be dependent, to depend on |
|
dekolgár la dechizión de meterse en kamino de lo ke va ser el tiempo (Nehama) |
|
dekontino adv. |
בלי הפסק, בהתמדה; תמיד |
non-stop, consistently; always |
|
Roga al Dio dekontino komo la eskuma ke mos suva (Moscona) |
|
dekreser v. |
הקטין, הפחית, קיצר |
to reduce, to shorten |
|
El dia ampeso a dekreser (Moscona) |
|
dekresimiento m. |
הקטנה, הפחתה |
reduction |
|
El dekresimiento de las aguas (Moscona) |
|
delantre adv. & prep. |
לפני, מול, נוכח, בפני; קדימה, לפנים; בהשוואה ל- |
before, opposite, forward; compared to- |
|
Atorgó delantre de mi (Moscona) |
|
me kitó de delantre kon una bava: (Nehama) |
|
delantre de mi kaza (Nehama) |
|
delantre de mi vino, no vendas vinagre (Nehama) |
|
delantre d'el oro la plata vale poko (Nehama) |
|
delikado adj. |
עדין, ענוג, רגיש, שביר, רופף; אדיב; רזה, כחוש; אנין; טעים; חריף; מצויין |
delicate, sensitive, fragile, loose; kind; thin, skinny; gourmet; tasty; sharp; excellent |
|
Kestion delikada (Moscona) |
|
delito m. |
עבירה, עוון, פשע, הפרת חוק |
offense, sin, crime, breaking the law |
|
Fuy del delito komo delantre el kulevro, ke en aserkandolo seras mordido! (Moscona) |
|
delivrarse (fr.) v. refl. |
השתחרר |
to be released |
|
Delivrarse del servisio militar (Moscona) |
|
deltodo adv. |
לגמרי |
completely |
|
Estas ambierto? –Delentodo! (Moscona) |
|
dem (t.) m. |
אזהרה הניתנת באופן דיסקרטי |
discretely given warning |
|
si un dem tenía de esta diferensia, yo puedría adovar las kozas antes ke se envelinaran (Nehama) |
|
demanda f. |
בקשה, שאלה, משאלה; דרישה, תביעה, הפצרה; ביקוש; עתירה, עצומה |
request, question, wish; demand, claim, pleading; Demand; petition |
|
Ay demanda de sereales (Moscona) |
|
ay mucha demanda de teshidos (Nehama) |
|
ay demanda de indjenieres (Nehama) |
|
demandado adj. |
נדרש, מבוקש |
required, requested |
|
es un artikolo muy demandado (Nehama) |
|
demandar v. |
שאל, ביקש, דרש, תבע, ביקש במפגיע |
to ask, to demand |
|
Mijor es ke tus ijos demanden de ti i no tu de eyos! (Moscona) |
|
A mi mujer le demando la alma muezes freskas (Moscona) |
|
Ken demanda no se yerra! (Moscona) |
|
no ay ken demande por el (Nehama) |
|
vites al ombre, demanda por el nombre (Nehama) |
|
demandame te responderé (Nehama) |
|
demandarse v. refl. |
שאל את עצמו, תהה, חכך בדעתו |
to ask himself, to wonder |
|
Yo me demando si … (Moscona) |
|
demanyana adv. |
בבוקר, מוקדם בבוקר; בוקר; מחר בבוקר |
in the morning, early in the morning; morning; tomorrow morning |
|
Alhad la demanyana, sin azer sefte, pudras me demanda (Moscona) |
|
el mundo apartiene a los ke se alevantan demanyana (Nehama) |
|
alevantarse demanyana (Nehama) |
|
demanyanika adv. |
מוקדם מאוד בבוקר |
very early in the morning |
|
venir al feco demanyanika (Nehama) |
|
demazía f. |
עודף, כמות עודפת, מעל הנדרש, יתרה |
excess, excess amount, over required, remainder |
|
ay demazía en el pezo (Nehama) |
|
ya le di lo ke le devia kon su demazía (Nehama) |
|
demaziado adj. |
מוגזם, מופרז, יותר מדי,יתר על המידה, עולה על גדותיו |
excessive, too much, overflowing |
|
no me fagas favlar demaziado (Nehama) |
|
demenester m. |
צורך |
necessity |
|
tener demenester de los otros (Nehama) |
|
me se faze demenester un empyegado (Nehama) |
|
demoralizado adj. |
מושחת; רפה ידים, מיואש |
corrupt; weak, desperate |
|
Un mansevo demoralizado (Moscona) |
|
El enemigo esta enteramente demoralizado (Moscona) |
|
demostrarse v. |
הורְאָה, הופגן, הודגם, הוכח |
to be demonstrated, to be proven |
|
Mas no se demostro (Moscona) |
|
demostrasión f. |
גילוי דעת, הצהרה; הפגנה; הוכחה, הדגמה |
statement; demonstration; proof |
|
La demostrasion tuvo lugar en el parko (Moscona) |
|
demuazel (fr.) f. |
עלמה; מורה פרטית; אומנת |
girl; private teacher; nanny |
|
Las demuazeles de esta sosieta son muy aktivas (Moscona) |
|
demudado adj. |
חיוור, חיוור כמת; שהשתנה סבר פניו; כחוש, צנום; משונה, מוזר, יוצא דופן, בעל הליכות מוזרות; קטנוני, נוקדן; בעל טעם בלתי רגיל/יוצא דופן |
pale, pale as dead; that changed his countenance; skinny; strange, unusual, with strange manners; petty, pungent; has an unusual/unusual taste |
|
Muy demudado te veo?! (Moscona) |
|
Kuanto demudada es la noche la esta mas ke todas las noches (Moscona) |
|
mos viene a vijitar oras demudadas; despues de medianoche, por exempyo (Nehama) |
|
demudarse v. refl. |
השתנה; החוויר, שינה סבר פניו, נעכר, נדלח; נדהם, התבלבל |
to change oneself; to become (turn) pale, to change his countenance, to be turbid; to be astonished, to be confused |
|
se demudó la kara (Nehama) |
|
demuevo adv. |
מחדש |
re- |
|
Ya ampeso demuevo kon sus kaprichos (Moscona) |
|
denostar v. |
השמיץ, העליב, גידף |
to defame, to insult |
|
a ken arrepodiaste i denostastes? sovre ken enaltesiste boz i alsaste a los sielos tus ojos? (Biblia, Const. 1743) |
|
denunsiar v. |
הודיע, גילה; הכריז, פרסם; הלשין, מסר |
to announce, to reveale; to published; to inform |
|
A' mis lavios avriras i mi boka denonsiara tu loor (Moscona) |
|
departamento/departamiento m. |
מחלקה; מחוז, חבל |
department; district |
|
El departamento de la kultura (Moscona) |
|
depedrerse v. refl. |
הלך לאיבוד, איבד דרכו; נעלם; מת, נהרס, אבד; התבולל |
to get lost, to lose his way; to disappeare; to die, to be destroyed; to assimilate |
|
Detras del visio del djugar se depedrio (Moscona) |
|
depedrido adj. |
אבוד |
lost |
|
Un kazal depedrido en la muntanya (Moscona) |
|
Despues de la batalia kedo depedrido (Moscona) |
|
depedrisión f. |
אבדן, אבדן דרך, נפילה מוסרית; הרס; מפלה; השמדה |
loss, loss of way, moral fall; destruction; defeat; extermination |
|
Todo lo ke mos parese depedrision no es ke un troke de forma (Moscona) |
|
deplorar v. |
הצטער על, ביכה |
to be sorry for, to mourn |
|
Es de deplorar! (Moscona) |
|
deploravle adj. |
מצער, מעציב, אומלל, שיש להצטער עליו |
unfortunate, sad, miserable |
|
Estado deploravle (Moscona) |
|
depozitar v. |
הפקיד, הפקיד למשמרת, מסר לשמירה; יצר משקע |
to deposit,to deposit to guarding, hand over to guarding; o create a precipitate |
|
depozitar paras a la banka (Nehama) |
|
depozitar komanya para la enviernada (Nehama) |
|
l'azeite i el vinagre depozitan madre (Nehama) |
|
derecha (la) f. |
ימין, צד ימין; יד ימין |
right, right side; right hand |
|
Ni amokarse save a las derechas (Moscona) |
|
mirar a derecha i a estiedra (Nehama) |
|
derechedad f. |
יושר, הגינות, ישרות, כנות, תום לב, צדק, חוקיות; זכות |
honesty, fairness, sincerity, good faith, justice, legality; right |
|
No tienes la derechedad de avlar (Moscona) |
|
Lavios de derechedad sakan veluntad! (Moscona) |
|
derecho adj. |
ישר, צדיק, נקי כפים, הגון, כן, תם לב; ישר, זקוף, ניצב, אנכי; ימני |
honest, righteous, decent, sincere; straight, upright, perpendicular, vertical; rightist |
|
Toma la ropa por el derecho (Moscona) |
|
derecho adv. |
הישר, בקו ישר, למישרין |
in a straight line, directly |
|
kien kamina derecho se da a la paré: (Nehama) |
|
derecho m. |
חוק, משפט, חוקה; משפטים (לימודי); מה שצודק והוגן; זכות |
law, constitution; law studies; what is just and fair; rights |
|
Los sivdadinos gozan de diferentes derechos komo de voto, de lavoro, de morada ets. (Moscona) |
|
Pedrio el derevho (Moscona) |
|
estudiar el derecho (Nehama) |
|
deredje (t.) m. |
מצב, מעמד |
status |
|
En el deredje ke lo vidi vaya i no venga! (Moscona) |
|
derredor m. |
סביבה, הקף; אווירה; משפחה, קרובים |
environment, circumference; atmosphere; family, relatives |
|
Al derredor de la kaza (Moscona) |
|
En los deredores de la sivdad (Moscona) |
|
derritir v. |
המיס, מוסס, התיך, הפך לנוזל; נמס, התמוסס, הפשיר, ניתך; נתן להמתין עד בוש; בזבז |
to melt, to liquify; to dissolve, to thaw; to let wait for a long and annoying time; to waste |
|
derritir el oro/el kaláy/l'asuká/la sal (Nehama) |
|
derritirse v. refl. |
נמס, התמוסס, ניתך, הפשיר; כחש; נואש מהמתנה ארוכה |
to melt, to dissolve, to thaw; to lose weight; to give up after a long wait |
|
mos derritimos en pies fina ke venites (Nehama) |
|
el sirio/el parmachet/el shavon/la manteka se derrite (Nehama) |
|
derrokado adj. |
חרב, הרוס |
destroyed |
|
sivdad derrokada (Nehama) |
|
derrokar v. |
הרס, ניתץ, החריב, השמיד, איבד, השם; דירדר, הפיל; אימלל, גרם אסון |
to destroy, to smash; to deteriorate, to overthrow; to make unhappy, to cause disaster |
|
derrokar es kolay, fraguar es yuch! (Moscona) |
|
kuando no ay adovar todo se derroka (Moscona) |
|
derroka una kaza aze una pader! (Moscona) |
|
derrokar los kalés/las murayas del rey (Nehama) |
|
derroka una keilá para tomar un klavo (Nehama) |
|
derrokarse v. refl. |
התמוטט, קרס; הטיל עצמו, השליך עצמו |
to collapse; to cast oneself |
|
el Dio ke lo derroke por su negregura! (Moscona) |
|
dert (t.) m. |
עצב, דאגה |
sadness, worry |
|
Grande dert mos vino a la kavesa! (Moscona) |
|
Kresen los ijos pujan los dertes (Moscona) |
|
deryán (t.) m. |
מקום מרווח ביותר (במובן השלילי: קשה לחממו, לרהט אותו וכו') |
extremely spacious place (in the negative sense: difficult to heat, furnish, etc.) |
|
esta kaza es un deryan, ay korrientes de todas las partes (Nehama) |
|
desavidarse v. refl. |
גילה אדישות כלפי, לא התעניין בשלום |
to show indifference to |
|
desavidarse enteramente de sus parientes (Nehama) |
|
desbarasado adj. |
פנוי (מקום); שפרק את הלחץ והדאגות, רגוע, חופשי מדאגה |
available (space); relieved of stress and worries, calm, free from worry |
|
Kamareta dezbarasada (Moscona) |
|
desbarasarse v. refl. |
נפטר מ-, |
to get rid of |
|
Dezbarasarse de sus adversarios (Moscona) |
|
desbaratar v. |
הרס, החריב, פרק |
to destroy, to dismantle |
|
I desbarato el real de los aisianos (Moscona) |
|
desbatir v. |
גרע, חיסר, ניכה, הפחית, החסיר, צמצם, קיצץ; ברח, הסתלק |
to subtract, to reduce, to trim; to escape, to get away |
|
desbatir una suma de otra (Nehama) |
|
desbatir una suma de otra (Nehama) |
|
desbedrer v. |
ביזבז |
to waste |
|
deshar la kaza al desbedrer (Nehama) |
|
deshar la kaza al desbedrer (Nehama) |
|
desbolverse v. refl. |
חילץ עצמו, נחלץ, הסתדר, מצא מוצא, מצא פיתרון; השתעשע, התבדר |
to extricate oneself, to get along, to find a way out, to find a solution; to have fun |
|
ensupeto le vinieron diez d'eyos a komer; en manko de nada se desbolvió i endjenyó un pranso en derechura (Nehama) |
|
ensupeto le vinieron diez d'eyos a komer; en manko de nada se desbolvió i endjenyó un pranso en derechura (Nehama) |
|
desbotonado adj. |
בלתי מכופתר |
unbuttoned |
|
No kaminas dezbotonado (Moscona) |
|
desbragarse v. refl. |
פשט את תחתוניו, התפשט מבגדיו; גילה בתמימות כל הסודות; גילה נדיבות מוגזמת (מעל ליכולת) כדי להידמות לאחרים |
to take off his underwear, to undress; to innocently discover all the secrets; to show excessive generosity (beyond ability) to resemble others |
|
si le asodese de arresivir djente en kaza, se desbraga entero para fazer las onores (Nehama) |
|
si le asodese de arresivir djente en kaza, se desbraga entero para fazer las onores (Nehama) |
|
desbrochar v. |
פרץ (שטפון/מלחמה); שחרר, הוציא, פתח שסתום; התיר כפתורים; התפרק, הוציא את הרגשות, התפרץ, השתחרר (גז, נוזל) |
to break out (flood/war); to release, to remove, to open valve; to untie buttons; to disintegrate, to vent emotions, to erupt, to release (gas, fluid) |
|
I lo dezbrocho el peshkado a lo seko i eskapo Yona (Moscona) |
|
la gerra/la burraska/la korriente desbrocha (Nehama) |
|
la gerra/la burraska/la korriente desbrocha (Nehama) |
|
desbrocho m. |
התפרצות/שחרור שאיפת רוח לשם התרגעות וחזרה לנשימה תקינה; התפרצות (הר געש/מוגלה וכו'); פריקה; שסתום לחץ; מחסן לחיסול סחורות; התרת כפתורים |
outburst/release of inhalation for relaxation and return to normal breathing; eruption (volcano/pus, etc.); discharge; pressure valve; warehouse for liquidation of goods; unbuttoning |
|
el desbrocho del frió/de la kalor (Nehama) |
|
el desbrocho de la materia (Nehama) |
|
el desbrocho del frió/de la kalor (Nehama) |
|
el desbrocho de la materia (Nehama) |
|
desde prep. |
מאז.., למן, מ-, מן |
since ... , from ? |
|
desde oy/desde ayer/desde manyana (Nehama) |
|
desde mi kazadesde el primo fina'ultimo (Nehama) |
|
desde kuando (Nehama) |
|
desde su chikés (Nehama) |
|
desde su nasensia (Nehama) |
|
desde ke vino se metió al lavoro (Nehama) |
|
desde oy/desde ayer/desde manyana (Nehama) |
|
desde mi kazadesde el primo fina'ultimo (Nehama) |
|
desde kuando (Nehama) |
|
desde su chikés (Nehama) |
|
desde su nasensia (Nehama) |
|
desde ke vino se metió al lavoro (Nehama) |
|
desdevanado adj. |
(נאמר על גלגל/גליל:) ששוחרר ממנו חוט/כבל |
(said on a wheel/cylinder::) from which a wire/cable was released |
|
filo/kordón desdevanado (Nehama) |
|
filo/kordón desdevanado (Nehama) |
|
desdichado adj. |
אומלל, חסר מזל, מסכן |
miserable, unlucky, poor |
|
desdichado de mi, ke puedo fazer (Nehama) |
|
desdichada la madre ke lo parió (Nehama) |
|
al desdichado no le kamina el kavayo, dize ke es ojo malo (Nehama) |
|
desdichado de mi, ke puedo fazer (Nehama) |
|
desdichada la madre ke lo parió (Nehama) |
|
al desdichado no le kamina el kavayo, dize ke es ojo malo (Nehama) |
|
desender/desenderse v. |
ירד; היה צאצא של |
to descend; to be a descendant of |
|
según las santas tradisiones el puevlo djidio desiende de Avraam avinu (Nehama) |
|
desendiente m. & f. |
צאצא, שמקורו הוא; יורד |
a descendant, whose origin is; who goes down |
|
Desendiente de Varna (Moscona) |
|
Desendiente de la famiya de los .. (Moscona) |
|
Toma a Yits.hak tu desendiente i azlo alsasion a mi prezente .. (Moscona) |
|
desfilarse v. refl. |
יצא מקוף המחט (חוט), נפרם; התגעגע, חש געגועים אל |
to get out of the needle eye (thread), to be unstitched; to miss, to feel longing for |
|
La alguja me se desfilo (Moscona) |
|
desfortuna f. |
מזל ביש, מזל רע; אסון; אומללות; התרוששות |
bad luck; disaster; unhappiness; impoverishment |
|
Por desfortuna en akel dia akontesio (Moscona) |
|
desfriar v. |
קרר, צינן |
to cool |
|
Deshad ke se esfrien las brazas de fuego [...] (Moscona) |
|
desfriarse v. refl. |
התקרר, הצטנן |
to cool down, to catch a cold |
|
s'desfrían las aguas para ke esta madre demande a su fijo regalado de estudiar al lugar de djugar (Nehama) |
|
desganarse v. refl. |
איבד את החשק/ הרצון/הלהיטות |
to lose the desire/the eagerness |
|
Ya me desgani de todo i de todos (Moscona) |
|
desgosnarse v. refl. |
נקע (את היד, הרגל) |
to be dislokated (hand, foot) |
|
Tengo el pie esgoznado (Moscona) |
|
deshar v. |
עזב, השאיר, נטש, זנח, הזניח; ויתר על, מסר, נכנע, נתן ל-; עזב מקום עבודה, התפטר; הוריש, ציווה, הנחיל |
to leave, to abandon, to neglect; to give up, to deliver, to submit, to give to; to leave a job, to resign; to bequeath |
|
Deshi de fumar (Moscona) |
|
Deshi de eskrivir (Moscona) |
|
Deshad todo, andavos al banyo! (Moscona) |
|
lo bushkó por sielos i por tierra, no deshó burako sano onde no fue (Nehama) |
|
desha estar ke me pasó un fato kuriozo, vos kontaré (Nehama) |
|
des.henarse (ebr.) v. refl. |
העז פנים, התחצף |
to be insolent |
|
No te vayas des.henando kon este djoloh! (Moscona) |
|
desierto adv. |
באמת, כמובן, בודאי, לבטח |
really, of course, for sure |
|
I no avia otro remedio? – Desierto ke no! (Moscona) |
|
deskaer/se v./v. refl. |
פג, פקע, הגיע מועד פרעון; ירד מגדולה, שקע, נפל, תשש, נחלש, התערער, בלה, ירד מנכסיו, פחת, התנוון |
to expire; to lose his greatness, to sink, to fall, to weaken, to be undermined, to lose his assets, to degenerate |
|
Antes era riko agora deskayo (Moscona) |
|
este elevo no deskae de los mijores de su klasa (Nehama) |
|
deskalkár una patija (Nehama) |
|
Eramos proves, agora eskaimos (Moscona) |
|
Me se eskayo de los ojos (Moscona) |
|
Negra koza es eskayer despues de tener tanto bueno (Moscona) |
|
deskaído adj. |
מי שנפל/שהודח/ שנושל/שירד מנכסיו/מגדולתו, מנוון; שהגיע מועד פרעונו; בלה, עזוב, מוזנח; רעוע, מתמוטט |
who fell/who was deposed/who was dispossessed/ who lost his possessions/his greatness, degenerate; abandoned, neglected; shaky, collapsing |
|
Avram me se vee muy deskaido (Moscona) |
|
Un riko eskaido sin ufisio keda a pan por puertas (Moscona) |
|
deskalsadero m. |
בזבוז זמן על חליצה ונעילה |
wasting time on taking off and wearing shoes |
|
ya enfastió kon este mal deskalsadero (Nehama) |
|
deskamado adj. |
שהוסרו קשקשיו (דג) |
that its scales were removed (fish) |
|
peshe deskamádo i bueno (Nehama) |
|
deskampido/deskampío adj. |
שומם |
desolate |
|
ir por kampos deskampidos (Nehama) |
|
deskamundarse v. refl. |
התקלף |
to be peeled |
|
el kuero me se esta skamundando (Moscona) |
|
deskanso m. |
מנוחה, מרגוע; הפוגה, הפסקה |
rest, relaxation; pause |
|
lugar de deskanso (Nehama) |
|
kaminar kon deskanso (Nehama) |
|
deskararse v. refl. |
התחצף; גילה עוז בעמידה על זכויותיו |
to be rude; to show courage in standing up for his rights |
|
me deskari kon el maestro i le demandi suvir (Nehama) |
|
deskargador m. |
סוור, סבל |
docker, porter |
|
Para deskargar el vapor se aran demenester sien deskargadores (Moscona) |
|
deskargar v. |
פרק משא, הקל עול, שחרר, פטר מחובה, ירה |
to unload, to relieve, to release, to shoot |
|
Para deskargar el vapor se aran demenester sien deskargadores (Moscona) |
|
deskargar balas/kashas (Nehama) |
|
deskargarse v. refl. |
התפרק, פרק עצמו; נפטר מ- |
to unload the load from oneself; to get rid of |
|
Me deskargi de la mision de kashero (Moscona) |
|
deskarrankar v. |
עקר, שלף בכוח |
to displace, to pull out by force |
|
no ay kien ke lo deskarranke de la meané (Nehama) |
|
deskerensiozo adj. |
עויין |
hostile |
|
biervos deskerensiozos (Nehama) |
|
deskitar v. |
מילא את החסר, השלים את האובדן |
to fill in the blanks, to make up for the loss |
|
En kada nes ke se le aze le eskitan de los zehuyot ke izo (Moscona) |
|
deskolgado adj. |
תלוי ב-, כפוף ל- |
depends on, subject to |
|
el merkader de flako kavdal esta deskolgado al kredito ke goza en plasa (Nehama) |
|
deskonfiansa f. |
חוסר אמון, אי-אמון |
distrust |
|
La deskonfiansa de este ombre es proverbial (Moscona) |
|
deskonoser v. |
התכחש ל-, כפר ב-, לא הכיר, הכחיש, התעלם מ- |
to deny, to ignore |
|
No se pueden deskonoser sus meritos (Moscona) |
|
deskonosido adj. |
בלתי מוכר, אלמוני |
unfamiliar, anonymous |
|
Partio en direksion deskonosida (Moscona) |
|
deskorchado adj. |
פשוט עור, שפשטו את עורו; מרומה, שהפשיטוהו מנכסיו |
who was stripped of his skin; cheated, who was stripped of his assets |
|
Gato eskorchado! (Moscona) |
|
deskorchar v. |
פשט את העור; דרש מחיר מופרז; הפשיט מישהו מנכסיו |
to strip the skin; to demand excessive price; to strip someone of their property |
|
deskorchar un kodredo (Nehama) |
|
Ya m'eskorcho! (Moscona) |
|
Eskorchar un karnero (Moscona) |
|
deskorcharse v. refl. |
פשט את עורו |
to strip his skin |
|
Ya m'eskorchi del gasterio (Moscona) |
|
deskornar v. |
חתך את הקרנים; נגח, פצע בקרניו |
to cut the horns; to strike with its horns, to injure with its horns |
|
La vaka m'eskorno, a mijor lugar m'echo (Moscona) |
|
deskorrer v. |
נזל, זרם, טפטף, איבד נוזלים |
to leak, to flow, to drip, to lose fluids |
|
la huente/un odre/un atuendo se deskorren (Nehama) |
|
deskuajar v. |
הפשיר, סילק קריש (דם וכו') |
to thaw, to remove clot (blood, etc.) |
|
la lumbre deskuaja l'azeite yelada (Nehama) |
|
deskuvierta f. |
גילוי, תגלית; הסרת כיסוי |
discovery; removing cover |
|
La deskuvierta de l'Amerika (Moscona) |
|
ke no salga a la deskuvierta lo ke teta la kriatura (Nehama) |
|
deskuviertura f. |
גילוי, חשיפה, התערטלות; ערווה |
discovery, exposure, undressing |
|
Ke no venga a deskuviertura lo ke teta la kriatura (Moscona) |
|
deskuvierto adj. & m. |
חשוף, גלוי, מגולה, גלוי ראש; חסר כיסוי (בבנק) |
exposed, visible, bareheaded; missing coverage (at the bank) |
|
Se echo deskuvierto (Moscona) |
|
deskuzirse v. refl. |
נפרם; נכשל (תכנית/קשר) |
to be unstitched; to fail (plan/conspiracy) |
|
La manga me se deskuzio (Moscona) |
|
desleimiento m. |
התמוססות; מק, רקבון |
dissolving; rot |
|
i sera en lugar de espesia desleimiento (Biblia, Const. 1743) |
|
desleirse v. refl. |
נמס, התמוסס |
to melt away |
|
Mi korason se a echo komo de sera desleendose enmedio de mis entranyas (Moscona) |
|
desmadeshado adj. |
מותר (פקעת); מבולבל, פרוע; מרושל |
untied, released (tuber); confused, wild; sloppy |
|
kuando kamina se manea entero, le temblan las pachas, los brasos, parese desmadeshado (Nehama) |
|
desmembrado adj. |
מבותר, מנותח אברים, מפורק לנתחים; מופרד |
dismembered, dissected, disassembled; separated |
|
una famiya desmembrada (Nehama) |
|
desnaturado adj. |
נשחת, נוגד את הרגש הטבעי, בלתי אנושי |
corrupted, contrary to the natural emotion, inhuman |
|
un fijo desnaturado (Nehama) |
|
desniegarse v. refl. |
התכחש; הכחיש, סתר; הכחיש בתוקף דבר שאותו אמר/עשה |
to renounce; to deny, to contradict; to strongly deny anything he said/did |
|
No te desnieges de tus parientes komo ke no fueras de eyos nasido (Moscona) |
|
desnudar v. |
הפשיט, עירטל |
undress |
|
kien de otro viste en medio la kaye lo desnudan (Nehama) |
|
desolado adj. |
שומם, חרב, נטוש, עזוב |
desolate, abandoned |
|
Un lugar desolado (Moscona) |
|
desoladura f. |
שממה |
wasteland |
|
i ponerlae desoladura no sera apodada i no sera kavada i kresera kadro i espino (Biblia, Const. 1743) |
|
desolar v. |
השם, רוקן מתושבים, החריב; העציב, צער |
to empty of inhabitants, to destroy; to sadden |
|
I todas sus sivdades destruites i las desolates (Moscona) |
|
despajado adj. |
מנופה (שהוצא ממנו התבן); מבורר, ממוין |
sieved (from which the hay was removed); selected, sorted |
|
una siya despajada (Nehama) |
|
despareser v. |
הסתיר, החביא, העלים; מת, נפטר; נעלם |
to hide, to conceal; to die; to disappear |
|
La alguja se desparesio (Moscona) |
|
desparte adv. |
חוץ מ- |
apart from- |
|
en desparte ke es muy savido, es tambien bueno de korasón (Nehama) |
|
las servideras, en desparte de la mezada, tienen entradas (Nehama) |
|
en desparte ke es siego, es tambien sodro (Nehama) |
|
despartir v. |
הפריד, חילק, פילג; הקצה, הפיץ, שיווק |
to separate, to divide; to assign, to distribute, to market |
|
despartir dos d'eyos que se están aharvando (Nehama) |
|
despartir un fijo de sus parientes (Nehama) |
|
en pleito no se desparten konfítes (Nehama) |
|
despartir las ganansias (Nehama) |
|
kién desparte, del Dio tema, i la mas mucha parte se detiene (Nehama) |
|
kien esparte, del Dio teme i la mar mucha parte se detiene (Nehama) |
|
El ke esparte keda sin parte (Moscona) |
|
despartirse v. refl. |
נפרד, נבדל, הבדיל עצמו, התפלג, התפרק (חברה) |
to separate, to differentiate, to differentiate oneself, to divide, to disintegrate (company) |
|
Despues ke se espartieron kada uno kedo a lavorar por su konto (Moscona) |
|
No m'esto podiendo espartirme (Moscona) |
|
Kuando se espartio la grasia estuvo durmiendo (Moscona) |
|
despartisión f. |
פרידה, הפרדות; חלוקה, הפצה; התפרקות (חברה מסחרית) |
farewell, parting; division, distribution; dissolution (commercial company) |
|
La espartision es negra koza (Moscona) |
|
La espartision de sus karos es komo espartir la unya de la karne (Moscona) |
|
despedasarse v. refl. |
התפרק לנתחיו, שוסע |
to disintegrate into pieces |
|
Ya me espedasi de estar akavidando (Moscona) |
|
despedreserse v. refl. |
נעלם, נסתר |
to disappear, to hide |
|
I por mankansa de moneda kedo el defus i se despedresieron munchas ojas (Moscona) |
|
despiedregar v. |
סיקל |
to remove stones |
|
i kavola i despiedrogola i plantola sarmiento i fraguo torre entre eya i tanbien lagar tajo en eya (Biblia, Const. 1743) |
|
desplazer m. |
אי נעימות, דחיה, חוסר שביעות רצון, מורת רוח |
discomfort, rejection, dissatisfaction, resentment |
|
Es un dezplazer de ver tanta dezregla (Moscona) |
|
desplumar v. |
מרט נוצות; הפשיט עירום ועריה, גזל, עשק, הוריד ממעמדו ורכושו |
to pluck feathers; to strip naked, to rob, to deprive one of his status and property |
|
El esplumar una gaina [...] (Moscona) |
|
Ya m'esplumaron (Moscona) |
|
despojo m. |
גזל, שוד, ביזה, שלל, חמס |
robbery, looting |
|
I por la tadre espartira espojo (Moscona) |
|
despozarse v. refl. |
התארס |
to be engaged |
|
espozarse kon kinian (Moscona) |
|
despresio m. |
זלזול, בוז, שאט נפש, ביזוי |
contempt, disgust |
|
Mirar kon despresio (Moscona) |
|
después prep. |
אחר כך, אחרי; נוסף ל- |
then, after; in addition to- |
|
Loke viene despues, no se save! (Moscona) |
|
después de un buen pleito viene una buena paz (Nehama) |
|
después de vendimya embudo (Nehama) |
|
después ke ya se fuyó el kavayo del ahír (Nehama) |
|
desramado adj. |
תלוש, עקור, זנוח |
displaced, abandoned |
|
Esta muy kemdo, se ve muy dezramado (Moscona) |
|
desreglado adj. |
פרוע, בלתי מסודר, פורע סדר, מקולקל, בלתי סדיר, בלתי מאורגן, חסר סדר, משולל כללי התנהגות; מופקר, מושחת |
wild, disorderly, spoiled, irregular, disorganized, deprived of rules of conduct; corrupted |
|
Yevar una vida dezreglada (Moscona) |
|
desrepozado adj. |
מוטרד, לא חש בטוב, לא חש נוח |
troubled, not feeling well, not feeling comfortable |
|
Mi padre es un poko dezrepozado (Moscona) |
|
desrepozo m. |
הפרעה, הטרדה; אי רגיעה, אי נוחות, חוסר מנוחה, מחוש, הרגשה רעה, הרגשה בלתי נוחה |
interference, harassment; relaxation, discomfort, restlessness, feeling bad, feeling uncomfortable |
|
En el viaje tuvi munchos desrepozos (Moscona) |
|
destapado adj. |
פתוח, שחולץ ממנו הפקק, שהוסר מכסהו |
open, from which the cork was extracted, from which the lid was removed |
|
una redoma destapada (Nehama) |
|
destaparse v. refl. |
התפשט, הסיר לבוש |
to undress, to remove clothing |
|
Durmiendo se destapo (Moscona) |
|
desterrado adj. |
עקור, שהוצא מן האדמה; שהוצא מן הקבר; גולה, מוגלה |
displaced, removed from the ground; removed from the grave; exiled |
|
Los desterrados de Selanik (Moscona) |
|
desterrar v. |
הוציא מהאדמה, עקר; הוציא מהקבר; גרש, הגלה |
to remove from the ground, to uproot; to take out of the grave; to expel, to exile |
|
desterrar un muerto (Nehama) |
|
destino m. |
גורל, יעד, גזרת הגורל |
fate, destination, destiny |
|
El destino lo esta persigiendo (Moscona) |
|
destruído adj. |
הרוס, נחרב, רעוע |
destroyed, dilapidated |
|
Bohor esta struido (Moscona) |
|
desvachearse (t.) v. refl. |
ויתר; נרגע |
to give up; to relax |
|
desvachearse de una reklamasion/de un echo/de un projeto/de un dezeo/de un amor (Nehama) |
|
desvainar v. |
שלף (חרב, סכין), הוציא מן הנדן; התיר את אמרת הבגד |
to pull out (sword, knife), to remove from the sheath; untie the garment |
|
si dezvainates espada sovre tu kompanyero ainda ay esperansa por enkasharla atras (Moscona) |
|
desvaneser v. |
עייף, הוגיע, פטפט באופן מעייף; הקים רעש |
to tire, to chatter in a tiresome way; to make noise |
|
No te vayas dezvanesiendo la kavesa ke es en baldes! (Moscona) |
|
desvaneserse v. refl. |
דיבר הבלים, דיבר שטויות; הטיף לבלי שומע; נדהם |
to talk nonsense; to preach without hearing; to be astonished |
|
Ya me dezvanesi kon este tudro (Moscona) |
|
desvaporarse v. refl. |
התאדה |
to evaporate |
|
La agua se dezvaporo (Moscona) |
|
desvelarse v. refl. |
איבד את הרצון לישון |
to lose the desire to sleep |
|
a media noche me zveli i mas no serri el ojo (Moscona) |
|
desvelopado (fr.) adj. |
מפותח; מוצג באופן מלא על כל פרטיו |
developed; fully displayed in all its details |
|
La kriatura esta bien dezvilupada (Moscona) |
|
desverguensozo adj. |
חסר בושה |
shameless |
|
Ijo desverguensozo repudio de su padre (Moscona) |
|
desviar v. |
היטה מהדרך, התעה, הדיח; סטה מהדרך, סטה מ-, פנה, נטה, תעה, נסחף; הלך בדרך לא ישרה; הזניח עבודה באמצע |
to deviate from the way, to to mislead; to deviate from, to turn, to incline, to stray, to drift; to go the wrong way; to neglect work in the middle |
|
Topandomi boracho de ansia sin vuno, yo desvii , mis pasos de tu kamino (Moscona) |
|
detadrarse v. refl. |
התעכב, התאחר |
to linger, to be late |
|
El Dio se detadra ma no se olvida (Moscona) |
|
I vido el puevlo ke se detardava Moshe por desender del monte (Moscona) |
|
detalyo (fr.) m. |
פרט, פריט |
detail, item |
|
No me vo detener sovre los detalyos (Moscona) |
|
detener v. |
עיכב; החזיק ב-, תפס, ריסן, בלם, חסם, עצר |
to delay; to hold, to grab, to restrain, to brake, to stop |
|
La polisia lo detuvo (Moscona) |
|
detenerse v. refl. |
התעכב, השתהה, נעצר; התאפק, ריסן עצמו, שלט ברוחו; נמנע; בזבז זמנו; החזיק עצמו ל-, נהג בגאווה/יהירות |
to linger, to stop; to restrain himself, to control his spirit; to avoid; to waste his time; to cosider himself as, to behave with pride/arrogance |
|
la karrosa se detiene a la puerta de mi kaza (Nehama) |
|
detenerse de urinar (Nehama) |
|
determinado adj. |
קבוע, מוגדר, מוחלט; נחוש בדעתו |
constant, definite, absolute; determined |
|
A un momento determinado (Moscona) |
|
Esta muy determinado (Moscona) |
|
determinarse v. refl. |
החליט, החליט בדעתו, גמר אומר |
to decide, to make a decision |
|
Por saver si la tierra es buena i determinarsen de odrenar gerra (Moscona) |
|
detrás prep. |
אחרי, מאחורי; לפי, כפי, בהתאם ל- |
after, behind; according to, as |
|
El krio korrio detras de su madre (Moscona) |
|
eskonderse detras de un dedo (Nehama) |
|
devda f. |
חוב; חובה |
debt; duty |
|
estar en devda kon uno (Nehama) |
|
devdor n. & adj. |
חייב, בעל חוב |
a debtor |
|
el devdor demanda su para (Nehama) |
|
devedar v. |
נמנע, התחמק, חסך |
to avoid, to dodge, to save (money) |
|
el ke deveda su vara aborrese su ijo (Moscona) |
|
devenir/se (fr.) v./v. refl. |
הפך ל-, היה ל-, נעשה |
to become |
|
el fijo ya devino mansevo (Nehama) |
|
dever/se v. |
היה חייב/מחוייב, חב; היה צריך |
to be obligated, to be in debt |
|
Ken deve i paga es komo ke no deviera nada (Moscona) |
|
Esto se deve a su kapachita (Moscona) |
|
paga a kien deves saves lo ke tienes (Nehama) |
|
favlar komo se deve (Nehama) |
|
fazer las kozas komo se deve (Nehama) |
|
es persona komo se deve (Nehama) |
|
devitor adj. |
מחוייב |
committed |
|
No so devitor de azer tala koza (Moscona) |
|
Sos devitor de pagar (Moscona) |
|
devorar v. |
טרף, בלע |
to devour, to swallow |
|
En kurto tiempo fue devorado de las flamas (Moscona) |
|
devuado (fr.) adj. |
מסור, נאמן, דבק, אדוק; מחבב, אוהב הזולת |
dedicated, faithful, devoted, devout; likes, loves others |
|
Devuado a la kauza asta la muerte (Moscona) |
|
deyo/deya pron.. |
ממנו/ממנה |
from him/her |
|
Por un deyo se paga dos levos i si es ke merkas sinko deyos pagas mueve levos (Moscona) |
|
kieres kastigar a tu fijo? Fas deyo kon eyo: no seas ni mucho duro ni mucho blando (Nehama) |
|
dezaechada adj. |
שילדה ולד מת |
who gave birth to a stillborn child |
|
Ke todas eyas amilisiadas i dezaechada non ay en eyas (Moscona) |
|
dezaegar v. |
הגעיל |
to disgust |
|
I dare mi morada entre vos i non dezaegara mi alma a vos (Moscona) |
|
dezagradar v. |
לא נשא חן בעיני; גרם מורת רוח/אי נעימות |
not like; to cause resentment/discomfort |
|
Tanto de dezagradarla esta koza! (Moscona) |
|
dezagradavle adj. |
פוגע, מעליב, חסר נימוס, בלתי נעים, חסר חן, דוחה, מצער, מרגיז, בלתי נעים |
offensive, insulting, rude, unpleasant, unkind, repulsive, unfortunate, annoying, unpleasant |
|
Un evenimiento dezagradavle (Moscona) |
|
dezagradesido adj. |
כפוי טובה; שהתקבל בסבר לא יפה; בלתי רצוי |
ungrateful; received with unkind hospitality; unwanted |
|
Despues ke izo tanto por buena paga kedo dezagradesido (Moscona) |
|
dezatar v. |
התיר (קשר), פיתח, שילח רסן;שחרר מהתחייבות |
to untie, to unrestrain; to release from commitment |
|
Dezatar un inyudo (Moscona) |
|
dezayunar v. |
אכל ארוחת בוקר, סעד |
to eat breakfast, to dine |
|
La demanyana uzamos dezayunar kave kon biskocho (Moscona) |
|
dezazer v. |
התיר, הרס, השחית, פרק, פורר,בילה, שחק, המיס |
to unleash, to destroy, to corrupt, to dismantle, to dissolve |
|
Todas las frenkes se dezazieron (Moscona) |
|
dezear v. |
איחל; חשק, רצה מאוד |
to wish; to desire, to want very much |
|
Dezeo verte un'ora antes (Moscona) |
|
Dezear a alguno todo bueno (Moscona) |
|
El ojo ve el alma dezea (Nehama) |
|
dezeo m. |
רצון, חפץ, חשק, תשוקה, שאיפה, התאוות; הדבר הנחשק; איחול |
desire, lust, aspiration; the coveted thing; best wishes |
|
dezeo tengo ke me favle (Nehama) |
|
por dezeo de fijos tomó una kukla (Nehama) |
|
ya le pasó el dezeo (Nehama) |
|
dezeozo adj. & m. |
רוצה, חומד, חושק, משתוקק, מתאווה, נכסף; אביון |
wants, covetes, desires, longs for, lusts for; pauper |
|
los meskinos i los dezeozos bushkantes aguas i non, sus luengas kon la sed se seko (Biblia, Const. 1743) |
|
dezidera- palavra dezidera |
דיבור שאין להבינו באופן מילולי, כפשוטו (למשל: ''החום הזה הורג אותי '') |
speech that cannot be taken literally (for example: "this heat kills me") |
|
el moso hue aki al lado para fazer un mandado, un anyo kijo fina ke atorno; palavra dezidera: pedrió ora entera (Nehama) |
|
Esta madre kitó al mundo bula de fijos; palavra dezidera: tiene ocho kriaturas (Nehama) |
|
dezierto m. |
מדבר, ציה, שממה, ישימון |
desert, desolation, wilderness |
|
boz apregonan enel dezierto eskombrad karrera de A' aderesad en la yanura kalsada a nuestro Dio (Biblia, Const. 1743) |
|
dezir v. |
אמר, הגיד, ניסח, הביע, ביטא (בכתב או בעל פה), דיקלם, פקד; היטיב עם |
to say, to formulate, to express (in writing or orally), to recite, to command; To do good with |
|
vos digo ke vos estesh kayadis! (Moscona) |
|
es verguensa de dezir todo lo ke le tengo fecho a (Nehama) |
|
avia sien personas, por no dezir mas (Nehama) |
|
iné tiene ke dezir (Nehama) |
|
se disho komer? komió una kanaka entera de yagur! (Nehama) |
|
se disho gritos? ma estempereó! (Nehama) |
|
este vestido le dize (Nehama) |
|
no le dize el vino/el tiempo/el klima (Nehama) |
|
no le disho el dia/la karta (Nehama) |
|
no me dize nada un komer/un pasatiempo (Nehama) |
|
kien le dize al ke tiene por mas intimo amigo es el primo ke lo esta echando al sako (Nehama) |
|
dezir mentiras/dezir la vedra (Nehama) |
|
dize ke, si negra la fecha mas negra la desfecha (Nehama) |
|
Se dize? Kaza es, su gaste demanda (Nehama) |
|
mirar el dediez es dicho para los bienaventurados, no es dicho para un rikon (Nehama) |
|
si se disho el arroz es kon limón (Nehama) |
|
por el komer de la manyana si se disho la manteka es kon la miel (Nehama) |
|
no le digas, no lo kites ni de boka (Nehama) |
|
lo ke disho el Dio akeyo es (Nehama) |
|
kien dize la vedrá piedre l'amistad (Nehama) |
|
si se disho la tinya es para arraskar (Nehama) |
|
el tiempo se le va en ''te dishos i me dishos'' (Nehama) |
|
dezmamparar v. |
נטל את ההגנה/משענת מ-, עשה (אותו) חסר ישע, הביך, בלבל |
to take the protection/backing from, to make (him) helpless, to embarrass, to confuse |
|
No me dezmampares i no me deshes, o Dio de mi salvasion (Moscona) |
|
dezmayado adj. |
מעולף, עולפה, תשוש, חיוור, חסר ברק, שאיבד רעננותו |
fainting, exhausted, pale, lacking in shine, who had lost his freshness |
|
una fiesta dezmayada (Nehama) |
|
dezmayar v. |
עילף, ריפה ידיים |
to cause faint, to cause weakness |
|
Aki sta dezmayar de la kalor (Moscona) |
|
Ya me dezmayo por un portokal (Moscona) |
|
dezmayarse v. refl. |
התעלף, איבד את הכרתו, נחלש; נכסף בלהט |
to faint, to lose consciousness, to be weakened; to long with passion |
|
ya me dezmayo por komer (Nehama) |
|
dezmazalado (ebr.) adj. |
חסר מזל, ביש גדא, אומלל, מסכן |
unlucky, miserable |
|
dezmazalado de mi! (Nehama) |
|
dezmazalar (ebr.) v. |
הביא מזל רע, גרם אובדן מזל, גרם כשלונות רצופים |
to bring bad luck, to cause bad luck, to cause consecutive failures |
|
bueno estava kaminando en su fecho, el trokar de fecho lo dezmazaló (Nehama) |
|
dezmenguar v. |
הפחית, החסיר, המעיט, צמצם, החליש; פחת; הוציא דיבה, השמיץ |
to reduce, to subtract, to minimize, to weaken; to be diminished; to slander |
|
dezmenguar a uno. (Nehama) |
|
dezmentir v. |
ניתק, עקר ממקומו, הזיז בכוח; הכחיש, הזים, הפריך |
to disconnect, to displace, to move by force; to deny, to refute |
|
I si me amostro komo inosente, mi kara me dezmiente! (Moscona) |
|
dezmichado adj. |
מסכן |
poor |
|
dezmichado de mi! (Nehama) |
|
M'estas dando keshas por las maldades de mi fijo. Tienes mil pares de razón. Dezmichado de mi. Ke ke fage? me salió un fijo negro (Nehama) |
|
Al dezmichado no le kamina el kavayo (Nehama) |
|
dezmigajar v. |
פורר |
to crumble |
|
El peksemet se dezmigajo (Moscona) |
|
dezmodradez f. |
מוזרות |
weirdness |
|
Ke dezmodratina es esto! (Moscona) |
|
dezmodrado adj. |
מוזר, משונה, מעוות, זר, תמהוני, שלא במקומו, חריג, יוצא דופן, אקסצנטרי; מגוחך; בלתי שפוי, משוגע |
strange, distorted, eccentric, out of place, unusual; ridiculous; Insane, crazy |
|
Se metio un fustan dezmodrado ke le esta kitando el nur (Moscona) |
|
un vestido dezmodrádo (Nehama) |
|
dezmolado adj. |
מושחז |
sharpened |
|
Kuchiyo dezmolado (Moscona) |
|
dezmolar v. |
השחיז |
to sharpen |
|
Los kovdos ya se me ezmolaron (Moscona) |
|
dezmoronarse v. refl. |
התפורר |
to crumble |
|
Los boyos se estan dezmoronando (Moscona) |
|
la masadura mal kuvierta se dezmorona (Nehama) |
|
dezraigar v. |
עקר מהשורש, שירש |
to uproot |
|
dezraigar un arvol (Nehama) |
|
dezraigarse de su paez/de un posto/de sus parientes/de un amor (Nehama) |
|
día m. |
יום, יממה |
day |
|
El Dio ke mos de dias para ver maraviyas! (Moscona) |
|
En dia de el bien, pensa por dia malo i en dia de mal espera a el bien (Moscona) |
|
En dia ke no bari vijitadores resivi! (Moscona) |
|
pasar días pretos (Nehama) |
|
venir en días negros (Nehama) |
|
días negros i amargos (Nehama) |
|
el día es grande i la pita chika (Nehama) |
|
el día bueno éntratelo adientro (Nehama) |
|
guadra el aspro para el dia malo (Nehama) |
|
no digas mal del dia si no anochese (Nehama) |
|
los días del Dio no se akavan; no se eskapan (Nehama) |
|
krese el dia, krese el frio, kresen las merendas de los fijos (Nehama) |
|
diamante m. |
יהלום; כלי לחיתוך זכוכית |
diamond; glass cutting tool |
|
arrelumbrar kom'al diamante (Nehama) |
|
diavlo m. |
שטן, שד, מזיק; אדם ערום/פיקח חסר מצפון |
devil, demon, harmful; an unscrupulous smart man |
|
Al diavlo se vaya vistido i kalsado (Moscona) |
|
Arrematalo kon siete paesde diavlos! (Moscona) |
|
Lo vites al diavlo –ni preto ni blanko (Moscona) |
|
Azte a la una kon el diavlo asta ke pasas el kyupri (Moscona) |
|
dibidus (t.) adv. |
לגמרי |
completely |
|
Kedimus dibidus sin lenya (Moscona) |
|
didiez m. |
מטבע תורכי ישן, פרוטה, דבר מה דל ערך |
an old Turkish currency, a penny, something of little value |
|
sinyora mestra la kiero bien, no es aneya, es al didiez (Nehama) |
|
diente m. |
שן |
tooth |
|
onde tiene los dientes tiene las mientes (Nehama) |
|
diez/dies num. |
עשר, עשרה |
ten |
|
ni los diez ni los dos dan abasto a los trentaidos (Nehama) |
|
Diez/Dies m. |
אלוהים |
God |
|
el Diez del Sielo me Dio rikeza i me dio tristeza (Nehama) |
|
diezmar v. |
עישר; הטיל/גבה מעשר |
to raise a tithe |
|
I de todo lo ke me dieres diezmar lo diezmare para ti (Moscona) |
|
diferensia f. |
הבדל, הפרש, שוני, פער; הבדלה, הבחנה; מחלוקת |
difference, gap; distinction; division of opinion |
|
Ay diferensia en la kolor (Moscona) |
|
Entre las dos partes existen grandes diferensia (Moscona) |
|
diferente adj. |
שונה, נבדל, אחר |
distinct, different |
|
Diterentes modos de gizado (Moscona) |
|
Esto es koza diferente (Moscona) |
|
difeto (it.) m. |
פגם במוצר/בגד וכו' דפקט; ליקוי פיזי, חסר; ליקוי בהתנהגות |
defect in product/garment, etc., physical defect, missing; behavioral impairment |
|
difeto de memoria, de imajinasión (Nehama) |
|
la eskarsedad es un difeto (Nehama) |
|
difisil adj. & adv. |
קשה, בלתי נוח; עקשן, קשה עורף |
difficult, uncomfortable; stubborn |
|
Es difisil de dezuzarse (Moscona) |
|
dignidear (t.) v. |
היה מודע ל-, חזר לתודעה והבחנה אחרי תרדמה |
to be aware of, to return to consciousness and discernment after coma |
|
estava medio dormido, entró ladrón i no dignidei (Nehama) |
|
digresión f. |
סטיה, דיגרסיה |
deviation, digression |
|
Aki ago una digresion aleshandome kon intision del sujeto (Moscona) |
|
dikotes m. pl. |
מרפא, תרופת הרגעה |
sedative |
|
estuvo favla favla, mos rompió los selevros, se kijo tomado dikotes para venir en mozotros (Nehama) |
|
diktar v. |
הכתיב, ציווה, פקד |
to dictate, to command |
|
El profesor dikta i los elevos eskriven (Moscona) |
|
diktar una kondokta (Nehama) |
|
dilindjear (t.) v. |
פשט יד, קיבץ נדבות |
to collect alms |
|
Dilindjear por las kazas (Moscona) |
|
diluviar v. |
ירד מבול |
a flood comes down |
|
I diluviaron rios su tierra (Moscona) |
|
dimión (ebr.) m. |
דמיון; רמז עמום; חשד חשד קל |
imagination; a vague hint; suspicion, slight suspicion |
|
este mansevo, en el favlar/en los djestos, tiene un dimion de fulano (Nehama) |
|
din (ebr.) m. |
דין, חוק, צדק; פסק דין; משפט, דין תורה |
law, justice; Judgment; Torah Law |
|
Todo se deve de azer sigun los dinim (Moscona) |
|
dinastía f. |
שושלת, בית מלוכה |
dynasty |
|
La dinastia de David sea luminoza siempre kon tu proteksion (Moscona) |
|
dinero m. |
כסף, מטבע; הון |
money, currency; fortune |
|
echa agua kita dinero (Nehama) |
|
no ay dinero a la bolsa sin ke ayga dolor en boka (Nehama) |
|
de dinero i buendad kitale metad (Nehama) |
|
dinero en bolsa ke no se gusta, no se goza (Nehama) |
|
kon dinero baila el perro (Nehama) |
|
dinguno pron. ind. |
אף אחד |
nobody |
|
En la kamareta no ay dinguno (Moscona) |
|
Dinguna regla no ay (Moscona) |
|
Dinguno ke no avle! (Moscona) |
|
Dinguno ke no aspere de Dinguno! (Moscona) |
|
Sin Dinguno de korason (Moscona) |
|
Dinguno no fuye de la miel (Moscona) |
|
En la kamareta no ay dinguno (Moscona) |
|
Dinguna regla no ay (Moscona) |
|
Dinguno ke no avle! (Moscona) |
|
dinsiz (t.) m. & adj. |
כופר, אתיאיסט; פורע חוק, עוול |
heretic, atheist; breaker of law |
|
para un dinsiz se kiere un imansiz (Nehama) |
|
dinyo adj. |
ראוי, נאות, נכבד; מאופק, רציני |
worthy, proper, honorable; restrained, serious |
|
No es dinyo para la onor ke le estan aziendo (Moscona) |
|
No es dinyo para la onor ke le estan aziendo (Moscona) |
|
Dio m. |
אלוהים, אל; דבר מה אהוב מאוד ונערץ |
God; something very beloved and revered |
|
kuando Dio esta kontigo no te espantes de tu enemigo! (Moscona) |
|
el Dio ke mos de pan para komer i panyos para vistir (Moscona) |
|
el Dio ke mos de vidas para ver maraviyas (Moscona) |
|
esta yevando loke no demando del Dio (Moscona) |
|
las kozas klaras el Dio las bendize (Nehama) |
|
ni del Dio ni del vezino no se puede eskonder (Nehama) |
|
ninguno muere si el Dio no kiere (Nehama) |
|
el Dio da barva asegún la keshada (Nehama) |
|
el Dio da barva a kien no tiene keshada (Nehama) |
|
el Dio da la yelada asegún la muntanya: (Nehama) |
|
el Dio mos de el bien i la gana de komer (Nehama) |
|
el Dio mos de el bien i lugar onde lo meter (Nehama) |
|
el Dio mos guadre de riko fijo de prove i de hahám fijo de am aares (Nehama) |
|
el Dio mos guadre de médikos i de endevinos (Nehama) |
|
el Dio da el bien asegún el tabiet (Nehama) |
|
el Dio no tiene moneda, tiene modos i maneras (Nehama) |
|
kien al Dio yama no s'enganya (Nehama) |
|
kuando el Dio esta kontigo no t'espantes de tu enemigo (Nehama) |
|
el Dio tiene kuidado de una formiga, no se kiere dicho del fijo del ombre (Nehama) |
|
kien esparte del Dio teme i la mas grande parte se detiene (Nehama) |
|
el Dio lo mate i lo malogre! (Nehama) |
|
e Dio lo arranke del mundo! (Nehama) |
|
el Dio le siege: (Nehama) |
|
este ombre me salvó la vida, para mi es un Dio (Nehama) |
|
el Dio save si avía vente personas (Nehama) |
|
el Dio save si lavori kon mis vente unyas, ma no reushí (Nehama) |
|
ay fruta al bazar?-Mucha, lo ke el Dio emprezentó (Nehama) |
|
el Dio ke no mos de a menester de ninguno/a esperar de otro (Nehama) |
|
ke me mate el Dio si no esto diziendo la vedrá/si no fago lo ke esto prometiendo (Nehama) |
|
el Dio no mos de a kaer en sus manos (Nehama) |
|
el Dio ke mos guadre de aynará/de ojo malo/de bokas de la djgente/de embidya (Nehama) |
|
el Dio manda la yaga kon la melezina (Nehama) |
|
dip (t.) m. |
תחתית, קרקעית, עומק, תהום |
bottom, depth, abyss |
|
Al dip de la kasha (Moscona) |
|
Al dip del kurtijo (Moscona) |
|
Al dip de la mar (Moscona) |
|
De kitar i no meter se vee presto el dip! (Moscona) |
|
Al dip de la kasha (Moscona) |
|
Al dip del kurtijo (Moscona) |
|
Al dip de la mar (Moscona) |
|
diplomado adj. |
מוסמך, מדופלם |
certified, diplomaed |
|
médiko diplomado/indjenier diplomado (Nehama) |
|
diritir v. |
המס, מוסס |
to dissolve |
|
No me diritas komo shavon trefa (Moscona) |
|
diritirse v. refl. |
נמס, התמוסס |
to be melted/disolved |
|
El buz se diritio (Moscona) |
|
mi fuersa se abatio, se diritio mi sevo, apiadate de mi, ke dainda so mansevo! (Moscona) |
|
dirito (it.) adv. |
ישר, ישיר, הישר |
straight |
|
de aki sales dirito a la kaleja ke estas bushkando (Moscona) |
|
disfilozo adj. |
משתוקק מאוד; קצר נשימה |
very eager; breathless |
|
Disfilozo esto de ver una vez las kozas metidas kada una en su lugar (Moscona) |
|
dishus i midishus |
התנצחויות |
quarrels |
|
Aklarad las kozas bien para ke no ayga despues dishus i midishus! (Moscona) |
|
diskorso m. |
נאום, הרצאה, דרשה |
speech, lecture, sermon |
|
el diskorso del ministro no izo impresion (Moscona) |
|
diskulpa f. |
התנצלות, הצטדקות; סליחה, מחילה |
apology, justification; forgiveness |
|
mas negra la diskulpa ke la kulpa (Moscona) |
|
diskuviertura f. |
עירום, מערומים |
nudity |
|
i vido Ham a diskuviertura de su padre (Moscona) |
|
disponivle adj. |
פנוי, זמין |
available |
|
kon los remedios disponivles no estamos en grado de ... (Moscona) |
|
disput/disputa m. |
ויכוח, פולמוס, התנצחות |
argument, controversy, quarrel |
|
el enmleskarse en munchos echos trae a dishputas, djuzgos i djustisias (Moscona) |
|
dito (it.) adv. & adj. |
באותו אופן, כנ''ל, כאמור; האמור; פלוני |
in the same manner, as above, as aforesaid; the aforesaid; certain |
|
tornar tornare a ti en dita ora (Moscona) |
|
el dito no prime ke sepa (Moscona) |
|
el dito ya son dos vezes ke viene (Moscona) |
|
divirearse (t.) v. refl. |
התהפך |
to turn over |
|
la araba se divireo (Moscona) |
|
Se arrezvalo i se divireo kon el boy entero (Moscona) |
|
divizar (fr.) v. |
חילק, הפריד, פרק, פילח, פילג, פיצל |
to divided, to separate, to dismantle, to split |
|
lo divizi entre la munchedumbre (Moscona) |
|
no lo esto podiendo divizar (Moscona) |
|
divorsio m. |
גרושין, גט |
divorce |
|
el divorsio se dio kon la kontentez de las dos partes (Moscona) |
|
diz (t.) |
ברך |
knee |
|
me di en el diz (Moscona) |
|
dizenyo m. |
ציור, שרטוט, רישום, תרשים; תכנון, עיצוב; מיזם, פרוייקט |
drawing, sketching, diagram; planning, design; project |
|
Si es ke tiene algun disenyo madruga demanyanika, se alevanta del suenyo, ensiende la lulaika (Moscona) |
|
dizí m. (t.) |
צרור |
bundle |
|
un dizi de sevoya (Moscona) |
|
djamdje (t.) adv. |
אף אחד, בלי נפש חיה |
no one, without a living soul |
|
por esta kaye no pasa djamdje (Nehama) |
|
djan-djin (t.) adv. |
בלי נפש חיה |
without a living soul |
|
las kayes estan djan-djin (Moscona) |
|
djaspe m. |
ישפה; שיש מנומר |
marble speckled |
|
oy muncho penates ma todo lo azitesh djaspi (Moscona) |
|
djeb (t.) m. |
כיס; ארנק |
pocket; purse |
|
kedo sin pará en el djeb (Moscona) |
|
djefane/djebhane (t.) m. |
תחמושת |
ammunition |
|
detras de la armada estavan las arabas kon la djepané (Moscona) |
|
djedjel (t.) m. |
כבד; אבר כלשהו בגוף הסובל בעקבות מאמץ |
liver; any organ in the body that suffers as a result of exertion |
|
ay mestras ke kitan el djegel a las servideras (Nehama) |
|
para una persona aidada, suvir una eskalera muy alta, es para salir el djegel (Nehama) |
|
djemido m. |
אנחה |
sigh |
|
el djemido de los menesterozos (Moscona) |
|
djemir v. |
נאנח, התאנח |
to sigh |
|
komo gruya i golondrina ansi chuchuleare, djemire komo la palonba (Biblia, Const. 1743) |
|
djenem/djenné/djénneme/djendem (t.) m. |
גהינום, תופת |
hell |
|
un djendem de kamino (Moscona) |
|
ken save a ke djendem (t.) se aremató (Moscona) |
|
djeneransio m. |
דור, תקופת חיים ממוצעת של אדם |
generation |
|
noche i dia non se amatara para siempre suvira su umo de djerenansio a djerenansio (Biblia, Const. 1743) |
|
djerenansio va i djerenansio viene ma la tierra esta para siempre (Moscona) |
|
ya konosko al djeneransio entero (Moscona) |
|
djénero m. |
סוג, סוגה, מין |
type, genre |
|
ke djenero de kozas? (Moscona) |
|
djenerozo adj. |
נדיב לב, רחב לב, אציל, אוהב הזולת |
generous, noble, loves others |
|
es bravo i djenerozo (Moscona) |
|
djénnemebudjanína (t.) m. |
מקום שכוח אל |
a place forgotten by God |
|
se hue a morar al djennemebudjanina (Nehama) |
|
djente f. |
בריות, בני אדם; קרובים, משפחה רחבה |
human beings; relatives, extended family |
|
apartad la buena djente ke vo a echar agua kayente (Nehama) |
|
kien mira a la djente no bive kontente (Nehama) |
|
ninguno no viene a verme, ni primo ni pariente ni nunguno de mi djentedjente (Moscona) |
|
oy la noche vamos a tener djente (Moscona) |
|
entended buena djente! (Moscona) |
|
lo ke van dizir la djente?! (Moscona) |
|
djentoria f. |
המון, עם רב, שפעת בריות, שטף אנשים |
crowd, plenty of people, an abundance of people, a flood of people |
|
es djentoria te digo! (Moscona) |
|
esto lo ke uvo de djentoria no es koza ke se puede dar a entender (Moscona) |
|
djesto m. |
מחווה, ז'סטה |
gesture |
|
un djesto djenerozo (Moscona) |
|
djestozo adj. |
מעמיד פנים, מתחזה |
pretending, impersonating |
|
no lo tokes ke es djestozo (Moscona) |
|
djevez/djeviz (t.) m. |
עץ אגוז (נגרות) |
walnut wood (carpentry) |
|
el boron es de djeviz (Moscona) |
|
djibraná (t.) adj. |
חמוץ |
sour |
|
el komposto esta djibraná (Moscona) |
|
djidió m. & adj. |
יהודי |
Jew, jewish |
|
esklavo djidio no ay (Nehama) |
|
djidio bovo no ay (Nehama) |
|
según va el djidio lo ayuda el Dio (Nehama) |
|
kuando los djidios vos farés buenos el enverano vo lo faré invierno (Nehama) |
|
tadre, tadrezika le viene el meoyo al djidio (Nehama) |
|
kale sufrir porke semos djidios (Nehama) |
|
el ke se toma kon djidio, negra fin aspera (Nehama) |
|
djidit (t.) adj. |
חדש, מבהיק |
new, shiny |
|
un vestido muevo-djidit (Moscona) |
|
djigantesko adj. |
ענקי |
gigantic |
|
esforso djigantesko (Moscona) |
|
djigaro m. |
סיגריה |
cigarette |
|
asender un djigaro (Nehama) |
|
fumar un djigaro (Nehama) |
|
amatar un djigaro (Nehama) |
|
djinísaru adj. |
פראי, מחוספס, גולמי |
wild, rough, raw |
|
no tengas katilaka, ke barminam es djinísaru (Moscona) |
|
djins (t.) m. |
אופי, טבע, מקור |
character, nature |
|
negro djins! (Moscona) |
|
djiradozo adj. |
עושה רוח, שעושה מחוות מוגזמות של מאמץ/עייפות וכו' |
"makes wind", makes excessive gestures of exertion/fatigue, etc. |
|
deshalo a este djirador, ke de una pulga save azer un gameyo! (Moscona) |
|
djirar v. |
חג, סבב, הסתובב; סובב; הפעיל, ניהל; הסב (המחאה, שיק, שטר); קפץ בחבל |
to circle, to turn, to turn around; to revolve; to operate, to manage; to convert (check); rope jump |
|
djirar un kanabet (Nehama) |
|
ansina ya la va djirar bueno! (Moscona) |
|
djivá (t.) f. |
הברקה, מירוק, צחצוח; גולת משחק מזכוכית או עופרת; כספית; כינוי לאדם תזזיתי |
polishing, brushing; a marble made of glass or lead; mercury; a nickname for a frenetic person |
|
djugar a las djivaikas (Moscona) |
|
djoab (t.) m. |
יכולת לעמוד במשימה |
ability to meet the task |
|
esta balabaya da djoab a una famiya de diez almas (Nehama) |
|
no so kadir (t.) de dar djoap (Moscona) |
|
kodjá fsamiya, no es shaká, kere dado djoap (Moscona) |
|
Djohá m. |
דמות ידועה בפולקלור המזרחי; כינוי לאדם מרושל /לא חכם במיוחד |
a well-known figure in eastern folklore; a nickname for a particularly sloppy/unwise person |
|
Djoha hue a la feria, al lugar de ganar pedrio/fizo los tres dos/fizo la lira de vente frankos (Nehama) |
|
Djoha no kiere a la mala, ni los malelis kieren a Djoha (Nehama) |
|
Djoha, antes de kazar merko la kuna/antes de suvir al kavayo empesa a manear las pachas (Nehama) |
|
Djoha ke no se echava a la kama kon sehora vieja (Nehama) |
|
Djoha ke desha a los kombidados: (Nehama) |
|
el palto está un djoloh! (Moscona) |
|
una vez la bezó Djohá a la novia – la desho sin ojos! (Moscona) |
|
Djohágana kon los de kaza (Moscona) |
|
espartio Djohá para si lo mas! (Moscona) |
|
djorno (it.) m. |
יום |
day |
|
estar a djorno kon las eskrituras (Nehama) |
|
djoventud (it.) f. |
נעורים, עלומים; נוער |
youth |
|
la djoventud de oy no kere saver de nada! (Moscona) |
|
djoventud en flor (Moscona) |
|
la djoventud de la sivdad (Moscona) |
|
djoviyo/djovío m. |
כדור צמר, פקעת חוטים |
wool ball, tuber of threads |
|
djuvío de lana (Moscona) |
|
el djuvío se va endevanando (Moscona) |
|
djoya f. |
תכשיט, עדי; אוסף תכשיטי אשה |
jewel, Witness; a woman's jewelry collection |
|
las kofias i las ashorkas i las trensas i djoyas de el pecho i los orejales (Biblia, Const. 1743) |
|
dar la djoya en prenda (Moscona) |
|
vino kon djoya grande a dizirme ke .. (Moscona) |
|
djudaiko adj. |
יהודי, של יהודים; יהודי שומר מצוות |
jewish, of jews; a observant jew |
|
vestirse a la djudaika (Nehama) |
|
gizar a la djudaika (Nehama) |
|
djudaízmo m. |
יהדות |
judaism |
|
este no tiene ni haber (t.) de djudaizmo (Moscona) |
|
el djudaizmo de Bulgaria (Moscona) |
|
djudería f. |
שכונת היהודים; יהדות העיר/המדינה/העולם |
the jewish neighborhood; city/state/world jewry |
|
ayi se avia arrekojida la djudería entera (Moscona) |
|
djudezmo m. |
יהדות, אמונה ומצוות היהדות, דבקות בדת היהודית; ספניולית, איספניולית, לאדינו, לשון יהודית |
judaism, faith and the commandments of judaism, adherence to the jewish religion; judeo-spanish |
|
avlar en djudezmo (Nehama) |
|
avla agora a tus siervos aramit ke entendientes nos i non avlesh a nos en djudesmo (Biblia, Const. 1743) |
|
djudía f. |
יהודיה; עוזרת בית בשכר יומי |
jewish woman; daily maid |
|
se kresio kon mosas i djudías (Moscona) |
|
mujeres estos días embian dulses kon djudías a las primas i a las tías, ke ansi es el dover (Moscona) |
|
djudio m. & adj. |
יהודי |
jew, jewish |
|
salid djudiós ke vo entrar yo! (Moscona) |
|
el kuchiyo del djudió para mal korta (Moscona) |
|
tres djudiós kuatro keilot (ebr.) (Moscona) |
|
djuez m. |
שופט, דיין |
judge, dayan |
|
kon el djuez no te djuzgas porke en su poder el djuzgo; por ande envelunta lo lo abolta! (Moscona) |
|
djugada f. |
משחק; מהלך/מסע במשחק |
game; a move in the game |
|
buena djugada mos se djugo! (Moscona) |
|
djugador/dera n. |
שחקן; מהמר, משחק במשחקי מזל |
player; gambler, plays games of chance |
|
en kaza del djugador poko tura l'alegría (Nehama) |
|
es un djugador ke no ay segundo! (Moscona) |
|
djugar v. |
שיחק, השתעשע, התבדר; ניגן על כלי נגינה; הימר, שיחק משחקי מזל; לגלג; נע, זע במקומו (יש לו ''שפיל'') |
to play, to have fun; play a musical instrument; to gamble, tp play games of chance; to mock; to move, to move in its place (it has a displacement space) |
|
mi fijo no djuga a los dados, djuga a los malos mandados (Nehama) |
|
me aprometió guertas i verdjeles i a la fin me la djugó (Moscona) |
|
no te djuges del d'enfrente ke te viene a la kavesa! (Moscona) |
|
te estas djugando kon la lumbre! (Moscona) |
|
djugar a la papasiega (Moscona) |
|
djugo toda su fortuna (Moscona) |
|
djugar al top (t.) (Moscona) |
|
djuguete/ueto/uego cf. djugete |
|
|
|
lo tomó por djuguetiko (Moscona) |
|
esto no es djugueto! (Moscona) |
|
dale el djugueto al krío ke se vaya engleneando (Moscona) |
|
djuisio m. |
משפט, דין, פסק דין; דעה, שיפוט, תחושה |
justice, judgment; opinion, judging, feeling |
|
i espero por djuisio i ek bostiya, por djustedad i ek esklamasion (Biblia, Const. 1743) |
|
djumbush (t.) m. |
בידור, שעשוע; דבר משעשע, בדיחה |
entertainment, amusement; an amusing thing, a joke |
|
aspera te kontaré un djumbush (Moscona) |
|
djumerd/djumert (t.) adj. |
נדיב, חסיד |
generous, follower |
|
al eskarso i al djumerd todo le viene uno (Nehama) |
|
djunta f. |
ישיבה, התכנסות, מועצה; קבוצה, חבורה; זוג, צמד; יחסי מין |
meeting, gathering, council; group, bunch; pair; intercourse |
|
oy el konsilio komunal tiene djunta (Moscona) |
|
en djunta de sinyores no avles muncho! (Moscona) |
|
djunta de bueyes (Moscona) |
|
djunta de kavayeros (Moscona) |
|
djunto adv. |
ביחד |
together |
|
sinyor David djunto kon su famiya (Moscona) |
|
djurar v. |
נשבע |
to swear |
|
a kien djura malo piedra kae (Nehama) |
|
djurar por la Ley de Moshe (Moscona) |
|
algunos djuran ''por este sielo bindicho'', apuntan kon la mano i se la bezan (Moscona) |
|
djurdjina (roman.) f. |
מהתלה, בדיחה |
a joke |
|
se izo djurdjina grande (Moscona) |
|
djustedad f. |
דיוק, דייקנות, נכונות; הצדקה, צדק |
accuracy, punctuality, correctness; justification, justice |
|
el ke sembra djustedad tendrá gualardon firme (Moscona) |
|
la djustedad antes de todo! (Moscona) |
|
la djustedad lo rekere (Moscona) |
|
djustifikar v. |
הצדיק, הסביר |
to justify, to explain |
|
djustifikar las malas echas de alguno (Moscona) |
|
para djustifikar su manera de ver, trusho aguas de mil molinos (Moscona) |
|
djustisia f. |
צדק, יושר, הגינות |
justice, honesty, fairness |
|
dedo ke se korta kon djustisia no duele (Nehama) |
|
fue entregado en manos de la djustisia (Moscona) |
|
bushko djustisia! (Moscona) |
|
djusto adj. |
צודק, חסר פניות, פנים, ישר, צדיק, הוגן, הגון; בעל מידה נכונה |
just ,correct, impartial, honest, righteous, fair, decent |
|
no ay ombre djusto en la tierra ke aga bien i no peke (Moscona) |
|
en okaziones kom'a esta bushka de ser djusto (Moscona) |
|
djusto adv. |
בדיוק |
exactly |
|
pagar por un servisio lo ke es de djusto (Nehama) |
|
el vistido le esta djusto (Moscona) |
|
lo topas de djusto? (Moscona) |
|
djusto en este momento (Moscona) |
|
no es djusto? (Moscona) |
|
djusto m. |
צדיק, מי שדבק במוסר ובצדק, בעל מידות טובות |
a righteous man, one who adheres to morals and justice, has good qualities |
|
pagan djustos por pekadores (Nehama) |
|
pagan djustos por pekadores! (Moscona) |
|
djuzgador/dera n. |
שופט, דיין |
judge |
|
el djuzgador no djuzga si no siente de las dos partes (Moscona) |
|
djuzgar v. |
שפט, דן; העריך, ביקר; גינה |
to judge; to evaluate, to criticize; to condemn |
|
no djuzges para ke ni te djuzgen (Nehama) |
|
doá (t.) f. |
תפילה, הודיה |
prayer, thanksgiving |
|
as doa ke no se topo tu padre!(Moscona) |
|
doblado adj. |
כפול; מקופל, מכווץ |
double; folded, contracted |
|
el tapio ya esta doblado (Moscona) |
|
se lo vo pagar doblado i trezdoblado (Moscona) |
|
doblar v. |
כפל, הכפיל; קיפל, כופף, היטה |
to multiply; to fold, to bend, to tilt |
|
bienaventurado es el ombre ke afito mujer buena, sus dias seran doblados (Moscona) |
|
doblar el lavado (Moscona) |
|
doblar el kaparo (Moscona) |
|
doblarse v. refl. |
התכופף, התקפל, השתופף |
to bend, to be folded |
|
se doblo delantre de la fuersa (Moscona) |
|
doble m. |
קפל, קמט |
a fold, a crease |
|
el doble del pantalon (Moscona) |
|
dokunear (t.) v. |
היכה, הלם, הקיש; חבל על ידי לחיצה חזקה; הטריד, גרם נזק; נגע, קירב |
to hit, to pound, to tap; to damage by pressing hard; to harass, to cause damage; to touch, to bring closer |
|
dokunear a uno en kaminando (Nehama) |
|
me dokunea la kunduria (Nehama) |
|
dokunearse (t.) v. refl. |
נעלב, נפגע |
to be insulted, to be hurt |
|
Es muy ancho ! de nada no se dokunea (Moscona) |
|
dolanear (t.) v. |
עשה סיבובים, סבב, הקיף |
to make rounds, to surround |
|
un deskonosido muncho se esta dolaneando por aki, adjaba loke bushka? (Moscona) |
|
dolash (t.) m. |
שמירה, סיור שומרים; הקפה |
guarding, patrol of guards; encircling |
|
estas bushkando a fulano: da dolashes aki i lo vas a enkontrar (Nehama) |
|
dolensia f. |
הרגשה רעה; מחלה; נכות; התאנחות |
bad feeling; disease; disability; sigh |
|
mis malisias las tengo en mi prezensia, por eyas konsiento remorso i dolensia (Moscona) |
|
doler v. |
חש כאב; חש יסורי מצפון, חש דאגה |
to feel pain; to feel the pangs of conscience, to feel worry |
|
a kien le deguele la muela ke vaya ende el berber (Nehama) |
|
a kien le duele la muela ke vaya ande el berber (Nehama) |
|
mas duele la palavrada del amigo ke la piedrada del enemigo (Nehama) |
|
me deguele la kavesa/el braso/el garon (Nehama) |
|
al fijo aharvan, a la madre le deguele (Nehama) |
|
está gastando pará de otro; a el no le deguele (Nehama) |
|
una madre se deguele por sus fijos (Nehama) |
|
se deuele por todos (Nehama) |
|
dolor f. & m. |
כאב, מכאוב, ייסורים; צער |
pain, ache, anguish; grief |
|
es grande la dolor del padre ke pedrio a su ijo (Moscona) |
|
kaza onde no ayga un dolor de kavesa (Nehama) |
|
avrió el kaniyé i se komió todo lo ke topó; no deshó nada por dolor (Nehama) |
|
de dolor ke va i viene no t'espantes (Nehama) |
|
dor (ebr.) m. |
דור, תקופה |
generation, period |
|
en ke dor venimos! en ke dor mos topamos! (Nehama) |
|
guay de akel dor ke Han Sipintí por tanyedor (Nehama) |
|
dormir v. |
ישן, נם |
to sleep |
|
esta durmiendo sovre la mula (Moscona) |
|
kuando se espartio la grasia stuvo durmiendo (Moscona) |
|
kien duerme no alkansa peshe (Nehama) |
|
Djohá se keria muerir para afartarse de dormir (Nehama) |
|
dormisión f. |
הרדמות |
falling asleep |
|
dormision no me esta entrando (Moscona) |
|
dos num. |
שנים, שתים; שני, שתי |
two, second |
|
lo vemos por el ojo, viene por akí kada dos por tres (Nehama) |
|
traed kon vos, komed kon dos (Nehama) |
|
dos ideas valen mijor de una (Nehama) |
|
dos kon uno lo kitan del mundo (Nehama) |
|
dosario m. |
תיק מסמכים |
briefcase |
|
A kual dosario esta aneksado (Moscona) |
|
dota f. |
נדוניה, נדן, מוהר |
dowry |
|
la fija a la fasha, la dota a la kasha (Nehama) |
|
dotor (port.) m. |
רופא, דוקטור |
doctor |
|
el dotor dize ke ya veo, ma yo no veo nada (Nehama) |
|
dotrinar v. |
נזף, הטיף מוסר, לימד לקח; לימד, אילף, הקנה דעת, חינך ילדים באורח הישר |
to rebuke, to preach morality, to teach a lesson; to teach, to tame, to educate children in an honest way |
|
ke kulpa el, kuando no fue giado i dotrinado? (Moscona) |
|
dotrino m. |
חינוך, לימוד, אילוף דעת; הדרכה וחינוך ילדים בדרך הישר; נזיפה, גערה, תוכחה |
education, study; Guidance and education of children in the straight path; rebuke |
|
kien tiene buen vezino ambeza buen dotrino (Nehama) |
|
dover m. |
חובה, מחוייבות, התחייבות; מחוייבות מוסרית, חוק מוסר; תפקיד, משימה; שעורי בית |
duty, obligation, commitment; moral obligation, moral law; role, task; homework |
|
me ago el dover de avizarvos kualmente ... (Moscona) |
|
el dover de kada padre es de ... (Moscona) |
|
los doveres de padre/de fijo/de sivdadino/de ombre (Nehama) |
|
los doveres verso el Dio (Nehama) |
|
el elevo pasa la tadrada para azer sus doveres (Nehama) |
|
drama (t./gr.) f. |
מידת משקל; כמות קטנה מאוד; דרכמה (מטבע יווני) |
weight measure; a very small amount; drachma (greek currency) |
|
no kedó drama de pan (Nehama) |
|
duana (fr.) f. |
מכס; בית מכס |
customs; customs house |
|
la ropa entro en duana (Moscona) |
|
dubara/dubará (t.) f. |
רעש גדול, מהומה; קנוניה, תככים |
great noise, commotion; conspiracy, intrigue |
|
estuvimos el día entero en una dobarina kon el karreado (Nehama) |
|
dubiar v. |
הטיל ספק ב-, פיקפק |
to doubt |
|
esto me aze dubiar (Moscona) |
|
dubiozo adj. |
מסופק, מוטל בספק, מפוקפק, דו משמעי, בלתי סביר; חשוד, בעייתי, בלתי ראוי לאמון |
doubtful, questionable, dubious, ambiguous, unreasonable; suspicious, problematic, untrustworthy |
|
es una persona dubioza (Moscona) |
|
dúblito m. |
העתק, עותק; כפל, כפליים |
copy, exemplar; doubling |
|
i el dublito de esto ke le dan, no va achetar (Moscona) |
|
dueledor m. |
דאגן, שעומד תמיד על המשמר למניעת תקלה/פגיעה בבריאות וכו' |
anxious, who is always on guard to prevent malfunction/damage to health, etc. |
|
no ay mijor dueledor ke el patrón (Nehama) |
|
duelo m. |
כאב, דאגה; דוקרב |
pain, worry; duel |
|
todos los duelos kon komer son buenos (Nehama) |
|
duenyo m. |
(משמש רק בפתגמים) בעל, בעל בית; ארוע |
(used only in proverbs) husband, landlord; event |
|
el duenyo de la kaza (Moscona) |
|
dukado m. |
דוקט - מטבע זהב ישן |
an old gold coin |
|
si el avlar vale un dukado, el kayar vale dos (Moscona) |
|
ni el dukado ni el prenyado pueden kedar guadrados: (Nehama) |
|
dulse adj. & adv. |
מתוק, ערב; רך, טוב, רחום, נעים; תה''פ: ברכות, במתיקות |
sweet; soft, good, compassionate, pleasant; adv.: in tenderness; in sweetness |
|
dulse komo la trandafires sea nuestra anyada! (Moscona) |
|
dos anyos pasi en esta kaza a no komer bokado dulse (Nehama) |
|
entre este empiegado i su mestro es ''kon dulse me vengas (Nehama) |
|
dulse m. |
ריבה, קונפיטורה, מרקחת |
jam, marmalade |
|
dulse de mansana/de pertukal (Nehama) |
|
el dulse es tedjo, la marmelada es un poko aguenta, el komposto tiene mucha agua (Nehama) |
|
dulsor m. |
מתיקות, מתק, ערבות, רוך, רכות, נעימות, עדינות, טוב לב, תום, תמימות |
sweetness, tenderness, softness, pleasantness, gentleness, kindness, innocence |
|
si no kitas paras de bolsa, ten almenos dulsor en boka! (Moscona) |
|
el dulsor de l'asuká/de la miel (Nehama) |
|
dulsura f. |
ריבה, מרקחת; ממתקים, דברי מתיקה; מתיקות |
jam; sweets; sweetness |
|
una dulsura de krio esta, aynarah ke no le apoze (Moscona) |
|
duna adv. |
לפתע פתאום |
suddenly |
|
anunsiar la muerte de un serkano duna-duna (Nehama) |
|
dunke/dunkuey (it.) conj. |
לפיכך, לכן, אפוא, כתוצאה מכך |
hence, therefore, as a result |
|
dunke devemos ke ... (Moscona) |
|
dunke dishimos ke ... (Moscona) |
|
gana poko, dunke gasta poko (Nehama) |
|
durera f. |
עצירות; קשיות, נוקשות, קושי |
constipation; hardness, stiffness, difficulty |
|
mal de durera mal de kagadera (Moscona) |
|
dureza f. |
קשיות, נוקשות, קושי, קשיחות, אי גמישות |
hardness, stiffness, difficulty, stiffness, inflexibility |
|
la dureza del azero (Nehama) |
|
durmidero m. |
תרדמה; נמנום, נים ולא נים; בולמוס שינה, תאוות שינה |
slumber, hibernation; drowsiness; lust for sleep |
|
el durmidero lo mata (Moscona) |
|
duro adj. |
קשה, נוקשה, צפיד, קשיח; קפדן, קשוח, נוקשה, אכזרי; מחוספס, קהה רגש;קפוץ יד; אטום ראש, מוגבל |
hard, stiff; strict, tough, rigid, cruel; rough; whose head is opaque , limited |
|
el fierro es duro (Nehama) |
|
el puevlo djidio es duro de servís (Nehama) |
|
para la karne dura dientes rezios (Nehama) |
|
dushman/dushmán (t.) m. |
אויב, מי שמבקש הזדמנות להזיק |
an enemy, one who seeks an opportunity to harm |
|
esto no le auguro ni a mi dushman (Moscona) |
|
dushmanlik (t.) |
אויבות, יריבות, עוינות |
enmity, rivalry, hostility |
|
el dushmanlik tiene en el korason! (Moscona) |
|
fin a este kadar de dushmanlik puede ser! (Moscona) |
|
duvdar v. |
הטיל ספק ב-, פקפק |
to doubt |
|
los temientes de el Dio nunka duvdan en sus buenas esperansas (Moscona) |
|
duyulear (t.) v. |
נוכח לדעת, הבחין, חש |
to be convinced, to discern, to feel |
|
l'entró ladron kuando estava durmiendo, ni menos duyuleó (Nehama) |
|
duz (t.) adj. |
שטוח, חלק, בלי בליטות; מישורי; בלי קישוטים |
flat, smooth, without bumps; plane; without decorations |
|
duz komo la laja (Moscona) |
|
el kamino es duz, no ay ni asuvir ni abashar (Moscona) |
|
duzdearse (t.) v. refl. |
הסתדר |
be arranged |
|
se duzdeo bueno en la vida (Moscona) |
|
duzudear (t.) v. |
סידר, ערך; יישר, החליק, ליטש |
to arrange; to straighten, to smooth, to polish |
|
duzudear los mobles de la kaza: 'disposer les meubles en bon ordre'. 2. 'égaliser, niveler': (Nehama) |
|
duzudeár un kamino: 'niveler une route'. (Nehama) |
|
duzudear los mobles de la kaza (Nehama) |
|
duzudear un kamino (Nehama) |
|
dyuskyun (t.) adj. |
שקוע בהרהורים |
contemplative |
|
porke estas tan dyuskyun? (Moscona) |
|
echa f. |
פעולה, מעשה, פֹּעַל, ביצוע; עסק, עניין |
action, deed, act, execution; business, interest |
|
si negra la fecha, mas negra la desfecha (Nehama) |
|
echar v. |
זרק, השליך, הטיל; ירה; דחה מ-; השכיב; גרש, גרש אשה; הפעיל |
to throw; to shoot; to reject from; to lay down; to expel, to divorce; to activate |
|
echar la fyel i la miel i las tripas de hormet (Nehama) |
|
bendezir al Dio al echar i al alevantar (Nehama) |
|
echarse v. refl. |
שכב, שכב לישון; הטיל עצמו, החל |
to lie down, to lie down to sleep; to begin |
|
kien se echa kon kriaturas s'levanta kagado (Nehama) |
|
echo m. |
עבודה, עסק, משלח יד, עיסוק, מסחר, התעסקות, עניין, מעשה |
work, business, occupation, trade, dealing with, interest, deed |
|
fecho empesado es medio eskapado (Nehama) |
|
esta ropa kosta un fecho de sien frankos (Nehama) |
|
ay un fecho de una ora (Nehama) |
|
echura f. |
צורה, תבנית, דמות; עשיה, עיבוד, ייצור; דמי ביצוע/ייצור |
Shape, pattern, figure; making, processing, manufacturing; execution/production fee |
|
diez levos de echura (Moscona) |
|
echuría f. |
מרקחת, תרופה, תרופה עממית |
medicine, folk medicine |
|
no kreer en fechurias (Nehama) |
|
edad f. |
גיל |
age |
|
la edad lo rekiere (Moscona) |
|
de edad de diez anyos (Moscona) |
|
edepsiz/a (t.) adj. & n. |
עז פנים, חצוף |
impudent, cheeky, insolent |
|
para un edepsiz se kiere un imansiz (Nehama) |
|
efekto m. |
תוצאה, השפעה, אפקט |
result, effect |
|
no izo efekto (Moscona) |
|
ehrea(h) (ebr.) m. |
הכרח, צורך |
necessity, need |
|
me se faze d'ehrea de una sierra (Nehama) |
|
ek prop. |
הינה |
here is |
|
ek el ombre del kual avlavamos (Nehama) |
|
ekme! interj. |
הנני! |
here I am! |
|
I el Dio prevo a Avraam i disho a el: Avraam i disho ekme (Moscona) |
|
ekonomía f. |
כלכלה, תורת הכלכלה; חסכון |
economics, economics theory; saving |
|
kon ekonomia i falsia mulk en Sofia (Moscona) |
|
ekonomizar v. |
חסך, קימץ |
to save; to skimp |
|
ekonomizar lenya i karvon (Moscona) |
|
eksterminar v. |
השמיד, כילה, הכרית |
to destroy, to exterminate |
|
Se eksterminen tus adversarios I tus aboresientes I todos los ke bushkan de azermos mal sin razon (Moscona) |
|
ekstremidad/ekstremitá f. |
קצה; שיא; גפיים |
end; peak; limbs |
|
Las ekstremidades se tokan (Moscona) |
|
el pr. pers. |
הוא |
he |
|
siéntame, asi biv'el (Nehama) |
|
el sinyor d'Eliáu (Nehama) |
|
el sinyor mestro (Nehama) |
|
el i eya, karvón i lenya (Nehama) |
|
elayá!/élaya! iterj. |
אבוי! אבוי לנו! |
Alas! Woe to us! |
|
elaya, es siego! (Nehama) |
|
yo, elayá, piedrí a todos los míos en los krematorios de Birkenau (Nehama) |
|
elejir v. |
בחר, ברר |
to select |
|
fue elejido por prezidente (Moscona) |
|
elguengeziko adj. |
ארוך מדי, מייגע, משעמם |
too long, tedious, boring |
|
elguengeziko estava el diskorso (Nehama) |
|
elguengo adj. |
ארוך; רחוק |
long; far away |
|
un vestido elguengo (Nehama) |
|
una konseza elguenga (Nehama) |
|
las nochadas de invierno son elguengas (Nehama) |
|
a los elguengos anyos, la fortuna de papa se va a espartir entre los fijos (Nehama) |
|
elguengor m. |
אורך; אריכות יתירה |
length; excess length |
|
el elguengor de una eskalera/de un varandado/de un diskorso/de un servisio (Nehama) |
|
eliminar v. |
הסיר, סילק; הרחיק; חיסל |
to remove; to send away; to eliminate |
|
elimina mis enimigos i dispareskan todos los ke azen sufrir a mi alma (Moscona) |
|
embabukado adj. |
מפותה, מרומה, מוּלָךְ/הולך שולל |
tempted, deceived |
|
embabukado detras de sus echos (Moscona) |
|
embabukar v. |
הונה, רימה, הוליך שולל |
to deceive |
|
si provecho no tengo , ya me vo embabukando (Moscona) |
|
embanyarse v. refl. |
התרחץ, טבל |
to bathe, to wash oneself, to dip |
|
ya me embanyi en la sudor (Moscona) |
|
embarasada adj. |
הרה ללדת |
pregnant |
|
parese ke la vizina esta embarasada (Moscona) |
|
embarasado adj. |
מסובך, מבולבל; עסוק; עמוס, דחוס |
complicated, confused; busy; loaded, compressed |
|
una madesha de filo embarasada (Nehama) |
|
embarasar v. |
הטריד, הפריע, גרם מכשולים; העציב, ציער, דיכא |
to harass, to interfere, to cause obstacles; to sadden, to depress |
|
m'embaraso en la alma ariento (Moscona) |
|
embarateser v. |
הוזיל |
to reduce, to cheapen |
|
el embarateser de una koza es siman ke ay muncho bolluk o ke no se esta bushkando (Moscona) |
|
el karpuz no ay embarateser (Moscona) |
|
el kunducho embaratesio (Moscona) |
|
embarkarse v. |
הפליג |
to sail |
|
se embarko para tierras leshanas (Moscona) |
|
embarrar (1) v. |
לכלך בבוץ |
to make dirty in mud |
|
torno embarrado en el kanyo (Moscona) |
|
embarro m. |
מחיקה; כתם דיו, כתם במכתב או דבר דפוס; זכרון מטושטש |
erasure, deletion; ink stain, stain on letter or printed matter; blurred memory |
|
tengo komo un embarro en el meoyo (Nehama) |
|
embatakado adj. |
מוכתם, מלוכלך, מטונף, מזוהם |
stained, dirty, filthy |
|
despues de la mala echa kedo embatakado (Moscona) |
|
embatakar (t.) v. |
טינף, לכלך, זיהם, הכתים |
to soil, to make dirty, to pollute, to stain |
|
embatakar kon patadas de lodo (Moscona) |
|
embatakarse (t.) v. refl. |
עשה במכנסים, ברח לו; התלכלך |
to pee in his pants; to get dirty |
|
embatakarse asta las yakas (Moscona) |
|
no me embatako las manos kon echos semejantes (Moscona) |
|
emberrar v. |
נער, נהק; דיבר בגסות, בצורה מעליבה |
to bray, to groan; speak rudely/insultingly |
|
el azno emberra fina ke se kansa (Nehama) |
|
embever v. |
שאב, ספג, בלע, קלט; סבל, חש עלבון, חש עייפות |
to pump, to absorb, to swallow,; to suffer, to feel insulted, to feel tired |
|
la esponja embeve el agua (Nehama) |
|
la agua ke kayo se embevio en la tierra (Moscona) |
|
embeverse v. refl. |
נספג |
to be absorbed |
|
en lavando la hase se embeve (Moscona) |
|
embeveserse refl. |
השתעשע, התבדר |
to have fun |
|
se fue a la kavane a embeveserse un poko (Moscona) |
|
embiar v. |
שלח, שיגר |
to send, to launch |
|
embiar munchos saludos (Moscona) |
|
embidia f. |
תשוקה, חמדה, חשק; קנאה |
passion, desire; jealousy |
|
guadrados seamos fe embidia i de ojo malo! (Nehama) |
|
embidiozo adj. |
מקנא, קנאי; חומד |
jealous; desiring |
|
una mirada embidioza (Nehama) |
|
embío m. |
משלוח |
shipping |
|
ke ermoza embiada ke me embia este krio (Moscona) |
|
embirlantar v. |
לכסות ביהלומים; לפאר ולרומם מקום עבודה |
to cover with diamonds; to glorify and elevate a workplace |
|
mil ke m'embirlantées, este empiégo, no lo puedo achetar (Nehama) |
|
embirrar/se (port.) v. |
כעס, זעם; התכעס |
to be angry; to get angry |
|
antes de embirrarte konta asta sien (Moscona) |
|
no lo agas embirrar a tu padre (Moscona) |
|
emblankeser v. |
הלבין, עשה לבן |
to whiten, to make white |
|
la kolada se emblankese al sol (Nehama) |
|
el aire de la montanya emblankese (Nehama) |
|
emblankeserse v. refl. |
הלבין, נעשה לבן |
to become white |
|
el lavado se emblankese de la agua de lishia (Moscona) |
|
los kaveyos se le empesaron a emblankeser (Moscona) |
|
emblanyarse v. refl. |
התרחץ (צורה לעגנית) |
to bathe (mocking form) |
|
kon akeya agua buzuna emblanyada me emblanyi, ke apenas no me hainei (Moscona) |
|
embodado adj. |
שנתון בערב החופה |
who is on the eve of his canopy |
|
a la semana ke viene estamos embodados (Moscona) |
|
embolvido adj. |
שקוע ב-, שקוע עמוק (בעבודה); מסובך; מודאג |
immersed in, deeply immersed (at work); complicated; worried |
|
esta embolvido entre palo i piedra/en bavas/en kriaturerías/en patranyas (Nehama) |
|
ainda no me embolvi en este mazal (Moscona) |
|
los perdes estan embolvidos en el polvo (Moscona) |
|
embolvido en la kal (Moscona) |
|
embotonadura f. |
רכיסה |
buttoning, fastening, zipping |
|
la embotonadura va ser kon kopchas sekretas (Moscona) |
|
embovarse v. |
נותר המום |
to stay stunned |
|
no son oras de embovarse (Nehama) |
|
emboveserse v. refl. |
הטמטם |
to be stupefied |
|
s'embovesió al lugar d'esveltarse (Nehama) |
|
ensupeto se embovesió (Nehama) |
|
de dia en dia mas se va embovesiendo (Moscona) |
|
embovesido adj. |
מטומטם |
dumb |
|
tiene el aire de embovesido (Moscona) |
|
embrenearse (t.) v. refl. |
נלהב, נקסם, הוקסם |
to be enthusiastic, to be enchanted |
|
vijitimos una guerta yena de flores i mos s'embreneó el alma (Nehama) |
|
embrinear v. |
הקסים |
to charm |
|
me embrinei de la ermozura (Moscona) |
|
me embrinei de la limpieza (Moscona) |
|
embroliado adj. |
מסובך; מבולבל; מעורפל; נטרד כולו ושקוע בבעיות וטרדות |
complicated; confused; fuzzy; completely bothered and immersed in problems and troubles |
|
un echo embroliado (Nehama) |
|
esta mucho embroliado; no tiene tiempo ni de pishar (Nehama) |
|
embroliar v. |
בלבל, סיבך, ערבב; בלבל את דעתו של, טרד את שלוות רוחו של |
to confuse, to complicate, to mix; to confuse the mind of, to disturb the serenity of |
|
por no ser buen kontavle, este empiegado embrolió todas las eskrituras (Nehama) |
|
vino de París i me disho ke vido a mi fijo penseriozo; esto m'embrolió entero (Nehama) |
|
me embrolyi en el konto (Moscona) |
|
embroliarse/embrolarse v. refl. |
התבלבל; שקע ב-, התמסר ל-; התעסק בדברי הבל כאילו היו בעלי חשיבות |
to become confused; to immerse yourself in, to dedicate to; to deal with nonsense as if it were important |
|
embroliarse en los fechos/en las buhskidas (Nehama) |
|
embrolio/embrolo m. |
סבך, תסבוכת, בלבול, בלבולת, ערבוביה; הזיה, דמיון שוא; חרדה, דאגה, מבוכה |
tangle, entanglement, confusion; hallucination, false imagination; anxiety, worry, embarrassment |
|
el ebrolio vino de este ke[...] (Moscona) |
|
embroncharse (it.) v. refl. |
התכעס |
to get angry |
|
no le puedes dizir ninguna palavra, ke ya se embroncha (Moscona) |
|
embrujarse v. refl. |
התבלבל, התלפף |
to be confused, to be twisted around |
|
dainda no me embruji en este mazal (Moscona) |
|
embruneser v. |
השחים, שיזף |
to brown, to tan |
|
el aire de la mar embruniese (Nehama) |
|
embruteser v. |
כיער |
to make ugly |
|
ay manera de vestir ke embrutese i manera de vestir ke ahena: (Nehama) |
|
embuelto adj. |
עטוף, מעוטף, מלופף; עטוף בגדים חמים |
wrapped; wrapped in warm clothes |
|
embuelto en la tierra/en el lodo/en la sangre: (Nehama) |
|
embuelto en un palto (Nehama) |
|
embultura f. |
פרצוף, קלסתר, דמות, תואר, חזות, מראה |
face, figure, appearance |
|
ay mezes ke no le tenemos visto la emboltura (Nehama) |
|
emburarse v. refl. |
החמיץ פנים, התכעס |
to turn sour face, to get angry |
|
lo tenemos emburado (Moscona) |
|
embutir v. |
מילא, פיטם, הלעיט, ריווה;החדיר לראש רעיונות מסויימים, טיעונים מסויימים |
to fill, to fatten, to feed, to saturate; to inject certain ideas/arguments into the head |
|
mos embutimos de komer (Moscona) |
|
embutirse v. refl. |
התמלא, התפטם |
to fill up, to get fat |
|
embutirse de dulsuras/de vino (Nehama) |
|
emen (t.) adv. |
בקושי, זה אך, מיד |
barely, immediately |
|
emen emen el komer estara pronto (Nehama) |
|
Hemen lo disho i [...] (Moscona) |
|
Hemen salio de kaza i se kayo (Moscona) |
|
empalarse v. refl. |
התקשה, נעשה נוקשה, התעקש; נעשה קר ומנוכר |
to harden, to become stiff, to insist; to become cold and alienated |
|
estavamos ke tu ke yo, ensupeto se empaló (Nehama) |
|
empanyado adj. |
כהה, עמום, מכוסה אדים |
dark, dull, steamy |
|
un espejo/un kopo/un djam/un kristal empanyado (Nehama) |
|
empanyado de la umidad (Nehama) |
|
empapado adj. |
ספוג נוזלים, נפוח מנוזלים, רטוב מאוד, רווי; מפוטם |
soaked with liquid, swollen with liquids, very wet, saturated; fattened |
|
empapado de sudor/de sangre/d'azeite (Nehama) |
|
kamiza empapada de sudor (Moscona) |
|
empapar v. |
מילא על גדותיו, הספיג במים |
to fill to overflow, to soak with water |
|
empapar la rizá de lagrimas (Nehama) |
|
eya se lo esta empapando a la kayadez (Moscona) |
|
empasadas adv. |
בעבר, לפני זמן |
in the past, some time ago |
|
en las empasadas tuvi la okazion de [...] (Moscona) |
|
empatronar v. |
שלט |
to control |
|
en akel tiempo empatronava grandes rikezas (Moscona) |
|
empatronarse v. refl. |
השתלט, רכש לעצמו, תפס (בלי זכות) |
to take over, to acquire for oneself, to seize (without right) |
|
el enimigo se empatrono de la sivdad (Moscona) |
|
empazmado adj. |
נדהם, המום; קפא מקור |
astonished, stunned; frozen from cold |
|
de entonses kedo komo empazmado (Moscona) |
|
empenyar v. |
משְׁכֵּן, העביט; השתדל, התאמץ |
to mortgage; to make an effort, to strive |
|
empenyar la kaza: (Nehama) |
|
al tiempo, kuando s'estava en estrechura, empenyavan las maniyas, los orejales, el yadran: (Nehama) |
|
empepinado adj. |
מיופיף, מנופח, נוקשה, מעושה; מוגבה, תלול; תקוע באמצע; נעלב |
beautified, inflated, rigid, artificial; elevated, steep; stuck in the middle; offended |
|
eskalera empepinada (Nehama) |
|
empepinarse v. refl. |
התנפח, התפאר, התנהג בצורה מעושה; התקשח בעקבות תחושה שפגעו בכבודו, נעלב |
to swell, to boast, to behave in a feigned way; to toughen following a feeling that his dignity was harme |
|
mos se empipino porke le dishimos la verdad en la kara (Moscona) |
|
empériko adj. |
נסיוני, אמפירי; מעשי (שלא רכש השכלה פורמלית) |
experimental, empirical; practical (who did not acquire formal education) |
|
los médikos de al tiempo eran la mas parte empirikos (Nehama) |
|
empesar m. |
התחלה |
beginning |
|
Por ampesar se beva raki (Moscona) |
|
Ampeso a avlar lo suyo i lo ajeno (Moscona) |
|
empesarse v. refl. |
התחיל |
to start, to begin |
|
si no s'empesa no s'eskapa (Nehama) |
|
empesijo m. |
התחלה, ראשית, תחילה |
start, beginning |
|
al empesijo todo estava kaminando en regla (Moscona) |
|
empezar v. |
זיפת |
to cover with tar |
|
i la empezaras por adientro i por afuera kon pez (Moscona) |
|
empidir/empedir cf. impedir |
|
|
|
me empidio muncho de sintir avlar kontra de mi tio (Moscona) |
|
empiedregado adj. |
מאובן, קשה כאבן; רגום באבנים |
fossilized, hard as stone; stoned |
|
el pastel esta empiedregado (Moscona) |
|
empiegarse (it.) v. refl. |
נכנס לעבודה, החל לעבוד; התעסק ב- |
to go into work, to begin to work; to deal with |
|
empiegarse para apaziguar dos adversarios (Nehama) |
|
me empiegi por vendedor ande un konosido (Moscona) |
|
empiego (it.) m. |
העסקה, מקצוע, עיסוק,משרה |
employment, profession, occupation, job |
|
al dia de oy topar un empiego no es kolay (Moscona) |
|
emplantar v. |
הקים, יסד, ייסד; תקע |
to establish, to found; to insert |
|
m'emplanto kon la palavra en boka (Moscona) |
|
m'emplanto en un lugar asolado sin dinguno de korason (Moscona) |
|
emplastar v. |
גיבס, שם בגבס; כפה דבר מה בלתי נעים, הכריח לבלוע מאכל/תרופה, כפה נוכחות של אדם לא רצוי; חבט, תקע מכות |
to plaster (a limb); to force something unpleasant, to force to swallow food/medicine, to force the presence of an unwanted person; to beat, to punch |
|
vino presto, presto; m'emplastó tres valijas enriva la meza i atornó una semana después para desbarasarme (Nehama) |
|
kon haltizikos me emplastó komo empiegado a su ermano ke no me vale para nada (Nehama) |
|
emplastarse v. refl. |
השתרש, נתקע; כפה עצמו על |
to take root, to get stuck; to force himself on |
|
s'emplastó a la puerta i no désha pasar a ninguno (Nehama) |
|
s'emplastaron marido i mujer después de komer en muestra kaza i no se deskarrankavan (Nehama) |
|
se emplasto kon mozos i no lo estamos podiendo despegar (Moscona) |
|
emplear/eyar v. |
השתמש ב-; העסיק; רכש |
to use -; to employ; to purchase |
|
tan bien fueron empleadas las dolores, mos nasio un ijo de beyas kolores (Moscona) |
|
las palavras no fueron empleadas en su lugar (Moscona) |
|
emposesar v. |
נתן בידי, העמיד לבעלות של |
to give in hand, to put in the possession of |
|
emposesar a uno de una suma de moneda (Nehama) |
|
empostemar (gr.) v. |
גרם ליציאת מורסה; הרגיז ועצבן בנרפות/התנהגות |
to cause an abscess to apear; annoying with laziness/behavior |
|
el braso lo tengo empostemado (Moscona) |
|
empoya f. |
בועה, שלפוחית, יבלת |
bubble, blister, wart |
|
i fue sarna empoyas enfloresien en el ombre i en la kuatropia (Moscona) |
|
emprendar v. |
משכן, נתן בעבוט |
to mortgage, to give a mortgage |
|
ya se emprendo asta la kamiza (Moscona) |
|
emprender v. |
למד |
to learn |
|
ay ke emprender en este ombre (Nehama) |
|
emprestado adj. |
מולווה, מושאל |
lent |
|
toma una boka emprestado i kántale las de sabá (Nehama) |
|
tener una boka emprestada i dizir lo ke te siente el korason (Moscona) |
|
emprestar v. |
הלווה; השאיל |
to lend; to borrow |
|
si el emprestar era bueno, emprestava el rey a su mujer (Nehama) |
|
munchos se vidan de emprestar pensando porke piedra mi moneda sin tener kulpa (Moscona) |
|
empreteser v. |
השחיר, הקדיר, שיזף; הצביע נגד מישהו על ידי הטלת כדור שחור לקלפי |
to blacken, to tan; to vote against someone by throwing a black ball to the ballot box |
|
la provedad empretese mas del sol (Nehama) |
|
emprezentar v. |
הגיש; נתן במתנה; מחל |
to submit; to give a gift; to forgive |
|
por esta vez ya t'emprszentí i no sea ke lo fagas mas (Nehama) |
|
no puede ser ke no esté kontento, ya tomó lo ke el Dio emprezentó (Nehama) |
|
emprezentarse v. refl. |
התמסר ל-, הקדיש מאמציו ל- |
to dedicate to, to devote his efforts to |
|
emprezentarse a una ovra (Nehama) |
|
emprimero adv. |
בתחילה, ראשית כל |
initially, first of all |
|
Enprimero el Dio (Moscona) |
|
emproveser v. |
רושש, העני; התרושש |
to impoverish; to become poor |
|
kien te empovresió? lo barato (Nehama) |
|
kuando el rey emprovesió bushkó tefteres viejos (Nehama) |
|
empusho m. |
דחיפה, דחיקה, הדיפה |
push |
|
este ninyo es mucho haragan, es kon empushos ke le alevanto de la kama la manyana (Nehama) |
|
emuná (ebr.) f. |
אמונה, אמון |
faith, trust |
|
en este no ay emuna (Moscona) |
|
nozotros kreemos kon emuna kumplida ke el kriador, bindicho su nombre, el es uno i no sigundo, i el solo es muestro Dio; el fue i es i sera (Moscona) |
|
enadado adj. |
רטוב, טובל, מוצף |
wet, immersed, flooded |
|
enadado en los fechos/en las sekaturas (Nehama) |
|
enadar v. |
שׂחה |
to swim |
|
los komeres de la kuzina turka enadan en l'azeite (Nehama) |
|
es bueno de embezarse a enadar de chiko (Nehama) |
|
los komeres turkos están siempre enadando en l'azeite (Nehama) |
|
enáiti (t.) adv. |
סוף סוף |
finally |
|
no importa enaiti somos vizinos (Moscona) |
|
despues de asperar semanas enteras, enaiti vino haber (Moscona) |
|
enalteser v. |
העלה, הגביה, הרים, נישא |
to raise, to lift |
|
si te metieron por grande, kuando te asentas endjuntos kon eyos, non te enalteskas i mira de ser komo sus eguales (Moscona) |
|
muncho se enaltesio el ijiko de tu ermana (Moscona) |
|
enalteserse v. refl. |
התנשא, התגאה |
be raised, to be arrogant |
|
se enalteska tu mano kontra tus adversarios (Moscona) |
|
enaltesido adj. |
מורם, נישא, מוגבה |
raised, elevated |
|
siempre ke sea enaltesido! (Nehama) |
|
enamorado adj. & m. |
מאוהב; אוהב, מאהב |
in love; lover |
|
el enamorado salio a su enkontro (Moscona) |
|
enamorarse v. refl. |
התאהב; העריץ, הוקסם ממישהו |
to fall in love; to admire, to be fascinated by someone |
|
te rogo i te enamoro (Moscona) |
|
me enamori de la limpieza (Moscona) |
|
se enamoro de su ermozura (Moscona) |
|
enarkado adj. |
מקושת, קשתי |
arched |
|
seja enarkada (Nehama) |
|
enbaldes adv. |
חינם, לחינם, לשוא, לבטלה |
free of charge; in vain |
|
yazik por la pena, vinimos enbaldes (Moscona) |
|
ande tanto esta ensistiendo enbaldes no es (Moscona) |
|
nuestros esforsos fueron enbaldes (Moscona) |
|
enbasho adv. |
למטה, על הארץ, על הרצפה |
downstairs, on the ground, on the floor |
|
las peras estan kayendo enbasho (Moscona) |
|
la tijera kayo enbasho (Moscona) |
|
enbevdar v. |
השקה |
to water, give to drink |
|
kuando bien se enbevdo el rey kon el vino [...] (Moscona) |
|
enbonora f. |
ברכת הפרידה |
farewell blessing |
|
en vezes, las enbonoras turan mas ke la vijita (Nehama) |
|
enbuenoras f. |
ברכת ''בשעה טובה'' |
blessing: "at a good time" |
|
vini a dar las buenoras (Moscona) |
|
enchantado adj. |
אפוי למחצה, לא נאפה דיו; מאובן |
semi-baked, not baked enough; fossilized |
|
el pastel kedo enchantado (Moscona) |
|
enchikeserse v. refl. |
קטן, פחת, הצטמצם |
to be diminished, to be decreased, to grow smaller |
|
los dias enchikesieron (Moscona) |
|
enchorreado adj. |
רטוב עד לשד עצמותיו |
wet to the bone |
|
enchorreado en el agua/en la sudor/en la sangre (Nehama) |
|
endagora adv. |
זה עתה, רק הרגע, עכשיו; מעכשיו, מעתה |
just now, now from now on |
|
endagora estava akí (Nehama) |
|
endagora se tiene ke aparejar para el viaje (Nehama) |
|
endecha f. |
קינה |
lament |
|
al muerto se endecha siete dias, al loko todos sus dias (Moscona) |
|
tu tornates por mi mi endecha en baile (Moscona) |
|
endenyar/endenyarse v./v. refl. |
הואיל, נאות, נענה |
to agree, to consent |
|
no s'endenya de avlar kon kada uno (Moscona) |
|
enderechar v. |
יישר, תיקן, שיפץ, זקף, העמיד מחדש; הימין, פנה ימינה |
to straighten, to repair, to renovate, to erect, to reposition; to turn right |
|
enderechar las tuertedades/las indjustisias (Nehama) |
|
enderecharse v. refl. |
התיישר, הזדקף; שיקם את מעמדו; חזר למוטב |
to straighten up, to stand up straight; to rehabilitate his status; to return to the beneficiary |
|
ya se enderecho de la hazinura (Moscona) |
|
enderecho adv. |
למישרין, היישר |
directly |
|
tomando este kamino sales enderecho al charshi (Moscona) |
|
endesparte adv. |
מלבד זאת, נוסף לכך, לא רק ש- |
besides, in addition, not only that |
|
endesparte ke no lavora es también gastador (Nehama) |
|
tiene buena paga endesparte los sakshishes (Moscona) |
|
endevanar v. |
ליפף, כרך צנף (לפקעת); דיבר בלי להפסיק מבלי לומר דבר טעם |
to wrap ; to talk without stopping without saying a point |
|
la vida se va endevanando (Moscona) |
|
endevdado adj. |
חייב |
debtor |
|
endevdado komo el pusht Memed (Moscona) |
|
endevdar v. |
השקיע בחוב |
cause to sink into debt |
|
no me puedo endevdar en tal de fraguar (Moscona) |
|
endevinar v. |
ניחש, הגיד עתידות, התנבא |
to guess, to predict, to prophesy |
|
Indivina lo ke tengo en la mano (Moscona) |
|
Ya vo indivinar ke tuvites ke azer (Moscona) |
|
El indivino el motivo de su truble (Moscona) |
|
El sodro si no siente indivina (Moscona) |
|
endevino m. |
מגיד עתידות |
fortune teller |
|
fazme endevino, te faré riko (Nehama) |
|
Lo ke asovra del ladron se va al indivino (Moscona) |
|
Komio medra de indivino (Moscona) |
|
endientar v. |
הוציא שיניים (תינוק) |
to take out tooth (baby) |
|
kuando están endientando los rezin nasidos no kedan de yorar (Nehama) |
|
endir v. |
פילח, שיסע, בקע, סדק; הרס |
to slice, to crack, to rupture; to destroy |
|
este fijo, kon su negro komporto fendió a sus parientes en la salud i en la fortuna |
|
algunos mamiferos tienen la pisonia endida (Moscona) |
|
Tiene unyas fendidas komo el buey (Moscona) |
|
endjeniador/dera cf. indjeniador/dera |
|
|
|
el endjenyador de dito livro luzio (Moscona) |
|
endjenio cf. indjenio |
|
|
|
izo mil endjenios para reushir (Moscona) |
|
el mal trae el endjenio (Moscona) |
|
endjidear (t.) v. |
פגע ב-, גרם עוול, העליב, גרם אי נוחות, הכאיב |
to hurt, to cause injustice, to insult, to cause discomfort |
|
m'endjidea la kunduria (Nehama) |
|
endjoyar v. |
כיסה בתכשיטים; שימח, עינג (לפי האיט.) |
to cover with jewelry; to rejoice, to delight |
|
le topi un empiego par'al fijo, di ke lo endjoyi (Nehama) |
|
endorar v. |
הזהיב, ציפה זהב; קישט, ייפה; גרם אושר וסיפוק |
to gild, to to coat with gold; to decorate, to beautify; to cause happiness and satisfaction |
|
mizmo si me lo endoran no lo kiero (Nehama) |
|
nasen palos para endorar, nasen palos para aharvar (Nehama) |
|
kieres endorar a una ,madre? fazle las alavasiones de su fijo (Nehama) |
|
endormeser v. |
הצפיד, כיווץ, הקשה(אבר בגוף); הרגיע; הסיט תשומת הלב של מישהו/להרדים חושיו (כדי לרמותו) |
to shrink, to harden (organ in the body); to calm; to divert someone's attention/to numb his senses (to deceive him) |
|
antes de la operasion le endormesieron (Moscona) |
|
endureserse v. refl. |
התקשה, התחזק, התקשח, נעשה נוקשה |
to harden, to get stronger, to become stiff |
|
se le enduresió el korasón (Nehama) |
|
enemigo m. |
אויב |
enemy |
|
en kaer tu enemigo no te alegres (Nehama) |
|
si tu enemigo te kiere matar, madruga i mátalo (Nehama) |
|
al enemigo fáztelo amigo (Nehama) |
|
kuando el Dio está kontigo no t'espantes de tu enemigo (Nehama) |
|
Este kadar de sufriensas - ni al enemigo (Moscona) |
|
enfashar v. |
חיתל; חיתל ספר תורה |
to diaper; to wrap up the Tora roll |
|
va ke te enfashe tu madre (Moscona) |
|
ya lo enfashimos (Moscona) |
|
al suvrino no l'enfashimos (Moscona) |
|
enfasiar (port.) v. |
הטריד, ייגע, עייף, הציק, שיעמם |
to bother, to tire, to harass, to bore |
|
este komer ya m'enfastió (Nehama) |
|
ya enfasio al kolel (Moscona) |
|
enfasiarse (port.) v. refl. |
השתעמם, התעייף, התייגע |
to be bored, to get tired |
|
de no enfasiarse de ir i venir tantas vezes (Moscona) |
|
ya m'enfasyi d'asperar (Moscona) |
|
enfasio (port.) m. |
טרדה, טרחה, אי נעימות; שעמום |
harassment, hassle, discomfort; boredom |
|
no kero dar enfasio a la djente (Moscona) |
|
enfeuziarse v. refl. |
היה בעל אמונה מוחלטת בתמיכת/בהגנת, נתן מבטחו ב- |
to have an absolute trust in support/protection |
|
enfeuziarse en el Dio i no en fijo de ombre (Nehama) |
|
enfigusiarse v. refl. |
נשען, שם מבטחו ב- |
leaning, trusting in |
|
Enfiuzarse sovre suenyos es komo apanyarsede la solombra (Moscona) |
|
enfilar v. |
השחיל |
to thread |
|
kon los ojos me kiere enfilar (Nehama) |
|
enfinkar v. |
נעץ, סימרר |
to stick |
|
El kuchio me kedo enfinkado en la spalda (Moscona) |
|
enfinkarse v. refl. |
נתקע |
to get stuck |
|
Komo el sol ke esklarese demanyana i se enfinka en la tadre (Moscona) |
|
Un punchon me se enfinko en la planta del pie (Moscona) |
|
enflamar v. |
הבעיר, הדליק, הצית אש, חתה (גחלים); הלהיב, שילהב; גרם דלקת, גירה את העור |
to ignite, to ignite fire; to excite; to cause inflammation, to irritate the skin |
|
Estas palavras fueron bastantes para enflamar al puevlo (Moscona) |
|
enflamasión f. |
תבערה |
conflagration |
|
El braso lo tengo korolado-pandjar de la enflamasion (Moscona) |
|
enforkado adj. |
תלוי, מוקע |
hanged |
|
En kaza de enforkado no se avla de kuedra (Moscona) |
|
enfornado m. |
פעולת ההכנסה לתוך התנור; מכלול המאפה הנמצא בתנור |
act of insertion into the oven; the pastry assembly in the oven |
|
se le kemó el enfornado (Nehama) |
|
enforno m. |
אפיה; תנור |
baking; oven |
|
en el pir d'el enverano el enforno era geinam para la balabaya (Nehama) |
|
enforteser v. |
חיזק, גיבש, ביסס |
to strengthen, to consolidate, to establish |
|
enforteser las serraduras (Nehama) |
|
la luvia/el aire/el huego enfortesieron (Nehama) |
|
enfrankeado adj. |
שהפך למערבי/צרפתי(אירוני) |
who became western/French (ironic) |
|
en favlando le agrada emplear palavras enfrankeadas (Nehama) |
|
enfrente adv. |
ממול, מול, נוכח; נגד |
against, in front of, opposite to |
|
enfrente de mi kaza (Nehama) |
|
amóstrate siempre dulse kon el d'enfrente (Nehama) |
|
enfrente de mi vino, no vendas vinagre (Nehama) |
|
lo ke no kieres para ti no lo kieras par'al denfrente: (Nehama) |
|
enfrente del oro la plata vale poko (Nehama) |
|
Kon primos i parientes, komer i bever de enfrente (Moscona) |
|
Enfrente de mi kaza (Moscona) |
|
Si sos kapache sal enfrente (Moscona) |
|
enfroniar (port.) v. |
הכניס את הכר לציפה |
to insert the pillow into the pillowcase |
|
Loke te vas enfronyando tanto en esta kalor (Moscona) |
|
Ande mozos la regla es de enfronyar los kushines kada semana (Moscona) |
|
enfushkar (port.) v. |
העלה אבעבועות (ע''י כוויה, מזון מפולפל) |
to become filled with blisters (by burn, peppery food) |
|
La mano la tengo enfushkada de la kemadura (Moscona) |
|
enfuchido adj. |
דחוס |
compressed |
|
Enfuchido en la pudra (Moscona) |
|
Enfuchido de paras (Moscona) |
|
enfuchirse v. refl. |
נדחס |
to be compressed |
|
Ya s'enfucho de star tomando de uno i de otro (Moscona) |
|
enfuerteser v. |
חיזק |
to strengthen |
|
La karestia se esta enfuertesiendo de dia en dia (Moscona) |
|
enganchar v. |
תלה (על וו/אנקול); עיקל,נתן צורה מעוקלת |
to hang (on a hook); to give a curved shape |
|
Los dedos los tengo komo enganchadoes (Moscona) |
|
Se le engancho la boka (Moscona) |
|
enganyar v. |
הטעה, רימה, הונה, הוליך שולל; סחט (הוציא כסף במרמה) |
to deceive; to blackmail (to take money fraudulently) |
|
no te kiero enganyar (Nehama) |
|
Kedo enganyado en sus esperansas (Moscona) |
|
Ya me vo enganyando de mi para mi (Moscona) |
|
enganyarse v. refl. |
רימה עצמו, השלה עצמו |
to deceive himself |
|
kien kome la manyana no se enganya (Nehama) |
|
enganyo m. |
מרמה, רמאות, רמיה, תרמית, הונאה, גניבת דעת; בדותה, תחבולה, תכסיס |
cheating, deception, fraud; fib, trickery, ploy |
|
Esto es un enganyo (Moscona) |
|
Lo trusheron kon enganyo (Moscona) |
|
enganyería f. |
רמאות, רמיה, הולכת שולל |
deception |
|
Kon moldes de enganyeria i falsia (Moscona) |
|
englendjelik (t.) m. |
התבדרות |
entertainment |
|
Merki pepitas para englendjelik (Moscona) |
|
englenearse (t.) v. refl. |
התבדר,השתעשע, נהנה, העסיק עצמו בדברים המשכיחים דאגה/מכאוב; התעכב, עצר בדרך, התבטל, טייל להנאתו |
to have fun, to enjoy, to engage oneself in things that make forget worry/pain; to be delayed, to stop on the way, to idle away, to walk for pleasure |
|
las nochadas de envierno mos engleneamos en sentiendo kontar kozas del tiempo viejo/konsejas (Nehama) |
|
tadri de venir porke me engleneí en el kamino kon un amigo (Nehama) |
|
Va engleneate un poko kon las kriaturas (Moscona) |
|
englobar v. |
כלל, הקיף, הכיל |
to include, to encompass, to contain |
|
englobar dos anyadas en un bilanso (Nehama) |
|
englutir v. |
בלע, גמא, גמע |
to swallow |
|
apenas si tuve tiempo de englutir un bokado (Nehama) |
|
en los elguengos anyos ke sirvió en esta kaza, esta muchacha no englutió un día bokado dulse (Nehama) |
|
kien englute amargo no eskupe dulse (Nehama) |
|
la soba englute lenya (Nehama) |
|
este fecho ya englutió fortunas (Nehama) |
|
Esto no lo esto podiendo englutir (Moscona) |
|
Engluten los priadores su aver (Moscona) |
|
englutirse v. refl. |
בלע, אכל בחפזון |
to swallow, to eat in a hurry |
|
el djugo/los visios/las mujeres/el bever se englutieron a este desmeoyado (Nehama) |
|
Es kadir de englutirse una kaza entera (Moscona) |
|
engodrar v. |
פיטם |
to fatten |
|
A los ke sufren de korason no les dize engodrar (Moscona) |
|
engomado adj. |
צמיג, כמו גומי |
tire, like rubber |
|
La sereza esta bien engomada (Moscona) |
|
engormarse v. refl. |
נשא ייסורים, סבל מרירות ורוגז |
to endure anguish, to endure bitterness and irritability |
|
engormarse en un empiego (Nehama) |
|
engozar/engozarse v./v. refl. |
שבע, אכל לשובע |
satiated, who ate to satiety |
|
Ya m'engozi de yevar mal (Moscona) |
|
Ya me engozi de komer uva (Moscona) |
|
engrandeser v. |
גדל, שגשג, צמח; גידל(ילד); הגדיל, הרחיב, הרבה, העצים, הפריז, הגזים; גרם שגשוג |
to grow, to prosper; to raise (a child); to increase, to expand, to multiply, to empower, to exaggerate; to cause prosperity |
|
engrandesimos i enmalesimos (Nehama) |
|
el Dio engrandeska |
|
Lo pario, lo krio i lo engrandesio (Moscona) |
|
Engrandese la ora, engrandese el frio (Moscona) |
|
engrandeserse v. refl. |
התרחב, התפשט; גדל (עברו עליו שנות ילדותו ב-) |
to become wider, to spread; to grow up (he spent his childhood in) |
|
kien se engrandese sin tener valor, presto kae (Nehama) |
|
engrandeserse entre buena djente (Nehama) |
|
se engrandesio al kazal (Nehama) |
|
engrandesido adj. |
שגדל, שגודל, שטופח, מפותח, שבגר; שקודם, שהועלה בדרגה, ששופר מעמדו |
grown, nurtured, developed, matured; promoted, whose status improved |
|
nasido i engrandesido en buena kaza/en kaza de reyes (Nehama) |
|
engrasiado adj. |
מחונן, שחונן/זכה לחסד מיד אלוהים/מידי הטבע |
gifted, benefited from the hand of God/from the hands of nature |
|
engrasiado de el Dio i de la djente (Nehama) |
|
engrasiar v. |
נטה חסד ל-, העניק חן |
to tend kindness to, to bestow grace |
|
Si el Dio te engrasio kon ijos, dales buen kastigerio i purfia de kazarlos en sus mosedad (Moscona) |
|
engrasiarse v. refl. |
נעשה חביב (נאמר גם באירוניה על המפריז ברצון להתחבב) |
to become likable (also said with irony about someone who exaggerates his desire to be liked) |
|
la mosa (la novia) por s'engrasiar se suvió al musandara (Nehama) |
|
engresho m. |
טינופת שמנונית; ריב, מחלוקת (בין חברים קרובים) |
oily filth; quarrel, dispute (between close friends) |
|
los engreshos komplikan la vida (Nehama) |
|
engriar v. |
פלירטט, התעסק עם |
to flirt, to mess with |
|
No se engrie kon ombres ke los aze pekar en penserios negros (Moscona) |
|
engriamiento m. |
שמחה; אהבהבים |
joy; flirtation |
|
I tanto fue su alegria ke lo yamo engriamento (Moscona) |
|
engrishar v. |
פרע, סתר (שער) |
to dishevel (hair) |
|
Kaveyos engrishados (Moscona) |
|
enguyo/enguyos (port.) m. |
בחילה, קבס, גועל נפש |
nausea, disgust |
|
Me da enuyos de sintir ke [...] (Moscona) |
|
Enguyos de gumitar (Moscona) |
|
enhaminado (ebr.) adj. |
של חמין |
of cholent (hamin) |
|
El muestro esta enhaminado (Moscona) |
|
enhaminar (ebr.) v. |
שלק ביצה עדהשחמה (בחמין); בהשאלה: הרג |
to boil egg until it achieve browning; metaphor: to kill |
|
Ya m'enhamini de la kalor (Moscona) |
|
enhazinarse/enhazinearse v. refl. |
חלה, נחלה |
to fall sick (ill) |
|
Si le aze ambre le manka el pan i kuando kome por artarse , del mal se enhazina (Moscona) |
|
enharemado (ebr.) adj. |
מוחרם, מנודה |
excommunicated |
|
No te entremetas kon este enharemado (Moscona) |
|
enkachar v. |
כרך (ספר) |
to bind |
|
por enkachar se paga mas ke el koste del livro (Moscona) |
|
di los livros a enkachar (Moscona) |
|
enkalkado adj. |
מלא, מפוטם; אדוק, מאמין בצורה קנאית; קיצוני, מוגזם |
full, fattened; devout, zealously believing; extreme, excessive |
|
djidió enkalkado (Nehama) |
|
enkalmada f. |
רגיעה |
relaxation |
|
buena enkalmada se enkakmo (Moscona) |
|
enkampada f. |
פח, פחת |
trap |
|
en negra enkapada me enkampi (Moscona) |
|
enkampador m. |
צייד טומן פחים |
a hunter hiding traps |
|
eskapate komo el korso de la mano del kasador i komo pasharo de la mano del enkampador (Moscona) |
|
enkamparse v. refl. |
נפל בפח; נכשל (נתקל במשהו ונפל) |
to fall into trap; to bump into something and fall |
|
ya mos enkampimos en la bela (Moscona) |
|
se enkampo kon una negra de mujer ke no lo desha sosegar (Moscona) |
|
enkandelear v. |
זגג בסוכר גבישי, הכין פירות מסוכרים |
to glaze with crystalline sugar, to make candied fruit |
|
almendras/kastanyas/frutas enkandeleadas (Nehama) |
|
enkandjarse v. refl. |
נלכד, נשאב אל, הסתבך |
to be trapped, to be sucked into, to be entangled |
|
s'enkandjó en un embrolio ke no le desha ni tiempo de komer (Nehama) |
|
enkantado adj. |
מוקסם, מכושף; נדהם, המום; משותק מרוב הפתעה |
fascinated, enchanted; astonished, stunned; paralyzed by surprise |
|
kedó enkantádo de ver ensupeto a su ermano ke lo kreia muerto (Nehama) |
|
kedo enkantado de la lindura (Moscona) |
|
enkantarse v. refl. |
נדהם, התבלבל, איבד ראשו |
to be astonished, to be confused, to lose his head |
|
no te enkantes, no son oras de enkantar (Nehama) |
|
s'enkantó Hanino en medio el kamino (Nehama) |
|
tan grande es el echo , ke ya se enkanto (Moscona) |
|
enkantonado adj. |
מסתגר, מובדל, מופרש |
shutting oneself, separated, secreted |
|
dinguno no lo bushka, ayi esta enkantonado (Moscona) |
|
enkantonarse v. refl. |
התבודד, התבדל, הסתגר |
to be alone, to be separated, to be shut up |
|
una muchacha no deve enkantonarse, kale ke salga entre la djente (Moscona) |
|
enkanyar v. |
טינף, לכלך, זיהם, הטיל רפש |
to make dirty, to soil, to pollute, to slime |
|
Ande no se lo komio, es ke no le enkanyo (Moscona) |
|
enkargado adj. |
טעון, עמוס; נושא משרה/שליחות |
loaded; job/mission holder |
|
enkargado komo la mula (Moscona) |
|
esta enkargado kon una mision muy emportante (Moscona) |
|
enkargar v. |
הטעין, העמיס (על אוניה, כלי רכב); הטיל עול/שליחות/משימה |
to load (on ship, vehicles); to impose a burden/mission/task |
|
esto enkargado de parte del komite (Moscona) |
|
enkashar v. |
הכניס, החדיר, תחב, תקע, נעץ, טמן; המוני: הונה, ''זיין'', ''הכניס לו'' |
to insert, to tuck, to poke, to stick, to bury; vulg.: to deceive, ''fuck'' |
|
enkashar la mano en el fuego (Moscona) |
|
enkasha dos lenyos en la sosa (Moscona) |
|
enkasharse v. refl. |
נכנס, הכניס/השקיע עצמו, השתקע, נטמן, נדחק, תקע עצמו למקום שאינו רצוי בו; התכווץ, השתוחח; חדר, הסתנן |
to enter, to insert oneself, to bury, to be pushed, to stick oneself to an undesirable place; to shrink, to bend; to penetrate, to infiltrate |
|
ya me la enkasho (Moscona) |
|
tu no t'enkashes (Moscona) |
|
enkashatina f. |
גניבה, חטיפה, תרמית, הונאה; סחורה שאינה שווה דבר |
theft, kidnapping, fraud, deception; commodity that is worth nothing |
|
ke pekado de pagar tanta para por esta enkashatina (Moscona) |
|
enkativar v. |
שבה |
to capture, to take a captive |
|
no tengo otro remedio agora ya m'enkativi (Moscona) |
|
enkaza adv. |
אצלו, בביתו |
by him, in his house |
|
komer d'enkaza es ekonomiozo i saludozo (Nehama) |
|
los kuentos d'enkaza no valen a la plasa: (Nehama) |
|
enkí |
טינה, משטמה |
resentment |
|
Me tiene enki (Moscona) |
|
enkojer v. |
הצר, כיווץ, צימצם, צימק, קימט |
to narrow, to shrink, to wrinkle |
|
enkojer un vestido (Nehama) |
|
en lavandola la kamiza se enkojo (Moscona) |
|
enkolado adj. |
מעומלן |
starched |
|
kamiza enkolada (Nehama) |
|
enkolgar v. |
תלה, הוקיע |
to hang |
|
ropa/guantes para enkolgar en la oreja (Nehama) |
|
los vizinos dizen ke s'enkolgo (Moscona) |
|
koza te esta enkolgando por detras (Moscona) |
|
enkolga este kadro (Moscona) |
|
enkomendado adj. |
מצוּוה, מוזמן |
who is commanded, invited |
|
antes de salir, la patrona deshó enkomendádo a los servidores de meter todo en regla (Nehama) |
|
enkomendansa f. |
הוראה, פקודה, צו, מצווה; המלצה |
instruction, ordinance, order, mitzvah; recommendation |
|
las enkomendansas de la Ley (Nehama) |
|
porke kandela es la enkomendansa i luz la ley (Moscona) |
|
enkomendar v. |
ציווה, פקד, הורה; יעץ, המליץ; הזמין (בגד, נעלים לפי הזמנה) |
to command, to instruct; to advise, to recommend; to order (garment, shoes) |
|
enkomendár teshidos/un pantalón/un par de kundurias (Nehama) |
|
me lo enkomendo mil vezes (Moscona) |
|
enkomendame un kave (Moscona) |
|
enkonado adj. |
טמא, מחולל; מלוכלך, מטונף, מזוהם; טמא, מחולל, טבו |
unclean, desecrated; dirty, filthy; unclean, desecrated, taboo |
|
no se dio netilás la manyana, está enkonado i le kae todo de la mano (Nehama) |
|
después de fazer sus menesteres i mismo de urinar kale lavarse las manos para no kedar enkonado (Nehama) |
|
la mujer es enkonada mientres que tiene las reglas (Nehama) |
|
enkonar v. |
טינף, לכלך, זיהם; חילל, טימא |
to defile, to pollute; to desecrate |
|
el enkonado enkona todo lo ke toka (Nehama) |
|
no se le enkona la mano ... por poko (Nehama) |
|
enkonozo adj. |
מטמא |
defiles |
|
un djesto/un akto/enkonózo (Nehama) |
|
enkontrar v. |
פגש; ספג, נחשף ל- |
to meet; to absorb, to be exposed to |
|
oy lo enkontri en la kaye (Moscona) |
|
enkontro m. |
פגישה, מפגש, צירוף, התחברות |
meeting, joining, connecting |
|
enkontros buenos ke mos aparejen de los Sielos (Nehama) |
|
salio a su enkontro (Moscona) |
|
enkoronar v. |
הכתיר; גרם סיפוק עמוק |
to crown; to cause deep satisfaction |
|
enkoronar la ovra (Moscona) |
|
enkosharse v. refl. |
הפך לצולע/פיסח; איבד להיטותו לבצע את המשימה; הפך פתאום לחסר יכולת/כשרון/מיומנות; התנהל באופן ''צולע'' |
to became lame; to lose his eagerness to perform the task; to suddenly become incapable |
|
los fechos s'enkosharon (Nehama) |
|
enkovrado adj. |
מצופה נחושת; שציפויו נפגם |
copper plated; whose coating has been damaged |
|
no gizes en este tendjere porke esta enkovrado (Moscona) |
|
el tipsi esta enkovrado (Moscona) |
|
enkovrarse v. refl. |
קיבל טעם פגום (בשל הסיר שנפגם ציפויו) |
to get a bad taste (due to the pot whose coating is damaged) |
|
la komida esta enkovrando (Moscona) |
|
enkuadrado adj. |
ממוסגר, נתון במסגרת |
framed |
|
un diploma enkuadrado (Nehama) |
|
enkuvierta f |
דבר סתר, נסתרות; מחבוא |
a secret thing, hidden things; hiding place |
|
el Dio solo save las enkuviertas (Nehama) |
|
enkuvrir v. |
החביא, הסתיר, הצפין, שמר בסוד |
to hide, to keep secret |
|
enkuvrir la verdad/los fatos (Nehama) |
|
kuvierta de oro kon ke enkuvrieron los idolos su enmedio siendo de maredo (Moscona) |
|
enkuvrirse v. refl. |
התכסה; התחבא; נגעל |
to be covered; to hide; to be disgusted |
|
no te enkuvras en oras komo estas (Moscona) |
|
enlishearse (t.) v. refl. |
נתקע, נתפס |
to be stuck, to be caught |
|
No me enlishees te rogo (Moscona) |
|
Ande te enlisheates el pantalon (Moscona) |
|
enlodarse v. refl. |
התלכלך, התרפש, התכסה בוץ; הוכפש, הכפיש את שמו |
to get dirty, to be covered in mud; to be degraded, to defame his name |
|
no te enlodes en estos fechos (Nehama) |
|
enlokeser v. |
שיגע |
to drive insane, to madden |
|
No abasta ke el es loko, enlokese i a los otros (Moscona) |
|
enlusar v. |
פאר, קישט, הדר |
to decorate, to adorn |
|
enlusar la kaza (Nehama) |
|
enmaleser v. |
עשה רע, גרם לרוע, הרע |
to do evil, to cause evil |
|
la floshura de los parientes enmalese a los fijos (Nehama) |
|
a tenor ke va engrandesiendo va enmalesiendo (Nehama) |
|
enmelado adj. |
דביק, מרוח בדבש; כינוי לאדם מתרפס ודביק |
sticky, smeared with honey; a nickname for a submissive and sticky person |
|
Es muy enmelado (Moscona) |
|
Tengo los dedos enmelados (Moscona) |
|
enmelarse v. refl. |
הכתים אצבעותיו/לבושו בדבש; הסתבך בעסק או בתגרה |
to stain his fingers/his clothing with honey; to get involved in a business or a brawl |
|
Ya s'enmelo kon mi ermano (Moscona) |
|
Se enmelo de la mizma hazinura (Moscona) |
|
Toki miel i m'enmeli (Moscona) |
|
enmelatina f. |
הידבקות |
adhesion |
|
Enmelatina de persona (Moscona) |
|
enmeleskatina f. |
ערבוב; תקיעת אף |
mixing; sticking nose in |
|
Enmleskatina preta ke tiene en kada koza (Moscona) |
|
enmentar v. |
ביטא, הזכיר, איזכר, נקב בשם |
to express, to mention, to name |
|
apenas enmentas un djugete delantre esta kriatura ke kon gritos lo demanda (Nehama) |
|
I si komo no se puede saver todo lo enmentado en los livros de nuestros hahamim [,,,] (Moscona) |
|
enmleskar v. |
ערבב |
to mix |
|
No t'emleshkes en mis echos (Moscona) |
|
No enmleshkes karne kon kezo (Moscona) |
|
En enmleskando dulse kon agrio sale mayhosh (Moscona) |
|
enmofeserse v. refl. |
התעפש, רקב |
to become mouldy, to rot |
|
Ya me amofesi de asperar (Moscona) |
|
ennegreser v. |
השחיר, הכהה; עשה לרע/למרושע, השחית, השחית את המידות, סאב |
to blacken, to darken; to make evil/wicked, to corrupt |
|
la ija del djudio krese i enegrese (Moscona) |
|
ennegreserse v. refl. |
השחיר (מלכלוך), השחים, כהה; נשחת, נפגם, הורע; התפנק כילד כדי לקבל ליטוף |
to be blackened (dirt), to be browned/dark; to be corrupted, to be damaged/aggravated; to be pampered like a child to get caressed |
|
esta ropa se ennegresió por ser siempre mal lavada (Nehama) |
|
ennegresido adj. |
שהשחיר, איבד אתלבנוניתו (לבנים, סדינים); שהשחית דרכו; נשחת; שהתפנק כילד כדי לזכות בליטוף |
which blackened, lost his whiteness (bricks, sheets); who became corrupted; who indulged like a child to win a caress |
|
el lavado kedo enegresido (Moscona) |
|
ennovleser/bleser v. |
האציל, הגדיל כבודו ואצילתו; העניק תואר אצילות |
to become noble, to increase his honor and nobility; to award a degree of nobility |
|
el ser dezenteresado, el ser siempre djusto, el ser korajozo ennovlesen (Nehama) |
|
ennuvlarse v. refl. |
התענן, התכסה בעננים |
to become cloudy, to be covered with clouds |
|
el tiempo/el sielo s'ennuvló (Nehama) |
|
enojo m. |
כעס, זעם, מורת רוח |
anger, rage, resentment |
|
No me des enojo (Moscona) |
|
enorio m. |
צבי |
deer |
|
Asemeja mi kerido a korso o a enorio de los siervos (Moscona) |
|
enos (t.) adv. |
בקושי, זה אך |
hardly |
|
Enos me lo disheron (Moscona) |
|
Enos vinites i ya te keres ir (Moscona) |
|
enpiés adj. |
בעמידה, על הרגלים |
standing, on legs |
|
Si komo no ay siyas vas a estar enpies (Moscona) |
|
enraigado adj. |
מושרש |
rooted |
|
el mal está enraigado i no se deskarranka (Nehama) |
|
enraigar v. |
השריש |
to strike roots |
|
no deshes enraigar una hazinura akudéte presto, va ende el dotor (Nehama) |
|
enraigar manyas buenas/negras (Nehama) |
|
En esta kaza la amor era enraigada komo los enzinos en la tierra (Moscona) |
|
enraiziar v. |
השריש |
to strike roots |
|
La malisia se enraizio en el (Moscona) |
|
enrareser v. |
דילל, הקליש, עשה נדיר |
to dilute, to make rare |
|
las hazinuras apegadozas van enraresiendo en los paezes sivilizados (Nehama) |
|
enrasmado adj. |
צרוד |
hoarse |
|
tener el garón enrasmado/la boz enrasmada (Nehama) |
|
enreinar v. |
מלך, עלה על כס המלוכה, עלה לשלטון |
to reign, to ascend the throne, to ascend to power |
|
ya lo enreinates (Nehama) |
|
Mirate bien ke no se te enreine el mal (Moscona) |
|
enrikeserse v. refl. |
התעשר |
to get rich |
|
Kuando s'enrikese un djudio la mujer se le vee fea i la kaza estrecha (Moscona) |
|
enrisar v. |
סימר שער |
to cause the hair to stand on end |
|
Erizar kere dizir ponerse tiesos los kaveyos (Moscona) |
|
enriva prep. |
מעל, על גבי |
above, on top |
|
tomar una kriatura enriva los ombros/enriva la espalda (Nehama) |
|
echarse el komer por enriva (Nehama) |
|
tu, patrón, kieres ke se salga de la kaza antes del tiempo, ven, te daré enriva, te daré paras enriva (Nehama) |
|
tomó enriva de si de adovar dos amigos (Nehama) |
|
m'arresives a komer a tu kaza?-enriva de mi kavesa (Nehama) |
|
enrokeserse v. refl. |
נצרד, הצטרד |
to become hoarse |
|
ya s'enrokesió de tanto favlar (Nehama) |
|
ensalsar v. |
שימר ברוטב |
to preserve in sauce |
|
ensalsar peshe (Nehama) |
|
ensanyar v. |
הכעיס |
to anger, to enrage |
|
duro por ensanyar i lijero por afalagar (Nehama) |
|
ensanyarse v. refl. |
התרגז |
to become angry |
|
No me agas ensanyarme (Moscona) |
|
ensavanado adj. |
צבוע, ערמומי, חנפן, מדבר חלקות |
hypocrite, cunning, flattering, slippery |
|
espántate de los ensavanados (Nehama) |
|
enselar v. |
קינא |
to be jealous, to envy |
|
Chikitika no te kazes ke tu mama se va enselar (Moscona) |
|
enselarse v. refl. |
התקנא |
to be jealous, to envy |
|
M'enselo de la djente (Moscona) |
|
ensender v. |
הדליק, הצית |
set on fire, to ignite |
|
Todo el ke ensiende pleyto se inche de lepra (Moscona) |
|
Fuego de kontino sera ensendido sovre la ara (Moscona) |
|
enserado adj. |
מכוסה שעווה |
covered with wax |
|
no se manea, no faze djestos, párese un enserado (Nehama) |
|
enserrar v. |
סגר, הטיל הסגר, סיגר, אסר, כלא, עצר; הכניס להסגר, נעל, סתם, חתם; הכניס לייחוד (זוג שנישא) |
to close, to impose quarantine, to imprison, to detain; to put in quarantine, to lock, to clog; to introduce to "unity" (a couple that is just married) |
|
Esta noche se va enserrarbuen frio (Moscona) |
|
M'enserri entre kuatro paderes, no sto viendo ojo de bivo (Moscona) |
|
enserrarse v. refl. |
נסגר, הסתגר, התבודד |
be closed, to shut oneself, to be isolated, to seclude oneself |
|
enserrarse en kaza (Nehama) |
|
El sol konse el lugar de enserrarse (Moscona) |
|
ensevar v. |
לחוש את השומן באוכל |
to feel the fat in the food |
|
El pastel esta ensevando (Moscona) |
|
enshaguada f. |
שטיפה |
washing, rinsing |
|
Dale una enshaguada a este chini (Moscona) |
|
enshaguar v. |
שטף, הדיח |
to rinse |
|
enshaguar la ropa/los chinís (Nehama) |
|
enshaguar la boka (Nehama) |
|
enshemplado adj. |
נמשל ל-, דומה ל- |
for example, similar to |
|
el ombre es enshempládo a un tiesto roto (Nehama) |
|
Ya es enshemplado por su negrigura (Moscona) |
|
enshemplar v. |
המשיל, דימה ל- |
to liken to |
|
La ley se enshempla a espesias de vida (Moscona) |
|
Enshemplar por la plasa (Moscona) |
|
enshugadura f. |
כלי מרחץ (מגבות וכו') |
bath utensils (towels, etc.) |
|
yevar la enshugadura al banyo (Nehama) |
|
enshug(u)ar v. |
ייבש, ניגב, קינח, מחה |
to dry, to wipe |
|
ensugar la kolada (Nehama) |
|
ensugar la sudor (Nehama) |
|
Tovaja para enshugar las manos (Moscona) |
|
Enshugar las lagrimas (Moscona) |
|
enshugarse v. refl. |
התייבש, התייבש מאי אכילה |
to dry up, to dry up from not eating |
|
Detras de esta erma de dieta ya m'enshugi (Moscona) |
|
El lavado ya se enshugo (Moscona) |
|
enshundia f. |
לשד עצמות; שומן עוף |
bone marrow; chicken fat |
|
beraha i salu, todo ke te se aga shundias i godrura (Moscona) |
|
enshundiar v. |
פיטם, הלעיט |
to fatten, to feed |
|
enshundiar patos (Nehama) |
|
enshundiar indianas (Nehama) |
|
enshuto adj. |
יבש, מיובש |
dry, dehydrated |
|
Kedar al enshuto (Moscona) |
|
Pasa por aki ke esta enshuto (Moscona) |
|
ensima adv. |
למעלה, על גבי, מעל |
up, on top, over |
|
ensima el almario (Nehama) |
|
pasar el fregón por ensima el moble (Nehama) |
|
kieres ser byen servido? da alguna kozika ensima di la tarifa (Nehama) |
|
pasar por ensima (Nehama) |
|
ensúpito adv. |
פתאום, לפתע |
suddenly, all of a sudden |
|
el moso demanda ke le dupyen la mezada; ensupito (Nehama) |
|
ensuziar v. |
הכתים, טינף, לכלך, זיהם, אילח |
to stain, to defile, to soil, to pollute |
|
La kamiza ya se ensuzio (Moscona) |
|
Apenas eskapimos de alimpiar, no ampeses a ensuziar demuevo (Moscona) |
|
entafuyar v. |
הסתיר, לא גילה את קלפיו |
to hide, not to reveal his cards |
|
El baston kedo entafuyado (Moscona) |
|
Ande s'entafuyo? (Moscona) |
|
Para entafuyar las kozas es piri (Moscona) |
|
Ande la entafuyates la skova? (Moscona) |
|
ental conj. |
למען, במטרה ל- |
for the purpose of |
|
Es kapache de kitar sus dos ojos ental de kitar uno del d'enfrente (Moscona) |
|
Se struyo ental de alkansarla (Moscona) |
|
entamalado adj. |
קפוא מקור |
frozen from cold |
|
De la kaye vino entamalado (Moscona) |
|
entamalar v. |
הקפיא |
to freeze |
|
Aki esta d;entamalar (Moscona) |
|
entamalarse v. refl. |
קפא מקור |
to freeze from cold |
|
Ya m'entamali (Moscona) |
|
entendedor/dera n. |
מומחה, מבין עניין |
expert |
|
a buen entendedor, un biervo (Nehama) |
|
entendensia f. |
הבנה, ידע |
understanding, knowledge |
|
Entre los amigos falta la entendensia (Moscona) |
|
En supiensa i entendensia, alavar al Dio keriensia (Moscona) |
|
entender v. |
הבין, תפס (שכלית) |
to understand, to perceive |
|
entender una lingua/un problema (Nehama) |
|
kome kon kien komes i favla kon kien t'entiende (Nehama) |
|
poko favlar i mucho entender (Nehama) |
|
darse a entender kon djente de meoyo/kon lokos (Nehama) |
|
entender m. |
דעה, סברה |
opinion, conjecture |
|
Loke se entiende de esto? (Moscona) |
|
Dar a entender kon la sal i la pimienta (Moscona) |
|
entenderse v. refl. |
הגיעו לידי הבנה, הסתדרו ביניהם היטב, חיו בהרמוניה; התמחה/היה מומחה (בתחום כלשהו); הובן, הסתבר |
to come to an understanding, to get along well, to live in harmony; to specialize; to be understood, to turn out |
|
ya s'entendieron entre eyos (Nehama) |
|
entenderse en djoyas/en mulkyes/en vinos/en beverajes: (Nehama) |
|
Ya mos entendimos, no? (Moscona) |
|
entendido adj. |
מומחה; חכם, נבון; מובן |
expert; wise, prudent; understood |
|
médiko savio i entendido (Nehama) |
|
Es muy entendido en la ley (Moscona) |
|
Es un ombre entendido (Moscona) |
|
entenyir v. |
צבע, הספיג בצבע; גער, הוכיח קשות |
to paint, to soak in paint; to scold |
|
s'esta komportando muy negro, ya es ora ke lo entinia de mala manera (Nehama) |
|
entenyirse v. refl. |
הצטבע; השתכר |
to be painted; to get drunk |
|
s'entinyó bueno (Nehama) |
|
entero adv. |
לגמרי |
completely |
|
amojarse entero (Nehama) |
|
siente i arránkate entero: (Nehama) |
|
dezir la tefilá por entero (Nehama) |
|
Partio por entero (Moscona) |
|
entero adj. |
שלם, בלי פגם, מלא, כולל, כולו |
complete, flawless, inclusive |
|
un pan entero (Nehama) |
|
un día entero (Nehama) |
|
Se mojo entero (Moscona) |
|
Se komio un pan entero (Moscona) |
|
enterramiento m. |
קבורה, לוויה; התנהגות שפלה שראוי להקבר בעטיה באדמה |
burial, funeral; abject behavior that deserves being buried in the ground |
|
asistir a un enterramiento (Nehama) |
|
enterrar v. |
קבר, טמן, הטמין |
to bury |
|
Enterrar las paras (Moscona) |
|
Lo enterraron kon grande pompa (Moscona) |
|
enterrarse v. |
הסתגר, קבר עצמו |
to shut up, to bury oneself |
|
s'enterró en kaza, no sale mas entre gente (Nehama) |
|
Ya me se enterro la kara (Moscona) |
|
Ya m'enterro la kara en el lodo (Moscona) |
|
entesar v. |
מתח, משך |
to stretch, to pull |
|
Entesar el arko para asaetar (Moscona) |
|
enteshé m. |
פיליגרן, רקמת זהב או כסף |
filigree, gold or silver embroidery |
|
maniyas de enteshé (Nehama) |
|
entezada f. |
קור גדול, קפיאה |
great cold, freezing |
|
Afuera dio la entezada (Moscona) |
|
entezarse v. refl. |
קפא, נקרש |
to freeze, to solidified |
|
El rio s'entezo (Moscona) |
|
entiesarse v. refl. |
התעבה, התקשה |
to get thick, to harden |
|
En lavandolo s'entieso (Moscona) |
|
entikiyarse v. refl. |
רזה מאוד, השתחף, חלה בשחפת; סבל בלי הרף |
to become very thin, to get tuberculosis; to suffer constantly |
|
Ya m'entikei d'asperar (Moscona) |
|
entinyir v. |
השחיר; הכתים, הכפיש; קלקל, השחית |
to blacken; to stain, to defame; to spoil, to corrupt |
|
Entinyir las paras (Moscona) |
|
I entinyeron a la tonga en la sangre (Moscona) |
|
entinyirse v. refl. |
חלה, קלקל בריאותו |
to get sick, to spoil his health |
|
S'entinyo la salud (Moscona) |
|
entirisiarse v. refl. |
קפא, רעד מקור |
to freeze, to shake of cold |
|
Kon este paltiko delgado ya se entirisio (Moscona) |
|
entitulado adj. |
וכתר בשם |
named |
|
Un livro entitulado [...] (Moscona) |
|
entiviar v. |
עשה פושר |
to make lukewarm |
|
entiviár un agua k'está mucho kayente (Nehama) |
|
Desha la komida ke se entivie (Moscona) |
|
entiznar v. |
פייח, לכלך בפיח; גרם סבל נפשי/יאוש; נזף ב-, גער ב-, הוכיח |
to soot, to soak in soot; to cause mental suffering/despair; to rebuke at |
|
Todo s'entizno de los burus ke alimpimos (Moscona) |
|
entonar v. |
פצח בשיר; חלק מחמאות (פצחבשיר הלל) |
to start singing; to give compliments (to sing a song of praise) |
|
Entonar kantes de alegria (Moscona) |
|
entonses adv. |
אזי, אם כך; לפנים, מקודם |
so, then; before |
|
Entonsez seria olgansa a mi (Moscona) |
|
entonteser v. |
טמטם, המם, הדהים, הביך,הטפיש |
to make stupid, to stupefy, to stun, to astonish, to embarrass, |
|
el mal entontese i el bien agudese (Nehama) |
|
entorcharse v. refl. |
התפעל |
to admire |
|
Ya m'entorchi de las echas tuyas (Moscona) |
|
M'entorchi de ver la buena regla (Moscona) |
|
entornado adj. |
מוקף, אפוף; פתוח למחצה |
surrounded, enveloped; semi-open |
|
entornado de amigos/de enemigos (Nehama) |
|
entornar v. |
הקיף, סבב, סובב, אפף; פתח למחצה |
to surround, to rotate, to wrap; to half-open |
|
Las muchachas entornaron a sus madre (Moscona) |
|
entorno m. |
הקף; סביבה; פמליה, בני לוויה |
circumference; environment; entourage, companions |
|
En los entornos de las sivdad (Moscona) |
|
Al entorno de la meza (Moscona) |
|
entosegado adj. |
מורעל; מלא מרירות, קודר; שנהפך לעוין |
poisoned; full of bitterness, gloomy; who became hostile |
|
Mi marido esta entosegado de la afronta (Moscona) |
|
entosegar v. |
הרעיל; מילא מרירות; עורר טינה וחשד |
to poison; to fill with bitterness; to arouse resentment and suspicion |
|
Poko tosego no entosega (Moscona) |
|
entosegarse v. refl. |
הרעיל עצמו;התמלא מרירות; התמלא חשד וטינה; חש סבל ועגמה |
to poison oneself; to be filled with bitterness; to be filled with suspicion and resentment; to feel suffering and sorrow |
|
Aki te puedes entosegar del umo (Moscona) |
|
S'entosego de lo ke komio enkovrado (Moscona) |
|
entoteser v. |
גרם זמנית לאבדן התחושה ויכולת התנועה |
to temporarily cause loss of sensation and ability to move |
|
de tanto eskrivir me se entotesió la mano (Nehama) |
|
entrada f. |
כניסה, פרוזדור, חדר כניסה; מוצא; הכנסה; ערך מילוני |
entrance, hallway, entrance hall; exit; income; dictionary value |
|
d'entrada ya empesó kon gritos (Nehama) |
|
No le puedes entender ni la entrada ni la salida (Moscona) |
|
Sigun los livros la entrada amonta a [...] (Moscona) |
|
La entrada de la lotaria (Moscona) |
|
entradura f. |
כניסה; צורת הכניסה |
entrance; the form of the entrance |
|
Entradura de mez (Moscona) |
|
entrafikado adj. |
מסובך, מבולבל; סתוּר |
complicated, confused |
|
Eskritura entrafikada (Moscona) |
|
entranyas f. pl. |
קרביים, מעיים; הדברים ההכרחיים ביותר; המקום העמוק שבו שוכנת האהבה האמיתית |
intestines; the most necessary things; the deepest place where true love resides |
|
Kuando ampesa a skarvar es fin las entranyas (Moscona) |
|
Mojarse asta las entranyas (Moscona) |
|
entrar v. |
נכנס, חדר; התכווץ |
to enter, to penetrate; to shrink |
|
esta persona entra i sale por aki (Nehama) |
|
entró ladrón/ratón/guzano en esta kaza (Nehama) |
|
por onde entró el puntiko dedientro la mem (Nehama) |
|
entrar kon boka chika i salir kon boka grande (Nehama) |
|
entravarse v. refl. |
התכווץ, הצטמק; התבייש |
to shrink; to be ashamed |
|
M'entravi de entrar en konversasion kon una tal ilustre persona (Moscona) |
|
entre prep. |
בין; במשך |
between; during |
|
entre una kaza i la otra (Nehama) |
|
entre martes i mierkoles (Nehama) |
|
me demandí, me dishe entre mi (Nehama) |
|
entre lo karo i la barato, lo karo muchos vezes conviene mijor (Nehama) |
|
entre ermanos no kave pleito (Nehama) |
|
dar un punyo entre mushos i kara (Nehama) |
|
entre la suegra i la nuera keda la kaza sin barrer (Nehama) |
|
menazas, prometas fechas entr'el vino/entre la ravia no kontan (Nehama) |
|
Entre dos males se eskoje el mas chiko (Moscona) |
|
entregar v |
מסר, הפקיד בידי; הלשין |
to deliver, to entrust to the hands of; to inform on |
|
entregar una ropa kontra resevida (Nehama) |
|
entregar a uno una suma de moneda para ke la djire (Nehama) |
|
entregar a uno una kaza para ke l'arkile i la kuide (Nehama) |
|
al tiempo de la inkizisión el fijo entregava al padre (Nehama) |
|
es verguensa para un elevo de entregar a su kompanyero (Nehama) |
|
Fue entregado (Moscona) |
|
entregarse v. refl. |
התמסר לאויב, מסר עצמו לאויב, נכנע, הסגיר עצמו, התמסר |
to surrender oneself to the enemy, to surrender |
|
entregarse a la polisía (Nehama) |
|
S'entrego de komer serezas (Moscona) |
|
Entregarse a la vida (Moscona) |
|
Entregarse al inimigo (Moscona) |
|
entrekeser v. |
הדהה, הכהה, הכתים |
to fade, to darken, to stain |
|
la sudor entrekese la ropa: (Nehama) |
|
la mala vida entrekese (Nehama) |
|
entrelasar (fr.) v. |
שזר, קלע, שילב |
to weave, to combine |
|
entrelasar filos/paja/kanyas/ramas de arvol (Nehama) |
|
entremeter/se v. /v. refl. |
התערב; תיווך; קיים יחסי מין, התייחד |
to intervene; to mediate; to have sex |
|
El dia entero s'esta entremetiendo kon bavajadas (Moscona) |
|
Kon kualo t'estas entremetiendo? (Moscona) |
|
entremetido adj. |
שקוע ב-, מעורב ב- |
immersed in, mixed in |
|
entremetido en fechos/en bavajada/en kriaturerias (Nehama) |
|
entremientes (port.) prep. |
בינתיים |
meanwhile |
|
Entrimentes afitaron munchas kozas (Moscona) |
|
entrensar v. |
קלע צמות |
to braid braids |
|
El djuvio se entrenso (Moscona) |
|
entretanto adv. |
בתוך כך, במשך הזמן הזה |
meanwhile, during this time |
|
mos veremos de oy en kinze, entretanto vo a ir en Atena i vo atornar (Nehama) |
|
entretener v. |
קיים, החזיק, העסיק, תחזק, טיפח, פרנס; עיכב, השהה; שוחח, ניהל שיחה, החליף דעה |
to sustain, to hold, to employ, to maintain, to nurture, to provide for; to delay, to pause; to converse, to have a conversation, to exchange an opinion |
|
entretener a uno de una kuestión (Nehama) |
|
entretenerse v. refl. |
שוחח, דיבר עם; התפרנס, קיים עצמו, הזין עצמו |
to talk to; to make a living, to support oneself, to nourish oneself |
|
Se entretuvo unas kuantas oras kon [...] (Moscona) |
|
entretién m. |
פגישה, ראיון |
meeting, interview |
|
El entretien se eskapo (Moscona) |
|
entrevista f. |
ראיון; שידוך |
interview; matchmaking |
|
Tengo entrevista kon [...] (Moscona) |
|
entrezorar v. |
השביע רצון, גרם סיפוק, שימח |
to satisfy, to cause satisfaction, to make happy |
|
ya entrezorates a este autor en favlándole de sus eskritos, en alavándoselos (Nehama) |
|
entrikeser v. |
בילה |
to wear out |
|
La yaka de la kamiza esta entrikesida, ya la podras lavar mil vezes, esto es (Moscona) |
|
entrompesar v. |
התנגד ל-, הפריע, הכשיל, המעיד |
to resist, to interfere, to cause a failure, to cause to stumble |
|
la yaká/la kunduria me entrompesa (Nehama) |
|
entrompesarse v. refl. |
נתקל ב-, נכשל, מעד, כשל |
to encounter, to fail, to stumble |
|
entrompesarse a un moble (Nehama) |
|
entrompieso m. |
מכשול, מעצור, עיכוב, מגבלה; פח, מלכודת, מוקש |
obstacle, delay, limitation; trap, mine |
|
no ay entrompiéso (Nehama) |
|
entruviar v. |
קילקל, הכתים, העכיר |
to spoil, to stain, to make turbid |
|
el vistido no se entruvio afilu ke lo yeva dia de kada dia (Moscona) |
|
entufar v. |
הבאיש |
to stink |
|
La sarsicha esta entufando (Moscona) |
|
entumeserse v. refl. |
נרדם (אבר בגוף), קיבל עוית והתכווצויות |
to fall asleep (organs), to get spasm and cramps |
|
me se entumesió la pierna de tanto estar asentado (Nehama) |
|
enuko m. |
סריס |
eunuch |
|
I Paro s'ensanyo kontra sus dos eunukos (Moscona) |
|
envaniko adv. |
לאט, באיטיות; |
slowly |
|
Las puertas eran muevas i eskrushiran - avrildas envaniko non se sintira (Moscona) |
|
envano adv. |
לשוא |
in vain |
|
Envano, envano me se vino alado (Moscona) |
|
Envano ke no se vazie (Moscona) |
|
Todos mis esforsos fueron envano (Moscona) |
|
enveche de (it.) prep. |
בִּמְקוֹם |
instead of |
|
Lavan le dio a Yaakov a Lea enveche de Rahel: (Nehama) |
|
fijo mió, enveche de djugar ambézate la lisión (Nehama) |
|
envejeser v. |
הזקין, הזקין את גילו (הצהיר על גיל גבוה יותר); בילה (מרוב שימוש) |
to grow old, to declare a higher age; to spent (too much use) |
|
Los penserios azen enviejezerantes de su tiempo (Moscona) |
|
envelinarse v. refl. |
התאלח, הזדהם; נהפך לעוין |
to become infected; to become hostile |
|
este grano se envelinó (Nehama) |
|
enveluntar v. |
רצה, חפץ, התאווה; העניק (אלוהים) לה יכולת ללדת |
to want, to desire, to covet; to give (God) the ability to give birth |
|
m'envelunta el alma un paseo/un buen peshe/de ver a mi fijo (Nehama) |
|
lo ke m'envelunta el Dio, akeyo es (Nehama) |
|
el Dio te de lo ke envelunta tu korasón! (Nehama) |
|
el Dio enveluntó a Hanná ke era manyera i parió a Shemuel ke hue grande profeta en Israel (Nehama) |
|
Este kadar se le envelunto del alma (Moscona) |
|
Non enveluntes la dadiva del eskarso, porke su ojo es por kovrarse siete tantos (Moscona) |
|
Se le envelunto de ir a Vidin (Moscona) |
|
envenimarse (fr.) v. refl. |
הזדהם, התאלח, הורעל |
to be contaminated, to be poisoned |
|
la yará se envenimó (Nehama) |
|
entre yevar i traer se envenimaron los raportos entre dos buenos amigos (Nehama) |
|
enventar v. |
המציא; דמיין, בדה מליבו; נתן רעיון, עורר חשק; ארגן דבר מה שלילי |
to invent; to imagine, to fabricate from his heart; to give an idea, to arouse desire; to organize something negative |
|
La luz elektrika fue enventada por Edison (Moscona) |
|
Te rogo ke no enventes kozas ke no ay (Moscona) |
|
enveranada f. |
תקופת הקיץ |
summer period |
|
pasar la enveranada a la kampanya (Nehama) |
|
Enverso de mi (Moscona) |
|
Enveranada buena i klara! (Moscona) |
|
La enveranada entera paso en luvias (Moscona) |
|
enverano m. |
קיץ |
summer |
|
kuando los djidios se farán buenos, el enverano se les va fazer invierno (Nehama) |
|
envidia f. |
קנאה |
jealousy, envy |
|
Sentimientos inspirados por la envidia (Moscona) |
|
envidiar v. |
קינא |
to be jealous, to envy |
|
El eskaso a todo envidia (Moscona) |
|
envisiarse v. refl. |
נהנה מן החיים, עשה חיים; בלשון סגי נהור: סבל מבעיות וצרות |
to enjoy life; metaphorical: to suffer from problems and troubles |
|
pasó dos mezes en una kaza de kampanya komo en un paradizo sin penserios, kon un derredor muy agredavle i se envisió (Nehama) |
|
S'envisio, se izo espasio de ver (Moscona) |
|
envisio m. |
מתיקות; זללנות |
sweetness; gluttony |
|
Se fue detras de envisios de este mundo (Moscona) |
|
Ke le den a komer i a bever envisios de rey (Moscona) |
|
erbap (t.) adj. |
אדם מוכשר, כשיר, מומחה |
a talented, competent, expert person |
|
Si sos erbap sal enmedio (Moscona) |
|
eredad f. |
ירושה, נחלה |
inheritance |
|
Eredad i ventura azen rikeza, empero kontentes de korason es mijor ke todas dos (Moscona) |
|
ereser v. |
התמלא זעם, התכעס |
to be filled with rage, to get angry |
|
I no iriska tu folor en tu siervo (Moscona) |
|
erijir v. |
הקים, בנה, העלה, הגביה, הרים |
to erect, to build, to raise, to lift |
|
erijir un monumento (Nehama) |
|
ermandá m. |
"אח" (באירוניה) |
"brother" (ironically) |
|
El ermanda ke tiene ke ser, es kanyo kon lodo (Moscona) |
|
ermanim! interj. |
אחים! צרה גדולה באה עלינו! |
Siblings! Great trouble is coming upon us! |
|
Ermanim, grande mal mos vino a la kavesa (Moscona) |
|
ermano m. |
אח |
brother |
|
ya vino, ermano del Dio! ya se metió a gritar (Nehama) |
|
al malo tómalo por ermano (Nehama) |
|
ermanos i amigos seremos, en la bolsa no tokemos (Nehama) |
|
el ganar i el pedrer son ermanos (Nehama) |
|
me demandas ke le de a fulano una suma importante para kitarlo de apretó, de pedrer días por fulano, k'es fulano para mi? ermano de mi padre? ermano de mi madre? (Nehama) |
|
vo a vijitar a ermana Sara, a ermano Moshon - están hazinos (Nehama) |
|
Sin ermanos es komo sin pies ni manos (Moscona) |
|
ermení/erminí (t.) m. |
ארמני |
Armenian |
|
Es muy ermeni (Moscona) |
|
ermo! (port.) interj. |
דפוק! מחורבן! |
screwed! lousy! |
|
El ermo de uzo ke tiene de [...] (Moscona) |
|
ermoyo m. |
נבט, ניצן, זרע, לבלוב |
sprout, bud, seed, bloom |
|
En pastos de ermoyo me aze yazer, djunto a aguas de repozo me gia (Moscona) |
|
ermozo adj. |
יפה, נאה, הדור, אסטטי |
beautiful, handsome, aesthetic |
|
un ermozo ombre (Nehama) |
|
fulano me akonseja de no fumar, lo ermozo es ke el está fumando de kuando se alevanta la manyana fina kuando se echa la noche (Nehama) |
|
ermozo no es lo ke es ermozo, ermozo es lo ke plaze a la persona (Nehama) |
|
Es ermozo de kara (Moscona) |
|
No es ermozo avlar mintiras (Moscona) |
|
ermozura f. |
יופי, חן, נוי, תפארת |
beauty, grace, glory |
|
Tiene ojos por ermozura (Moscona) |
|
érremo (gr.) adj. |
עגום, אומלל; בעל כוונה רעה; מזיק, קטלני, - מלה הבאה לפני שם/תואר ומעניקה לו משמעות שלילית |
dismal, miserable; having a bad intention; harmful, deadly, - a word that comes before a noun / adjective and gives it a negative meaning |
|
un érremo uzo/este érremo vestido/esta érrema para (Nehama) |
|
ermozo dizes, no estás en ti, ke érremo ermozo (Nehama) |
|
me dates este beveraje komo una koza dulse; ke éremo dulse! Es amargo komo la fyel! (Nehama) |
|
esbafar v. |
שיחרר את לחץ האדים; השתפך |
to release the steam pressure; to gush |
|
Vino para esbafar un poko (Moscona) |
|
El arroz esta esbafado (Moscona) |
|
esbivlar (la ley) v. |
חילל, הפר (מצווה), עבר על (חוק); להגות לשוא את שם השם; להשתמש בחפצי קודש לצרכי חולין |
to desecrate, to violate (mitzvah), to pass on (law); to pronounce in vain the holy name; to use sacred objects for profane purposes |
|
esbivlar el sabá/esbivlar la Ley/el nombre del Dio (Nehama) |
|
Echar ojas de ley al sierko es esbivlar (Moscona) |
|
esforsarse v. refl. |
התאמץ, השתדל, התחזק; התאפק |
to strive, to strengthen; to hold back |
|
Me esto esforsando a konvenserlo (Moscona) |
|
esforso (port.) m. |
מאמץ, התאמצות |
effort |
|
Vo azer todos mis esforsos (Moscona) |
|
esgarrarse v. refl. |
הצטרד |
to become hoarse |
|
Ya m'esgari de avlar (Moscona) |
|
esglatarse v. refl. |
החליק; התפגר פתאום |
to slide; to die suddenly |
|
kijo abashar la eskalera kuatro a kuatro, s'esglató i se rumpió la pierna (Nehama) |
|
era un puerko, ya s'esglató, derecho a geinam ke se vaya! (Nehama) |
|
esgrimarse v. refl. |
נגעל |
to become disgusted |
|
Oy vidi una kulevra m'esgrimi entero (Moscona) |
|
esh (t.) m. |
בן זוג (גרב, נעל) |
one of pair (sock, shoe) |
|
El esh de esta kalsa no lo veo (Moscona) |
|
eshek (t.) m. |
חמור |
donkey |
|
lo yamimos a komer kon mozotros; disho no, i s'anojó; viendo ke ninguno le hue arrogar, eshek yebi s'asentó a la meza (Nehama) |
|
es.huegra f. |
חמות, חותנת |
mother-in-law |
|
es.huégra ni de barro buena (Nehama) |
|
entre la es.huegra i la nuera deshan la kaza sin barrer (Nehama) |
|
Esfuegra ni de barro es buena (Moscona) |
|
es.huela f. |
סוליה |
sole |
|
es.huela del sapato; es.huela del estivaleto (Nehama) |
|
es.huenyo m. |
שינה; חלום |
sleep; dream |
|
Lo ke la vieja keria en su esfuenyo se lo via (Moscona) |
|
esierkol m. |
שפה, פסולת, זבל |
waste, garbage |
|
m'esta sierko en los ojos (Moscona) |
|
eskabuirse v. |
נחלץ, השתחרר, נשמט, נעלם |
to be released, to be dropped, to disappear |
|
Me se eskabuyo de las manos (Moscona) |
|
El arroz se eskabuyo, no sta por enmedio (Moscona) |
|
eskadensia (it.) f. |
מועד פרעון |
payment date |
|
todo merkader ke se respeta paga sus bonos a la eskadensia (Nehama) |
|
eskalavrado adj. |
פצוע ראש, פצוע במצח |
head wounded, wounded in forehead |
|
Dado, mamado i eskalavrado (Moscona) |
|
eskalavrarse v. refl. |
נפצע בראשו; שבר את הראש, עשה מאמצים לפתרון בעיה |
to be wounded in his head; to break the head, make efforts to solve a problem |
|
La kaza la tenemos vazia, si un raton se kae - se eskalavra (Moscona) |
|
eskaldado adj. |
חלוט, שחלטוהו; שסובל מגרוי בעור; שספג מכות קשות; שאיבד ממוןרב (במשחק/בבורסה); שהונוהו במחיר |
boiled (by pouring boiled water); suffering from skin irritation; who suffered severe blows; who lost money (in a game/in the stock market); who was deceived in price |
|
tengo los pies skaldados (Moscona) |
|
eskaldar |
הרתיח, חלט, הגעיל; גרם גירוי בעור המרפק/ברך; הכה מכות נאמנות; הונה במחיר; גרם אבדן ממון |
to boil, to pour boiling water, to rinse in boiling water; to cause irritation of the skin of the elbow/knee; to beat hard blows; to deceive in price; to cause a loss of property |
|
el kavé turko, se beve eskaldando (Nehama) |
|
los pies los tengo eskaldados (Moscona) |
|
eskalera f. |
סולם, מדרגות |
ladder, stairs |
|
eskalera kómoda (Nehama) |
|
Eskaleras de dos pachas (Moscona) |
|
eskalón m. |
מדרגה, שלב (בסולם), דרגה |
step, step (of a ladder), rank |
|
Tres eskalones mas arriva (Moscona) |
|
eskama f. |
קשקשת (של דג) |
dandruff (of fish) |
|
Las eskamas de la maya (Moscona) |
|
eskapadura f. |
סוף, סיום, קץ, גמר, השלמה |
end, completion |
|
Eskapadura liviana ke tengas (Moscona) |
|
eskapar v. |
גמר, סיים, השלים, כילה; חמק, השתמט; הציל, הושיע |
to fnish, to complete; to dodge; to save |
|
eskapar un fecho (Nehama) |
|
no eskapa de favlar (Nehama) |
|
kuando s'eskapa el mundo? kuando se muere la persona (Nehama) |
|
belá ke se eskapa kon paras no es belá (Nehama) |
|
dale lo ke demanda i eskapa de el (Nehama) |
|
bendicho El ke mos eskapó! (Nehama) |
|
se kemó la kaza, eskapimos de las chinchas (Nehama) |
|
Eskapo los echos (Moscona) |
|
Eskapai ven (Moscona) |
|
Ya eskapi de eskrivir (Moscona) |
|
Mi vida esta en tu mano, si keres la eskapas kon una palavra de amor, de la muerte la arrankas (Moscona) |
|
Eskapo la vida (Moscona) |
|
Ya eskapo de yevar mal (Moscona) |
|
eskaparse v. refl. |
נמלט, ברח, התחמק; ניצל, נושע; נגמר |
to escape, to flee, to dodge; to be saved; to be finished |
|
Lo ke parese es ke ya se eskapo el mundo (Moscona) |
|
Se le eskapo la azeite de bivir (Moscona) |
|
eskapasión f. |
יום, גמר; הצלה |
termination, finish; rescue |
|
Eskapasion de todos los males, ishala (Moscona) |
|
eskarado adj. |
חצוף, ציניקן, עובר על גדרי הצניעות |
cheeky, cynical, goes over the fence of modesty |
|
Porke a kavza de la mujer eskarada, viene el ombre asta un pedaso de pan (Moscona) |
|
eskarar v. |
החציף, נתן לו את הסיבות להתחצף; זנה |
to give him the reasons to be rude; to fornicate |
|
no eskares al fijo, favlale sin gritos i malidisiones (Nehama) |
|
eskaravajeado adj. |
'מרוח'', עשוי ברשלנות |
made negligently |
|
un kuzidó eskavarajeado (Nehama) |
|
eskarinyarse v. refl. |
התגעגע, נאכל געגועים |
to miss, to be eaten by longings |
|
Ya m'eskarinyi de mi ermana, vo ir a verla (Moscona) |
|
eskarinyo m. |
געגוע |
longing |
|
El eskarinyo es huerte mas ke la muerte (Moscona) |
|
El Dio guadre de kamino i de eskarinyo (Moscona) |
|
Ya me muero de eskarinyo (Moscona) |
|
eskarpin m. |
נעל נמוכה, נעל שטוחה |
low shoe, flat shoe |
|
Este anyo salieron eshkarpas de goma (Moscona) |
|
eskarsedad/eskarsidad f. |
קמצנות |
stinginess |
|
D'este kadar de eskarsura de ombre no tengo ke ver (Moscona) |
|
eska(r)so m.& adj. |
קמצן, צייקן; נדיר |
miser; rare |
|
al eskarso i al djumérd a todos le viene uno (Nehama) |
|
eskarvadero m. |
חטטנות |
snooping |
|
Eskarvadero ke tiene (Moscona) |
|
eskarvar/eskarvarse v./v. refl. |
חיטט, נבר, חפר; חיפש באופן מדוקדק |
to pry, to dig; to search carefully |
|
eskarvar las faldukueras/un almario (Nehama) |
|
eskarvarse la narizes/los dientes/las orejas (Nehama) |
|
la gayina eskarva la tierra i topa ke komer (Nehama) |
|
No te vayas eskarvando los oyido (Moscona) |
|
Eskarvate las aldikeras (Moscona) |
|
Eskarvar el klavo i el burako (Moscona) |
|
eskasarse v. refl. |
התפנק |
to be pampered, to be spoiled |
|
Vino a eskasarse ande su madre (Moscona) |
|
No te vayas eskasando (Moscona) |
|
eskasiano m. |
מוזג, שר המשקים (פרש תיוסף) |
the beverage commissioner (biblical) |
|
Pekaron el eskasiano del rey de Ayifto i el panadero a su sinyor el rey de Ayifto (Moscona) |
|
eskaso adj. |
קמצן, צייקן, כילי; נדיר |
stingy, rare |
|
Eskasos de Vizu (Moscona) |
|
eskatimar v. |
קימץ, חסך יתר על המידה; עקב וחיפש בקפידה |
to skimp, to save too much; to follow and search carefully |
|
No eskatimes en el presio (Moscona) |
|
La mitsva no la aga de baldes, sino ke la merke kon sus paras i no eskatime en eya (Moscona) |
|
eske? interog. |
האין זה כך? |
Is not it so? |
|
Otro echo no tenesh eske? (Moscona) |
|
eskierda f. |
שמאל |
left |
|
Si a la eskierda i aderechare, i si a la derecha i aeskierdare (Moscona) |
|
eskifo (it.) m. |
גועל, בחילה, מיאוס, קבס; זלזול |
disgust, nausea; contempt |
|
eskifo da de verlo/de sentirlo (Nehama) |
|
eskilensia f. |
מחלה, חולי |
Illness, sickness |
|
Le viene una mala eskilensia ke se muere de eya (Moscona) |
|
eskitarse v. refl. |
עזב, יצא מ-; התפטר |
to leave; to resign |
|
no está mas al mizmo posto, ya s'eskitó (Nehama) |
|
esklareser v. |
הבהיר, ברר; הנץ (שמש/יום) |
to clarify, to find out; to rise (sun/day) |
|
si no esklarese no amanese (Nehama) |
|
esklavo m. |
עבד; סוג אריג פשוט לתפירת מדי חיילי השולטן |
slave; a simple type of fabric for sewing the Sultan's soldiers' uniforms |
|
kedar esklavo vendido debasho las devdas: (Nehama) |
|
Esklavo fuimos a Paro en tierra de Ayifto (Moscona) |
|
eskojer v. |
בחר, ברר, מיין |
to select, to sort |
|
la fruta freska se vende a un presio si es a eskojer, i mas barato si es a la sirá (Nehama) |
|
kien mucho eskoje peor le venga i no s'anojga (Nehama) |
|
Se eskojo por prezidente (Moscona) |
|
Ke se eskoja uno de estos aniyos (Moscona) |
|
eskojida f. |
בחירה, מיון; מה שנבחר |
selection, sorting; what is chosen |
|
buena/negra eskojida (Nehama) |
|
eskojido adj. |
נבחר, משובח; ממויין |
selected, fine; sorted |
|
una asistensia eskojida (Nehama) |
|
eskolar v. |
יצא בסוף יום עבודה/בסיום העבודה; יצא מביה''ס; ניקז, ייבש מנוזלים; אסף הנוזל (שמן/דבש) שעלה על גדותיו |
to leave at the end of the work day/at the end of the work; to leave school; to drain, to dry from liquids; to collect the liquid (oil/honey) that has overflowed |
|
eskolar la miel/l'azeite (Nehama) |
|
el chan ya dio Sulucha no skolo, ke guay de su madre Sulucha ya bolo (Moscona) |
|
los elevos dainda no shkolaron (Moscona) |
|
eskolario adj. |
בית ספרי |
of a school |
|
los livros eskolarios (Nehama) |
|
eskolarse v. refl. |
זב; התרוקן, רזה, התייגע; התרוקן מכספו |
to drip, to empty, to lose weight, to get tired; to run out of money |
|
la plasa, las kayes, la sivdad s'eskolaron (Nehama) |
|
eskombrado (cat.) adj. |
נקי, מטואטא, מפונה; מסודר |
clean, swept, evacuated; arranged |
|
Aki no se puede ver eskombrado (Moscona) |
|
eskombrar (cat.) v. |
פינה, ביער, ניקה, כיבד, טאטא; סילק מכשולים (מהדרך) |
to evacuate, to clear, to clean, to sweep; to remove obstacles (out of the way) |
|
El eskombrar me toma la manyana entera (Moscona) |
|
eskonder v. |
החביא, הסתיר, הצפין, העלים; האפיל |
|
|
eskonder la verdad (Nehama) |
|
kierer eskonder el sielo kon la mano, kon un dedo (Nehama) |
|
arrojar la piedra i eskonder la mano (Nehama) |
|
kien s'eskonde detrás d'un dedo se le ve el puerpo entero (Nehama) |
|
ni del Dio ni del vezino no se puede eskonder (Nehama) |
|
Djugar al eskonder (Moscona) |
|
Del Dio i del vizino nada se puede eskonder (Moscona) |
|
eskondidijo m. |
מחבוא, מסתור |
hiding place |
|
Salio de su eskondidijo (Moscona) |
|
Tiene mania de eskondidijo (Moscona) |
|
eskondido adj. |
חשאי, סודי; חבוי, נחבא, נסתר |
secret, confidential; hidden, concealed |
|
lo eskondido salió a luz (Nehama) |
|
En lugar eskondido (Moscona) |
|
eskontrar v. |
נתקל, פגש באופן בלתי צפוי |
to encounter, to meet unexpectedly |
|
No tokes kozas suzias ke puedes eskontrar en mil olaim (Moscona) |
|
eskontrarse v. refl. |
נבהל קשות, נטרף מפחד |
to be severely frightened, ro be devoured by fear |
|
Se eskontro de los gritos (Moscona) |
|
eskopo (it./port.) m. |
מטרה, תכלית, יעד, כוונה |
purpose, goal, intention |
|
A ke eskopo? (Moscona) |
|
Kon ke eskopo? (Moscona) |
|
eskova f. |
מטאטא, מכבדת |
broom |
|
eskova mueva barre bueno (Nehama) |
|
eskozer v. |
צרב, גרם כאב צורב |
to burn, to cause a burning pain |
|
Me esta eskoziendo la yara (Moscona) |
|
eskrito m. |
כתוב; תעודה; צוואה; חוזה |
written; diploma; will; contract |
|
eskrito está sovre la palma lo ke deve de yevar el alma (Nehama) |
|
eskrito adj. |
כתוב |
written |
|
Ya esta eskrito en la palma lo ke tiene ke yevar la alma (Moscona) |
|
eskritura f. |
כתב, כתב יד; ניהול ספרים |
handwriting; book management |
|
tener buena/negra eskritura (Nehama) |
|
Tiene buena eskritura (Moscona) |
|
Eskritura grega (Moscona) |
|
Ken no puede meldar su eskritura es azno de buena natura (Moscona) |
|
eskrivano m. |
סופר, לבלר, סופר סת''ם |
scribe (bibl.), clerk, scribe of Tora scrolls |
|
Un eskrivano fransez disho [...] (Moscona) |
|
eskrividero m. |
כתבנות כפייתית |
compulsive writing |
|
está kon un mal eskrividero, no asolta un punto la penina (Nehama) |
|
eskrividor m. |
מחבר; סופר, לבלר, פקיד, רשם, סופר בית דין |
author; scribe, clerk, |
|
El eskrividor de la presente [...] (Moscona) |
|
eskrivir v. |
רשם, כתב |
registerer, court clerk |
|
eskrive antes ke des i despues ke tomas (Nehama) |
|
Tengo de eskrivir (Moscona) |
|
Eskrivitelo en el meoyo (Moscona) |
|
Eskritos en livros de vida (Moscona) |
|
eskrivirse v. refl. |
נרשם; התכתב |
to register; to correspond |
|
M'eskrivi por miembro (Moscona) |
|
eskrushir v. |
חרק (שיניים), השמיע קול חריקה |
to gnash (teeth), to make a creaking sound |
|
me demandó el dupyo del presio i no kije deskontarlo, eskrushi dientes i pagi (Nehama) |
|
kere untado la puerta ke no skrusha (Moscona) |
|
eskuchar v. |
האזין, הקשיב; ציית, שמע בקול; שינן (שעור, תפילה) |
to listen, to listen; to obey, to memorize (lesson, prayer) |
|
kien no eskucha a la madre eskucha a la mala madrasta (Nehama) |
|
kien no eskucha a la mujerika se arretuerse la orejika (Nehama) |
|
Eskucha lo ke t'estan avlando (Moscona) |
|
Eskucha a tus djenitores (Moscona) |
|
Eskucha la lishion (Moscona) |
|
eskudiyar v. |
יצק לקערה; הגיש אוכל |
to pour into a bowl; to serve food |
|
Esto me lo eskudiaron oy (Moscona) |
|
eskuezer v. |
צרב, גרם צריבה בשל מורת רוח על הוצאה מופרזת |
to burn, to cause burning due to resentment for excessive spending |
|
el limón eskueze sovre una yara (Nehama) |
|
m'eskuezen las beshigas de la boka (Nehama) |
|
eskulka m. |
מרגל |
spy |
|
No son tus siervos eskulkas (Moscona) |
|
eskulpidor m. |
פַּסָּל |
sculptor |
|
Eskulpidor o eskriviente de leyes sovre tavlas (Moscona) |
|
eskuma (port.) f. |
קצף |
foam |
|
la azeite esta tan negra ke la paila se incho de skumatina (Moscona) |
|
de la ira le salia skumaraje de la boka (Moscona) |
|
eskupina f. |
רוק |
saliva |
|
va i ven presto, vo a echar una eskupinika en basho: (Nehama) |
|
eskupinada f. |
רקיקה, רקיקה בפרצוף |
spitting, spitting in the face |
|
Komer maldisiones i eskupinadas (Moscona) |
|
eskupir v. |
ירק, רקק; גילה סוד |
to spit; to tell a secret |
|
kien al sielo eskupe en la kara le kae (Nehama) |
|
en el podjo donde bevites agua no eskupas (Nehama) |
|
kien englute amargo no eskupe dulse (Nehama) |
|
esta koza de skupir las unyas (Moscona) |
|
ken eskupe al sielo en la kara le kae (Moscona) |
|
eskureser v. |
החשיך, האפיל, העיב, הקדיר,עמעם, ערפל |
to darken, to obscure, to dim |
|
echates las velas, eskuresites la udá (Nehama) |
|
kon tus espiegasiones embroliadas eskuresites la kestión al lugar de aklararla: (Nehama) |
|
las nuves eskuresen el sol (Nehama) |
|
Kuando muncho eskurese es para amaneser (Moscona) |
|
eskureserse v. refl. |
החשיך (נעשה חשוך), הקדיר (נעשה קודר) |
to become dark, to become gloomy |
|
a las oras de tadre el sielo se eskurese (Nehama) |
|
el korasón s'eskurese de ambezar lo ke se pasó en Birkenau (Nehama) |
|
eskurido adj. |
סחוט; ספוג |
squeezed; soaked |
|
Eskurido en la agua (Moscona) |
|
eskurina f. |
חשיכה, חושך, אפילה, חושך מצרים, חשיכה עמוקה; ''מציאה'' |
darkness, darkness, deep darkness; ''bargain'' |
|
kaminar a las eskurinas (Nehama) |
|
Merko una eskurina de patatas ke al mundar la meata se fue aporaya (Moscona) |
|
eskurir v. |
נטף, טפטף; סחט |
to drip; to squeeze |
|
Meter los chinis a eskurir (Moscona) |
|
La para le esta eskuriendo por la pacha (Moscona) |
|
eskuro (port.) adj. |
חשוך, אפל, אפלולי; כהה, קודר; עגום; מעורפל; שקשה להסבירו, שקשה להבינו |
dark, gloomy, dim; dark, gloomy; bleak; fuzzy; that is difficult to explain, that is difficult to understand |
|
kuanto mas eskura esta la nochada, mas presto amanese (Nehama) |
|
el fecho kedó eskuro (Nehama) |
|
el zoar es un eskrito eskuro (Nehama) |
|
todo me lo izo skuro (Moscona) |
|
eskuro (port.) m. |
אדם פסימי, רואה שחורות |
a pessimistic |
|
es de los eskuros (Nehama) |
|
eskuza (port.) f. |
התנצלות, הצטדקות; תירוץ, אמתלה |
apology, justification; excuse |
|
eskuza de muchos, eskuza de bovos (Nehama) |
|
esmerar v. |
צחצח, ליטש; טיהר; טיפל באופן קפדני |
to brush, to polish; to purify; to carefully handle |
|
Limpio komo el oro refinado I ezmzrado siete vezes (Moscona) |
|
esmersar v. |
קנה, רכש, עשה קניות |
to buy, to shop |
|
mas vale un buen esmersar ke un buen ganar (Nehama) |
|
esmover v. |
ריגש, גרם התרגשות, עורר רחמי |
to excite, to cause excitement, to arouse pity |
|
Ezmover sus tiendas (Moscona) |
|
esmoverse v. refl. |
התרגש |
to get excited |
|
Ezmoverse de su lugar (Moscona) |
|
esnaf (t.) m. |
איגוד מקצועי, גילדה; בורגנות זעירה; בורגני זעיר; בעל מלאכה |
trade union, guild; tiny bourgeoisie; tiny bourgeois; craftsman |
|
Apartiene al esnaf de los tenekedjis (Moscona) |
|
Es un buen esnafiko (Moscona) |
|
espada f. |
חרב, סיף |
sword |
|
Espada de siete kortes (Moscona) |
|
espalankar/espalankarse v. |
התנשם |
to pant, to breathe heavily |
|
Ya m'espalanki de korrer arriva I abasho (Moscona) |
|
espalda f. |
גב, שכם; כושר עמידה |
back, shoulder; stamina |
|
dar la spalda (Moscona) |
|
avlar a la spalda (Moscona) |
|
espaldera f. |
משענת גב; החלק האחורי של |
back support; the back of |
|
la spaldera de la kaza (Moscona) |
|
espander v. |
פיזר, זרה; פרש, גלל; תלה/פרש כביסה ליבוש |
to disperse; to spread, to scroll; to hang/spread laundry for drying |
|
espande la pacha fina onde te alkansa la kolcha (Nehama) |
|
No te vayas espandiendo todo esto (Moscona) |
|
Se esta espandiendo arriva de su boy (Moscona) |
|
Las flores de la nieve espandesen komo la lana (Moscona) |
|
espandidura f. |
התפשטות, פרישה, התפרסות; מרחב, שטח |
spread; space |
|
I la espandidura denonsia la ovra de sus manos (Moscona) |
|
En la espandidura de los sielos (Moscona) |
|
espantar v. |
הפחיד, הבעית, החריד, הבהיל |
to scare, to frighten, to terrify, |
|
Lo espantaron ke lo van a entregar (Moscona) |
|
espantarse v. refl. |
פחד, ירא, התירא, נבהל, נבעת, נחרד, נאחז פחד |
to be afraid, to panic, to be anxious, to be filled with fear |
|
kien del Dio s'espanta no viene en falta: (Nehama) |
|
me despertó d'una d'una, ensúpeto, me espantó (Nehama) |
|
no s'espanta ni del guerko (Nehama) |
|
espántate de los kayados, de los ke van arrez de paré (Nehama) |
|
espantarse de ratón/de ladrón/de hazinura (Nehama) |
|
espántate de aire de kaleja i de pedo de vieja (Nehama) |
|
s'espanta el ojo de ver el gasterio en tiempo de boda (Nehama) |
|
No m'espanto de nada (Moscona) |
|
Espantate de djudio riko, de grego boracho I de turko prove (Moscona) |
|
espanto m. |
פחד, מורך לב, מורא, אימה, יראה, חרדה, בהלה; פוביה |
fear, terror, awe, anxiety, panic; phobia |
|
ay espanto de ratón/de fuego/de hazinura/de muerte (Nehama) |
|
Le entro espanto (Moscona) |
|
No tiene espanto de dinguno (Moscona) |
|
No tiene espanto del Dio (Moscona) |
|
No me espanto - ya me aziron por espanto (Moscona) |
|
El Dio diera ke mis espantos fueran en vano (Moscona) |
|
espantozo adj. |
פחדן, מוג לב, מפוחד, פחדני; מטיל פחד |
cowardly, frightened; who casts fear |
|
esta kriatura es muy espantoza, no durme sin pavolia (Nehama) |
|
Un fuego espantozo amenazava todas las kazas de la kaleja (Moscona) |
|
esparanyar v. |
חסך |
|
|
Esparanya las avlas vazias (Moscona) |
|
El ke no esparanya de si arekoje para otros (Moscona) |
|
esparanyo m. |
חסכון |
|
|
Yevarse kon esparanyo (Moscona) |
|
esparzido adj. |
מפוזר, נפוץ; דליל |
|
|
los djidios están esparzidos en kuatro partes del mundo (Nehama) |
|
Los djudios estan esparzidos por el mundo entero (Moscona) |
|
La kamareta esntera esta esparzida de migas (Moscona) |
|
esparzir v. |
פיזר, הפיץ, זרה |
|
|
I enbio sus saetas I los esparzio (Moscona) |
|
En esparziendo de este polvo no keda nil is de chincha (Moscona) |
|
espasiar v. |
טייל במרחב הפתוח |
|
|
se fueron a spasiar (Moscona) |
|
espasiarse v. refl. |
התבדר, השתעשע; בלשון סגי נהור: לסבול מצרות וטרדות |
|
|
me spasiyi de ver [...] (Moscona) |
|
espasio m. |
מרחב, שטח, חלל; רווח, מרווח; סדק; שעשועים, בידור, פנאי; תענוג,עונג |
|
|
Los kuerpos selestes rodean en el espasio (Moscona) |
|
Espasio de ver (Moscona) |
|
I se vayan avriendo al espasio nuestras mezas (Moscona) |
|
una kara - spasio (Moscona) |
|
espavoreserse v. refl. |
נבעת |
|
|
No te espavoreskas en tu djuzgar derechedades (Moscona) |
|
espejarse v. refl. |
טעה לחשוב, הביןהפוך, דימה לראות בטעות, נתחלף לו דבר בדבר; ראה עצמו בראי; נצנץ, הבריק; בחן בסקרנות |
|
|
La muchacha no sale de kaza sin atakanarse I espejarse (Moscona) |
|
espejo m. |
מראה, ראי, אספקלריה; בבואה; נצנוץ, זיו; דוגמא, דגם |
|
|
t'echates a bever, kieres saver lo ke te va akonteser? tienes el espejo de tu tío, de tanto bever se le kemó el fégado i se murio mansevo (Nehama) |
|
espekulasión f. |
ספסרות, ספקולציה |
|
|
lo djuzgaron por spekula (Moscona) |
|
esperansa f. |
תקווה, תוחלת, סיכוי |
|
|
si me kitas la esperansa me kitas la vida (Nehama) |
|
esperansa de salir lokos (Moscona) |
|
La esperansa ke se detadra es dolor de korason (Moscona) |
|
Kon la esperansa todo se alkansa (Moscona) |
|
esperar v. |
קיווה, ציפה, ייחל, חיכה |
|
|
kien bive esperando muere krepando: (Nehama) |
|
kien de otro espera se dezespera (Nehama) |
|
Espero de pueder reushir (Moscona) |
|
esperiensa f. |
נסיון, חוויה |
|
|
Merkansa de eksperiensia (Moscona) |
|
espesatina f. |
עובי, סמיכות |
|
|
Este kadar de espesatina de dulse no me tiene afitado (Moscona) |
|
La espesatina de este ombre no la esto podiendo tragar (Moscona) |
|
Agora no empeses kon las espesatinas ke uzas tu (Moscona) |
|
espesear v. |
עיבה, עשה לסמיך |
|
|
El dulse se deve de espesar otro un poko (Moscona) |
|
No te vayas espesando (Moscona) |
|
espesia f. |
סוג, מין; תבלין; בושם |
|
|
Brigantes, asasinos I ladrones de la peor espesia (Moscona) |
|
espeso (1) adj. |
צפוף, סמיך, עבה, עבות, צמיג (נוזל); מלוכד, קומפקטי |
|
|
Tomo un yoro espeso I minudo (Moscona) |
|
El tren tadra muy espeso (Moscona) |
|
espeso (2) adj. |
קפדן, נוקדן, איסטניס, נוקדן |
|
|
No te agas espeso (Moscona) |
|
espesura f. |
עובי, צפיפות |
|
|
Komo de espesura de kriansa (Moscona) |
|
No ay roza sin espino (Moscona) |
|
espidirse v. refl. |
התעכל |
|
|
no me se espidió el komer (Nehama) |
|
espina f. |
קוץ, עצם דג |
|
|
bushkar la spiga por milizina (Moscona) |
|
espino m. |
שיח, סנה; קוץ, חוח; כינוי לזד |
|
|
no ay roza sin espino (Nehama) |
|
esplikar v. |
הסביר, באר, פרש; הצדיק |
|
|
Komo se eksplika ke [...] (Moscona) |
|
Agora me ekspliko la razon de su komporto (Moscona) |
|
esplikarse v. refl. |
הצטדק, הוכיח צדקתו, הבהיר עצמו; התבאר; התפרש |
|
|
Ven mos eksplikaremos (Moscona) |
|
espolvar v. |
איבק (הסיר את האבק) |
|
|
Esta ija ya m'espolvo (Moscona) |
|
espondjado adj. |
ספוגי |
|
|
no kamines sovre lo espondjado (Nehama) |
|
espondjar v. |
הספיג; שטף את הרצפות |
|
|
a las servideras d'al tiempo, la mansevez se les ia en espondjar i fregar (Nehama) |
|
espozado adj. |
ארוס, מאורס |
|
|
Tambien a los espozados les salio nueva moda, parese ke ya estan kazados en antes de azer boda (Moscona) |
|
espozo/za n. |
חתן/כלה; בעל/אישה נשואה, רעיה |
|
|
no me des por espoza a la ke presto rie i presto yora: (Nehama) |
|
esprimida f. |
סחיטה; לחץ להשגת דברמה ממישהו (''סחיטה''); מאמץ קל הנעשהבלי חשק |
|
|
dar una sprimida al limon (Moscona) |
|
esprimirse v. refl. |
עשה מאמץ חזק וניכר לעין; לחץ כדי לעשות צרכיו; נלחץ לתרום בלי רצון |
|
|
kuando ya s'esprimió dio dos soldos para los proves onde los otros dieron diez frankos (Nehama) |
|
esprito m. |
רוח; אלכוהול, ספירט, כוהל; אד זיקוק; רוח רפאים, רוח |
|
|
el meldar mantiene el esprito (Nehama) |
|
espuntar m. |
הנצה, פתיחת פרח |
|
|
este kaminante viene de londje, de onde despunta el sol (Nehama) |
|
las flores empesaron a espuntar (Nehama) |
|
espuntar v. |
הנץ, צץ, ביצבץ, צץ ועלה, הופיע, נפתח (פרח) |
|
|
la igera spunto sus igos (Moscona) |
|
la nave spunto en el orizonte (Moscona) |
|
kuando spunta la luna [...] (Moscona) |
|
estableser v. |
ייסד, ביסס, כונן, הקים |
|
|
Para estableser la verdad [...] (Moscona) |
|
establesido adj. |
מבוסס; מיושב |
|
|
Estavlesido en Varna (Moscona) |
|
estada f. |
שהייה, שהות, המצאות |
|
|
En mi estada en el ajeno (Moscona) |
|
estado m. |
מצב, מעמד, נסיבות; סמכות; מדינה |
|
|
las leyes del estado (Nehama) |
|
No esto en estado de azer este plazer (Moscona) |
|
estajarse v. refl. |
נעצר |
|
|
No se estajan de azer orasion (Moscona) |
|
estajo m. |
הפרדה, מחיצה, רווח, מרווח |
|
|
entre las tavlas de un parké no kave estajo (Nehama) |
|
estankar v. |
סתם, חסם, עצר, אטם; נעצר, הפסיק; חדל/נח ממאמץ |
|
|
ya estankó la sangre/la luvia (Nehama) |
|
estanko m. |
עצירה, הפסקה, הפוגה |
|
|
la fuente estuvo kurriendo la noche entera sin estanko (Nehama) |
|
estanyar v. |
ציפה בבדיל; נזף, ענש |
|
|
komo s'estanya el kovre arrelumbra (Nehama) |
|
estar v. |
היה, נמצא; שהה, התעכב; פועל עזר לציון התמשכות הפעולה |
|
|
no está en kaza (Nehama) |
|
kuantos estamos? (Nehama) |
|
ke tiempo está? está de luvia (Nehama) |
|
estamos el primo del mez (Nehama) |
|
estar en kamino (Nehama) |
|
Esta en kaza (Moscona) |
|
Esto okupado (Moscona) |
|
Esto kaminando, fumando bailando (Moscona) |
|
Estamos a diez kilometros de leshura (Moscona) |
|
Esta en viaje (Moscona) |
|
Estamos del mizmo pareser (Moscona) |
|
Estamos de akordo (Moscona) |
|
Estar en kada koza (Moscona) |
|
Komo estas? (Moscona) |
|
Komo esta el sinyor padre? (Moscona) |
|
Estar de buenas (Moscona) |
|
No estar en si (Moscona) |
|
No se steyga en su reposo (Moscona) |
|
Por lo ke estamos bindigamos (Moscona) |
|
Desha a star (Moscona) |
|
Desha a star, toma hase (Moscona) |
|
estatura f. |
קומה, גובה |
|
|
Toda estatura delantre de ti se enkorva (Moscona) |
|
este pron. dem. |
זה |
|
|
este pan para este kezo (Nehama) |
|
Ken es este? (Moscona) |
|
Este kadar de grande (Moscona) |
|
Este boy de ijo (Moscona) |
|
estendido adj. |
פרוש, נפוץ |
|
|
Estendido en la tierra (Moscona) |
|
Este uzo es muy estendido (Moscona) |
|
estera f. |
מחצלת; שטיח כניסה |
|
|
dormir enriva de una estera: (Nehama) |
|
Vino kon la estera kemando (Moscona) |
|
esteso (it.) adj. |
זהה |
|
|
el hazino esteso deve de kuidarse (Nehama) |
|
el shastre me fizo un vestido esteso del ke yevo enriva (Nehama) |
|
esteso m. |
אותו דבר |
|
|
Ve de su haver I aze lo esteso (Moscona) |
|
estía f. |
קוץ, שבב |
|
|
donde salió esta estia? de akel mal madero (Nehama) |
|
estiedra f. |
צד שמאל; יד שמאל |
|
|
kaminar a la estiedra de uno (Nehama) |
|
estiedro adj. |
שמאלי |
|
|
la mano estiedra/el pie estiedro/el ojo estiedro/el lado estiedro (Nehama) |
|
estierko/estierkol m. |
אשפה, זבל |
|
|
echar al estierko (Nehama) |
|
estilar v. |
הוגיע, עייף, ייאש (בהמתנה ממושכת וכו') |
|
|
Ya se me estilaron las orejas (Moscona) |
|
estilarse v. refl. |
התייגע, התעייף, התייאש |
|
|
mos estilimos en el frío i el aire fina ke vino (Nehama) |
|
estima f. |
הערכה, הוקרה, כבוד |
|
|
De alta estima I de korason (Moscona) |
|
estimado adj. |
מכובד |
|
|
Lo ke demandas estimado? (Moscona) |
|
El patron lo estima muncho; el es estimado I de sus kolegas (Moscona) |
|
estimar v. |
כיבד, העריך, הוקיר; העריך, שם, עשה שומה |
|
|
Al prove lo estiman kuando es sezudo I al riko por su rikeza (Moscona) |
|
estirarse v. refl. |
השתרע, התרפה; מת, שבק חיים; נהיגה ביהירות ובצורה מנופחת |
|
|
S'estiro un poko (Moscona) |
|
Ya me s'estiraron las orejas por komer (Moscona) |
|
esto pron. dem. |
זה, הזה |
|
|
esto es echo kolay (Moscona) |
|
estofa f. |
אריג, בד; בד משי, ברוקאד |
|
|
Estofa de alta fantazia (Moscona) |
|
estómago m. |
קיבה |
|
|
dolor d'estomago (Nehama) |
|
Komo estas kon el estomago? (Moscona) |
|
Estomago se kere (Moscona) |
|
estrafutarse (it.) v. refl. |
לא נתן חשיבות ל-, לא היה איכפת לו מ- |
|
|
estrafutarse de una koza/de uno (Nehama) |
|
estranyedad f. |
זרות, מוזרות; נכר, ארץ זרה |
|
|
A las vezes tienes uas estranyedades ke azen pensar (Moscona) |
|
I no te enkorves a Dio de estranyedad (Moscona) |
|
estranyo adj. |
מוזר, משונה, תמהוני, הפכפך, גחמן; זר, נוכרי |
|
|
Non sea en ti Dio estranyo (Moscona) |
|
estrasar v. |
הרס, החריב, נהג כוונדאל |
|
|
Toda la vida kamina estrasado (Moscona) |
|
estrasos m. pl. |
הרס, נזקים גדולים כתוצאה של ונדליזם/ מלחמה/ רשלנות/כוחות טבע וכו' |
|
|
Aviendo kavzado estrasos en la fragua [...] (Moscona) |
|
estrechar/estrechear v. |
הצר |
|
|
El pantaloon m'esta ancho kale dado ke me lo estrechen (Moscona) |
|
estrecharse v. refl. |
הצטמק, התכווץ; דאג, אכל את עצמו, חש מועקה |
|
|
de ver estas manzías s'estreca el alma/el korasón (Nehama) |
|
estrecho adj. |
דחוק, לחוץ, צר; הדוק; דחוק (כספית); קמצן, מוציא כספו בקמצנות |
|
|
el tiempo es estrecho (Nehama) |
|
la famiya es grande i la kaza chika, estamos estrechos (Nehama) |
|
la komida está muy estrecha para tantas personas (Nehama) |
|
Es estrecho I de kara kurta (Moscona) |
|
Ya savemos ke sos estrecho, agora tom alas kozas a la anchura (Moscona) |
|
Mas vale komer un pan estrecho debasho de su techo, mas ke estrecharse en kaza estranya (Moscona) |
|
estrechura f. |
צרוּת (צר); מצוקה, דוחק, דוחק (כספי), צמצום |
|
|
Estamos biviendo en grande estrechura (Moscona) |
|
Mi ermano esta pasando grandes estrechuras (Moscona) |
|
No me metas en estrechura (Moscona) |
|
estremeser m. |
זעם, זעף, רוגז; תוקפנות |
|
|
deshalo, no le favles oy, está kon estremeser (Nehama) |
|
estremeser v. |
הפחיד, זעזע, החריד, גרם חלחלה, הטיל אימה, הבעית |
|
|
el djemido del tigre estremese (Nehama) |
|
Me asonyi un esfuenyo ke me izo estremeser (Moscona) |
|
De la tempesta los montes estremesen (Moscona) |
|
Estremeser las karnes (Moscona) |
|
Estremesedvos I no pekesh (Moscona) |
|
estremeserse v. refl. |
הזדעזע, רעד, נבעת, נבהל, חרד |
|
|
s'estremese komo del guerko: (Nehama) |
|
estremeserse del padre/del mestro/del maestro (Nehama) |
|
estrenado adj. |
שחנכו אותו, שמשתמשים בו לראשונה |
|
|
este vestido es estrenado de oy (Nehama) |
|
estrenar v. |
חנך, לבש בפעם הראשונה, השתמש בפעם הראשונה |
|
|
estrenar kaza/un moble/un vestido (Nehama) |
|
fraguar una kaza i estrenarla (Nehama) |
|
Me estreni kalsado (Moscona) |
|
Kuando te vas a estrenar el vistido? (Moscona) |
|
estrenarse v. refl. |
לבש בגד חדש |
|
|
es muy embelekado, kada dos por tres se estrena una hazinura (Nehama) |
|
estreya f. |
כוכב, מזל, גורל |
|
|
este vestido está la estreya negra (Nehama) |
|
Ver las estreyas (Moscona) |
|
Le valio la estreya (Moscona) |
|
estreyado m. |
שמים מכוכבים |
|
|
no te fíes del estreyado ni del marido d'al lado (Nehama) |
|
estreyería f. |
אסטרונומיה; אסטרולוגיה, קריאה בכוכבים |
|
|
Lo alkansaron a saver kon hohma de la estreyeria (Moscona) |
|
Los estreyeros estavan kada noche en la estreyeria (Moscona) |
|
estreyero m. |
אסטרונום, אסטרולוג, חוזה בכוכבים |
|
|
Estreyeros ke esparten los sielos pensando de divinar de eyos lo ke a de vinir (Moscona) |
|
estrindjar (it.) v. |
הידק, לחץ, מתח; גרם חרדה, הדאיג |
|
|
s'estrindje el korasón kuando se pensó a los fornos de Birkenau (Nehama) |
|
estrindjar la chintura (Nehama) |
|
estripar v. |
הוציא את המעיים, פתח את הבטן |
|
|
la djentoria fue tanta ke ya me ivan a stripar (Moscona) |
|
estriparse v. refl. |
החליק, גלש |
|
|
M'estripi para pasar entre tanta djentoria (Moscona) |
|
estruidero m. |
נטיה להשחית, נטיה לבלות |
|
|
struidero de kalsado ke tiene este ijiko (Moscona) |
|
estruir v. |
גרף, החריב, השם, הרס, השמיד, בילה (מרוב שימוש), קלקל |
|
|
esta purga lo estruyó (Nehama) |
|
estruirse v. refl. |
כילה את כוחו, ''הרס'' את עצמו; התקלקל, נהרס, חרב |
|
|
s'estruyó el mundo para ke diera sien frankos para los proves (Nehama) |
|
las ropas, los vestidos, los kalsados s'estruyen kon el tiempo (Nehama) |
|
ten pasensia, no se struyo el mundo! (Moscona) |
|
ya me strui de gastar (Moscona) |
|
lo ke parese ke ya se struyo el mundo, barminam (Moscona) |
|
estruisión f. |
חורבן, שאיה, הרס, התמוטטות |
|
|
este fecho hue estruisión para fulano (Nehama) |
|
el kavo del pekador struision i para su yaga non milizina (Moscona) |
|
la karestia esta struision del mundo (Moscona) |
|
estudiar v. |
למד, עיין ב-, חקר |
|
|
se fue a studiar (Moscona) |
|
estuguerser v. |
הטיל אימה |
|
|
vino ensupito i me estuguersió (Nehama) |
|
esvachearse (t.) v. refl. |
חזר בו, התחרט, ויתר על; איבד את החשק; הסיח דעתו |
|
|
Ya me ezvachei (Moscona) |
|
Va ezvacheate un poko (Moscona) |
|
eventualidad f. |
מקריות; אפשרות |
|
|
Por toda eventualidad (Moscona) |
|
evidensia f. |
ודאות |
|
|
Meter en evidensia (Moscona) |
|
evlát (t.) m. |
בן |
|
|
Alkavo alkavo es tu evlat (Moscona) |
|
exajerar v. |
הגזים, הפריז; השתמש לרעה, השלה, הטעה |
|
|
no kale exajerar las kozas (Moscona) |
|
la persona puede bever ma no exajerar (Moscona) |
|
existensia f. |
קיום, מציאות, ישות |
|
|
no kreo en la existensia de [...] (Moscona) |
|
ey adv. |
כאן, פה |
|
|
ey está (Nehama) |
|
no te kedes ey (Nehama) |
|
eyaya! interj. |
ההיא שם, המסכנה! |
|
|
Eyaya lo ke esta yevando kon este borrachon (Moscona) |
|
Eyaya de la bova (Moscona) |
|
ezdear (t.) v. |
מחץ, מעך |
|
|
Ya se me ezdeo la mano (Moscona) |
|
ezmusharse v. refl. |
נפל על הפנים |
|
|
Ya s'ezmusho (Moscona) |
|
facha (1) (it.) f. |
פנים, פרצוף, קלסתר; מראה, מראית עין, חזות; יוקרה, שם טוב |
face; appearance; prestige, good name |
|
facha de ombre, facha de león (Nehama) |
|
la facha de un sesto de fruta (Nehama) |
|
de facha a la paré/al sol/a la mar (Nehama) |
|
amostravos al espejo i la facha vos vere (Moscona) |
|
fadario m. |
גורל (של מישהו); גורל, פור |
destiny (of someone); fate |
|
Al fadario no lo topimos en kaza (Moscona) |
|
fadarse v. refl. |
המזל האיר לו פניו |
luck lit up his face for him |
|
ya se le fado un vestido muevo (Nehama) |
|
fadika f. |
פיה קטנה |
little fairy |
|
El echo me lo devo de eskapar yo, no van a vinir las fadikas a azermelo (Moscona) |
|
fado m. |
גורל; כישוף, קסמים |
fate; witchcraft, magic |
|
Esto le fue el fado (Moscona) |
|
fafuria f. |
בד דקיק ולא חזק |
thin and not strong fabric |
|
Esto no esta basma - esta una fafuria (Moscona) |
|
faiz (t.) m. |
רבית |
interest (money) |
|
Tomar paras kon faiz (Moscona) |
|
fakir (t.) m. |
נזיר הודי, פאקיר; מסכן, עני |
indian monk, fakir; poor man |
|
Ay fakir ayi (Moscona) |
|
falda m. |
חיק, חֹצֶן; צד, שוליים, כנף הבגד; חצאית |
lap, bosom; side, hem, wing of garment; skirt |
|
inchirse la falda de fruta (Nehama) |
|
tomar una kriatura a la falda (Nehama) |
|
falsador m. |
כזבן, רמאי; אדם שאינו עומד בדיבורו |
a swindler; a person who does not keep his word |
|
I karera de falsadores es dura i trayen dolores (Moscona) |
|
falsar v. |
רימה, הונה, בגד, לא עמד בדיבורו, מעל |
to cheat, to deceive, to betray, does not keep his word, to embezzle |
|
La manteka la ampesaron a falsar (Moscona) |
|
falsedad f. |
צביעות, אי כנות; שקר, רמיה, רמאות |
hypocrisy, dishonesty; lie, cheating |
|
De mintira i falsedad mira de alesharte, en kaminos de verdad mira de andarte (Moscona) |
|
falsía f. |
צביעות, אי כנות; שקר, רמיה, מעל; סוג של דג סול |
hypocrisy, dishonesty; lie, deceit; sole (fish) |
|
Todo lo de este mundo es falsio (Moscona) |
|
falso adj. |
כוזב, מזויף, מסולף, שקרי, מעוות; שגוי, מלאכותי, מעושה, מוטעה |
false, falsified, perverted; Wrong, artificial, fake |
|
Es in falso ke no ay sigundo (Moscona) |
|
falta f. |
משגה, שגיאה, טעות; פגם; עבירה, עוון, חטא, אשמה; חוסר, חסרון, מחסור |
error, mistake; defect; offense, iniquity, sin, guilt; lack, scarcity |
|
es su falta si se izo hazino, kumió mucho (Nehama) |
|
por falta de mezos, kedó sin fecho (Nehama) |
|
La falta tuya se remarko (Moscona) |
|
Una madre i una manta tapan munchas faltas (Moscona) |
|
Su faltura era mijor (Moscona) |
|
faltar v. |
שגה; חסר, היה חסר; לא קיים (את החובה) |
to make a mistake; to be missing; to fail to comply (the obligation) |
|
faltar de huersas/de moneda/de tiempo/de amigos (Nehama) |
|
me kansi ke viniera a pasear kon mi, faltava ke lo tomara en brasos (Nehama) |
|
Me faltan 1000 levos para pagar la politsa (Moscona) |
|
Konstati ke aparte de lo otro me faltan i paras (Moscona) |
|
Mueve faltan para minyan (Moscona) |
|
I no faltimos ni uno de nombrar (Moscona) |
|
Falta sea la onor (Moscona) |
|
falto adj. |
חסר, משולל, מחוסר |
missing, deprived, lacking |
|
El aroz esta falto (Moscona) |
|
fama f. |
שם, פרסום, תהילה, מוניטין |
name, publicity, fame, reputation |
|
tener buena fama/negra fama (Nehama) |
|
toma fama buena i echate a arrovar (Nehama) |
|
Kompra para ti fama buena ke eya te akompanyara (Moscona) |
|
Da buena fama, pishate en la kama (Moscona) |
|
Mijor es la buena fama ke el buen azeyte i el dia de la muerte ke el dia de el nasimiento (Moscona) |
|
farfur/í (t.) m. |
כלי חרסינה, פורצלן |
porcelain |
|
Ni chini ni farfuri! (Moscona) |
|
Ni chini ni farfuri (Moscona) |
|
faropia f. |
שרשראות, כבלי ברזל |
chains, iron chains |
|
Por atar sus reyes kon faropias (Moscona) |
|
farsí (1) (t.) m. & adj. |
פרסי; פרסית; שפה מתוחכמת שאינה מובנת להמון העם |
persian; persian (language); a sophisticated language that is not understood by the masses of the people |
|
el fransez lo avla farsi (Moscona) |
|
fas f. |
פנים (פני המים/כדור הארץ) |
surface (water/earth) |
|
al tiempo del diluvio, las aguas kuvrieron la fas de la tierra (Nehama) |
|
fashado adj. |
עקוד (עקודים נקודים וטלואים) |
spotted |
|
Ovejas fashadas, pintadas i pedriskadas (Moscona) |
|
fasina f. |
אלומה |
sheaf |
|
Vendras a la vejez a la fuesa komo se rekoje la fasina en su tiempo (Moscona) |
|
fasla f. |
כתם שומן; כינוי לאשה גסת רוח |
grease stain; a nickname for a rude woman |
|
El pantalon esta yeno de faslas (Moscona) |
|
Kuando l'eskudias ampesa a skarvar por ver si le kayo buena fasla (Moscona) |
|
La vizina mueva esta una fasla (Moscona) |
|
fatiga f. |
עייפות, לאות, יגיעה, חולשה, רפיון; טירדה, טורח |
fatigue, tiredness, weakness, laxity; nuisance, burden |
|
Kon pasensia i fatiga todo se alkansa (Moscona) |
|
Retirate mansevo, tu tiempo non piedras, ni menos a tu kuerpo fatiga le metas (Moscona) |
|
Afuera sta fatiga grande (Moscona) |
|
fatigar v. |
עייף, הוגיע, ייגע, הלאה; הטריד; חש ברע בשל אוכל; גרם עצירות |
to tire, to weary; to bother; to feel bad due to food; to cause constipation |
|
el komer mucha dolsura afatiga (Nehama) |
|
fatigarse v. refl. |
נלאה, התעייף, התייגע |
to get tired |
|
Sin fatigarse no ay ganas (Moscona) |
|
fatigozo adj. |
מעייף, מוגיע; על מזג אוויר: מעיק, מחניק |
tiring; (on weather :) oppressive, stifling |
|
El tiempo esta fatigozo (Moscona) |
|
fato (it.) m. |
עובדה, מקרה, ארוע, התרחשות, חוויה |
fact, case, event, occurrence, experience |
|
kontar un fato (Nehama) |
|
los fatos le dieron razón (Nehama) |
|
fatura (2) (port.) f. |
חזות, מראה חיצוני; חזות ירודה ובלויה; אדם לבוש בלואים |
appearance; poor and worn appearance; a man dressed in rags |
|
Barminam en la fatura ke lo vidi (Moscona) |
|
favor m. |
חסד, חן, טובה (עשה לו טובה) |
kindness, grace, favor |
|
Votar en favor de [...] (Moscona) |
|
favorizar (fr.) v. |
העדיף, נטה חסד ל-, נתן זכות יתר ל- |
to prefer, give privilege to |
|
El ke es emparsial no favoriza a dinguna de las partes (Moscona) |
|
fayo m. |
חסרון, פגם |
defect |
|
Kuala deve ser nuestra kondukta kuando vemos ke nuestro kompanyero tiene algunos fayos (Moscona) |
|
feder v. |
הסריח, הבאיש, העלה צחנה, הדיף ריח רע, הצחין; הטריד, הפריע |
to stink; to disturb |
|
de la kavesa fiede el peshe (Nehama) |
|
Esto me guele akeyo me fiede (Moscona) |
|
Fediendo a lesh (Moscona) |
|
fediendo adj. |
מסריח, מבאיש, מצחין; רקוב; שחצן; מטריד |
stinking, disgusting; rotten; arrogant; bothersome |
|
kien paga el peshe adelantado lo kome fedido (Nehama) |
|
Deshalo a este fediendo (Moscona) |
|
fedionda f. |
סרחון |
stench |
|
Penso de darle su ija la loka fedionda de boka (Moscona) |
|
fedor m. |
סרחון, צחנה, באשה, ריח רע; שערוריה; שחצנות, רהב |
stench, bad smell; scandal; arrogance |
|
Tiene una fedor en si ke es koza de murir (Moscona) |
|
Va salir a la fedor (Moscona) |
|
fedorento adj. |
מסריח; שחצן; חסר כל ערך, עלוב |
stinking; arrogant; worthless, miserable |
|
me yamó a komer, me paresió ke me iya a fazer pranso, i ke vites aki?- me dio un komer fedorento (Nehama) |
|
felisitar v. |
שיבח, איחל, ברך; החמיא |
to praise, to wish, to bless; to compliment |
|
Felisitar el anyo nuevo (Moscona) |
|
féntis adj. |
שטחי |
superficial |
|
Moshiko de los fentis (Moscona) |
|
feo adj. |
מכוער, כעור, חסר חן |
ugly |
|
un ombre feo, una mujer fea |
|
lo feo bushka lo feo |
|
lo feo en este ninyo es ke favla sin respeto a su padre |
|
El mazal de la fea ke tenga mi ija (Moscona) |
|
ferah (t.) adj. |
מרווח, רחב ידיים; נדיב, בעל יד רחבה; רחב דעת |
spacious; generous, broad-handed; broad-minded |
|
Salimos a ferahlanearmos de la nochada (Moscona) |
|
ferah (t.) m. |
עונג, תענוג, הנאה, הרווחה |
pleasure, enjoyment, well-being |
|
Ke te sea un ferah de salir a la veranda (Moscona) |
|
ferahlí (t.) adj. |
נעים, ערב, מהנה, מענג |
pleasant, pleasing, delightful |
|
El balkon muestro es muy ferahli (Moscona) |
|
La kamereta buena es muy ferahli (Moscona) |
|
feretro m. |
ארון קבורה |
coffin |
|
Feretro or ataud para yevar los muertos a la fuesa (Moscona) |
|
ferida f. |
פצע, חַבּוּרה, מכה |
wound, bruise, blow |
|
Firida de mayores (Moscona) |
|
ferido m. & adj. |
פצוע |
wounded |
|
Diez muertos i trenta firidos (Moscona) |
|
ferir v. |
פצע, חבל |
to injure |
|
Si lo apanyo lo firio de mala muerte (Moscona) |
|
Tanto te kero ke te do una i te fiero (Moscona) |
|
I irio a Ayov kon sarna mala desde la planta de su pie asta su meoyera (Moscona) |
|
I irio a el aisiano I lo eskondio en la arena (Moscona) |
|
fermán (t.) m. |
צו, פקודה, צו שולטני |
order, order of the Sultan (ferman) |
|
Kore kore Shemueliko ke el memun esta detras - no t'espantes chakiriko ferman tengo del pasaj (Moscona) |
|
Para meldar este ferman se kere una ora entera (Moscona) |
|
ferroja (port.) f. |
חלודה |
rust |
|
Komo el fiero no desha su faruja, ansi tu enimigo su enimistad (Moscona) |
|
ferver v. |
רתח, תסס, געש |
to boil, to ferment |
|
Fuerte komo la agua ke ferve (Moscona) |
|
fesat/fesad (t.) m. |
קונדסות, מעשה קונדס, משובה; תכך; ארוע יוצא דופן |
mischievousness; intrigue; an extraordinary event |
|
De chiko ke ya tuvo estos fesates (Moscona) |
|
Buen fesat mos kito (Moscona) |
|
Es yeno de fesates (Moscona) |
|
feuzia f. |
בטחון ב-, אמון, מיבטח |
confidence in, trust, reliance |
|
tener feuzia en el Dio, no en fijo de ombre |
|
Bindicho tu Adonay asufriensai fifusia a los djustos (Moscona) |
|
fey f. |
אמונה |
faith |
|
no tener ni ley ni fey, ni profeta |
|
fez (t.) f. |
פז, תרבוש תורכי; חלק מן הקופיה (כיסוי ראש נשי סלוניקאי) |
fez; part of the kofia (Salonica female headdress) |
|
Le merki a mi chilibi una fez dalli (Moscona) |
|
fiado adv. & m. |
באשראי, בהקפה; הקפה, אשראי; סך המכירות באשראי |
on credit; credit; total sales on credit |
|
el fiado rovina |
|
el fiado es dos vezes pagado |
|
el fiado es dos vezes pagado (Nehama) |
|
No vendo fiado (Moscona) |
|
fiado adj. |
לקוח/נתון באשראי/בהקפה |
a customer on credit, on credit |
|
Lo fiado es siempre mas karo (Moscona) |
|
El fiado es kon su pekado (Moscona) |
|
fiansa f. |
ערבות, ערובה, ערבון, אחריות |
guarantee |
|
La fiansa es komo la nave entre las olas de la mar (Moscona) |
|
Le Sali fiansa (Moscona) |
|
No se fia de ninguno (Moscona) |
|
fiar v. |
מסר/הפקיד למשמרת (דבר יקר/ חשוב למוסר); נתן אמון ב-; מכר באשראי; השגיח מקרוב, עקב אחרי |
to give/deposit (something precious/important to the submitter); to trust in; to sell on credit; to watch closely, to follow |
|
no te fies del estreyado ni del marido d'al lado (Nehama) |
|
no ay ke fiar ni en la kamiza d'enriva (Nehama) |
|
fiar me kiero ke el gayo me metió guevo: (Nehama) |
|
No lo fies en manos ajenas (Moscona) |
|
No lo fio de un ojo a otro (Moscona) |
|
fiasko (it.) m. |
כשלון, מפלה, פיאסקו |
failure, defeat, fiasco |
|
azer fiasko (Nehama) |
|
fiel adj. |
נאמן |
loyal |
|
amigo fiel, perro fiel (Nehama) |
|
fiero (fr.) adj. |
גאוותן; חייתי, פראי, בלתי מרוסן; אמיץ; נוקשה, קשוח; גדול, עצום |
arrogant; beastly, wild, unrestrained; brave; rigid, tough; big, huge |
|
El fierro se bate asta ke sta kayente (Moscona) |
|
Agora stamos fierro (Moscona) |
|
fierro m. |
ברזל; עוגן |
iron; anchor |
|
si el fierro da al vidro, guay del vidro; i si el vidro da al fierro, guay del vidro! (Nehama) |
|
kien kon fierro mata kon fierro muere (Nehama) |
|
fiesta f. |
חג, חגיגה, מועד, יום טוב; שמחה,מסיבה, כרה |
holiday, celebration, feast; joy, party, pillow |
|
El kalsado mo lo vo estrenar para las fiestas (Moscona) |
|
fiestar v. |
חגג, אכל ושתה, נהנה |
to celebrate, eat and drink, to enjoy |
|
Fiestar el aniversario (Moscona) |
|
figura f. |
דמות, דיוקן, צלם, פנים |
figure |
|
Sangrateo la figura (Moscona) |
|
figurar f. |
דימה, תיאר, הופיע; צייר; מילא/שיחק תפקיד, התבלט |
to simulate, to describe, to appear; to draw; to play a role, to stand out |
|
En el numero de los eskojidos figura i el Sr. [...] (Moscona) |
|
Ya te puedes figurar mi estado (Moscona) |
|
fijanko/fijanka n. |
בן/בת בוגרים, שיצאו מכלל ילדות |
adult son/daughter, who left childhood |
|
parese chiko dainda, ma ya tiene dos fijankos: (Nehama) |
|
fikir (t.) m. |
רעיון, דעה |
idea, opinion |
|
Los fikires no se eskapan (Moscona) |
|
fiksar v. |
קבע, הציב, ייצב; תקע, נעץ, סימרר; ברר, הבהיר |
to fix, to place, to stabilize; to poke, to stab, to nail; to find out, to clarify |
|
Loke me esta fiksando esta persona? (Moscona) |
|
fila f. |
תור, טור, שורה; תהלוכה; בצק עלים, עלי בצק |
column, line; procession; puff pastry |
|
estuvo favlando dos oras en fila (Nehama) |
|
la fruta se merka a la fila mas barato ke kon eskojer. (Nehama) |
|
Ya se echo la fila (Moscona) |
|
filar m. |
מחרוזת פנינים/מטבעות |
pearl/coin string |
|
yadran de diez filares de perlas/de ambaras (Nehama) |
|
filiko m. |
זרם דקיק; פלג, נחל קטן |
thin stream; brook |
|
un filiko de agua (Nehama) |
|
filindra /filinera f. |
רוק מר (מיצי קיבה העולים לפה) |
bitter saliva (gastric juices that rise to the mouth) |
|
tener la boka yena de filindra (Nehama) |
|
filindrozo adj. |
מלא רוק מר (מיצי קיבה) |
full of bitter saliva (gastric juices) |
|
alevantarse la manyana kon la boka filindroza es sinyal de negra dijestión (Nehama) |
|
fin f. |
קצה, גבול, תחום, סוף, קץ; הפסק, חידלון, כלה, מוות |
edge, border, end; cease, death |
|
la fin de un livro (Nehama) |
|
fin de anyo (Nehama) |
|
deshar para la fin (Nehama) |
|
para todo ay fin (Nehama) |
|
para su negragura no ay fin (Nehama) |
|
Al empesijo i a la fin (Moscona) |
|
Le vino la fin (Moscona) |
|
Sin fin i sin kadar (Moscona) |
|
A fin de arivar a una konkluzion (Moscona) |
|
fina prep. & conj. |
עד, עד ל- |
until, up to |
|
te vo a esperar fina ke eskapas de komer (Nehama) |
|
fina ke vino m'akoró el alma (Nehama) |
|
fina ke manea la pacha se kiere tiempo (Nehama) |
|
fina ke no tiene gana no lo forses a komer (Nehama) |
|
findján/findjaniko (t.) m. |
ספל קפה, ספלון, ספלול, פינג'אן |
coffee cup, cup, finjan |
|
Djugo de fildjanes (Moscona) |
|
Unos ojos, unos fildjanes (Moscona) |
|
fineza f. |
דקות, דקיקות, עדינות; אנינות דעת |
thinness, ultra fineness, delicacy; refinement |
|
la fineza de un teshido (Nehama) |
|
la fineza de un parfumo (Nehama) |
|
Preguntar kon fineza (Moscona) |
|
finga f. |
חתיכה, פיסה, חלק קטן מאוד |
a piece, a very small part |
|
no dar ni finga (Nehama) |
|
fino adj. |
דק, דקיק, עדין, רזה, טהור (זהב); מעודן, טעים לחיך, משובח, מעולה; מזוכך; חד, שנון, פיקח |
thin, slender, delicate, pure (gold); refined, delicious to the palate, fine, excellent; purified; sharp, witty, clever |
|
Es muy fino (Moscona) |
|
finyir v. |
לש, ערבל בצק |
to knead, to blend dough |
|
a kien finye i amasa no le arroves la masa (Nehama) |
|
Lo finyo bueno, bueno (Moscona) |
|
En este echo esta amasado i finyido (Moscona) |
|
firaón m. |
פרעה; חוצפן, איש ריב ומדון |
Pharaoh; cheeky, quarrelsome |
|
Kon este firaon no se sale a bash (Moscona) |
|
firmamiento/firmamento m. |
רקיע; ברית; חתימה |
firmament; alliance; signature |
|
Membrad para siempre su firmamiento (Moscona) |
|
firmemente adv. |
ביציבות, בתקיפות |
stably, firmly |
|
Esto firmemente konvensido (Moscona) |
|
firmeza f. |
מוצקות, יציבות, איתנות, חוזק; תקיפות; התמדה |
solidity, stability, robustness, strength; firmness; persistence |
|
En este mundo no ay firmeza de nada (Moscona) |
|
Resta en tu firmeza i siempre kon un modo de avla (Moscona) |
|
firmo adj. |
קבוע, יציב, איתן, חסון, חזק; תקוע; תמידי; בטוח, עומד על דעתו |
steady, stable, sturdy, strong; stuck; constant; sure, stands his ground |
|
dar/tomar un presio firmo |
|
Israel es bivo i firme (Nehama) |
|
fishugar/fishugiar v. |
הטריד, הקניט; התעסק, מישש, ליטף |
to harass, to tease; to tinker, to feel, to caress |
|
No lo vayas fishugiando muncho (Moscona) |
|
Boz fishugante (Moscona) |
|
El aire fresko del mar figushava su figura (Moscona) |
|
fista prep. |
עד |
up to, until |
|
ir fista en kaza (Nehama) |
|
me kitó el alma fista ke vino: (Nehama) |
|
m'akompanyó fita'n kaza (Nehama) |
|
Fista ke abolto la kara (Moscona) |
|
fit (t.) adv. |
בלי יתרון, בשוויון, באיזון, בלי להרוויח ובלי להפסיד; ''פיט'' |
without advantage, in equality, in balance, without winning and without losing |
|
lo ke te gani ayer me lo ganates oy estamos fit (Nehama) |
|
Echar fites (Moscona) |
|
fitero m. |
דרגה עילאית; שעת השיא |
supreme rank; peak time |
|
arrodear por los fiteros del sol (Nehama) |
|
fitija f. |
(בהפרזת גנאי:) בחורה; בחורה משרכת דרכיה |
(in derogatory exaggeration :) girl; a girl who traverses her ways |
|
para kien está metido el devente? no tiene ni fijosni fitijos (Nehama) |
|
fitijo m. |
בן סורר |
a rebellious son |
|
Este fitijo repozo no me sta dando (Moscona) |
|
fitil (t.) m. |
פתיל, פתילה; פתיל רועם |
wick; a thundering wick |
|
el fitil de la lampa: (Nehama) |
|
fito m. |
מטרה (לירי, לחיצים) |
target |
|
Estiro su arko i me puzo komo fito a la saeta (Moscona) |
|
fizikamente adv. |
באופן פיזי, באופן חומרי, גופנית |
physically |
|
Fizikamente es imposivle (Moscona) |
|
fizionomía f. |
פרצוף, הבעת פנים, סבר |
physiognomy |
|
Loke parese ke se le troko la fizionomia (Moscona) |
|
flakeza f. |
רזון, שידפון; חולשה, תשישות, אנמיה, תורפה |
thinness, blight; weakness, exhaustion, anemia |
|
Esto es una flakeza (Moscona) |
|
flako adj. |
חלש, חלוש, רפה, בעל בריאות רופפת, רופף; רזה, צנום, כחוש, דק; שביר |
weak, in poor health, loose; thin, slender, skinny; fragile |
|
Los tratos estan flakos (Moscona) |
|
Flako de konstitusion (Moscona) |
|
Flako de korason (Moscona) |
|
El mantenimiento lo tenemos muy flako (Moscona) |
|
flama f. |
להבה, שלהבת, לשון אש |
flame |
|
Enchikesi esta flama kela redoma del gas se puede patlear (Moscona) |
|
flamada f. |
התלקחות |
catching fire |
|
Ke so estas flamadas, ya vas a kemar la kaza (Moscona) |
|
flamear v. |
חרך; התלקח, עלה בלהבות |
to singe; to catch fire |
|
I ayi se flamean i se aze relampago (Moscona) |
|
flatería/flaterías (fr.) f./f. pl. |
חנופה, התרפסות, חלקות, חונף |
flattery, subservience |
|
no es mi kulpa si tomas por flateria el linguaje de mi korason (Moscona) |
|
flema (gr.) f. |
ליחת גרון, ריר, כיח, רוק |
mucus, saliva |
|
Estorvio de suenyo, dolor de vientre i flemas, todo viene de komer demaziado (Moscona) |
|
fogarero/a m./f. |
מוקד; כירה, אח, מחתת גחלים (לחימום ביתי) |
stove, fireplace, charcoal stove (for home heating) |
|
en invierno la famiya bivia al derredor del fogarero (Nehama) |
|
folor f. |
כעס, זעם, חימה, חרון אף |
anger, rage |
|
No se ensienda el folor en los ojos de mi senyor (Moscona) |
|
fonder/se cf. undir/se |
|
|
|
I eskojidura de sus kapitanes fueron fondidos en mar ruvio (Moscona) |
|
fondo adj. |
עמוק |
deep |
|
podjo muy fondo (Nehama) |
|
kitar i no meter al fondo ayega(Nehama) |
|
fondo m. |
תחתית, קרקעית; קרן, הון |
bottom; fund, capital |
|
Estudiar una kestion a fondo (Moscona) |
|
Bever la kopa de la amargura asta el fondo (Moscona) |
|
fonksión (fr.) f. |
תפקיד, משרה |
function, position, job |
|
El reinche unas kuantas funksiones (Moscona) |
|
En la funksion de [...] (Moscona) |
|
fonksionamiento/fonksionamento (fr.) m. |
תפקוד, תפעול |
functioning, operation |
|
El funksionamiento regolar de la makina fue impedido de [...] (Moscona) |
|
forma f. |
צורה, מראה, תבנית, דפוס, אופן; מדים |
shape, appearance, pattern, manner; uniform |
|
Me lo disheron en forma de sekreto (Moscona) |
|
Una haya en forma de benadam (Moscona) |
|
Todos los elevos estavan vistidos en forma (Moscona) |
|
Ke forma tiene? (Moscona) |
|
formalidad/formalitá f. |
רשמיות, נוהל, צעדים מנהליים |
formality |
|
Reinchir las formalidades (Moscona) |
|
formarse v. refl. |
נוצר, קיבל צורה, התהווה |
to be created, to take shape |
|
Ansina se forman los pleitos (Moscona) |
|
format/o m. |
גודל, מידה, צורה, תבנית, פורמט |
size, shape, pattern, format |
|
Por endelante la gazeta va salir en formato redusido (Moscona) |
|
forro adj. |
חופשי, בן חורין, משוחרר |
free, liberated |
|
El anyo el vinien en tiera de israel ijos forros (Moscona) |
|
forsar v. |
הכריח, אילץ, חייב, אנס, תקף |
to force, to rape, to attack |
|
No me forses (Moscona) |
|
Forsar la kale (Moscona) |
|
Esto forsado (Moscona) |
|
El krio no se deve de forsar para ke koma (Moscona) |
|
forsudo adj. |
חזק, חסון, רב כוח |
strong, sturdy, powerful |
|
Es muy forsudo, un vero Shimshon Agibor (Moscona) |
|
forta f. |
גאווה, יהירות, שחצנות |
pride, arrogance |
|
Tiene unas fortas kon si ke barminam (Moscona) |
|
fortaleza f. |
כוח, גבורה, עוצמה, עוז, תעוזה, חוזק; עצימות, אינטנסיביות; חומרה, קשיחות; מצודה, מבצר |
strength, heroism, power, courage, daring; intensity; hardware, rigidity; fortress |
|
de la fortaleza de las aguas se derrokó el ponte (Nehama) |
|
No te puedo eksplikar la fortaleza de ombre ke es (Moscona) |
|
Te amare, Dio, mi fortaleza (Moscona) |
|
Kon fortaleza de mano nos sako Adonay de Ayifto (Moscona) |
|
forteresa/fortereza f. |
מבצר |
fortress |
|
La fortereza de Ederne kayo despues de sinko mezes de muasere (Moscona) |
|
fortuna (.t.) f. |
סערה, סערת ים |
storm, sea storm |
|
mas vale fortuna en tierra ke bonacha en la mar (Nehama) |
|
Afuera esta fortuna (Moscona) |
|
Lo ke son estas fortunas? (Moscona) |
|
Males, fortuna (Moscona) |
|
fortuna f. |
רכוש, הון, עושר; מזל |
property, capital, wealth; luck |
|
la fortuna por kien la perkúra (Nehama) |
|
Guay del prove i su negra fortuna (Moscona) |
|
fortunozo/fortunojo (2) (t.) adj. |
סוער; נסער |
stormy; agitated |
|
La mar esta fortunoza (Moscona) |
|
Achakes ke la operaron a su mujer, esta muy fortunozo (Moscona) |
|
foya f. |
בור, שוחה, חור; קבר, שחת |
pit, ditch, hole; tomb, grave |
|
El lajado esta foyas foyas (Moscona) |
|
A la fin kada uno va entrar en la foya (Moscona) |
|
foyo m. |
גומה; בור, קבר; נקב; מפוח |
hole; pit, grave; puncture; blower |
|
Ya abasta fumates ke pareses a un foyo (Moscona) |
|
fraguar v. |
בנה, הקים |
to build, set up |
|
kien fragua se desfragua (Nehama) |
|
Yo fraguo – el doroka (Moscona) |
|
En la kaleja muestra se estan fraguando dos binas muevas (Moscona) |
|
frangula/frangola (it.) f. |
תות שדה, תות גינה |
strawberry |
|
dedientro de una frangola salió un djidió (Nehama) |
|
Unos mushos - frangolas! (Moscona) |
|
franko m. & adj. |
ארופאי, מערבי; לאדינו, ספניולית; פרנק (מטבע צרפתי) |
European, Western; Ladino; Franc (French currency) |
|
vestirse a la franka (Nehama) |
|
Koman todos komo frankos kon piron i manteles blankos, si no ay siyas en bankos, porke aze bien komer (Moscona) |
|
frashka (it.) f. |
שבב, נסורת |
chip, sawdust |
|
Meti unas kuantas frashkas ke se arebiva esta soba (Moscona) |
|
frasko m. |
בקבוק |
bottle |
|
Fraskito kon agua oloroza (Moscona) |
|
fregador m. |
סחבה, מטלית שפשוף, סמרטוט; סוחר רמאי |
rag, rubbing cloth; deceiver trader |
|
El bakal vuestro es fregador de klasa (Moscona) |
|
fregar v. |
חיכך, שיפשף, הבריק; הדיח (כלים), מרק; הטריד, הרגיז; ''תקע'', ''דחף''; עיסה |
to rub, to polish; to wash (dishes); to harass, to upset; ''to poke'', "to push''; to massage |
|
arrefregar la espalda kon kolonya para fazer pasar una dolor (Nehama) |
|
fregar el puerpo kon kolonya (Nehama) |
|
Me frego una mintira boy de el (Moscona) |
|
fregarse v. refl. |
שיפשף, השתפשף |
to rub, to be rubbed |
|
No te freges los ojos kon manos suzias (Moscona) |
|
fregatina f. |
סחורה מאיכות גרועה; שפשוף חזק, שפשוף אבר מגרד בגוף;שטיפת מוח |
poor quality goods; strong rubbing, rubbing an itchy organ in the body; brainwashing |
|
Komo vinites a merkar esta manera de fregatina (Moscona) |
|
Buena fregatina! (Moscona) |
|
fregón f. |
סחבה, מטלית |
rag, cloth |
|
para ke se vaya al fregón mijor está el garón (Nehama) |
|
Para ke se vaya al fregon ke se vaya al garon (Moscona) |
|
freno m. |
מתג, רסן, זמם, מחסום; בלם |
bridle, barrier; brake |
|
Bienaventurado el marido de mujer virtuoza porke no es giado kon freno de buey i azno auna (Moscona) |
|
frente adv. |
ממול |
in front of |
|
mora en frente de mi kaza (Nehama) |
|
en frente del oro la plata vale poko (Nehama) |
|
en frente de mi vino no vendas vinagre (Nehama) |
|
frente f. |
מצח |
forehead |
|
Salir kon la frente limpia (Moscona) |
|
Torno del front kon tres firidas (Moscona) |
|
fresko adj. |
קריר, צונן, רענן, טרי |
cool, fresh |
|
al empesijo de la primavera las manyanadas son freskas (Nehama) |
|
el hazino parese kalmo, ya le abasho la kayentura; está fresko (Nehama) |
|
Asentarse a lo fesko (Moscona) |
|
Fresko komo la roza (Moscona) |
|
freskor m. |
קרירות, טריות, רעננות |
coolness, freshness |
|
Se demudo mi freskor en sekuras de verano (Moscona) |
|
freskura f. |
קרירות, טריות, רעננות |
coolness, freshness |
|
Freskura de karas ke tiene esta (Moscona) |
|
El pipino da freskura (Moscona) |
|
En tiempo de freskura de komer sekura (Moscona) |
|
friar v. |
הקפיא |
to freeze |
|
Oh ke brasos blankos ke en la agua frien (Moscona) |
|
friir v. |
טיגן |
to fry |
|
Despues del gizado tengo de friir pishkado (Moscona) |
|
friirse /friyirse v. refl. |
ניטגן (להיטגן); דאג |
to be fried; to worry |
|
meter l'azeite a friirse kuando el peshe está en la mar (Nehama) |
|
frijalda/frijaldo f./m. |
בצק עלים, מאפה מבצק עלים; שכבה, רובד |
puff pastry; layer |
|
La reinika la zinganika se komia las frijaldikas, ya deshava las filikas, se chupava las manikas (Moscona) |
|
frío adj. |
קר, צונן; אדיש, קריר |
cold, chilly; indifferent |
|
aguas frías (Nehama) |
|
frío m. |
קור, צינה; חום קדחת |
cold; fever |
|
en invierno aze frío (Nehama) |
|
El frio esta grande (Moscona) |
|
Me apanyaron siete frios (Moscona) |
|
Estar kon frios (Moscona) |
|
fruchiguar v. |
נשא פרי, הניב פירות |
to bear fruit |
|
fruchiguad i muchiguad i inchid la tierra (Nehama) |
|
Fruchiguadvos i munchiguadvos i inchid a la tiera i sodjigualda (Moscona) |
|
fruta f. |
פרי, פירות |
fruit, fruits |
|
fruta de oy, pan de ayer, karne de antiyer (Nehama) |
|
La fruta enkaresio (Moscona) |
|
No ay konto de merkar pan fresko ke se va komo fruta (Moscona) |
|
Para las frutas vo kumplir 20 anyos (Moscona) |
|
fruto m. |
פרי; תוצר, תוצרת; תוצאה, תועלת |
fruit; product, produce; Result, benefit |
|
El fruto de las prisas es arepintir (Moscona) |
|
fudulik (t.) f. |
בזבזנות, פזרנות; שפע |
extravagance; abundance |
|
Ya lo aferro el fuduluk (Moscona) |
|
fuego m. |
אש, תבערה, שריפה, דליקה, בערה, להבה; בהשאלה: יקר מאוד |
fire, burning, flame; (metaphorically:) very expensive |
|
Grande huego ay en la famiya (Moscona) |
|
De dizir huego la boka no se kema (Moscona) |
|
fuero m. |
חוק; סמכות; זכות יתר, פריבילגיה |
law; authority; privilege |
|
Si en mis fueros anduvieres i a mis enkomendansas guardares i izieres a eyos (Moscona) |
|
fuersa f. |
כוח, גבורה, עוצמה, מרץ, יכולת |
power, heroism, vigor, ability |
|
kierer bien por fuersa no ay (Nehama) |
|
A fuersa de repetar uno se ambeza (Moscona) |
|
fuerte adj. |
חזק, חסון, קשה, עז; נמרץ, תקיף, סמכותי; נוקשה, קשיח, קשוח, חמור; שובב |
strong, sturdy, hard, fierce; vigorous, firm, authoritative; stiff, hard, tough, severe; naughty |
|
frío huerte/kalor huerte (Nehama) |
|
es fuerte de espartirse de los ijos (Nehama) |
|
fuerteziko adj. |
קשה מאוד |
very hard |
|
el frio esta fuerteziko (Nehama) |
|
fuesa f. |
בור, שוחה, שחת, קבר |
pit, trench, grave |
|
Repozo kero en la fuesa ke tengo prisa de repozar (Moscona) |
|
fuído m. |
בורח, נמלט |
runaway |
|
parese un búfano fuido de l'arabá (Nehama) |
|
fuín m. |
פיח, קורי פיח בארובה, על קירות המטבח, בפינת הבישול |
soot, soot webs in the chimney, on the kitchen walls, in the cooking corner |
|
Los burus estan tikadeados de fuin (Moscona) |
|
fuír v. |
ברח, נס, נמלט; נמנע מ-; סטה מ- |
to run away, to escape, to flee; to avoid; to deviate from |
|
te aharvan, fuy; te dan, toma (Nehama) |
|
fuir de pleitos: (Nehama) |
|
Fuyo ke dainda esta fuyendo (Moscona) |
|
Ken de kaza fuye a kaza torna (Moscona) |
|
Despues de la vaka fuida va serar la puerta (Moscona) |
|
Fuy de una ora mala biviras mil anyos (Moscona) |
|
Fuir dize, el sielo buraka (Moscona) |
|
fulín (t.) adj. |
מפוייח, מלוכלך, מוזנח |
sooty, dirty, neglected |
|
la kaza está un fulín (Nehama) |
|
está todo fulines (Nehama) |
|
fumada f. |
שאיבת עשן סיגריה, ''שכטה'' |
cigarette smoke extraction |
|
Ya te bevites la chigara en dos fumadas (Moscona) |
|
fumadera f. |
(באירונ':) סיגריה, ''סיגרונת'' |
(ironically :) cigarette |
|
Daki una fumadera (Moscona) |
|
fumadero m. |
עישון מוגזם |
excessive smoking |
|
Shaki de fumadero ke tiene (Moscona) |
|
fumar v. |
עישן (מקטרת וכו'); עישן (מזון) |
to smoke (pipe, etc.); to smoke (food) |
|
Es kadir de fumarse tres paketos de tutun al dia (Moscona) |
|
funebre/o adj. |
של לווית המת, של אבלות |
funerary |
|
La seremonia funebre tendra lugar en [...] (Moscona) |
|
furajka f. |
כובעית, כיפה |
hat, cap |
|
De la alegria ampesaron a echar las furajkas por enalto (Moscona) |
|
furdá (t.) f. |
פסולת, לכלוך, שיירים; מוץ |
waste, dirt, residues; chaff |
|
De la lana kayo muncha furda (Moscona) |
|
Del trigo salio muncha furda (Moscona) |
|
furia f. |
זעם, כעס, רוגז, חרון; בת שאול |
rage, anger; furia |
|
Kon furia kato (Moscona) |
|
Kon grande furia (Moscona) |
|
furiozo adj. |
כעוס, זועם, נזעם, רוגז; נלהב, קנאי, מטורף, מלא רגשה |
furious |
|
En ora de tu sanya non seas furiozo! (Moscona) |
|
fursant f. |
שגעון לדבר אחד, אידה פיקס |
madness for one thing, idee-fix |
|
Le entro fursant (Moscona) |
|
fushka (1) (gr.) f. |
אבעבועה |
blister |
|
De tanta sal ya me se izieron fushkas en la boka (Moscona) |
|
fushko (port.) adj. |
חשוך, אפל, עמום; צנוע |
dark, dim; modest |
|
este desgrasiado va kon ojos fushkos, no mira en alto, no le ríe la kara (Nehama) |
|
viene a vermos komo un ladrón, entre muskos i fuskos (Nehama) |
|
fustán/a (t.) m./f. |
שמלה |
dress |
|
Una de la otra se van selando, las modas van kitando` detras del fustaniko se meten samariko (Moscona) |
|
fustanela (t.) f. |
חצאית קפלים; חצאית גברית יוונית (לבוש לאומי) |
pleated skirt; Greek male skirt (national dress) |
|
La novia de las siete fustanelas (Moscona) |
|
fyel adj. |
מר כלענה |
very bitter |
|
la fyel le está kuriendo por la kara (Nehama) |
|
fyel f. |
מרה; לענה |
bile |
|
Poka fyel aze amarga muncha miel (Moscona) |
|
Ni su miel ni su fiel (Moscona) |
|
Delantre de todos me izo unas echas ke me arrevento la fyel (Moscona) |
|
gaavá/gavá (ebr.) f. |
גאווה, יהירות, יוהרה, עזות; חוצפה; גאוותנות, התפארות |
pride, arrogance, boldness; gall; boasting |
|
Para la gaava ke sta, ni avlar se le puede (Moscona) |
|
gadar (t.) adj. |
אכזר; בהשאלה: סוחר יקרן''פושט עור'' |
cruel; (metaphorically:) overcharger merchant |
|
Mil vezes son ke te lo enkomendo, ke no stes a emplear de este gadar, no se ke amistad te entro kon el (Moscona) |
|
gadol (ebr.) adj. |
גדול |
big |
|
Ay dizientes ke el gadol esta enkamado (Moscona) |
|
gajo m. |
פלח (תפוז, אשכולית וכו'); פלח (מחצית) השקד |
slice (orange, grapefruit, etc.); segment (half) of the almond |
|
Al tinyozo un gajo mas (Moscona) |
|
galadrón m. |
גמול |
reward |
|
El bueno ayara su gualardon (Moscona) |
|
galana adj. |
יפה, חיננית; בעלת בית מוכשרת |
beautiful, graceful; a talented landlady |
|
Todas vinieron, mi galana no (Moscona) |
|
galante adj. |
אדיב, מנומס, אבירי; מחזר, עוגב |
kind, polite, chivalrous; courting |
|
No te amostres por muy galante ke la djente ya save ijo de ken sos (Moscona) |
|
galera f. |
ספינת משוטים, ספינת ענושים (עבודת פרך); מאסר |
rowing ship, punishment ship (hard labor); imprisonment |
|
mijor sien anyos en galera ke uno debasho de tierra (Nehama) |
|
galeta (it.) f. |
עוגה דקה, חררה |
thin cake |
|
Galetika mashka i a ti te amaha! (Moscona) |
|
galut/galú(d) (ebr.) m. |
גלות, גולה, שבי, שביה |
exile, captivity |
|
El galut de la agua no sta koza de tragar (Moscona) |
|
Huerte galut ke sta para moldear una kaza (Moscona) |
|
gálvano m. |
שרף ארומטי (בעל ריח חריף), חלבנה |
aromatic resin (with a pungent odor) |
|
Galvano goma de guezmo fuerte (Moscona) |
|
gam (t.) m. |
צער, עגמה |
grief, sorrow |
|
No eches gam a la tripa (Moscona) |
|
gamashear (t.) v. |
סינוור |
to dazzle |
|
De la luz fuerte ya me se gamashearon los ojos (Moscona) |
|
gambada (it.) f. |
פסיעה |
pace, step |
|
Asuvio las eskaleras en tres gambadas (Moscona) |
|
gameyo m. |
גמל |
camel |
|
el gameyo no ve su korkova, ve la del d'enfrente (Nehama) |
|
De una pulga azer un gameyo (Moscona) |
|
gana f. |
תיאבון, רצון, חשק, תשוקה |
appetite, desire, lust, passion |
|
tener gana de komer (Nehama) |
|
komer kon gana/sin gana (Nehama) |
|
fazer fuir la gana (Nehama) |
|
kada uno kon gana, la vieja kon la érrema tayarina (Nehama) |
|
Me se avrio la gana (Moscona) |
|
Para todo se kere gana (Moscona) |
|
No tiene gana de verse a si (Moscona) |
|
Me esta dando ganas de [...] (Moscona) |
|
Me sta dando ganas de arrankarle la kavesa (Moscona) |
|
ganado adj. |
מורווח, שהרוויח |
who earned |
|
Todo lo ganado para Ham Merkado (Moscona) |
|
ganador /dera n. & adj. |
מרוויח, משתכר ללחמו, זוכה, מנצח |
earner, earns for a living, winner |
|
una famiya grande kon un solo ganador (Nehama) |
|
un ganador no puede dar abasto a muchas bokas (Nehama) |
|
tengo un fijo ganador, se va kon tres, viene kon dos (Nehama) |
|
El ganador del bileto ainda no se demostro (Moscona) |
|
Es ganador de mil levos al mez (Moscona) |
|
Ijo el ganador yeva tres trae dos (Moscona) |
|
ganansia f. |
רווח, הכנסה, תקבולים, שכר; זכיה; רכוש |
profit, income, receipts, wages; winning; property |
|
El Dio ke mos de ganansias buenas (Moscona) |
|
ganansiozo adj. |
נושא רווחים, רווחי, כדאי, רנטבילי |
profit-bearing, profitable, worthwhile, rentable |
|
El saraflik es echo ganansiozo (Moscona) |
|
Ganansiozo del djugo salites tu (Moscona) |
|
ganar v. |
הרוויח, זכה ב-; נהנה מ-, הפיק תועלת; ניצח, זכה; השתכר; רכש |
to earn, to win ; to enjoy, to benefit from; to win; to be paid; to purchase |
|
el ganar i el pedrer son ermanos/onde ay ganar ay también pedrer (Nehama) |
|
el buen ganar faze el buen gastar (Nehama) |
|
onde no ay ke ganar ay ke pechar (Nehama) |
|
El ganar i el pedrer son ermanos (Moscona) |
|
Ganaras el pan kon el sudor de frente (Moscona) |
|
ganarse v. refl. |
זכה |
to gain |
|
Ansi te ganas rnimigos (Moscona) |
|
ganchear v. |
ניסה לתפוס משהו באנקול |
to try to catch something with a hook |
|
ganchear para kitar el kuvo ke kayo al podjo (Nehama) |
|
gancho m. |
וו, אנקול, קרס; חכה, צלצל; וונעילה; עוגן; מסרגה |
hook; fishhook; locking hook; anchor; knitting needle |
|
Derecho komo el gancho (Moscona) |
|
ganeden/ganeder (ebr.) |
גן עדן |
paradise |
|
Aki esta ganedem en vida (Moscona) |
|
Ke su alma repoze en ganedem (Moscona) |
|
gargajo m. |
רוק, ריר, כיח; כינוי לאדם כחוש ותשוש |
saliva, mucus; a nickname for a skinny and exhausted person |
|
kitar/eskupir gargajo (Nehama) |
|
kada gargajo i gargajo a su paladar es dulse! (Nehama) |
|
garganta/gargante m. |
גרון, צואר |
throat, neck |
|
favlar kiero i no puedo, la garganta me duele (Nehama) |
|
Amudision en la garganta (Moscona) |
|
gargantear v. |
זלל ברעבתנות |
to devour hungrily |
|
No te pareska ke se arekojeron para eskapar algun echo, todo es dafka para gargantear (Moscona) |
|
gargantera f. |
מטפחת, צעיף; תחבושת לגרון |
handkerchief, scarf; bandage for the throat |
|
Tiene gargantera chika (Moscona) |
|
garón (ebr.) m. |
גרון, לוע, קנה |
throat |
|
Todo lo ganado es para el garon (Moscona) |
|
El garon es venturozo (Moscona) |
|
En el garon ke le kede lo ke komio i bevio (Moscona) |
|
gas m. |
גז, נפט |
gas, oil |
|
Echa gas al gaz (Moscona) |
|
gastador/gastadero/dera n. & adj. |
בזבזן |
spender |
|
Gastadero ke tiene este ombre para lo ke prime i no prime (Moscona) |
|
gastar v. |
בזבז, הוציא כסף; בילה, כילה, קלקל, מירטט |
to spent, to spent money; to spoil |
|
gasta el loko para ke koma el savio (Nehama) |
|
mas vale un buen gastar ke un buen ganar (Nehama) |
|
kien gasta viernes kome sabá (Nehama) |
|
kien gasta en lo seko kome en la mar (Nehama) |
|
Prime ke sepas komo ganar i mas de esto komo gastar (Moscona) |
|
Mozotros gastamos muncha agua (Moscona) |
|
Se gasto todas las paras (Moscona) |
|
En la manera ke esta kaminando este ijiko se va gastar (Moscona) |
|
gastarse v. refl. |
התבלה, התקלקל; התבזבז |
to become worn out, to be spoiled, to be wasted |
|
la karne/el peshe se gastan (Nehama) |
|
gaste m. |
הוצאה, הוצאות |
expenditure |
|
el gaste lo estruyó (Nehama) |
|
salir de gaste (Nehama) |
|
Esta semana tuvimos munchos gastes (Moscona) |
|
No agas gastes sin pensar (Moscona) |
|
Muncho gaste mal Shabat (Moscona) |
|
gata f. |
חתולה; טופר, ציפורן חתול |
cat (female); claw, marigold |
|
las kiriaturas kaminan a gatas (Nehama) |
|
Ya le echo la gata (Moscona) |
|
gato m. |
חתול |
cat |
|
el gato tiene siete almas (Nehama) |
|
kien mete la kampanía al gato? (Nehama) |
|
gato kon gantes no aferra raton (Nehama) |
|
gato eskaldado s'espanta del agua fria (Nehama) |
|
kaminar a puntas de pies, kom'al gato (Nehama) |
|
Se pasan komo el gato i el perro (Moscona) |
|
El ke mata gato yeva siete anyos de aniyut (Moscona) |
|
Es komo el gato, siempre kaye enpies (Moscona) |
|
gaviente/to (ebr.) m. |
גאה, גאוותן, יהיר, עז פנים |
proud, arrogant |
|
prove i gaviento (Nehama) |
|
Gaviento komo el bibo (Moscona) |
|
gayego adj. |
בן גליסייה שבספרד; עילג שפה |
native of Galicia in Spain; who speaks slurred language |
|
semos gayegos no vos entendemos (Nehama) |
|
semos gayegos no mos entendemos (Nehama) |
|
gayina f. |
תרנגולת |
hen |
|
la gayina de la vezina da dos kaldos (Nehama) |
|
onde se hue la gayina ke se vaya i el kaldo (Nehama) |
|
Despues ke la degoyo, el sohet la spulgo la gayina por aki, por ayi i la kito trefa (Moscona) |
|
Dayi le dio la tos a la gayina (Moscona) |
|
Es el de la gayina blanka (Moscona) |
|
A la gayina del patron no se dize kish (Moscona) |
|
gayo m. |
תרנגול |
rooster |
|
kada gayo i gayo en su gayinero kanta (Nehama) |
|
gayo i muchacha, no mas d'un anyo (Nehama) |
|
entre daka'l gayo, toma'l gayo, kedan las plumas en la mano (Nehama) |
|
Kada gayo en su gainero kanta (Moscona) |
|
Gayo ke no kanta tiene koza en la garganta (Moscona) |
|
Saltar kom'al gayo (Moscona) |
|
gaytán (t.) m. |
סרט קישוט, שנץ, פס, שרוך, פתיל, חבל דק |
decorative ribbon, lace, stripe, drawstring, thread, thin rope |
|
Abasho la lana, pujo el gaytan (Moscona) |
|
gazela f. |
איילה |
doe |
|
Lo echaron a la gazeta (Moscona) |
|
gaznat/gaznate/gaznete m. |
גרון, גרגרת, קנה |
throat |
|
Detener sus palavras en su gaznete (Moscona) |
|
geberear (t.) v. |
נבקע, התפוצץ; התפגר |
to be split, to explode; to die |
|
Ke se geberee bolayki (Moscona) |
|
Ke geberee por lo ke es (Moscona) |
|
geinam (ebr.) m. |
גהינום, תופת |
hell |
|
las puertas de geinam están siempre aviertas (Nehama) |
|
geinam no se inche de paja sino de almas enfernadas (Nehama) |
|
gemer (ebr.) m. |
החלטה, הכרעה |
decision |
|
Ya se dio gemer de boda (Moscona) |
|
general m. |
גנרל |
general |
|
Mi general! Komandi sinyor rey! (Moscona) |
|
gerra f. |
מלחמה, קרב |
war, battle |
|
Los ermanos estan en una gerra (Moscona) |
|
Entre la paz i la gerra vay de ken las yeva (Moscona) |
|
geulá (ebr.) f. |
גאולה |
redemption |
|
el Mashíah traerá la geula a Israel (Nehama) |
|
gía f. |
מדריך; מנהג |
guide |
|
El defonto fue un buen gia de nuestra komunita (Moscona) |
|
giar v. |
הדריך, הנחה, הוביל, ניהל |
to guide, to lead, to manage |
|
No saves giar famiya (Moscona) |
|
giarse v. refl. |
התנהל, התנהג, כלכל מעשיו |
to conduct, to be managed, to behave |
|
Uno deve giarse asegun el revinido ke tiene (Moscona) |
|
gibí (t.) adv. |
כמו |
same as |
|
Komo esta tu primo? Aman gibi! (Moscona) |
|
gidí! (t.) interj. |
כזה מין! |
Such a type! |
|
Gidi pero hairsizi (Moscona) |
|
gilgul (ebr.) m. |
גלגול, שינוי צורה |
incarnation, transformation |
|
A la otra vinida va apareser en gilgul de haya (Moscona) |
|
gío m. |
חינוך, הכוונה |
education, guidance |
|
El gio del padre ke no manke (Moscona) |
|
giozboyadjí (t.) adj. |
מעמיד פנים; נוכל |
pretending; crook |
|
Giozgyore esta avlando mintiras (Moscona) |
|
giriz (t.) |
ביצה; בהשאלה: פסולת החברה |
egg; (metaphorically:) society waste |
|
Lo kito del kanyo, lo enkasho al giriz (Moscona) |
|
gizado m. |
בישול; תבשיל, נזיד |
cooking; stew |
|
El gizado toma muncho tiempo (Moscona) |
|
Kon la merendjena se azen modos i maneras de gizados (Moscona) |
|
gizandor/dera n. |
טבח/ית, מבשל/ת |
chef, cook |
|
Gizanderas en las kuzinas desplumando las gainas, kaymak yigurt kon miinas, me empesen a komer [...] (Moscona) |
|
gizar v. |
בישל |
to cook |
|
El gizar es yuch, el komer es kolay (Moscona) |
|
El garvanso no se giza ansina (Moscona) |
|
Ya save gizar la bula Djamila kon la alkuza i la alburnia (Moscona) |
|
gliserin/a/glitserin/a m./f. |
גליצרין |
glycerin |
|
La glitserin ablanda el kuero (Moscona) |
|
gloria f. |
תהילה, תפארת, הוד |
glory |
|
Gloria a David! (Moscona) |
|
Grande gloria de trespajar un ombre viejo (Moscona) |
|
godrura f. |
שומן, חלב; עובי; כרסנות, שמנות יתירה |
fat; thickness; bellying |
|
lo mas de klientes demandan al karnesero karne alimpiada de toda godrura (Nehama) |
|
en algunas famiyas de Oriente se gizava kon godrura de pato (Nehama) |
|
la mucha godrura es danyoza para la salud (Nehama) |
|
ver bueno de los fijos es godrura (Nehama) |
|
tavla de dos dedos de godrura (Nehama) |
|
Ya se tiene visto djente godra, ma esto esta una godreza bisharet (Moscona) |
|
No kortes esta godreza de revanadas (Moscona) |
|
Godreza de karne ke merkates (Moscona) |
|
goel (ebr.) m. |
גואל, מושיע |
savior |
|
Esperamos el goel komo luz de la manyana (Moscona) |
|
gola (it.) f. |
לוע |
mouth |
|
todo es para la gola (Moscona) |
|
Boka kon boka se avre la gola (Moscona) |
|
goler v. |
הריח, רחרח; חש; מישש דופק |
to smell, to sniff; to sense; to feel the pulse |
|
No sto podiendo goler porke tengo las narizes tapadas (Moscona) |
|
Esta goliendo a gas (Moscona) |
|
Ken lo guele la nariz le kaye (Moscona) |
|
golerse v. refl. |
העלה ריח, הבאיש |
to stink |
|
La karne se golio (Moscona) |
|
golfo m. |
מפרץ |
gulf |
|
Agora esta en el golfo del navego (Moscona) |
|
Tiene butika en el golfo del charshi (Moscona) |
|
golpe m. |
מכה, מהלומה, אגרוף, הולם; הלם, שוק, זעזוע; תקיפה; יריה |
blow, punch; Shock, shock; attack; shot |
|
kon un golpe no se rompe un lenyo (Nehama) |
|
gomitar v. |
הקיא |
to vomit |
|
la mar gomita toda koza mas liviana del agua (Nehama) |
|
Solo de ver ya vo gumitar (Moscona) |
|
gómito m. |
קיא; הקאה |
vomit; vomiting |
|
de sentir ke va aver gerra toma gomito i pulgadero (Nehama) |
|
Noche entera estuvo en un gomito (Moscona) |
|
goral (ebr.) m. |
גורל, פיס; גורל, מזל |
lot; fate, destiny |
|
Esto le fue el goral (Moscona) |
|
Me kayo al goral (Moscona) |
|
gostar v. |
טעם; ניסה; נהנה; הבדיל, הפלה |
to taste; to try; to enjoy; to distinguish, to discriminate against |
|
Daki a gostar (Moscona) |
|
Daki gostare (Moscona) |
|
Mas no lo kero ni saver, ya le gosti la savor (Moscona) |
|
Komo gustas (Moscona) |
|
gostarse v. refl. |
שמח, צהל, נהנה, נשא חן |
to rejoice, to enjoy, to please |
|
Me gusti de sentir (Moscona) |
|
No te gustes antes kon antes (Moscona) |
|
Deshalo ke se vaya gustando (Moscona) |
|
gota/gote (1) f. |
שיתוק; פודגרה |
paralysis; podagra |
|
la kaza esta sin agua, no ay ni gota (Nehama) |
|
a gota a gota el agua buraka la piedra (Nehama) |
|
gotear v. |
נטף, טפטף, זלף, דלף |
to drip, to drizzle, to leak |
|
Panal gotean tus lavios, novia (Moscona) |
|
Mi ojo gotea i no se akeda (Moscona) |
|
governar v. |
משל ב-, שלט ב-, ניהל; כלכל |
to govern |
|
No se save governar (Moscona) |
|
governo/govierno m. |
ממשלה, שלטון,ממשל; מזון, מחיה, כלכלה |
government, rule; livelihood |
|
Se la va enkasar al governo (Moscona) |
|
gozar (de) v. |
נהנה (מ-) |
to enjoy |
|
engrandeser fijos i gozar kon eyos (Nehama) |
|
gozarse v. refl. |
נהנה, התענג, התמלא שמחה, עלז |
to enjoy, to relish, to be filled with joy |
|
Se agoze I se alegre su korason ke meresio ser tan onrado (Moscona) |
|
gozozo adj. |
שמח, עליז |
happy, cheerful |
|
Kavayeros salieron muy apresurozos, alegres anduvieron i muncho gozozos (Moscona) |
|
grada f. |
מדרגה, מעלה |
degree, grade, level |
|
No suvas por gradas a mi ara (Moscona) |
|
grado (1) m. |
עונג, רצון |
pleasure, desire |
|
Lo aresivieron de buen grado (Moscona) |
|
grado (2) m. |
דרגה, מדרגה, מעלה, רמה, מידה; מדחום; הוקרה, הערכה |
degree, grade, level; thermometer; appreciation |
|
grado la kayentura le suvio a 39 grados (Nehama) |
|
las kozas vinieron a tal grado ke .. (Nehama) |
|
Alkanso a tal grado ke [...] (Moscona) |
|
La agua buye a sien grados (Moscona) |
|
Toma el grado i amezurate la kayentura (Moscona) |
|
I non suvas kon grados sovre mi ara (Moscona) |
|
graja f. |
עורב; דיה |
crow |
|
Las grajas se akojen djuntos (Moscona) |
|
gramátika f. |
דקדוק |
grammar |
|
mas vale la pratika ke la gramatika (Nehama) |
|
grande adj. |
גדול, גבוה, מבוגר |
big, tall, mature |
|
grande la nave, grande la fortuna (Nehama) |
|
ni al grande le digas echati, ni al chiko alevanta (Nehama) |
|
Se izo grande (Moscona) |
|
Mas ya sos grande (Moscona) |
|
Los grandes deven dar egzempio a los chikos (Moscona) |
|
grandeza f. |
גאווה, יהירות; גדולה |
pride, arrogance; greatness |
|
ya basta tanta grandeza! (Nehama) |
|
grandiozo m. |
הבכור; הבכיר בדרגה, אדםבעל סמכות וכוח |
the eldest; the senior in rank, a man of authority and power |
|
El grandiozo arrivo en fayton (Moscona) |
|
El negro enshemplo esta viniendo del grandiozo (Moscona) |
|
grano m. |
גרעין, גרגר; ניצה, כפתור של פרח; פצע, מורסה, אבעבועה; מטבע; מידת משקל |
grain; bud; wound, abscess, blister; currency; weight measure |
|
un grano de trigo/de mijo/de uva (Nehama) |
|
el oro se peza a granos (Nehama) |
|
No lo tokesh ke oy esta un grano para patlear (Moscona) |
|
grasia f. |
חן, חסד, קסם; חסד עליון |
grace, kindness, charm; Supreme Grace |
|
Tiene muncha grasia (Moscona) |
|
Kaer en grasia (Moscona) |
|
No le entro en grasia (Moscona) |
|
Orasion ke bushka grasias (Moscona) |
|
grasiozo adj. |
חינני, מלא חן, מלבב, נחמד, חמוד, נאה, נעים, חביב, מקסים, מושך את הלב, רב חסד |
gracious |
|
Es muy grasiozo (Moscona) |
|
greda f. |
נתר, טיט; כסף |
Natrium, clay; silver |
|
el kovre se frigava al tiempo kon greda (Nehama) |
|
grego n.& adj. |
יווני; יוונית (השפה) |
Greek; Greek (language) |
|
kuzinar a la grega (Nehama) |
|
grenia f. |
זים (זימים); קרום שינה על העיניים |
gill; sleeping membrane on the eyes |
|
aínda está kon las grenias a los ojos! (Nehama) |
|
Ya se kito las grenias de penar (Moscona) |
|
El pshkado no es fresko, se vee de las grenias ke estan roz en lugar de koreladas (Moscona) |
|
gritar v. |
צעק, זעק, צרח, צווח, קרא בקול; רגז, קצף; גער, נזף |
to shout, to scream, to call aloud; to Irritate, to become angry; to scold, to rebuke |
|
gritar no es kantar (Nehama) |
|
Tanto grita el ladron ke no desha para el patron (Moscona) |
|
Kuando te pizan - gritas (Moscona) |
|
Gritar a la vaya (Moscona) |
|
Te va gritar tu padre (Moscona) |
|
grosh (t.) m. |
מטבע קטן (גרוש, אגורה) |
small currency (penny) |
|
Dar el grosh i tomar zolota (Moscona) |
|
Mijor es tomar ombre sin grosh ke tomar groshes sin ombre (Moscona) |
|
groso m. |
סיטונות |
wholesale |
|
Vender en groso (Moscona) |
|
grosura f. |
שומן, חלב; עובי, יהירות |
fat; thickness; arrogance |
|
Rusio de los sielos i grosuras de la tierra (Moscona) |
|
guadrado adj. |
שמור, גנוז; מוגן; שמור ל- (מיועד) |
save, hidden; protected; save to (designated) |
|
No es ke la koza se pedrio, sino ke estuvo bien guadrada i mal bushkada (Moscona) |
|
guadrar v. |
שמר, הגן על; הסתיר, הצפין |
to keep, to protect; to hide, to conceal |
|
guádrate de médiko i de endevino (Nehama) |
|
El ke tiene mujer ermoza ke la tenga bien guadrada, se la yevan de la kama i se keda el sin eya (Moscona) |
|
guardia f. |
שמירה; משמר, משמרת; אשמורת; חוק |
keeping; guard, shift; watch (a period of night); law |
|
Star en guardia (Moscona) |
|
Guardaresh pues mi guardia (Moscona) |
|
guardián m. |
שומר, נוטר |
guard, watchman |
|
Si tienes ijas mira de ser guardian sovre eyasi no les amostres muncha kara! (Moscona) |
|
guay! interj. |
אוי! אויה! אבוי! |
Alas! |
|
guay de mi, guay de la madre ke me parió (Nehama) |
|
guay si se favla de paseo delantre d'esta kriatura: al punto da patadas demandando de ir a pasear (Nehama) |
|
Guay de mi, no (Moscona) |
|
Guay ke ya bolo (Moscona) |
|
Guay de la ora ke ya disho no (Moscona) |
|
Guay del prove i su dia malo (Moscona) |
|
Guay a el malo i a su vezino (Moscona) |
|
guaya f. |
בכי, קינה, זעקת כאב, מורת רוח |
crying, lamenting, crying in pain, resentment |
|
ke se fizo de la para ke meti en tal fecho? -tu ke tengas la vida, faz guayas por Vianello (Nehama) |
|
kuando no tenemos a kien yorar, fazemos guayas por Vianello ke se murio mansevo (Nehama) |
|
guaymear v. |
התבכיין |
to whine |
|
Ya abasta guaymear (Moscona) |
|
Ke vas guaymeando i tu! (Moscona) |
|
Ande sta akel guaymish (Moscona) |
|
guérfano m. |
יתום |
orphan |
|
Los guerfanos tienen munchos padres (Moscona) |
|
guerkana f. |
שטניוּת |
demonism |
|
No saves ke guerkana ke es (Moscona) |
|
guerkería f. |
מעשה שדים; מעשה שובבות;זריזות, פקחות |
an act of demons; mischief; agility, shrewdness |
|
No es guerkeria de poko (Moscona) |
|
guerko m. |
שטן, שד; ערום, פיקח; שובב (שד משחת) |
demon; shrewd, clever; naughty |
|
kien te lo disho? - el guerko de la kalsada (Nehama) |
|
si no viene el guerko, embia al moso (Nehama) |
|
El guerko no tuvo ke azer (Moscona) |
|
guerta/guerte f. |
גן, גינה, גן ציבורי, פארק; גן ירק |
garden, public garden, park; vegetable garden |
|
pasearse por las guertas: (Nehama) |
|
krese en la guerta lo ke no kiere el patron: (Nehama) |
|
boda i guerta del vezino (Nehama) |
|
ya se lo ke tengo en la guerta (Nehama) |
|
Ya konosko rozas de mi guerta (Moscona) |
|
Avram es guerta por ombre (Moscona) |
|
guesiziko m. |
עצם קטנה; משחק העצמות |
small bone; the game of bones |
|
Eya kome la gaina i dize ke es mintira, los guesizikos echa detras de la kama (Moscona) |
|
gueso m. |
עצם, גרם; כף נעליים (עשויה עצם) |
bone; shoe spoon (made of bone) |
|
los guesos ke akavas de raer no me los des a komer (Nehama) |
|
gueso ke te kayó en parte yévatelo kon arte (Nehama) |
|
Adovar los guezos (Moscona) |
|
Meter los guezos en buen lugar (Moscona) |
|
Gueso ke te kayo en parte , komelo kon buen arte (Moscona) |
|
guevo m. |
ביצה; אשך |
egg; testicle |
|
de un guevo dar a komer al kal entero i al hazan primero (Nehama) |
|
Ya salio de la kashka el guevo! (Moscona) |
|
Kada koza en su tiempo - el guevo en Pesah (Moscona) |
|
Tomaldo este guevo, echaldo a la oya (Moscona) |
|
guezmar m. |
חוש הריח |
sense of smell |
|
No digas ke kon muchedumbre de alsasion me perdonara el Dio i por mis revelios are guezmar prezente (Moscona) |
|
guezmo m. |
ריח |
smell |
|
El guezmo es mishilikero (Moscona) |
|
gusto m. |
טעם; רצון, תיאבון; הנאה, אושר, תענוג, סיפוק; נטיה, חוש טעם |
taste; desire, appetite; pleasure, happiness, satisfaction; tendency, sense of taste |
|
Se viste kon mucho gusto (Moscona) |
|
Tu tia no tiene gusto de nada (Moscona) |
|
gustozo adj. |
מאושר, שמח, עליז, מלא גיל; עשוי בחן וטעם |
happy, full of joy; Made with grace and taste |
|
Asi te vea gustozo i alegre (Moscona) |
|
guzanearse v. refl. |
התליע, התמלא תולעים, התמלא רימה |
to become full of worms, to be filled with worms, to be filled with maggots |
|
El kezo se guzaneo (Moscona) |
|
Las chinchas se guzanearon (Moscona) |
|
Ya abasta, te guzaneaste! (Moscona) |
|
guzano m. |
תולעת |
worm |
|
Kon esta suziedad ya mos van a komer los guzanos (Moscona) |
|
Mis karikas koroladas - mansanikas de Stambol, ariento ay un guzano ke kavaka 'l korason (Moscona) |
|
No tengas ke azer kon este guzano (Moscona) |
|
Le entro el guzano de djugar (Moscona) |
|
guzmá (ebr.) f. |
גוזמה, הגזמה |
exaggeration |
|
Sin guzma te rogo (Moscona) |
|
Es guzma la negrigura de este fitijo (Moscona) |
|
gyurultí m. |
צעקה, צווחה; רעש, מהומה |
shouting, screaming; noise, commotion |
|
No agas gyurulti ke tu padre echo a repozar (Moscona) |
|
haber (t.) m. |
ידיעה, חדשה, בשורה, הודעה |
news, tidings, message |
|
Haberes buenos de parte a parte (Moscona) |
|
No tengo ni haber del echo (Moscona) |
|
habura (ebr.) f. |
אי סדר, בלגן |
disorder, mess |
|
Todo esta una habura (Moscona) |
|
hacheado (t.) adj. |
מצולק; מרוח, נגוע באצבעות לא נקיות |
scarred; smeared, infected with unclean fingers |
|
La komida esta hacheada (Moscona) |
|
hachear v. (t.) |
חתך, צילק, שרט; שיסף, הרג בכלי נשק חד |
to cut, to scar, to scratch; to split, to kill with sharp weapon |
|
No hachees la leche (Moscona) |
|
hachón adj. |
אוכל מכל הבא ליד, מערבב מאכלים; עצלן, אינו מדייק בעבודתו |
who eats from whatever is near, mixes foods; lazy, inaccurate in his work |
|
Mi kunyada es prestoza ma hachona (Moscona) |
|
hachupón m. |
מאכל תפל וחסר טעם |
a bland and tasteless dish |
|
Komer en la kaye es komer hachupon (Moscona) |
|
hadjí (t.) m. & adj. |
חג' (מוסלמי שעלה למכה), יהודי שעלה לרגל לירושלים; בעל נסיון חיים; מתעשר חדש |
Hajj (a Muslim who made a pilgrimage to Mecca), a Jew who made a pilgrimage to Jerusalem; having life experience; nouveau riche |
|
No es Ali es Hadji Ali (Moscona) |
|
hadra f. |
העוויה, פוזה, פאסון; מאמץ, עבודה |
grimace, pose, fa?on; effort, work |
|
ya estas en la hadra, trayeme un kopo d'agua (Nehama) |
|
ya te metites en la hadra, eskapa el fecho (Nehama) |
|
Tiene hadras grandes (Moscona) |
|
No agas hadras (Moscona) |
|
hadrar v. |
עשתה הכנות לחג (עקרת הבית); עשה את עצמו, העמיד פנים, לבש סבר |
to make preparations for the holiday (housewife); to pretend |
|
para bien no puede, para mal se hadra (Nehama) |
|
hafif (t.) adj. |
חלש, קליל |
weak, light-hearted |
|
El echo esta hafif (Moscona) |
|
Oy la komanya estuvo hafif (Moscona) |
|
haftoná (ebr.) |
מכות, מלקות, הלקאה |
beatings, flogging |
|
komer una haftona de mestros (Nehama) |
|
Al pareser ke va komer haftona (Moscona) |
|
A la tadre vino mi padre una haftona me dio (Moscona) |
|
haham (ebr.) m. & adj. (pl. hahamim) |
חכם, ידען, למדן, מלומד; רב ספרדי |
smart, knowledgeable, learned; Sephardic rabbi |
|
en tanto haham, bien kave un amaares (Nehama) |
|
espantate de haham fijo d'amaares i de riko fijo de prove (Nehama) |
|
s'echo azno s'alevantó haham (Nehama) |
|
kada uno i uno es haham en su ofisio (Nehama) |
|
Es muy haham (Moscona) |
|
Haham a la kavesa (Moscona) |
|
Ense de haham (Moscona) |
|
Kada uno es haham de su ufisio (Moscona) |
|
hak (t.) m. |
חוק, משפט; זכות קנויה |
law, justice; a granted right |
|
Me komio el hak (Moscona) |
|
hakirá (ebr.) f. |
חשבון |
arithmetic |
|
Azer hakira (Moscona) |
|
hal (t.) m. |
מצב, מצב העניינים; צרה, מצב אומלל |
state, state of affairs; trouble, miserable condition |
|
no me abasta mi hal, tengo de pensar por mi vezino (Nehama) |
|
Los persigimientos mos trusheron en este hal (Moscona) |
|
Barminam en el hal ke lo vidi (Moscona) |
|
No save el hal de la onor (Moscona) |
|
halal (t.) adj. |
מותר, סתמי; ברוך, מבורך |
allowed, indefinite; blessed |
|
Halal ke le sea (Moscona) |
|
Halal para (Moscona) |
|
halayla adv. |
אף פעם, ביום כלשהו |
never, on any day |
|
kuando va venir? -halayla! (Nehama) |
|
No vas a azer la pas kon tu kunyada - halayla (Moscona) |
|
Kuando se va azer benadam este tudro? Halayla (Moscona) |
|
haleshentos adj. |
רב לאין מספר, מופלג (בשנים) |
countless, extreme (in age) |
|
dizes ke no ay kazas por arkilar? -Pregunta, vas a topar haloshentas (Nehama) |
|
Este minder ya es viejo de halushentos anyos (Moscona) |
|
halhalear v. |
צחק צחוק מהדהד ולא מרוסן |
to laugh a resounding and unrestrained laugh |
|
Riendo i halhaleando (Moscona) |
|
halís (t.) adj. |
מקורי, אמיתי, אותנטי, טבעי |
original, real, authentic, natural |
|
No le es ijo halis (Moscona) |
|
halís (t.) adv. |
לבטח, בלי ספק |
sure, no doubt |
|
manyana viene halis (Nehama) |
|
Halis ke no ay (Moscona) |
|
halitranka f. |
שבר כלי, גרוטאה, דבר בלתי נחוץ |
broken vessel, scrap, unnecessary thing |
|
El dolap esta yeno de kuanta halitranka ay i no ay (Moscona) |
|
halka (t.) f. |
טבעת, חוליה; עגיל |
ring, link (chain); earring |
|
Lo pasaron kon halkas (Moscona) |
|
halun- a halun de la madre |
ממקום שאינו קיים |
from a place that does not exist |
|
de onde va kitar paras? -de a halun de la madre! (Nehama) |
|
halush/halus (ebr.) adj. |
חלש, חלוש |
weak, faint |
|
Es muy halush, de un aireziko se echa en kama (Moscona) |
|
halvá (t.) f. |
חלווה; בליל; עניין פעוט, עניין של מה בכך |
halva; mixture; a petty matter, a trivial matter |
|
Ya vendio la halva (Moscona) |
|
halvadjí (t.) m. |
מוכר חלווה |
halva seller |
|
Ya se va el halvadji ma no se menea de aki (Moscona) |
|
hamal (t.) m. |
סבל, סוור; כינוי לאדם גס הליכות |
porter; a nickname for a rude person |
|
solo los amales ganan kada dia (Nehama) |
|
favlar komo un amal (Nehama) |
|
komporto d'amal (Nehama) |
|
huersudo kom'un amal del porto/del komercho (Nehama) |
|
Hamal del Dio (Moscona) |
|
hamín (ebr.) m. |
חמין |
cholent (meat stew) |
|
Hamin de spinaka (Moscona) |
|
Komer hamin (Moscona) |
|
hamindjí (ebr.) m. |
אדם שחיד/שניתן לשחדו |
a person who can be bribed |
|
El muestro es hamindji (Moscona) |
|
hamor/a (ebr.) n. |
חמור/אתון, בהשאלה: טיפש, אוויל, חסר דעת, שוטה |
donkey, metaphorically: stupid, foolish, ignorant |
|
un hamor i el dos (Nehama) |
|
viste al hamor, paresera un gran senyor (Nehama) |
|
a lavar la kavesa del hamor se piedre la leshia i el shavon (Nehama) |
|
Pedaso de hamor (Moscona) |
|
han (1) (t.) m. |
חאן, אכסניה, פונדק דרכים |
khan, hostel, roadside inn |
|
Esta puerta nunka no se sera, lo ke parese ke es puerta de han (Moscona) |
|
han (2) (ebr.) |
מר (פניה לאדם פשוט - קיצור של התואר ''חכם'') |
Mr. (address to a simple person - an abbreviation of the title ''Haham'') |
|
pie kon pie, Han Merkado (Nehama) |
|
guay d'akel dor ke Han Sipinti por tanyedor (Nehama) |
|
Al azno dile ham azno (Moscona) |
|
handrajada f. |
ערימת סחבות |
a pile of rags |
|
Ya le se la handrajada de fustanes ke tiene (Moscona) |
|
handrajear v. |
בילה, מרטט, עשה לסחבות |
to make into rags |
|
Todo ya se handrajeo (Moscona) |
|
haniné (ebr.) adj. |
מפונק |
pampered, spoilt |
|
Chikitiko el hanine (Moscona) |
|
hanino (ebr.) adj. |
בעל עור בהיר מאוד; חנני, בעל חן |
who has very fair skin; graceful |
|
Es un ijo hanino (Moscona) |
|
hanuká (ebr.) f. |
חנוכה; תאריך רחוק, רחוק בזמן |
Hanukkah; a date far, far away in time |
|
Disho ke va tornar a las ocho - hanunka! (Moscona) |
|
hanum (t.) f. |
ריקוד תורכי |
Turkish dance |
|
hanum durmiendo, el mazal despierto (Nehama) |
|
hap (t.) m. |
כדור, כמוסה, גלולה |
pill, capsule |
|
Englutimos un hap amargo (Moscona) |
|
harafot (ebr.) adv. |
במרחקים, במקום שאיש אינו פוקד אותו |
In the distance, where no one visits |
|
Ande mora? Por las harafot (Moscona) |
|
haragán n. & adj. |
עצל, עצלן, בטלן, נרפה |
lazy |
|
el moso haragan da muchos konsejos: (Nehama) |
|
la haragana, rosh-hodes kon kara (Nehama) |
|
Haragan en chiko, ladron en grande (Moscona) |
|
El haragan i el selozo nunka tienen repozo (Moscona) |
|
El haragan es konsejero (Moscona) |
|
haraganear/haraganearse v. |
התעצל, הלך בטל |
to get lazy, to go idle |
|
No se haraganea de alevantarse en las siete madrugadas ental de no tadrar (Moscona) |
|
haraganud/haraganut f. |
עצלנות, בטלנות, עצלות |
laziness |
|
Es muy bueno ama la haraganut lo mata (Moscona) |
|
haram (t.) m. & adj. |
איסור; אסור באיסור דתי |
prohibition; prohibited by a religious prohibition |
|
Haram i mursa ke se le aga lo ke komio i bevio (Moscona) |
|
haramelo m. |
כובע קטן (באירוניה) |
little hat (ironically) |
|
Daki akel haramelo del enkolgador (Moscona) |
|
hardal (t.) m. |
חרדל; תחבושת חרדל |
mustard; mustard bandage |
|
Me izo kagar hardal (Moscona) |
|
harif (ebr.) m. & adj. |
חריף (מזון); פיקח, חריף, שנון, ממולח, ערמומי |
spicy; clever, sharp, witty, shrewd, cunning |
|
Ya es harif, no se desha enganyar (Moscona) |
|
harova f. |
חרוב (הפרי) |
carob (the fruit) |
|
Se agan sus enemigos sekos komo l'aharova (Moscona) |
|
hasbón (ebr.) m. |
חשבון |
reckoning |
|
Esto aziendo hesbon de ir [...] (Moscona) |
|
hasé (t.) m. |
אריג, ארג כותנה |
fabric, cotton fabric |
|
La hase ke merkates esta una chendola (Moscona) |
|
hasidut/hasidud (ebr.) |
חסידות, אדיקות, דבקות דתית |
piety, religious devotion |
|
El hasidumbre de este ombre ya es nombrado (Moscona) |
|
haspú m. |
סמרטוט |
rag |
|
Arekojo en un bogo kuanto haspu ay i no ay (Moscona) |
|
Asprikos i haspikos no se estan kayadikos (Moscona) |
|
hasubá f. |
לכלוך, זבל |
dirt, garbage |
|
No merkes salamia ke ariento meten mil i una hasubot (Moscona) |
|
hatán (ebr.) m. |
חתן, חתן תורה |
groom, Torah groom |
|
Va pagar komo 'l hatan (Moscona) |
|
hatehot/hatahot (ebr.) f. pl. |
מטבעות |
coins |
|
Tiene muchas hatahot (Moscona) |
|
hathut adv. |
לפתע, פתאום |
suddenly |
|
Es un echo muy liviano - hat-hut fin ke aboltates la kara (Moscona) |
|
Se fue hat-hut (Moscona) |
|
hatir (t.) m. |
טובה (עשה לו טובה); הוקרה |
favor; esteem |
|
Azime este hatir (Moscona) |
|
No le rompas el hatir (Moscona) |
|
Por hatir de tu padre ke es un buen ombre (Moscona) |
|
haver (ebr.) m. (pl.: haverim/haveres) |
חבר, רע, עמית, שותף; חבר (בארגון) |
friend, colleague, partner; member (in an organization) |
|
No agas a tu haver mal, no kon avla, no kon echa (Moscona) |
|
haveransa (ebr.) cf. havransa |
|
|
|
Tomaron el echo a haveransa (Moscona) |
|
havra (ebr.) f. |
תלמוד תורה, ''חדר'', ביכ''נ; חברה |
Talmud Torah, heder (religious elementary school), synagogue; company |
|
En la hevra entran sinko personas (Moscona) |
|
hayá (ebr.) f. |
חיה, בהמה; איש לא חברותי |
animal, beast; an unsociable man |
|
Oy vamos a ir a ver las hayot (Moscona) |
|
Una haya kon dos ojos (Moscona) |
|
hayir (t.) m. |
רווח, יתרון, תועלת, שימוש |
profit, advantage, benefit, use |
|
No tengo hayir de este echo (Moscona) |
|
Ke es el hayir (Moscona) |
|
Hayir ke no veyga (Moscona) |
|
Kita hayir de la boka (Moscona) |
|
Azeme este hayir (Moscona) |
|
hayirlí (t.) adj. |
מועיל, נושא רווח |
beneficial, profitable |
|
Hayirli ke sea (Moscona) |
|
hayirsiz (t.) adj. |
בלתי מועיל, שאינו נושא רווח; שאינו אוהב לגמול טוב |
unhelpful, non-profit; Who does not like to reward others |
|
Pelo hayirsiz (Moscona) |
|
hayirsizlik (t.) m. |
רשעות |
evil, wickedness |
|
Este kadar de hayirsizlik se tiene visto (Moscona) |
|
haymaná (t).m. |
שוטטן, משתרך ברחובות |
wandering the streets |
|
Haymana de las kayes (Moscona) |
|
hazán (ebr.) m. |
חזן, פייטן |
cantor |
|
Alevantar hazan (Moscona) |
|
I este loke alevanto hazan (Moscona) |
|
hazanyá (ebr.) f. |
חזנות |
cantillation |
|
Tiene 40 anyos de hazanya (Moscona) |
|
hazinearse v. refl. |
חלה |
to become ill |
|
Se hazineo de mala hazinura (Moscona) |
|
Ya me hazinei de estar diziendo (Moscona) |
|
hazino m. |
חולה, פציינט |
sick, patient |
|
El prove i el hazino no son aparientados (Moscona) |
|
hazinura f. |
מחלה, חולי; נכות; דאגה, צרה, אובססיה; הרגל רע שקשה להגמל ממנו |
disease; disability; worry, trouble, obsession; a bad habit that is hard to get rid of |
|
El Dio ke mos kure de toda hazinura (Moscona) |
|
Hazinura de leon komer i echar (Moscona) |
|
Hazinura larga - muerte sigura (Moscona) |
|
hazir (ebr.) |
חזיר; כינוי לאדם מעורר גועל |
pig; a nickname for a disgusting person |
|
No lo esto podiendo ver komo al hazir (Moscona) |
|
hazné/haziné (t.) f. |
אוצר, בית אוצר; מאגר; מאגר מים |
treasure, treasure house; stock; reservoir |
|
La hazne del rey no se derite (Moscona) |
|
helek i belek (ebr.) |
חילק ובילק - פלוני ואלמוני |
so and so |
|
No me enteresa lo ke van a dizir helek i belek (Moscona) |
|
Vinieron kuanto ay i no ay helek i belek (Moscona) |
|
hem (t.) conj. |
גם, גם כן, באותה מידה |
also, equally |
|
Hem grande, hem ermozo (Moscona) |
|
Hem mos vamos a ver, hem vamos a pasar la ora (Moscona) |
|
hen (ebr.) m. |
חן, טוב טעם, חינניות; סדר, נוהג |
good taste, daisies; order, practice |
|
Tiene muncho hen, kuando entra de la puerta se kita el kalsado i se troka el vistido (Moscona) |
|
Sin hen i grasia (Moscona) |
|
henozo (ebr.) adj. |
מסודר, ערוך יפה, חינני, מטופח |
neat, beautifully arranged, graceful, well-groomed |
|
Es muy henozo, todo le viene de la mano (Moscona) |
|
henozura (ebr.) f. |
חן |
grace |
|
Esta la henozura de mi vava (Moscona) |
|
hich (t.) adv. |
בשום אופן |
no way |
|
Hich ke no sea, yene va dar lo ke el dio emprezento (Moscona) |
|
Hich puede ser d'esta manera de koza? (Moscona) |
|
hidez m. |
אי סדר |
mess |
|
La kamareta esta adeta un hidez (Moscona) |
|
hidush (ebr.) m. |
חידוש, חידוש תורה |
resumption, resumption in Torah |
|
No ay hidush de nada (Moscona) |
|
hiyanet (t.) m. |
בן אדם כפוי טובה; טיפוס מזיק |
ungrateful person; harmful person |
|
Azeme este plazer, no seas hiyanet (Moscona) |
|
hohenta f. |
דרישה, תביעה; אמתלה, תואנה |
demand, claim; an excuse |
|
Esta bushkando hohentas (Moscona) |
|
hohmá (ebr.) f. |
חכמה, בינה, תבונה, נסיון |
wisdom, understanding, reason, experience |
|
Ay muncha hohma en el (Moscona) |
|
Palavras yenas de hohma (Moscona) |
|
holhoy (t.) |
מפלצת; דחליל |
monster; scarecrow |
|
Kon este vistido te azes un holohoy (Moscona) |
|
Un plato - un holohoy (Moscona) |
|
holi (ebr.) m. (pl.: holaim) |
חולי, מחלה; שחפת |
disease; tuberculosis |
|
Holaim de echo ke esta (Moscona) |
|
horo/horó (gr.) m. |
ריקוד עם, מחול מעגל יווני |
folk dance, Greek circle dance |
|
I todos dos van akurridos komo si ganaron oro, rodancha de enlokesidos en el baile del horo (Moscona) |
|
hová (ebr.) f. |
חובה; חובות החג בפסח (כרפס, חרוסת וכו') |
required; Holiday obligations on Passover (karpas, charoset, etc.) |
|
Por salir de hova (Moscona) |
|
hovardá (t.) adj. |
נדיב, רחב לב, פזרן |
generous, extravagant |
|
Azete huvarda (Moscona) |
|
hovardalanear (t.)v. |
פיזר ביד רחבה |
to spread generously |
|
Huvardalaneate un poko (Moscona) |
|
hovardalik (t.) m. |
נדיבות, רוחב לב, פזרנות |
generosity, extravagance |
|
Darse al huvardalik (Moscona) |
|
hupá (ebr.) f. |
חופה, טקס נישואין |
canopy, wedding ceremony |
|
Ocho dias de hupa (Moscona) |
|
hupistra adv. |
אלהים יודע מאיפה |
God knows where |
|
De ande vino? De hupistra (Moscona) |
|
huy (t.) m. |
הרגל, נטיה שלילית |
habit, negative tendency |
|
Tiene huy de bever (Moscona) |
|
Negro huy (Moscona) |
|
ibish (t.) m. |
מוקיון; בהשאלה: שטן |
clown; (metaphorically:) Satan |
|
Ya pago el dasio al ibish (Moscona) |
|
ichizo m. |
קסם, כישוף |
magic, sorcery |
|
kontra el ichizo es bueno bever agua de kurshum tuzu (Moscona) |
|
Bunika kayo hazina, alberto la miro, ya le dio la kura i el ichizo a bever [...] (Moscona) |
|
ichuría f. |
תרופה |
medication |
|
Para kada hazinura se topa ichuria (Moscona) |
|
ida f. |
הליכה, יציאה, עזיבה, יציאה לדרך |
walking, leaving, setting off |
|
Una ida - dos mandados (Moscona) |
|
La ida sin tornada (Moscona) |
|
La ida esta en mi mano, la tornada en las manos del Dio (Moscona) |
|
idaré(t.) |
מינהל, אדמיניסטרציה, ניהול |
administration, management |
|
No m'esto abastesiendo de azer idare (Moscona) |
|
idea f. |
השגה, תפיסה, ידיעה, מושג, מושכל, רעיון, מחשבה, אידיאה; דעה |
perception, knowing, concept, idea, thought; opinion |
|
Azerse una idea (Moscona) |
|
iftirá (t.) f. |
האשמת שוא, הרשעת שוא, השמצה, דיבה |
false accusation, false conviction, defamation, libel |
|
Kitar iftiras (Moscona) |
|
igera/igero n. |
עץ תאנה |
fig tree |
|
en toda buena kaza de sefardí d'al tiempo avía una figera i una parrera (Nehama) |
|
igo m. |
תאנה |
fig |
|
el figo bueno se lo kome la graja (Nehama) |
|
El igo de Adam arishon (Moscona) |
|
igual adj. |
זהה, שווה, שווה ערך, שקול |
equal |
|
Todo me es igual (Moscona) |
|
igualar v. |
היה שווה ל- |
to equalize |
|
Te puedes igualar kon el (Moscona) |
|
ihtiyach (t.) m. |
צורך, נצרכות (להיות נצרך למישהו ותלוי בו) |
need, neediness |
|
el ihtiyach faze ke aboke la kavesa a todo lo ke dize (Nehama) |
|
ija f. |
בת, ילדה |
daughter, girl |
|
Estash kayados komo ke vos nasiera ija (Moscona) |
|
Ija de hazan, inyeta del guerko (Moscona) |
|
Ija de djudio no keda sin kazar (Moscona) |
|
Bosteja mi ija de la tripa vazia, bosteja mi nuera de la tripa yena (Moscona) |
|
ijadas f. pl. |
קרביים |
entrails |
|
Porke mis ijadas estan yenas de kemadurai no ay sanedad en mi karne (Moscona) |
|
ijo m. |
בן, ילד |
son, boy |
|
un fijo de oro (Nehama) |
|
kual es akel fijo de la santa madre ke se mete en kamino kon esta nieve (Nehama) |
|
kréeme si sos fijo de tu padre!: (Nehama) |
|
el Dio ke no mos de a menester de fijo de ombre! (Nehama) |
|
por esta kaye no pasa fijo de ombre (Nehama) |
|
estávamos pasando la ora, deskuidados, ensupeto detente fijo de ombre ke ya te komí! se maneó la tierra i mos kayó el tejado enriva la kavesa (Nehama) |
|
fijos no tengo, nietos me yoran (Nehama) |
|
fiza de kazar, nave d'enkargar: (Nehama) |
|
mis fijas kazadas, mis ansias dubladas (Nehama) |
|
kien tiene fijos no muere d'afito (Nehama) |
|
ke darse mi fijo ke sea en tisabeá (Nehama) |
|
fija en la fasha, la dota en la kasha (Nehama) |
|
tengo fijo ganador, yeva tres i trae dos (Nehama) |
|
mi fijo no djuga a los dados, djuga a los malos mandados (Nehama) |
|
tal padre, tal fijo (Nehama) |
|
fijos de reyes no se depiedren (Nehama) |
|
ni tu ni yo ni fijo de djidió (Nehama) |
|
Ijo va naser (Moscona) |
|
Kaza a tu ijo kon su igual para ke no avlen de ti mal (Moscona) |
|
El ijo onra al padre i el siervo a su amo (Moscona) |
|
Ijos zaharim ke vos akompanyen al bedahaim (Moscona) |
|
ikar (ebr.) m.(pl.: ikarim) |
עיקר, עקרון |
principle |
|
el meldar no es el ikar, ma las fechas (Nehama) |
|
El ikar para un ombre es ke goze de buen nombre (Moscona) |
|
ilacha f. |
סיב, פקעת חוטים |
fiber, tuber of threads |
|
El pantaloon esta ilachas (Moscona) |
|
ilaká(t.) f. |
יחס, קשר; תואנה |
connection; pretext |
|
Sta bushkando la ilaka para pelear (Moscona) |
|
ilar v. |
טווה |
weave |
|
Ilavan a el kavrinyo (Moscona) |
|
illa (t.) adv. |
מעל לכל, בכל מחיר |
above all, at any cost |
|
no me vo a repozar ni un punto, illa eskapar mi fecho (Nehama) |
|
me esta faziendo mucha fambre lo ke kieres dame, illa komer (Nehama) |
|
illán (t.) adv. |
בעיקר, בראש ובראשונה |
mostly, first and foremost |
|
Por si ya se biroto illan le disheron alguna palavra demazia (Moscona) |
|
Illan azer su dicha (Moscona) |
|
ilo m. |
חוט; להב (צד חותך של סכין/חרב) |
thread, wire; blade (cutting side of knife/sword) |
|
Pasado por el filo de la espada (Moscona) |
|
imbutido adj. |
דחוס, ממולא, מפוטם |
compressed, stuffed, fattened |
|
Un kushin imbutido de pluma (Moscona) |
|
impedir v. |
מנע, עיכב, עצר, שם מכשול, קידם פני; נעצב, הצטער; נפגע |
to impede |
|
Esto puede impedir a la ovra (Moscona) |
|
No impide (Moscona) |
|
Me impedio muncho ke no me topi en kaza (Moscona) |
|
M'impidio muncho de sintir semejantes mintiras por mi konto (Moscona) |
|
implorar v. |
התחנן, ביקש, עתר, הפציר |
to implore |
|
onde ti vengo rogandote i emplorando tu klemensia (Moscona) |
|
importante adj. |
חשוב, נחשב, בעל ערך |
important, considered, valuable |
|
es muy emportante de saver si [...] (Moscona) |
|
importar v. |
ייבא; היה חשוב |
to import; to be important |
|
me emporto muncho ke no mos podimos ver (Moscona) |
|
imposivle adj. |
בלתי אפשרי, לא יתכן, מןהנמנע; בלתי נסבל |
impossible |
|
De un karakter imposivle (Moscona) |
|
impozar v. |
כפה, הכריח, הטיל על |
to impose |
|
Impozar su opinion (Moscona) |
|
impozarse v. refl. |
עמד על שלו, השתלט |
to stand on his own, to take over |
|
Impozarse kon la fuersa (Moscona) |
|
imprenta f. |
מלאכת הדפוס, הדפסה; בית דפוס |
printing craft, printing; printing house |
|
Davan a su kara una imprenta oriental (Moscona) |
|
inat (t.) |
עקשנות, קשי עורף, קשיות עורף |
stubbornness |
|
No metas inat (Moscona) |
|
No es inat de poko ke tiene (Moscona) |
|
Por inat de mi mujer me la korto (Moscona) |
|
inchimiento m. |
מילוי, תכולה; תוספת |
content; extension |
|
La mar I su inchimiento (Moscona) |
|
inchir v. |
מילא, גדש; פיטם, הלעיט |
to fill, to pile up; to fatten, to feed |
|
inchir redomas (Nehama) |
|
no es bueno de inchir mucho a la vejes (Nehama) |
|
Inchiran los vazos I no diran beraha (Moscona) |
|
No se inche ni una kashka de alviana (Moscona) |
|
Grano a grano se inche el papo de la gaina (Moscona) |
|
Entre estas I estas se inchen las sestas (Moscona) |
|
independensia f. |
אי תלות, עצמאות |
independence |
|
Lucha por la independensia (Moscona) |
|
independente adj. |
עצמאי, בלתי תלוי |
independent |
|
Por motivos indipendentes de mi Buena veluntad (Moscona) |
|
indeterminado adj. |
בלתי מוגדר, סתמי |
indeterminable |
|
La siduta fue ajurnada para un dia indeterminado (Moscona) |
|
indihiarse (ebr.) v. refl. |
השתהה, התעכב, התאחר |
to linger, to be late |
|
No ves ke estamos kon prisa, loke te vas indiheando (Moscona) |
|
indirearse (t.) v. refl. |
גמע מלוא לוגמיו |
to swallow fullness of sipping |
|
Es kadir de indirearse media oka de raki komo nada (Moscona) |
|
indjenio m. |
זריזות, כשרון, מיומנות; כושר המצאה, תחבולה, תכסיס, המצאה |
agility, talent, skill; Ingenuity, trickery, invention |
|
El mal trae el indjenio (Moscona) |
|
indjidear (t.) v. |
הכאיב, עינה, גרם סבל; גרם נזק; גרם עלבון |
to hurt, to torture, to cause suffering; to cause damage; to cause insult |
|
onde te indjidea la kunduria? (Nehama) |
|
indriz f. |
סדק, חריץ |
crack, groove |
|
tavlado yeno de findirizes (Nehama) |
|
inferno m. |
גהינום, תופת |
inferno |
|
Seran tornados los malos al infierno (Moscona) |
|
influensa f. |
השפעה; שפעת |
influence; influenza |
|
En la sivdad esta kaminando la enfluensa (Moscona) |
|
influensia f. |
השפעה |
influence |
|
Esto tienen grande enfluensia (Moscona) |
|
inguyo m. |
בחילה, קבס, רצון להקיא |
nausea, urge to vomit |
|
Inguyo me da de sintir las alavasiones (Moscona) |
|
iniervar v. |
עיצבן, הרגיז, הטריד |
to get on one's nerves, to irritate, to bother |
|
No me agas enyervar (Moscona) |
|
inieto m. |
נכד |
grandson |
|
Ijos no tengo inietos me yoran (Moscona) |
|
inklinasión f. |
נטיה |
inclination |
|
Tener inklinasion por la pintura (Moscona) |
|
inkomodar v. |
הטריד, הפריע |
to trouble, to disturb |
|
No se inkomodi (Moscona) |
|
inku m. |
סיוט; בהשאלה: סבל, צער |
nightmare;( metaphorically:) suffering, sorrow |
|
Gana bueno ma bive kon inku (Moscona) |
|
inkuesta f. |
חקירה; סקר, משאל |
investigation; poll |
|
Los djuezes azieron una inkuesta minusioza sovre la testimoniansa I se konvensieron de su verdaderia (Moscona) |
|
inkulkarse v. refl. |
שינן לעצמו, הכניס לראשו; עמד על דעתו, התעקש |
to memorize for himself, put in his mind |
|
Inkulkarse una idea falsa (Moscona) |
|
inosentar v. |
זיכה, טיהר, ניקה, זיכך |
to purify, to cleanse |
|
Inosentame de mi pekado (Moscona) |
|
insaf (t.) m. |
מתינות, איפוק, שיקול דעת |
moderation, restraint, discretion |
|
Insaf no tiene (Moscona) |
|
intensión f. |
כוונה |
intention |
|
Mi ermano tiene intision de fraguar (Moscona) |
|
Ay intision de salir loko (Moscona) |
|
interés m. |
עניין; ריבית |
interest; interest |
|
el interes kontrae rovinas (Nehama) |
|
es el interes ke lo gía (Nehama) |
|
Este livro se melda kon grande intereso (Moscona) |
|
El intereso antes de todo (Moscona) |
|
Dar paras kon intereso (Moscona) |
|
interesante adj. |
מעניין |
interesting |
|
Es interesante de saver [...] (Moscona) |
|
Lo interesante es [...] (Moscona) |
|
interesarse v. refl. |
התעניין, מצא עניין ב-; נטל חלק בעסק |
to be interested, to find interest in; to take part in a business |
|
El ke es kuriozo, de todo s'interesa (Moscona) |
|
interlokutor m. |
איש שיח, בן שיח |
interlocutor |
|
Mirava kon deskonfiensa a su interlokutor (Moscona) |
|
intermedio m. |
הפסקה; תיווך, תיווך למען, פעולה למען מישהו |
pause; intermediacy |
|
Kon el intermedio de [...] (Moscona) |
|
intervensión f. |
התערבות, תיווך |
intervention |
|
Se izo menester de intervension hirurjika (Moscona) |
|
intimo adj. |
ידידותי, משפחתי, מקורב, אינטימי |
intimate |
|
En serklo intimo (Moscona) |
|
inventar v. |
המציא, בדה, דמיין, זרק לחלל חידוש/הפתעה; עורר חשק, העלה רעיון |
to invent |
|
inventar makinas (Nehama) |
|
guay si inventates koza delantre de este ninyo: al punto lo kiere kon patadas i djemidos (Nehama) |
|
un día de Purím, se inventó barbut entre amigos i uvo kien pedrió fina los tumanes (Nehama) |
|
inverso adj. |
הפוך |
inverse |
|
En senso inverso (Moscona) |
|
inviernada f. |
תקופת החורף |
winter period |
|
Este anyo la inviernada ampeso de muy temprano (Moscona) |
|
Kale aprontarmos para la inviernada (Moscona) |
|
invierno m. |
חורף |
winter |
|
Pensando al invierno no se goza del enverano (Moscona) |
|
invitar v. |
הזמין |
to invite |
|
sin envitar no dan lugar (Nehama) |
|
inyán (ebr.) m. |
עניין; מהות; נושא |
interest; essence; topic |
|
El inyan es ke [...] (Moscona) |
|
El nombre demostra su inyan (Moscona) |
|
inyoransa f. |
בורות, בערות, אי ידיעה |
ignorance |
|
La inyoransa es mankansa de saver (Moscona) |
|
inyudar v. |
קשר |
to tie |
|
Me esta aziendo inyudar las tripas (Moscona) |
|
inyudo m. |
קֶשֶר |
bond |
|
Inyudo siego en la privada (Moscona) |
|
ipókrita/o adj.& m. |
מתעה, רמאי, נוכל; צבוע, מתחסד, דו פרצופי |
hypocrite |
|
Kon la boka el ipokrita danya a su kompanyero (Moscona) |
|
ir v. |
הלך, ניגש אל, ביקר; כלה; חלף (זמן); פועל עזר לציון הווה מתמשך/עתיד; התאים |
to go, to approach, to visit; gone (time); auxiliary verb to indicate continuous present/future; to match |
|
no t'espantes de dolor ke va i viene (Nehama) |
|
el ombre va fina onde puede i no fina onde kiere (Nehama) |
|
ir a la mar i no topar agua (Nehama) |
|
dime kon kien vas, te diré kien sos (Nehama) |
|
este vestido te va (Nehama) |
|
se van el bien i el aver i el lodo keda a la paré (Nehama) |
|
onde irás ke mas valdras? (Nehama) |
|
en ke se le va la kandela del prove? - a kontar el bien del riko (Nehama) |
|
el ir está en mi mano, la venida no se kuando (Nehama) |
|
dime kon kien vas te diré kien sos (Nehama) |
|
el día de oy vaya i no venga! (Nehama) |
|
el yerro ke fizites merese un buen kastigo, vamos a ver ke sos flako de salud (Nehama) |
|
este vestido no te va (Nehama) |
|
ke va-aya yo tengo kupeta, vozotros no! (Nehama) |
|
ke va-aya, yo tengo vestido muevo, tu no! (Nehama) |
|
la anyada de oganyo vaya i no venga! (Nehama) |
|
la pará ya va ya viene (Nehama) |
|
los dias/los anyos ya van ya vienen (Nehama) |
|
no va ke un viejo kede en pies kuando djóvenes están asentados (Nehama) |
|
nochada de anoche vaya i no venga! (Nehama) |
|
se imajina ke su fijo esta daínda bivo, va dile ke ya se murió (Nehama) |
|
se tiene por meoyudo; va dile ke es un azno (Nehama) |
|
te tengo por empiegado i no me vales para nada; vate a alavar ke me adjideo de tu padre, sino ya te huera metido a la puerta (Nehama) |
|
vamos a ver ke sos fijo de un amigo karonal i te konfío las yaves de la kasha; en ninguno otro el mundo tuvria konfiansa (Nehama) |
|
Tu ke huites I vinites kontami de lo ke tu vites (Moscona) |
|
Kuanto das por ir I vinir (Moscona) |
|
Muncho ay muncho se va (Moscona) |
|
Se lo vo dizir (Moscona) |
|
Esta kolor no te esta yendo (Moscona) |
|
No vayamos mas leshos (Moscona) |
|
Desha el mundo por ande va (Moscona) |
|
Ande iras az lo ke versa (Moscona) |
|
Vayga al enimigo lo ke pensa el amigo (Moscona) |
|
irse v. refl. |
הלך לו, עזב |
to leave |
|
Ya se fue el vazo (Moscona) |
|
Ya se me fue el tino en mil lugares (Moscona) |
|
Me se fue de la mano (Moscona) |
|
Vate a ganar (Moscona) |
|
ira f. |
כעס, זעם, חימה, כעס גדול |
rage, anger, great anger |
|
Se tomo unas iras de struir mundos (Moscona) |
|
A la ira 'l Dio (Moscona) |
|
ironía f. |
לעג, לגלוג, אירוניה |
irony |
|
Avlar kon ironia (Moscona) |
|
irritar v. |
הרגיז, הכעיס, הקניט, הקציף; גרה |
to irritate |
|
No lo agas irritar (Moscona) |
|
isa! interj. |
קריאת זרוז והמרצה |
call of stimulation |
|
Yo sinyor, tu sinyor ken va dizir isa al hamor (Moscona) |
|
ishalla! (t.) cf. inshalla |
|
|
|
No te vayas sikileando, versa komo todo se va aresentar - ishalla (Moscona) |
|
isharet (t.)m. |
קריצת עין |
wink |
|
D'enfrente me estuvo aziendo isharetes (Moscona) |
|
ishlear/ishleyar (t.) v. |
פעל, עבד (על כלי או מכונה) |
to operate, to work (on a tool or machine) |
|
Oy no vamos a ishlear (Moscona) |
|
La yara esta ishleando (Moscona) |
|
ishtah (t.) m. |
תיאבון; חשק, רצון |
appetite; desire |
|
No tengo ishtah de nada (Moscona) |
|
ishtahlí (t.) adj. |
בעל תיאבון |
who has an appetite |
|
Parese ke ya esta ishtahli por merkar la kaza (Moscona) |
|
ishté (t.) adv. |
הנה שם |
Here it is! |
|
Ishte, este modo I este modo pasa la koza (Moscona) |
|
Ishte ke no vino (Moscona) |
|
izín (t.) m. |
רשות |
permission |
|
Ya dieron izin (Moscona) |
|
izlacharse v. refl. |
נפרם |
to be unstitched |
|
los dizes del pantalon me se izlacharon (Moscona) |
|
kabá (t.) m.& adj. |
אכזרי, גס, אלים, המוני, פרא אדם; מאיכות נמוכה |
cruel, rude, violent, vulgar, wild man; of low quality |
|
ropa kabá (Nehama) |
|
una kondota kabá (Nehama) |
|
kada adj. |
כל- |
all- |
|
kada uno por si, el Dio por todos (Nehama) |
|
kada uno s'arraska onde le kome (Nehama) |
|
kada gayo i gayo en su gayinero kanta (Nehama) |
|
kada dia k'amanese koza mueva akontese (Nehama) |
|
kadir (t.) adj. |
מסוגל |
able |
|
Es kadir de beverse una chuka de vino en un suluk (Moscona) |
|
kaduno (kada uno) pron. |
כל אחד |
each |
|
en la espartision tokó dos liras a kaduno (Nehama) |
|
kagadura f. |
צואה, רעי |
excrement |
|
kagadura de moshka/kagadura de raton (Nehama) |
|
kagón adj. |
אינו שולט בצרכיו; פחדן; מעמיד פני גיבור |
who does not control defecation; coward; who pretends to be a hero |
|
el kagon aze burla al pishon (Nehama) |
|
kaída f. |
נפילה, ירידת ערך (מטבע), מפלה,הרס, תבוסה, אסון; התמוטטות; כניעה |
fall, depreciation (currency), defeat, destruction, disaster; collapse; surrender |
|
la kaida de un imperio (Nehama) |
|
kaje adv. |
כמעט, כאילו, כביכול |
almost, as it were, so to speak |
|
mora kaje enfrente de mi (Nehama) |
|
es kaje esto (Nehama) |
|
kaje nada (Nehama) |
|
kal sheken (ebr.) prep. |
לא כל שכן, על אחת כמה וכמה |
all the more so |
|
el Dio tiene kuidado de una formiga, kal shekén del fijo del ombre (Nehama) |
|
kalada f. |
נזלת, הצטננות |
common cold, colds |
|
irse de kalada a la kama (Nehama) |
|
kalar v. |
גרם הצטננות; זיהם; קלקל; גער קשות והעניש |
to cause colds; to contaminate; to spoil; to scold severely and punish |
|
la luvia/los lodos le kalaron el vestido (Nehama) |
|
el shastre kaló la ropa (Nehama) |
|
kaldo m. |
רוטב; מרק |
sauce; soup |
|
manear el kaldo (Nehama) |
|
kalfa (t.) m. |
אומן; פרח אומנים, שוליה |
artisan; craftsman, apprentice |
|
De la manera ke esta adelantado en el ufisio de chirak , presto se va azer kalfa (Moscona) |
|
kalidad/kalitá f. |
איכות |
quality |
|
Ropa de primera kualita (Moscona) |
|
kalkadosh (ebr.) m. |
ק''ק, קהל קדוש |
synagogue |
|
el kalkadosh Aragon (Nehama) |
|
kalmar v. |
שיכך, הרגיע, השקיט, הקל |
to soothe, to calm, to pacify |
|
kalmar la ambre, kalmar la ravia, kalmar el frio, kalmar la kalor, kalmar los batimientos d'alma (Nehama) |
|
kalsada f. |
מסילה, כביש |
road |
|
kien te lo disho? —el guerko de la kalsada! (Nehama) |
|
kama f. |
מיטה, ערש, יצוע |
bed |
|
la kama es una buena koza, si no se durme se arrepoza (Nehama) |
|
kambur (t.) m. |
גיבן, בעל חטוטרת |
hunchback, humpback |
|
el kambur no ve la kambura suya, ve la del d'enfrente (Nehama) |
|
kambura (t.) f. |
גבנון, חטוטרת |
hump |
|
el kambur no ve la kambura suya, ve la del d'enfrente (Nehama) |
|
kaminar v. |
הלך, צעד, פסע, התהלך, טייל |
to walk, to go |
|
esta kravata no kamina kon este vestido (Nehama) |
|
kien kamina derecho topa a la paré/se da a la paré (Nehama) |
|
kamiza f. |
כתונת, חולצה |
shirt |
|
meterse la kamiza arrevez sinyal ke va aver boda serkamente en la famiya (Nehama) |
|
kampanya f. |
כפר, נאות דשא, שדה, אזור כפרי; מערכה, מבצע; אסיף, קציר |
village, field, countryside; campaign, operation; harvesting |
|
la kampanya de Rusia (Nehama) |
|
kandil m. |
עששית, מנורת שמן; שתוי |
lantern, oil lamp; drunk |
|
para moabét no se kiere kandil (Nrhama) |
|
unos lazdran al kandil, otros vienen azir azir (Nrhama) |
|
kandja f. |
סד |
pillory |
|
este koyar es una kandja (Nrhama) |
|
kanseriozo adj. |
מייגע, מעייף, מלאה |
tiresome, tiring |
|
un lavoro kanseriozo (Nrhama) |
|
una kaza kanserioza (Nrhama) |
|
kantonada f. |
פינה, זווית, קרן זווית; פינת רחוב, פינת בית |
corner, angle; street corner, house corner |
|
kuatro kantonadas ay en esta kaza, kuatro malahim ke mos akompanyen i mos guadren de ira, i sanya, i muerte supetania (Nrhama) |
|
kanyarandera/kanyarandika/kanyarandijo/kanyarandura |
דבר בלי שם ופעוט ערך התופס מקום בלי כל תועלת |
a thing without a name and a value that takes up space without any benefit |
|
ya se hadró i embió kuanta kanyarandika ay i no ay por regalo de boda (Nrhama) |
|
kapak (t.) m. |
מכסה |
cover |
|
el tendjeré arrodeó i a la fin se le kuajó kapak (Nrhama) |
|
kara f. |
פנים, פרצוף, קלסתר; לחיים; גפת הנעל (החלק העליון של הנעל) |
face; cheeks; upper part of the shoe |
|
kara tuerta, ventura derecha (Nehama) |
|
el mal i el bien en la kara se ven (Nehama) |
|
karal (t.) m. |
כמות, דרגה, מידה |
quantity, rank, measure |
|
este karal ya abasta (Nehama) |
|
no se tiene visto este karal de bovedad/de negregura (Nehama) |
|
ke karal kieres? (Nehama) |
|
kada uno da a karal de su poder (Nehama) |
|
no lo tengo visto este karal de arraviado (Nehama) |
|
este karal de grandeza no alkansó ni Paró (Nehama) |
|
kareser v. |
חסר, נעדר |
to be missing, to be absent |
|
no se topa al bazar, todo karese (Nehama) |
|
karga f. |
משא, מטען, משקל, עומס; עול, נטל, מעמסה, חובה, שליחות |
freight, cargo, weight, load; burden, duty, mission |
|
al ammal págale apenas mete la karga en basho (Nehama) |
|
la madre tiene la karga de toda la famiya (Nehama) |
|
karne f. |
בשר |
meat |
|
el benadam es de karne i sangre (Nehama) |
|
karne kruda, peshe kocho (Nehama) |
|
karnero m. |
כבש, איל |
lamb, ram |
|
kada karnero i karnero por su pacha lo enkolgan (Nehama) |
|
karnero viejo da buen kaldo (Nehama) |
|
karo adj. & adv. |
יקר; נדיר, בלתי מצוי; יקר ללב, יקיר; ביוקר |
expensive; Rare, uncommon; Dear to the heart, dear; dearly |
|
lo karo es barato i lo barato es karo (Nehama) |
|
karrear (port.) v. |
הוביל משאות כבדים, הוביל, הסיע; החליף/העתיק דירה; גרם, היה הסיבה ל-; אסף, קיבץ; כלכל |
to carry heavy loads, to transport, to drive; to exchange an apartment; to cause, to be the cause of; to collect, to group; to maintain |
|
karrear kashas/karrear sakos/karrear lenya (Nehama) |
|
este padre de famiya va karreando el tiempo entero (Nehama) |
|
karrear pleito/danyo/hazinuras (Nehama) |
|
karrear piojos/chinchas/guzano (Nehama) |
|
karrear suenyo (Nehama) |
|
karrear djente (Nehama) |
|
karrera f. |
מחצבה; דרך, נתיב, נתיבה, משעול; דרך חיים; שורה כתובה (ביד או בדפוס) |
quarry; road, lane, path; way of life; written line (by hand or in print) |
|
beata al ke va en karrera derecha (Nehama) |
|
karta f. |
גלויה, איגרת, מכתב; כרטיס; קלף משחק |
postcard, letter; card; playing card |
|
eskrivir/postar/embiar/arresevir karta (Nehama) |
|
kartas buenas no vienen de Yerushalayim (Nehama) |
|
kashka f. |
קליפה; תרמיל (של אפונה וכו') |
shell, peel; pod (botany) |
|
kashka d'alviana/d'almendra/de muez/de fustuk (Nehama) |
|
kashka de pepita (Nehama) |
|
kashka de fijoleta/de fava (Nehama) |
|
kashka de melon/de karpuz/banana/pertukal/limon/pera/mansana (Nehama) |
|
kasta f. |
כת, כיתה, מעמד, קסטה |
sect, caste |
|
venir de katsa/de kasta alta (Nehama) |
|
de kasta vengan los reyes para ser emperadores (Nehama) |
|
kat (t.) m. |
שכבה; קומה בבניין; חליפת בגדים |
layer; floor in building; a suit of clothes |
|
doblar una ropa a dos kates/en kuatro kates (Nehama) |
|
kuando no se barre ni se alimpia, se apozenta en basho i sovre los mobles un kat de tierra (Nehama) |
|
un kat de suziedad (Nehama) |
|
kavala (gr.) adv. |
עם כל הבטחונות |
with all the collateral |
|
estar kavala (Nehama) |
|
kavaler (it.) adj.& m. |
אבירי; בן זוג, בן לוויה |
cavalier, gallant, companion |
|
Dama i kavaler (Moscona) |
|
kavaná (ebr.) f. |
כוונה |
intention, meaning |
|
fazer orasion kon kavaná (Nehama) |
|
kavayero m. |
אביר, פרש; איש המעלה, בעל נימוסים |
knight; a man of virtue/with manners |
|
komida de kavayeros verguensa de kuzineros (Nehama) |
|
kavayo m. |
סוס; קלף ה''נסיך'' |
horse; the "Prince" card |
|
a kavayo maldicho bien arrelumbra el pelo (Nehama) |
|
kavayo maldicho no muere (Nehama) |
|
kien tiene kavayo al ahir no es verguensa ke kamine a pie (Nehama) |
|
al kavayo sarnozo akorre la moshka (Nehama) |
|
al desdichado no le korre el kavayo, dize ke es de ojo malo (Nehama) |
|
al lugar de un azno ato un kavayo (Nehama) |
|
kaver v. |
יכול להכנס (יש לו מקום); התאים |
to have a seat/space; to match |
|
en este auto no kaven mas de sinko (Nehama) |
|
no kavemos en esta kaza (Nehama) |
|
el aniyo no me kave al dedo (Nehama) |
|
no kavemos en pies i el gato mos pario tres (Nehama) |
|
shaká maká no kave aká (Nehama) |
|
en la meza d'akel rey bien kave una bogacha (Nehama) |
|
kaverengí (t.) adj. |
בצבע הקפה |
in the color of coffee |
|
vestir kaverengí (Nehama) |
|
kavernozo adj. |
מלא מערות, חשוך, עמוק (קול עמוק), מפחיד |
full of caves, dark, deep (deep voice), scary |
|
una boz kavernoza (Nehama) |
|
kavesa f. |
ראש |
|
|
lavorar/meldar el dia entero sin alevantar la kavesa (Nehama) |
|
el rey korta kavesas, pan no korta (Nehama) |
|
kavesa elguenga, meoyo kurto (Nehama) |
|
kada kavesa es un mundo (Nehama) |
|
konta kavesas i mete bonetes (Nehama) |
|
la kavesa ke sea muestra para arraparla es kolay (Nehama) |
|
kavesa ke s'abokó no se kortó (Nehama) |
|
mas vale ser kavesa de ratón ke koda de león (Nehama) |
|
kavesal m. |
כר, כרית |
pillow |
|
mal de kavesal, no ay mas negro mal (Nehama) |
|
kavesera f. |
מראשות; מנהיג, ראש, ראש כנופיה, מנהיג המרד; ראשות; כותרת נייר מכתבים; כר |
head-rest; leader, head, gang leader, rebel leader; leadership; stationery title; pillow |
|
guadrar el portefolio debasho de la kavesera (Nehama) |
|
ke seamos siempre por kavesera i no por koda (Nehama) |
|
kaveyo m. |
שער |
hair |
|
kaveyo lungo, meoyo kurto (Nehama) |
|
kaveyo i kantar no kumplen l'ashugar (Nehama) |
|
kavo m. |
סוף, קץ, אחרית; קצה |
end ; edge |
|
para su negregura no ay kavo (Nehama) |
|
kavod/kavó/kavot (ebr.) m. |
כבוד, יְקר, דרך ארץ |
honor, respect, dignity |
|
meter uno a la puerta kon kavod i kon onor (Nehama) |
|
tener kavod por padre i madre/por su maestro/por los sinyores hahamim/por un lugar santo (Nehama) |
|
kavzar v. |
גרם, גרם ל-, הביא לידי |
to cause |
|
kavzar pleitos (Nehama) |
|
kavzo m. |
מקרה, מאורע |
case, event |
|
en kavzo de gerra (Nehama) |
|
un kavzo (Nehama) |
|
kayado adj. |
שקט, דומם, שותק; שתקן |
quiet, still, silent; silent person |
|
espántate de los kayados (Nehama) |
|
kayar m. |
שקט |
to be silent |
|
el kayar es la salú (Nehama) |
|
el kayar es de oro i el favlar es de plata (Nehama) |
|
kayente adj. |
חם, שיש לו חום, קודח, לוהט |
hot, feverish |
|
kale aharvar el fierro en kayente (Nehama) |
|
kayentor m. |
חום, להט, שרב; דרגת חום; התלהבות, להט; חיבה |
heat, flame, burn; temperature; enthusiasm, passion; affection |
|
esta soba no da kayentor (Nehama) |
|
kayer/se v./v.refl. |
נפל; חל, ארע |
to fall; to fall on, to occur |
|
le kayó la kaza (Nehama) |
|
el fruto fecho kae de suyo del arvol (Nehama) |
|
kaer de tripa/d'espalda/de lado (Nehama) |
|
kayeron los aniyikos, kedaron los dedikos (Nehama) |
|
kayer en manos del enemigo (Nehama) |
|
en kayer tu enemigo no te alegres (Nehama) |
|
kaza f. |
בית, דירה; חדר |
house, apartment; a room |
|
ke bivamos, estamos sinko, padre i madre i tres fijos i la kaza sesh (Nehama) |
|
en kaza yena presto se giza la sena (Nehama) |
|
en kada kaza i en kada kashon ay una dolor de korason (Nehama) |
|
en kaza del djugador poko tura la alegría (Nehama) |
|
la kaza del riko se vazia i la del prove no se inche (Nehama) |
|
el kuento d'en kaza no sale a la plasa (Nehama) |
|
la butika faze kaza, la kaza no faze butika (Nehama) |
|
kaza mueva, vida mueva: (Nehama) |
|
la kaza es de la mujer (Nehama) |
|
kazado adj. |
נשוי; ממולא (נאמר על פרי) |
married; stuffed (said about fruit) |
|
mis fijas kazadas, mis ansias dupiadas: (Nehama) |
|
kazal (port.) m. |
עיירה, כפר |
little town, village |
|
en el kazal ke iras asegun veras faras (Nehama) |
|
abolta kazal, abolta mazal (Nehama) |
|
en kazal kon perros kamina kon palo (Nehama) |
|
en kazal sin perros kamina kon palo (Nehama) |
|
topar kazal sin perros (Nehama) |
|
kazamiento m. |
חתונה, נִשואים, כלולות |
marriage, wedding |
|
el kazamiento es koza sakra, es para la vida (Nehama) |
|
kazar v. |
חיתן, השיא; התחתן, נישא; מילא (הכין מְמֻלָּאִים) |
to marry off, to get married; to stuff |
|
kien se kaza kon amor bive kon dolor (Nehama) |
|
mi sinyor me kazara i yo no lo savia (Nehama) |
|
ke kaze Sara, ke venga mi sira (Nehama) |
|
ke pron. |
ש-, אשר |
which |
|
Uno ke avla mintiras no es kreido (Moscona) |
|
Kero ke entiendas de palavras (Moscona) |
|
Vini fin la konviksion ke [...] (Moscona) |
|
Ke no digas despues ke [...] (Moscona) |
|
Es tu kulpa ke no tomates las mizuras menesterozas (Moscona) |
|
Amostrate ke te estan yamando (Moscona) |
|
Ke bivas ke Kreskas! (Moscona) |
|
Fuerte ke fuerte (Moscona) |
|
Los ke se toman kon amor biven kon dolor (Moscona) |
|
ke? interog. |
מה? איזה? |
What? Which? |
|
De ke kolor? (Moscona) |
|
Ke es de tu tio? (Moscona) |
|
Ke manera de koza es esto? (Moscona) |
|
Ke es esta kedada ke se kedo? (Moscona) |
|
keazer m. |
תעסוקה, התעסקות |
employment, preoccupation |
|
No me enlishees ke tengo keazer (Moscona) |
|
Machi de los keazerez (Moscona) |
|
kedada f. |
עצירה, הפסקה; שהייה, שהות, השארות |
stop, pause; stay |
|
En mi kedada ayi tuve la okazion de ver (Moscona) |
|
kedar v. |
נשאר, נותר; חדל, הפסיק; עצר |
to remain; to cease; to stop |
|
kedar en medio el kamino (Nehama) |
|
kedar de favlar (Nehama) |
|
kedar de yorar (Nehama) |
|
kedar riir (Nehama) |
|
kedar de lavorar (Nehama) |
|
no kedó nada: (Nehama) |
|
fulano era konosido komo muy riko, agora emprovesió, ma el nombre de riko le kedó (Nehama) |
|
kedar solo/kedar bivdo/guérfano (Nehama) |
|
kedar siego/kosho/mudo/sodro/shashut/flako (Nehama) |
|
Kedo sin paras (Moscona) |
|
Kedo por balabay de kaza (Moscona) |
|
Kedo en el lugar (Moscona) |
|
Se kedo pensando (Moscona) |
|
Ke avia de kedarte esto todo? (Moscona) |
|
Se kedo kon un palmo de nariz (Moscona) |
|
Me kedi kon eyo (Moscona) |
|
Ya kedi en las demandas (Moscona) |
|
Ayi me kedaron los ojos (Moscona) |
|
Ya kedo komiendo (Moscona) |
|
Ya kedo riendo (Moscona) |
|
Ande kedimos? (Moscona) |
|
Kedado de dor amabul (Moscona) |
|
Kedado de antiohos zamani (Moscona) |
|
Kedado de dor a patlangach (Moscona) |
|
kedarse v. refl. |
חנה; נשאר, נותר, שהה; נעצר, חדל לנוע |
to camp; to remain, to stay; to stop, to stop moving |
|
kedarse en kaza (Nehama) |
|
kedo adj. |
אדיש, פסיבי, אפטי; שלו, שקט, רגוע, שאנן, שווה נפש; מגושם, מסורבל; דומם, נייח, בלי תנועה |
indifferent, passive, apathetic; peaceful, quiet, calm, complacent; awkward; still, stationary, motionless |
|
State kedo (Moscona) |
|
kefazer m. |
משימה, עניין, תעסוקה, עסק |
task, interest, employment, business |
|
guadra ke komer i no kefazer (Nehama) |
|
kefí (ebr.) prep. |
כפי, בהתאם ל-, כמו |
as, according to |
|
Kifi de mi [...] (Moscona) |
|
Kifi la ora ke se topa! (Moscona) |
|
keilá (ebr.) f. |
בית כנסת; קהילה |
synagogue; community |
|
desazer una keilá para tomar un klavo (Nehama) |
|
kelev (ebr.) m. |
כלב; כינוי לאדם מרושע |
dog; a nickname for an evil man |
|
Deshalos a estos kelavim (Moscona) |
|
kemado adj. |
שרוף |
burnt |
|
Ya esta kemada del primer kazafierto (Moscona) |
|
kemadura f. |
כוויה, צריבה |
burn, scorching |
|
Negra kemada se kemo (Moscona) |
|
El nishan de una kemadura keda asta la vejez (Moscona) |
|
kemando adj. |
חריף, צורב; לוהט, בוער |
spicy, stinging; fiery, burning |
|
Mi tio es muy Amador de kemando (Moscona) |
|
kemar v. |
שרף, הבעיר, הדליק, העלה באש |
to burn, to light, to set on fire |
|
kemar papeles/kemar lenya (Nehama) |
|
ya me kemó la kaza (Nehama) |
|
kemar la kaza para eskapar de las chinchas (Nehama) |
|
este vendedor save kemar bivo al kliente (Nehama) |
|
Kemar la kaza para eskapar de las chinchas (Moscona) |
|
kemarse v. refl. |
נכווה; חש להט;איבד ביתו/עסקו בשרפה; אכל עצמו, התחרט |
to be scalded; to lose his home/business in a fire; to eat himself, to regret |
|
kemarse la mano (Nehama) |
|
kien se kema, debasho lo yeva (Nehama) |
|
Ya me kimi la boka de esta pipirisa (Moscona) |
|
Ya se va kemar la komida (Moscona) |
|
Ainda me kemo ke no le dishe la verdad (Moscona) |
|
Ya me kemo la karne (Moscona) |
|
ken? pron. interog. |
מי? |
who? |
|
Para ken sera? Para ken se lo komera (Moscona) |
|
ken pron. |
מי ש-, ש-, אשר, ה- |
who |
|
Ken save lo ke estara pensando (Moscona) |
|
Ken yeva la bolsa yeva el gozo (Moscona) |
|
No te adjidees de ken kolcha tiene I no se kuvija (Moscona) |
|
Ken amargo englute , no eskupe dulse (Moscona) |
|
Kenán m. |
כנען |
Canaan |
|
tierra de Kenan (Nehama) |
|
kenar (t.) m. |
חוף, גדה; שפה, קצה, שוליים; פינה |
shore, beach, bank; rim, edge, margin; corner |
|
El kenar de la kuedra (Moscona) |
|
De un kenar al otro (Moscona) |
|
Al kenar de la mar (Moscona) |
|
Kada teshido tiene dos kenares (Moscona) |
|
kenkere |
אדם כלשהו, לא חשוב מי |
some person, no matter who |
|
kenkere te aharve a la puerta, nos avras (Nehama) |
|
kenoygarió! (ke no ayegaráyo) interj. |
שלא נדע! |
Let us not know! |
|
Kenoygarayo lo ke mos akontesio (Moscona) |
|
kerelia f. |
גניחה, אנחה; קטטה, ריב |
groan, sigh; brawl, quarrel |
|
Oui a kerelia de ijos de Israel (Moscona) |
|
kerensia f. |
חיבה, אהדה, אהבה, רוך, חסד |
affection, sympathy, love, tenderness, kindness |
|
Va a tu travajo kon kerensia presuroza (Moscona) |
|
No es kerensia de poko ke se keren los dos primos (Moscona) |
|
kerensiozo adj. |
רך, נעים, מגלה חיבה, שופע חום, חביב, אוהד; אדיב, טוב לב |
soft, pleasant, affectionate, warm-hearted, kind, sympathetic; kind-hearted |
|
fijo kerensiozo/ermano kerensiozo (Nehama) |
|
Es muy kerensiozo de su djente (Moscona) |
|
kerer v. |
רצה, חפץ; אהב, חיבב, אהד |
to want, to desire; to love, to like, to sympathize |
|
tanto te kiero ke te fiero (Nehama) |
|
kieredme bien por zorla no ay (Nehama) |
|
kierer es pueder (Nehama) |
|
onde tiene los pies le kiere ver la kavesa! (Nehama) |
|
mas tiene, mas kiere (Nehama) |
|
lo ke la vieja kieria entre eshuenyos le venia (Nehama) |
|
el Dio ke te de todo lo ke kiere tu korason, lo ke te kiero yo ke sea demazyado! (Nehama) |
|
lo ke no keres para ti no lo kieras para tu haver (Nehama) |
|
onde ay bien kierer no kave mal meter (Nehama) |
|
todos lo kieren, todos lo yaman (Nehama) |
|
kiere una ora para eskrivir dos biervos (Nehama) |
|
kiero favlar kon fulano (Nehama) |
|
Kero komer (Moscona) |
|
Komo kere ke sea (Moscona) |
|
El ke no kere ke se siege (Moscona) |
|
Kerer es poder (Moscona) |
|
A la ija del rey me dan kerer no la kero (Moscona) |
|
Ninguno no muere si el Dio no lo kere (Moscona) |
|
kerer m. |
רצון, חפץ |
desire |
|
matar lo kere (Nehama) |
|
ken kere lo muncho, piedre lo poko i lo muncho (Nehama) |
|
kererse v. refl. |
צריך היה; דאג לעצמו |
should have; to take care of himself |
|
kien bien se kiere en poko lugar kave (Nehama) |
|
Me kero ir (Moscona) |
|
Para ke se kere? (Moscona) |
|
Para 'l guevo se kere sal I fuego (Moscona) |
|
kerido adj. |
יקיר, יקר, אהוב |
dear, beloved |
|
mi fijo kerido (Nehama) |
|
kerpedén (t.) m. |
מלקחיים |
tongs |
|
Es tan kayado ke las palavras prime ke le traves kon kerpeden de la boka (Moscona) |
|
kervasará(t.) f. |
אכסניה, פונדק, מלון אורחים; בהשאלה: מהומה/אי סדר/לכלוך |
hostel, inn, guest hotel; (metaphorically :) confusion/disorder/dirt |
|
Esto no es klasa ya lo aboltates a kervasara (Moscona) |
|
kesat (t.) m. |
עונת השפל במסחר, תקופה ירודה בעסקים, מחסור |
downturn in trade, poor period in business, shortage |
|
El konducho esta kesat (Moscona) |
|
kesha f. |
תלונה, תרעומת, קובלנה |
complaint, resentment |
|
Tengo una kesha (Moscona) |
|
Dar las keshas (Moscona) |
|
keshada f. |
לסת; לחי |
jaw; cheek |
|
Keshada de azno (Moscona) |
|
kesharse v. refl. |
התאונן, התלונן, קבל, העלה האשמות כנגד; נאנח, התאנח |
to complain, to raise accusations against; , to sigh |
|
Se akesho a la polisia (Moscona) |
|
Se esta akeshando de dolores en la pierna (Moscona) |
|
Si te akeshas de mi, te akeshas de tus karnes (Moscona) |
|
keshke/keshki (t.) adv. |
לו לפחות, ולוואי ש- |
at least if, I wish that |
|
Keshki ke lo tomara (Moscona) |
|
Keshki olmayaydi (Moscona) |
|
kesijo m. |
גניחה, אנחה |
groan, sigh |
|
estuvo la noche entera en un kesijo (Nehama) |
|
keskín (t.) adj. |
כועס, זועם |
angry |
|
El vinagre esta kiskin (Moscona) |
|
kestión f. |
שאלה |
a question |
|
Tengo de areglar una kestion (Moscona) |
|
Es kestion de moneda (Moscona) |
|
Ni kestion (Moscona) |
|
ketatá (ebr.) f. |
קטטה, מריבה |
brawl, quarrel |
|
Los vizinos estan en una ketata (Moscona) |
|
ketatear (ebr.) v. |
גרם מריבה |
to cause a quarrel |
|
Eskapates de ketatear? (Moscona) |
|
ketén (t.) m. |
פשתן, פשתה |
linen |
|
El keten tiene segula grande ke no pozan sovre el ichizos (Moscona) |
|
Kaveyos blankos - keten (Moscona) |
|
ketentumu- papas de ketentumu/ketentomu |
איספלנית |
bandage |
|
Lapa de ketentomu (Moscona) |
|
ketubá (ebr.) f. (pl. ketubót) |
כתובה; בהשאלה: מסמך ארוך ומייגע |
ketubah (Jew. marriage contract); (metaphorically :) A long and tedious document |
|
Akodrate ke la tomates por mujer kon ketuba I kedusim (Moscona) |
|
kevrantar v. |
שבר, שיבר, הכריע; ייאש |
to break, to overthrow; to despair |
|
los yoros/las alguayas krevantan el korason (Nehama) |
|
kevrar v. |
שבר; פשט רגל |
to break, to go bankrupt |
|
Boz de Adonay kevran alarzes (Moscona) |
|
En la estampa fueron kevradas o esmovidas de sus lugares algunas letras (Moscona) |
|
Emprimero detuvo los pagamientos I despues kevro (Moscona) |
|
kevrarse v. refl. |
קיבל שבר |
to get a fracture |
|
No alevantes pezgo ke te puedes kevrar (Moscona) |
|
kezo m. |
גבינה |
cheese |
|
El kezo es la nekochera de kaza (Moscona) |
|
El kezo esta un mantar (Moscona) |
|
El kezo esta un tebisir (Moscona) |
|
De komer muncho kezo I poko pan se azen lumbrizes (Moscona) |
|
kibrit (t.) m. |
גפרור |
match |
|
kon un kibrit se kema una sivdad (Nehama) |
|
Es fuerte kibrit (Moscona) |
|
kich (t.) m. |
בעיטת סוס/חמור |
horse/donkey kick |
|
Antes se estava nazlaneando, agora esta dando kichis para alkansarlo (Moscona) |
|
kidear (t.) v. |
העז; סרב (לאדם קרוב), נזף/ גער במישהו שבד''כ נענים לו; בזבז כסף |
to dare; to refuse (to a close person), to scold someone who is usually answered; spend money |
|
Komo kideates a arejistar este buen ombre (Moscona) |
|
No kidea a dar nada de lo suyo (Moscona) |
|
kief (t.) m. |
עונג, תענוג, הנאה, שעשוע, כיף, מצב רוח טוב |
pleasure, enjoyment, amusement, fun, good mood |
|
el mestro me paga la mezada kuando le viene el kief (Nehama) |
|
Es un kef de ver (Moscona) |
|
Te se izo el kef (Moscona) |
|
Estamos asperando ke le vanga el kef (Moscona) |
|
El kef entero de un djidiyo es una kupika de raki kon un guevo enhaminado (Moscona) |
|
Kef ke ayga! (Moscona) |
|
kieflí (t.) adj. |
שרוי במצב רוח טוב |
who is in a good mood |
|
El muestro esta kefli (Moscona) |
|
kiefsiz (t.) adj. |
נתון במצב רוח רע, מצוברח; חולה, סובל, עגום |
in a bad mood, upset; sick, suffering, miserable |
|
Mi marido va yendo kefsiz (Moscona) |
|
kiefsizlik (t.) m. |
מחלה קשה; אי נוחות |
hard disease; discomfort |
|
el Dio no de un kiefsizlik, no es bueno bivir solo (Nehama) |
|
kiefté (t.) f. |
כופתא, קציצה |
dumpling, cutlet |
|
kiefté de kezo/d'espinaka/de patata (Nehama) |
|
kiemer (t.) m. |
כיפה (ארכיטקטורה), שער נצחון; חגורה, אבנט, ארנק למעות בחגורה |
|
|
Asigun se vee ya izo el kemer (Moscona) |
|
kiep m. |
מעיל מצמר גס |
coarse wool coat |
|
si el rey mete kiep, iné rey parese (Nehama) |
|
kiepazé/kiepazel (t.) m. |
חצוף, אדם גס, פרא אדם |
cheeky, rough man, wild man |
|
Ya se izo kepaze del mundo (Moscona) |
|
kiepazelik (t.) m. |
שערוריה, סקנדל, קלון |
scandal, disgrace |
|
Ande se tiene visto este kepazelik (Moscona) |
|
kieratá (t.& gr.) m. |
נבל, נוכל, אדם בזוי |
villain, crook, despicable man |
|
Ande esta este kerata (Moscona) |
|
kieto adj. |
שקט, רגוע, שלו |
quiet, calm, peaceful |
|
I kontra los kietos de la tierra pensan kozas de enganyo (Moscona) |
|
kiimet (t.) m. |
ערך |
value |
|
Este no save el kiimet de las kozas (Moscona) |
|
kijo m. |
מטיל, עשת, גוש מתכת |
ingot, a lump of metal |
|
Kijo de plata aun kon sus eskorias (Moscona) |
|
kilate m. |
קראט, מידת משקל לזהב ואבני חן |
carat, weight for gold and gems |
|
oro de 14 kilates (Nehama) |
|
kilik (t.) m. |
מראה חיצוני, דמות |
appearance, figure |
|
Barminam en el kilik ke lo vidi (Moscona) |
|
kimyá (ebr.) cf. kemeá |
|
|
|
Se esta vendiendo al presio de kimya (Moscona) |
|
kiná (1) (ebr.) f. |
קנאה |
jealousy |
|
El kin lo tiene ariento l'alma (Moscona) |
|
kindí (t.) m. |
שעת בין ערביים |
twilight |
|
Ikindi ya se izo ainda esta por vinir (Moscona) |
|
Aksham para ikindi (Moscona) |
|
kinián (ebr.) m. |
הסכם ארוסין; קניין |
engagement agreement; property |
|
Ansi la kero I me kere ke ni kinian se kere (Moscona) |
|
kinim (ebr.) m. pl. |
כינים |
lice |
|
esta yeno de kinim (Nehama) |
|
kinlilik (ebr.) m. |
טינה |
grudge |
|
Este kadar de kinlilik no se tiene visto (Moscona) |
|
kintal m. |
מאה ק''ג (יש רושמים: 50 ק''ג) |
one hundred kg (according to others: 50 kg) |
|
el mal viene a kintales i se va a metikales (Nehama) |
|
kinze num. |
חמישה עשר, חמש עשרה |
fifteen |
|
si al kinze no vino, al de vente no lo asperes (Nehama) |
|
kiohné (t.) adj. |
לא ערני, אפאטי |
apathetic |
|
Tiene una kiohne por butika (Moscona) |
|
kiok (t.) m. |
שורש, מקור |
root, source |
|
Muela de tres kiokes (Moscona) |
|
kiorpé (t.) adj. |
רענן, טרי |
fresh |
|
La fasulia esta muy kiorpe (Moscona) |
|
kioshé (t.) m. |
פינה, זווית |
corner |
|
A tres kuvas de bukluk en kada kishe (Moscona) |
|
Me lo veo asentadiko en la kishe (Moscona) |
|
kirá (t.) f. |
שכירות; שכר דירה, דמי שכירות |
rent |
|
de ke estavas favlando kon tanto sekreto? - Por la kiera de la kaza! (Nehama) |
|
Las kiras pujaron (Moscona) |
|
kiragí (t.) m. |
שכבת כפור |
frost layer |
|
La manyana amanesimos kon kiragi (Moscona) |
|
kirech (t.) m. |
סיד |
lime |
|
Enmedio del kamino kastiyo le fraguo de piedra minuda I I kirech al deredor (Moscona) |
|
kirlí (t.) adj. |
מלוכלך |
dirty |
|
La kamiza esta kirli (Moscona) |
|
kirlilik (t.) m. |
לכלוך |
dirt |
|
Fregate bien ke te salga el kirlilik (Moscona) |
|
kirtik (t.) m. |
חריץ; שריטה |
slot; scratch |
|
La meza esta sade kirtikes (Moscona) |
|
kish! interj. |
קריאת גירוש לבעלי חיים: קיש קיש! קישטה! |
Quiche! |
|
a la gayinika del patron no se dize kish! (Nehama) |
|
kismet (t.) m. |
מזל, גורל |
kismet |
|
Si tenemos kismet (Moscona) |
|
No tuvo kismet kon la mujer (Moscona) |
|
Si es kismet! (Moscona) |
|
kismetlí (t.) adj. |
בעל מזל, בר מזל |
lucky |
|
El kismetli fuites tu (Moscona) |
|
Huites kismetli ke no te topates en akeya ora (Moscona) |
|
kisto adj. |
אהוב |
beloved |
|
médiko muy kisto de su klientela (Nehama) |
|
kitar v. |
הוציא, הסיר, סילק, השמיט, גרע, ניכה, הפחית, החסיר, חיסר, הפריש; גרש, נתן גט; עזב, יצא |
to take out, to remove, to omit, to deduct, to reduce, to set aside; to expel, to give a divorce; to leave |
|
kita la kavza, kita el pekado (Nehama) |
|
kitame de aki méteme mas par'ayi (Nehama) |
|
kita i mete Bula Sete (Nehama) |
|
Save kitar la para por debasho la piedra (Moscona) |
|
Para kitar un bokado de pan me estan saltando las vistas (Moscona) |
|
El kitar I no meter al fondo yega (Moscona) |
|
No lo kites de boka (Moscona) |
|
Ya me kiti el kuero de lazdrar (Moscona) |
|
kitlik (t.) m. |
מחסור, חוסר, דלות, רעב, בצורת |
shortage, lack, poverty, hunger, drought |
|
por kitlik de ombres, al barvez lo yamaron han barvez (Nehama) |
|
Kitlik de pan ke ay en los ornos (Moscona) |
|
Kitlik de mushteris ande sta la ropa (Moscona) |
|
kiymat (ebr.) adv. |
כמעט, כנראה ש- |
almost, probably |
|
Kiymat key a se eskapo (Moscona) |
|
Kiymat ke no kere (Moscona) |
|
kizderear (t.) v. |
חימם, ליהט, ליבן, הסיק; הכעיס, הרגיז, עצבן |
to warm, to heat, to whiten; to anger, to annoy |
|
No me agas kizdiriar (Moscona) |
|
Estq muy kizdriado (Moscona) |
|
La soba se kizdirio (Moscona) |
|
Ya se le kizdrio la tinya (Moscona) |
|
kizim! (t.) interj. |
בתי! |
My daughter! |
|
Hayde kizim! (Moscona) |
|
kizishear (t.) v. |
ליבה, ליהט, שיסה |
to inflame, to ignite, to incite |
|
Kizishea esta soba (Moscona) |
|
kodjá (t.) adj. |
גדול, ענק; גבוה; מגודל |
big, huge; high; grown |
|
kudja kaza/kudja mansevo/kudja mosa (Nehama) |
|
ya s'incho el mundo de kudja yemish (Nehama) |
|
kojeta f. |
מגבית, איסוף כספים, קיבוץ נדבות |
collection of money, begging, beggary |
|
fazer una akojeta para kazar una guerfana (Nehama) |
|
kol (ebr.) adj. |
כל |
all |
|
entre kol i kol se metió en la kaye (Nehama) |
|
kolada f. |
כביסה, בגדים לכביסה, כיבוס; סינון |
laundry, clothes for washing, washing; filtering |
|
lavar la kolada/espander la kolada/akojer la kolada (Nehama) |
|
kolar m. |
צוארון, צוארון נוקשה; רביד |
collar, stiff collar; necklace |
|
kolar el vino/el vinagre/l'azeite/el agua/la leshia (Nehama) |
|
kolay (t.) adj. |
קל, נוח |
easy, comfortable |
|
Danyar es kolay, adovar es fuerte (Moscona) |
|
desha por oy, mas tadre veremos, kolay será (Nehama) |
|
kolondrina f. |
סנונית |
swallow |
|
una kolondrina no faze la primavera (Nehama) |
|
komandar v. |
פקד, ציווה, הורה; הזמין; שלח; היה בעלים של |
to command, to instruct; to order; to send; to be the owner of |
|
komandar una partida de teshidos (Nehama) |
|
kien paga - komanda (Nehama) |
|
kien komanda no se kansa (Nehama) |
|
komandar una kaza (Nehama) |
|
komandar kampos i vinyas (Nehama) |
|
komarka f. |
מחוז, גליל, אזור |
district, region |
|
konoser las komarkas de una kaza (Nehama) |
|
según las komarkas es persona danyoza (Nehama) |
|
kombidado n. & adj. |
אורח, מוזמן |
guest, invited |
|
Djohá ke deshó a los kombidados (Nehama) |
|
kombinar v. |
צירף, תאם, התאים; עיבד; הקים; קרה ש- |
to attach, to combine, to coordinate, to adjust; to process; to establish; to happen that |
|
kombinar las kolores. (Nehama) |
|
kombinar las vestimientas: (Nehama) |
|
komeduras f. pl. |
רעב מתמיד |
constant hunger |
|
komedura de raton (Nehama) |
|
komedura de la kunduria (Nehama) |
|
komer m. |
מזון; ארוחה, תבשיל |
food; a meal, a stew |
|
el komer esta yelado (Nehama) |
|
el komer esta kemando (Nehama) |
|
komer v. |
אכל, סעד; גרד, איכל |
to eat, to dine; to scratch, to corrode |
|
desha ke komer i no ke fazer (Nehama) |
|
ata al gato kuando kome (Nehama) |
|
komed ke de lo vuestro komesh (Nehama) |
|
no la kome ni del guerko ni del gran senyor (Nehama) |
|
el ke kome la manyana no se enganya (Nehama) |
|
kale komer para bivir i no bivir para komer (Nehama) |
|
la gana viene en kumiendo (Nehama) |
|
onde komen dos komen tres (Nehama) |
|
ke komer no ay, ma ay ravanikos para regoldar (Nehama) |
|
kome kon kien komes i favla kon kien t'entiende (Nehama) |
|
el komer i el arraskar son al empesar: (Nehama) |
|
s'arraska onde le kome (Nehama) |
|
kien kome i desha, kada dia mete meza (Nehama) |
|
el ke suda i kome no tiene kayentura (Nehama) |
|
todos los duelos kon komer son buenos: (Nehama) |
|
komites kaymak? komites kyebab? -No! –Dalde (Nehama) |
|
komites, no komites, a la meza estuvites (Nehama) |
|
mas kome el ojo ke la boka (Nehama) |
|
kuando se kome peshé, no se favla (Nehama) |
|
komerse v. refl. |
אכל; אוכל, נאכל |
to eat; to be eaten, to be consumed, to decay |
|
los takos/los kovdos se komen (Nehama) |
|
ya te komites el buey, por los kuernos? (Nehama) |
|
komida f. |
ארוחה, סעודה; אוכל, מאכל |
meal, feast; food |
|
komida de kavayeros, verguensa de kuzineros (Nehama) |
|
komido adj. |
אכול, בלוי; שבע, שאכל לשבעה |
eaten, worn out; satiated, who ate to his heart's content |
|
me invitó a komer kuando ya estava komido (Nehama) |
|
komo adv. |
כמו, בדומה ל-, כפי ש-; בערך, כ- |
like, similar to, as roughly, about |
|
vino diziendo komo kual avia visto a fulano muerto en el kampo (Nehama) |
|
es avokato i se prezentó komo tal (Nehama) |
|
komo es la ley (Nehama) |
|
komo es el dover (Nehama) |
|
komo dize el refrán: (Nehama) |
|
le dádiva, komo el dador (Nehama) |
|
ay un frío komo el Dio no tiene ke dar (Nehama) |
|
konké conj. |
למרות/בתנאי/על מנת ש- |
despite/provided/in order that |
|
deshó la kaza sola, konke lo avia akavidado, i entró ladrón (Nehama) |
|
te vo a pagar bueno konke lavores de korasón (Nehama) |
|
konmigo prep. |
איתי, עימי |
with me |
|
ven konmigo (Nehama) |
|
konosido adj. |
מוכר, מפורסם, ידוע, בעל שם |
known, famous, well-known, renowned |
|
mas vale un mal konosido ke un bueno por konoser (Nehama) |
|
konsavido adj. |
מיודע, מתודע, שיודע את הדבר |
informed, aware, who knows the thing |
|
no penes a kontarme lo ke se pasó, ya esto konsavido de todo (Nehama) |
|
konseja f. |
מעשיה, סיפור |
a tale, a story |
|
no me kontes konsejas (Nehama) |
|
konsejero n. |
יועץ |
advisor, counsellor |
|
la nochada es konsejera (Nehama) |
|
konsejo m. |
עצה |
advice |
|
el moso haragán da muchos konsejos (Nehama) |
|
no des konsejo al ke no te lo demanda (Nehama) |
|
todos los konsejos son de varón, lo solo es lo ke disho el Dio (Nehama) |
|
konsejo de chikos, fragua de palikos (Nehama) |
|
konsejo - ande el viejo (Nehama) |
|
el konsejo de la mujer es flako, ma el ke no lo toma es loko (Nehama) |
|
konsentirse v. refl. |
נוכח לדעת, הרגיש, חש |
to be convinced, to feel, to sense |
|
konsentirse una dolor/un pezgór en el estómago (Nehama) |
|
kien no se konsiente no viene de djente (Nehama) |
|
me konsenti ke me mankava el portofolio (Nehama) |
|
le yevan la bolsa d'enriva i no se konsiente (Nehama) |
|
konsenyarse v. refl. |
מסר עצמו בידי |
delivered himself in hands of |
|
el ladron se konsenyó a la polisía (Nehama) |
|
konsiderar v. |
העריך, החשיב, כיבד; הביא בחשבון, עיין ב- |
to consider |
|
konsidera para ke te konsideren (Nehama) |
|
konsigo prep. |
איתו, עימו |
with him |
|
el gasterio trae la mizeria konsigo (Nehama) |
|
konsolado adj. |
מנוחם; מרוצה, שקיבל כל מה שהתאווה לו |
comforted; satisfied, who got everything he wanted |
|
konsolado ke te vea komo me konsolates a mi (Nehama) |
|
konsuegrar v. |
בא בקשרי מחותנות |
to become relative by marriage |
|
el ke no kiere konsograr demanda mucho ashugar (Nehama) |
|
kien konsogra kon parientes se le apretan los dientes (Nehama) |
|
konsuegro m. |
מחותן |
the father of son or daughter in-law |
|
mi konsuegro le dio a mi fija ke es su nuera un ermozo birlante; yo no kedi atras: a mi torno, yo le arregali a mi yerno, ke es su fijo, una leguentina de oro (Nehama) |
|
konsumido adj. |
שצרכו אותו, שהוחלש, שאוכל, שרזה, שמיצו את נוזליו, תבשיל שאיבד את הרוטב שלו מרוב בישול |
consumed, that was weakened, that became thin, that its fluids were used up, a dish that lost its sauce from overcooking |
|
komer konsumido (Nehama) |
|
kontado adj. |
חשוב, ראוי לציון, נכבד, מפורסם; נחשב; ספור |
important, noteworthy, respectable, famous; considered; counted |
|
médiko kontado (Nehama) |
|
las kazas por arkilar son kontadas (Nehama) |
|
ashugar i kontado te puedo dar, la ventura vátela tu a bushkar (Nehama) |
|
kontante adv. |
במזומן |
in cash |
|
oy kontante, amanyana fiado (Nehama) |
|
kontigo prep. |
אתך |
with you |
|
ten una arma kontigo (Nehama) |
|
kontra prep. |
נגד, כנגד, בנגוד ל-, לעומת |
against, contrary to, vs |
|
un moble kontra otro (Nehama) |
|
kontrariar v. |
הפריע, התנגד ל- |
to hinder, to oppose |
|
al loko no lo kontraries, yévalo kon sus aguas (Nehama) |
|
konushear (t.) v. |
שוחח, דיבר, נכנס בשיחה, התחבר עם |
to chat, to talk, to enter into a conversation, to associate with |
|
konushear kon los vizinos (Nehama) |
|
kopika f. |
גביע קטן |
small cup |
|
kopika de yagur/de krema. (Nehama) |
|
korasón m. |
לב, לבב, ליבה; מרכז |
heart, core; center |
|
el korason lo kiere el Dio (Nehama) |
|
me duele el korason de ver este gasterio (Nehama) |
|
se alegra el korason (Nehama) |
|
korkova f. |
חטוטרת, גבנון; דבשת |
hump |
|
kien da i toma le sale la korkova (Nehama) |
|
korredería/korreduría f. |
תיווך, סרסרות |
brokerage |
|
korrederías i kazamento, en kayente (Nehama) |
|
korredor adj. |
מלא מרץ, אנרגטי, חולה עבודה |
full of vigor, energetic |
|
shastre en pies, korredor asentado (Nehama) |
|
kortado adj. |
חתוך; נימול |
cut; circumcised |
|
kuento kortado es medio pagado (Nehama) |
|
kortar v. |
גזר, חתך, כרת, קיצר; שבר, הפסיק, אסר; סיפר (תספורת) |
to cut, to shorten; to break, to stop, to forbid; to cut hair |
|
kual dedo de la mano se korta ke no duele? (Nehama) |
|
el se lo korta, el se lo kuze (Nehama) |
|
korte f. |
חצר; חצר המלך, אנשי החצר; בית משפט; חוד, להב; חתך; בד גזור לבגד; גזרה; חיזור |
yard; the king's court, the courtiers; court; point, blade; cut; cloth cut for clothing; courtship |
|
korte de shastre i punto de adjami (Nehama) |
|
kortijo m. |
חצר, חצר פנימית, פטיו |
courtyard, patio |
|
El moso de la shkola mora en el kurtijo (Moscona) |
|
koshkía f. |
דגדוג |
tickle |
|
Azeme kushkias me riire (Moscona) |
|
kostura f. |
תפירה, תפר |
sewing, seam, stitch |
|
Ande vozos la kostura se paga karo (Moscona) |
|
kostura no eskapada no la mostres ni a suegra, ni a kunyada, ni a vizina malfadada (Nehama) |
|
kovdisia f. |
תשוקה, חמדה, חשק |
desire |
|
Forma i ermozura – kovdisia del ojo, i mas ke eyas - la espiga en el kampo (Moscona) |
|
kovdisiar v. |
שאף ל-, חמד, חשק |
to aspire to, to covet |
|
No kovdisies su ermozura en tu korason! (Moscona) |
|
kovija/kovidja f. |
סדין, כיסוי |
sheet, cover |
|
espande la pacha fina onde t'alkansa la kovija (Nehama) |
|
kovijar v. |
כיסה, עטף |
to cover, to wrap |
|
yerro de médiko la tierra lo kovija (Nehama) |
|
kovrador m. |
גובה |
collector (of money) |
|
mal kovrador faze mal pagador (Nehama) |
|
kovre m. |
נחושת |
copper |
|
komo s'estanya el kovre, arrelumbra (Nehama) |
|
koyunear (it.) v. |
הפיל בפח, רימה, הונה, ניצל תמימותו של |
to cheat, to deceive, to take advantage of the innocence of |
|
no se desha koyunear (Nehama) |
|
koza f. |
דבר, חפץ, דבר מה, עניין |
a thing, an object, something, matter |
|
tres kozas son de muerir: asperar i no venir, asentarse a la meza i no komer, echarse a la kama i no dormir (Nehama) |
|
kozina f. |
מטבח; (איסטנבול: שרותים) |
kitchen; (Istanbul: toilets) |
|
kien luze kon la kozina no luze kon la vizina (Nehama) |
|
kozinero n. |
טבח |
cook |
|
Ken te izo kuzinera? El safran i la pimienta! (Moscona) |
|
kien te fizo kozinera? - el safran i la pimienta (Nehama) |
|
kreensa/kreensia f. |
אמונה, אמון |
faith, trust |
|
La kreensa es pilar de fortaleza para los ke se asufren sovre eya (Moscona) |
|
kreer v. |
האמין; סבר, הניח |
to believe; to suppose |
|
Kreo en la ley de moshe (Moscona) |
|
De lo ke vees kreete la mitad i de lo ke oyes - nada (Moscona) |
|
No me kreo en estas kozas (Moscona) |
|
No so kreido (Moscona) |
|
Se kree por muy savido (Moscona) |
|
Si no vos jreesh anda lo miresh (Moscona) |
|
kreser v. |
גדל, צמח, צמח לגובה, התארך; גידל; הגדיל, האריך |
to grow, to grow to height, to extend; to grow; to increase, to extend |
|
Luna kresiente (Moscona) |
|
Del kavo de dekemvri ampesa a kreser el dia (Moscona) |
|
Crese el azno, mengua el sayo (Moscona) |
|
Esta kresiendo komo la flor de la kalavasa (Moscona) |
|
De kuando parí i krest mi papo no arti (Moscona) |
|
Kresio kon muncha adula (Moscona) |
|
Ya me kresio pipita en la boka de star (Moscona) diziendo (Moscona) |
|
kresido adj. |
מגודל; שגודל, שחונך |
grown; educated |
|
Nasido i kresido de Varna (Moscona) |
|
Kresido de suziedad (Moscona) |
|
kriado m. |
יצור אנושי, בריה; תינוק, יונק; גידול תינוק; תקופת ההנקה והטיפול בתינוק; אופן גידול תינוק |
human being; nursing infant; raising a baby; the period of breastfeeding and caring for the baby; the way of raising a baby |
|
Todos somos kriados del shem yitbarah (Moscona) |
|
el Dio tiene kuido de todos los kriados (Nehama) |
|
kriador m. |
בורא, יוצר |
creator |
|
El kriador del mundo (Moscona) |
|
Non yeves nombre del kriador sovre tus lavios (Moscona) |
|
kriadura f. |
יצור, בריה; בריאה, יצירה; תקופת ההנקה |
creature; creation; the breastfeeding period |
|
El Dio izo a toda la kriadura kon sensía (Moscona) |
|
kriansa f. |
יצור, בריה; בריאה, יצירה |
creature; creation; the breastfeeding period |
|
faz tu sabat en semana i no tengas menester de las kriansas (Nehama) |
|
kriar v. |
ברא, יצר; הניק; גידל (ילדים) |
to create; to breastfeed; to raise (children) |
|
un komer ke krió el Dio/una kaza ke krió el Dio/un paseo ke krió el Dio (Nehama) |
|
kriatura f. |
תינוק, ילדון; יונק, ינוקא; אדם חסר נסיון |
a baby, a child, suckling; an inexperienced person |
|
Meoyo de kriatura (Moscona) |
|
Una krivantura kuando kazo (Moscona) |
|
si no yora la kriatura no le dan leche (Nehama) |
|
a la kriatura i al loko se les dize todo (Nehama) |
|
krío m. |
תינוק, יונק, עולל; תקופת ההנקה; תקופת חינוכו וגידולו של ילד קטן; אופן הטיפול בתינוק |
baby, nursing infant; raising a baby; the period of breastfeeding and caring for the baby; the way of raising a baby |
|
Agora los krios son mas savidos de los grandes (Moscona) |
|
Dainda es un krio i por kazar demanda (Moscona) |
|
krítiko adj. & m. |
ביקורתי; מכריע, גורלי; מבקר |
critical |
|
Momentos kritikos (Moscona) |
|
krizol m. |
כור, מצרף |
furnace, melting pot |
|
Komo plata ezmeralda en krizol de tierra, refinada siete vezes (Moscona) |
|
krónika f. |
ידיעות, דברי הימים, כרוניקה |
chronicle |
|
Enfermidad kronika (Moscona) |
|
krosta (it.) f. |
קרום, קרום לחם, חלק קשה, גלד, קליפה, קליפת העץ; שכבת לכלוך |
crust, bread crust, hard part, scab, peel, bark; a layer of dirt |
|
La krosta de la tierra (Moscona) |
|
Bovo kon krosta (Moscona) |
|
Krosta de pan (Moscona) |
|
de un pan mal kocho se kome la krosta i se desha la miga (Nehama) |
|
la krosta del arvol (Nehama) |
|
la haragana desha todo a krostas (Nehama) |
|
krudez/krudeza f. |
טריות, חוסר בשלות, בוסר; ישירות, גסות |
freshness, immaturity; crudity |
|
Tratar kon krudeza (Moscona) |
|
krudo adj. |
חי, לא בשל, בוסר, נא, לא מבושל; גולמי, בלתי מעובד; גס רוח |
raw, unripe, uncooked; raw, unprocessed; rude |
|
El pan esta krudo (Moscona) |
|
Ainda esta krudo (Moscona) |
|
Meoyo krudo (Moscona) |
|
Venir kon lo krudo (Moscona) |
|
No komas krudo i no kaminas a pie diznudo (Moscona) |
|
fruto krudo (Nehama) |
|
kruel adj. |
אכזר, אכזרי |
cruel |
|
Persona kruel (Moscona) |
|
kruz f. |
צלב |
cross |
|
La santa kruz (Moscona) |
|
kuaderno m. |
מחברת, יומן רישום |
notebook, journal |
|
Kuaderno de trenta ojas (Moscona) |
|
kuadrada f. |
תפיסה, הבנה בחוש |
perception, understanding by sense |
|
Esta fue buena kuadrada (Moscona) |
|
kuadrar v. |
הגה, הגה רעיון, דמיין, תפס בדמיונו, העלה בדעתו; מיסגר |
to conceive, to conceive an idea, to imagine, to grasp in one's imagination, to bring up in one's mind; to frame |
|
Ke te kuadra? (Moscona) |
|
No ay kuadrar en una persona (Moscona) |
|
El kuadrar es muncho de dizir (Moscona) |
|
kuajarse v. refl. |
נקרש, קפא; התגבש, הסתדר, התממש |
to freeze; to take shape, to manage, to materialize |
|
No se esta kuajando en la boka (Moscona) |
|
kon el frio l'azeite se kuaja (Nehama) |
|
ya se le kuajo un vestido (Nehama) |
|
kuajón m. |
קריש |
aspic |
|
un kuajon d'azeite/de leche (Nehama) |
|
kual /kuala? kualos?/kualas |
מי/מה זה?, מי/מה זו?, מי/מה אלה? |
who/what is this?, who/what are these? |
|
Kual dia de la semana? (Moscona) |
|
No se kual dia (Moscona) |
|
Tal i kual (Moscona) |
|
puedes venir kual día ke sea (Nehama) |
|
kual es tu fijo (Nehama) |
|
kualo ke faga en primero?: (Nehama) |
|
este es el ombre el kual t'està bushkando (Nehama) |
|
na la kaza de la kuala te favli (Nehama) |
|
manyana empesa el fecho para el kual te engaji: (Nehama) |
|
kualo te plaze? (Nehama) |
|
kuán adv. |
עד כמה, כל כך, כה |
how much, so much |
|
Kuan gloriozo es tu nombre en todsa la tierra (Moscona) |
|
kuando adv. |
כאשר, כש- |
when |
|
Kuando siento dizir (Moscona) |
|
Kuando si, kuando no (Moscona) |
|
De vez en kuando (Moscona) |
|
kuando? adv. |
מתי |
when? |
|
Kuando va vinir? (Moscona) |
|
De kuando par'aki? (Moscona) |
|
Asta kuando? (Moscona) |
|
Fin kuando? (Moscona) |
|
kuando s'akava el mundo? kuando se muere la persona (Nehama) |
|
kuantitativo adj. |
כמותי |
quantitative |
|
Analiz kuantitativo (Moscona) |
|
kuanto/kuantos/kuantas adv. |
כמה |
how many, how much? |
|
Tanto kuanto (Moscona) |
|
Kuanto mas (Moscona) |
|
En kuanto (Moscona) |
|
Entre kuanto (Moscona) |
|
Otra koza no es poka entre kuantas malas son, tener una en la bokai otra en el korason!... (Moscona) |
|
A kuantos paras es el metro? (Moscona) |
|
kuanto mas va mas apreta (Nehama) |
|
el de kuantos del mez vamos? (Nehama) |
|
kuarenta num. |
ארבעים |
forty |
|
Unas kuarenta dias (Moscona) |
|
kuarta m. |
מידה לנוזלים (רבע אוקה, 320 גרם) |
measure for liquids (quarter of an ounce, 320 grams) |
|
una kuarta d'azeite/de vino/de gaz (Nehama) |
|
kuartana f. |
קדחת רבעונית |
quarterly fever |
|
estar kon kuartenas (Nehama) |
|
kuarto m. |
רבע; מטבע |
quarter; quarter (currency) |
|
Un kuarto de kilo (Moscona) |
|
Un kuarto de ora (Moscona) |
|
Son las dos i un kuarto (Moscona) |
|
Un kuarto de milon (Moscona) |
|
Kuarto de masapan (Moscona) |
|
Kuartos de merendjena (Moscona) |
|
el kuarto de un melon (Nehama) |
|
fazer una kaminada de un kuarto (Nehama) |
|
kuatro num. |
ארבע, ארבעה |
four |
|
Mas bien spn kuatro ojos ke dos (Moscona) |
|
kubik/o adj. |
מעוקב, קובי, קובייתי |
cubic, cubical |
|
Un kubik de lenya (Moscona) |
|
kuchara f. |
כף |
tablespoon |
|
Kuchara de palo (Moscona) |
|
veremos de ke polo se le tiene ke fazer esta kuchara (Nehama) |
|
kon una parte de la kuchara te do a komer, kon la otra te kiero kitar el ojo (Nehama) |
|
kucharada f. |
תכולת כף, מלוא כף |
the contents of a spoon, a full spoon |
|
Se komio en dos kuchareadas! (Moscona) |
|
kucharear v. |
הניע בחוזקה, ערבב; טעם מן התבשיל בעודו מתבשל |
to stir vigorously, to stir; to taste the stew while it is cooking |
|
A penas kuchareo dos tres kucharas (Moscona) |
|
Se lo kuchareo todo (Moscona) |
|
kucharika f. |
כפית |
teaspoon |
|
el meoyo no se echa kon kucharika (Nehama) |
|
kuchiyada f. |
דקירה, דקירת סכין; צלקת, שריטה; פגיעה בכבוד |
stabbing; scar, scratch; insult |
|
kuchiyada en puerpo ajeno no duele (Nehama) |
|
pasan kuchiyadas i no malas palavradas (Nehama) |
|
kuchiyar v. |
פצע, דקר בסכין, תקע סכין, נעץ סכין; חתך בסכין |
to wound, to stab, to stick a knife; to cut with a knife |
|
El kuchiyado pedrio muncha sangre (Moscona) |
|
kuchiyo/kuchío m. |
סכין |
knife |
|
Kuchiyo de alpaka (Moscona) |
|
el frio korto kon kuchiyo (Nehama) |
|
kudiado m. |
דאגה, טיפול |
care |
|
Muncho ke esta en kudiado! (Moscona) |
|
Esta kudriado de las paras! (Moscona) |
|
El Dio tiene kuidado de una formiga, no se kiere dicho del fijo del ombre (Nehama) |
|
kudiar v. |
טיפל ב-, דאג ל- |
to take care of |
|
Va por kudiar ande tu ermano (Moscona) |
|
Esto en kudiado por Avram (Moscona) |
|
kudil m. |
עכוז העוף |
chicken butt |
|
Kudil de pato (Moscona) |
|
kudio m. |
השגחה, דאגה, טיפול מסור |
supervision, concern, dedicated care |
|
Tiene muncho kudio por el ambezamiento (Moscona) |
|
Ya tiene kudio por todos (Moscona) |
|
los kudios del dotor/del servidor (Nehama) |
|
kudriada (t.) f. |
השתוללות, הוצאה מן הדעת |
rampage, driving crazy |
|
Kudriada preta ke se kudriaron las chinchas! (Moscona) |
|
kudriado (t.) adj. |
מסוחרר, רוגש, נסער |
dizzy, excited, agitated |
|
Los krios dales kudriar (Moscona) |
|
kudurearse (t.) v. |
השתולל,השתגע, התמלא זעם; עבר גבולות המוסר והצניעות |
to go berserk, to be mad, to be filled with rage; to cross the boundaries of morality and modesty |
|
Kuando no sta el gato los ratones se kudrean (Moscona) |
|
kuduz/kudús (t.) adj. |
פראי; כעסן, עצבני, זועם, ''נדלק'' מהר; חולה בכלבת |
wild; angry, irritable, furious, ''turns on'' quickly; sick with rabies |
|
Deshaldo ke esta kuduz (Moscona) |
|
kuduzluk (t.) m. |
כעס, זעם |
anger, rage |
|
Ya lo afero el kuduzluk (Moscona) |
|
kuecho m. |
שוחד, שיחוד |
bribery |
|
Ni kera perdonar aunke muchigues kuecho (Moscona) |
|
kuedra f. |
חבל, מיתר, רצועה, מיתר של כלי נגינה |
rope, string, strap, string of a musical instrument |
|
Kuedra de enkolgar (Moscona) |
|
Djurar a la kuedra (Moscona) |
|
Kada uno trava la kuedra por ande si (Moscona) |
|
atar kon kuedra (Nehama) |
|
a mucho travar la kuedra, se rompe (Nehama) |
|
kuento m. |
חשבון, סכום, כמות, רווח; סִפּוּר |
account, amount, quantity, profit; story |
|
Agora vos kontare un otro kuento kon mijor palavras i mijor asiento (Moscona) |
|
kuento arreglado es medio pagado (Nehama) |
|
los kuentos klaros el Dio los bendize; (Nehama) |
|
los buenos kuentos fazen los buenos amigos (Nehama) |
|
kontar un kuento: (Nehama) |
|
kuerno m. |
קרן, שופר |
horn, shofar |
|
kuerno de vaka/de toro/de bufa/de kamero/de siervo (Nehama) |
|
al marido bueno dos kuernos; al negro tres i kuatro (Nehama) |
|
el kezo está kuerno (Nehama) |
|
kuernudo adj. |
מקורנן, בעל קרנים; ''מקורנן'' (שאשתו בוגדת בו); חסר ערך |
having horns; cuckold |
|
semos kornudos no demos kuento a ningunos (Nehama) |
|
kitar a uno delantre kon un grosh kuernudo (Nehama) |
|
kuero m. |
עור |
skin |
|
el kuero kita kueros (Nehama) |
|
los banyos de sol keman el kuero i lo ennegresen (Nehama) |
|
a la muntanya el kuero se emblankese (Nehama) |
|
kuerpo m. |
גוף |
body |
|
El kuerpo entero tengo tomado (Moscona) |
|
kukla (gr.) f. |
בובה, מריונטה; כינוי לאשה הדורה; כופתא |
puppet, marionette; a nickname for an elegant woman; dumpling |
|
Kukla de kuti (Moscona) |
|
kuku m. |
קוקיה |
cuckoo |
|
Un kuku seko (Moscona) |
|
kukush (t.) m. |
סרחון, צחנה |
stench |
|
El krio esta kukush! (Moscona) |
|
Guezmo de kukush (Moscona) |
|
Aki sta kukush (Moscona) |
|
kukushear (t.) v. |
גרם צחנה, הבאיש |
to cause a stench, to stink |
|
Ya kukusheates la kaza entera! (Moscona) |
|
kukushearse (t.) v. refl. |
הצחין, הסריח, העלה באשה |
to stink |
|
El kezo kedo sin salamura i se kukusheo (Moscona) |
|
kulanear (t.) v. |
השתמש ב- (שימוש רגיל ויומיומי), היה רגיל ל-, נטה ל- |
to use (normal and everyday use), to be used to, to tend to |
|
Este chapeo lo kulanea de kuando me akodro (Moscona) |
|
kulanear fanella (Nehama) |
|
kulanea de ir al kafé (Nehama) |
|
kulo m. |
עכוז, שת, אחוריים, ישבן |
buttocks |
|
Se alevanto kon el kulo enpies (Moscona) |
|
lavorar por un kulo de pepino (Nehama) |
|
echarse/asembrarse de kulo en alto (Nehama) |
|
es maraviya: el pie le duele i el doktor l'enkomendó purga: del kulo al pulso? (Nehama) |
|
el tejado se korre i se hue adovar el temel; del kulo al pulso (Nehama) |
|
Kulopansa m. |
עיירה נידחת במקדוניה - כינוי למקום דמיוני שאינו קיים |
a remote town in Macedonia - a nickname for an imaginary place that does not exist |
|
Onde nasio fulano? ke te sale? mete a Kulopansa (Nehama) |
|
kulpabilidad f. |
אשמה |
guilt |
|
Los djuezes eran konvensidos en la kulpabilidad del akuzado (Moscona) |
|
kulpar v. |
חטא, אשם, היה אשם |
to sin, to be guilty |
|
Tu lo kulpas! (Moscona) |
|
kumadre f. |
מיילדת |
midwife |
|
entre la kumadre i la partera enterraron a la kriatura (Nehama) |
|
kumichear v. |
(צורה נלעגת:) בכה, התיפח, יילל, נדנד; הטריד, הטריח, הדריך מנוחה |
(mocking form:) to cry, to sob, to wail, to nag; to disturb, to trouble |
|
Ya me kumicheo el alma! (Moscona) |
|
kumistra f. |
(צורה נלעגת:) ארוחה |
(mocking form:) a meal |
|
El komer ke komimos komo la kumistra del enemigo! (Moscona) |
|
kumplido adj. |
משכיל מאוד, מלומד; שלם, מושלם, גמור, מלא |
very educated, learned; complete, perfect, finished |
|
ni bien kumplido ni mal akavado (Nehama) |
|
kumplir v. |
השלים, גמר, סיים; קיים, מילא |
to complete, to finish, to end; to fulfill |
|
Vos auguro a ke se kumplan todos vuestros dezeos! (Moscona) |
|
kunarse v. refl. |
התנדנד, התערסל, התנענע |
to swing, to sway, to wiggle |
|
Me se estan kunando las pachas! (Moscona) |
|
kundir v. |
מתח, האריך, משך; מתח את הזמן; גרם המתנה מתמשכת ומייאשת; הועיל, הביא תועלת; (על מזון:) האריך ימים; הפיץ ידיעות/מחלה |
to stretch, to extend, to pull; to stretch the time; to cause a continuous and frustrating wait; to benefit, to bring benefit; (on food:) to prolong life; to spread news/disease |
|
Para kundir el kezo come mas muncho pan i mas poko kezo (Moscona) |
|
kundjibí/kundjubí (t.) m. |
כיס קטן במכנסים לשעון/מעות קטנות |
a small pocket in the pants for a watch/coins |
|
Las poaras minudas las detengo en el kundjibi (Moscona) |
|
kunduriero (t.) |
סנדלר |
shoemaker |
|
el kunduriero tiene la sapateta rota (Nehama) |
|
kupa f. |
כוס, גביע; ''הלב'' בקלפים |
cup, goblet; the ''heart'' in the deck of cards |
|
una kopa de yagur. (Nehama) |
|
kura f. |
תרופה, סם מרפא; טיפול הניתן לחולה; דייטה לחולה; שיטת ריפוי; פתרון, תקנה; אחריות |
medicine, medicinal drug; treatment provided to the patient; a diet for the patient; healing method; solution, regulation; responsibility |
|
Esta kura se toma antes de komer (Moscona) |
|
kura de sol/kura de muntanya/kura de banyos tivios/kura de banys kayentes/kura de banyos de mar (Nehama) |
|
kurador/kurarador m. |
מרפא נקעים, חובש |
sprain healer, paramedic |
|
el tiempo es kurador (Nehama) |
|
kurar v. |
ריפא, טיפל ב-, דאג ל-; כבש בחומץ/במלח תחת השמש |
to cure, to take care of; to pickle in vinegar/salt under the sun |
|
Se fue a la lindja a kurar el revmatizmo (Moscona) |
|
El Dio ke mos kure de toda hazinura (Moscona) |
|
kurar una yara/kurar los dientes (Nehama) |
|
kurar por los echos (Nehama) |
|
kurar por los fijos (Nehama) |
|
kurarse v. refl. |
התרפא, טופל רפואית; העמיס על עצמו דאגה/אחריות |
to be cured, to be treated medically; To burden oneself with concern/responsibility |
|
Ken se kura – tura! (Moscona) |
|
kurear (t.) v. |
מתח שעון |
to stretch the watch spring |
|
Me olvidi de kurear la ora (Moscona) |
|
kuriozo adj. |
סקרן, מתעניין; מעניין, מוזר, משונה |
curious, interested; Interesting, strange |
|
El ke es kuriozo, de todo s'interesa (Moscona) |
|
kurshum (t.) m. |
עופרת, כדור עופרת (כדור רובה); אוכל כבד וקשה לעיכול; כינוי לאדם כבד הליכות; אדם אטום (אפאטי) |
lead, lead ball (rifle ball); heavy and hard-to-digest food; nickname for a heavy person; apathetic person |
|
pezgado kom'al krushum (Nehama) |
|
kurshumaná (t.) adj. |
כבד מאוד, כבד כעופרת |
very heavy, heavy as lead |
|
Esto esta kurshuman (Moscona) |
|
kurso m. |
קורס; מרוצה, מרוץ, רצף, מהלך, התנהלות |
course; race, sequence, move, conduct |
|
No 'sto en el kurso de la koza (Moscona) |
|
Elevo de treser kurso (Moscona) |
|
En el kurso de unos kuantos dias (Moscona) |
|
Komo va oy el kurso de la sterlina? (Moscona) |
|
kurtarear (t.) v. |
הציל, הושיע |
to save |
|
Kurtarear la vida (Moscona) |
|
kurtarearse v. refl. |
ניצל, נושע |
to be saved |
|
Me kurtarei de un ataganto muy grande (Moscona) |
|
Ya se kurtareo de yevar mal (Moscona) |
|
kurteza/kurtez f. |
קיצור, קוצר, תמציתיות; ביישנות, התנהגות צנועה, צניעות בדרישות |
brevity; shyness, modest behavior, modesty in demands |
|
la kurteza de un vestido (Nehama) |
|
kurteza de un diskorso (Nehama) |
|
kurto adj. |
קצר, תמציתי; חולף, בן חלוף, רגעי, ארעי; ביישן, חסר עוז |
short, concise; transient, transitory, momentary, ephemeral; shy, lacks courage |
|
El pantalon se le izo kurto (Moscona) |
|
un pantalon kurto (Nehama) |
|
en invierno los dias son kurtos (Nehama) |
|
a la vejes, kurtos son los dias ke kedan de bivir (Nehama) |
|
kurujo m. |
תסבוכת, ערבוביה |
a tangle, a mess |
|
Todo esta en un kurujo (Moscona) |
|
La kolcha la echo en un kurujo (Moscona) |
|
kurunearse (t.) v. refl. |
נזהר; התנפח מגאווה |
to be careful; to swell with pride |
|
Kale kuruneado la salud (Moscona) |
|
No te vayas kuruneando tanto! (Moscona) |
|
kushak (t.) f. |
חגורה, אזור; חישוק חבית |
belt; barrel hoop |
|
Kushak de oro mandola azer para la ija de onra (Moscona) |
|
kushí (t.) m. |
ריצה |
jogging, running |
|
Tornar kon/en kushi (Moscona) |
|
kushkusha f. |
קש, תבן |
straw |
|
Komo kushkusha i paja se asemeja todo esto: atar aire a la tovaja i echar agua al sesto (Moscona) |
|
kushterear v. |
דהר, הדהיר, דרבן |
to gallop, to spur on |
|
este mestro va kushtereando a los empiegados (Nehama) |
|
kusur (t.) m. |
שארית, שאר, יתר, יתרה, יותרת, עודף; פגם, חסרון, ליקוי |
remainder, rest, surplus, excess; defect, shortcoming |
|
Oy vamos komer los kusurikos (Moscona) |
|
El kusur de la djente tornaron atras (Moscona) |
|
es kusur tuyo si el gato se kumio la karne (Nehama) |
|
no deshar kusur en el chini (Nehama) |
|
la balabaya henoza save indjeniar los kusures (Nehama) |
|
kutí (t.) m. |
קופסה |
box |
|
Lo metio kuti dientro de kuti/tapon dientro tapon (Moscona) |
|
No lo mires minudiko, anyos tiene en kuti! (Moscona) |
|
kuvierta f. |
עטיפה; שמיכה, כיסוי (מיטה); כסות; גשר אניה, סיפון |
cover; blanket, covering (bed); ship's bridge, deck |
|
Se echo sin kuvierta (Moscona) |
|
viajar i dormir a la kuvierta (Nehama) |
|
kuvierto adj. |
מכוסה |
covered |
|
el sielo esta kuvierto (Nehama) |
|
kuvrirse v. refl. |
השתעמם; התעטף, התכסה; כיסה עצמו כספית; רכש כנגד מכירות באשראי |
to be bored; to wrap up, to cover up; to cover himself in financial coverage; to purchase against sales on credit |
|
El sielo se kuvrio de nuves (Moscona) |
|
El kuerpo se le kuvrio de yagas (Moscona) |
|
Kuvrite la kavesa! (Moscona) |
|
kuzido m. |
תפירה, דבר מה תפור ביד |
sewing, something sewn by hand |
|
kuzido empesado es medio eskapado (Nehama) |
|
kuzindera f. |
תופרת |
dressmaker |
|
Aparte ke es buena kuzindera es i prima modistra (Moscona) |
|
kuzir v. |
תפר |
to sew |
|
Agora me vo kuzir la boka! (Moscona) |
|
todos saven kuzir samarra, ma los pelos les embarasan (Nehama) |
|
kuzirse v. refl. |
תפר לעצמו |
to sew to himself |
|
tenerlo a negro de kuzir enriva de un bivo (Nehama) |
|
kuzum! (t.) interj. |
יקירי, יקירתי |
my dear |
|
Ven aki kuzum! (Moscona) |
|
kvartal m. |
רובע, שכונה |
neighborhood |
|
Bive en uno de los kvartales muevos (Moscona) |
|
kyaseika (t.) f. |
ספלון, ספלול |
small cup |
|
De farfuri kyaseikas aun ke sean medianikas, aprestan bueno para bever (Moscona) |
|
kyebarlik (t.) m. |
אצילות/יות |
nobility, aristocracy |
|
Ke kebarlik de persona (Moscona) |
|
kyuflear (t.) v. |
החליד |
to become rusty |
|
El tebeke se kyufleo (Moscona) |
|
Merkader kiyfleado (Moscona) |
|
kyul (t.) m. |
אפר |
ash |
|
Todo se izo kyul (Moscona) |
|
Kedo kyul (Moscona) |
|
kyutuk (t.) m. |
קורה |
rafter |
|
Kyutuk de banyo (Moscona) |
|
ladinar v. |
תירגם לספניולית (לאדינו) |
to translate to Ladino |
|
Este vierbo se ladina dos modos (Moscona) |
|
lado m. |
צד; צד הגוף |
side; body side |
|
tener una ferida en el lado (Nehama) |
|
me duele el lado (Nehama) |
|
al lado de mi kaza (Nehama) |
|
ven a mi lado (Nehama) |
|
tener un fijo de kada lado (Nehama) |
|
al lado de el la yori i yo (Nehama) |
|
no pasar por al lado de una persona/de una koza (Nehama) |
|
lados no mos kedo de reir (Nehama) |
|
al lado de lo seko se kemo i lo vedre (Nehama) |
|
ken ladra no modre (Nehama) |
|
Lo estavan yevando dos personas una de kada lado (Moscona) |
|
Lados no me kedaron de riir (Moscona) |
|
ladrador adj. & m. |
נובח, נבחן; אדם גס המקלל בלי הרף |
barker, barking; a rude person who curses constantly |
|
Perro ladrador no modre (Moscona) |
|
ladrar v. |
נבח; השמיע קללות ואיומים |
to bark; to utter curses and threats |
|
Ladrar en el dezierto (Moscona) |
|
ladrón m. & adj. |
גנב, גזלן, פורץ; נוכל, רמאי |
thief, robber, burglar; swindler |
|
az plazer i por paga ke te kiten o ladrón o putanyero (Nehama) |
|
setam ladrón sospechador (Nehama) |
|
el Dio adjidea al ladrón, ma kiere bien al patrón (Nehama) |
|
lo ke keda del ladrón se lo yeva el endevino (Nehama) |
|
Tanto grita el ladron ke no desha para su patron (Moscona) |
|
Ladron d'a medianoche (Moscona) |
|
En la komunita se enkasharon un alay de ladronim (Moscona) |
|
ladronisio m. |
גניבה, פריצה; רמאות, הונאה |
theft, burglary; cheating, fraud |
|
Esto no es merkansia es ladronisio (Moscona) |
|
laganya f. |
לפלוף |
pus (in the eye) |
|
Las laganyas son sinyal de ojos hazinos (Moscona) |
|
lagar m. |
גת; מרתף יינות, יקב; מחסן בר |
wine-press; wine cellar, winery; grain warehouse |
|
Travaja tu kampo inchi tu lagar (Moscona) |
|
lagarto m. |
לטאה; כינוי לאדם המתנפל על האוכל |
lizard; a nickname for a person who falls upon food |
|
echarse enriva de una koza komo un lagarto (Nehama) |
|
lágrima f. |
דמעה; טיפה |
tear; drop |
|
echar/verter/yorar lagrimas de sangre (Nehama) |
|
alimpiar las lagrimas (Nehama) |
|
deshar kaer las lagrimas (Nehama) |
|
Yorar kon lagrimas (Moscona) |
|
Me saltaron las lagrimas (Moscona) |
|
Yo kayi en estos kamposde arvoles I pinos altos, luvia kaye de los sielos, lagrimas de los mis ojos [...] (Moscona) |
|
Ken va kon lagrimas ken kon suspiros (Moscona) |
|
lagrimar/lagrimear v. |
דמע, הזיל דמעות |
to shed tears |
|
Me se lagrimaron los ojos (Moscona) |
|
La fuente esta lagrimeando (Moscona) |
|
laja f. |
מרצפת, אבן שיש או גרניט, אריח; חריץ (גבינה); אדם אטום כמו אבן |
paving stone, marble or granite, tile; cheese slice; a man who is as opaque as a stone |
|
si tu sos laja yo so piedra ke te maja |
|
En lugar de kapak, en la tinaja metemos una lajika (Moscona) |
|
laklak m. |
הבלויות, שטויות |
nonsense |
|
No me vayas kontando laklakis (Moscona) |
|
lamber v. |
ליקק, לחך |
to lick |
|
el perro lambe las manos/la kara de su patron (Nehama) |
|
De lamber es feo (Moscona) |
|
Tanto le plazio ke se lambio el chini (Moscona) |
|
lamberse v. refl. |
פעל בזריזות |
to act quickly |
|
lamberse el kuzido (Nehama) |
|
lambida f. |
לקיקה, ליקוק |
licking |
|
komerse un pan en una lambida (Nehama) |
|
en avrir i serrar el ojo se lambió una rima de chinís (Nehama) |
|
lambido adj. |
שכחש, שרזה; הרוס, מותש |
who became thin; ruined, exhausted |
|
estuvo tiempo en la kama, está lambido (Nehama) |
|
lambidura f. |
לחיכה, לקיקה, ליקוק, לֹגֶם; שאריות |
munching, licking |
|
no deshar ni lambidura (Nehama) |
|
lampa (gr.) f. |
מנורה, פנס |
lamp, flashlight |
|
asender/abashar/amatar la lampa (Nehama) |
|
lana f. |
צמר |
wool |
|
abasha la lana, suve el algodón (Nehama) |
|
ir por lana i salir treskilado (Nehama) |
|
Marido traeme la lana ke ya me vino la gana (Moscona) |
|
landra (1) f. |
קותלי ברווז |
duck meat |
|
La landra ke le de al gato ke ya se yevo la karne (Moscona) |
|
landre/landra (2) f. |
דבר (מגיפה) |
plague |
|
la landra se hue, el pitum aketoret kedó (Nehama) |
|
en tiempo de landra, todos se fazen de guerko (Nehama) |
|
langosta f. |
ארבה, גובאי, חסיל; ''מזיק'' - אדם הגורם נזקים |
locust, a person who causes damage |
|
Esta langosta ya mos va komer las orejas (Moscona) |
|
largeza/largez f. |
נדיבות, רוחב לב |
generosity |
|
Largeza de siduta ke eskapasion no ay (Moscona) |
|
largía f. |
התמשכות |
continuity, lingering |
|
Tomo el echo a la largia (Moscona) |
|
largo adj. |
ארוך; רחוק; נדיב לב |
long; far away; generous |
|
favlar/estar de largo kon uno (Nehama) |
|
el Dio te de vidas largas (Nehama) |
|
Ay largo tiempo ke no te veo (Moscona) |
|
Kontar en largo I en ancho (Moscona) |
|
Pasar de largo (Moscona) |
|
largura f. |
אורך, רוחב; מרחק; שפע, רווחה |
length Width; distance; abundance, well-being |
|
Este kadar de largura de ombre no tengo visto (Moscona) |
|
lashón (ebr.) m. |
לשון, שפה, עברית, לשון הקודש |
language, Hebrew, the holy language |
|
eskuchar un pasuk en lashon i en ladino (Nehama) |
|
Otro lason! (Moscona) |
|
laso m. |
לאסו, פלצור, לולאת חבל, עניבת חבל; פח, מוקש, מלכודת |
lasso, rope loop, rope tie; trap |
|
Komo ke tuviera un lazo en el garon (Moscona) |
|
latida f. |
דופק, דפיקת לב, פעימה; דגדוג, דקירות; כאב פתאומי |
pulse, heartbeat, pulsation; tickling, pricks; pang |
|
A las piedras! Unas latidas esto en la sien! (Moscona) |
|
lavaderío m. |
ערימת כביסה |
a pile of laundry |
|
No es lavaderio de poko ke se arekojo (Moscona) |
|
lavadero m. |
כביסה; שגעון רחצה, נטיה להתרחצות בלתי פוסקת; עובד מכבסה |
laundry; bathing frenzy, tendency to incessant bathing; laundry worker |
|
Lavadero ke tiene en kada ora i punto (Moscona) |
|
lavado m. |
כביסה, כיבוס; רחיצה, שטיפה, הדחה |
laundry, washing, laundering; washing, rinsing |
|
esta ropa kiere una lavada para ruvinarse |
|
Apreva a darle una lavadika, no emporta ke es de seda (Moscona) |
|
El lavado esta sisko (Moscona) |
|
lavador m. |
כיור; ערימת כלים לשטיפה; רוחץ מתים; רחצה |
washbasin; a pile of dishes to wash; the person who bathes the dead; bathing |
|
tener mucho lavador |
|
lavador de muertos |
|
las ropas se ennegresen kon las lavaduras presurozas |
|
lavanda f. |
אזוביון; בושם האזוביון (לבנדר) |
lavender |
|
El guezmo de la levanda esta matador (Moscona) |
|
La masa no se levdo (Moscona) |
|
lavar v. |
רחץ, כיבס |
to wash |
|
lavar las ropas |
|
la luvia lava las kayes |
|
la vida se le va en lavar i espondjar |
|
lavio m. |
שפה (שפתים) |
lip |
|
oigan tus oidos lo ke dizen tus lavios |
|
Unos lavios kolor de agranada (Moscona) |
|
lavor f. |
עבודה, יצירה |
work, creation |
|
tener lavor |
|
lavor empesado es medio eskapado |
|
lavor empesado no amostres ni a suegra ni a kunyada, ni a vezina alborotada |
|
lavor fecho dinero aspera |
|
Lavor no sera impuesto sovre eya (Moscona) |
|
Este diente me va avrir algun lavor (Moscona) |
|
lavorar v. |
עבד; פעל, תיפקד |
to work; to act, to function |
|
lavorar para kitar un djornal/para ganar el pan |
|
Lavorar de dia i de noche (Moscona) |
|
Lavora de al Dio (Moscona) |
|
El ke no kere lavorar demanda muncho al pagar (Moscona) |
|
lavoro (it.) m. |
עבודה, עמל, יגיעה; עסק, עיסוק; תפקיד, משימה; מוצר מעובד היטב, מוצר אמנותי |
work, toil; business, occupation; role, task; a well-made product, an artistic product |
|
Lavoro ampesado no lo amostres ni a suegra, ni a kunyada, ni a vizina aedada (Moscona) |
|
lavrar v. |
רקם; עבד את האדמה |
to embroider; to work in farming |
|
I no avia ombre para lavrar la tierra (Moscona) |
|
lazdrado adj. |
שהושג בעמל רב |
which was achieved with great effort |
|
pará lazdrada (Nehama) |
|
lazdrado m. |
חסכונות שהושגו בעבודה קשה; עבודת פרך |
savings earned through hard work; drudgery |
|
komer/vestir/gastar de su lazdrado (Nehama) |
|
lazdrar v. |
עמל, יגע, התייגע, עבד קשה, התאמץ; עבד במסירות ודיוק |
to toil, to work hard, to make an effort; to work with dedication and precision |
|
Penar i lazdar i poko alkansar (Moscona) |
|
El ombre lazdra de dia de salir de vientre de su madre, asta tornar a vientre de la tiera (Moscona) |
|
Unos lazdran al kandil, otros komen hazir - hazir (Moscona) |
|
lazeria/lazerio (port.) f./m. |
עבודה, עמל; עבודת פרך |
work, toil; drudgery |
|
Esta lazeria preta i skura no sta koza de tragar (Moscona) |
|
leal adj. |
נאמן, כן, גלוי לב, ישר, הוגן |
loyal, honest, frank, fair |
|
Alma derecha i leal (Moscona) |
|
leche f. |
חלב |
milk |
|
hair ke te se faga komo la leche ke te dio tu madre |
|
estas vezinas s'estan kitando los ojos, se les kiere dado leche de madre i fija |
|
kien te dio leche te dio fiel, kien te dio pachas te dio miel |
|
Mansevo de la leche (Moscona) |
|
A estos pleitezes kere dado leche de madre i ija (Moscona) |
|
lechuga f. |
חסה, מרור |
lettuce, maror - bitter herb |
|
dizen ke la alechuga aze dormir (Nehama) |
|
legumbre m. |
ירק, ירקות |
vegetable, vegetables |
|
Todo echo i bien kompuesto trigo i lugumbre (Moscona) |
|
lejería f. |
זריזות; מחסן לבנים |
agility; underwear warehouse |
|
La mitsva ke la aga kon lejeria muncha i enlugo (Moscona) |
|
lenya f. |
עץ (חומר), עץ הסקה; חבטות, מלקות; יער |
wood (material), firewood; beatings, whippings; forest |
|
lenya para el forno/para la soba (Nehama) |
|
Al ombre palavra, al azno lenya (Moscona) |
|
Beraha i salu ke se aga la lenya ke komio (Moscona) |
|
lenyo m. |
בול עץ; בהשאלה: טיפש, אטום ראש |
log; metaphorically: stupid |
|
un lenyo solo no asiende (Nehama) |
|
vestid a un lenyo i pareserá un djentil mansevo (Nehama) |
|
ensupito se fizo un lenyo (Nehama) |
|
kon una aharvada no se rompe un lenyo (Nehama) |
|
Lenyo bahar maredo (Moscona) |
|
leolam (ebr.) adv. |
לעולם |
forever |
|
dizes ke el tiempo s'adovó: leolam es k'esta faziendo luvia (Nehama) |
|
león m. |
אריה, לביא, ארי; כינוי לאדם אמיץ לב |
lion; nickname for a brave person |
|
vino komo el leon i se hue komo el makarrón (Nehama) |
|
arrojarse komo el leon (Nehama) |
|
Leon ke esta durmiendo no lo despiertes (Moscona) |
|
leorá (ebr.) adv. |
לאור |
in light of |
|
Este echo no va salir a leora (Moscona) |
|
lesensia f. |
רשות, זכות, רשיון, הרשאה |
permission, right, license, authorization |
|
Kon lesensia del autor (Moscona) |
|
Esto en lesensia (Moscona) |
|
Kon mucha lesensia padre bueno ke yo me vo kon el mi amado - ija me vayas en mazal klaro (Moscona) |
|
leshos adv. |
רחוק, הרחק |
far |
|
Es muy leshos de mi kaza (Moscona) |
|
Leshos de la djuderia (Moscona) |
|
leshura f. |
מרחק, רוחק |
distance |
|
Es grande leshura (Moscona) |
|
letra f. |
מכתב, איגרת; אות; כתב |
letter, epistle; letter; writing |
|
letras buenas no vienen de Yerusalayim (Nehama) |
|
levantino m. & adj. |
בן המזרח; קתולי מזרחי; לבנטיני |
Eastern; Eastern Catholic; Levantine |
|
Para los sefaradim levantinos (Moscona) |
|
levdar v. |
החמיץ, התפיח |
to leaven and swell |
|
el pan en masa levda antes de ir al forno (Nehama) |
|
levita m. |
לוי, אחד הלויים |
Levi, One of the Levites |
|
Resivi mi kanto komo akel del leviota (Moscona) |
|
ley (1) f. |
מטבע רומני |
Romanian currency |
|
muestra Ley dize ke (Nehama) |
|
ley (2) f. |
תורה, חוק; אמונה, דת |
Torah, law; faith, religion |
|
La ley es mas larga de mizura de la tierra i onda mas de la mar (Moscona) |
|
La ley mos tiene savor komo la miel i no enfasia komo el oro (Moscona) |
|
Dizir las mil leyes (Moscona) |
|
Kon los aznos no avlo la ley (Moscona) |
|
leylek (t.) m. |
חסידה |
stork |
|
En Vaera arivan los leylekes (Moscona) |
|
lezét (t.) m. |
טעם; עונג |
taste; pleasure |
|
La karne pikada kon satir tiene otro lezet (Moscona) |
|
líbero (it.) adj. |
חופשי, עצמאי |
free, independent |
|
El lugar esta libero (Moscona) |
|
lidja (t.) f. |
מעיין חם, מרחצאות חמים |
hot spring, hot baths |
|
Se fue a la lindja a kurar el revmatizmo (Moscona) |
|
Las lindjas del Hisar son renomadas (Moscona) |
|
lijero adj. |
זריז; פועל בלי לחשוב; שטחי |
agile; acts without thinking; superficial |
|
el Dio es duro para ensenyar i lijero para afalagar (Nehama) |
|
El ke es lijero kome i beve , durme i se envisia (Moscona) |
|
limitado adj. |
מוגבל, מוגדר, מצומצם |
limited |
|
tener un revenido limitado (Nehama) |
|
límito m. |
גבול, תחום, תיחום |
limit |
|
para todo ay limito (Nehama) |
|
limón m. |
לימון |
lemon |
|
para entender lo ke kieres dezir no se kiere limon (Nehama) |
|
limpieza f. |
נקיון, זכות, צחות; חטאת |
cleanliness |
|
la limpieza es media rikeza (Nehama) |
|
La limpieza es sanedad (Moscona) |
|
Toma a ti bezero, ijo de vaka, por limpieza, i barvez por salvasion (Moscona) |
|
La limpieza es media rikeza (Moscona) |
|
limpio adj. |
נקי, טהור, זך, צח |
clean, pure, clear, fresh |
|
Kon korason limpio (Moscona) |
|
De este echo salio limpio (Moscona) |
|
La mujer kriadera ni limpia ni arta (Moscona) |
|
limunio m. |
אבל, תוגה |
mourning, grief |
|
Avla sin tiempo asemeja komo el kante en kaza de limunio (Moscona) |
|
lindo adj. |
יפה, נאה; נחמד; חינני; הדור; מקסים |
beautiful, handsome; nice; graceful; elegant; charming |
|
Novia de amor ke tan galana sosh, tan linda i tan kolorada, ken vos izo tan demudada? (Moscona) |
|
lingua f. |
שפה, לשון; לשון (אבר בפה) |
language; tongue |
|
kien lingua tiene a Roma va (Nehama) |
|
La lingua turka la konose a perfeksion (Moscona) |
|
El livro esta trezladado en munchas linguas (Moscona) |
|
linguaje m. |
לשון, שפה |
language |
|
Este linguaje no me es konosido (Moscona) |
|
linia f. |
שורה, קו |
row, line |
|
en kada foja de este livro ay trenta linias (Nehama) |
|
lino m. |
פשתן, בד פשתן |
linen, flax, linen fabric |
|
Las linias del tren (Moscona) |
|
T'eskrivo estas kuantas linias por [...] (Moscona) |
|
lira f. |
נבל (כלי נגינה); לירה (מטבע) |
lira (musical instrument); lira (currency) |
|
lira ingléza, lira sterlina (Nehama) |
|
este komer kosta una lira un bokado (Nehama) |
|
entre dos litigantes, el terso se lo goza (Nehama) |
|
lis (t.) f. |
עקבות |
traces |
|
No ay ni lis (Moscona) |
|
lisho adj. |
חלק, שעיע; בלי מכשול; חלקלק |
smooth; without obstacle; slippery |
|
Por enriva lisho, i por debasho medra (Moscona) |
|
lishura f. |
חלקות, שעיעות |
smoothness |
|
Dar lisiones (Moscona) |
|
Esto ke te sea por lision (Moscona) |
|
livianez/a f. |
קלות, קלילות |
lightness |
|
Pario kon livianez (Moscona) |
|
La livianez de este ombre ya es konosida (Moscona) |
|
liviano adj. |
קל, נוח, זריז; שטחי |
easy, convenient, quick; superficial |
|
Aki no ay un kilo, me se esta viendo liviano (Moscona) |
|
Es muy grasiozo i muy liviano (Moscona) |
|
livianos m. pl. |
תרופה עממית, תרופה ביתית (המסת עופרת) |
folk remedy, home remedy (melting lead) |
|
Le echaron livianos (Moscona) |
|
livrar v. |
מסר, נתן ביד, הסגיר; שחרר, פטר |
to hand over; to let go |
|
Sigun el akordo la ropa deve ser livrada en interval de kinze dias (Moscona) |
|
livro m. |
ספר |
book |
|
meldar livros (Nehama) |
|
enkachar un livro (Nehama) |
|
La suerte es un livro serrado (Moscona) |
|
Skritos en livro de vida (Moscona) |
|
lo pron. pers. |
כינוי מיידע סתמי; אותו, את זה, לו (אותך, לך בפניה נימוסית) |
him, it, for him (you, for you in polite address) |
|
Ya lo vidi (Moscona) |
|
Lo ke debaldes me kosta, barato lo do (Moscona) |
|
Lo ke se aze para la boda no se aze kada dia (Moscona) |
|
Lo ke izites te azeran (Moscona) |
|
Todo lo ke brriya no es oro (Moscona) |
|
loar v. |
הילל, שבח, פאר, רומם |
to praise, to glorify, to exalt |
|
es de loar al Dio (Nehama) |
|
Loaremos a ti para siempre (Moscona) |
|
loasión f. |
הלל, שבח |
praise |
|
Kon loasion i kantiga, kon alavasion i orasion salmeavan a el Dio bendicho (Moscona) |
|
lodansina/lodasina f. |
בוץ, טיט, רפש, יוון; ביצה |
mud, mortar, slime; marsh |
|
no se kamina por la kaye de la lodasina (Nehama) |
|
La lodasina estava asta las yakas (Moscona) |
|
lodo m. |
בוץ, רפש, טיט; בהשאלה: אדם חסר מוסר, חסר אופי |
mud, slush, clay; metaphorically: a person without morals/without character |
|
es un lodo/es un lodo i no del bueno (Nehama) |
|
en el lodo no kave manía (Nehama) |
|
Del lodo no ay por ande pasar (Moscona) |
|
No estes a emplear de akel shavon ke es kanyo kon lodo (Moscona) |
|
Akeyos polvos trusheron estos lodos (Moscona) |
|
Un lodo kita otro (Moscona) |
|
lograr v. |
נהנה מ-, התענג על; הצליח, הגיע למטרה, השיג מה שרצה |
to enjoy, to delight in; to succeed, to reach the goal, to achieve what he wanted |
|
Lograr ijos (Moscona) |
|
Estas mezas son del vino, ke bevan i logren de ken son (Moscona) |
|
lograrse v. refl. |
השיג מבוקשו; איחל לעצמו |
to achieve the desired; to wish himself |
|
se logró la muerte i la fayó (Nehama) |
|
lokamente adv. |
בטירוף, בשגעון, בפזיזות ובלי מעצורים |
madly, recklessly and without restraint |
|
Esta lokamente enamorado (Moscona) |
|
loke? pron. indeter. |
מה? |
what? |
|
Loke dishites? (Moscona) |
|
loko m. & adj. |
משוגע, מטורף, חולה נפש; שוטה, אויל; של טרוף, שגעוני |
crazy, insane, mentally ill; fool; of a frenzy, crazy |
|
al loko i al bovo según les da (Nehama) |
|
un loko kita sien (Nehama) |
|
mas save un loko en su kaza ke un savio en kaza de otro (Nehama) |
|
el loko gasta, el savio goza (Nehama) |
|
kieres matar a un savio, métele un loko al lado (Nehama) |
|
Un pedaso loko i bovo (Moscona) |
|
Un loko kita sien (Moscona) |
|
Ni loko ni sezudo! (Moscona) |
|
Arena, sal i fiero son mas livianos por yevar i no un loko (Moscona) |
|
Vena de lokos (Moscona) |
|
Ken demanda al Dio poko es loko (Moscona) |
|
No digas al loko ni poko ni tanpoko (Moscona) |
|
Del loko i de la kriatura ay ke deskuvrir (Moscona) |
|
lokura f. |
שגעון, טרוף, איוולת, סכלות |
madness, frenzy, folly |
|
Es lokura de salir en este tiempo (Moscona) |
|
Mas vale ke el loko eskonda su lokura i no el savio su sensia (Moscona) |
|
lokuria! adj. |
משהו משגע! שגעון של דבר! |
Something crazy! |
|
El karpuz salio lokuria (Moscona) |
|
Un vestido me estreni - lokuria! (Moscona) |
|
londjano (port.) adj. |
מרוחק, רחוק |
distant |
|
un lugar londjano: (Nehama) |
|
un tiempo londjano: (Nehama) |
|
londje (port.) adv. |
הרחק, במרחקים |
far, far away |
|
La piedra no viene de londje (Moscona) |
|
Londje de vista, londje de korason (Moscona) |
|
longura f. |
אורך |
length |
|
longura de dias (Moscona) |
|
loores f. pl. |
שבח, תשבחות, תהילות |
praise, glories |
|
Loores al Dio (Moscona) |
|
ke de loores ke eskapo la vida (Moscona) |
|
lovo v. |
זאב |
wolf |
|
el lovo tiene el piskueso godro porke se faze el propio sus mandados (Nehama) |
|
I el lovo arto i la karnera biva (Moscona) |
|
Se keren komo el lovo i la oveja en la konseja (Moscona) |
|
luchar v. |
נאבק, נלחם, התקוטט |
to wrestle, to fight, to quarrel |
|
Luchar por la paz (Moscona) |
|
luenga f. |
לשון |
tongue |
|
la luenga no tiene gueso, ma akreventa gueso (Nehama) |
|
kien luenga tiene a Roma va: (Nehama) |
|
luengo adj. |
ארוך |
long |
|
los dias d'enverano son luengos (Nehama) |
|
kedar por luengo tiempo (Nehama) |
|
lugar m. |
מקום, אתר, מושב, איזור; תפקיד |
place, site, seat, area; role |
|
al lugar de Rahel le dieron a Lea ( (Nehama) |
|
en el lugar ke iras asegun verás farás (Nehama) |
|
al lugar de un azno, ato un kavayo (Nehama) |
|
en mi lugar burako (Nehama) |
|
A la boda sin kumbidar no dan lugar (Moscona) |
|
El Dio mos de bien i lugar ande meterlo (Moscona) |
|
Kemal mos kera, ya esta en su lugar (Moscona) |
|
El lugar esta kukush (Moscona) |
|
lukso adj. |
פאר, יפעה, הדר, חגיגיות; מותרות |
splendor, solemnity; luxury |
|
oy al luso manyana al lustro (Nehama) |
|
Es un komite de grande lukso (Moscona) |
|
lulá f. |
מקטרת |
pipe (for smoking) |
|
Tutun de lula (Moscona) |
|
lumbo m. |
מעיים, קרביים; מותן |
intestines, entrails; waist |
|
I reyes de tus lumbos saldran (Moscona) |
|
lumbraria f. |
מאור |
luminescence |
|
I a la alminara para lumbraria (Moscona) |
|
lumbre f. |
אש, להבה |
fire, flame |
|
asender la lumbre (Nehama) |
|
amatar la lumbre (Nehama) |
|
la lumbre i la ventana kitan a la ninya haragana (Nehama) |
|
kien tuvo lumbre bivió, kien tuvo pan murió (Nehama) |
|
el komer está lumbre (Nehama) |
|
La lumbre i la ventana azen a la ija haragana (Moscona) |
|
luminozo adj. |
מאיר, מבהיק, זוהר, קורן, זורח; בהיר מאוד, שאמיתותו ניכרת לעין |
Illuminate, shine, radiate; very clear, whose truth is evident to the eye |
|
Rayo luminozo (Moscona) |
|
Esprito luminozo (Moscona) |
|
lunar m. |
ירח במילואו; אור הירח; עור בסיס הציפורן; נקודת חן, שומה |
full moon; moonlight; nail base skin; a mole |
|
meldar al lunar (Nehama) |
|
pasearse al lunar (Nehama) |
|
Una noche al lunar yo sali a kaminar (Moscona) |
|
lunes m. |
יום שני |
Monday |
|
de lunes a martes pokos son los artes (Nehama) |
|
lungeziko/lungito |
מעט ארוך מדי |
a little too long |
|
un pantalon lungeziko (Nehama) |
|
diskorso lungito (Nehama) |
|
luto/lutio m. |
אבל, תקופת האבל |
mourning , the mourning period |
|
Yevar lutio (Moscona) |
|
lúvaro adj. |
מפלצת טורפת |
a carnivorous monster |
|
Un mansevo, un luvaro (Moscona) |
|
luvia f. |
גשם, מטר; כינוי לשפע |
rain; a nickname for abundance |
|
luvia i sol, kaza el guerko (Nehama) |
|
el amojado no s'espanta de la luvia (Nehama) |
|
para los safanyones la salu son las luvias, las aguas de Nisdn (Nehama) |
|
El sol i la luvia son para todos (Moscona) |
|
Ni luvia sin truenos, ni parto sin dolores, ni muchacha sin amores (Moscona) |
|
luz f. |
אור |
light |
|
poka karne i luz mucha (Nehama) |
|
A la luz del dia (Moscona) |
|
No vido luz de su mansevez (Moscona) |
|
La luz de un dia tapa la eskuridad de munchas noches (Moscona) |
|
luzir v. |
האיר, זרח, הבריק, הבהיק, נצץ; ניצל נכסיו והפיק מהם תועלת; התלבש בטעם ודקדוק |
to shine, to sparkle; to utilize his assets and benefit from them; to dress with taste |
|
todo lo ke luze no es oro (Nehama) |
|
kien luze kon la kuzina no luze kon la vezina (Nehama) |
|
Lavar i luzir (Moscona) |
|
maaná (t.) f. |
תירוץ, טיעון; פגם |
excuse, argument; defect |
|
Kon la maana de [...] (Moscona) |
|
No le topes maana (Moscona) |
|
maanadjí (t.) adj. |
בלתי מרוצה |
unsatisfied |
|
Es muy maanadji en la komida (Moscona) |
|
maané f. |
לחן, נעימה, מנגינה |
melody |
|
Maanes a la turka (Moscona) |
|
mabul (ebr.) m. |
מבול; גשם זלעפות, שטפון; שפע |
flood; torrential rain, flood; abundance |
|
afuera esta mabul (Moscona) |
|
machukado adj. |
מעוך, מחוץ, כתוש, חבול; נכה, בעל מום |
crushed, bruised; disabled |
|
Ken mete la mano entre dos piedras la kita machukada (Moscona) |
|
machukadura f. |
חבלה, חבּוּרה, מכה טריה |
a bruise, a fresh blow |
|
Se dio negra machukada en el dedo (Moscona) |
|
machukar v. |
כתש, כתת, שחק, מעך, דרס ברגליים, מחץ, פצע, הכאיב, חבל, היכה, דיכא; לעס |
to crush, to wear out, to trample, to injure, to hurt, to bruise, to strike, to oppress; to chew |
|
No te deshes machukar (Moscona) |
|
Machukale la nariz (Moscona) |
|
madesha f. |
פקעת, סליל |
a coil |
|
una madesha de lana/una madesha de filo (Nehama) |
|
madmuazel (fr.) f. |
עלמה; אומנת; מורָה |
maiden; nanny; teacher |
|
La madmazel lo torno a kaza ke se korte las unyas (Moscona) |
|
madrasta f. |
אם חורגת; חמות, חותנת; אם אכזרית |
step mother; mother-in-law; a cruel mother |
|
Madrasta - el nombre ya abasta (Moscona) |
|
madre f. |
אם, אמא; רחם; שמרים; מקור, מעיין |
mother; uterus; yeast; a spring |
|
madre mia kerida/madre mia regalada! (Nehama) |
|
no ay tal madre komo la ke pare/no ay mijor madre ke la ke pare (Nehama) |
|
akeya madre parió kulevros, al otro día demandó por eyos (Nehama) |
|
la madre le dize a la fija: ke me bivas i ke me fagas figas (Nehama) |
|
la madre galana kita a la fija haragana (Nehama) |
|
la madre olgana kita a la fija haragana (Nehama) |
|
kien se guadró, su madre no lo yoró/kien se akavidó, su madre no lo yoró (Nehama) |
|
kien no siente a la madre siente a la mala madrasta (Nehama) |
|
la madre al ogar, la fija al muladar (Nehama) |
|
la madre a la eskondidas, la fija a la miskita (Nehama) |
|
madre paridera ke sea tapadera (Nehama) |
|
entre la madre i la kumadre matan a la kriatura (Nehama) |
|
madre ke es kazar? - filar, parir i yorar (Nehama) |
|
madre ke pario a Silvana ke onra le kedaria (Nehama) |
|
Padre i madre son una vez (Moscona) |
|
Entre la madre i la komadre (Moscona) |
|
madrugada f. |
שחר |
dawn |
|
Alevantarse de madruga (Moscona) |
|
madrugador/dera adj. |
משכים קום |
early-rising |
|
al buen madrugador el Dio le bendize (Nehama) |
|
madrugar v. |
השכים, נעור בשחר |
to get up early |
|
kien madruga el Dio lo ayuda (Nehama) |
|
ni por mucho madrugar amanese (Nehama) |
|
En echo del Dio madruge de mansevo asta viejo (Moscona) |
|
Al ke madruga i el Dio le ayuda (Moscona) |
|
maestro m. |
מנהל עבודה; מורה; אדם מיומן במקצועו, רב אמן; מנצח, מאסטרו |
foreman; teacher; a skilled person in his profession, master craftsman; conductor, maestro |
|
Kada uno es maestro de su ufisio (Moscona) |
|
Asigun la ovra, asigun es alavado el maestro (Moscona) |
|
Es muy maestro (Moscona) |
|
magaja/magadja f. |
חתיכה קטנה, פיסה, פרור, פתות |
a small piece, a crumb, a morsel |
|
una magaja de komer (Nehama) |
|
tenemos una magaja de tiempo (Nehama) |
|
en la ravia, arrojo un espejo i lo fizo magajas (Nehama) |
|
el ayudo ke tenia ke ser me lo dieron a pokos I a migajas ansi ke no vidi ni hair ni bereket (Moscona) |
|
No tiene una migajika de insaf (Moscona) |
|
El kezo se kome a migajikas (Moscona) |
|
magajika f. |
חתיכה קטנה מאוד, חתיכה זערורית |
a very small piece, a tiny piece |
|
una magajika d'asukar (Nehama) |
|
una magajika de lugar (Nehama) |
|
una magajika de tiempo (Nehama) |
|
fazer todo magajikas (Nehama) |
|
magazén (fr.) m. |
חנות, בית מסחר; מחסן, מרתף |
shop, trading house; warehouse, basement |
|
merkansias en magazen (Nehama) |
|
al magazen de la kaza se guadran vinos, rezervas de zayré (Nehama) |
|
magefá (ebr.) f. |
מגיפה, כולרה, תמותה |
plague, cholera, mortality |
|
la magefa esta faziendo estrasos entre el puevlo (Nehama) |
|
mahamá (ebr.) conj. |
מחמת, מפני |
because of |
|
Mahama ke es bueno sufre (Moscona) |
|
mahashavá (ebr.) f. |
מחשבה, דעה, כוונה, תכנית |
thought, opinion, intention, plan |
|
kuando un fijo tadra de venir la noche, a la madre, la mahashavá se le va en mil lugares (Nehama) |
|
Le paso una mahashava por el tino (Moscona) |
|
La mahashava entera se abolta (Moscona) |
|
mahmur (t.) adj. |
מנומנם, רדום למחצה, מטושטש מרוב שינה |
drowsy, half-asleep, fuzzy from sleep |
|
La demanyana antes de bever kave esta mahmur (Moscona) |
|
maho (arab.) adj. |
רפה, רך; אדיש, אפטי; שקט מאוד, רגוע, שלו |
limp, soft; indifferent, apathetic; very quiet, calm, peaceful |
|
kédate maho (Nehama) |
|
el hazino esta maho (Nehama) |
|
la mar esta maha (Nehama) |
|
Es maho i repozado (Moscona) |
|
mahpul (t.) m. |
דבר יחיד במינו/יוצא דופן/נדיר, דבר הבא בעיתו |
an unusual/rare thing, something that comes in time |
|
el regalo ke le trushe de mi viaje le pasó mahpul (Nehama) |
|
El livro ke me emprezentates es grande mahpul (Moscona) |
|
mahsús (t.) adv. & adj. |
בכוונה, במתכוון, ''דווקא''; מכוון, מיועד ל- |
on purpose; aimed at |
|
vestido mahsus para la boda (Nehama) |
|
dubara mahsus (Nehama) |
|
dale mahsus shalom de mi parte (Nehama) |
|
Lo izo por maksus (Moscona) |
|
majamiento m. |
מעיכה, כתישה |
crushing |
|
Dar una majada (Moscona) |
|
Dale una majada a la sal ke esta godra (Moscona) |
|
La mujer mala es eskuridad de ojos, kevrantamiento de korason i majada de esprito (Moscona) |
|
majar v. |
ריסק, מעך, כתש, כתת, שחק |
to crush, to wear out |
|
majar, tajar i malograr (Nehama) |
|
Majando sisko, aziendo karvon (Moscona) |
|
majoritá (fr.) f. |
רוב דעות |
majority |
|
Fue eskojido kon la majorita de las bozes (Moscona) |
|
maká (ebr.) f. |
מכה, פצע, מחלה; פגם, חסרון, דופי |
blow, wound, disease; defect, shortcoming, fault |
|
Tiene maka de arovar (Moscona) |
|
Negra maka (Moscona) |
|
makam (t.) m. |
מקאם (מודוס מוסיקלי); נעימה, שיר |
Makam (musical modus); melody, song |
|
Esta kantika tiene i otro makam (Moscona) |
|
Kon muncho makam (Moscona) |
|
makará (t.) f. |
סליל; גלגילה, כננת |
reel; roller, winch |
|
La tuvlas las asuven kon makara (Moscona) |
|
mákula f. |
פגם, חסרון, דופי; כתם, רבב |
defect, shortcoming, fault; stain |
|
Makula no ay en ti (Moscona) |
|
Tiene makula de avlar mintiras (Moscona) |
|
mal adj. |
רע, גרוע, מרושע |
bad, wicked |
|
estar kon un mal bostejo (Nehama) |
|
hui a vijitar a una famiya konosida; ensupeto vide ke marido i mujer se aferraron de palavras; ke las kozas se iyan a agrear; viendo malas i no buenas me meti en la kaye (Nehama) |
|
mal m. |
כאב, מכאוב; רע, רעה; חטא; מחלה; נזק; הרגל רע; רכילות, לשון הרע |
pain; bad, evil; sin; disease; damage; bad habit; gossip, slander |
|
azer bien i topar mal (Nehama) |
|
mal tenga kien mal pensa (Nehama) |
|
kien mal pensa para si se lo pensa (Nehama) |
|
tiene el mal enraigado en el gueso/en el korason (Nehama) |
|
tengo mal a la espalda (Nehama) |
|
kien tiene mal a dedo se faze pregonero (Nehama) |
|
mal ke s'eskapa kon paras no es mal (Nehama) |
|
no ay mal ke por bien no venga (Nehama) |
|
mal de kavesal no ay mas negro mal (Nehama) |
|
este mal de la moda ke troka kada nada (Nehama) |
|
los males no van por las muntanyas, van por la kavesa de los ombres (Nehama) |
|
bendicho sea el mal kuando viene solo (Nehama) |
|
el mal i el bien en la kara se ven (Nehama) |
|
kien mal favla, mal tenga (Nehama) |
|
tiene un mal ke kome a dezoras (Nehama) |
|
No ay dingun mal (Moscona) |
|
Ke mal ay si [...] (Moscona) |
|
Grande mal mos vino a la kavesa (Moscona) |
|
Ande no ay mal ay (Moscona) |
|
Esta yamando los males de Paro (Moscona) |
|
El dia de mal en mal sale (Moscona) |
|
Todo modo de mal no es mal komo el de la mujer negra (Moscona) |
|
Si para bien no puede, para mal s'esforza (Moscona) |
|
El mal entontese, el bien engodrese (Moscona) |
|
malah (ebr.) m. |
מלאך; בעל תכונות תרומיות, מי שמופיע כמלאך המושיע |
angel; possessing charitable qualities, the one who appears as the savior angel |
|
I los malahim bushkan piadades (Moscona) |
|
Para mi fue komo un malah de los sielos (Moscona) |
|
malamata (ebr.) adv. |
בקירוב, פחות או יותר, מעלה מטה |
approximately, more or less |
|
Kuanto valdara malamata? (Moscona) |
|
malanyo m. |
שנה מקוללת, שנה שחורה ואומללה |
a cursed year, a black and miserable year |
|
Ay diez malanyos ke esta hazino (Moscona) |
|
Mal i malanyo (Moscona) |
|
Mal i malanyo i piedra por kavesal (Moscona) |
|
maldezir/maldizir v. |
קילל, דיבר רעות |
to curse, to speak ill of |
|
Maldezir a la piedra minuda (Moscona) |
|
Ni te maldigo ni te bindigo sion la ora ke te lo digo (Moscona) |
|
maldisión f. |
קללה, אלה; חרם, נידוי |
curse; excommunication |
|
tener maldision de padre (Nehama) |
|
Maldision sin razon torna a su patron (Moscona) |
|
La maldision buen dia no trae (Moscona) |
|
malelí (t.) m. |
תושב שכונה; מנהיג/חבר ועד שכונתי |
neighborhood resident; neighborhood committee leader/member |
|
Djojá no kiere a la malá, ni los malelís no kieren a Djojá (Nehama) |
|
maler (fr.) m. |
צרה, אסון |
trouble, disaster |
|
En este mundo ay maleres ke vienen para bien (Moscona) |
|
malgrado (it.) prep. |
אף על פי, למרות |
although |
|
se metió en kamino malgrado el negro tiempo (Nehama) |
|
malhut (ebr.) f. |
מלכות; חיי נוחות ורווחה |
kingdom; a life of comfort and well-being |
|
tener malhut (Nehama) |
|
malisia f. |
זדון, רשע, רשעות, רוע לב |
malice, wickedness |
|
De la malisia no sera eskapado malo i esperansa de djustos nunka se depiedre (Moscona) |
|
La malisia la tiene en el korason (Moscona) |
|
malmeter v. |
סכסך, התנכל, רקם נכלים |
to intrigue, to harass |
|
onde ay bien kierer no kave malmeter (Nehama) |
|
Ande ay bienkerer no ay malmeter (Moscona) |
|
malo m. |
רשע, אדם מזיק, נוטה לעשות רע |
wicked, a harmful person, inclined to do evil |
|
al malo fastelo ermano (Nehama) |
|
mas vale un malo konosido ke un bueno por konoser (Nehama) |
|
al malo, ni mersed ni grado (Nehama) |
|
al malo no le des a mano (Nehama) |
|
guay del malo i del vizino del lado (Nehama) |
|
El malo abolta la ley asigun su veluntad (Moscona) |
|
malo adj. |
רע, רשע, מרושע, רע לב, נבל, מנוול; גרוע; שובב, בלתי ממושמע |
bad, evil, wicked, evil-hearted, villain, rascal; bad; mischievous, undisciplined |
|
Los negros argates tienen malos alates (Moscona) |
|
Malo de vista, malo de korason (Moscona) |
|
Ke los malos anyos aga! (Moscona) |
|
malograr v. |
קלקל, השחית, בילה; בזבז; איחל רע |
to spoil, to corrupt; to waste; to wish ill |
|
malograr una ropa (Nehama) |
|
malograr un komer (Nehama) |
|
malsinar/malshinar (ebr.) v. |
הלשין, מסר |
to inform on |
|
Te vo malsinar a tu padre (Moscona) |
|
maltener v. |
פירנס/קיים עצמו בקושי |
to support himself with difficulty |
|
Ya mos vamos malteniendo (Moscona) |
|
mama/mamá(n) f. |
אמא |
mother |
|
mama i delantal tapan mucho mal (Nehama) |
|
mamar v. |
ינק, מצץ; היניק |
to suck; to breastfeed |
|
Dado, mamaso i eskalavrado (Moscona) |
|
mamashut/mamasut (ebr.) m. |
ממשות, מציאות, ראליות |
reality |
|
No ay mamasut de nada (Moscona) |
|
mamón (ebr.) m. |
ממון, עושר |
money, wealth |
|
onde ay mamón ay kavod (Nehama) |
|
mampir m. |
ערפד; תינוק שאינו נרדם |
vampire; a baby who doesn't fall asleep |
|
Komo esta? Mampir gibi (Moscona) |
|
mamzer/erá (ebr.) n. |
ממזר/ה; ''ממזר'' - זריז ותחבולן |
a bastard; "Bastard" - quick and cunning |
|
fijo d'un mamzer/fijo d'un mamzer de franko, ken fizo esto (Nehama) |
|
Es muy mamzer (Moscona) |
|
mamzerta (aram.) f. |
ממזרתא |
a bastard |
|
Ande esta akeya mamzerta? (Moscona) |
|
man (ebr.) m. |
מן (שאכלו בני ישראל) |
Manna |
|
I agora nuestra alma seka, non ay nada salvo a el man (Moscona) |
|
maná (gr.) f. |
אמא; סנדקית |
mother; godmother |
|
Ke aze tu sebtora mana (Moscona) |
|
Mana arriva, mana abasho, mana de la eskalera abasho (Moscona) |
|
La grasia de tu mana (Moscona) |
|
manadero m. |
מקור, מוצא ; מעיין, עין |
source, origin; spring |
|
Manadero de sensia (Moscona) |
|
manadura f. |
שטף, זרם עצום |
a flow, a huge current |
|
Manadura de la karne ke se yama gonorea (Moscona) |
|
manar v. |
נבע, קלח, זרם, שפע, זב |
to flow |
|
Tierra manan leche I miel (Moscona) |
|
Non mas prezurozas ke las aguas manantes I non demudamiento mas ke korason I sezo de mujer (Moscona) |
|
mancha f. |
כתם, רבב; אות קלון |
a stain; stigma |
|
mancha d'azeite (Nehama) |
|
mancha de boyá (Nehama) |
|
Guay de la mancha (Moscona) |
|
Es negra mancha (Moscona) |
|
manchado adj. |
מוכתם (גם כתם מוסרי), מרובב, מלוכלך |
stained (also with a moral stain), dirty |
|
mi fijo no djuga a los dados, djuga a los malos mandados (Nehama) |
|
no ay mijor mandado del ke yo me fago (Nehama) |
|
kien faze los mandados ke se koma los bokados (Nehama) |
|
Kedo manchado para toda la vida (Moscona) |
|
manchar v. |
הכתים, לכלך; התווה אות קלון, הכתים, הדביק סטיגמה, הטיל דופי |
to stain, to dirty; to stigmatize, o reproach |
|
manchar un vestido (Nehama) |
|
mancharse v. refl. |
נכתם, התמלא כתמים |
to be stained, to be filled with stains |
|
Me manchi el vistido muevo (Moscona) |
|
mandado m. |
שליחות, צו, שירות |
mission, order, service |
|
Esto yendo por mandados (Moscona) |
|
Una ida dos mandados (Moscona) |
|
A tu mandado siempre lo an baldado, a ti no estiman, no se en ke se arriman (Moscona) |
|
No ay mijor mandado de el ke yo me ago (Moscona) |
|
mandar v. |
שלח, שיגר; פקד, ציווה, הורה; הזמין |
to send, to dispatch; to command, to instruct; to order |
|
Ken bavas manda, mokos arresive (Moscona) |
|
Lo mandimos por lana mos torno arapado (Moscona) |
|
Ken anda el Dio le manda (Moscona) |
|
Izieron un ijo sin padre I madre I lo mandaron a kaminar (Moscona) |
|
mandjafarina f. |
דחליל; דמות דמיונית שמפחידים בה את הילדים |
scarecrow; an imaginary character that scares the children |
|
kédate kedo porke ya viene el mandjafarina (Nehama) |
|
mandjar (it.) m. |
מצרכי מזון, מזון |
foodstuffs, food |
|
I az a mi mandjares komo amo (Moscona) |
|
mando m. |
פקודה, צו |
command, order |
|
por mando del rey (Nehama) |
|
Tu mando are (Moscona) |
|
El ke tiene mando de mi kaza es Eliezer de Damesek (Moscona) |
|
mandra (2) (gr./t.) f. |
רפרפת בזק מקמח תירס |
corn flour custard |
|
No ay mas esta mandra (Moscona) |
|
manera f. |
אופן, דרך, שיטה; צורה, תבנית; נימוס, גינונים; כפפה |
manner, way, method; form, pattern; etiquette, manners; glove |
|
no tengo visto esta manera de djente (Nehama) |
|
En ke manera lo keres? (Moscona) |
|
El Dio no da moneda ma aze modos I maneras (Moscona) |
|
manga (1) f. |
שרוול |
sleeve |
|
Mos salio por la manga (Moscona) |
|
mangal (t.) m. |
מחתת גחלים, מנגל |
burning coal pan |
|
asender el mangal (Nehama) |
|
mangrana f. |
רימון |
pomegranate |
|
I el bien mos munchigue komo granos de mangrana (Moscona) |
|
mania f. |
שגעון לדבר אחד, בולמוס, הרגל רע; טיב |
mania, binge, bad habit; quality |
|
pedrió su posto por sus manias/por sus negras manias (Nehama) |
|
manido adj. |
(בשר) שהשאירוהו להתרכך; בלה (זקנה בלה) |
(meat) that was left to soften; worn out |
|
karne manida (Nehama) |
|
mujer manida (Nehama) |
|
La matsa se deve azer kon agua manida (Moscona) |
|
maniya/manía f. |
צמיד, שרשרת ליד |
bracelet |
|
Maniya enkastonada de diamantes (Moscona) |
|
El ufisio es maniya de oro (Moscona) |
|
mankansa f. |
חסרון, חוסר, חסר, מחסור, העדרות, העדר, פגם, ליקוי; עניות, דחקות |
defect, deficiency, lack, absence, flaw, defect; poverty |
|
mankansa de tiempo (Nehama) |
|
mankansa de salud (Nehama) |
|
mankansa de huersas (Nehama) |
|
mankansa de fecho (Nehama) |
|
el no ir a bezar la mano a los parientes al salir de Kipur era, al tiempo, una grande mankansa (Nehama) |
|
mankar (it./fr.) v. |
חסר, היה חסר; שגה, החטיא; נעדר; לא קיים (את החובה) |
to lack, to be lacking; to err, to miss; to be absent; not fulfill (the duty) |
|
me manka una ora para eskapar este lavoro (Nehama) |
|
mankan una ojas en este livro (Nehama) |
|
manka un pedaso de ropa (Nehama) |
|
me manka komer para akontentar a tanta djente (Nehama) |
|
lo ke le manka al uno le sovra el otro (Nehama) |
|
no me mankan amigos (Nehama) |
|
no te manka nada (Nehama) |
|
le manka meoyo (Nehama) |
|
manka, ay un mez de su posto (Nehama) |
|
Para pensionarse le mankan otros dos anyos (Moscona) |
|
Me va vinir a mankar (Moscona) |
|
Te manki (Moscona) |
|
Mueve mankan para minian (Moscona) |
|
Nunka mos manke el pan I el vino, biva la patrona kon su marido (Moscona) |
|
No mankare de reinchir mi dover (Moscona) |
|
No manko de arivar a tiempo (Moscona) |
|
Esta djusto kon lo ke manka (Moscona) |
|
I a los reyes les viene a mankar (Moscona) |
|
mankeza f. |
חסר, חסך, חסרון, משגה |
lack, shortcoming, error |
|
Por mankeza de konoser la valor I el presio de la Ley (Moscona) |
|
mankida f. |
גרעון, פחת, החלק החסר |
deficit, depreciation, the missing part |
|
ay mankida (Nehama) |
|
manko adv. |
פחות |
less |
|
a lo manko va a ver a tu madré una vez la semana (Nehama) |
|
ni mas ni manko, le yamó ladrón (Nehama) |
|
Son las tres manko diez (Moscona) |
|
Me dio manko (Moscona) |
|
Esta manko en plasa (Moscona) |
|
manko m. |
גרעון, הפסד |
deficit, loss |
|
Manko de atagantos (Moscona) |
|
mankura f. |
כתם, רבב; חסרון, מום, פגם, משגה; תעלול, סטיה מדרך הישר; אשמה |
a stain; defect, deformity, flaw; trick, deviation from the straight path |
|
Ay mankura de severa (Moscona) |
|
Es mankura de la djente (Moscona) |
|
mano f. |
יד |
hand |
|
man-mano k'estava kaminando estava trikotando (Nehama) |
|
se le tomo la mano en la mákina (Nehama) |
|
aferrar a uno kon el rovo en la mano (Nehama) |
|
beza manos ke kieres kortar (Nehama) |
|
lo ke fazes kon tus manos no te lo faze ni tu ermano (Nehama) |
|
merkar una ropa de mano a mano (Nehama) |
|
una mano lava la otra, las dos lavan la kara (Nehama) |
|
en manos del Dio todo ay (Nehama) |
|
meter en mano de korredor (Nehama) |
|
de mano a mano krese un palmo (Nehama) |
|
dar una mano para el karreado (Nehama) |
|
salga de mi mano, vaya ende mi ermano (Nehama) |
|
la karmadera le pasó la mano i las dolores de kavesa le amaharon (Nehama) |
|
kuando kome la mano derecha es para dar, l'astiedra para tomar (Nehama) |
|
kien la mano espande, no muere de fambre (Nehama) |
|
Te vea tomado de pie I de mano (Moscona) |
|
manovrar v. |
הפעיל, הניע, השתמש ב- |
to operate, to drive, to use |
|
Los marineros manovravan sus remos kon regularidad (Moscona) |
|
mansana f. |
תפוח |
an apple |
|
mansana ke mal sana (Nehama) |
|
mansevería f. |
בני הנעורים, עלומים; פעולה אמיצה |
youth; brave action |
|
No kere amostrado manseverias (Moscona) |
|
mansevez/mansevés f. |
נעורים, עלומים |
youth |
|
la mansevez es una vez (Nehama) |
|
En la mansevez se azen yerros (Moscona) |
|
Por mi mansevez Buena! (Moscona) |
|
mansevo m. |
בחור, עלם; רווק |
lad; bachelor |
|
Ke bushkas manseva en el bodre del rio (Moscona) |
|
manta f. |
שמיכה; כיסוי מיטה; מרבד קטן; אדרת |
blanket; bed cover; small mat; cloak |
|
Arapate ke estas una manta de papaz (Moscona) |
|
mantar (t.) m. |
שעם |
cork |
|
Estos mantares ande mi no pasan (Moscona) |
|
manteka f. |
חמאה |
butter |
|
Mishtikas de manteka (Moscona) |
|
mantekozo adj. |
דשן, חמאתי, מרוח בחמאה |
buttery, buttered |
|
El kezo esta mantekozo (Moscona) |
|
mantener v. |
כִּלְכֵּל, פִּרְנֵס, החזיק, תמך כלכלית, קיים, זן, האכיל |
to maintain |
|
El dia de oy mantener una famiya no es kolay (Moscona) |
|
I mozotros tenemos kaza de mantener (Moscona) |
|
No mantuvo su palavra (Moscona) |
|
mantenerse v. refl. |
התקיים, התפרנס, ניזון |
to support oneself, to earn a living |
|
Es un buen esnafiko ya se mantiene (Moscona) |
|
Si no komes y ate mantienes (Moscona) |
|
mantenimiento m. |
מחיה, פרנסה, קיום, מזון, תזונה, צידה, מכולת |
livelihood, sustenance, existence, food, nutrition, grocery |
|
Ya se kita el mantenimiento (Moscona) |
|
manto m. |
גלימה, מעיל |
cloak, coat |
|
debasho de mi manto al rey mato (Nehama) |
|
Bozear un chanto para azer un manto (Moscona) |
|
Debasho de mi manto al rey mato (Moscona) |
|
manya (port.) f. |
נוהג, הרגל רע |
bad habit |
|
Tiene negras manyas (Moscona) |
|
Es manya de natura (Moscona) |
|
Ya se tomaron las manyas (Moscona) |
|
manyana adv. |
מחר |
tomorrow |
|
manyana es dia de fiesta (Nehama) |
|
Ya stamos de oy para manyana (Moscona) |
|
manyana f. |
בוקר, שחרית |
morning |
|
el dotor arresive solo la manyana (Nehama) |
|
la manyana lavora, despues de mediodia se arrepoza (Nehama) |
|
este fecho no está ni por oy ni por manyana (Nehama) |
|
kien save lo ke va ser el día de manyana (Nehama) |
|
El dia bueno se ve de la manyana (Moscona) |
|
manyanada f. |
שעות שלפני הצהרים; הצגה יומית |
the hours before noon; matinee |
|
la manyanada de sabad se pasava, al tiempo, en vijitas a la parentera (Nehama) |
|
La manyanada entera me se fue en asperar (Moscona) |
|
Manyanada buena I klara (Moscona) |
|
manyera f. |
עקרה |
barren woman |
|
Bulba manyera (Moscona) |
|
manzía/manziya f. |
עצב, אומללות |
sadness, unhappiness |
|
Me paresio ke alkansi un mudaber, tu diras pekado I manziya (Moscona) |
|
Tu moras en la tristeza I yo en la eskuridad, ke manziya por tu linda klaridad (Moscona) |
|
maona (gr.) |
ארבָּה, אסדה, בּוּצית |
barge, rig |
|
Dike estas tan penseriozo, no sea ke te se undieron las maunas (Moscona) |
|
mar f. |
ים |
sea |
|
vino una luvia huerte, se fizo todo una mar (Nehama) |
|
si a la mar va no topa agua (Nehama) |
|
En la mar ay una torre, en la torre ay una muchacha [...] (Moscona) |
|
Mar de roperio (Moscona) |
|
marafet (t.) m. |
דבר פלא, קסם, מקסם, דבר יפה שנוצר בכשרון ידיים |
a wonder, a charm, a beautiful thing created by skillful hands |
|
De kada dedo a un marafet (Moscona) |
|
maranya f. |
סיוט, מחשבה טורדנית, אובססיה, קבעון, שגעון לדבר אחד |
a nightmare, a disturbing thought, an obsession, a fixation, a craze for one thing |
|
se l'entró una maranya (Nehama) |
|
kitar la maranya del meoyo (Nehama) |
|
maravía/maraviya f. |
פלא, נפלאות |
wonder, wonders |
|
dias para ver maraviyas (Nehama) |
|
Me aze maraviya ke no vinites (Moscona) |
|
Ven por maraviya (Moscona) |
|
Daki ojos para ver maraviyas (Moscona) |
|
mareo m. |
סחרחורת; מחלת ים |
dizziness; seasickness |
|
la meshidera me dio mareos (Nehama) |
|
marfil m. |
שן, שנהב |
ivory |
|
De dientes de marfil se topa derunyir (Moscona) |
|
marido m. |
בעל, בן זוג |
husband, spouse |
|
al marido bueno dos kuernos, al malo tres i kuatro (Nehama) |
|
al marido komo lo ambezates; al fijo komo lo kriates (Nehama) |
|
todo bueno, marido viejo (Nehama) |
|
marido en kaza, dolor de keshada (Nehama) |
|
marido selozo no tiene repozo (Nehama) |
|
Al ijo komo lo ambezates, al marido komo lo auzates (Moscona) |
|
Mujer eskarsa mete a su marido por ekskuza (Moscona) |
|
martes m. |
יום שלישי |
Tuesday |
|
kuando sea martes un dia mas antes (Nehama) |
|
de lunes a martes pokos son los artes (Nehama) |
|
en martes, ni fijos kazes ni panos kortes (Nehama) |
|
Di ke fue martes I no un dia antes (Moscona) |
|
martiyo/martío m. |
פטיש, מקבת |
hammer |
|
Me salto martiyo de starmi dezvanesiendo (Moscona) |
|
mas adv. |
יותר, עוד |
more |
|
por mas de prisa en pies se pisha (Nehama) |
|
deshar un fecho para mas tadre (Nehama) |
|
vino mas tadre de los otros (Nehama) |
|
mas vale ke me muera (Nehama) |
|
mas tiene mas kiere (Nehama) |
|
mas da el duro k'el desnudo (Nehama) |
|
mas da el ke kiere k'el ke puede (Nehama) |
|
mas vale dar ke tomar (Nehama) |
|
el frio estava matador: me demandó ke le emprestara el palto ke yevava enriva, i nada mas ke esto (Nehama) |
|
le dieron todo lo ke demandó, mas i no manko (Nehama) |
|
Por ombre grande mas ke ti non te afianses I si afiansates pagar pagaras (Moscona) |
|
Mas me lo valgo (Moscona) |
|
Mas vale tuerto I no muerto (Moscona) |
|
Mas alto me veo mas alto me dezeo (Moscona) |
|
Mas vale ser envidiado ke adjideado (Moscona) |
|
El ojo kome mas ke la boka (Moscona) |
|
masa f. |
בצק, עיסה; מסה; כמות גדולה, המון; טבע, אופי; (אצל פושט רגל:) יתרת הנכסים |
Dough, pulp; mass; a large amount, a lot; nature, character; (In the case of a bankrupt:) the remaining assets |
|
a kien fine y amasa no le arroves la masa (Nehama) |
|
masadura f. |
בצק, עיסה מוכנה לאפיה |
dough, dough ready for baking |
|
Si vieras a la pulga amasando la masadura, dando teta a la kriatura [...] (Moscona) |
|
masal (t.) m. |
מעשיה, צ'יזבט |
anecdote, tale |
|
No me vayas kontando masales (Moscona) |
|
masha/mashá (t.) f. |
צבת, מלקחיים |
pliers, tongs |
|
tener masha i kemarse la mano (Nehama) |
|
El ke tiene masha no se kema las manos (Moscona) |
|
mashala f. |
מדורה |
bonfire |
|
El krio esta mashala (Moscona) |
|
Anoche ke fueron akeyas mashalas por la kaye vuestra (Moscona) |
|
mashalla/h! (t.) interj. |
בלי עין הרע! |
touch wood! |
|
Komo esta tu tio de la salud? - mashalla (Moscona) |
|
masheahalnu (ebr.) |
אמצעי מחיה, אמצעי קיום |
means of livelihood, means of existence |
|
Estas kitando el masheahalnu (Moscona) |
|
mashiah (ebr.) m. |
משיח |
Messiah |
|
venga el Mashiah, ma no en muestros dias (Nehama) |
|
Venga mashiah ma no en muestros dias (Moscona) |
|
mashkar v. |
לעס |
to chew |
|
No esto pudiendo mashkar kon esta bokadura pustiza (Moscona) |
|
mashkareado adj. |
מחוק, מטושטש |
erased, blurred |
|
Achakes ke estava mashkareado no lo podimos meldar (Moscona) |
|
maskará (t.) f. |
שוטה, ליצן, בדחן; לעג, קלס, לצון |
a fool, a jester, a joker; mockery |
|
Se izo maskara de la djente (Moscona) |
|
maskarear/se (t.) v./v. refl. |
היתל, לעג, שם ללעג; שם עצמו ללעג |
to mock/to put oneself to mockery |
|
No te maskarees del d'enfrente ke te viene a la kavesa (Moscona) |
|
maso m. |
צרור, אלומה |
bundle, sheaf |
|
En la una mano mansanas I peras, en la otra mano un maso de kandelas (Moscona) |
|
masraf (t.) m. |
הוצאה, הוצאות, בזבוז |
expenditure, waste |
|
Se aze muncho masraf (Moscona) |
|
matado adj. & m. |
הרוג, נרצח; גופת הנרצח |
killed, murdered; the body of the murdered |
|
El matado estava estirado al kenar del rio (Moscona) |
|
Matado de mala muerte (Moscona) |
|
matador/dera m. & adj. |
רוצח; תליין; מטאדור; מהמם, ''הורג'' |
killer; executioner; matador; stunning, "killing" |
|
El matador ya se topo (Moscona) |
|
La vidi a tu ermana estava kon un fustan matador (Moscona) |
|
mataná (ebr.) f. |
מתנה, שי, מתן, דורון; הזדמנות, מציאה |
gift; opportunity, bargain |
|
Matana para los proves (Moscona) |
|
matansina/matasina f. |
טבח, הרג, רצח, קטל, הריגה |
massacre, killing, murder |
|
Anoche en los deredores de la sivdad uvo una matansina (Moscona) |
|
Tanto uvo de djentoria ke fue una matansina para entrar (Moscona) |
|
matar v. |
הרג, המית; הטריד, הפריע |
to kill; to bother, to disturb |
|
mata al padre por un devente (Nehama) |
|
durmete, ke si no mos mata papá! (Nehama) |
|
Una bira se tomo - de matar djente (Moscona) |
|
No me mates aki, matame mas ayi (Moscona) |
|
matarse v. refl. |
התאבד, המית עצמו; השתדל מאוד; להתעייף עד מוות |
to commit suicide, to kill oneself; to try very hard; to get tired to death |
|
matarse por karne/por fruta (Nehama) |
|
ya se matan por pan (Nehama) |
|
Ay dizientes ke se mato (Moscona) |
|
Me mati ma no fui eskuchado (Moscona) |
|
Ken se mata mas ke mi (Moscona) |
|
Matami ke matarte te kero (Moscona) |
|
materia f. |
מוגלה; חומר, נושא |
pus; material, subject |
|
punchar un panaris para ke salga la materia (Nehama) |
|
La sangre me la izo materia (Moscona) |
|
matranada f. |
שחר |
dawn |
|
Se alevanto en la matranada (Moscona) |
|
mauyar v. |
נאנח, גנח, נאנק, ילל, יבב, נהם, זעק |
to sigh, to moan, to wail, to whimper, to growl, to cry out |
|
Ya me mauyates las tripas (Moscona) |
|
maví (t.) n. & adj. |
כחול, תכול, תכלת |
blue, light blue |
|
La palomba blanka del ojo mavi (Moscona) |
|
may (it.) adv. |
פעם, אי פעם, אף פעם |
once, ever, never |
|
may vimos tala koza (Nehama) |
|
maya f. |
חוליה בשרשרת; שריון; בד תחרה, בד רשת |
a link in a chain; armor; lace fabric, mesh fabric |
|
mayá para kezo/para yagur (Nehama) |
|
La maya la izo de la merkansia (Moscona) |
|
maymón/maymún (t.) m. |
קוף; בדחן |
monkey; joker |
|
maymon tuyo no se yo (Nehama) |
|
mayoral m. |
מחנך, מדריך; האיש הבכיר, מנהיג; ראש צוות |
educator, instructor; the senior man, leader; team leader |
|
El mayoral de los pastores (Moscona) |
|
mayorgar v. |
גבר |
to overcome |
|
Mayorgar su apetite malo (Moscona) |
|
mayorgarse v. refl. |
התגבר, הגיע לשיא |
to be intensified; to reach a peak |
|
No te entreges kon toda tu alma a la mujer kisas se mayorgara sovre tu senyorio (Moscona) |
|
mayúskula f. |
אות גדולה, אות רישית |
a capital letter |
|
letra mayúskula (Nehama) |
|
mazal (ebr.) m. |
מזל, גורל; מזל ברקיע |
luck, fate; star |
|
no tuvo mazal de tener un fijo para ke lo mire a la vejés (Nehama) |
|
unos nasen kon mazal i ventura, otros kon potra i krevadura (Nehama) |
|
el mazal no se merka kon paras (Nehama) |
|
el mazal de la fea la ermoza lo dezea (Nehama) |
|
Nasio kon mazal (Moscona) |
|
Negro mazal ke lo tuvo (Moscona) |
|
Mazal enmedio el sielo (Moscona) |
|
Ande esta akel mazal klaro (Moscona) |
|
La djente de eriho se ivan detras de sinyales de las estreyas I mazalot (Moscona) |
|
mazaludo (ebr.) adj. |
בר מזל, בעל מזל, ממוזל |
lucky |
|
Ande vas mazaludo ke seas (Moscona) |
|
meanadjí/meanedjí (t.) m. |
בעל בית מרזח, בעל מסבאה, מוזג |
tavern owner, bartender |
|
Kual meyanedji dize ke su vino es vinagre? (Moscona) |
|
meané (t.) f. |
מרזח, בית מרזח, מסבאה |
tavern |
|
yo no vo a la meana, tu no vienes a la yeshivá, komo ke mos enkontremos (Nehama) |
|
meatad/meatá f. |
חצי, מחצית |
half |
|
La meatad de mil es kinientos (Moscona) |
|
mecha f. |
פתילה, פתיל; נר רפואי; תלתל, קווצת שער |
wick; medical candle; a curl, a strand of hair |
|
Ande esta esta mecha de yave (Moscona) |
|
medalia f. |
עיטור, אות הצטיינות, אות כבוד, מדליה |
decoration, badge of honor, medal |
|
Loke pares eke por esto le van a dar medalia de oro (Moscona) |
|
El rovez de la medalia (Moscona) |
|
mediano m. |
בן המעמד הבינוני |
middle class person |
|
En Pesah son kuatro dias de moadim I kuatro de medianos (Moscona) |
|
médiko m. |
רופא |
doctor, physician |
|
no vayas ende el médiko sino en kien lo pasa (Nehama) |
|
médiko savio i entendido (Nehama) |
|
el médiko dize ke ya veo, ma yo no veo nada (Nehama) |
|
yerro de médiko la tierra lo kovija (Nehama) |
|
médiko viejo, berber mansevo (Nehama) |
|
La hevra tiene su mediko apropiado (Moscona) |
|
Mediko I dulier ande el enimigo (Moscona) |
|
El mijor mediko tiene su bedahaim aparte (Moscona) |
|
mediodía m. |
צהרים, צהרי היום |
noon |
|
Las mediodias torno a kaza (Moscona) |
|
medra f. |
צואה |
feces, excrement |
|
Merese ser kemado kon medra de perro (Moscona) |
|
Lo ke parese ke komio medra de indivino (Moscona) |
|
Todo es paja I medra de graja (Moscona) |
|
medrozo adj. |
צואי, מטונף; נוקדן, קפדן; רמאי, נוכל |
excremental, filthy; punctilious, strict; cheater, crook |
|
No lo tokes ke es medrozo (Moscona) |
|
mehaper (ebr.) m. |
תועלתן, נצלן, מבקש טובת עצמו, חסר נקיפות מצפון |
a utilitarian, an exploiter, seeking his own benefit |
|
Ayi se arekojeron un suri de mehaperim (Moscona) |
|
A la kavesera en lugar de giadores se arekojeron un alay de mehaperim (Moscona) |
|
mehoram (ebr.) m. |
מוחרם, כינויו של האשם; ערום, תחבלן |
excommunicated; cunning, tricky |
|
Es muy mehoram, no se desha enganyar (Moscona) |
|
mekor (ebr.) m. |
מקור |
source |
|
Esta en el mekor de los echos (Moscona) |
|
meldadero m. |
נטיה לקריאה בלי הרף |
tendency to read incessantly |
|
esta kon mal meldadero ke ya mos atagento la salú (Nehama) |
|
meldador/dera n. |
קורא; קריין; למדן |
reader; reciter; scholar |
|
I agora mi sinyor meldador ermozo, si patron de alma ermoza tu [...] (Moscona) |
|
meldar v. |
קרא; למד; הגה בתורה; התפלל |
to read; to learn; to study the Torah; to pray |
|
meldar livros; meldar el djornal (Nehama) |
|
i no el meldar es el ikar, salvo las echas (Nehama) |
|
meldar m. |
חדר, תלמוד תורה, ת''ת; לימוד |
heder (religious elementary school); study |
|
Las de mi edad mandan ijos al meldar (Moscona) |
|
El meldar es komo kontar dukados de la hazne del rey (Moscona) |
|
melezina f. |
תרופה, סם מרפא |
medicine, medicinal drug |
|
para esta hazinura no ay melezina (Nehama) |
|
el Dio apareja la melezina antes de la yaga (Nehama) |
|
Para esta hazinura no ay milizina (Moscona) |
|
El Dio ke de, ke topes milizina (Moscona) |
|
De sus aldas milizinas (Moscona) |
|
melezinarse v. refl. |
החלים, הבריא |
to recover |
|
muchas hazinuras se melezinan de suyo (Nehama) |
|
melezinozo adj. |
מרפא,שיש בו רפאות |
having a degree of healing |
|
Puedo alavarme yo ke mi kueshko es milizinozo (Moscona) |
|
melisio m. |
תאום |
twin |
|
I ek milisios en su vientre (Moscona) |
|
melón (1) m. |
מלון |
melon |
|
partir un melón (Nehama) |
|
revanada de melón (Nehama) |
|
pepitas de melón (Nehama) |
|
membrasión f. |
זֵכֶר, זכרון, זכרון העובר במשפחה מדור לדור |
a memory, a memory that passes through the family from generation to generation |
|
Moshe, su membrasion por bendision (Moscona) |
|
memoria f. |
זכרון, זכר |
memory |
|
Me se fuyo de la memoria (Moscona) |
|
menasup (t.) adj. |
מתאים, בא בעיתו |
appropriate, timely |
|
Esta muchacha no es menasup para mi suvrino (Moscona) |
|
mendrugos m. pl. |
פתותי לחם יבשים |
dry flakes of bread |
|
Ke se aga pedasos I mindrugos (Moscona) |
|
meneamiento m. |
קריצת עין |
wink |
|
Kon meneamiento de ojos I de parparosla mujer yerada se da a konoser por lo ke es (Moscona) |
|
menear v. |
זז, נע, התנועע; הזיז, הניד, הניע, נענע, זעזע, הרעיד, טלטל, ערבב |
to move, to wiggle; to move, to shake, to stir |
|
menear un moble (Nehama) |
|
menear una redoma para enmeleskar lo ke ay adientro (Nehama) |
|
menear a uno k'está durmiendo (Nehama) |
|
Djohá antes de suvir al kavayo empesó a menear las pachas (Nehama) |
|
ninguno save lo ke ay en la oya sino la kuchara ke la menea (Nehama) |
|
Asta ke se va menear el gato ya le yeva la pacha (Moscona) |
|
menearse v. refl. |
נע, זז, התנועע, התנודד, פירכס, פיזז, כרכר; הזיז עצמו, אץ, נחפז |
to move, to wiggle, to wobble, to wriggle, to lurch; to move oneself, to rush, to hurry |
|
el mundo se menea ma no kae (Nehama) |
|
No te menees de tu lugar (Moscona) |
|
menester m. |
צורך, נחיצות, הכרח, כורח |
need, necessity |
|
me se aze menester de un ayudante (Nehama) |
|
dile a fulano ke venga a verme, lo tengo menester (Nehama) |
|
no me se aze menester (Nehama) |
|
el Dio ke no mos de a menester/ke no me trayga a menester de las kriansas/de fijo de ombre (Nehama) |
|
Los menesteres son mas grandes de los revenidos (Moscona) |
|
No es menester de mensionar todos os nombres (Moscona) |
|
Todo el ke tiene de menester venga I paskue (Moscona) |
|
Para pelear I para kazar es menester ke sean dos (Moscona) |
|
menesterozo adj. & m. |
נצרך, עני, אביון; שזקוקים לו, שצריכים אותו |
poor, destitute; who is needed |
|
No es prove, ma menesterozo (Moscona) |
|
No es menesterozo de adjuntar ke [...] (Moscona) |
|
menguado adj. |
חסר, מופחת |
missing, reduced |
|
Los menguados de saver s'enfiuzian sovre suenyos (Moscona) |
|
menguante m. |
תקופה הפחתת הלבנה |
The period of waning of the moon |
|
no sale a bueno de trokar kaza/de dar boda en menguante (Nehama) |
|
menguar v. |
חסר, פחת; החסיר, הפחית, הקטין; הפחית עיניים (בסריגה) |
to lessen, to diminish; to subtract, to reduce; to reduce eyes (in knitting) |
|
Krese el azno, mengua el sayo (Moscona) |
|
menor adj. & m. |
קטין, צעיר, קטן, פרח (קדט) |
minor, young, small, cadet |
|
Ken se mete kon menor piedre su onor (Moscona) |
|
menos/meno adv. |
פחות |
less, minus |
|
no se eskuza lo ke fizo, al meno ke no lo konten por loko (Nehama) |
|
vo a venir a verte manyana, a meno k'esté hazino (Nehama) |
|
esta ropa es menos buena ke la ke vites ayer (Nehama) |
|
Sinko menos dos le aze tres (Moscona) |
|
Son las ocho menos diez (Moscona) |
|
menospresiarse v. refl. |
זלזל בערך עצמו, הפחית בחשיבות עצמו |
to underestimate one's own value, to reduce one's own importance |
|
Ser modesto no kere dizir de menospresiarse (Moscona) |
|
menospresio m. |
זלזול, בוז, ביזוי, קלון, השפלה, בזיון, עלבון, השמצה, לעג |
scorn, disgrace, humiliation |
|
Le echo una mirada yena de menospresio (Moscona) |
|
mentar v. |
ביטא, ציטט, הזכיר, איזכר; ביטא את שם השם; העליב, קילל; הרעים, פוצץ |
to express, to quote, to mention, to mention; pronounce the name of God; to insult, to curse; to blow up |
|
El ke no es de mentar (Moscona) |
|
Todas las frutas mentimos I no faltimos ni una (Moscona) |
|
El bienedukado no menta (Moscona) |
|
Mentar a la bizareha (Moscona) |
|
mentira f. |
שקר, רמיה, תרמית, כזב |
lie, deception, fraud, falsehood |
|
-ya parese ke te yevi la bolsa d'enriva -mentiras será! ya me yevates la bolsa d'enriva (Nehama) |
|
la mentira no tiene pie (Nehama) |
|
no ay mijor mentira ke la vedrá (Nehama) |
|
La mintira laenreinimos, la tomimos por sinyora, la verdad abandonimos - vaya en la buena ora (Moscona) |
|
Pqrq ti mintiras, para mi verdad (Moscona) |
|
mentirozo m. & adj. |
שקרן, כזבן, רמאי |
liar |
|
refran mentirôzo no ay (Nehama) |
|
para el mentirozo un sarnudo es un ayudo (Nehama) |
|
dize ke vido kon su ojo un azno bolando en aver komo un pasharo! Es ridikolo, e! Ma va kítalo mentirozo! (Nehama) |
|
Mundo falso, mundo mintirozo (Moscona) |
|
La kandela del mintirozo no tura muncho (Moscona) |
|
menudaya f. |
אברים פנימיים של עוף או בהמה (כבד, טחול, לב, כליות); כנופית ילדים; פרוטרוט; זוטות, דברים חסרי ערך |
internal organs of chicken or animal (liver, spleen, heart, kidneys); a gang of children; detail; trifles, worthless things |
|
menudaya de kodredo (Nehama) |
|
meoyera f. |
קודקוד, מוח |
head, brain |
|
Tiene sal en la meoyera (Moscona) |
|
meoyo m. |
מוח, שכל, חכמה; מצח |
brain, mind, wisdom; forehead |
|
kon una piedrada le avrió los meoyos (Nehama) |
|
los karneseros vendían al tiempo el meoyo i los rinyones en una i las mujeres fazian un komer savrozo, traidiko en l'azeite, de meoyo i rinyon (Nehama) |
|
el ke tiene meoyo no entra en este modo de fechos (Nehama) |
|
kien no tiene meoyo ke tenga pachas (Nehama) |
|
el meoyo de la mujer es poko, ma kien no lo toma es loko (Nehama) |
|
Para kada koza se kere meoyo (Moscona) |
|
meoyudo adj. & m. |
בעל מוח, פיקח, נבון, בר דעת, בעל שכל ישר |
having a brain, smart, intelligent, sensible, having common sense |
|
el meoyudo lo pensa, el borracho lo dize (Moscona) |
|
merak (t.) m. |
דאגה, עגמה, יגון, דכאון; חשק |
worry, sadness, grief, depression; desire |
|
Meti merak de ambezarme ingles (Moscona) |
|
Tengo merak de [...] (Moscona) |
|
Se metio a la ovra kon grande merak (Moscona) |
|
Ya se me izo merak ke dainda no vino (Moscona) |
|
meraklí (t.) adj. |
עגום, מלנכולי; אכול געגועים, מתאווה; אומן המבצע מלאכתו באהבה ומיומנות |
melancholic; consumed by longing, lustful; a craftsman who performs his craft with love and skill |
|
Esto muy merakli de saver [...] (Moscona) |
|
meraz (t.) m. |
ירושה, מורשה; הולך בטל |
inheritance; lounger |
|
Me kedo meraz de mi padre (Moscona) |
|
merekía (t.) |
דאגה, עגמה, צער, געגוע |
worry, sadness, sorrow, longing |
|
Ya me se izo mirikia (Moscona) |
|
Tiene muncha mirikia de ambezar (Moscona) |
|
merenda f. |
ארוחת אחה''צ קלה; התכנסות לבילוי ערב; פיקניק; חגיגה בחנוכה הכרוכה ביציאה לטבע |
light lunch; Gathering for an evening out; picnic; a Hanukkah celebration that involves going out into nature |
|
krese el dia, krese el frio, krese la merenda de los fijos (Nehama) |
|
merendear/se v. |
הרג, המית, חיסל (וולג.) |
to kill, to eliminate (vulg.) |
|
Al bekshi lo merendearon (Moscona) |
|
merendjena f. (cf. berendjena) |
חציל |
eggplant |
|
La merendjena es la reina del konducho (Moscona) |
|
Kuando sale la merendjena no se bushka la kalavasa (Moscona) |
|
mereser v. |
היה ראוי ל- |
to be worthy of |
|
Onra la sandaka ke todo bien merese, mos kito un ijo, el dio se lo emprezente (Moscona) |
|
Merese arrankarle la kavesa (Moscona) |
|
meresido adj. |
ראוי, הראוי לו, שמגיע לו (שכר או עונש) |
deserving, deserving (reward or punishment) |
|
Resiviras lo meresido (Moscona) |
|
merkar v. |
קנה, רכש |
to buy, to acquire |
|
merkar karo/merkar barato (Nehama) |
|
mersed f. |
חסד |
benevolence, charity |
|
Esta a la mersed del Patron del mundo (Moscona) |
|
Yo keria ser rubisa asentada en la kishe, ke me bezen I la mano, ke me yamen de mersed (Moscona) |
|
mersedozo adj. |
נדיב, נוטה חסד, בעל חסדים |
generous, benevolent |
|
El mersedeozo se afiansa por su kompanyero I el kruel lo aze aprezar (Moscona) |
|
mesajero m. |
שליח, רץ, בלדר |
messenger, courier |
|
I envoi Yaakov mensajero (Moscona) |
|
meser v. |
הניף |
to wave |
|
I mesiras a eyos mesidura delantre Adonay (Moscona) |
|
meshé (t.) m. |
אלון, עץ אלון (החומר), עץ קשה |
oak, oak (the material), hardwood |
|
el meshe es el mijor lenyo para kemar (Moscona) |
|
mesheriko (port.) m. |
רכילות |
slander, gossip |
|
mesheriko mata tres (Nehama) |
|
meshkita f. |
מסגד |
mosque |
|
el ke s'arrova una meshkita tiene kuidado de aparejarse el kilif (Nehama) |
|
El ke kere arovar la mishkita s'apareja el kilif de adelantado (Moscona) |
|
meskino adj. |
עני, נצרך, מסכן; קמצן, צר עין |
poor, needy, wretch; stingy, narrow-minded |
|
al meskino despues de komer le faze frio (Nehama) |
|
al meskino le faze frio porke beve agua i no beve vino (Nehama) |
|
mestra (port.) cf. maestra |
|
|
|
senyora mestra la kiero bien, (aparte:) no es a eya es al de diez (Nehama) |
|
a la mestra ke se le inche el fuzo i a mi ke me kede el uzo (Nehama) |
|
metalik (t.) m. |
מטבע תורכי |
Turkish currency |
|
No vale ni un metalik (Moscona) |
|
metedura f. |
שימה, הנחה; ערבון |
placing; guarantee |
|
Lugar de su metidura del tefilin de rosh es [...] (Moscona) |
|
meter v. |
שם, הניח, הציב, קבע; השקיע (כסף) |
to put, to place; to invest (money) |
|
Meter los guezos en buen lugar (Moscona) |
|
Kitar al rey meter al vizir (Moscona) |
|
El ke mete kara , kaza (Moscona) |
|
Kada uno mete la mano ande le arguele (Moscona) |
|
meterse v. refl. |
לבש; החל |
to wear; to begin |
|
meterse a yorar/a korrer/ a kantar (Nehama) |
|
meylem (t.) m. |
משחה |
ointment |
|
Me vino yaraya meyle (Moscona) |
|
mez m. |
חודש |
a month |
|
Es tomador de 200 levos al mez (Moscona) |
|
Ya entro en el mez (Moscona) |
|
meza f. |
שולחן |
table |
|
asentarse al derredor de la meza (Nehama) |
|
en la meza d'akel rey bien kave una bogacha (Nehama) |
|
Ken kome I desha mete dos vezes mesa (Moscona) |
|
Djura lo tiene la meza de no levantarse ambierta (Moscona) |
|
mezada f. |
שכר חודשי, משכורת חודשית; תקופת/משך חודש |
monthly salary; period/duration of a month |
|
la mezadika va i viene, komo kiere ke le kaminen los fechos al patron (Nehama) |
|
Tengo pujita en la mezada (Moscona) |
|
mezé (t.) m. |
מתאבן; קינוח, פרפרת, ארוחה קלה; רווחים קטנים |
appetizer; dessert, light meal; small profits |
|
Ande Chilibi, el raki lo dan kon sesh modos de meze (Moscona) |
|
Su bovedad se esta aziendo meze en las bokas del mundo (Moscona) |
|
mezo (it.) m. |
אמצעים, אמצעים כספיים, משאבים |
means, financial means, resources |
|
Mezo mi primo te mando sien levos (Moscona) |
|
mezoniera f. |
פונדקאית |
innkeeper |
|
I savresh ke dita Rahav Azona era mezonera ke su ufisio era ke dava a komer a los pasajeros ke ivan I vinian de sus kamino (Moscona) |
|
mezura (fr.) f. |
מידה, שיעור; סאה; רצינות וכובד ראש; מתינות, שיקול דעת; משורה (כלי מדידה לנוזלים) |
measure, rate; seriousness; moderation, discretion; measuring tool for liquids |
|
gastar kon mezura (Nehama) |
|
komer kon mezura (Nehama) |
|
favlar kon mezura (Nehama) |
|
para su negregura no ay mezura (Nehama) |
|
El shastre me tomo mizura (Moscona) |
|
Tomad mizuras (Moscona) |
|
Ya tasheo la mizura (Moscona) |
|
A mizura ke vas entrando mas ariento [...] (Moscona) |
|
mezuzá (ebr.) f. |
מזוזה |
mezuzah |
|
bezar la mezuzá (Nehama) |
|
arrovar pitas i bezar mezuzá (Nehama) |
|
mi/mis adj. pos. |
שלי |
my |
|
mi padre; mi madre; mis fechos; mis keshas; mi sinyor padre; mi sinyora madre (Nehama) |
|
mi pron. pers. |
אותי, לי |
me |
|
si no yo para mi kien para mi? (Nehama) |
|
miamarim (ebr.) m. pl. |
יסורים, המים המאררים |
suffering, torment |
|
Esto yevando miamarim (Moscona) |
|
midá (ebr.) f. (pl.: midot) |
מידה, תכונה, הרגל |
measure, feature, habit |
|
I ke suva delantre de ti la mekdadura de tredje midot (Moscona) |
|
midán (t.) m. |
כיכר ציבורית מקורה |
covered public square |
|
Si sos muy serbez, sal al meydan te vere (Moscona) |
|
miedo m. |
פחד |
fear |
|
el miedo guadra la vinya (Nehama) |
|
el ke da primero da kon miedo, el ke da segundo da kon gusto (Nehama) |
|
ay miedo ke este perro modra (Nehama) |
|
por miedo de ratón (Nehama) |
|
por miedo de ladrón (Nehama) |
|
por miedo de huego (Nehama) |
|
No tiene miedo de dinguno (Moscona) |
|
Le entro miedo (Moscona) |
|
miel f./m. |
דבש |
honey |
|
kien de la miel manea algo se le apega (Nehama) |
|
kien se faze miel se lo komen las moshkas (Nehama) |
|
Ken en la miel menea se chupa los dedos (Moscona) |
|
Ken en la miel menea algo se le apega (Moscona) |
|
miembro m. |
אבר; חבר בארגון |
organ; a member of organization |
|
Los miembros del kuerpo umano (Moscona) |
|
Los miembros del konsilio komunal (Moscona) |
|
miente f. |
דעה, הבנה, כוונה; זכרון |
opinion, understanding, intention; memory |
|
tener las mientes al djugo (Nehama) |
|
no meter mientes al estudyo (Nehama) |
|
mira bien i para mientes! (Nehama) |
|
Metamos todas muestras mientes para afirmar esta mitsva (Moscona) |
|
mientres conj. |
בעת, במשך, בעוד |
while, during |
|
mientres ke se kome peshe no se favla (Nehama) |
|
mientres ke tu durmías, yo lavorava (Nehama) |
|
Mientres estavamos konversando se desho de vinir I su ermano (Moscona) |
|
mierkoles m. |
יום רביעי |
Wednesday |
|
no ay mierkoles sin sol (Nehama) |
|
miga f. |
פירור, פתות, תוך הלחם |
crumbs, the inside of the bread |
|
Es pekado de pizar miga (Moscona) |
|
No agas migas (Moscona) |
|
Ya me komio la miga del meoyo (Moscona) |
|
mihtar (t.) m. |
כמות, סך |
amount, total |
|
Un mihtar kedaron I otro partieron (Moscona) |
|
mijo m. |
דוחן |
millet |
|
La mijor boza se aze de mijo (Moscona) |
|
Tanta fue la djentoria ke no uvo ande asoltar un mijo (Moscona) |
|
mijor adj. |
טוב יותר, עדיף |
better |
|
el mijor elevo de la eshkola (Nehama) |
|
el mijor tiempo del anyo es la primavera: (Nehama) |
|
el hazino esta mijor (Nehama) |
|
mijor adv. |
טוב יותר, מוטב |
better |
|
Agora me siento mijor (Moscona) |
|
Poko es mijor ke nada (Moscona) |
|
No topi mijor para mi paladar ke de kayar (Moscona) |
|
mijorado adj. |
טוב יותר, משופר |
improved |
|
Mijurado de kada anyo (Moscona) |
|
mijuría (2) f. |
מעדן, בהשאלה: טוּב |
a delicacy, metaphorically: goodness |
|
I kazas yenas de toda mijuria ke non unchaste (Moscona) |
|
mikako f. |
קורטוב, שמץ, כמות מועטה |
a small amount |
|
En la redoma kedo una mikako de azeite (Moscona) |
|
Esta mikako de kandela no va turar ni media ora (Moscona) |
|
mil num. |
אלף |
one thousand |
|
mil muertes i un selo no (Nehama) |
|
mil anyos en kadenas i no debasho de tierra (Nehama) |
|
Mil kandelas no azen un sol (Moscona) |
|
Mil penserios no pagan una devda (Moscona) |
|
Vistirse a las mil maraviyas (Moscona) |
|
milaim-milaim (t.) |
דבר מה מוצלח ומעולה, דבר מה העולה יפה |
something successful and excellent, something that comes out beautifully |
|
La komposta me vino milaim (Moscona) |
|
tiene una avla milaim (Moscona) |
|
milión num. |
מיליון |
million |
|
esta madre kiere a su fijo un milión de bien (Nehama) |
|
min (ebr.) m. |
מין, סוג; מין, כופר |
species, type; infidel, heretic |
|
Ay min I min de djente (Moscona) |
|
mina (1) f. |
מכרה; מוקש |
mine; mine |
|
va gastando komo si tiene mina (Nehama) |
|
minado adj. |
ממוקש |
mined |
|
La mar esta minada (Moscona) |
|
minag (ebr.) m. |
מנהג, נוהג |
custom, practice |
|
El minag po irenu (Moscona) |
|
minar v. |
מיקש; כרה; חתר תחת; התיש, השחית בריאותו של |
to mine; to subvert; to exhaust, to spoil the health of |
|
Minar la autoridad de alguno (Moscona) |
|
minder (t.) m. |
ספה תורכית, דרגש, מזרן |
Turkish sofa, mattress |
|
Lo metio debasho del minder (Moscona) |
|
minero m. |
כורה |
miner |
|
Los mineros desendieron en la mina para sakar el metalo (Moscona) |
|
minhá (ebr.) f. |
תפילת מנחה |
minhah (afternoon prayer) |
|
Yo pasi por vuestras puertas ora de minha (Moscona) |
|
mínimo adj. |
מזערי, מינימלי, הקטן ביותר |
minimal |
|
el minimo ke un padre pueda demandar de su fijo es el respeto (Nehama) |
|
No deves de tener el minimo sospecho (Moscona) |
|
ministro m. |
שר, מיניסטר; פקיד |
minister |
|
I se levanto Moshe I Yeoshua su ministro (Moscona) |
|
minudensia f. |
זעירות, קטנות; זוטה, דבר פחות ערך; בהשאלה: פרוטרוט, כסף קטן |
minuteness, littleness; a trifle, a thing of less value; small change |
|
Las minudensias de la ave (Moscona) |
|
No tengo minudensia (Moscona) |
|
minudo adj. |
קטן, זעיר, דק, דקיק, עדין |
small, tiny, thin, flimsy, delicate |
|
Es muy minudo (Moscona) |
|
Dio I tomo, dio I tomo, espeso I minudo, koza de salir loko (Moscona) |
|
minuto m. |
דקה; רגע |
minute |
|
No tengo ni un minuto de repozo (Moscona) |
|
mío/míos adj. pos. |
שלי |
my |
|
lo mio mio, i lo tuyo mio (Nehama) |
|
de los mios kiero dezir ma no kiero sentir (Nehama) |
|
Lo mio es mio (Moscona) |
|
De los mios kero dizir I no sintir (Moscona) |
|
Si el mal no era mio me burlaria de mi vizino (Moscona) |
|
mirada f. |
מבט |
look, gaze |
|
Ya me va komer de las miradas (Moscona) |
|
Echa una Mirada a la sena (Moscona) |
|
Ashkolsum, buena mirada la mirates (Moscona) |
|
mirar v. |
הסתכל, הביט, צפה, השקיף; השגיח, נתן דעתו; שקל; ריפא, טיפל ב- |
to look, to watch, to overlook; to supervise; to consider; to cure, to treat |
|
el Dio ke mos mire kon ojo de piadad (Nehama) |
|
el puerko mira en basho, no mira al sielo (Nehama) |
|
esta enfirmiera miró a mi madre de parida (Nehama) |
|
kien mira a la djente no bive kontente (Nehama) |
|
la gayina beve agua i mira al sielo (Nehama) |
|
mira a la savor i no a la kolor (Nehama) |
|
mira a ver de ganar tu pan/el pan de kada dia (Nehama) |
|
mira bueno lo ke vas a fazer (Nehama) |
|
mira kon kien estas avlando (Nehama) |
|
mira kon kien kaminas (Nehama) |
|
mira la madre i toma a la fija (Nehama) |
|
mirar famiya (Nehama) |
|
mirar fecho (Nehama) |
|
mirar por la ventana (Nehama) |
|
no mires ke no te respondí, es ke te tengo mucho respeto (Nehama) |
|
Sin mirar nada (Moscona) |
|
No mires la kolor, mira la savor (Moscona) |
|
Tu me ivas prometido de azerme un fustan ma agora sto mirando ke te vas aripintir (Moscona) |
|
Ken mira la djente ni bive kontente (Moscona) |
|
mishlikero/mishilikero (port.) m. |
מלשין, מוסר |
delator, informer |
|
Los mishilikeros son de menospresiar (Moscona) |
|
mishpahá (ebr.) f. |
משפחה, בני הבית, צאצאים; ייחוס, אבות |
family, household members, descendants; ancestors |
|
traerse a la mishpaha entera kon si (Nehama) |
|
Es de buena mishpaha (Moscona) |
|
mishpat (ebr.) m. |
משפט |
justice |
|
Ya le azieron el mishpat (Moscona) |
|
misteriozo adj. |
מסתורי, סודי, נסתר, סתום |
mysterious |
|
Desparesio de una manera misterioza (Moscona) |
|
Mistrayim (ebr.) f. |
מצרים |
Egypt |
|
en Mistrayim arrojaron piedras, me kayeron enriva de mi kavesa (Nehama) |
|
mizeravle adj. & n. |
אומלל, עלוב, מסכן, עני; פעוט ערך |
miserable |
|
Toma una paga mizeravle (Moscona) |
|
mizeria f. |
עוני, דלות, מצוקה, מחסור |
misery |
|
Kayo en grande mizeria (Moscona) |
|
Le estan aziendo munchas mizerias (Moscona) |
|
mizmedad/mizmidad f. |
דמיון, זהות |
similarity, identity |
|
En mizmidad del dia (Moscona) |
|
mizmiz (t.) adj. |
קפדן, דקדקן; רטנן, מתאונן; קמצן, כילי |
strict, meticulous; complaining; stingy |
|
El Dio ke guadre de aire tindriz I de mujer mizmiz (Moscona) |
|
mizmizlik (t.) m. |
קפדנות מופרזת, דקדקנות; קמצנות, כילות |
excessive strictness, meticulousness; stinginess |
|
Kon la vejez viene I el mizmizlik (Moscona) |
|
mizmo adj |
שווה, דומה; אותו עצמו |
equal, similar |
|
estos mobles son mizmos (Nehama) |
|
el oro mizmo no tiene valor en tiempo de l'ambrera (Nehama) |
|
En el mizmo tiempo (Moscona) |
|
Es todo lo mizmo (Moscona) |
|
mizvá (ebr.) f. |
מצווה; מת, ארון מת |
commandment; dead, coffin |
|
Ayudar a los menesterozos es mitzva (Moscona) |
|
Te vas a ganar mitzva (Moscona) |
|
mo pron. pers. |
אותנו; לנו; מאתנו; (צורה מקוצרת של מוס המקדימה את הכינויי לו/לה/לוס/לאס) |
a shortened form of Mos preceding the pronouns Lo/La/Los/Las |
|
No mo lo disheron (Moscona) |
|
Tanto mo lo vemos fin ke lo kreemos (Moscona) |
|
moabet (t.) m. |
שיחה, פטפוט |
conversation, chatter |
|
para moabet no se kiere kandil (Nehama) |
|
La kavane es lugar para muabet (Moscona) |
|
Del rovo paraki otro muabet no ay (Moscona) |
|
moadim (ebr.) m. pl. |
מועדים, חגים |
holidays |
|
moadim vienen i se van, kedan rosh hodesh i shabát (Nehama) |
|
Sin los sabatiot, moadim I dias enuvlados (Moscona) |
|
moda f. |
אופנה |
fashion |
|
vestirse a la moda (Nehama) |
|
a kada tiempo su moda (Nehama) |
|
Agora salio una dezmodratina de moda ke los ombres sin barva I mustachos paresen a unos shebekes (Moscona) |
|
moderado adj. |
מתון |
moderate |
|
A presios moderados (Moscona) |
|
modista/modistra f. |
תופרת, כובענית (של כובעי נשים) |
seamstress, hatter (of women's hats) |
|
Aparte ke es buena kuzindera es i prima modistra (Moscona) |
|
modo m. |
אופן, דרך, שיטה, צורה, נוהג, סוג, מין |
mode |
|
ke modo de ombre es este? (Nehama) |
|
Ay modos I maneras de djentes (Moscona) |
|
Este modo de kozas (Moscona) |
|
modre (port.)- por modre de |
בגלל, כי |
because |
|
por modre de ti no salí (Nehama) |
|
esta hazino por modre ke abuzó en el komer (Nehama) |
|
dike no vinites? - pormodo ke stuvi okupado (Moscona) |
|
modredero m. |
נשכנות, נטיה לנשוך |
biting, tendency to bite |
|
la kriatura k'está kitando dientes, tiene modredero/está kon modredero (Nehama) |
|
modrer v. |
נשך; גרם פצע/חתך; נשא רווח; הבין |
to bite; to cause a wound/cut; to carry profits; to understand |
|
el perro modre (Nehama) |
|
perro ke grita no modre (Nehama) |
|
el perro no modre la mano del ke le da a komer (Nehama) |
|
Kulevra ke no modre ke biva sien anyos (Moscona) |
|
modrerse v. refl. |
נשך לעצמו |
to bite himself |
|
Me modri el musho del rejisto (Moscona) |
|
modrisko m. |
נגיסה, נשיכה; ''מכה'' - רווח חד פעמי גדול |
a bite; a large one-time profit |
|
El aire esta modrisko (Moscona) |
|
Le echo un buen de modrisko (Moscona) |
|
moed (ebr.) m. (pl. moadim) |
מועד, חג |
a holiday |
|
Buen moed, buenos anyos (Moscona) |
|
moela (fr.) f. |
מוח עצמות |
bone marrow |
|
Asta la moela de los guesos (Moscona) |
|
mofa (port.) f. |
רקבון, רקב, עובש, עיפוש |
rot, putrefaction, mould, mustiness |
|
Esta de tufo de mofo (Moscona) |
|
mofeser/se (port.) v. |
נרקב, העלה עובש |
to become mouldy, to rot |
|
El pan se mofesio (Moscona) |
|
Ya me mofesi de star asperando (Moscona) |
|
mojado adj. |
רטוב, לח |
wet, humid |
|
Trokate ke estas mojada de sudar (Moscona) |
|
El mojado no s'espanta de la luvia (Moscona) |
|
Tengo los pies mojados (Moscona) |
|
mojarse v. refl. |
התרטב |
to get wet |
|
La kriatura se esta mojando (Moscona) |
|
Kuando ka eluvia todos se mojan (Moscona) |
|
mojo m. |
השריה, שריה |
immersion (in liquid) |
|
Mozos uzamos komer muezes metidas en mojo, ke se azen mijor de las freskas (Moscona) |
|
Ke me metites en mojo? (Moscona) |
|
moko m. |
ליחת האף, ריר אף |
nasal mucus |
|
Apegado kon moko de kandela (Moscona) |
|
Kedo kon los mokos enkolgados (Moscona) |
|
No tengo de kualo averguensarme, ni el moko me kae, ni la bava (Moscona) |
|
molde m. |
אמצעי |
means |
|
No tiene el molde (Moscona) |
|
moldear v. |
קיים; היה בעל אמצעים, השיג את האמצעים |
to maintain; to have means, to obtain the means |
|
No es kolay de moldear una famiya (Moscona) |
|
Salio a emplear para moldear el shabat (Moscona) |
|
moleja f. |
זפק, מוראה, קורקבן; מטעמי לבלב/מוח |
craw, crop |
|
Aduldar la moleja (Moscona) |
|
moler v. |
טחן; עיכל |
to grind; to digest |
|
moler kavé (Nehama) |
|
moler karne (Nehama) |
|
el estomago no le muele el komer (Nehama) |
|
aguas pasadas no molen (Nehama) |
|
molido adj. |
טחון |
ground |
|
arroz molido (Nehama) |
|
pimienta molida (Nehama) |
|
molinero m. |
טוחן, טחן (בטחנת קמח) |
miller |
|
kuando el molinero se sakude la barva bien sale una buena bogacha (Nehama) |
|
molino m. |
טחנה, מטחנה; כינוי לפטפטן |
mill, grinder; a nickname for a chatterbox |
|
Aguas pasadas no boltan el molino (Moscona) |
|
Ke muela el Molino sea sevada, sea trigo (Moscona) |
|
momento m. |
רגע; זמן, הזדמנות |
moment; time, opportunity |
|
En un momento de ravia (Moscona) |
|
moneda f. |
כסף, מטבע, מטבעות; הון |
money, currency, coins; fortune |
|
moneda de plata; moneda de oro; moneda de kovre (Nehama) |
|
el Dio no tiene moneda, tiene modos i manera (Nehama) |
|
Kon la moneda todo se alkansa (Moscona) |
|
A munchos aze sombayar la moneda, tambien korasones de reyes los abolta (Moscona) |
|
montado adj. |
רוגז, זועם |
angry |
|
estar muncho montado kontra uno (Nehama) |
|
montanya f. |
הר |
mountain |
|
solo las montanyas no se enkontran (Nehama) |
|
ganar a montanyas (Nehama) |
|
esta ropa se topa a montanyas al charshí (Nehama) |
|
Los males no van por las montanyas (Moscona) |
|
morada f. |
בית, דירה, מגורים, מקום מגורים, דיור, אכסון |
house, apartment, residential, place of residence, housing |
|
No tiene ni kaza ni morada (Moscona) |
|
Ayi aze la morada (Moscona) |
|
morado adj. |
סגול; שחום |
purple; swarthy |
|
Torno el musho morado de la kanseria (Moscona) |
|
moral m. |
מוסר; דם קר |
moral; cold blood |
|
La moral de esta konseja es [...] (Moscona) |
|
Mordehay- azerse del Mordehay |
להעמיד פני תם/לא יודע |
pretend not to know |
|
Azerse del Mordehay (Moscona) |
|
morenika v. |
שחומה, חומה, ברונטית |
swarthy, brown, brunette |
|
morenika i savrozika (Nehama) |
|
moreno adj. |
שזוף, שחום, שחרחר, חום |
tanned, swarthy |
|
lo moreno fizo el Dio, lo blanko fizo el platero (Nehama) |
|
morhunear v. |
הסתובב בבטלה, שוטט, הלך בנעלי בית |
to wander around idly, to wander, to walk in slippers |
|
el haragán pasa su tiempo en morhuneando (Nehama) |
|
moro m. |
מורי, מאורי, שחור, מוסלמי |
Moorish, Maori, Black, Muslim |
|
Bira de moros (Moscona) |
|
morra f. |
משחק אצבעות |
finger game |
|
djugar a la morra (Nehama) |
|
mortaja f. |
תכריכים |
shrouds |
|
De la faja asta la mortaja (Moscona) |
|
mortal adj. |
קטלני, מועד לפורענות, גורם למוות; בן תמותה, בן אנוש |
deadly, causing death; a mortal, a human |
|
Todo lo bivo es mortal (Moscona) |
|
mortandad cf. mortaldad |
|
|
|
I no sera en eyos mortalidad en kontar a eyos (Moscona) |
|
moruk (t.) m. |
הזקן - כינוי לאבי המשפחה |
the old man - a nickname for the father of the family |
|
el moruk no me desha salir esta noche (Nehama) |
|
mos pron. pers. |
אותנו; לנו; מאתנו; את עצמנו |
us; from us; ourselves |
|
mos disho (Nehama) |
|
mosa f. |
עלמה, בחורה; עוזרת-בית, משרתת |
maiden, girl; housekeeper, servant |
|
no ay mosa sin amor (Nehama) |
|
kien en mosa no se lo gaza, al otro mundo no arrepoza (Nehama) |
|
mil mosas para un mansevo i mil mansevos para una mosa (Nehama) |
|
mosear v. |
שרת; נהנה מן העלומים |
to serve; to enjoy the youth |
|
Ya m'enfasyi de mosear a la djente (Moscona) |
|
mosedad f. |
בתולין; עלומים, נעורים; מעשי עלומים |
virginity; youth; youth deeds |
|
Ijos de las mosedades (Moscona) |
|
moshka f. |
זבוב |
fly |
|
Las moshkas en lugar suzio se adjuntan (Moscona) |
|
Komo la moshka en la leche (Moscona) |
|
moshkear v. |
'צד זבובים'' - התבטל; שרת |
to hunt flies - to idle away; to serve |
|
Dias enteros esta moshkear sin azer sefte (Moscona) |
|
moshkito m. |
יתוש; זבובון |
mosquito; little fly |
|
Es repozado - una moshkita (Moscona) |
|
mosho adj. |
קהה, שהוקהה עוקצו |
dull, whose sting has been dulled |
|
una alguja mosha (Nehama) |
|
moso m. |
משרת, נער (משרת); עלם, בחור |
servant, boy (servant); lad, guy |
|
kien kiere moso ke koma poko (Nehama) |
|
al moso bueno le dan la fija del mestro (Nehama) |
|
el moso i el gayo un anyo, al de dos una koz (Nehama) |
|
mi moso tiene otro moso (Nehama) |
|
el moso haragán da muchos konsejos (Nehama) |
|
Ya me ize moso de la djente (Moscona) |
|
Ken kere ser amo prime ke ampese de moso (Moscona) |
|
Moso fui, tambien me enviejesi I no vidi al djusto deshado (Moscona) |
|
Ken es mosa I no se lo goza, al otro mundo no repoza (Moscona) |
|
motivo m. |
מניע, גורם, סיבה; מוטיב |
motive |
|
Kon motivo de [...] (Moscona) |
|
mover v. |
ילדה טרם זמן, הפילה (עשתה הפלה); הניע, הזיז |
to give birth prematurely, to miscarry (to have an abortion); to move |
|
I se movio de ayi Avraam a tierra del drom (Moscona) |
|
movito m. |
נֶפֶל; זַחַל |
abortive; larva |
|
El kodreriko estava adeta un movito (Moscona) |
|
No tenemos a ken yorar, yoramos a los movitos (Moscona) |
|
mozos/mozas pr. pers. |
אנחנו |
we |
|
Mozos paja no komeremos (Moscona) |
|
mozotros/mozotras pr. pers. |
אנחנו |
we |
|
mis ermanos partieron, mozotros kedimos aki (Nehama) |
|
se tomaron kon mozotros (Nehama) |
|
muaseré/muaselé (t.) f. |
מצור |
siege |
|
Enderne kayo despues de sinko mezes de muasere (Moscona) |
|
muayar (t.) m. |
פקדון, קונסיגנציה |
deposit, consignment |
|
Me desho la ropa muayar (Moscona) |
|
muchacha f. |
עלמה; משרתת |
maiden; maid |
|
Si komo skayo no tuvo otro remedio I fue ovligado a dar sus ijas por muchachas en kazas de rikos (Moscona) |
|
muchacho m. |
עלם, בחור; רווק |
lad, a guy; bachelor |
|
un muchacho me se propuzo komo empiegado (Nehama) |
|
muchedumbre/muchidumbre f. |
ריבוי, כמות גדולה, שפע, מספר רב; המון, עם רב |
multiplicity, large amount, abundance, large number; a lot, a lot of people |
|
En la muchedumbre mos pedrimos (Moscona) |
|
Kon muchedumbre de komidas se muchiguan Dolores, empero el ke no tiene abasto muchigua hazinuras (Moscona) |
|
muchiguar v. |
הרבה, הגדיל, הגדיל את הכמות; נמצא בשפע |
to multiply, to increase, to increase the quantity; to be found in abundance |
|
muchiguar rikezas es muchiguar ansias (Nehama) |
|
Fruchiguad I muchiguad I inched la tierra (Moscona) |
|
mudaber m. |
מעדן |
delicacy |
|
Komer melon a la entrada del invierno es grande mudaber (Moscona) |
|
mudarse v. refl. |
החליף, החליף בגדים, החליף לבנים, עבר (ממקום למקום) |
to change, to change clothes/underwear; to move (from place to place) |
|
Mudarse de lugar a lugar (Moscona) |
|
mudera f. |
שתיקה (מתוך בחירה), אלם |
silence (by choice), muteness |
|
Antes avlava a derecha I a siedra, agora le kayo la mudera (Moscona) |
|
mudesko m. |
לשון אלמים |
tongue of the mute |
|
Avlar en mudesko (Moscona) |
|
mudo m. & adj. |
אילם, דומם |
mute, still, silent |
|
Los mudos se entienden entre si kon djestos (Moscona) |
|
muerte f. |
מוות, מיתה, פטירה |
death |
|
para la muerte solo no ay remedio (Nehama) |
|
muerte i vida están en manos del Dio (Nehama) |
|
Djuzgado a la muerte (Moscona) |
|
Murio matado de mala muerte (Moscona) |
|
No ay muerte sin achake (Moscona) |
|
De muerte no, Patron del mundo (Moscona) |
|
Esto me es la muerte (Moscona) |
|
Kama kurta, muerte liviana (Moscona) |
|
La muerte la yevamos en la boka, mos parese koza poka (Moscona) |
|
Me paso la muerte chika (Moscona) |
|
muerto m. & adj. |
מת, חלל, נפטר |
dead, passed away |
|
a tanto alavar al nuerto no se arrebiva (Nehama) |
|
estar muerto por komer; estar muerto por dormir (Nehama) |
|
muerto por favlar (Nehama) |
|
muerto por fazer bien (Nehama) |
|
ni muertos onora ni proves abedigua (Nehama) |
|
Mas muerto ke bivo (Moscona) |
|
Muerto por la tura del rey (Moscona) |
|
Ya esta muerto solo ke le digan (Moscona) |
|
muestra f. |
דוגמה, דגם, דוגמית |
example, model, swatch |
|
el maestro echa muestra de eskritura al elevo (Nehama) |
|
muestro/muestros adj. pos. |
שלנו |
our |
|
muestra ley; muestros savios (Nehama) |
|
es muestro bien (Nehama) |
|
venga el Mashiah, ma no en muestros días (Nehama) |
|
muevo adj. |
חדש, חדיש; מתחיל, ירוק, טירון |
new, modern; beginner, green, novice |
|
vestido muevo; kaza mueva (Nehama) |
|
sedasiko muevo, al de tres dias a la paré (Nehama) |
|
Ke ay de muevo? (Moscona) |
|
muez f. |
אגוז |
nut |
|
Mas pokas son las muezes ke el ruido (Moscona) |
|
muhar (ebr.) adj. |
מובחר |
selected |
|
Todo lo ke merka es lo bueno I lo muhar (Moscona) |
|
muhardjé (ebr.) adj. |
מובחר |
selected |
|
Todo mos plaze muhardje (Moscona) |
|
mujer f. |
אשה, בת זוג, בת לוויה, רעיה, חברה |
wife, partner, companion |
|
una mujer pompoza i un ombre gastador (Nehama) |
|
la mujer savia fragua la kaza, la loka la derroka (Nehama) |
|
abasha eskalón i toma mujer, suve eskalón i toma haver (Nehama) |
|
prima mujer, eskova; segunda sinyora (Nehama) |
|
mujer anojada, maldisión del Dio (Nehama) |
|
no t'aharvo mujer t'apreto a la pared (Nehama) |
|
mujer ke chufla, gayina ke kanta, mátalas! (Nehama) |
|
ni mujer ni tela no eskojgas a la kandela (Nehama) |
|
A mujer paridera del aver se le apega (Moscona) |
|
La mujer I el vino kitan al ombre del tino (Moscona) |
|
La mujer ke es onrada esta ariento de su kaza (Moscona) |
|
Kada dia da una buelta el mundo I la mujer kada segundo (Moscona) |
|
Buenos son parientes, kompanyeros I amigos I mask e estos la mujer buena (Moscona) |
|
No te aharvo mujer, te apreto a la pader (Moscona) |
|
mujerika f. |
שם חיבה לרעיה |
an affectionate name for his wife |
|
kien no siente a la mujerika se arretuerse la orejika (Nehama) |
|
mukaet (t.) m. |
תשומת לב, שימת לב |
attention |
|
Azte mukaet de adovar la yevadura (Moscona) |
|
mukaetsizlik (t.) m. |
רשלנות, אי זהירות |
negligence, carelessness |
|
Todo se va stroshando por mukaetsizlik del balabay (Moscona) |
|
mula f. |
פירדה; כינוי לטיפש |
mule; a nickname for a fool |
|
una mula i el dos (Nehama) |
|
la mulika de Pinhas, al lugar de ir adelantre va atrás (Nehama) |
|
El kashkaval esta unya de mula (Moscona) |
|
La mula de Penhas ni adelantre ni atras (Moscona) |
|
mulk/mulkye (t.) m. |
בעלות; נכסי קרקע, נכסי דלא ניידי, בניין, נחלה |
ownership; land assets, immovable assets, building, estate |
|
Pan I trushi, myulk en el charshi (Moscona) |
|
Ni myulk en Turkia, ni mujer de Rumania (Moscona) |
|
mulkyiziko (t.) m. |
בניין קטן |
small building |
|
ya se merkó un mulkyiziko (Nehama) |
|
mumia f. |
מומיה, חנוט; תרופה עממית: ערלה מיובשת וכתושה נמהלת בשיקוי לטיפול בחולי |
mummy, embalmed; Folk remedy: dried and crushed foreskin dissolved in a potion to treat the sick |
|
El pan esta seko mumia (Moscona) |
|
muncho adj. |
מאוד, רב |
highly, much |
|
mucha miel da dolor de vientre (Nehama) |
|
mi fijo kumple oy sinko anyos, muchos ke faga (Nehama) |
|
mucha karne i mal sabá: (Nehama) |
|
dale muchas saludes de mi parte (Nehama) |
|
todo lo mucho es negro (Nehama) |
|
vino mucha djente/mucho puevlo (Nehama) |
|
kien a muchos servió a todos deskontentó (Nehama) |
|
kien kiere lo mucho piedre lo poko i lo mucho (Nehama) |
|
mal de muchos konsolasión de bovos (Nehama) |
|
Muchos me dieron I me daran, guay kuando de mi no ay (Moscona) |
|
Mucho koro para ti, mas negosios akavo para mi (Moscona) |
|
muncho adv. |
הרבה, רב |
considerably, a lot, much |
|
ay, ay ay ke mucho ay i nada no mos dan! (Nehama) |
|
mucho favlar, mucho yerrar: (Nehama) |
|
mucho korrer i nada alkansar (Nehama) |
|
ni por mucho madrugar amanese (Nehama) |
|
lo ke mucho pezga i poko vale (Nehama) |
|
Mucho penar I poko alkansar (Moscona) |
|
mundarse v. refl. |
התקלף |
to be peeled |
|
De la kaentura del sol te se esta mundando la nariz (Moscona) |
|
munderío m. |
כמות גדולה, ריבוי, שפע |
a large amount, abundance |
|
Me konto un munderio de kozas (Moscona) |
|
Gastimos en baldes un munderio de paras (Moscona) |
|
mundjir v. |
חלב; ''חלב'' מישהו, ניצל, חי על חשבון |
to milk; 'to milk someone: to take advantage of, to live at the expense of someone |
|
mundjir la vaka/la kavra/la azna (Nehama) |
|
Lo topo boyo, lo esta mundjendo komo se deve (Moscona) |
|
Mundjir las karneras (Moscona) |
|
mundo m. |
עולם, תבל; כל הבריות |
world; all the people |
|
el Dio krió el mundo (Nehama) |
|
el mundo se manea, ma no kae (Nehama) |
|
este modo topimos el mundo, este modo lo vamos a deshar (Nehama) |
|
este mundo es un bonete, kien lo kita, kien lo mete (Nehama) |
|
Ay en el mundo? (Moscona) |
|
En ke mundo estas biviendo (Moscona) |
|
No te vas azer ni en este mundo ni en el otro (Moscona) |
|
Me se undio el mundo (Moscona) |
|
Fuir me kero por estos mundos endelantre (Moscona) |
|
No ay por el mundo (Moscona) |
|
Kedar en medio el mundo (Moscona) |
|
En este mundo todo se arregla tadre o temprano (Moscona) |
|
muraya f. |
חומה; דייק, סוללה; כינוי לאדם חסר הבנה או קהה רגש |
wall; siege-wall, rampart; a nickname for a person who lacks understanding or is emotionally numb |
|
Kayo de la muraya abasho (Moscona) |
|
murir/murirse v./v.refl. |
מת, נפטר |
to die, to pass away |
|
murir de vejés (Nehama) |
|
kien es de onor muere de sitafón (Nehama) |
|
ninguno muere si el Dio no kiere (Nehama) |
|
a murir avía apenas sien personas (Nehama) |
|
se muere por dulse (Nehama) |
|
se muere por azer plazer (Nehama) |
|
murirse por ver a uno (Nehama) |
|
murirse por un kopo d'agua (Nehama) |
|
si se muere, no acheta (Nehama) |
|
muere Shimshón kon kuantos son! (Nehama) |
|
muera pato, muera farto (Nehama) |
|
no muere brusha, sino desha brusha (Nehama) |
|
Murir por komer (Moscona) |
|
Komer por no murir (Moscona) |
|
Me muri de riir (Moscona) |
|
Ya me muero por un vaso de agua yelada (Moscona) |
|
Muerete te kerere bien (Moscona) |
|
mursá (ebr.) m. |
מורסה; כיעור; אדם/דבר מה בלתי נעים ומעורר גועל |
abscess; ugliness; an unpleasant and disgusting person/thing |
|
No la puedo ver a akeya mursa (Moscona) |
|
Mursa ke se aga! (Moscona) |
|
mursaíka f. |
בחורה כעורה |
ugly girl |
|
La novia de tu primo esta mursaika (Moscona) |
|
murushko adj. |
אדם שזוף מאוד |
a very tanned person |
|
Torno preto murushko (Moscona) |
|
musafir (t.) m. |
אורח/ת |
guest |
|
Venga sinyora, venga le kontare, el musafir de anoche salio ke era mujer (Moscona) |
|
El musafir nada kome ma la meza kompone (Moscona) |
|
mushkada- muez-mushkada |
אגוז מוסקט |
nutmeg |
|
Ke save el azno de muez-muskada? (Moscona) |
|
musho m. |
שפה (שפתים); פנים; חרטום |
lip; face; prow |
|
Si metio el musho I Avramiya se fue la leche (Moscona) |
|
El musho ke te sea (Moscona) |
|
Musho enshuto, alma repozada (Moscona) |
|
Kuando da el Dio es entre musho I kara (Moscona) |
|
mushtada (t.) f. |
עקיצה, דקירה |
sting, stab |
|
Tengo unas mushtadas en la spalda (Moscona) |
|
mustacha f. |
(בלשון לעגנית:) בחורה |
(in mocking language:) Girl |
|
La mustacha mos izo kacha, disho ke se v air (Moscona) |
|
mustacho m. |
שפם |
mustache |
|
traer el mundo en un mustacho de raton (Nehama) |
|
El mustacho al yan (Moscona) |
|
Si no es verdad me arapo el mustacho (Moscona) |
|
musyú (fr.) m. |
אדון, בעל הבית; מורה |
lord, the owner of the house; teacher |
|
El musyu me alevanto a meldar (Moscona) |
|
mutlak (t.) adv. |
לבטח, בלי ספק, בלי תנאי |
for sure, without a doubt, unconditionally |
|
prometer mutlak de venir a una seduta (Nehama) |
|
muy adv. |
מאוד, ביותר |
very |
|
muy interesante (Nehama) |
|
muy bueno (Nehama) |
|
te lo agradesko muy mucho (Nehama) |
|
na prep. |
הנה, הרי, ובכן; קח! |
here, well; take! |
|
na, toma esto! (Nehama) |
|
Na a mi, na a ti (Moscona) |
|
Na ke ya vino (Moscona) |
|
nada f. |
אפס, אין, מאום, מאומה, לא כלום, שום דבר, דבר זניח; כינוי לאדם חסר ערך |
zero, none, nothing, negligible thing; a nickname for a worthless person |
|
para nada mas vale agua (Nehama) |
|
el tiempo i la moneda se le van en nada (Nehama) |
|
vender una ropa por nada (Nehama) |
|
no digas nada (Nehama) |
|
no ay nada mijor ke la verdad (Nehama) |
|
Sin dolor nada no se alkansa (Moscona) |
|
nadadura f. |
שחיה |
swimming |
|
Varon ke sintio esto al nado se echo (Moscona) |
|
nadar v. |
שחה; שט, צף |
to swim; to sail, to float |
|
Esta nadando en la para (Moscona) |
|
nahamú (ebr.) |
'נחמו'' |
naham? |
|
Kuando se va eskapar? Para Nahamu la tadre (Moscona) |
|
nal (t.) m. |
עקב; פרסת סוס |
heel; horseshoe |
|
Stiro los nales (Moscona) |
|
nalchá (t.) f. |
פרסת סוס, פרסת מגף |
a horse's hoof, a boot's hoof |
|
Dizen ke la nalcha de kavayo trae mazal (Moscona) |
|
El dantisto se desho las manos en la dientadura ke parese a nalcha de kavayo (Moscona) |
|
nalet (t.) m. |
אדם ציני, מקיאבליסט |
a cynical, Machiavellian person |
|
Es muy nalet kriansa (Moscona) |
|
naletlitik (t.) m. |
ציניות, רשעות |
cynicism, malice |
|
Esto es naletlitik de tu parte (Moscona) |
|
nalga f. |
ירך, עכוז |
hip, buttock |
|
La semanada entera se me fue entre kulos I nalgas (Moscona) |
|
nam (t.) m. |
שם, פרסום, תהילה |
name, publicity, fame |
|
Uno tiene el nam otro las echas (Moscona) |
|
Da nam bueno pishate en la kama (Moscona) |
|
namorado m. & adj. |
אוהב, מאוהב, מאהב, אהוב |
love, in love, lover, loved |
|
La vieja Sara ke mal tiene ke namorados kere (Moscona) |
|
namorozo adj. |
נעים, מלבב |
pleasant, endearing |
|
El ke la mirava se dezmayava, despues s'aretornava porke era grasioza I muy namoroza (Moscona) |
|
naranchada f. |
מיץ תפוזים, אורנז'דה |
orange juice, orangeade |
|
Vos venish mi dama por la alvorada, beveresh raki kon naranchada (Moscona) |
|
nariz f. |
אף, חוטם |
nose |
|
asegún la nariz el panarís (Nehama) |
|
narizes f. pl. |
נחיריים |
nostrils |
|
korrer sangre de las narizes (Nehama) |
|
nark (t.) m. |
מחיר רשמי קבוע |
fixed official price |
|
Metieron nark en la asukar (Moscona) |
|
naser/naserse v. |
נולד; בקע, בצבץ |
to be born; to hatch, to emerge |
|
kien nase kon ventura, kien kon potra i krevadura (Nehama) |
|
kien no tiene ventura no avría de naser (Nehama) |
|
de kuando nasió i kresió su papo no inchó (Nehama) |
|
kuando no nase arkilado, el andar keda siempre vazío (Nehama) |
|
nasen palos para endorar, nasen palos para aharvar (Nehama) |
|
no saver kien nase ni kien muere (Nehama) |
|
kien negro nase djamay se enderecha (Nehama) |
|
no kon kien nases, sino kon kien pases (Nehama) |
|
no nasió aínda el ke me tiene ke dar órdenes/el ke me tiene ke tuerser el braso (Nehama) |
|
Mi vava dize ke nasio por las frutas (Moscona) |
|
Este nasio en tiempo 'el Turkito (Moscona) |
|
Ken tuguerto nase nunka s'enderecha (Moscona) |
|
No nasio key a starnudo (Moscona) |
|
nasido m. |
יילוד |
newborn |
|
Mazaludo ke mos sea el resin nasido (Moscona) |
|
nasílisa (t.) adv. |
בין כך ובין כך, בין כהוכה |
either this or that |
|
nasilisa ya pasimos l'anyada (Nehama) |
|
nasimiento f. |
לידה, הולדת |
being born, birth |
|
I estos nasimientos de Esav el Edom (Moscona) |
|
Ser nato komo primero a Adonay (Moscona) |
|
natura f. |
טבע; אופי, טבע, מהות |
nature; character, nature, essence |
|
es de natura ke kada uno i uno se kiere bien a si (Nehama) |
|
es su natura de estar siempre mutrozo (Nehama) |
|
no es mi natura de (Nehama) |
|
En la natura existe armonia perfekta (Moscona) |
|
La natura del benadam es ke el ojo vee I el korason kuvdisia (Moscona) |
|
Esto es en su natura (Moscona) |
|
natural adj. |
טבעי |
natural |
|
Es natural ke [...] (Moscona) |
|
nave f. |
אניה, ספינה, כלי שיט |
a ship, a vessel |
|
guay de akeya nave kon muchos kapitanes (Nehama) |
|
grande la nave, grande la fortuna (Nehama) |
|
Grande la nave, grande la fortuna (Moscona) |
|
Dike estas tan penseriozo, no sea ke te se undieron las naves? (Moscona) |
|
navegar v. |
שט, הפליג באניה; ניווט, הוביל, הדריך; עבר, סבל; גידל |
to sail, to sail in a ship; to steer, to lead, to guide; to pass; to raise |
|
Navegar una famiya no es koza liviana (Moscona) |
|
Negradeya lo ke esta navegando kon este viejo enkamado (Moscona) |
|
navego m. |
נסיעה; דאגה, חרדה, טיפול מסור |
voyage; worry, anxiety, dedicated care |
|
No es navego de poko (Moscona) |
|
navla f. |
כלי נגינה בעל מיתרים |
a stringed musical instrument |
|
Kon navla de diez kuerdas salmead a el (Moscona) |
|
navlo/navlón (gr.) m. |
מטען, משלוח; דמי הובלה |
cargo, shipment; freight charges |
|
estar empenyado por el navlo (Nehama) |
|
navo m. |
לפת |
turnip |
|
ni el navo se faze ravo, ni el ravo se faze navo (Nehama) |
|
nazik (t.) adj. |
רך, מעודן |
soft, refined |
|
La frenk es konducho nazik (Moscona) |
|
neayet (t.) adv. |
בסופו של דבר |
in the end |
|
favló oras enteras, neayet no konvesió a ningunos (Nehama) |
|
nebet (t.) m. |
פעם |
once |
|
El sakadji trusho tres nebetis de agua (Moscona) |
|
nedavá (ebr.) f. |
נדבה, צדקה |
donation, charity |
|
Nedava no esto demandando (Moscona) |
|
neder (ebr.) m. |
נדר |
vow |
|
Dio neder de emprezentar un parohet para el ehal (Moscona) |
|
nefes (t.) m. |
נשימה |
breath |
|
Nefes no le kedo (Moscona) |
|
nefesh (ebr.) f. |
נפש |
soul |
|
No le kedo nefesh (Moscona) |
|
nefretiko adj. |
ששייך לכליות |
nephritic |
|
dolores nefrétikas. (Nehama) |
|
neglijensa/neglijensia f. |
הזנחה, רשלנות, הקלת ראש |
negligence |
|
Por su neglijensa kedo a repetar la klasa (Moscona) |
|
negosiasión f. |
משא ומתן |
negotiation |
|
Se esta yevando negosiasiones (Moscona) |
|
negradeya! interj. |
מסכנה! |
poor!, wretch! |
|
Negradeya de mi, yo ke lo kulpo (Moscona) |
|
negregón m. |
סימן שחור בגוף (אחרי מכה) |
a black mark on the body (after a blow) |
|
Toda la vida la tiene de nigrigones I chichones (Moscona) |
|
negregura f. |
רֶשַע, רשעות, רוע לב, רעה |
wickedness, malice, evil |
|
Es negrigura de su parte (Moscona) |
|
La negrigura de este krio no existe (Moscona) |
|
negrinyado adj. |
בזוי, נקלה, שפל |
contemptible, vile |
|
Negrinyado se lo vea! (Moscona) |
|
negro m. & adj. |
רשע; רע, גרוע, כעור, מכוער, מזיק; מלוכלך; שחור |
wicked; bad, ugly, harmful; dirty; black |
|
mijor un negro konosido ke un bueno por konoser (Nehama) |
|
kien negro kiere senar, de noche i al eskuro lo vaya a bushkar (Nehama) |
|
negra djente (Nehama) |
|
por su negra mania le vienen los males (Nehama) |
|
si negra la fecha mas negra la desfecha (Nehama) |
|
tener negras entisiones (Nehama) |
|
a los negros ayuda el Dio (Nehama) |
|
adjuntate kon los negros i seras uno de eyos (Nehama) |
|
esta persona es de todo lo negro del mundo (Nehama) |
|
kien negro faze, negro topa (Nehama) |
|
kien negro pensa para si se lo pensa (Nehama) |
|
Se fue presto I negro (Moscona) |
|
negrudel! interj. |
איזה מסכן! |
Poor thing! |
|
Deshalo, negrudel lo ke te esta aziendo (Moscona) |
|
neisé/neisa (t.) adv. |
בכל אופן, בין כך וכך, איך שלא יהיה |
anyway, between this and that, whatever |
|
nisa, ya valió para alguna koza (Nehama) |
|
estava fambrento i no avía komer pronto; nisa, la ravanada de pan i un pedaso de kezo me abatieron la fambre (Nehama) |
|
nes (ebr.) m. |
נס, פלא |
a miracle, a wonder |
|
akontesió un nes (Nehama) |
|
nes del Dio! nés del Sielo! (Nehama) |
|
es un nes ke, es por un nes ke (Nehama) |
|
nes ke me aperseví a tiempo (Nehama) |
|
el Dio mos fizo un nes, mo lo faga kada vez (Nehama) |
|
por un nes ke kedó bivo (Nehama) |
|
El Dio mos izo nes (Moscona) |
|
Se le fado grande nes (Moscona) |
|
nesesario adj. |
נחוץ, דרוש, הכרחי |
needed, necessary |
|
Izo todo lo nechesario (Moscona) |
|
nesesitar v. |
הצטרך |
to need |
|
A las vezes nesesita ser mas duro ke de ordinario (Moscona) |
|
ni conj. |
לא זה, גם לא, אף לא |
not that, not even, not at all |
|
ni tu ni yo ni fijo de djidió (Nehama) |
|
no es savido, ni menos save meldar (Nehama) |
|
ni alto ni basho (Nehama) |
|
Ni el uno ni el otro (Moscona) |
|
Ni kaveyo ni kantar no se mete en el anshugar (Moscona) |
|
No le dishe ni bueno ni negro (Moscona) |
|
No se save lo ke hue del marido ansi ke la desgrasiada kedo ni bivda ni kita (Moscona) |
|
nido m. |
קן |
nest |
|
el pasharo fragua su nido (Nehama) |
|
No tiene su nido (Moscona) |
|
Se le bozeo el nido (Moscona) |
|
niegar v. |
שלל, הכחיש; סרב, מאן; כפר ב-; הסתיר, שמר בסוד |
to deny; to refuse; to hide, to keep secret |
|
niegar devdas/palavras ya dichas (Nehama) |
|
niervo m. |
עצב; גיד |
nerve; tendon |
|
estar kon niervos/suvir los nervos, (Nehama) |
|
Sus nervos de estiravan a romper (Moscona) |
|
nieto m. |
נכד |
grandson |
|
fijos no tengo, nietos me yoran (Nehama) |
|
nieve f. |
שלג |
snow |
|
nieve, nieve, la gayinika me se muere, pan de sevada, chikitika revanada, Simón, Simón kapitán d'Estamból (Nehama) |
|
la nieve pizan los kavayos, la pimienta komen los reyes (Nehama) |
|
La nieve esta dando entre karas I ojos (Moscona) |
|
Blanko komo la nieve (Moscona) |
|
niftar (ebr.) m. & adj. |
המנוח, נפטר |
the deceased, passed away |
|
Oy fue niftar [...] (Moscona) |
|
nigún (ebr.) m. |
ניגון, נעימה, לחן |
melody |
|
Este pizmon tiene I otro nigun (Moscona) |
|
nikia f. |
תנאים (חתונה) |
marriage contract |
|
Demando la nikia de su madre (Moscona) |
|
nikista f. |
רשעות, רוע |
wickedness, evil |
|
No guadres nikista (Moscona) |
|
nikur adj. |
מלוכלך, מזוהם |
dirty, polluted |
|
esta un nikur entero (Nehama) |
|
ningún/a adj. |
אף (אחד) |
no[body] |
|
no ay ningun períkolo (Nehama) |
|
ningun prizionero se kita de la prizión (Nehama) |
|
ningun fijo de djidió se tope en este sar (ebr.) (Nehama) |
|
ninguna madre kiere mal a su fijo (Nehama) |
|
ninguno pr. indef. |
אף אחד; אדם חסר ערך |
nobody; a worthless person |
|
ninguno da lo ke no tiene (Nehama) |
|
ninguno save el mal de la oya sino le errema kuchara ke la manea (Nehama) |
|
Ninguno se arrelumbra kon su kandela (Nehama) |
|
ninyeta/ninyete f. |
אישון עין; דבר מה יקר מאוד ללב |
eye pupil; Something very dear to the heart |
|
Komo ninyete guadralo (Moscona) |
|
ninyo m. |
ילד, ילדון |
child, little boy |
|
Para ke la kero esta blanka ninya, el rey es mansevo de eya s'enamoraria (Moscona) |
|
nisán/nisanú (t./ebr.) m. |
ניסן |
Nisan (7th month of Heb. year) |
|
Pesah kae al 15 de Nisan (Moscona) |
|
nishán/nisham (t.) m. |
סימן; קישוט; עיטור, מדליה; מטרה, נקודת יעד |
sign; decoration;, medal; goal, target point |
|
Metiti un nishamiko entre las ojas para ke sepas fin ande alkansates (Moscona) |
|
nivel m. |
מפלס, רמה |
level |
|
Al nivel de la mar (Moscona) |
|
niyet (t.) m. |
כוונה, כוונה נחרצת |
intention, firm intention |
|
meterse en niyét de (Nehama) |
|
no tener niyet de (Nehama) |
|
lavora sin kedar, de día i de noche, en niyet de fazerse riko (Nehama) |
|
No tiene niet de salirse (Moscona) |
|
Sigun lo ke entendi es ke tiene niet de partir al ajeno (Moscona) |
|
no adv. |
לא, לאו |
no |
|
disho no, es no (Nehama) |
|
a no komer, se kumió un pan entero (Nehama) |
|
a no tener, tiene ochenta anyos/sien mil liras (Nehama) |
|
no ay nada en el (Nehama) |
|
Por sip or no (Moscona) |
|
No le venga ni al enimigo lo ke se pensa por el amigo (Moscona) |
|
nochada f. |
ליל, נשף, מסיבת לילה, ערב תרבות/שירה וכו' |
night, ball, night party, cultural/singing evening, etc. |
|
kuanto mas eskura esta la nochada mas presto amanese (Nehama) |
|
Va fregando Avraam ke la nochada es grande (Moscona) |
|
Negra nochada ke la tuvimos anoche (Moscona) |
|
noche f. |
לילה, ליל |
night |
|
noche d'alhá/de lunes, etc. la noche es paridera (Nehama) |
|
la noche es paridera (Nehama) |
|
a la noche favlamos (Nehama) |
|
Si ampesaron a avlar es kon noches olvidadas (Moscona) |
|
nokayamal! interj. |
שלא נדע רע! |
Let us know no harm! |
|
ven aki nokayamal, ke t'akontesió?. (Nehama) |
|
nombradía f. |
שם, כינוי, מוניטין, פרסום |
name, nickname, reputation, publicity |
|
Ni su nombre ni su nombradia (Moscona) |
|
Por ke tengas una nombradia de mi (Moscona) |
|
nombrado adj. |
מכונה, נקרא, קרוי; נודע, ידוע, מפורסם |
called; known, famous |
|
un médiko/un avokato nombrado (Nehama) |
|
el nombrado Moshón (Nehama) |
|
nombrar v. |
קרא שם, קרא בשם, נתן שם, כינה, נקב בשם; ציטט, ציין, העלה זכר |
to call a name, to give a name; to quote, to mention |
|
Siempre te nombramos (Moscona) |
|
No seas nombrado (Moscona) |
|
nombre m. |
שם, שם פרטי |
name |
|
toma nombre bueno y échate a arrovar (Nehama) |
|
vites al ombre, demanda por el nombre (Nehama) |
|
kien me nombra en bueno bien tenga, kien no, arrepentido kede (Nehama) |
|
Dale saludes de mi nombre (Moscona) |
|
En el nombre del rey (Moscona) |
|
Kon el nombre del Dio (Moscona) |
|
Le salio el nombre (Moscona) |
|
Nombre metido en su lugar vinido (Moscona) |
|
nominar v. |
מינה; הציע כמועמד |
to nominate |
|
Fue nominado al posto de [...] (Moscona) |
|
Fue nominada una komision (Moscona) |
|
non adv. |
לא |
no |
|
Non I non Patron del mundo (Moscona) |
|
non m. |
אי זוגי, פרט, מספר איזוגי |
odd |
|
Ya tiene a pares I a nones (Moscona) |
|
nonu! adj. |
ובכן לא! לא, אז לא! (מענה למישהו המשיב בשלילה) |
Well no! No, then no! (an answer to someone who answers in the negative) |
|
No kero nonu (Moscona) |
|
No vo vinir - nonu (Moscona) |
|
noranegra adv. |
למרבה הצער |
unfortunately |
|
se murió, noranegra, antes de su tiempo (Nehama) |
|
tresalió, noranegra (Nehama) |
|
nórdiko adj. |
צפוני |
northern |
|
los paezes nordikos (Nehama) |
|
nota f. |
הערה, רשימה, ציון; חשבון (במסעדה וכו') |
note |
|
El buen elevo toma notas buenas (Moscona) |
|
notado adj. |
המצויין; מצויין, ראוי לציון, בעל שם |
noted |
|
una persona notada (Nehama) |
|
notariado adj. |
מאושר ע''י נוטריון |
notarized |
|
un kontrato notariado (Nehama) |
|
notisia f. |
ידיעה, חדשה, הודעה; בשורה; דעה, חוות דעת; אורח חשיבה; סיפור קצר |
notice |
|
traer/anunsiar una buena notisia (Nehama) |
|
novedad/novitá f. |
חידוש; חדשה; הודעה על ארוע חדש |
novelty |
|
Ke novidad es? (Moscona) |
|
novio/via n. |
חתן/כלה; ארוס/ארוסה |
bride/groom; fianc? |
|
buena es la novia siega d'un ojo (Nehama) |
|
novia chika, novia grande, su tálamo kiere (Nehama) |
|
la novia por s'engrasiar se suvió al mosandará (Nehama) |
|
ni la novia ni la tela no las mires a la kandela (Nehama) |
|
asónate, le dizen a la novia, ma no para kitarte la nariz (Nehama) |
|
sien novios para una novia/sien novias para un novio (Nehama) |
|
los de la novia a la kuzina, los del novio a la kurtina (Nehama) |
|
ni novia sin seja, ni boda sin kesha (Nehama) |
|
Por vos novia toda la boda (Moscona) |
|
Novio kon padre I madre (Moscona) |
|
Novio kero, presto lo kero (Moscona) |
|
Los novios a sus novias embien dulse, rozas I briles I de djoya algunas kozas ke les kedan a dever (Moscona) |
|
nuera f. |
כלה (אשת הבן) |
daughter-in-law |
|
a mi nuera no le agrada fideos (Nehama) |
|
regolda mi nuera tripas yenas, regolda mi fija de tripas vazías (Nehama) |
|
mi nuera es buena kuzinera, ama guay de l'azeite i de la farina! (Nehama) |
|
nuera, dolor de muela (Nehama) |
|
Amor de suegra I nuera - de los dientes par'afuera (Moscona) |
|
La nuera es kulevra kon chalgi (Moscona) |
|
Mi nuera bien kuzina, guay de la manteka I la arina (Moscona) |
|
Se arremango las mangas mi nuera , vazio en la lumber la kaldera (Moscona) |
|
número m. |
מספר, ספרה; גליון (של כתב עת); "מספר" – קטע בהופעה |
number |
|
No es siempre el numero ke aze la fuersa (Moscona) |
|
nunka adv. |
אף פעם, בשום אופן, לעולם לא |
never, no way |
|
no kiere venir? ke nunka venga ni ayege a venir! (Nehama) |
|
nunka darsó mi fijo, ke darse i ke sea en tesabeá (Nehama) |
|
nunka sea ke el gato se kumió la karne? (Nehama) |
|
nunka sea ke se kayó i se rumpió la pierna? (Nehama) |
|
nunka lavrí, en día de viernes me arremangí (Nehama) |
|
Nunka se yora (Moscona) |
|
Nunka ni hanunka (Moscona) |
|
nur (t.) m. |
יופי, מראה חיצוני |
beauty, looks |
|
Kon este peinijo te se fue el nur (Moscona) |
|
Kuando te metes esta kamiza te kitas el nur (Moscona) |
|
nuvlado adj. |
מעונן; מעורפל, עמום |
cloudy; foggy, dim |
|
Dia nuvlado, dia bolado (Moscona) |
|
nuvlarse v. refl. |
התענן |
to become cloudy |
|
el sielo se nuvló (Nehama) |
|
nuvlo adj. |
מעונן; קודר, אבל |
cloudy; gloomy, mourning |
|
El tiempo esta nuvlo (Moscona) |
|
El dia nuvlo se va komo el fumo (Moscona) |
|
nuvoté (fr.) m. |
בד לבגדי נשים |
fabric for women's clothing |
|
merkader de nuvote (Nehama) |
|
od ayom (ebr.) adv. |
עד היום, עד עתה |
until today, until now |
|
me tomó una suma emprestado ay dos anyos, od ayom me la deve (Nehama) |
|
odre m. |
נאד; ''נאד נפוח'' - כינוי לאדם שמן |
skin bottle; "swollen skin bottle" - a nickname for a fat person |
|
tiene una azeituna atrás i le parese ke tiene un odre d'azeite (Nehama) |
|
ofisio m. |
מקצוע, עיסוק, מלאכה; משרד |
profession, occupation, craft; office |
|
a kada uno su ofisio (Nehama) |
|
ke ofisio tienes? el ke me vesh (Nehama) |
|
kien tiene ofisio tiene benefisio (Nehama) |
|
ofisio bovo no ay (Nehama) |
|
oganyo adv. |
השנה |
this year |
|
oganyo uvo buena rekolta (Nehama) |
|
ogurlí (t.) adj. |
ממוזל, שמביא אושר ומזל |
lucky, who brings happiness and luck |
|
ke te sea ogurlía i bien estrenada la kaza/la mobilia (Nehama) |
|
oído m. |
אוזן; חוש שמיעה, אבר שמיעה |
ear; sense of hearing, organ of hearing |
|
tener oído duro (Nehama) |
|
por un oido le entra, por el otro le sale (Nehama) |
|
le entro por el un oido , le salio por el otro (Moscona) |
|
dos oidos tengo, por el uno me entra por el otro me sale (Moscona) |
|
m'esta komiendo el oido, parese ke vo sintir algun haber (Moscona) |
|
avriti bueno los oidos (Moscona) |
|
oír v. |
שמע, הקשיב, האזין; ציית |
to hear, to listen; to obey |
|
oygan tus oidos lo ke dize la tu boka (Nehama) |
|
ojo m. |
עין |
eye |
|
ojos blus; ojos pretos; ojos vedres (Nehama) |
|
taparse un ojo para ver del otro (Nehama) |
|
mas kome el ojo ke la boka (Nehama) |
|
el ojo del ombre se inche solo kon un punadiko de tierra (Nehama) |
|
londje de ojos, londje de korasón (Nehama) |
|
el ojo ve, el alma dezea (Nehama) |
|
s'avren los ojos: este padre tiene diez ijos, todos de buena salud, (Nehama) |
|
s'avren los ojos: fulano ganó sinko mil liras de oro en un echo (Nehama) |
|
el ojo kiere ver bueno (Nehama) |
|
el ojo del patrón engodrese la gayina (Nehama) |
|
okazión f. |
הזדמנות; ארוע מיוחד (נשף, מסיבה) שיש להתהדר לקראתו; ''מציאה'' מיד שניה |
occasion; a special event to show off for; "Bargain" second hand |
|
la okazión faze el ladrón (Nehama) |
|
ola f. |
גל |
wave |
|
las olas de la mar (Nehama) |
|
olam (ebr.) m. |
עולם |
???? |
|
los djuustos de todos los puevlos tienen parte en olám abá (Nehama) |
|
olvidadozo adj. |
שכחן, מפוזר, מבולבל; קל דעת, פוחז, פזיז |
forgetful, absent-minded, confused; frivolous, reckless |
|
el Dio es tadriozo ma no olvidadozo (Nehama) |
|
olvidar/olvidarse v./v. refl. |
שכח, נשה |
to forget |
|
el fijo bueno no se echa a olvidar de la madre (Nehama) |
|
el fijo kerensiozo no se echa a olvidar de padre i madre (Nehama) |
|
el negro pagador se echa a olvidar de sus devdas (Nehama) |
|
los yernos se echan presto a olvidar de las es.huegras (Nehama) |
|
ombligo m. |
טבור |
navel |
|
al amigo fin al ombligo (Nehama) |
|
ayi le kortaron el umbligo (Moscona) |
|
la ke tiene butika debasho del umbligo, no se muere ni de ambre ni de frio (Moscona) |
|
ombre m. |
בן אדם, אדם, אנוש, איש, גבר |
male, human being, person, man |
|
el ombre arreyeva mas ke la piedra (Nehama) |
|
el ombre se faze el nombre (Nehama) |
|
vites al ombre, demanda por el nombre (Nehama) |
|
el ombre va fina onde puede i no onde kiere (Nehama) |
|
al ombre kon la palavra, al buey kon la kuedra (Nehama) |
|
el ombre propone, el Dio dispoza (Nehama) |
|
el ombre es de karne i sangre (Nehama) |
|
el ombre se goza el nombre (Nehama) |
|
el Dio krió al ombre el sezén dia (Nehama) |
|
los ombres se empatronaron de la tierra (Nehama) |
|
ondada f. |
חבטת גל, התנפצות גל; בחילה, קבס |
a wave hit, a wave crash; nausea |
|
las prenyadas sufren akorruto de ondadas (Nehama) |
|
onde adv. |
איפה, היכן; אצל, במקום ש- |
where; at |
|
onde está insistiendo, es ke ay alguna razón importante (Nehama) |
|
onde irás, asegún verás farás (Nehama) |
|
onde komen dos komen tres (Nehama) |
|
onde tiene los dientes tiene las mientes (Nehama) |
|
onde va la gruya va kon su negra ventura (Nehama) |
|
ondear v. |
העמיק; קיווה, דמיין לו כאפשרי |
to deepen; to hope, to imagine to himself as possible |
|
onde no se ondea sale (Nehama) |
|
onor f. |
כבוד |
honor |
|
fazer onor a sus parientes/a su maestro (Nehama) |
|
kien es de onor muere kon sitafón (Nehama) |
|
operasión f. |
ניתוח; ביצוע, מִבְצע, פעולה |
operation |
|
la operasión reushó, ma el hazino murió (Nehama) |
|
ora (1) f. |
שעון |
watch |
|
para ir en tal lugar se kiere una ora/una ora kon la ora en la mano (Nehama) |
|
ora (2) f. |
שעה |
hour |
|
oras de mediodía; oras de noche (Nehama) |
|
nada no kamina si no viene la ora del Dio (Nehama) |
|
orasión f. |
תפילה |
prayer |
|
kada buen djidió faze tres orasiones al día (Nehama) |
|
ordenar v. |
ציווה, הורה, פקד, גזר על; סידר; הזמין (סחורה); חיבר (שיר) |
to order; to compose (a song) |
|
odrenar boda/meza/ziafét/ (Nehama) |
|
oreja f. |
אוזן |
ear |
|
por una oreja me entra, por la otra me sale (Nehama) |
|
kien no siente a la mujerika se aretuerse la orejika (Nehama) |
|
orejal m. |
עגיל |
earring |
|
para yevar orejales se kiería burakado las orejas las ninyas yevavan orejales fin a sus kazamiento; kuando se kazavan no se metían mas orejales, porke se vestían a la kofia, a la djudaika (Nehama) |
|
oriya f. |
חוף, גדה; שפה, קצה, שוליים |
beach, shore; rim, edge, margin |
|
en la uriya de la mar (Moscona) |
|
ormiga f. |
נמלה |
ant |
|
el Dio tiene kuidado de una formiga, no se kiere dicho del fijo de ombre (Nehama) |
|
a la urmiga le da paso (Moscona) |
|
el dio tiene kargo i de la urmiga del kampo (Moscona) |
|
oro m. |
זהב, פז |
gold |
|
onde se mete el oro, arrelumbra (Nehama) |
|
se van el oro i el aver, keda el lodo a la paré (Nehama) |
|
todo lo ke briya no es oro (Nehama) |
|
prometer pasharikos d'oro (Nehama) |
|
sangre d'oro tiene de kombidar djente para un pranso i no tener ke pan i kezo para dar a komer (Nehama) |
|
otro adj. |
אחר, שונה, נבדל |
other |
|
kien de otro aspera se dezespera (Nehama) |
|
kon este vestido pareses otra persona (Nehama) |
|
oveja f. |
כבשה |
sheep |
|
el buey i la oveja todos en la mizma errema konseja (Nehama) |
|
ovra f. |
יצירה, עבודה, מעשה, מפעל; ארגון, אגודה; קופה |
creation, work, act, enterprise; organization, association; cash register |
|
el mundo es ovra del kriador (Nehama) |
|
este moble es ovra de tal lavorador (Nehama) |
|
el Dio te page según tus ovras (Nehama) |
|
en este fecho se pedrió ovra de mil liras (Nehama) |
|
oy adv. |
היום |
today |
|
oy esto aki, amanyana me vo a ir (Nehama) |
|
mas vale un guevo oy ke una gayina manyana (Nehama) |
|
oya f. |
סיר, קערה, קדרה; כור היתוך |
pot, bowl, cauldron; melting pot |
|
para kada oya ay su tapadera (Nehama) |
|
ni oya deskuvierta ni kaza sin puerta (Nehama) |
|
oyada f. |
תכולת הסיר |
the contents of the pot |
|
una oyada d'arroz (Nehama) |
|
ozadía f. |
העזה, תעוזה, אומץ לב; עזות מצח |
dare, boldness, courage; shamelessness |
|
de tener la uzadia de avlar semejante! (Moscona) |
|
pacha f. |
איזון (במשחק), פיפטי פיפטי |
balance (in a game), fifty fifty |
|
pachás blankas no visten kalsas (Nehama) |
|
kien te dió pachás te dió miel, kien te dió leche te dió fyel (Nehama) |
|
kien no tiene meoyo ke tenga pachás (Nehama) |
|
espande la pachá fina onde t'alkansa la kolcha (Nehama) |
|
pachá (t.) f. |
שוק, רגל |
leg (below the knee) |
|
kada karnero por su pacha s'enkolga (Moscona) |
|
ken te dio leche te dio fiel, ken te dio pachas te dio miel (Moscona) |
|
padre m. |
אב, אבא |
father |
|
tal padre, tal fijo (Nehama) |
|
kuando el padre da al fijo, rie el padre i rie el fijo; kuando el fijo da al padre, yora el padre i yora el fijo (Nehama) |
|
el padre se kome la karne (Nehama) |
|
fazer un fijo sin padre ni madre i embiarlo a la eshkola (Nehama) |
|
mi padre me kazava i yo no lo savía (Nehama) |
|
a padre guadrador fijo gastador (Nehama) |
|
estar sin padre ni madre ni perro ke ladre (Nehama) |
|
vestirse kom'al tiempo de muestros padres (Nehama) |
|
bindision de padre se konfirma (Moscona) |
|
el padre del novio trusho muncho (Moscona) |
|
los bienes de mi padre tapan mi korkova (Moscona) |
|
no sea ke es bien de tu padre! (Moscona) |
|
padrucho m. |
אבא'לה |
daddy |
|
inchi padrucho bevi ermanucho (Moscona) |
|
pae (t.) m. |
מצב, מעמד |
situation, status |
|
vinimos en pae de zinganos (Moscona) |
|
paga f. |
שכר, תשלום, משכורת, תגמול, גמול, תמורה, פרעון |
salary, payment, reward, recompense, return, repayment |
|
en paga de bien, topar mal (Nehama) |
|
en paga de un azno ató un kavayo (Nehama) |
|
su buena paga terná del Dio (Nehama) |
|
lavorar kon su buena paga, no por kavod del Dio (Nehama) |
|
detener las pagas (Moscona) |
|
toma buena paga (Moscona) |
|
de buena paga me esta aziendo en trompiesos (Moscona) |
|
a kada empiego su paga (Moscona) |
|
pagador/dera n. |
שלם, גזבר; משלם |
cashier, treasurer; paying |
|
a mal pagador buen arrekavdador (Nehama) |
|
biva el pagador tambien i el arekavdador (Moscona) |
|
pagamiento m. |
תשלום, פרעון |
payment |
|
este mez tengo munchos pagamientos (Moscona) |
|
pagante adj. |
משתלם; שמשלם, חייב בתשלום |
lucrative; who pays, must pay |
|
es un fecho pagante (Nehama) |
|
un elevo pagante (Nehama) |
|
pagar v. |
שילם, פרע, פרע את החשבון, שילם שכר ל- |
to pay, to pay off, to pay off the bill, to pay wages to |
|
pagar devdas (Nehama) |
|
paga al ke deves, saves lo ke tienes (Nehama) |
|
kien paga el peshe adelantado lo kome fedido (Nehama) |
|
el mal pagar mata al emprestar (Nehama) |
|
kien paga komanda (Nehama) |
|
fazer asperar por pagar para ke arrogen por tus vidas (Nehama) |
|
pagan djustos por pekadores (Nehama) |
|
pagarse de la razon (Moscona) |
|
esto pronto por pagar kualsiker presio (Moscona) |
|
el dio ke te page por tu negrigura (Moscona) |
|
paga lo ke deves, savras lo ke tienes (Moscona) |
|
le vo pagar kon su demaziado (Moscona) |
|
ken paga el pishkado de adelantado, se lo ko;e fedido (Moscona) |
|
pagami lo ke me deves, ke lo ke te devo en kuenta sta (Moscona) |
|
pagavle adj. |
בר פרעון, שיש להחזירו, שיש לפרעו |
payable |
|
pagavle en tres ratas (Moscona) |
|
pago m. |
שכר, גמול, תשלום |
payment |
|
merkar una ropa por tres pagos (Nehama) |
|
estamos pagos! (Moscona) |
|
paja f. |
חציר, שחת, קש, תבן; קשית; כינוי לאוכל תפל וחסר טעם |
hay, straw; a nickname for bland and tasteless food |
|
mucha paja i poko trigo (Nehama) |
|
una paja detiene un molino (Nehama) |
|
este anyo la paja esta falta (Moscona) |
|
la fasulia esta paja (Moscona) |
|
mozos paja no komemos! (Moscona) |
|
el se trae la paja, el se la kome (Moscona) |
|
es komo bushkar alguja en la paja (Moscona) |
|
pajaza f. |
סוכה |
hut |
|
el ganado repoza en la pajaza (Moscona) |
|
paketo (it.) m. |
חבילה, חפיסה, צרור |
a pack, a bundle |
|
un paketo de ropa (Nehama) |
|
pala (1) f. |
כף לתנור, מירדה, יעה; את |
shovel |
|
kon la pala se arrekoje la tierra ke kita la kazmá (Nehama) |
|
pala d'enfornar (Nehama) |
|
de la pala al orno (Moscona) |
|
pala (2) f. |
כתף |
shoulder |
|
tengo las palas doloriozas (Moscona) |
|
palada f. |
תכולת הכף, תכולת המירדה |
the contents of the shovel |
|
el orno es chiko i se inche kon tres paladas (Moscona) |
|
paladar m. |
חיך |
palate |
|
a kada paladar su gargajo es dulse (Nehama) |
|
kada uno kome a savor de su paladar (Moscona) |
|
kada mogo para su paladar es dulse (Moscona) |
|
paladear v. |
טעם אל חיך, נהנה מן הטעם |
to enjoy the taste |
|
deshame paladear la kuchara de dulse (Nehama) |
|
palamida (gr.) f. |
פלמידה (סוג דג), טונה; לשון |
bonito (fish), tuna (the fish); tongue |
|
ya me salio la palamida (Moscona) |
|
palasio m. |
ארמון, טירה, פלטין; היכל, דביר |
palace |
|
el palasio del rey (Nehama) |
|
palavra f. |
מילה, דיבור, כשרון הדיבור; שפה; מונח |
word, speech, eloquence; language; term |
|
mucha palavra, poka palavra (Nehama) |
|
una palavra trava la otra/las palavras son komo las serezas, la una trava a las otras (Nehama) |
|
las palavras tienen kuatro kantonadas (Nehama) |
|
ni palavra ni piedadra no atornan atrás (Nehama) |
|
la palavra faze la diferensia entre los ombres i los animales (Nehama) |
|
raportar una konversasión palavra por palavra (Nehama) |
|
tengo de avlar dos palavras (Moscona) |
|
avlara medias palavras (Moscona) |
|
fulano es de pokas palavras (Moscona) |
|
este no save otro mas ke palavras (Moscona) |
|
no te gastes las palavras en baldes (Moscona) |
|
de este no asperes ni palavra mala ni echo bueno (Moscona) |
|
la palavra es palavra (Moscona) |
|
palavrikas dulses ke alkavo salen fiel (Moscona) |
|
las palavras entre es.huenyos ni azen ni dezazen (Moscona) |
|
paleta f. |
טבלת צבעים, פאלטה; כף טייחים, מרית; יעה, מחתה; את; להב משוט |
palette; trowel, spatula; pan; shovel; oar blade |
|
echa dos paletas al eshporah (Moscona) |
|
paliko m. |
מקלון, קנה, גבעול; אטב, מקל כביסה |
small stick, reed, stalk; clothespin |
|
los palikos de la ora no kedan de kaminar (Nehama) |
|
palma f. |
כף יד; דקל, תומר, תמר |
palm, hand; date palm |
|
eskrito esta en la palma lo ke tiene ke sufrir el alma (Nehama) |
|
yevar en palmas (Moscona) |
|
al prove espande tus palmas kon dadivas por ke seas bindicho en toda echa de tus manos (Moscona) |
|
ya esta eskrito en la palma lo ke tiene ke yevar la alma (Moscona) |
|
por tanto no komen los ijos de israel el niervo enkojido ke esta sovre la palma de la anka asta este dia (Moscona) |
|
palmadas f. pl. |
מחיאות כפיים, תשואות; מכות |
applause; beatings |
|
tomar en palmetas (Moscona) |
|
palmo m. |
טפח |
hand breadth |
|
a un palmo de leshura (Moscona) |
|
kedar kon un palmo de nariz (Moscona) |
|
palo m. |
מקל, אלה, מטה, מוט, כלונס; עץ (החומר) |
a stick, a club, a staff, a pole, a stake; wood (the material) |
|
de tal palo, tala estía (Nehama) |
|
nasen palos para endorar; nasen palos para aharvar (Nehama) |
|
asembra palos para ke te aharven (Nehama) |
|
en kazal sin perros kamina kon palo (Nehama) |
|
ya se podra dar al palo, yo de lo mio no shashireo (Moscona) |
|
el paliko vino de ganedem (Moscona) |
|
le vo amostrar de ke palo se aze la kuchara (Moscona) |
|
torna mushiko por el paliko (Moscona) |
|
a la manyana lo toparon palo seko (Moscona) |
|
vites al malo, apareja el palo (Moscona) |
|
el palo tuerto, la lumbre lo enderecha (Moscona) |
|
palpón/es m./pl. |
גישוש באפילה |
groping in the dark |
|
en la aliskuridad estuve kaminando a palpones komo los siegos (Moscona) |
|
pan m. |
לחם, פת |
bread |
|
a pan duro diente agudo (Nehama) |
|
pan kon sal i pan kon savor (Nehama) |
|
pan i kezo i tanyedores i no gayina kon dolores (Nehama) |
|
mas vale pan kon amor ke gayina kon sitafón (Nehama) |
|
mas vale pan solo kon paz ke gayina kon agra (Nehama) |
|
este pan es para este kezo (Nehama) |
|
el ke tiene pan al sesto, ni farto ni fabrento (Nehama) |
|
el pan de la vezina es melezina (Nehama) |
|
el ke tuvo lumbre bivió, el ke tuvo pan murió (Nehama) |
|
pan kon borajos, kezo sin burakos (Nehama) |
|
el rey korta kavesas, pan no korta (Nehama) |
|
pan kon pan se rie el Dio (Nehama) |
|
pan solo aze la boka d'oro i el kuliko godro (Nehama) |
|
pan i kezo ama la kara riendo (Moscona) |
|
menesterozo komo el pan de la boka (Moscona) |
|
pan para mil anyos! (Moscona) |
|
mi pan i mi pishkadiko (Moscona) |
|
pan dulse no m'esta dando (Moscona) |
|
me se amargo el pan (Moscona) |
|
por este pan del dio (Moscona) |
|
el pan ke me siege (Moscona) |
|
traedme un pan kaente, metemeldo enfrente, ke yo por el puedo djurar (Moscona) |
|
tanyir de un dia, guay del pan al otro dia (Moscona) |
|
panadero m. |
אופה, נחתום; מפיץ לחם |
baker; bread distributor |
|
mayoral de los panaderos (Moscona) |
|
el ijo del panadero levadura mos demanda (Moscona) |
|
panal m. |
חלת דבש, יערת דבש |
honeycomb |
|
komo panal de miel gotean tus lavios (Moscona) |
|
panarís/panariz m. |
מורסה, פארונקל; אבעבועה בקצה החוטם |
abscess; blister on the tip of the snout |
|
esta un panariz para patlear (Moscona) |
|
pandero m. |
תוף מרים, טמבורין |
Miriam drum, tambourine |
|
kuando el prove va kazar se rompe el pandero (Nehama) |
|
pandjá/pandjar (t.) m. |
סלק אדום |
beet |
|
de la verguensa se izo pandjar (Moscona) |
|
panpán m. |
(בלשון ילדותית:) מכות בטוסיק |
(in childish language:) hits in the butt |
|
dar panpán al kuliko (Nehama) |
|
pantalón/es m. |
מכנסיים |
pants, trousers |
|
pantalón estrecho sin devente al pecho (Nehama) |
|
toda la vida esta kon entojos en el pantalon (Moscona) |
|
panyetes m. pl. |
תחתונים; מלבושים |
underpants; clothes |
|
i az a eyos panyetes de lino (Moscona) |
|
panyo m. |
בד, ארג, אריג; לבוש |
fabric; clothing |
|
arremetida tu panyo lo yevarás otro un anyo; arremendalo otra vez lo yevarás otro un mez (Nehama) |
|
no lo agas bala de panyo (Moscona) |
|
los panyos dan onores (Moscona) |
|
un panyo aremendado tura munchos anyos (Moscona) |
|
papara/paparika (t.) f. |
ארוחה דלה (דייסת לחם), דייסת לחם בשמן וגבינה |
a poor meal (bread porridge), bread porridge with oil and cheese |
|
la suegra a la nuera: para kien es esta paparra? la nuera a la suegra: -para (n)eya sinyora suegra -la suegra: para mi es esta paparrika? (Nehama) |
|
endjuntos komieron la paparika (Moscona) |
|
papás (gr.) m. [pl.: papazim] |
כומר (יווני אורתודוכסי) |
priest (Greek Orthodox) |
|
el papas ya pasa, kon las kodas anchas; a(n)el ke le kaygan, a mi ke kreskan (Nehama) |
|
el papaz no se kaza, de kirinti se pasa (Moscona) |
|
si no estas kontente akeshate al papaz ermeni (Moscona) |
|
ya se entezaron siete papazim (Moscona) |
|
papasiega f. |
עטלף |
bat |
|
djugar a la papa-siega (Moscona) |
|
kaminar a la papa-siega (Moscona) |
|
papeado adj. |
סמיך (תבשיל) |
thick (stew) |
|
al djudio dale papeadiko (Moscona) |
|
papearse v. refl. |
נעשה סמיך, כלו נוזליו (תבשיל על האש) |
to become thick, to make run out of liquid (stew on the fire) |
|
mete la komida ke se vaya papeando (Moscona) |
|
papearse en la kama (Moscona) |
|
papel m. |
נייר; שטר כסף |
paper; money banknote |
|
del djuzgo trusheron un papel (Moscona) |
|
papelada f. |
ערימת נייר, גל ניירות חסרי ערך; תכולת גביע נייר |
a pile of paper, a pile of worthless papers; contents of a paper cup |
|
lo ke es esta toda papelada por la tierra? (Moscona) |
|
papeliko m. |
פיסת נייר; ברפואה עממית: אבקת תרופה ארוזה בפיסת נייר |
piece of paper; in folk medicine: medicinal powder |
|
el dotor me dio unos papelikos ke me trusheron la salú (Nehama) |
|
tomar papelikos (Nehama) |
|
papo m. |
זפק, מוראה; קיבה |
goiter; stomach |
|
ni se kome todo lo ke ay en el plato, ni se dize todo lo ke ay en el papo (Moscona) |
|
papú (gr.) m. |
סבא; ישיש |
grandfather; old man |
|
aferró una kalada, unos fríos del papú del padre (Nehama) |
|
unas peras de papu el padre, kada una tantas (Moscona) |
|
papusha (rum.) f. |
בובה |
doll |
|
es una papusha (Moscona) |
|
par m. |
זוג |
pair |
|
un par de guantes (Nehama) |
|
un par de kalsas (Nehama) |
|
un par de kundurias (Nehama) |
|
un par de pantuflas (Nehama) |
|
un par de sávanas (Nehama) |
|
un par de kultukes (Nehama) |
|
un par d'orejales (Nehama) |
|
un par de manías (Nehama) |
|
un par de botones de mangas (Nehama) |
|
un par de mangas (Nehama) |
|
un par d'entojos (Nehama) |
|
un par de bragas (Nehama) |
|
el Dio te page a pares dublados, triplados, tresdublados! (Nehama) |
|
ya stan un par muy uygun (Moscona) |
|
ke te sea de avizo i no digas ke en supito fuimos en par de ti (Moscona) |
|
para prep. |
בשביל, למען, כדי ש-, ל-, לכיוון, לקראת |
for, in order to, to, towards |
|
akorer para arremediar al prove (Nehama) |
|
déshalo para manyana (Nehama) |
|
el kuchiyo vale para kortar (Nehama) |
|
grito para ke me sientan (Nehama) |
|
agua para las plantas (Nehama) |
|
es bueno para la salud (Moscona) |
|
kariola para echar (Moscona) |
|
paras para la kira (Moscona) |
|
no tiene unyas para araskarse (Moscona) |
|
ke lo kulanees para bien (Moscona) |
|
kal para enkalar (Moscona) |
|
partio para el kazal (Moscona) |
|
para tehiat a-metim (Moscona) |
|
sos muy chiko para saver todo (Moscona) |
|
estar para kaer (Moscona) |
|
esta para parir (Moscona) |
|
pará (t.) f. |
מטבע עות'מני; כסף |
Ottoman coin; money |
|
la pará va i viene (Nehama) |
|
pará hazina no se piedre (Nehama) |
|
no vale ni una par? burakada (Moscona) |
|
mas vale tener onor en plasa ke par?s en kasha (Moscona) |
|
toda la vida le faltan trenta par?s para adjustar el grosh (Moscona) |
|
las par?s son redondas, van i vienen (Moscona) |
|
parabienes m. pl. |
איחולים, ברכות |
best wishes, greetings |
|
i parabien es profesor! (Moscona) |
|
paradizo (it.) m. |
גן עדן; כינוי למקום נעים ומלא קסם |
paradise; nickname for a pleasant and magical place |
|
ke su alma repoze en el paraizo (Moscona) |
|
parar v. |
עמד, עצר |
to stand, to stop |
|
mira bien i para mientes (Nehama) |
|
non, ke se pare por nos (Moscona) |
|
ma su madre parava mientes a la koza (Moscona) |
|
paratraz adv. |
אחורה |
backwards |
|
no mires paratras (Moscona) |
|
ansina va reushir paratras! (Moscona) |
|
pared/paré m. |
קיר, כותל |
wall |
|
las paredes tienen oídos (Nehama) |
|
azerse todo paré i nada puerta (Nehama) |
|
kien kamina derecho topa a la paré (Nehama) |
|
se enserro entre kuatro paderes (Moscona) |
|
kitar kon la pader basha (Moscona) |
|
las paderes tienen uidos (Moscona) |
|
parentesko m. |
קרבה משפחתית, שְאֵרוּת |
family kinship |
|
vate detu tierra i de tu parentesko (Moscona) |
|
pareser m. |
מראה, הופעה; עמדה, דעה, שיפוט |
appearance; position, opinion, judgment |
|
las kozas no son según paresen (Nehama) |
|
parese ke va fazer luvia (Nehama) |
|
le paresió peshalado, se lo echo en un bokado (Nehama) |
|
pareser/se v. |
דמה, נדמה, נראה כ-; הופיע |
to resemble, to appear as; to appear |
|
los primos se paresen (Moscona) |
|
komo te parese? (Moscona) |
|
no te pareska ke [...] (Moscona) |
|
lo ke parese ke no es ijo de este padre (Moscona) |
|
si no parese ke es bien de su padre (Moscona) |
|
parida f. |
יולדת |
giving birth |
|
parida de un ninyo/parida de una ninya (Nehama) |
|
la parida ya estuvo liviana (Moscona) |
|
la parida esta bien i el krio tambien (Moscona) |
|
paridera f. |
יולדת, ולדנית |
giving birth, often gives birth |
|
entrimientez yo sto paridera (Moscona) |
|
parido m. |
בעל היולדת, אבי הבן/בת; (במשחק:) המפסידן הראשי; (בבילוי:) מי שמשלם עבור הכל |
the husband of the woman giving birth, the father of the son/daughter; (in a game:) the main loser; (in entertainment:) the one who pays for everything |
|
ya viene el parido al dip de la kama (Moscona) |
|
paridura f. |
לידה |
birth |
|
paridura de ijo bizradel (Moscona) |
|
pariente m. |
קרוב, קרוב משפחה; מקורב |
relative, close relative; close friend |
|
inga minga pariente de mi karkanyal (Nehama) |
|
mas valen dientes ke parientes (Nehama) |
|
mas valen dientes ke parientes (Moscona) |
|
ken kons.huegra kon parientes apreta dientes (Moscona) |
|
los parientes vinieron para la boda (Moscona) |
|
parientez f. |
קרבה משפחתית |
family relationship |
|
no tenemos dinguna parientez (Moscona) |
|
ombre no puede vijitar a mujer hazina ke no es su parientez (Moscona) |
|
parir v. |
הוליד/ילדה |
to give birth |
|
kien parió ke mesha (Nehama) |
|
kien no parió no se adolorió (Nehama) |
|
guay de las yervas de parir kuando no se traen kon si (Nehama) |
|
tu stuvistes al djugo, yo stuve pariendo (Moscona) |
|
mama dami almishada kon pan! - agora te la vo parir (Moscona) |
|
deznudo asegun lo pario su madre (Moscona) |
|
un sako de chinchas ke pariera su madre i no a este ugursuz (Moscona) |
|
madre ke pario kulevros se apiado de eyos (Moscona) |
|
parirse v. refl. |
נולד, בא לעולם |
to be born |
|
se pario un ijo de beyas kolores (Moscona) |
|
parladear (t.) v. |
התפוצץ; שילם בעל כרחו |
to explode; to pay reluctantly |
|
ya me parladeo las tripas (Moscona) |
|
no me agas parladear (Moscona) |
|
parlak (t.) adv. |
בצורה בהירה, בבירור |
Clearly |
|
asender un parlak (Nehama) |
|
amatar un parlak (Nehama) |
|
parnasá (ebr.) f. |
פרנסה, מחיה, תזונה, מזון |
livelihood, sustenance, nutrition, food |
|
ya se va kitando la parnasa (Moscona) |
|
somos rogadores por parnasa tova (Moscona) |
|
Paró (ebr.) adj. |
רשע, ''פרעה'' |
evil, "Pharaoh" |
|
ni Paró alkansó su grandeza (Nehama) |
|
parparear (t.) v. |
התבלט, התהדר, התפאר |
to stand out, to flaunt, to boast |
|
este tiene mania de parparear (Moscona) |
|
azela esta soba parparear (Moscona) |
|
parparlí (t.) adj. |
הדור, מרשים, מעורר כבוד |
classy, ??impressive, awe-inspiring |
|
la soba esta parpari (Moscona) |
|
akeyos gazes estavan parpari (Moscona) |
|
parte f. |
מנה, חלק; אזור; צד |
portion, part; area; side |
|
tomar parte a un divertimento (Nehama) |
|
tomar parte a una ovra de bienfezensia (Nehama) |
|
la parte derecha/la parte istiedra (Nehama) |
|
azer parte de un grupo (Nehama) |
|
azer parte de un klub (Nehama) |
|
es de la buena parte (Nehama) |
|
no tener ni arte ni parte (Nehama) |
|
a parte ke es bovo del Dio, es i ramay (Nehama) |
|
a parte ke ya resivió su buena paga, kiere i para bever (Nehama) |
|
meter paras a parte (Nehama) |
|
yo tambien tengo parte en la hevra (Moscona) |
|
azelo en diez partes (Moscona) |
|
la parte del leon (Moscona) |
|
la mayor parte de los [...] (Moscona) |
|
sin parte, kon parte (Moscona) |
|
echar a la parte (Moscona) |
|
partensia f. |
עזיבה, יציאה, נסיעה, הפלגה, זינוק |
departure, journey, sailing, leap |
|
la partensia esta en mi mano, la tornada en las manos del dio (Moscona) |
|
partida f. |
חלק, מנה; חטיבה, מפלגה, קבוצה מקצועית; סבוב במשחק; חבילה; יציאה, הפלגה |
part, portion; division, party, professional group; round in a game; package; departure, voyage |
|
djugar una partida de kartas (Nehama) |
|
djugar una partida de tavla (Nehama) |
|
es indjinier muy huerte en su partida (Nehama) |
|
una partida de la kaza es para dormir (Nehama) |
|
una partida de ropa (Nehama) |
|
aguas pasadas no muelen (Nehama) |
|
una partida de la djente (Moscona) |
|
la partida esta a tu dispozision (Moscona) |
|
avrir or serrar las partidas (Moscona) |
|
partido m. |
מפלגה; צד; ''שידוך'' (כינוי לבחור/ה מועמד/ת לשידוך) |
party; side; ''matchmaker'' (a nickname for a candidate for matchmaking) |
|
tomo un partido todo lo ke ay de mijor (Moscona) |
|
partikolar adj. |
מיוחד, ייחודי, בלעדי; אישי |
special, unique, exclusive; personal |
|
tiene su fayton partikular (Moscona) |
|
partir v. |
עזב, יצא, יצא לדרך, נסע, הפליג; חתך, חצה |
to leave, to go out, to set out, to travel, to sail; to cut, to cross |
|
partir melón (Nehama) |
|
partir pan (Nehama) |
|
kon una dada no se parte un lenyo (Moscona) |
|
partio al ajeno (Moscona) |
|
nuestro enimigo se parta komo la kashka de la muez (Moscona) |
|
no partio ni una lagrima (Moscona) |
|
partirse v. refl. |
נחצה, נחתך, נבקע; יצא, יצא לדרך, |
to be crossed, to be cut, to split; to set out |
|
se partio la kavesa (Moscona) |
|
partisipar v. |
השתתף, נטל חלק |
to participate |
|
partisipar a la alegria (Moscona) |
|
parto m. |
לידה |
birth |
|
tambien a las prenyada les toman los partos i los van pariendo enmedio los kampos (Moscona) |
|
pasa f. |
צימוק |
raisin |
|
una kara una pasika (Moscona) |
|
el novio ke tomo es una pasa de miel (Moscona) |
|
pasada f. |
מעבר; שכחה |
passage; oblivion |
|
tiene buena pasada (Moscona) |
|
te kontare ke pasada me paso (Moscona) |
|
pasadero adj. |
עובר, חולף, זמני; בר מעבר |
passing, temporary; transitory |
|
loke es este pasadero i tornadero? (Moscona) |
|
pasado adj. |
שחלף, שעבר |
that passed |
|
el mez pasado (Nehama) |
|
aguas pasadas no muelen (Nehama) |
|
los tiempos pasados (Nehama) |
|
kontar males pasados (Nehama) |
|
ya es pasado de dos (Moscona) |
|
pasado de bueno (Moscona) |
|
pasado de siguro (Moscona) |
|
pasado sea! (Moscona) |
|
pasado m. |
עבר, זמן עבר |
past, past tense |
|
para lo pasado no ay remedio (Nehama) |
|
pasaje m. |
מעבר, פסאז', פרוזדור; פיסקה |
passage, corridor; paragraph |
|
el pasaje esta serrado (Moscona) |
|
los pasajes de la vida (Moscona) |
|
pasaporto (it.)/pasaporte/ m. |
פספורט, דרכיה, תעודת מסע |
passport, travel document |
|
afirmar el pasaporto (Moscona) |
|
pasar v. |
עבר, חלף, חצה; בילה |
to pass, to pass by, to cross; to spend time |
|
pasar la mar (Nehama) |
|
por esta kaleja no pasa alma biva/no pasa ni gato (Nehama) |
|
pasar de un piano al otro (Nehama) |
|
pasar un ponte (Nehama) |
|
pasar un rio (Nehama) |
|
pasa por mi kaza! (Nehama) |
|
pasí a ver a mi madre (Nehama) |
|
del pasarlo al kontarlo se piedre la metad (Nehama) |
|
mal pasando, bien asperando (Nehama) |
|
i reyes pasan (Nehama) |
|
pasa punto pasa mundo (Nehama) |
|
pasar por loko (Nehama) |
|
pasar por mudo (Nehama) |
|
si aznedad me pasa, para ke kiero el erremo sehel (ebr.) (Nehama) |
|
ya me pasó la fambre (Nehama) |
|
ya le pasó la marekía (Nehama) |
|
ya me pasó la gana (Nehama) |
|
ya me pasó la dolor (Nehama) |
|
ya me pasó el estilo (Nehama) |
|
es defendido de pasar (Moscona) |
|
me paso de tino (Moscona) |
|
pasar de largo (Moscona) |
|
pasar la lishion (Moscona) |
|
pasar la mansevez (Moscona) |
|
no me esta pasando (Moscona) |
|
de mi ke pase (Moscona) |
|
pasarse v. refl. |
קרה, התרחש; הלך לו, הסתדר |
to happen, to occur; t went well for him |
|
pasarse por riko (Nehama) |
|
pasarse por avokato (Nehama) |
|
pasarse por médiko (Nehama) |
|
pasarse a kaza mueva (Moscona) |
|
pasarse kon lo ke tiene la persona (Moscona) |
|
lo ke me la pasi es esto (Moscona) |
|
ainda no me pasa (Moscona) |
|
les paso el gato preto (Moscona) |
|
los dos no se pasan (Moscona) |
|
pasatiempo m. |
בילוי, בידור, שעשועים |
recreation, entertainment, amusements |
|
afuero de la kavane, otro pasatiempo no tenemos (Moscona) |
|
pasavle adj. |
עביר; מניח את הדעת, מתאים |
passable; reasonable, suitable |
|
ropa pasativle i ganansioza (Moscona) |
|
los hahamim hueron aziendo livros de moral en kada tiempo, lo pasavle para su dor (Moscona) |
|
pasearse v. refl. |
התהלך, הלך לטיול, טייל, שוטט, הלך בטל, טייל להנאתו |
to walk, to go for a walk, to stroll, to wander, to walk idly, to stroll for pleasure |
|
pasearse por los kampos (Nehama) |
|
pasearse por la guerta (Nehama) |
|
pasensia f. |
סבלנות, אורך רוח |
patience |
|
kien pasensia terná de la foja del arvol vestirá (Nehama) |
|
la pasensia es media sensia (Nehama) |
|
el Dio ke le mande pasensia/pasensia ke l'embíe el Dio! (Nehama) |
|
ten pasensia! (Moscona) |
|
ya pedri la pasensia (Moscona) |
|
para el bien se kere sensia, para el mal pasensia (Moscona) |
|
paser v. |
רעה |
to graze, to shepherd |
|
por paser a ovejas de su padre (Moscona) |
|
pashá (t.) m. |
פאשה, פחה (תואר תורכי עות'מני); גנרל; כינוי חיבה לאדם אהוב |
Pasha (Ottoman Turkish title); general; affectionate nickname for a loved one |
|
la karne la mas dura se korta pashá yibí kon un kuchiyo bien esmolado (Nehama) |
|
es un pasha por ijo (Moscona) |
|
ayde pasha de la madre (Moscona) |
|
daviko pasha, traeme dos kuvas de agua (Moscona) |
|
pasham! (t.) interj. |
טעות בידך! |
You made a mistake! |
|
pasham, no es komo dizes tu! (Nehama) |
|
pashareta f. |
עוף |
bird |
|
ke komitesh? - pasharetas (Moscona) |
|
pásharo/pasharó m. |
ציפור, עוף |
bird |
|
el mas grande pásharo se abate kuando le detienen las dos alas (Nehama) |
|
mas vale un pásharo en la mano ke dos bolando (Nehama) |
|
pasión f. |
סבל, כאב, מכאוב, ייסורים; תשוקה עזה, תאווה, חשק, להיטות |
suffering, pain, anguish; intense desire, lust, desire, eagerness |
|
la pasion del djugo (Moscona) |
|
pasion por la muzika (Moscona) |
|
pasionar v. |
הלהיב, הלהיט; התאווה |
to excite, to heat up; to desire |
|
el echo Dreyfus avia pasionado el mundo entero (Nehama) |
|
paslaná (t.) f. |
לכלוך, זוהמה |
dirt, grime |
|
akel fustan - paslana! (Moscona) |
|
paso (1) m. |
צעד, שעל; מידת צעד; הליך; תוקף; שם טוב, יוקרה; זכות מעבר, כרטיס מנוי בתחבורה ציבורית |
step; measure of step; procedure; validity; good name, prestige; right of passage, public transportation pass |
|
este artikolo kedó de tener paso (Nehama) |
|
a dos pasos de lugar (Moscona) |
|
primeros pasos (Moscona) |
|
paso i butika (Moscona) |
|
a kada paso (Moscona) |
|
alargar el paso (Moscona) |
|
no da ni un paso sin [...] (Moscona) |
|
de este paso [...] (Moscona) |
|
aves de paso (Moscona) |
|
al ke fue, sus pasos se le veen kurtos (Moscona) |
|
pastel m. |
בצק, עיסה; פשטידה; פסטל, ציור בצבעי פסטל |
dough; pie; pastel, pastel painting |
|
pastel de poyo (Nehama) |
|
pastel de kalavasa (Nehama) |
|
pastel de merendjena (Nehama) |
|
pasteliko i banyo ke no mos manke todo el anyo (Moscona) |
|
pasto m. |
טעם; עודף שומן; מרעה, רְעִיָה, שדה מרעה, אחו |
taste; excess fat; pasture, grazing, pasture field, meadow |
|
pasto tiene ke novio no venga a los kidushim (Nehama) |
|
no deshar tomar pasto (Nehama) |
|
ovejas de tu pasto (Moscona) |
|
kuando es kon limon la agristada tiene otro pasto (Moscona) |
|
pastrafucho m. |
תבשיל |
stew |
|
zahud de shabat: pastrafucho i pastel; peshkado i el guevo enhaminado, kon salero i pimentel (Moscona) |
|
pasuk (ebr.) m. |
פסוק |
verse |
|
ansi disho el pasuk (Moscona) |
|
pasul (ebr.) adj. |
פסול, חסר ערך |
invalid, worthless |
|
el etrog sin la koronika es pasul (Moscona) |
|
pata f. |
ברווזה; (המוני:) אבר המין של האשה/גבר |
duck; (vulgar:) female/male genitals |
|
komer patas kon merendjena (Moscona) |
|
patada f. |
עקבות; בעיטה; נקישת עקבים; צעד, שעל; רקיעה |
footsteps; kick; click of heels; step; stamping with feet |
|
despues de Hanuká los dias kresen de una patada de gayo (Nehama) |
|
sentir la patada konosida de uno (Nehama) |
|
de la patada la madre endevina la venida de kada fijo (Nehama) |
|
no agas patadas ke agora estamos eskapando d'espondjar (Moscona) |
|
de mi patada haire ke veas (Moscona) |
|
kuanto ermozas son las patadas de esta muchacha (Moscona) |
|
pataleando adj. |
מפרכס |
has spasms |
|
lo desho pataleando de yorar (Moscona) |
|
patalear v. |
פרכס, פרפר, פיזז, כרכר, התנועע |
to twitch, to flutter, to wiggle |
|
ni buye ni patalea (Moscona) |
|
patladear/se (t.) v./v. refl. |
התפוצץ, התנפץ, ''התפוצץ'' (מעצבים/ מקנאה/ מרוב אכילה) |
to explode, to shatter, to ''explode'' (from jealousy/from overeating) |
|
ya me patladeo la fiel (Moscona) |
|
patlak (t.) m. |
התפוצצות, פיצוץ |
explosion, detonation |
|
ya dio el patlak (Moscona) |
|
patlear/patleyar (t.) v. |
פוצץ, ניפץ; התבקע, התפוצץ; ירה |
to blow up, to shatter; to burst, to explode; to shoot |
|
patlear kon rebolver (Moscona) |
|
no m'espanto, ya tengo la fiel patleada (Moscona) |
|
no m'esta aziendo patlear (Moscona) |
|
la sensia entera echo en patlear (Moscona) |
|
patlearse/patleyarse (t.) v. refl. |
התפוצץ, התנפץ |
to explode, to shatter |
|
se kayo, se patleo la kavesa (Moscona) |
|
esta kavesa dize ke me se va patlear (Moscona) |
|
la piedra se patlea, el ombre no (Moscona) |
|
pato m. |
ברווז |
Duck |
|
pato kuriendo, gato asegiyido (Nehama) |
|
muera pato, muera farto (Nehama) |
|
la vizinika vuestra es un buen pato (Moscona) |
|
mira pato ke esta pasando (Moscona) |
|
patraka (fr.) adj. & m. |
חולני, חלוש, כואב בכל גופו |
sickly, weak, aching all over his body |
|
estar entero una patraka (Nehama) |
|
patrón m. |
אדון; מעביד, מעסיק, בוס; בעלים; תומך |
patron |
|
a la gayinika del patrón no se dize kish (Nehama) |
|
kada koza tiene su patrón (Nehama) |
|
ata al azno ande kere el patron (Moscona) |
|
patrulia f. |
משמר, סיור, פטרול |
patrol |
|
las patrulias azen voltas las noches (Nehama) |
|
paveza f. |
שביב אש, רמץ, ניצוץ |
spark |
|
tomad a vos inchimiento de vuestros punyos paveza de ornaja i la esparza moshe a los sielos a ojos de paro (Moscona) |
|
pay (t.) m. |
חלק, מנה |
portion |
|
kada uno tomo su pay (Moscona) |
|
payís/payiz f. |
ארץ, מדינה |
country, state |
|
en el paez ke irás, asegún verás farás (Nehama) |
|
paz f. |
שלום |
peace |
|
ke el Dio de paz en los reinados (Nehama) |
|
ke ayga paz en el mundo (Moscona) |
|
kuando estan en paz la shuegra i la nuera? - kuando el azno suve la eskalera (Moscona) |
|
i esta ley de sakrifisio de las pazes ke ayegara para adonay (Moscona) |
|
pazmo m. |
השתוממות, השתאות; הצטננות, התקררות; כאב חזק |
astonishment; cold, chills; severe pain |
|
no vino de pazmos (Moscona) |
|
lo arondjo kon siete pazmos (Moscona) |
|
mama! - ke pazmo? (Moscona) |
|
pechadura f. |
חזה, מפלש חזה אשה; לבבית חזיה |
chest, a woman's chest; bra |
|
kuvijati ke te vas a yelar la pechadura (Moscona) |
|
pechar v. |
שילם, פרע מס; שילם נגד רצונו |
to pay, to pay a tax; to pay against one's will |
|
para este echo ay ke pechar muncha moneda (Moscona) |
|
pecho m. |
שד, דד, חזה, חיק; חזיה גברית |
breast, chest, bosom; waistcoat |
|
kuvrirse los pechos (Nehama) |
|
se lo echo al pecho (Moscona) |
|
pedadero m. |
נטיה לנפוח בלי הרף |
tendency to constantly fart |
|
estar kon pedadero (Nehama) |
|
pedar/pedarse v./v. refl. |
נפח, נתן נפיחה |
to fart |
|
ya pedó, ya sarnudó (Nehama) |
|
pedasiko m. |
חתיכה, שבר, פיסה, רסיס, קטע |
piece, fragment, shard |
|
un pedasiko de pan (Nehama) |
|
pedaso m. |
חתיכה, נתח, חלק, מנה, שבר |
piece, chunk, portion, fraction |
|
onde está fulano? - naldo en un pedaso! (Nehama) |
|
las manos las tengo un pedaso de buz (Moscona) |
|
no te se kome el pedaso (Moscona) |
|
kaerse a pedasos (Moscona) |
|
muerto por un pedaso de pan (Moscona) |
|
ni un pedasiko de amistad no tiene por sus parientes (Moscona) |
|
para ke se aga mas pastozo se echan dos-tres pedasikos de asukar (Moscona) |
|
pedir v. |
ביקש, התחנן, דרש; הזדקק, נזקק |
to ask, to beg, to demand; to need |
|
no me pide a mi ke me merkes tu, tengo un padre merkader muy grande ke me va merkar sapatos del lugar (Nehama) |
|
kiero fazer un fecho, me pide moneda (Nehama) |
|
vino su kompanyia i de el pidio [...] (Moscona) |
|
pedo m. |
נפיחה |
fart |
|
kon pedos no se boyadean guevos (Nehama) |
|
el sonido del pedo (Nehama) |
|
el guesmo del pedo (Nehama) |
|
kon pedos no se boyadean guevos (Moscona) |
|
el dio mos guadre de pedo de vieja i aire de kaleja (Moscona) |
|
pedregozo adj. |
מלא אבנים, סלעי |
full of stones, rocky |
|
kamino pedregozo (Nehama) |
|
pasaje pedregozo (Nehama) |
|
pedrer v. |
איבד |
to lose |
|
el pedrer i el ganar son ermanos (Nehama) |
|
el pedrer viene amargo (Nehama) |
|
no te vayas pedriendo el tiempo en bavajadas (Moscona) |
|
ya pedrio charshamba i pershembe (Moscona) |
|
pedrerse v. refl. |
תעה, איבד דרכו, הלך לאיבוד; איבד כל כספו; איבד שמו וכבודו |
to go astray, to lose one's way, to get lost; to lose all one's money; to lose one's name and honor |
|
la kriatura se pedrio (Moscona) |
|
en lugar de irme a la kavane, me tomo el meamloez i me piedro de mi (Moscona) |
|
se piedre este mundo i el otro (Moscona) |
|
pedrido adj. |
אבוד; שאיבד דרכו; מופסד |
lost |
|
del djugo se sale pedrido, ganado o al par (Nehama) |
|
pedrika f. |
חלוק אבן |
pebble |
|
mi fijo, amarga de mi, echo tres pedrikas atrás: ya mezes ke no me viene a ver ni demanda por mi salú (Nehama) |
|
pedrisión f. |
אובדן, הרס; אבדן מוסרי, אובדן רגש מוסר ומחוייבות |
loss, destruction; moral loss, loss of moral sense and commitment |
|
el nombre del malo por perdision, i membrasion de el djusto resta para siempre (Moscona) |
|
pedrisko m. |
ברד |
hail |
|
el pedrisko kayó i rompió tejas i djames (Nehama) |
|
pedromo m. |
'קצה העולם'', ''חור'', מקום מרוחק שקשה להגיע אליו |
'the edge of the world', a remote place that is difficult to reach |
|
en ke pedromo se topa fulano? (Nehama) |
|
en ke pedromo están las yaves? (Nehama) |
|
en ke pedromo estuvites fin agora? (Nehama) |
|
ir a bushkar a uno al pedromo muevo (Nehama) |
|
fraguar kaza al pedromo muevo (Nehama) |
|
pedrón m. |
סליחה, מחילה |
pardon |
|
no ay pedron para este pekado? (Nehama) |
|
ni peko ni demando pedron (Moscona) |
|
pedronar v. |
סלח, מחל, חנן |
to forgive, to pardon |
|
vas a pedronar! (Moscona) |
|
pegamasa f. |
טיפוס טרדן/דביק |
a nagging/sticky person |
|
es pegamasa i medio (Moscona) |
|
pegimá (ebr.) f. |
פגימה, ליקוי; כתם |
defect, flaw; stain |
|
en el visitido no le puedes ver ni una pigima (Moscona) |
|
peinar v. |
סירק |
to comb |
|
kien save kien se estará peinando por ti (Nehama) |
|
peka f. |
נמש (נמשים), בהרת קיץ; חטא |
freckle, summer freckle; sin |
|
tiene la kara yena de pekas (Nehama) |
|
por todos esta topando su peka sovre el (Moscona) |
|
pekado adj. |
מנומש; מכוסה אבעבועות |
freckled; covered with pockmarks |
|
es pekado de favlar de tala persona (Nehama) |
|
ya le tomates atrás lo ke avía arrovado: pekado ke no lo fizites meter en prezo (Nehama) |
|
ya te atrevites a aharvarlo, ya estavas en la hadra, pekado ke no le kitates un ojo (Nehama) |
|
pekado m. |
חטא, עוון |
sin,crime |
|
kien save por ke pekados mos está kastigando el Dio (Nehama) |
|
pekado atorgado es medio pedronado (Nehama) |
|
es pekado de pizar migas (Moscona) |
|
es pekado de maymonearse de un kosho (Moscona) |
|
esta pagando sus pekados (Moscona) |
|
pekado atorgado - medio perdonado (Moscona) |
|
el fiyado es kon su pekado (Moscona) |
|
yo no tengo pekado (Moscona) |
|
pekado ke no mos vimos (Moscona) |
|
pekador/dera n. |
חוטא; עבריין |
sinner; criminal |
|
pagan djustos por pekadores (Nehama) |
|
pekar v. |
חטא, עבר עבירה |
to sin, to commit a crime |
|
favlar de un ombre djusto es pekar (Nehama) |
|
árvoles pekan, ramales la yoran (Nehama) |
|
Yarovam pekó i fizo pekar a los muchos (Nehama) |
|
peki por dezir lo ke pensó, solevantaron gayos (Nehama) |
|
peki por dezir/por nombrar chokolata delantre los chikos, saltaron todas las kriaturas kon guayas diziendo: chokolata kieremos! (Nehama) |
|
Yerovam pekó i fizo pekar a los muchos (Nehama) |
|
esto es avlar i pekar (Moscona) |
|
el ke arrova peka una vez, el ke sospecha peka tres (Moscona) |
|
pelago m. |
אפיק, ערוץ נחל; מפל מים, אשד; אגם; לב ים |
a stream, a river channel; a waterfall, a cascade; a lake; the heart of the sea |
|
sus ojos komo de palombinos sovre pelagos de agua (Moscona) |
|
pelaím (ebr.) m. pl. |
פלאים, נסים ונפלאות |
wonders, miracles and marvels |
|
sta kitando pelaim de la boka (Moscona) |
|
pelar v. |
קלף, קילף; הסיר שער |
to peel; to remove hair |
|
pela el brisko a tu amigo i la pera a tu enemigo (Nehama) |
|
pelarse v. refl. |
התקלף; הסיר שערו |
to be peeled; to remove one's hair |
|
pelarse las sejas (Moscona) |
|
ya me peli los ojos por el (Moscona) |
|
peleado adj. |
מסוכסך |
in conflict |
|
esta peleado kon todos (Moscona) |
|
parese ke los ermanos estan peleados (Moscona) |
|
peleador/dera n. & adj. |
לוחם |
fighter |
|
los dos peleantes (Nehama) |
|
pelear v. |
נאבק, נלחם; רב |
to struggle, to fight; to quarrel |
|
pelear por la verdad (Moscona) |
|
asperando esta una palavra para ampesar a pelear (Moscona) |
|
un bueno i un negro no pelean (Moscona) |
|
pelearse v. refl. |
רב, התקוטט, התכתש, הסתכסך |
to quarrel, to clash, to have a fight |
|
no te pelees ko djente pleytez, porke ansi yevas lenya por muchiguar brazas (Moscona) |
|
pelearse kon el vizindado es mankura (Moscona) |
|
pelejo m. |
גיד; קמט עור |
tendon; skin fold |
|
en lugar de karne te fregaron solo pelejos (Moscona) |
|
peligro m. |
סכנה |
danger |
|
estar en peligro (Moscona) |
|
pelishko m. |
צביטה |
pinching |
|
pelishko en puerpo ajeno no duele (Nehama) |
|
ya aferró peshe de pelishko (Nehama) |
|
me lo yevo de piyishkos (Moscona) |
|
pelo (2) m. |
שער, פלומה |
hair, feathers |
|
le esta briyando el pelo (Moscona) |
|
ya le podras dizir mil kozas, a el pelo no le pasa (Moscona) |
|
mucho pelo - poko meoyo (Moscona) |
|
pelota f. |
פקעת, סליל (חוטים/צמר); כדור |
coil (threads/wool); ball |
|
vestirse a rotas i a pelotas (Nehama) |
|
aparejar una valija a rotas i a pelotas (Nehama) |
|
kontar una koza a rotas i a pelotas (Nehama) |
|
djugar a la pilota (Nehama) |
|
una pilota d'asuka, una pilota de manteka, una pilota de tahina (Nehama) |
|
peltekear v. |
גמגם |
to stutter |
|
kuando se estrecha ampesa a pelteklenear (Moscona) |
|
pembé (t.) m. |
ורד |
rose |
|
roz, pembe kolor del sielo (Moscona) |
|
pena (1) f. |
מאמץ, טורח; צער, עצב, סבל, מכאוב, ענות, ענות; עונש |
effort, trouble; sorrow, sadness, suffering, pain, torment; punishment |
|
apenas vino se echó a la kama (Nehama) |
|
ay una ora a pena ke salió de aki (Nehama) |
|
este asuvir i abashar me da muncha pena (Moscona) |
|
para meter en regla este ambar de kamareta , es la pena del diavlo (Moscona) |
|
a mala pena (Moscona) |
|
penador/dera adj. |
מסכן; עמלן |
poor; laborer, active |
|
el marido es muy penador (Moscona) |
|
penar v. |
התאמץ, עמל; הכאיב, עינה |
to strive; to hurt, to torment |
|
kien pena alkansa (Nehama) |
|
el pan no sale sin penar (Moscona) |
|
penar kon sus vente unyas (Moscona) |
|
el penar es dado para la djente (Moscona) |
|
penché (t.) f. |
סוליה |
sole |
|
Me se desklavaron los chivis de la penche (Moscona) |
|
las penches muevas no turaron ni un mez (Moscona) |
|
pendón m. |
כיסוי מיטה; וילון; נס, דגלון |
bedspread; curtain; flag |
|
enriva pendones debasho kagajones (Nehama) |
|
péndola f. |
עט, עט נובע |
pen, fountain pen |
|
tiene buena pendola (Moscona) |
|
pendón m. |
נס, דגל |
flag |
|
por enriva pendones, por debasho kagajones (Moscona) |
|
penetensiozo adj. |
המצריך מאמצים מרובים וקשים |
which requires multiple and difficult efforts |
|
lavoro penetensiozo (Nehama) |
|
pensada f. |
מחשבה, מזימה; דעה; השראה |
thought, plot; opinion; inspiration |
|
esto son pensadas (Moscona) |
|
tu mira ke pensada (Moscona) |
|
pensamiento m. |
מחשבה |
thought |
|
porke lo todo i pensamiento de viento (Moscona) |
|
pensar/se v./v. refl. |
חשב, הרהר, הגה, העלה על הדעת; דאג |
to think, to ponder; to worry |
|
pensar de fazer un viaje (Nehama) |
|
pensar de fazer un fecho (Nehama) |
|
pensar de fraguar (Nehama) |
|
pensando a la vejés no se goza de la mansevez (Nehama) |
|
pensa para el dia de amanyana (Moscona) |
|
son echas sin pensar (Moscona) |
|
pensa lo ke podia akonteser (Moscona) |
|
muncho pensar es danyo para la salud (Moscona) |
|
no penses ke la djente estan durmiendo (Moscona) |
|
pensa a lo bueno para ke se aga (Moscona) |
|
pensar es uno, azer es otro (Moscona) |
|
no save pensar asta el kavo (Moscona) |
|
esto pensando de [...] (Moscona) |
|
antes de azer la echa pensate bien (Moscona) |
|
antes de azer lo ke sera, pensa a su kavo (Moscona) |
|
pensativle adj. |
חושש, חרד, מודאג; מהורהר, שקוע במחשבות |
anxious, worried; pensive, lost in thought |
|
pensativle está el buen rey (Nehama) |
|
tu sinyor esta muy pensativle (Moscona) |
|
penserio m. |
דאגה; מחשבה |
worry; thought |
|
este penserio no me esta dando repozo (Moscona) |
|
penya f. |
סלע, צור |
rock |
|
adonay es mi pinya (Moscona) |
|
penyasko m. |
סלע גדול |
big rock |
|
mi dio, mi pinyasko (Moscona) |
|
peor adj. & adv. |
יותר גרוע, רע יותר |
worse |
|
peor lo roto ke lo deskuzido (Nehama) |
|
no se vaya este sinyor i mos venga un pior (Nehama) |
|
luego entran en otra peor ke eya (Moscona) |
|
no se vaya un sinyor i mos venga otro peor (Moscona) |
|
pepino m. |
מלפפון; (בקוביה: ) המספר אחת |
cucumber; (on a dice:) the number one |
|
se alevantaron los pipinos i aharvaron a los bahchavanes (Moscona) |
|
pepita (1) f. |
גרעין, גרעין אבטיח/מלון, גרעינים לפיצוח |
kernel, watermelon/melon kernel, kernels for cracking |
|
kien pepitas vende, pepitas gana (Nehama) |
|
ashugar kumplida sin ke manke una pepita (Nehama) |
|
pepita (2) f. |
מחלת עופות (יבלת/גידול על הלשון) |
fowl disease (wart on the tongue) |
|
biva la gaina, biva kon la pipita (Moscona) |
|
ya me kresio pipita en la boka de estar diziendo (Moscona) |
|
pepitear v. |
בגד, גילה סוד, ''טפטף'' סוד, גילה טיפין טיפין |
to betray, to reveal a secret, to 'drip' a secret, to reveal bit by bit |
|
no tiene animo de pipitear (Moscona) |
|
pera f. |
אגס |
Pear |
|
la pera buena el puerko se la kome (Moscona) |
|
peral m. |
עץ אגס |
pear tree |
|
la pera no kae mas leshos del peral (Moscona) |
|
perat (ebr.) m. |
פרט, מקרה; אדם יחיד |
detail, item; single person |
|
en este perat tienes razón (Nehama) |
|
perdé (t.) m. |
וילון, מסך; מפרש; אקרן; תיאטרון צלליות |
curtain, screen; sail; silhouette theater |
|
no tiene perde en la kara (Moscona) |
|
ya kito el perde (Moscona) |
|
perdón m. |
סליחה, מחילה |
forgiveness, pardon |
|
kien arrova del ladrón tiene siete anyos de perdón (Nehama) |
|
peregrino m. |
צליין, עולה רגל; נודד, נע ונד; מהגר; זר, גר, נוכרי |
pilgrim; wanderer, mover; immigrant; stranger, sojourner, foreigner |
|
el semen de Israel es pelegrino desde dos mil anyos (Nehama) |
|
pereshil m. |
פטרוזיליה |
parsley |
|
mos fuimos del prishil, mos kresio en la nariz (Moscona) |
|
peresozo/perezozo m. |
עצלן |
lazy |
|
no seas presurozo kon tu luenga, ni perezozo en tus ovras (Moscona) |
|
períkolo/kulo (it.) m. |
סכנה, סיכון |
danger, risk |
|
períkolo (it.) de fuego/de ladrón/de muerte (Nehama) |
|
perkura f. |
מאמץ, התאמצות; יפוי כוח, מנדט |
effort, exertion; power of attorney, mandate |
|
fulano tiene mi perkura (Nehama) |
|
perkurador m. |
שתדלן, מיופה כוח, פרקליט; מפרנס משפחה, מחזיק ומסייע |
lobbyist, proxy, attorney; family breadwinner, supporter and helper |
|
guérfanos sin perkurador (Nehama) |
|
perkurar/se v./v. refl. |
התאמץ, השתדל, ניסה, טיפל ב- |
to strive, to endeavor, to try, to treat |
|
perkurar de ganar el pan (Nehama) |
|
perkurar de venir a tiempo (Nehama) |
|
perkurar kon sus vente unyas (Nehama) |
|
no ay kien perkura por estos desgrasyados (Nehama) |
|
la ventura - por kien la perkura (Nehama) |
|
perla f. |
פנינה, מרגלית |
pearl |
|
la perla de las beviendas (Moscona) |
|
kitar perlas de la boka (Moscona) |
|
perlado adj. |
מעוטר בפנינים; עשוי בתשומת לב מרובה |
decorated with pearls; made with great care |
|
un lavoro perlado (Nehama) |
|
permeter v. |
התיר, הרשה, איפשר |
allow, permit, enable |
|
el entrar sin batir no es permetido (Moscona) |
|
el se permetio de ensultarlo publikamente (Moscona) |
|
permisión f. |
חופשה; רשות, היתר, הרשאה |
leave; permission, permit, authorization |
|
kon permision de [...] (Moscona) |
|
perodear v. |
התנהג בחופשיות יתר על המידה |
to behave excessively freely |
|
ke regla es esto de perodear fin a medias noches ? (Moscona) |
|
perrada f. |
חבורת כלבים; חבורת אנשים נלוזים |
a pack of dogs; a bunch of mischievous people |
|
vino a la boda kon su perrada entera (Nehama) |
|
perro m. |
כלב |
dog |
|
perro de kazal/perro de guertelano ni durme ni deha durmir (Nehama) |
|
perro ke ladra no modre (Nehama) |
|
en kazal sin perros kamina kon palo (Nehama) |
|
arrastar komo el perro (Moscona) |
|
el perro blanko ke sea o preto, de preto no sale (Moscona) |
|
perro ke sea, de soy ke sea (Moscona) |
|
ken ke fuera perro en tiempo de kodrero (Moscona) |
|
el buen bokado se lo kome el perro (Moscona) |
|
el perro del guertalano ni duerme ni desha durmir (Moscona) |
|
persegir/perseguir v. |
רדף אחר; ביקש, חיפש; המשיך |
persecute |
|
loke me vas persigiendo? (Moscona) |
|
persigir para alkansar (Moscona) |
|
perso (it.) adj. |
חולה אנוש, אבוד; נתון בסכנה מיידית |
critically ill, lost; in immediate danger |
|
avraam esta perso (Moscona) |
|
estamos persos (Moscona) |
|
persona f. |
בן אדם, איש |
person |
|
la persona ke no se alave de si para si (Moscona) |
|
personal m. |
צוות עובדים, סגל, פרסונל; קהל |
personnel |
|
el personal no esta kontente de las pagas (Moscona) |
|
peshalado m. |
מליח, דג מלוח |
salted fish |
|
le paresió peshalado se lo echó en un bokado (Nehama) |
|
peshe (port.) m. |
דג |
fish |
|
kuando se kome peshe no se favla (Nehama) |
|
el peshe grande se lo kome al chiko (Nehama) |
|
kien duerme no alkansa peshe (Nehama) |
|
el ke paga el peshe adelantado lo kome fedido (Nehama) |
|
onde venden peshe?- a la peshkadería! (Nehama) |
|
aínda el peshe esta en la mar! (Nehama) |
|
peshe buyido/peshe asado/peshe frito (Nehama) |
|
kontente i livre komo el peshe en el agua freska (Nehama) |
|
ay varios peshes en el río (Nehama) |
|
bivas, kreskas i engrandeskas komo el peshiko en el agua freska/el peshiko para komer i tu/i el fijiko para engrandeser (Nehama) |
|
peshkado m. |
דג |
fish |
|
gizar peshkado (Nehama) |
|
el peshkado grande s'englute al chiko (Moscona) |
|
peshkado i agua de mar (Moscona) |
|
miren de komer peshkado primo, kocho i asado, i ke no manke salado porke aze bien bever (Moscona) |
|
peshkesh /peshkish (t.) m. |
מתנה; מתנה הניתנת לבנאים עם יציקת הגג; מתנה לכלה ביום חתונתה |
a gift; a gift given to the builders when the roof is poured; a gift to the bride on her wedding day |
|
kien echó peshkesh ke se kede, kien no ke se vaya (Nehama) |
|
peskerir v. |
חקר, ביקש, חיפש |
to investigate, to ask, to search |
|
eskudreniemos muestros kaminos i pishkeramos i tornemos a adonay (Moscona) |
|
peskueso m. |
עורף, מפרקת, צואר |
nape, neck |
|
el piskueso lo tengo torsido (Moscona) |
|
merese ser degoyado por el piskueso (Moscona) |
|
peskuzar v. |
חקר, בדק, תיחקר, שאל לעומק, תישאל, ערך חיפוש |
to investigate, to examine, to question deeply, to search |
|
no piskuzi por saver ken era (Moscona) |
|
ken uzo, no piskuzo (Moscona) |
|
pestanya f. |
ריס; אישון, בבת עין |
eyelash; pupil |
|
los ojos pedrimos, las pistanyas vamos a bushkar (Moscona) |
|
pestil (t.) m. |
ממתק עשוי מציפת משמש או שזיף ירוק דקה ושטוחה |
a candy made from thin, flat green apricot or plum pulp |
|
la prostela ya sta pistil (Moscona) |
|
azer a alguno pistil (Moscona) |
|
peyda m. |
איסור |
prohibition |
|
fize peyda a mi fijo de pizar al kafé (Nehama) |
|
pez m. |
זפת |
tar |
|
pes i ashufre ensienden mas muncho el fuego, ansii las avlas de menospresio para la ira (Moscona) |
|
pezar (1) v. |
שקל |
to weigh |
|
pezar djusto i vender karo (Nehama) |
|
un sako de asukar peza sien kilos (Moscona) |
|
komo ke pezas tu plata i tu oro, ansi ke pezes tus dichas antes de dizirlas (Moscona) |
|
pezevenklik (t.) m. |
סרסרות; דמי סרסרות |
pimping; pimping fees |
|
me bozeó el fecho i por mas pezevenklik, demanda korredería (Nehama) |
|
pezgadía f. |
כובד; משא קשה לנשיאה; משימה כבדה הנעשית נגד הרצון; הפעלה נוקשה של כללים וחוקים; שעמום |
heaviness; a heavy burden to bear; a heavy task undertaken against one's will; rigid application of rules and laws; boredom |
|
ya me mata; sien vezes me demanda la mizma koza; para desbarasarme de esta pezgadía, le di todo lo ke kijo (Nehama) |
|
el tavlado s'esfondó de la pezgadía de la kasha de fierro (Nehama) |
|
me es pezgadía de ir a vijitarlo (Nehama) |
|
deshate de estas pezgadias (Moscona) |
|
me fui antes del tiempo por no darles pezgadias (Moscona) |
|
pezgado adj. |
כבד, כבד משקל, מעיק; כבד תנועה, מגושם; בלתי נסבל בשל פדנטיות; מטומטם, טיפש; חמוּר |
heavy, weighty, oppressive; cumbersome, clumsy; unbearable due to pedantry; stupid; severe |
|
eskapí a fulano de un embrolyo, ma me viene pezgado de demandarle paga (Nehama) |
|
lo ke komi me kayo pezgado (Moscona) |
|
pezgar v. |
שקל, היה כבד; הטריד, הדאיג |
to weigh, to be heavy; to bother, to worry |
|
esta ropa pezga una oka (Nehama) |
|
me pezga de demandar lo ke me se deve (Nehama) |
|
pezgo m. |
משא, מטען, כובד, עומס, משקל, כבידה, נטל, זבורית; מועקה, ייסורי מצפון |
burden, load, heaviness, load, weight, gravity, burden; distress, pangs of conscience |
|
no alevantes pezgo (Moscona) |
|
el fierro es mas pezgo ke la tavla (Moscona) |
|
pezgor m. |
משקל, כובד; תחושת כובד בקיבה, קשיי עיכול; דאגות |
weight, heaviness; feeling of heaviness in the stomach, indigestion; worries |
|
no se alevante de en basho del pezgor (Nehama) |
|
pezo m. |
מאזנים, משקל; משקולת |
scales, weight; sinker |
|
lo mas de ropas se venden a pezo (Nehama) |
|
el pezo no esta amezurando djusto (Moscona) |
|
kon esta djente todo kale estado kon el pezo i la vezne (Moscona) |
|
pi m. |
הגה, הברה |
phoneme, syllable |
|
un pi si dishe, al punto todo se faze a dover (Nehama) |
|
piadad f. |
רחמים, רחמנות, חמלה, חסד; חסידות |
mercy, compassion, kindness; piety |
|
aharvar kon piadad/kon mano de piadad (Nehama) |
|
el Dio ke mos mire kon ojo de piadad (Nehama) |
|
ten piadad! (Moscona) |
|
ombre de piadades (Moscona) |
|
no estamos diziendo ke no komas, ma el komer deve ser kon piadad (Moscona) |
|
piadozo adj. |
רחום, רחמן, חסוד, בעל צדקה, נדיב לב, חנון |
compassionate, merciful, pious, charitable, generous, kind-hearted |
|
el Dio piadozo (Nehama) |
|
el piadozo no tienen repozo (Moscona) |
|
piano (2) m. |
קומה |
floor |
|
kaza de ocho pianos (Nehama) |
|
piano (it.) adv. |
לאט, בעדינות, ברכות |
slowly, gently, softly |
|
no te apresures, va pian piano (Nehama) |
|
piante- ni piante ni mamante |
אין נפש חיה |
There is no living soul |
|
no topar ni piante ni mamante (Nehama) |
|
pich (t.) m. |
ממזר, אדם נקלה |
bastard, a vile person |
|
es un pich (Nehama) |
|
pie m. |
רגל; מידת רגל |
foot; foot size |
|
ya estás en pies, az la kama (Nehama) |
|
no meter pie en kafé/en yeshivá/en eshkola/en keilá (Nehama) |
|
le das el pie, kiere el pie i la mano (Nehama) |
|
kuando se tiene kavayo al ahir no es verguensa de kaminar a pie (Nehama) |
|
en mi kaza no entra pie ajeno (Nehama) |
|
en esta kaye no piza pie de bivo/de benadam (Nehama) |
|
de pies fina kavesa yevar todo muevo (Nehama) |
|
azer echos en pies (Moscona) |
|
no le des pie d'entrada (Moscona) |
|
ande le veo los pies, le vere la kavesa (Moscona) |
|
piedra f. |
אבן; חומר קשה מאוד; אבן מצבה, מצבה |
stone; very hard material; tombstone, gravestone |
|
si la piedra da al vidro, guay del vidro, i si el vidro da a la piedra, guay del vidro (Nehama) |
|
la piedra no viene de londje (Nehama) |
|
ken tiene tejado de vidro ke no arroje piedras al vezino (Nehama) |
|
arrojar la piedra i eskonder la mano (Nehama) |
|
kayo piedra en pozo (Moscona) |
|
save kitar la para por debasho la piedra (Moscona) |
|
el ombre yeva mas ke las piedras (Moscona) |
|
piedrada f. |
מכה באבן, פצע שנגרם מאבן |
a stone blow, a wound caused by a stone |
|
ni palavra ni piedrada no tornan atrás (Nehama) |
|
pierna f. |
שוק, ירך |
leg (below the knee), thigh |
|
espande la pierna fina onde va la kuvierta (Nehama) |
|
las piernas las tengo tomadas (Moscona) |
|
los del rey en meza komen, i los tuyos a mi pierna (Moscona) |
|
pikado adj. |
טחון; מדוקר, עקוץ; נפגע, פגוע |
ground; pricked, stung; injured, harmed |
|
mas vale pikado ke guzaneado (Nehama) |
|
de lo pikado se faze kyeftes (Nehama) |
|
pikar v. |
טחן; עקץ, דקר, נעץ; טעם מאכלים בלי להסב לשולחן; פגע (במילים) |
to grind; to prick, to stab; to taste food without sitting at the table; to hurt (with words) |
|
las gainas se estan pikando una a la otra (Moscona) |
|
pikarse v. refl. |
נדקר; נפגע |
to be pricked; to be hurt |
|
se pika de tener muy buena edukasión/de konoser lenguas/de ser de buena famiya (Nehama) |
|
piko m. |
מידת אורך: טפח; מקור (של עוף); מקב, מעדר |
length measure: palm; beak (of a bird); hoe |
|
i el prove i el riko se amizuran kon un piko (Moscona) |
|
piko para lavorar las piedras (Moscona) |
|
pikurina f. |
דבר מה פעוט |
something small |
|
la fuente esta koriendo una pikurina (Moscona) |
|
pila f. |
כיור; שוקת; ערימה |
sink; trough; pile |
|
una pila de ropas (Nehama) |
|
una pila de topes (Nehama) |
|
una pila de lenya (Nehama) |
|
pilikura (gr.) m. |
דבר פעוט, חסר ערך |
a small, worthless thing |
|
unos pishkadikos, una pilikuria (Moscona) |
|
pilishti (ebr.) m. |
פלשתי; בהשאלה: רשע |
Philistine; in a figurative sense: wicked |
|
kon este pilishti ke no tengas ke azer (Moscona) |
|
pimienta f. |
פלפל |
pepper |
|
la pimienta komen los reyes, la nieve pizan los kavayos (Nehama) |
|
grano de pimienta (Nehama) |
|
pino m. |
שיא, פסגה, צמרת; אורן |
peak, summit, top; pine |
|
un ombre alto komo el pino (Moscona) |
|
estar en la punta 'el pino (Moscona) |
|
pinta adj. |
מאיכות גרועה; בהשאלה: נאמר על אדם במצב בריאותי ירוד שאין לקנא בו |
of poor quality; figuratively: said of a person in poor health who should not be envied |
|
komo esta el hazino? - pinta (Moscona) |
|
el shavon ke merkates esta pinta zahro (Moscona) |
|
pinta f. |
נקודת חן; נמש; נקודה, כתם, צבע; טיפוס המעיים |
birthmark; freckle; spot, stain, color; intestinal typhus |
|
kon pintos pretos i blankos (Moscona) |
|
pintado adj. |
צבוע, מצוייר; ירוד מבחינה חומרית/בריאותית |
painted, drawn; poor in material/healthy terms |
|
pintado a las mil maraviyas (Moscona) |
|
avram esta pintado (Moscona) |
|
pintar (1) v. |
צבע, צייר; תיאר בצורה ציורית; קישט (עוגה) |
to paint, to draw; to depict in a pictorial manner; to decorate (a cake) |
|
el saver pintar es un dono (Moscona) |
|
pintar (2) v. |
שילם במזומן; בזבז כסף |
to pay in cash; to spend money |
|
pintar las paras (Moscona) |
|
pintarse v. refl. |
התאפר, התפרכס, הצטבע |
to put on makeup, to make up, to paint oneself |
|
ke se pinti por lo ke es (Moscona) |
|
pintilik (t.) |
קמצנות, צייקנות |
stinginess |
|
el pintilik ke tiene no lo desha gozar (Moscona) |
|
pinturia f. |
תמונה, ציור |
picture, painting |
|
korason de pensamientos buenos asemeja a pinturia de rozas sovre pared enkalada (Moscona) |
|
pinya adj. |
מלוח מאוד |
very salty |
|
el kezo esta pinya (Nehama) |
|
pinyuga f. |
גחלת |
ember, cinder |
|
del buen karvon - buena pinyuga (Moscona) |
|
kavesa de pinyuga (Moscona) |
|
pinzel m. |
מכחול, מצבוע |
brush, paintbrush |
|
ensúpito me se metió delantre komo un pinzel (Nehama) |
|
pío a pío/píos a píos adv. |
בהדרגה, מעט מעט |
gradually, little by little |
|
pagar una devda a píos a píos (Nehama) |
|
piojo m. |
כינה |
lice |
|
piojo sovre kustura (Moscona) |
|
se ancheo komo el piojo en la tinya (Moscona) |
|
pir (fr.) adj. |
יותר גרוע |
worse |
|
su ermano es pir (Moscona) |
|
pir (gr.) m. |
הנקודה הגבוהה ביותר, השיא |
the highest point, the summit |
|
el pir de la kalor (Nehama) |
|
el pir del frio (Nehama) |
|
al pir de la ravia (Nehama) |
|
al pir de la mansevez (Nehama) |
|
al pir de la ermozura (Nehama) |
|
el pir es ke [...] (Moscona) |
|
piriz (t.) m. |
צום, תענית |
fast, fasting |
|
no tiene piriz en la boka (Moscona) |
|
pishada f. |
הטלת מים, השתנה |
peeing |
|
pishada sin pedo es komo boda sin pandero (Moscona) |
|
le esta kaminando atras komo la pishada del azno (Moscona) |
|
pishadero m. |
הטלת מים/השתנה תכופה |
frequent urination |
|
la bira da en pishadero (Moscona) |
|
pishado adj. |
מוכתם בשתן |
stained with urine |
|
ken se echa kon pishado se alevanta pishado (Moscona) |
|
pishar v. |
השתין, הטיל מימיו |
to pee |
|
pisharse en la palavra (Moscona) |
|
es el ke pisho en el ojo del guerko (Moscona) |
|
pisharse en la banyika (Moscona) |
|
no save ni por ande pisha la gaina (Moscona) |
|
djoha, alevanta, pisharas (Moscona) |
|
pisharon en una kalavasa (Moscona) |
|
pishik (t.) m. |
מרמה, תרמית |
fraud |
|
azer pishikes (Moscona) |
|
pishín (t.) adj. |
משולם מראש |
prepaid |
|
fiado no vende , ande mi se paga pishim (Moscona) |
|
pishín/pishim (t.) adv. |
מיד, תכף, מהר; מראש |
immediately, quickly; in advance |
|
pishim de todo, prime ke sepas kualmente [...] (Moscona) |
|
pishkín (t.) adj. |
מומחה, מיומן, מוסמך, בר סמכא |
expert, skilled, qualified, authoritative |
|
si sos pishkin sal en medio (Moscona) |
|
pishmán(t.) adj. |
מתחרט, בעל תשובה |
Repentant |
|
mil vezes esto pishman ke me apanyi en este baile (Moscona) |
|
pishmanlik (t.) m. |
חרטה, חזרה בתשובה |
Repentance |
|
pensa bueno para ke despues no ayga pishmanlik (Moscona) |
|
en arrepintiendose se ovliga a pagar 100 levos de pishmanlik (Moscona) |
|
pisho m. |
שתן; זרזיף, טפטוף |
urine; trickle, drip |
|
dar guezmo de pisho (Nehama) |
|
un pisho d'agua/d'azeite/de vinagre (Nehama) |
|
pishpón m. |
שם של משקה; לגימה, סביאה |
name of a drink; sip, swig |
|
lo ke gana mosho se va para pishpon (Moscona) |
|
piska f. |
קורטוב, קמצוץ, קורט; חתיכה, פיסה |
a bit, a pinch; a piece |
|
no tiene una piska de verguensa (Moscona) |
|
en la papelera kedo una piska de sal (Moscona) |
|
pisón m. |
פיטמה |
Nipple |
|
la kriatura aferra el pisón kuando está fabrenta i lo asolta kuando está farta (Nehama) |
|
pita (gr.) f. |
פיתה |
flat Arab bread |
|
kien se kumió la pita?- la nuera (Nehama) |
|
pita kayente kon kezo fresco (Moscona) |
|
pitilá (ebr.) f. |
רטיה, אספלנית דביקה; ''דבק'' - אדם דביק ובלתי נסבל |
sticky bandage; nickname for a sticky and unbearable person |
|
no te apanyes kon esta pitila (Moscona) |
|
piyadé (t.) m. |
צבא, חיל רגלים |
army, infantry |
|
mi ijo sierve en un piyade (Moscona) |
|
pizada f. |
דריכה; בעיטה |
stepping; kicking |
|
dar una pizada (Moscona) |
|
pizar v. |
דרך, דרס, רמס, בטש, מעך; השיג גבול; כתש; ניצב על |
to step on, to run over, to trample, to crush; to encroach; to stand on |
|
este moble no piza bueno (Nehama) |
|
mas ke no pizes por aki (Moscona) |
|
pizma (gr.) f. |
עקשנות, רשעות; טינה; התגרות |
stubbornness, malice; resentment; provocation |
|
azer algo por pizmas (Moscona) |
|
plaka (gr./t.) m. |
אדם איטי וגמלוני |
a slow and clumsy person |
|
una plaka de chimento/una plaka de marmol/una plaka de métal/una plaka de piedra/una plaka de vidro (Nehama) |
|
plan/o m. |
תכנית, מתווה, תרשים, שרטוט, מפת שטח |
plan, outline, diagram, drawing, area map |
|
el plan de la sivdad lo estan lavorando de muevo (Moscona) |
|
la kaza se va ir al plan (Moscona) |
|
los planes de muestros adversarios salieron yerados (Moscona) |
|
planta f. |
שתיל, נטע, צמח; כף (רגל/יד) |
plant; palm (foot/hand) |
|
planta de la mano, planta del pie (Nehama) |
|
plantarse v. refl. |
ניטע; נתקע, ננעץ, קבע עצמו |
to be planted; to be established |
|
se planto delantre de mi i no me esta deshando ver nada (Moscona) |
|
planteo m. |
נטיעה; צמחיה |
planting; vegetation |
|
los planteos ermoyesen i kuvijan la tierra (Moscona) |
|
plasa f. |
כיכר; כיכר השוק, שוק |
square; market square, market |
|
kuento de kaza no vale a la plasa (Nehama) |
|
lo ke pasa en kaza no pasa a la plasa (Nehama) |
|
el fijon esta falto en plasa (Moscona) |
|
plasar v. |
הציב, הניח, שם, מיקם, שם במקום, קבע, השקיע (כסף); מכר בקמעונאות, הציע למכירה |
to place, to set, to invest (money); to sell at retail, to offer for sale |
|
plasar ropa/bilietos de lotería (Nehama) |
|
esta bien plasado (Moscona) |
|
platero m. |
צורף |
jeweler |
|
la morena fija del Dio, la blanka fija del platero (Nehama) |
|
ovra de maestro i de manos de platero (Moscona) |
|
platiko m. |
צלחת קטנה, קערונת; שי של צלחת ממתקים/פירות; משלוח מנות |
small plate, bowl; gift of a plate of sweets/fruits; delivery of dishes |
|
kien manda/embía platikos arresive chanakitas (Nehama) |
|
plato m. |
צלחת, מגש; מנה; שי פירות/ממתקים/פרחים הנשלח לרגל ארוע |
a plate, tray; a dish; of fruit/candy/flowers sent on the occasion of an event |
|
en una famiya medianera, para un komer regolar se sierven algunos mezetes para avrir la gana, uno o dos platos i fruta para kitar la savor de la boka (Nehama) |
|
no dates haber ke el plato se chatleo (Moscona) |
|
en las kazas djudias uzan gizar en viernes ocho platos , a dos para kada meza asta noche de alhad (Moscona) |
|
plazer m. |
עונג, תענוג, הנאה, עדנה; טובה, חסד |
pleasure, delight, enjoyment, grace; goodness, kindness |
|
az plazer, no mires a kien (Nehama) |
|
azer plazer i topar la belá (Nehama) |
|
kon grande plazer (Moscona) |
|
tengo el plazer [...] (Moscona) |
|
azimi este plazer (Moscona) |
|
el azer akonanta el plazer (Moscona) |
|
plazer v. |
מצא חן, נשא חן, נעם, ערב |
to be liked, to be favored |
|
no ay a kien no plazgan las flores (Nehama) |
|
me plaze estar en buena kompanía (Nehama) |
|
lo bueno plaze a todos (Nehama) |
|
no me plaze repetar (Moscona) |
|
te plazen kastanyas? (Moscona) |
|
le plazio la koza en sus ojos (Moscona) |
|
plaziente adj. |
נעים, נוח, ערב |
pleasant |
|
tu plaziente, yo kontente (Nehama) |
|
es una persona muy plaziente (Moscona) |
|
el klima en estos lugares es muy plaziente (Moscona) |
|
plazo m. |
מועד |
festival |
|
a la luna la kompozo por plazos i por azer saver los trokamientos de los tiempos (Moscona) |
|
pleito m. |
מריבה, ריב, מחלוקת, קטטה, תגרה, סכסוך, מדון |
quarrel, dispute, confrontation, argument |
|
pleito d'ermanos, alhenya de manos (Nehama) |
|
pleito de merkaderes, alegría de djabadjis (Nehama) |
|
en pleito no s'esparte konfites (Nehama) |
|
después de un buen pleito una buena paz (Nehama) |
|
los vizinos estan en un pleito (Moscona) |
|
padre i ijo estan en pleito (Moscona) |
|
en kaza ke ay pleito no se akoje ni la siniza (Moscona) |
|
pletez m. & adj. |
איש ריב, איש מדון, שוחר מדון, קנטרן, רגזן, אלים |
quarrelsome, irritable, angry, violent |
|
pursedaka no te apanyes kon este ombre pleitez (Moscona) |
|
plomada f. |
חרט עופרת; משקולת עופרת, אנך |
lead pencil; lead weight, plumb line |
|
la plomada se uza para enderesar i azer derechos los muros ke se fraguan (Moscona) |
|
plombar (fr.) v. |
סגר בחותמת, חתם בפלומבה |
to seal with a lead-seal |
|
tengo dos muelas por plombar (Moscona) |
|
plomo m. |
עופרת; כדור יריה; טרדן, טרחן |
lead; bullet; troublesome |
|
no te djuges kon plomo yeno porke se tienen visto munchas desgrasias (Moscona) |
|
loke fueron akeyos plomos a media noche? (Moscona) |
|
pluma f. |
נוצה, פוך; ציפורן, עט, קולמוס |
feather, down; nib, pen |
|
kavesal de pluma (Nehama) |
|
kultúk de pluma (Nehama) |
|
fuir kon plumas (Moscona) |
|
podar v. |
גזם, זמר, קצץ |
to prune, to trim, to chop |
|
apodar la vinya (Nehama) |
|
podar la vid o alimpiarla kortando sus sarmientos demaziados (Moscona) |
|
poder m. |
יכולת, סמכות, יפוי כח, עצמה, כוח, שלטון; רווחה, מצב כלכלי טוב, אמצעים כלכליים |
ability, authority, power, strength, rule; well-being, good financial situation, financial means |
|
bien bueno en poder negro (Nehama) |
|
a poder de gritos (Nehama) |
|
a poder de kinino (Nehama) |
|
a poder de melezinas (Nehama) |
|
a poder de menazos (Nehama) |
|
a poder de rogativas (Nehama) |
|
estas dolores en poder de otro se kierría konsulta de dotores (Nehama) |
|
kada uno da según su poder (Nehama) |
|
se le tomo el poder (Moscona) |
|
al poder vino el partido demokratiko (Moscona) |
|
lo keres konoser - dale poder (Moscona) |
|
a poder de paras (Moscona) |
|
poderozo adj. |
עשיר, בעל יכולת; חזק, כל יכול |
rich, capable; powerful, omnipotent |
|
el todo poderozo ke mire i se apiade (Moscona) |
|
podestador m. |
שליט, אדון |
ruler, master |
|
kruel podestador dezgrasia del puevlo i governadores derecheros azen enfloreser sivdad (Moscona) |
|
podestanía f. |
שלטון; שליטה |
rule; control |
|
la Rusia i los Estados Unidos de Amarika se pelean por ganar la podestanía sovre todos los Estados de la tierra (Nehama) |
|
podestar v. |
שלט על, חלש על, משל, רדה ב-; הכריע (אויבים) |
to control, to dominate, to rule over; to overcome (enemies) |
|
lo iziste podestar sovre las ovras de tus manos (Moscona) |
|
podjo m. |
באר; בור |
well; pit |
|
asi me echen al podjiko de las agujas si estó favlando mentiras (Nehama) |
|
en el podjo donde bevites agua no eskupas (Nehama) |
|
es podjo sin fondo, echas i no se inche (Nehama) |
|
poezía f. |
שירה |
poetry |
|
agora vamos a sintir la poezia dicha por [...] (Moscona) |
|
pohondra f. |
קבעון |
fixation |
|
ya le entro la pohondra (Moscona) |
|
pokito m. |
כמות מועטה, קומץ |
a small amount, a handful |
|
aspera un pokito (Nehama) |
|
vate un pokito mas par'ayí, ven un pokito mas par'akí (Nehama) |
|
pokitura f. |
כמות מועטה, סכום פעוט |
a small amount |
|
ke pokitura ke te dieron por un levo (Moscona) |
|
poko adj. |
מועט |
little |
|
pokos son los ke saven razonar (Nehama) |
|
poko adv. |
מעט |
few |
|
lo ke poko pezga i mucho vale (Nehama) |
|
poko favlar i mucho sentir (Nehama) |
|
poko favlar mucho entender (Nehama) |
|
poko favlar poko pekar (Nehama) |
|
poko favlar poko yerrar (Nehama) |
|
poko favlar salú para la bovedá/salú para'l puerpo (Nehama) |
|
por poko ke sea [...] (Moscona) |
|
poko m. |
כמות קטנה |
small quantity |
|
a kitar de lo poko no keda nada (Nehama) |
|
dame otro un poko (Nehama) |
|
en vezes, kon un poko de kanseria se alkansa mucho (Nehama) |
|
este póvero padre no pudo dar a su fija ke sinko mil liras de oro de dote. Poko i nada! (Nehama) |
|
kien demanda poko es loko (Nehama) |
|
kien poko da porke poko tiene da kon su alma, kien mucho da porke mucho tiene da de su bolsa (Nehama) |
|
komer poko i luz mucha; komer poko i ver al Dio a la kama (Nehama) |
|
komer poko i vestir bueno (Nehama) |
|
merkar un poko de ropa (Nehama) |
|
otro un poko ya viene (Nehama) |
|
pedrer lo poko de bien ke se tiene (Nehama) |
|
pelearse por poko i por nada (Nehama) |
|
antes un poko (Moscona) |
|
poliyarse v. |
נאכל ע''י עש; התמלא דאגות כוססות; נשאר תקוע בחור שלו בלי קשר לבריות |
to be eaten by a moth; to be filled with gnawing worries; to remain stuck in one's own hole without regard for creatures |
|
poliyarse por los ijos/por la kaza (Nehama) |
|
polka f. |
ריקוד הפולקה; ז'קט נשי עם שולי פרווה |
polka dance; women's jacket with fur trim |
|
i por este i por todos mi alegria se apoka kuando bailan a dos a dos en el baile de la polka (Moscona) |
|
polviko m. |
אבקת תרופה |
medicine powder |
|
las viejas del tiempo konosian polvikos ke davan para pasar adelantre de los fríos (Nehama) |
|
polvo m. |
אבק, עפר; אבקה; קמח |
dust; powder; flour |
|
korre korre, i a la fin polvo i guzano! (Nehama) |
|
alevantar del polvo (Moscona) |
|
alimpiar el polvo (Moscona) |
|
todo es del polvo i todo tornara al polvo (Moscona) |
|
polvos para dolor de kavesa (Moscona) |
|
pompa f. |
זוהר, יפעה, תפארת, פאר, ראוותנות; משאבה |
splendor; pomp |
|
salieron a su resivo kon grande pompa (Moscona) |
|
pompeada f. |
שאיבה; לגימת משקה גדולה |
pumping; taking a large sip of drink |
|
inchir un kántaro en dos pompeadas (Nehama) |
|
ponentino adj. |
מערבי |
western |
|
en Venezia existían tres komunidades djudías: la ponentina, de los orijinarios de la Europa oksidental, la djermánika, de los eskenazím ke favlavan yidish, orijinarios de la Europa sentral i de Rusia, i la levantina, de los orijinarios de las tierras turkas, sefardis, por la mas parte de Salonik (Nehama) |
|
poner v. |
שם, הניח; הניח הנחה, דמיין |
to put; to assume, to imagine |
|
poner karga sovre alguno (Moscona) |
|
ponerse v. refl. |
ניגש ל-; שקע (השמש) |
to approach; to set (the sun) |
|
de onde nase el sol i asta onde se pone (Nehama) |
|
al ponerse del sol (Moscona) |
|
ponte m. |
גשר; סיפון, גשר הספינה |
bridge; deck, ship's bridge |
|
el ponte del rio (Nehama) |
|
pasar el ponte (Nehama) |
|
el ponte de la nave, el ponte del vapor (Nehama) |
|
por prep. |
בתור; מחמת, בגלל; בשביל, בעבור, כדי, למען; בעד, מבעד ל-, דרך; באמצעות; למשך, במשך; ב-, בתוך |
as; because of; for, in order to, for the sake of; in favor of, through; by means of; for, during; in, within |
|
Abel hue matado por Kaín (Nehama) |
|
arrivar/partir por treno/por vapor/por avión (Nehama) |
|
dar a Lea por Rajel (Nehama) |
|
dar una koza por otra (Nehama) |
|
darse a entender por djestos (Nehama) |
|
el pan es fecho por el panadero (Nehama) |
|
empesar por el empesijo/por enmedio/por el kavo (Nehama) |
|
es luvia por luvia (Nehama) |
|
esta kaza esta por arkilar/por vender (Nehama) |
|
estar en una sivdad por un día (Nehama) |
|
ganar tanto por día/por semana (Nehama) |
|
ir por lana i salir treskilado (Nehama) |
|
lavorar por interés/por amistad/por negregura/por vengansa (Nehama) |
|
merkar una koza por bavas (Nehama) |
|
ninguno lo kiere por su negregura (Nehama) |
|
pasar por el ponte (Nehama) |
|
pasar por la puerta (Nehama) |
|
pasearse por el molo (Nehama) |
|
pasearse por las guertas (Nehama) |
|
por bueno lo fizo (Nehama) |
|
salir por/para tomar aire (Nehama) |
|
sufrir por modre de uno (Nehama) |
|
tener a un negro por amigo (Nehama) |
|
tomar a uno por otro (Nehama) |
|
tomar por empiegado (Nehama) |
|
travar por las orejas (Nehama) |
|
viajar por todos los tiempos/por tiempos serenos i por tiempos truvios/por las luvias/por las nieves (Nehama) |
|
pasar por la kaye (Moscona) |
|
luchar por la pas (Moscona) |
|
una koza por otra (Moscona) |
|
el artikolo fue eskrito por [...] (Moscona) |
|
por su buendad (Moscona) |
|
por mi mansevez buena (Moscona) |
|
por moso (Moscona) |
|
por mujer (Moscona) |
|
por tres levos (Moscona) |
|
pasar por savio (Moscona) |
|
darse por vensido (Moscona) |
|
ainda esta por vinir (Moscona) |
|
la kaza esta por vender (Moscona) |
|
por poko (Moscona) |
|
por mi parte (Moscona) |
|
por mas bueno (Moscona) |
|
por amor de (Moscona) |
|
porfiar v. |
התחנן לפני, הפציר ב-; עמד על, התעקש |
to beg before, to plead with; to insist on, to insist |
|
esto purfiando por entrar (Moscona) |
|
no eeas selozo kon tu mujer porke purfiara por enganyarte (Moscona) |
|
porke conj. & adv. |
מפני ש- |
because- |
|
no partió porke mankó el treno (Nehama) |
|
se kayó porke se arresvaló (Nehama) |
|
lo yevan por la mano porke es siego (Nehama) |
|
me arrepozo porke estó kanso (Nehama) |
|
kierer saver el porke de todo (Nehama) |
|
porke interog. |
מדוע, למה |
why? |
|
porke yoras? (Nehama) |
|
portador m. |
סבל, נושא; שוער |
porter |
|
el portador de la prezente (Moscona) |
|
portalero m. |
שוער |
concierge |
|
pero no se ke batir tuvieron los portaleros esta noche, ke por lo tanto tadraron de serrar las puertas (Moscona) |
|
portanto (fr.) conj. |
בכל זאת, למרות זאת, אולם, אף על פי כן, מכל מקום; לכן, על כן, משום כך |
despite this, however, nevertheless, in any case; therefore, therefore, therefore |
|
es akojedor i portanto esta yeno de liras (Nehama) |
|
portativo adj. |
מיטלטל, נייד |
movable, mobile |
|
lampa portativa (Nehama) |
|
porto m. |
נמל |
port |
|
porto de mar; porto de rio (Nehama) |
|
portokalar m. |
עץ תפוז |
orange tree |
|
el kamino pasava entre portokalares i limonares (Moscona) |
|
posa (t.) f. |
משקע, תחתית החבית/ הבקבוק |
bottom of barrel/bottle |
|
la pusa de la djuderia (Moscona) |
|
despues de kolar kedo una pusa vedre (Moscona) |
|
posibilidad/posibilitá/posibilidat f. |
יכולת, חלופה, אפשרות |
ability, alternative, possibility |
|
no tengo la posivilidad (Moscona) |
|
posivle adj. |
אפשרי |
possible |
|
azeras todo lo posivle (Moscona) |
|
posta (1) (it./t.) f. |
דואר; משימה (לזמן מוגדר); ניידת, רכב להסעת עצירים, משלוח |
mail; mission (for a specified time); mobile, vehicle for transporting prisoners, delivery |
|
oy vino mucha posta (Nehama) |
|
postal (2) (bulg.) adj. |
עצלן |
lazy |
|
de este postal echo ke no asperes (Moscona) |
|
postema (gr.) f. |
מורסה, אבצס, פרונקל; בהשאלה: מכאוב; כינוי למישהו מאוס ומכביד; עוגמה ישנה ומכבידה |
absces; figuratively: painful; a nickname for someone who is disgusting and burdensome; an old and burdensome affliction |
|
postemas tiene mamá al fondo de la kasha! (Nehama) |
|
el vidjut entero lo tengo una postema (Moscona) |
|
posto (it.) m. |
תפקיד, משרה; מקום, מושב |
position, office; place, seat |
|
no es su puesto (Nehama) |
|
meter kada koza a su puesto (Nehama) |
|
el posto de direktor esta vakante (Moscona) |
|
postura f. |
יציבה, תנוחה, מצב; שקיעה |
posture, condition; setting |
|
de onde esklarese el sol asta su postura (Moscona) |
|
potá (t.) f. |
כור היתוך, מצרף, בית יציקה |
melting pot, foundry |
|
estos dos no se pueden kalar; se kieren echados a la pota (Nehama) |
|
potín (t.) m. |
מגף |
boot |
|
bastoniko djilali, el putin delgado, entojiko mavili, se asenta allado (Moscona) |
|
potra f. |
זפקת, בלוטה נפוחה; שבר, פקע |
strumosis, swollen gland; hernia |
|
kien kon la potra kien kon la krevadura (Nehama) |
|
no m'abasta mi potra sino enriva me viene otra (Nehama) |
|
todo adjusto shimshon, mas ke potra i kevradura (Moscona) |
|
no abastese mi potra, ke agora me sale otra (Moscona) |
|
no se mira el su potra (Moscona) |
|
povoreza f. |
עניות, דלות |
poverty |
|
kada uno kon su penserio, el riko kon su rikeza, i el prove kon su povreza (Moscona) |
|
poyiko m. |
אפרוחון; כינוי לבחורה צעירה וצנומה |
chick; nickname for a young, skinny girl |
|
se izo un puyiko (Moscona) |
|
poyo m. |
אפרוח, תרנגול צעיר; רווח גדול; אדם חיוני ואמיץ; הולם לב |
chick, young rooster; great profit; vital and brave person; heart-pounding |
|
onde mete la mano kita poyos/onde piza salen poyos (Nehama) |
|
la asentada ke di ya vo kitar poyos (Moscona) |
|
apanyo un poyo lo sta splumando (Moscona) |
|
poyrás/poyraz (t.) m. |
רוח צפונית- מזרחית |
northeast wind |
|
vino komo el poyraz (Moscona) |
|
pozar v. |
חנה, נטה אוהלו; הציב, הניח, שׂם, הציג; דיגמן; הציג עצמו לראווה |
to park; to place, to put up, to display; to model; to put oneself on display |
|
pozar una karga (Nehama) |
|
devemos de pozar las kozas en regla (Moscona) |
|
no se save ni pozar ni empozar (Moscona) |
|
pozisión f. |
מצב, עמדה, מעמד; משרה |
condition, position, status; position |
|
es de buena pozision (Moscona) |
|
pozitivamente adv. |
באופן חיובי |
positively |
|
a la kestion mos respondio pozitivamente (Moscona) |
|
pozo m. |
באר, בור |
well, pit |
|
kavakar pozo kon alguja (Moscona) |
|
prado m. |
אחו, נאות דשא |
meadow, grassy area |
|
krese la yerva del prado sin agua? (Moscona) |
|
pranga (t.) f. |
בית סוהר, בית כלא, מחנה מעצר, תא כלא; שלשלאות לרגליים |
prison, jail, detention camp, prison cell; leg chains |
|
meter en pranga (Nehama) |
|
kuatro anyos de prezion en la pranga metido (Moscona) |
|
pranso (it.) m. |
משתה, סעודה חגיגית, מסיבה, בנקט |
banquet, festive meal, party |
|
aparejos de pranso (Nehama) |
|
invitar/kombidar/yamar a pranso (Nehama) |
|
prasa (t.) f. |
כרשה, כרתי, פראסה |
leek |
|
ya sta por prasa i kalavasa (Moscona) |
|
pratika f. |
מיומנות; מעשה, ביצוע, הגשמה, שמירה, קיום (חוק, מצוות) |
skill; act, execution, fulfillment, observance, observance (law, commandment) |
|
tener la pratika de un fecho (Nehama) |
|
la pratika vale mas ke la gramatika (Nehama) |
|
pratikarse v. refl. |
רכש מיומנות |
to acquire a skill |
|
pratikarse en un ofisio/en una lingua/en un arte (Nehama) |
|
prátiko adj. |
נוח, שימושי, פרקטי; מיומן |
convenient, useful, practical; skillful |
|
un ombre pratiko (Nehama) |
|
bushkamos un eskrivano bien pratiko en los kontos (Moscona) |
|
prear v. |
שדד, בזז, שלל, גזל, חטף |
to rob, to plunder, to kidnap |
|
ajenos los prian i los eredan, no tienen ijos israel (Moscona) |
|
predezir v. |
ניחש, ניבא |
to guess, to predict |
|
predizir los akontesimientos venideros (Moscona) |
|
pregón m. |
הכרזה, הצהרה, הודעה, צו |
announcement, declaration, notice, order |
|
salió pregón del rey (Nehama) |
|
pregonero m. |
כרוז |
announcer |
|
kien tiene mal al dedo se faze pregonero (Nehama) |
|
preguntar v. |
שאל, חקר, ברר, הציג שאלות; שאל בשלום |
to ask, to investigate, to inquire, to pose questions; to ask in peace |
|
su manera de preguntar dava a entender el uzo de komando (Moscona) |
|
premir v. |
נצרך, נזקק ל-, השתוקק ל- |
to be in need of, to crave, to yearn for |
|
no me prime, ya puedo asperar (Nehama) |
|
prenda f. |
משכון, ערבון, עבוט; עיקול, החרמה, הפקעה |
pledge, surety, pawn; seizure, confiscation, expropriation |
|
dar en prenda (Moscona) |
|
prender v. |
לקח, נטל; לכד, תפס |
to take, to take away; to capture, to seize |
|
en la red ke eskondieron fue prendido su pie (Moscona) |
|
ke vos dire mi kerido, vinieron letras de fransia, el negosio esta prendido, en nada no ay ganansia (Moscona) |
|
prenyado m. |
הריון |
pregnancy |
|
ni el prenyado ni el dukado pueden kedar guadrados (Nehama) |
|
preparativa/o f./m. |
הכנה |
preparation |
|
preparativos de viaje/de fiesta (Nehama) |
|
azer preparativas (Moscona) |
|
preparativo adj. |
מכין |
prepares |
|
los lavoros preparativos ya ampesaron (Moscona) |
|
presiar v. |
קבע, הידק; העריך, אמד; ערך את שומת הנדוניה |
to fix, to fasten; to estimate; to make the valuation of the dowry |
|
no saves presiar las kozas (Moscona) |
|
presio m. |
מחיר; ערך |
price; value |
|
mos trusho un sesto de fruta, no debaldes, kon su presio (Nehama) |
|
los presios estan en pujita (Moscona) |
|
no ay presio para su kapachita (Moscona) |
|
presto adj. |
זריז, מהיר |
agile, fast |
|
se fue presto i negro (Moscona) |
|
presto adv. |
מהר, חיש, מיד, בקרוב; מוקדם |
quickly, immediately, soon; early |
|
el dar presto es komo dar dos vezes (Nehama) |
|
vinites muy presto (Moscona) |
|
kamina mas presto (Moscona) |
|
prestura f. |
מהירות, זריזות, חפזון |
speed, agility, haste |
|
en la prestura me alvidi de tomarlo (Moscona) |
|
ke es la prestura de alevantarte? (Moscona) |
|
presurozo adj. |
דחוף; מהיר, זריז, נחפז; שאוהב לפעול מהר ובלי לחכות |
urgent; quick, agile, hasty; who likes to act quickly and without waiting |
|
ganansia rovada komo la luvia presuroza, presto viene i pasa (Moscona) |
|
preto adj. & m. |
שחור; כושי; אומלל, עצוב, אבל; אדם אלים |
black; unhappy, sad, mourning; violent person |
|
mira ke viene el Preto! (Nehama) |
|
disho la pes a la kaldera, kulo preto vate mas aya (Moscona) |
|
preva f. |
הוכחה, ראיה; נסיון |
proof, evidence; trial |
|
asta preva kontraria (Moscona) |
|
dar prevas (Moscona) |
|
prevaz (t.) m. |
כרכוב, צוק; מסגרת (דלת/ חלון) |
cornice, cliff; frame (door/window) |
|
el prevaz de la puerta/de la ventana (Nehama) |
|
prezentar v. |
הציג, הראה, הגיש, מסר |
to present, to show, to submit, to deliver |
|
vos prezento el konto (Moscona) |
|
prezentarse v. refl. |
התייצב, הציג עצמו |
to present oneself |
|
ayer se prezento sr [...] (Moscona) |
|
sosh rogados de prezentarvos a la ora apropiada (Moscona) |
|
prezente adj. |
נוכחי, נוכח |
present |
|
tener prezente (Moscona) |
|
prezente m. |
הווה; מתנה, שי, מתן, דורון, מנחה |
present; gift, present, offering |
|
kien echó prezénte ke se kede, kien no, ke se vaya! (Nehama) |
|
dar prezente (Moscona) |
|
prezo m. |
בית סוהר, בית כלא; מאסר; אסיר |
prison, jail; imprisonment; prisoner |
|
porke estas en prezo? -por diez groshes de medra (Nehama) |
|
echar en prezo (Moscona) |
|
prezumir v. |
הניח, שער, ניחש, ניבא; התיימר |
to assume, to estimate, to guess, to predict; to pretend |
|
i eya sintiendo ditas avlas se prezumio mas mucho por kaminar komo novia (Moscona) |
|
prima adv. |
ראשית כל |
first of all, primerly |
|
los vezinos se adjuntan de prima para pasar la ora (Nehama) |
|
empesar de primas a primeras (Nehama) |
|
me alevanti de prima (Moscona) |
|
primario adj. |
ראשוני, יסודי; קדום; מצוין |
primary, elementary; ancient; excellent |
|
se topa en sofia i esta primario (Moscona) |
|
prime adv. |
יש צורך ב-, צריך ל- |
there is a need for |
|
antes de partir por tiempo, prime ke meta todo en regla (Nehama) |
|
prime pasensia (Moscona) |
|
prime repozo (Moscona) |
|
primer (it.) v. |
היה זקוק ל-, היה צריך |
to need |
|
guadrati la salud ke te va primir (Moscona) |
|
prime ke vayas (Moscona) |
|
prime dicho a su padre (Moscona) |
|
primer/primero adj. |
ראשון, התחלתי |
first, the beginning |
|
el primer día (Nehama) |
|
la primera ora (Nehama) |
|
por primer komer tenemos peshe (Nehama) |
|
el primer fijo (Nehama) |
|
los primeros ombres bivian en las sharas (Nehama) |
|
la primera regla para la salud es de komer kon mezura (Nehama) |
|
los primeros tiempos (Nehama) |
|
primero/en primero adv. |
בתחילה, ראשית, קודם כל |
initially, first of all |
|
primero el Dio, no tengo menester de fijo de ombre (Nehama) |
|
primero el Dio, ya se dirijir mi fecho (Nehama) |
|
kien da en primero da kon miedo, kien da segundo da kon gusto (Nehama) |
|
en primero las paras (Moscona) |
|
en primero de todo (Moscona) |
|
primería f. |
ביכורים; התחלה |
firstfruits; beginning |
|
todas las primerias son duras (Nehama) |
|
az tornar nuestros djuezes komo en la primeria (Moscona) |
|
primo adj. & m. |
ראשון, ראשון במעלה, מעולה |
prime, first, foremost, excellent |
|
la prima foja del livro (Nehama) |
|
el primo i el último (Nehama) |
|
el primo número (Nehama) |
|
por primo devo dizir [...] (Moscona) |
|
va ser primo si es ke puedo alkansar a tiempo (Moscona) |
|
primo m. |
דודן, בן דוד |
cousin |
|
ir por kaminos onde no ay primos ni parientes (Nehama) |
|
mi primo (Nehama) |
|
semos primos (Nehama) |
|
primodjenito m. |
בכור |
firstborn |
|
tus ijos i tus ijas estavan komiendo i beviendo vino en kaza de su ermano el primojenito (Moscona) |
|
primura f. |
דחיפות, שעת חירום; צורך דחוף, נחיצות |
urgency, emergency; urgent need, necessity |
|
tengo primura de [...] (Moscona) |
|
ke primura avia de enmeleskarte en este echo (Moscona) |
|
no se aze primura (Moscona) |
|
primurozo/primorozo adj. |
דחוף; נחוץ; נצרך, נזקק |
urgent; necessary; needed |
|
no es prove ma primurozo (Moscona) |
|
prink m. |
בדיה |
fiction |
|
este prink kontaselo a otro (Moscona) |
|
prinsip/prinsipio m. |
עקרון; התחלה, ראשית |
principle; beginning |
|
prinsipios de un ofisio/de un arte/de una sensia (Nehama) |
|
el prinsipio de los menesteres del ombre son: fuego i agua, fierro i sal, vino i azeite, trigo i arina, leche i miel, kuvierta i panyo para vistir (Moscona) |
|
prinsipal m. |
מנהל |
principal |
|
aki nada no se aze sin el prinsipal (Moscona) |
|
prisa f. |
חפזון, פזיזות, מהירות |
haste, recklessness, speed |
|
por mas de prisa en pies se pila (Nehama) |
|
ande kon tanta prisa? (Moscona) |
|
privada f. |
שירותים, בית כסא, בית שימוש; אדם גס ולא ישר; דבר דוחה ומעורר גועל |
toilet; a rude and dishonest person; something repulsive and disgusting |
|
la ora de la pishada, fraguala la privada (Moscona) |
|
la privada no le abasha de la boka (Moscona) |
|
prizión f. |
כלא, בית סוהר, בית אסורים |
prison, jail |
|
lo echaron en una prezion onde no ve luz de sol (Moscona) |
|
prizionero m. |
אסיר; שבוי |
prisoner; captive |
|
ningún prizionero se kita de la prizión (Nehama) |
|
pro prep. |
בעד |
pro |
|
diez bozes pro i sinko kontra (Moscona) |
|
profito (it.) m. |
רווח, תועלת, הכנסה |
profit |
|
onde no ay profito ay danyo (Nehama) |
|
profondina f. |
עומק, מעמקים, מצולה |
depth, abyss |
|
i echara en profondinas de mar todos sus pekados (Moscona) |
|
profondita (it.) f. |
עומק, מעמקים, העמקה |
depth, depths, deepening |
|
estudia las kestiones en profundita (Moscona) |
|
profondo/profundo adj. |
עמוק |
deep |
|
penserios profondos (Nehama) |
|
progresar v. |
התקדם |
to progress |
|
progresar en el estudio (Moscona) |
|
progresar en el empiego (Moscona) |
|
proksimamente adv. |
בקרוב; בקירוב, בערך |
soon; approximately |
|
proksimamente se asperan grandes evenimientos (Moscona) |
|
próksimo adj. & m. |
קרוב, סמוך; קרוב משפחה |
close, nearby; relative |
|
lunes próksimo (Nehama) |
|
ama a tu proksimo (Moscona) |
|
ke entre el proksimo (Moscona) |
|
prolongar/prolungar/prolungear v. |
האריך; האריך תוקף |
to extend; to extend the validity |
|
prolongar una politsa (Moscona) |
|
ken prolonga meza, prlonga dias (Moscona) |
|
prometa f. |
הבטחה; נדר |
promise; vow |
|
ya esto arto de prometas (Moscona) |
|
prometer v. |
הבטיח; נדר; הועיד, יעד |
to promise; to vow; to appoint, to designate |
|
kien promete en devda se mete (Nehama) |
|
le prometieron a rahel, le dieron a lea (Moscona) |
|
mijor es ke no prometas ke kuando prometes i no pagas (Moscona) |
|
pronto adj. |
מוכן, נכון; מהיר, זריז |
ready; quick, agile |
|
estó pronto para servirte (Nehama) |
|
el komer esta pronto (Nehama) |
|
kalsados prontos/ropa pronta (Nehama) |
|
esto pronto por azer tu dicha (Moscona) |
|
todo ya esta pronto (Moscona) |
|
pronunsia f. |
ביטוי, הגיה, היגוי |
pronunciation |
|
pronunsia klara (Nehama) |
|
pronunsiar v. |
הגה, ביטא, הביע, נאם, חרץ |
to pronunciate |
|
prononsar las palavras klaro (Moscona) |
|
el djuzgo ainda no se prononso (Moscona) |
|
pronunsiarse v. refl. |
בוטא, נהגה, נחרץ |
to be pronunciated |
|
tu tambien deves de prononsarte (Moscona) |
|
propio adj. |
אישי, עצמי, ייחודי; הולם; עצם (בעצמו), זהה, אותו ה- |
personal, self, unique; appropriate; identical, the same |
|
eskrivir kon su propia mano (Nehama) |
|
afirmar kon su propio punyo (Nehama) |
|
me lo disho el propio (Nehama) |
|
lo propio me akontesió a mi (Nehama) |
|
propózito m. |
כוונה, מטרה, תכלית; נושא, עניין, משפט, מילה |
Intention, goal, purpose; subject, matter, sentence, word |
|
kuanto mas grande es el propozito, mas mijor es poko avlar i muncho dar a entender (Moscona) |
|
proseso m. |
הליך, תהליך; משפט, דין |
process |
|
oy se mira el proseso de kontrabanda (Moscona) |
|
prosperar v. |
שגשג, הצליח |
to prosper, to succeed |
|
si agora tu estas prosperando mi kamino por el kual ando (Moscona) |
|
prostemería f. |
הסוף, אחרית; קץ הימים, התקופה האחרונה |
the end; the end of days, the last period |
|
manyadero de el pekador sobervia i su prostimeria por entinyirse i estruimiento (Moscona) |
|
prove n. & adj. |
עני, רש; מסכן |
poor, miserable |
|
de ser prove no es verguensa (Nehama) |
|
el povre i el riko se amezuran kon el mismo piko (Nehama) |
|
kuando el prove va kazar se le rompe el pandero (Nehama) |
|
ni por ey prove ni por ey riko (Nehama) |
|
prove no es el ke tiene poko, es el ke kovdisia lo del otro (Nehama) |
|
ayudami proves, no sere uno de vos (Moscona) |
|
provecho m. |
רווח, תועלת, הנאה, יתרון; יעילות; הקלה, הרווחה |
profit, benefit, pleasure, advantage; efficiency; relief, welfare |
|
Ay danyos ke se trastornan por provecho (Moscona) |
|
la melezina le fizo provecho (Nehama) |
|
lavorar kon/sin provecho (Nehama) |
|
ke es el provecho? (Moscona) |
|
de los sanyos no vidi dingun provecho (Moscona) |
|
provechozo adj. |
יעיל, מועיל, בעל תועלת, שימושי; מרגיע, מקל, מעלה מרפא |
effective, beneficial, useful; soothing, alleviating, healing |
|
melezina provechoza (Nehama) |
|
ansi seras provechozo para ti i para tu famiya (Moscona) |
|
provedad f. |
עניות, דלות, אביונות, ריש, חוסר כל, מחסור, דחקות, מסכנות |
poverty, destitution, want, shortage, distress |
|
la provedad es negra koza (Moscona) |
|
proveer v. |
סיפק, המציא, צייד, פרנס |
to provide, to equip, to support |
|
i disho avraam, el dio proveera para si el karnero para alsasion (Moscona) |
|
provizorio adj. |
ארעי, זמני |
temporary |
|
lo provizorio se aze en vezes de tura (Nehama) |
|
pruna/prunia/pruma f. |
שזיף |
plum |
|
pruna dulse/pruna vedre/agra (Nehama) |
|
savrozo komo la sena ke echan en eya prunas (Moscona) |
|
pruntar v. |
חקר, שאל |
to investigate, to ask |
|
pruntale a ke oras trava el tren (Moscona) |
|
kon pruntar puedes alkansar asta stambol (Moscona) |
|
pu! pu! pu! interj. |
התבייש לך! - קריאת בוז בכיווץ השפתיים, מעין יריקה בפרצופו של מי שעשה מעשה מביש |
shame on you! - a cry of contempt with pursed lips, a kind of spitting in the face of someone who has done a shameful act. |
|
pu ke me digan si no le do un shamár en medio la kaye (Nehama) |
|
publikarse v. refl. |
התפרסם; יצא לאור |
to become famous; to be published |
|
su baragania ya se publiko por el mundo (Moscona) |
|
públiko adj. |
פומבי, ציבורי |
public |
|
un lugar públiko (Nehama) |
|
pudra (fr.) f. |
אבקה, אבק, טלק, פודרה |
powder, dust, talcum |
|
enfuchido en la pudra (Moscona) |
|
pudrá f. |
כסף |
money |
|
el mal de la pudra esta negra koza (Moscona) |
|
pudre (1) m. |
אבא (עיוות של ''פאדרי'') |
father (distorted form) |
|
en akel momento entro el pudre (Moscona) |
|
pudridura f. |
רקב, רקבון, מק; החלק הרקוב |
rot, decay; the rotten part |
|
d'esta manera de pudres mijor es ke no se ayegen a topar (Moscona) |
|
pudrir v. |
השחית, גרם רקבון; נרקב |
to corrupt, to cause decay; to rot |
|
la umidad pudre la ropa (Nehama) |
|
el guzano pudre los frutos (Nehama) |
|
pudrirse v. refl. |
רקב, נרקב, כורסם, נכסס; דאג מאוד, נכסס מדאגה |
to rot, to gnaw, to gnaw; to worry a lot, to gnaw with worry |
|
el peshe se pudrió (Nehama) |
|
por esta ropa no pagan ni la metad de lo ke kostó; la vo a deshar ey, ke se pudra (Nehama) |
|
pudrirse por los fijos (Nehama) |
|
pudrirse por la djente/por los otros/pudrirse por todos (Nehama) |
|
de las luvias todo se va pudrir (Moscona) |
|
pudre i no se pudre (Moscona) |
|
pudrisión f. |
דאגה גדולה, חרדה; רקבון |
great worry, anxiety; decay |
|
la pudrision por la ija no la desha repozar (Moscona) |
|
pudrum (t.) m. |
חשיכה, אפילה |
darkness, gloom |
|
afuera esta pudrum (Moscona) |
|
pueder v. |
יכול, היה מסוגל, היה בעל יכולת |
can, to be able, to be capable |
|
el djidió i el muzulmano no pueden komer puerko (Nehama) |
|
El ke puede ke te oyga (Nehama) |
|
el ombre va fin ande puede i no fin ande kiere (Nehama) |
|
kada uno puede disponer liberamente de su moneda (Nehama) |
|
kierer es pueder (Nehama) |
|
los amales de Selanik puedían yevar a la espalda arriva de sien kilos (Nehama) |
|
muzulmanos pueden tener asta kuatro mujeres lejítimas (Nehama) |
|
para bien no puede, para mal s'esforsa (Nehama) |
|
pueder bever una redoma de vino sin emborracharse (Nehama) |
|
pueder kaminar oras enteras (Nehama) |
|
pueder mantener famiya (Nehama) |
|
pueder tener una korrespondensia en una lingua forastera (Nehama) |
|
uno solo no puede alevantar esta kasha de fierro (Nehama) |
|
no puedo mas (Moscona) |
|
poder saltar, djugar, fumar, etc. (Moscona) |
|
puede ser (Moscona) |
|
puederse v. refl. |
ניתן ל-, אפשר |
to be possible to |
|
en sabá no se puede asender kandil, ni fumar, ni tokar lumbre (Nehama) |
|
puerkería f. |
חזירות, מעשה נבלה, תועבה; לכלוך, זוהמה; דיר חזירים |
stable act, abomination; dirt, filth; pigsty |
|
azer puerkerías (Nehama) |
|
puerko m. |
חזיר; ''חזיר'' - כינוי לנבל; כינוי לאדם שמן ודוחה |
pig; ''pig'' - nickname for a villain; nickname for a fat and disgusting person |
|
boz de puerko no suve al sielo (Nehama) |
|
el puerko no mira al sielo (Nehama) |
|
no lo esto podiendo ver komo al puerko (Moscona) |
|
las peras buenas el puerko se las kome (Moscona) |
|
puerpo m. |
גוף |
body |
|
el melón avre el puerpo (Nehama) |
|
la harrova serra el puerpo (Nehama) |
|
puerta f. |
דלת, שער, פתח |
door, gate, opening |
|
entrar/salir por la puerta (Nehama) |
|
avrir/serrar la puerta (Nehama) |
|
deshar la puerta media avierta (Nehama) |
|
serra tu puerta alava tu vezino (Nehama) |
|
se le serraron todas las puertas (Nehama) |
|
lo echas por la puerta, entra por la ventana (Nehama) |
|
las puertas de Geinam están siempre aviertas (Nehama) |
|
la puerta del Dio está siempre avierta (Nehama) |
|
kuando una puerta se serra otra se avre/sien se avren/las puertas del Dio se avren (Nehama) |
|
kien da a la puerta siente su repuesta (Nehama) |
|
aharva a la puerta i te será respondido (Nehama) |
|
una puerta se sierra, sien se avren (Moscona) |
|
ke aspera el gato? mujer deskuidada i puerta avierta (Moscona) |
|
puertal cf. portal |
|
|
|
no pizar puertal de keilá (ebr.) (Nehama) |
|
no pizar puertal de kafé (fr.) (Nehama) |
|
pues adv. |
אחרי, אחר כך, אז |
after, afterwards, then |
|
pus dishimos ke [...] (Moscona) |
|
puevlo m. |
עם, גוי; ציבור |
people, gentile; public |
|
boz del puevlo, boz del sielo (Nehama) |
|
uvo muncho puevlo (Moscona) |
|
puja f. |
תוספת, עליה, הגדלה |
addition, increase |
|
la sal da puja porke embeve umidad (Nehama) |
|
pujamiento m. |
הוספה, תוספת, ריבוי, גידול |
addition, multiplication, growth |
|
el pujamiento se konta del mez pasado (Moscona) |
|
pujar v. |
הוסיף, הגדיל; התייקר; גדל, התווסף |
to add, to increase; to become more expensive; to grow, to be added |
|
de pesah endelantre me van a pujar la paga (Moscona) |
|
las aguas del rio pujaron muncho (Moscona) |
|
los presios de la severa pujaron kon trenta por sien (Moscona) |
|
pulga (1) f. |
פרעוש |
flea |
|
kien kon pulgas se echa kon yagas se alevanta (Nehama) |
|
se desha chupar la sangre por las pulgas (Nehama) |
|
de una pulga aze un gameo (Moscona) |
|
asi bivan tus pulgas (Moscona) |
|
puliarse v. refl. |
נוּגע בעש, התמלא עש |
to be moth-eaten, to be full of moths |
|
ya me pulii de estar asperando (Moscona) |
|
pulso m. |
דופק, פעימה; פרק היד |
pulse; wrist |
|
para ke el lavado esté bien limpio, se kiere azeite de pulso (Nehama) |
|
arremangar los pusos (Moscona) |
|
del kulo al puso (Moscona) |
|
punchada f. |
דקירה, כאב פתאומי וחזק, עקיצה; חתך להוצאת מוגלה; רמיזה; עידוד |
stabbing, sudden and strong pain, sting; incision to remove pus; insinuation; encouragement |
|
tengo punchadas en la spalda (Moscona) |
|
punchadika f. |
דקירונת ; עידוד, דחיפה |
light stabing; encouragement, a push |
|
este panaris una punchadika solo kiere (Nehama) |
|
punchar v. |
דקר, עקץ, נעץ; פתח מורסה להוצאת המוגלה; גרם כאב עם מכשיר חד; ''דקר'', השמיע רמז פוגע |
to prick, to stick; to open an abscess to drain pus; to cause pain with a sharp instrument; to make an offensive allusion |
|
l'aguja puncha los dedos (Nehama) |
|
la bezba puncha kuando la disturban (Nehama) |
|
la kunduria me puncha (Nehama) |
|
la mulika echa kiches kuando l'albadra le puncha (Nehama) |
|
puncharse v. refl. |
נדקר, נעקץ |
to be stabbed, to be stung |
|
en kuziendo me punchi (Moscona) |
|
ainda me puncha ke no lo vidi (Moscona) |
|
punchonozo/punchonioso adj. |
קוצני; חריף; (משקה) מוגז; דקדקני, נוקרן |
prickly; spicy; (drink) carbonated; meticulous |
|
beveraje punchonozo/vino punchonozo (Nehama) |
|
punta f. |
קצה, סוף, פסגה; נקודה; כף |
edge, end, peak; point; cape |
|
asentarse en una punta del mendel (Nehama) |
|
guadrar parás en una punta de rizá (Nehama) |
|
la punta de l'aguja; la punta del klavo (Nehama) |
|
vestir a uno de punta pie/de punta pie fina kavesa (Nehama) |
|
la punta de la kaleja (Moscona) |
|
de una punta a la otra (Moscona) |
|
en la punta 'la nariz (Moscona) |
|
en la punta 'el tufek (Moscona) |
|
kaminar en puntikas de pie (Moscona) |
|
azer las kuatro puntas (Moscona) |
|
puntador m. |
מחווה, ''יד'' (לספר תורה); חוטר, מקל הצבעה |
''hand'' (for a Torah scroll); a stick, a pointing stick |
|
el maestro sesierve de un apuntador para ambezar a meldar a los empesantes (Nehama) |
|
puntero m. |
מרצע; קליד (קלידים); מצביע, מחוון, ''יד'' (לספר תורה) |
awl; key (keys); pointer, indicator, ''hand'' (for a torah scroll) |
|
el hazán gia kon un puntero de oro o de plata la meldadura del yahid yamado al sefer (Nehama) |
|
punto (1) m. |
הוד, פאר; גינוני טכס |
grandeur, splendor; ceremonial formalities |
|
dar de puntos (Moscona) |
|
no tiene punto (Moscona) |
|
vistido de punto (Moscona) |
|
punto (2) m. |
רגע, דקה; נקודה; סימן פיסוק; רגישות יתר, נוחות להשפעה; תפר, תפר כירורגי; נקודה לדיון; מידת אורך (ס''מ) |
moment, minute; period; punctuation mark; hypersensitivity, ease of influence; suture, surgical suture; point for discussion; measure of length (cm) |
|
a punto vino; a punto salió de aki (Nehama) |
|
es a punto lo ke te iya a dezir (Nehama) |
|
estar de punto en punto para parir/para muerir/para venir/para partir (Nehama) |
|
estar en punto de ravia (Nehama) |
|
la ora esta adelantre de vente puntos; la ora esta atrás de sinko puntos (Nehama) |
|
me se fizo un punto un anyo (Nehama) |
|
meza alta de ochenta puntos (Nehama) |
|
pasa punto, pasa mundo (Nehama) |
|
pasar negros puntos (Nehama) |
|
se emprovesió a tal punto ke duvo de echarse akojer (Nehama) |
|
de aki dos puntos parte el tren (Moscona) |
|
puntozo adj. |
קפדן, נוקדן, דייקן, חשדן, רגיש; מקפיד על דקדוקי נימוסים |
strict, meticulous, punctual, suspicious, sensitive; meticulous about etiquette |
|
es muy puntozo (Moscona) |
|
punyada f. |
מהלומת אגרוף |
fist blow |
|
echar a uno kon punyadas (Nehama) |
|
punyadiko m. |
חופן, קומץ מועט |
a small handful |
|
el ojo del ombre se inche solo kon un punyadiko de tierra (Nehama) |
|
un punyadíko de fustukes (Nehama) |
|
punyado m. |
חופן, מלוא היד, קומץ |
a handful |
|
un punyado de fruta seka (Nehama) |
|
esta ganando a punyados (Moscona) |
|
punyo m. |
אגרוף; מכת אגרוף; חופן |
fist; punch; fistful |
|
aharvar kon punyos (Moscona) |
|
Purim (ebr.) m. |
פורים |
Purim |
|
kien a Purim vela, su tiempo pedrió (Nehama) |
|
buen purim, buenos anyos (Moscona) |
|
ni purim moed, ni frios hazinura (Moscona) |
|
puro adj. |
טהור, זך, נקי, צלול, בהיר, ברור, צח, שקוף |
pure |
|
de lo puro skuro (Moscona) |
|
puro m. |
סיגר |
cigar |
|
fumar un puro (Nehama) |
|
pursedaká! (ebr.) interj. |
למען השם! |
For God's sake! |
|
pursedaka no steas a dizirlo a alguno (Moscona) |
|
pustas f. pl. |
כסף, מעות |
|
|
tiene munchas pustas (Moscona) |
|
púsula (t.) f. |
רשימה, מרשם, חשבון, הערה, כרטיס; מצפן |
list, prescription, bill, note, card; compass |
|
ya pedrio la pusula (Moscona) |
|
puta f. |
זונה, פרוצה, יצאנית, נפקנית |
whore, prostitute |
|
puta la madre, puta la ija, puta la kolcha ke las kuvija (Moscona) |
|
la puta vieja kita burla de la manseva (Moscona) |
|
raat (t.) adj. & m. & adv. |
רגוע, שקט; רגיעה, מנוחה, הרפיה; ברוגע, בשקט |
|
|
el padre de famiya está en raat kuando ya trusho la komania para la semana entera: (Nehama) |
|
el sabá es dia de raat (Nehama) |
|
es tan travieso ke ni por un momento no se sta rat (Moscona) |
|
raatlik (t.) m. |
מנוחה, רוגע, הרפיה, נוחיות, חוסר דאגה |
|
|
mos se sozeo el ratlik de kaza (Moscona) |
|
kon el sporah ke merkimos, mos ganimos el ratlik del mundo (Moscona) |
|
racha (port.) f. |
קו, חריץ, סדק, בקיע; מקף; שריטה |
|
|
echar rachas (Moscona) |
|
raegavle adj. |
מושרש |
|
|
i sera komo raegavle de la tierra (Moscona) |
|
raer v. |
גרד, קרד, קירצף, שרט; מחק, העביר קו על; הפיק רווח; כירסם ברעש |
|
|
estarse raendo i kumiendo por la djente (Nehama) |
|
rafidán (t.) adj. |
מורתח קלות (ביצה) |
|
|
guevo rufidan! (Moscona) |
|
rafinado (fr./it.) adj. |
עדין, ענוג, מזוקק |
|
|
ombre kebar i rafinado (Moscona) |
|
rafraganearse (t.) v. refl. |
רגע, התרגע, שלו, נפש אחר יגיעה קשה |
|
|
rafraganearse en la kama/en un diván/en una poltrona (Nehama) |
|
rahaná litslán!/rahamana letsilá! (aram.) |
רחמנא לצלן! אלוהים ישמור! |
|
|
después ke pedrió bienes i fijos, Iyov kedó rahamaná letsilá (Nehama) |
|
a esta madre se le murió el solo fijo ke tenía i está rahamaná letsilá (Nehama) |
|
raíz f. |
שורש |
|
|
kortar a raiz (Moscona) |
|
echar raizes (Moscona) |
|
rakí (t.) m. |
יי''ש, עראק |
|
|
na una de raki ke te vayas de aki, porke plazer no tengo de avlar kon ti (Moscona) |
|
rama f. |
ענף, בד; סניף; ענף (מקצועי וכו') |
|
|
i ke sean las ramas komo su raiz (Moscona) |
|
ramal m. |
סבך ענפים |
|
|
árvoles pekan, ramales la yoran (Nehama) |
|
ramo m. |
ענף, נצר, חוטר; אגף, שלוחה; מסגרת רקמה; ענף רקום על בד; ''כוכבי'' שלג על זגוגית; סימן מחלה/פגיעת מוח |
|
|
arvoles pekan, ramos yoran (Moscona) |
|
rana f. |
צפרדע; אדם זריז היודע להגיע לכל מקום/להשיג מידע חיוני (בנימה שלילית) |
|
|
kuando le kresera a la rana pelos (Moscona) |
|
lo ke kita de la boka son ranas i kulevras (Moscona) |
|
rango m. |
תור, טור, שורה; מקום, מעמד, עמדה, מעלה |
|
|
bivir kon djente de su rango (Nehama) |
|
alkansar al rango el mas alto (Nehama) |
|
rapidez f. |
מהירות, זריזות |
|
|
las negras novidades se espanden kon la rapidez del viento (Moscona) |
|
raportar (fr.) v. |
הביא לידיעה, דיווח; הלשין; נשא רווחים |
|
|
los imobles bien arkilados/las tierras bien kultivadas raportan (Nehama) |
|
raporto (fr.) m. |
קשר הדדי, יחס גומלין, זיקה; דו''ח, דיווח; רווח, הכנסה; הספק; השוואת ערך/איכות שני דברים מאותו סוג |
|
|
fecho de buen raporto (Nehama) |
|
en reporto [...] (Moscona) |
|
esto no tiene reporto kon [...] (Moscona) |
|
rapoza/o f./m. |
שועל; אדם ערום, ערמומי כשועל |
|
|
rapozos pekenyos danyantes vinyas (Moscona) |
|
raramente adv. |
באופן נדיר, בצורה נדירה, לעתים רחוקות |
|
|
entre los djudios ralamente puedes enkontrar ombres iletrados (Moscona) |
|
raro adj. |
נדיר, יקר המציאות; דליל, קלוש |
|
|
la leche esta rala, parese ke ya la ampesaron a falser (Moscona) |
|
en ralas okaziones (Moscona) |
|
rasión f. |
מנה, מכסה |
|
|
eyos devian resivir kada dia doble rasion (Moscona) |
|
raskunyo m. |
שריטה, שרטת |
|
|
la madre se afortunea por un raskunyo de su kriatura (Nehama) |
|
la madre no kere ver ni un rizgunyo en el dedo chiko de su ijo (Moscona) |
|
ken kon gatos djuga, kon rizgunyos sale (Moscona) |
|
rastrear/rastreyar v. |
גרר, סרק; שידד, יישר קרקע |
|
|
despues de arar la tierra, se deve de dezminuzar en rastreyandola (Moscona) |
|
lino rastreyado o penyado (Moscona) |
|
rata (it.) f. |
מנה, מכסה, תשלום (תשלומים) |
|
|
pagamiento en tres ratas (Moscona) |
|
ratón m. |
עכבר; חולדה |
|
|
los ratones bailan kuando se va el gato (Nehama) |
|
kien se kumió el kezo? - los ratones (Nehama) |
|
el gato no aferra al ratón por el alma del padre, es para komerle la kavesa (Nehama) |
|
el gato no kome el raton por los ojos pretos del patron (Moscona) |
|
es verdad ke la kaza se va a kemar, ama i raton bivo no va a kedar (Moscona) |
|
paso el ratiko, echo un pediko (Moscona) |
|
salto el raton de su kanton (Moscona) |
|
ken se komio el kezo? - los ratones (Moscona) |
|
ratonera f. |
מאורת עכברים; מקבץ עכברים בבית; מלכודת, מלכודת עכברים |
|
|
la ratonera se kudrio (Moscona) |
|
ravada f. |
מבט, הצצה, מעוף עין; מבט כעוס |
|
|
mirar de ravada (Moscona) |
|
echar ravadas (Moscona) |
|
rávano m. |
צנון, לפת; בהשאלה: בור, בער, עם הארץ |
|
|
ni el ravano se faze navo, ni el navo se faze ravano (Nehama) |
|
pan para komer no ay - ravanos para regoldear (Moscona) |
|
es un buen ravano (Moscona) |
|
ravia f. |
כעס, רוגז, חרון, זעם, זעף, חימה |
|
|
no es ravias de poko ke se tomo (Moscona) |
|
en tres kozas se konose el ombre: en la ora de su ravia, kuando beve vino i en su bolsa (Moscona) |
|
rayo m. |
קרן; ברק; מגררת, פומפיה; משוף; חישור (בגלגל); כינוי לאדם המטריד בדרישות/עצות |
|
|
los rayos del sol (Moscona) |
|
en la meshkita kayo rayo (Moscona) |
|
razgar v. |
קרע |
|
|
razgare kon mi dolor mi korason i no mi manto (Moscona) |
|
razgelear (t.) v. |
מצא במקרה, נתקל במקרה, נפל על הזדמנות, הזדמן לו |
|
|
si razgeleas en sofia algun kadife bordo, merkami un top (Moscona) |
|
razgo m. |
קרע; תווי פנים; תכונה, אופי |
|
|
el chiko atornó de la eshkola a razgos (Nehama) |
|
razgón (1) m. |
קרע |
|
|
se enliseo en un klavo i se echo un buen razgon en el pantaloon (Moscona) |
|
razimo m. |
אשכול, אשכול ענבים |
|
|
un razimo d'uva (Nehama) |
|
si me endevinas lo ke yevo en la falda te do un razimo (Nehama) |
|
de los ke tengo en la alda te dare un razimo (Moscona) |
|
razón f. |
שכל, תבונה; טעם, סיבה, נימוק, הצדקה, הוכחה; יכולת חשיבה, הגיוניות |
|
|
ay razón/es razón de alavar a uno (Nehama) |
|
razón de muchos, razón de bovos (Nehama) |
|
la razón umana (Nehama) |
|
la razón diferensia al ombre de las bestias (Nehama) |
|
para esto no uvo unas kuantas razones (Moscona) |
|
por razon es de alavar al Dio noches i dias (Moscona) |
|
razonar v. |
הסיק דבר מתוך דבר; התווכח, התפלמס |
|
|
los deshi ke se estavan razonando (Moscona) |
|
razonavle/razonivle adj. |
נבון, שקול, הגיוני, סביר, לוגי |
|
|
a presios razonavles (Moscona) |
|
no es razonavle de [...] (Moscona) |
|
rea (ebr.) m. |
ריאה |
|
|
ya me komio la rea (Moscona) |
|
realizar v. |
מימש, הגשים, הוציא לפועל |
|
|
para realizar esta buena intision [...] (Moscona) |
|
de la ropa realizi poka ganansia (Moscona) |
|
rebasho m. |
ירידה, שפל; הוזלה, הנחה, קיצוץ |
|
|
las ropas están en rebasho (Nehama) |
|
rebuelta f. |
התקוממות, מרד, מרי, מרידה, הפיכה, מהפכה; בלבול, סכסוך; מהומה |
|
|
todo esta en rio i rebuelta (Moscona) |
|
redjá (t.) f. |
בקשה, תחינה |
|
|
tengo una ridja (Moscona) |
|
redonda f. |
מעגל, עיגול, חוג; כינוי למטבע כסף: כתר |
|
|
redonda redonda, kom'al pie de la onda, onda de peshé, tara tara peshé, peshé la luna, ke ya viene kufa, kufa sinyora a la puerta de la Velona, Simon Simon kapitán d'Estambol (Nehama) |
|
asentar a la redonda (Moscona) |
|
redondez f. (m.) |
עֹגֶל, עגלגלות; כרכוב |
|
|
la redondez del karro (Nehama) |
|
redondo adj. |
עגול, עגלגל |
|
|
la tierra es redonda (Nehama) |
|
mundo redondo, ken no save giarlos kae al fondo (Moscona) |
|
la para es redonda - va de mano en mano (Moscona) |
|
referensia f. |
סימוכין, אסמכתא, הפניה, מראה מקום; המלצה |
|
|
kon referensia a [...] (Moscona) |
|
por el suplo del reflo de tu folor (Moscona) |
|
refrán m. |
פתגם, אימרה, מימרה |
|
|
refrán mentirozo no ay (Nehama) |
|
refran mintirozo no ay (Moscona) |
|
regalo m. |
מתנה, שי, מתן, דורון |
|
|
resevir regalo; tomar regalo; mereser regalo (Nehama) |
|
es regalo de mi ermano (Moscona) |
|
le das muncho regalo (Moscona) |
|
regla f. |
חוק, כלל, תקן, שיטה, סדר; צו, פקודה; סרגל |
|
|
ande mozos la regla es de komer temprano (Moscona) |
|
ke regla es esto? (Moscona) |
|
aki no ay regla de nada (Moscona) |
|
el Dio krio al ombre en buena regola (Moscona) |
|
reglado adj. |
בדוק, מדוייק; מסודר, בעל הרגלי סדר וחסכון; פועל במתינות; משורטט, מקווקו |
|
|
kuento reglado es medio pagado (Nehama) |
|
reglamiento m. |
הסדרה (חשבון, סכסוך); תשלום |
|
|
reglamiento del trafiko (Moscona) |
|
regoldar/regoldear v. |
גיהק |
|
|
regolda mi nuera de tripas yenas; regolda mi fija de tripas vazias (Nehama) |
|
es mankura de regoldear en la meza (Moscona) |
|
regretar (fr.) v. |
התחרט; הצטער על, נעצב |
|
|
es de regretar ke [...] (Moscona) |
|
regreto (fr.) m. |
צער; חרטה |
|
|
a mi regreto devo dizir ke [...] (Moscona) |
|
reina f. |
מלכה |
|
|
tanto es la reina para el rey, tanto es Djoya para su marido (Nehama) |
|
reinado m. |
מלכות |
|
|
ta se levantaron los siete reinados fuersa para el turko ya no le desharon (Moscona) |
|
la mujer buena tiene su reinado detras de la puerta (Moscona) |
|
komo estas? - reinado (Moscona) |
|
reinchir v. |
מילא, מילא שנית |
|
|
reinchir su dover (Moscona) |
|
rekoltar (fr.) v. |
קצר, אסף, ליקט |
|
|
kien asembra, rekolta (Nehama) |
|
rekompensa f. |
פרס, גמול, תגמול, שכר |
|
|
este akto de koraje merese su rekompensa (Moscona) |
|
rekonoser v. |
זיהה; הכיר ב-; הודה |
|
|
rekonosko mis faltas (Moscona) |
|
rekonosido adj. |
מוכר, בדוק |
|
|
no ser rekonosido (Moscona) |
|
rekonosiente adj. |
אסיר תודה |
|
|
te so rekonesiente (Moscona) |
|
rekreser v. |
קרה, התרחש; פיתח, הגדיל; גדל; הוסיף ''עיניים'' (בסריגה) |
|
|
pueden rekreser obstakulos (Moscona) |
|
relampagear v. |
הבריק, הזהיר, נצץ |
|
|
el sielo relampageava (Moscona) |
|
relasión f. |
קשר, יחס, זיקה; סיפור המעשה; דו''ח |
|
|
en relasion a [...] (Moscona) |
|
relumbror m. |
זוהר, ברק; מראה זוהר |
|
|
oh ke relumbror de novia galana (Moscona) |
|
remandar v. |
דחה |
|
|
remandar un viaje (Nehama) |
|
remandar la boda (Nehama) |
|
remaneser v. |
נעור; צץ והופיע; נותר, שרד |
|
|
te veo mucho alborotado, ke te remanesió? (Nehama) |
|
remedio m. |
תרופה, מרפא; פתרון, תקנה, תיקון, מוצא, תקווה, אמצעי, עזרה |
|
|
para todo ay remedio, para la muerte no (Nehama) |
|
para lo pasado no ay remedio (Nehama) |
|
para este mal no ay remedio (Moscona) |
|
no ay remedio ni uno ni medio (Moscona) |
|
remendo m. |
הטלאה, תִּקּוּן בבגד; טלאי |
|
|
remendo de hesha en sayo de seda (Nehama) |
|
echar remendos (Moscona) |
|
remirar v. |
בחן, בדק, השווה; דמה ל- |
|
|
los fijos remiran al padre o a la madre (Nehama) |
|
el bronzo remira al oro (Nehama) |
|
remorso (it./port.) m. |
יסורי מצפון, מוסר כליות, חרטה |
|
|
el remorso se lo está kumiendo (Nehama) |
|
konsentir remorso (Moscona) |
|
rempushón m. |
הדיפה, דחיפה אלימה |
|
|
lo echo de la butika a rimpushones (Moscona) |
|
rendelear (t.) v. |
הקציע במקצועה; גרר (במגררת) בהשאלה רזה |
|
|
la hazinura te rendeleo bueno (Moscona) |
|
rendista m. |
קצבאי, גמלאי |
|
|
bivir komo rendista (Nehama) |
|
reniegante m. & adj. |
משומד, כופר, מומר, בוגד; סותר |
|
|
i ansi dos pasukim los reniegantes este a este asta ke venga el tresero i kontrapeze entre eyos (Moscona) |
|
reniegar v. |
השתמד, המיר דתו, כפר, התכחש ל-; סתר את |
|
|
reniegar una palavra dada (Nehama) |
|
reniegar una prometa (Nehama) |
|
renovar v. |
חידש, שיפץ, תיקן |
|
|
renova sovre mozotros anyada buena i dulse del presipio i asta el kavo del anyo (Moscona) |
|
renta f. |
קצבה, רנטה |
|
|
bivir de rendida (Nehama) |
|
rentado adj. |
בעל קצבה |
|
|
estar bien rentado (Nehama) |
|
renuevo m. |
חידוש; תבואה |
|
|
i sesh anyos sembraras tu tierra i apanyaras tu renuevo (Moscona) |
|
reparavle adj. |
בר תיקון, ניתן לשיפוץ |
|
|
no es mal grande, el danyo ya es reparavle (Moscona) |
|
repartirse v. refl. |
נחלק |
|
|
toma tu parte asigun te se repartee (Moscona) |
|
repensar v. |
העמיק לחשוב, חשב פעם נוספת |
|
|
pensar i repensar antes de embarkarse en un fecho (Nehama) |
|
repeté (fr.) adv. |
שוב, עוד פעם, באופן חוזר ונשנה |
|
|
repete fijon! (Moscona) |
|
repozado adj. |
שלו, שקט, שוקט, רוגע, רגוע, נינוח, שאנן |
|
|
la mar esta repozada (Moscona) |
|
repozar v. |
הרגיע, השקיט; נח, חדל מעבודתו/מפעילותו |
|
|
aki repoza el defonto (Moscona) |
|
no m'estan deshando repozar (Moscona) |
|
m'estiri por repozar un poko (Moscona) |
|
la kama es una koza ke si no se durme se repoza (Moscona) |
|
repozo m. |
שלווה, מנוחה, רוגע, מרגוע, שקט, שאננות, הפוגה; מתינות, שיקול דעת |
|
|
el hazino está en repozo (Nehama) |
|
el Dio ke mos de repozo i paz/el Dio ke mos de repozo!/repozo ke mos de el Dio! (Nehama) |
|
repozo no ay (Moscona) |
|
repozo no estan deshando (Moscona) |
|
el varon bien dotrinado, kome i beve kon repozo (Moscona) |
|
repuesta f. |
תשובה, מענה |
|
|
kien da a la puerta siente su repuesta (Nehama) |
|
asperar repuesta de si o de no (Nehama) |
|
dar repuestas (Moscona) |
|
resalir v. |
בלט החוצה, יצא, התבלט; הגיע ל- |
|
|
de buen lavoro resale siempre profito (Nehama) |
|
la fatura resale a una suma konsideravle (Nehama) |
|
resentir (fr.) v. |
הרגיש ב-, חש ב- |
|
|
resentir frío; resentir kalor (Nehama) |
|
resentirse v. refl. |
סבל מתוצאות ארוע קודם |
|
|
agora m'esto resentiendo de la kaída/de la kanseria (Nehama) |
|
resfolgo m. |
מנוחה, הפוגה, מרגוע, הקלה, נופש; נוחות; תזונה; מזווה; חדר אורחים |
|
|
kozas de refolgo komo karne, dulse i semejante (Moscona) |
|
bokado kayente refolgo del alma (Moscona) |
|
resivida f. |
קבלה, אישור; קבלה, קבלת פנים |
|
|
no saves ke resivida ke me resivieron (Moscona) |
|
resivo m. |
קבלה; קבלת פנים |
|
|
al resivo de tu letra te respondí de vista (Nehama) |
|
fazer un resivo yelado (Nehama) |
|
fazer un resivo kayente (Nehama) |
|
fazer un resivo kalorozo (Nehama) |
|
fazer buen resivo (Nehama) |
|
reskaldo/reskaldada m./f. |
רמץ לוהט |
|
|
kayentarse las manos a la reskaldada (Nehama) |
|
reskontrar v. |
נתקל בדבר רע; סבל מתוצאות של |
|
|
eskapar de un mal i reskontrar kon un pior (Nehama) |
|
resplandor m. |
זוהר, זיו, נוגה, קרינה |
|
|
el resplendor de su blankura envisia i goza el korason (Moscona) |
|
responsabilidad/responsabilitá f. |
אחריות |
|
|
no te tomes esta responsabilidad (Moscona) |
|
responsavle adj. |
אחראי |
|
|
va ser tenido responsavle kada ken [...] (Moscona) |
|
respuesta f. |
תשובה, מענה, תגובה |
|
|
la respuesta blanda abolta sanya (Moscona) |
|
resta/reste f. |
מחרוזת (שומים, בצלים וכו') |
|
|
una resta de figos (Nehama) |
|
meteme en resta ke ajiko so (Moscona) |
|
restán m. |
שארית, יתרה |
|
|
el restan de los yahidim (Moscona) |
|
resto m. |
שארית, מותר, יתרה, עודף, שיור, שריד |
|
|
tornar el resto (Moscona) |
|
resumir v. |
נזל, טפטף, חלחל |
|
|
la pared/el taván está resumiendo umidá (Nehama) |
|
retardo m. |
אחור, פיגור, דיחוי, שיהוי |
|
|
el treno tiene retadro (Nehama) |
|
retener v. |
החזיק; זכר, שמר בזכרונו; שם מכשול, עיכב |
|
|
retener una kantiga (Nehama) |
|
retenyer v. |
שמח, צהל |
|
|
un flako ruido retenyo i la puerta se avrio (Moscona) |
|
retomar v. |
לקח מחדש; התחיל מחדש |
|
|
la moda retomó (Nehama) |
|
la luvia retomó (Nehama) |
|
retorser v. |
עיקם, פיתל |
|
|
kien no siente a la mujerika se retuerse la orejika (Nehama) |
|
retravar/se v./v. refl. |
משך עצמו, נסוג; בהשאלה: התאפק |
|
|
falsi i no me retravi noche i dia (Moscona) |
|
reunión f. |
אסיפה, כינוס; איחוד, חיבור, התאחדות, איסוף, קיבוץ |
|
|
la reunion aze la fuersa (Moscona) |
|
reushir (fr.) v. |
הצליח, עלה יפה |
|
|
riushir en la vida (Moscona) |
|
no riusho a kumplir sus dezeos (Moscona) |
|
revah (ebr.) m. |
רווח, רווחה |
|
|
dar paras a revah (Moscona) |
|
revalsarse (it.) v. refl. |
החליפו ביניהם שטרי חוב |
|
|
estos dos merkaderes se revalsan (Nehama) |
|
revanada f. |
פרוסה, נתח, פלח |
|
|
revanada de torta (Nehama) |
|
revanada de melón (Nehama) |
|
revanada de pan (Nehama) |
|
revedrido adj. |
מחודש, שהוריק מחדש |
|
|
buido, vino revedrido (Moscona) |
|
revelado adj. |
גלוי, נגלה |
|
|
la Tora es la Ley revelada a Moshé sovre el Monte de Sinay (Nehama) |
|
revenir (fr.) v. |
חזר, שב; התאים; השתווה בערכו ל-; הגיע לו; עלה (כסף) |
|
|
los fijos s'espartieron la eredad de sus padres i kada uno tomó la parte ke le reviene (Nehama) |
|
una redoma media yena i una redoma media vazía revienen a lo mizmo (Nehama) |
|
revés m. |
צד שני, גב |
|
|
no grites, a revés, avla kon repozo (Nehama) |
|
todo lo entiende a la rovez (Moscona) |
|
se alevanto kon la kamiza a la rovez (Moscona) |
|
el rovez de la medalia (Moscona) |
|
reveyar v. |
מרד; כפר ב- |
|
|
reveyar en la Ley/reveyar en el Dio/en el rey (Nehama) |
|
reveyo m. |
מרד, התקוממות; חטא, פשע |
|
|
doloriozo de korason, yo parado i atristado sovre mi revelio (Moscona) |
|
revoltado adj. |
מתקומם, מרדן; מזועזע, סולד |
|
|
esto muy revoltado de su komporto (Moscona) |
|
rey m. |
מלך |
|
|
al rey le agrada figos (Nehama) |
|
debasho de mi manto al rey mato (Nehama) |
|
el rey esta hazino, al vezir le echaron las ayudas (Nehama) |
|
el rey korta kavesas, pan no korta (Nehama) |
|
fijos de reyes no se depiedren (Nehama) |
|
kada uno es rey en su kaza (Nehama) |
|
kien a dos reyes sierve ni a uno ni a otro akontenta (Nehama) |
|
kien es rey, en la kara se ve (Nehama) |
|
kuando el rey emprovesió bushkó tefteres viejos (Nehama) |
|
rey muerto, rey puesto (Moscona) |
|
ken del rey se kome la gaina flaka, godra la paga (Moscona) |
|
en la meza del rey una bogacha enamora (Moscona) |
|
el rey esta hazino al vizir le echan ayuda (Moscona) |
|
ni rey viene a su pie (Moscona) |
|
rezervado adj. |
מאופק, מתון, זהיר, מסוייג, מהסס, שתקני; שמור |
|
|
por las oras esta muy rezervado (Moscona) |
|
rezgate/rezgato m. |
גאולה, פדיון, שחרור, כופר |
|
|
azer sedaká por el rezgate de su alma (Nehama) |
|
el rezgate de Ayifto (Nehama) |
|
rezín adv. |
לא מכבר, לא מזמן, זה אך, זה מקרוב |
|
|
los rizin kazados se echan dos, se alevantan tres (Moscona) |
|
rezina f. |
שרף |
|
|
a saumerio de las rezinas para la santidad (Moscona) |
|
rezma f. |
(מידה לנייר:) חבילת 500 גליונות |
|
|
rezma de papel (Nehama) |
|
rezultar v. |
נבע מ-, יצא (תוצאה), קרה כתוצאה, בא בעקבות |
|
|
todas las konseguensias ke rezultarian [...] (Moscona) |
|
ribuy (ebr.) m. |
ריבוי, גידול, עליה; כמות גדולה |
|
|
al dirush del haham uvo un ribuy de puevlo (Nehama) |
|
rifa f. |
הגרלה, תגרולת |
|
|
djugar a la rifa (Moscona) |
|
riga (it.)f. |
קו, פס, שורה, שרטוט; חוק, כלל |
|
|
kero eskrivirle dos rigas (Moscona) |
|
rigor m. |
קפדנות, הקפדה, חומרה, קשיחות, קשיות |
|
|
a la rigor (Moscona) |
|
riidero m. |
צחוק |
|
|
loke es este riideero kuando se avla de kozas seriozas (Moscona) |
|
le dio en riidero (Moscona) |
|
riir v. |
צחק |
|
|
ni todos rien en un día, ni todos yoran el mismo día (Nehama) |
|
el riir es bueno para la salud (Moscona) |
|
ni todos rien en un dia, ni todos yoran en el mizmo (Moscona) |
|
riirse v. refl. |
הצטחק, צחק |
|
|
rendido estar rendido (Nehama) |
|
yo k'esté kayente i ke se ría la djente (Nehama) |
|
pan kon pan se rie el Dio (Nehama) |
|
riirse de la dezgrasia del d'enfrente es negridura (Moscona) |
|
yo stare kaente desha ke se rian la djente (Moscona) |
|
rijidor/dera n. |
מנהלן, מנהל משק, מנהל, מארגן, מסדר |
|
|
parnas i rijidor de Israel (Moscona) |
|
rijir v. |
אירגן, ניהל, סידר, ערך, התקין, טיפל ב-; סיפק, נתן; רחץ את המת; הכין אוכל, בישל |
|
|
ke vas a rijir para shaba? (Moscona) |
|
galut ke sta por el komer, no s'esta topando lo ke rijir (Moscona) |
|
rijir el muerto (Moscona) |
|
rijo m. |
ניהול, ארגון, סידור, טיפול; עבודה, מטלה; בישול; סעודת חג; תבשיל עשיר להבראת חולים |
|
|
el rijo de un hazino/de una parida/demandan esveltez i kara de riza (Nehama) |
|
mos manka el rijo (Moscona) |
|
en este rijo estesen [...] (Moscona) |
|
rikeza f. |
עושר, הון, רכוש; שפע |
|
|
el saver linguas es una rikeza (Moscona) |
|
las rikezas le estan eskuriendo por la pacha (Moscona) |
|
en la rikeza no ay firmeza - la moneda supito aze alas i se bola (Moscona) |
|
riko adj. & m. |
עשיר, אמיד; שופע; מוצלח, יפה |
|
|
al riko i al prove, kon el mizmo piko los amezuran (Nehama) |
|
al riko, la gayina le mete dos guevos (Nehama) |
|
el Dio no de a tener kefazer kon riko fijo de prove ni de haham fijo d'amaares (Nehama) |
|
el riko kome lo ke kiere, el prove lo ke puede (Nehama) |
|
el riko kuando emprovese es komo kuando el prove s'enrikese (Nehama) |
|
fina ke al riko le viene la gana, al prove le sale el alma (Nehama) |
|
ke no se alave el riko kon su rikeza ni el barragán kon su barraganía (Nehama) |
|
kien al riko servió su tiempo pedrió (Nehama) |
|
la bolsa del riko se vazia i la del prove no se inche (Nehama) |
|
ni al riko devas ni al prove akometas (Nehama) |
|
ni por ey prove, ni por ey riko (Nehama) |
|
riko es el ke se akontenta kon su parte (Nehama) |
|
riko es el mi padre? -el guerko lo save! (Nehama) |
|
ni al riko devas, ni al prove aprometas (Moscona) |
|
al riko le dizen ''kon salud'', al prove le demandan ''ken te lo dio'' (Moscona) |
|
al riko i el gayo le mete guevo (Moscona) |
|
ken al riko sirvio, sus dias pedrio, a la fin del anyo sale ladron o putanero (Moscona) |
|
rikón adj. |
עשיר מאוד, עשיר גדול, עשיר מופלג |
|
|
para el rikinion lo imposivle no existe (Moscona) |
|
rima f. |
חרוז (בשירה); ערימה, אוסף |
|
|
rima de ropa; rima de kashas; rima de balas (Nehama) |
|
río m. |
נהר, נחל, פלג |
|
|
todos los rios a la mar baten (Nehama) |
|
mas vale kaer en un rio furiente/kuriente ke en bokas de la djente (Nehama) |
|
el rio pasa, el arenal keda (Nehama) |
|
todos los rios van a la mar i la mar no se inche (Moscona) |
|
despues de la luvia las kayes estan rios (Moscona) |
|
mas grande es el rio mas grandes son los pishkados (Moscona) |
|
riza f. |
צחוק |
|
|
me tomo/me saltó la riza (Nehama) |
|
me dio la riza (Moscona) |
|
rizika f. |
צחוק מעושה ומאומץ; העויות צחוק שעושים לתינוק |
|
|
echar rizikas (Moscona) |
|
rizikar (it.) v. |
סיכן, הימר על |
|
|
rizikar la vida (Moscona) |
|
rizil (t.) m. & adj. |
חרפה; בוש, מבוייש, עוטה חרפה |
|
|
azerse rizil (Moscona) |
|
oy vizir, amanyana rizil (Moscona) |
|
rizilik (t.) m. |
חרפה, עלבון, בושה |
|
|
ande se tiene visto este rizilik (Moscona) |
|
rodear/rodearse v./v. refl. |
נדד, סבב, הסתובב, שוטט; הקיף, סובב |
|
|
el ke rodeo por el mundo prevo tanto el bien komo el mal (Moscona) |
|
rodeo m. |
סיבוב, הליכה מסביב, עקיפה; גלגל |
|
|
le tomo los bienes kon rodeo (Moscona) |
|
azer mil rodeos (Moscona) |
|
todo es rodeo de los sielos (Moscona) |
|
rodiyas/rodías f. pl. |
ברכיים |
|
|
meterse de rudiyas (Moscona) |
|
rogador m. |
המעתיר, המתפלל |
|
|
el ke sea rogador delantre del patron del mundo (Moscona) |
|
rogar v. |
ביקש, הפציר, התחנן, הפגיע, התפלל |
|
|
los frutos están a rogar (Nehama) |
|
te rogo kon ardor ke me digas la verdad si otro amas (Moscona) |
|
rogativa f. |
תחינה, תפילה, תחנון, בקשה |
|
|
tengo una rogativa (Moscona) |
|
rolo (2) (fr.) m. |
רשימה, תור; תפקיד (בתיאטרון וכו') |
|
|
no djuga rolo (Moscona) |
|
romana f. |
מאזנים, משקל, פלס; אשה מכוערת |
|
|
alevantar el top kon la romana (Nehama) |
|
komerse todo el dulse de un plato al lugar de tomar una kuchara es alevantar el top kon la romana (Nehama) |
|
no se alevanta ni kon la romana (Nehama) |
|
romanesido m. |
שארית, יתרה, הנותר |
|
|
uno de eyps no fue romanesido (Moscona) |
|
romansa f. |
בלדה, רומנסה |
|
|
romana i balansas de djuisio son de adonay (Moscona) |
|
romper v. |
שבר, ניפץ, ריסק; קלקל; עצר, הפסיק, ביטל; הפר ברית, חילל שבועה |
|
|
romper djames (Nehama) |
|
romper kopos; romper redomas (Nehama) |
|
romperse v. refl. |
נשבר; שבר, קרע; נקע את הירך |
|
|
no se rompe por ser delgado, se rompe por ser mal filado (Nehama) |
|
ropa f. |
בד, ארג, אריג; בגדים; סחורה; לבנים; וילון עבה |
|
|
ropa pronta , para aspera (Moscona) |
|
rahelina, rahelina, ande sta tu mama? - mi mama se fue a lavar, echando blu en la ropa para el dia de la boda (Moscona) |
|
ke ropa de komporto es esto? (Moscona) |
|
rosh-hodesh (ebr.) |
ראש חודש |
|
|
kada rosh-hodesh i sabá lo tenemos akí (Nehama) |
|
tener una buena mezada fiksa, aparte de rosh-hodesh i sabá (Nehama) |
|
rosío m. |
טל |
|
|
las yervas estan mojadas del rusio (Moscona) |
|
viene el rusio i remoja en la tierra (Moscona) |
|
roska f. |
צנים, עוגה יבשה, כעך |
|
|
mi madre fue roska, yo me muero al ambre (Moscona) |
|
roto adj. |
שבור, מקולקל |
|
|
un kantaro roto tura mas ke un sano (Moscona) |
|
el viejo va yendo roto (Moscona) |
|
rovada f. |
מבט נסתר |
|
|
mirar a las rovadas (Moscona) |
|
roza f. |
ורד, שושנה; פרח |
|
|
ya konosko rozas de mi guerta (Moscona) |
|
ruda f. |
פיגם, רודה |
|
|
ruda menuda ke nunka s'amurcha (Nehama) |
|
ruido m. |
רעש, המולה, שאון; שקשוק, קרקוש; שמועה |
|
|
las paras azen un ruido ke de leshos se siente (Moscona) |
|
korren ruido ke el governo esta para kaer (Moscona) |
|
rumatismo/tizmo m. |
שגרון, ראומטיזם |
|
|
Se fue a la lindja a kurar el revmatizmo (Moscona) |
|
rumía f. |
גירה |
|
|
a el gameo porke alsan rumia el, i unya non el unyan (Moscona) |
|
rupo m. |
מידת אורך לאריגים |
|
|
la novia no trusho ni un rupo de ropa (Nehama) |
|
oganyo no me kortí ni un rupo de ropa (Nehama) |
|
ruvina f. |
הרס, מפולת, חורבה, חורבות, הריסות, עיי חורבות; התרוששות |
|
|
ruinas de kazas i sivdades derrokadas (Moscona) |
|
saalam (t.) adj. |
בריא, חזק, שלם, שניתן לבטוח בו |
Healthy, strong, whole, trustworthy |
|
es ombre saalam (Moscona) |
|
el echo no me se esta viendo saalam (Moscona) |
|
sabá/sabat (ebr.) m. |
שבת |
Sabbath |
|
faz tu sabá en semana i no tengas menester de las kriansas (Nehama) |
|
mucha karne i mal sabá (Nehama) |
|
ni oy es sabá, ni el dukado está en basho (Nehama) |
|
sadé (t.) adj. & adv. |
פשוט, סתמי, טהור, לא מעורב; בלבד, סתם |
Simple, casual, pure, unmixed; merely, merely |
|
i si kaye en mis manos lo vo azer sade merkader (Moscona) |
|
sade ke tenga animo (Moscona) |
|
safanyón m. |
אבעבועות חורף |
Winter chickenpox |
|
las aguas de Nisán son la mijor melezina para los safanyones (Nehama) |
|
safek (ebr.) m. |
ספק, פקפוק; חשש, חשד, חשד לאי כשרות |
Doubt, doubt; apprehension, suspicion, suspicion of non-kosherness |
|
meter ratonera por safek de ratón (Nehama) |
|
akavidarse por safek de huego/de ladrón (Nehama) |
|
esto en safek (Moscona) |
|
safí (t.) adj. & adv. |
טהור; לבטח, ללא ספק |
Pure; certainly, without a doubt |
|
kavé safí; leche safí (Nehama) |
|
fazte panadero, es safí ganar (Nehama) |
|
safrá (t.) f. |
מרה, מרה שחורה |
Bile, black bile |
|
komer almendra es bueno porke bastirea la safra (Moscona) |
|
safrán m. |
כרכום, זעפרן |
Turmeric, saffron |
|
Ken te izo kuzinera? El safran i la pimienta! (Moscona) |
|
kien te fizo kuzinero? - el safrán i la pimienta (Nehama) |
|
sagrado adj. |
קדוש |
holy |
|
mos azemos un dover sagrado de [...] (Moscona) |
|
sakadjí (t.) m. |
שקאי, מוביל מים (בנאד עור) |
Shekai, water carrier (leather belt) |
|
sakadjis agua traen de la fuente limpia komo la azeite (Moscona) |
|
sakametlí (t.) adj. |
מסוכן |
dangerous |
|
es echo sakametli (Moscona) |
|
sakapro m. |
שובב, משחית כל מה שבא לידיו |
Mischievous, corrupting everything he gets his hands on. |
|
a este sakapro, ya le podras meter kalsado de fierro, yene los va estruir (Moscona) |
|
sakar v. |
הוציא, הסיר, הוריד, סילק |
Removed, removed, lowered, eliminated |
|
los katalanes de las piedras sakan panes (Nehama) |
|
saka de la boka i mete a la bolsa (Nehama) |
|
sakonos Adonay de Ayifto kon poder fuerte i kon braso tendido (Moscona) |
|
sakat (t.) m. & adj. |
פגום; נכה, בעל מום, קיטע |
Damaged; disabled, deformed, mutilated |
|
un moble sakat; un vestido sakat (Nehama) |
|
sakatlik (t.) m. |
נכות, מום |
Disability, deformity |
|
echa tino ke no afite algun sakatlik (Moscona) |
|
sako m. |
שק; מעיל קצר, וסט, מותניה |
Sack; short coat, vest, waistcoat |
|
mijor ke pariera tu madré un sako de chinchas i no te pariera a ti (Nehama) |
|
sako vazío no se detiene en pies (Nehama) |
|
sako vazio en pies no se sta (Moscona) |
|
la boka del mundo no es sako ke lo kuzas (Moscona) |
|
sakudida f. |
נענוע, זעזוע, טלטול; חקירה נמרצת; רעש, רעידת אדמה |
shaking, jolt, jolting; vigorous investigation; noise, earthquake |
|
dales unas sakudidas a estas sakas (Moscona) |
|
sakudir v. |
נענע, זעזע, טלטל, ניער; איבק, ניקה באופן יסודי |
Shake, shock, jolt, shake; dust, clean thoroughly |
|
sakudi el arvole ke kayan las peras echas (Moscona) |
|
kuando el arinero se sakude la barva, le sale una bogacha (Moscona) |
|
sakudir la yaka (Moscona) |
|
me sakudieron komo se deve (Moscona) |
|
sakudirse v. refl. |
התנענע, הזדעזע, התנער |
Shaken, shaken, shaken off |
|
kuando akel farinero/molinero se sakude la barva, iné sale una buena bogacha (Nehama) |
|
sal f. |
מלח |
salt |
|
la sal al agua no kayó (Nehama) |
|
pan kon sal i sal kon savor (Nehama) |
|
saladear (t.) v. |
הניע, הזיז |
Move, move |
|
a este arur yo no le saladeo kauk (Moscona) |
|
salado adj. |
מלוח; כבוש במלח; יקר |
Salty; Pickled in salt; Expensive |
|
le va salir salado (Moscona) |
|
saladura f. |
מליחות; מליחה |
Salinity; salinity |
|
ya sta kadar de saladura (Moscona) |
|
salario m. |
שכר, משכורת |
Salary, wage |
|
toda pena merese salario (Nehama) |
|
salata (t.) f. |
סלט, ''סלט'' – ערבוביה; |
Salad, ''salad'' ? a mixture; |
|
para una buena salata se kiere dos d'azeite i una de vinagre (Nehama) |
|
saldado adj. |
שנפרע, ששולם |
Repaid, paid |
|
kuento saldado (Nehama) |
|
saldar v. |
חיסל (מלאי, סחורה); פרע חוב, סילק חוב |
liquidate (stock, goods); pay off a debt, clear a debt |
|
vini por saldar el konto (Moscona) |
|
salida f. |
יציאה, מוצא; יציאה לבילוי; תירוץ; מוצאי; הוצאה; יציאת קיבה, צואה |
Exit, exit; going out for fun; excuse; exit; exit; stomach exit, feces |
|
esta semana no tuvimos ninguna salida (Nehama) |
|
la salida del virus me toma las huersas (Moscona) |
|
no se topa ni la salida ni la entrada (Moscona) |
|
si el Dio kere, salida de Pesah parto al ajeno (Moscona) |
|
salir v. |
יצא מ-, עזב את; יצא לבילוי |
left, left; went out for a walk |
|
l'esta saliendo el alma detrás de los fijos (Nehama) |
|
le kayo la fez, le salio la tinya (Moscona) |
|
a ti ke te sale? (Moscona) |
|
mos vamos a salir de kaza (Moscona) |
|
salir kon la vida (Moscona) |
|
me sali del echo (Moscona) |
|
salir kon los dedos por afuera (Moscona) |
|
saliva f. |
ריר, רוק |
Mucus, saliva |
|
no piedras tu saliva! (Nehama) |
|
salmear v. |
שיבח, הילל, שר תהילות, קרא מזמורי תהילים |
Praise, extol, sing praises, read psalms |
|
salmear al Kriador (Nehama) |
|
salpikar v. |
טפטף, ירד גשם; התיז, הטיל בוץ על |
It drizzled, it rained; it splashed, it threw mud on |
|
la luvia arrojada/el lodo arrojado salpikan (Nehama) |
|
echa tino de no sarpikarte el vistido (Moscona) |
|
esta sarpikando (Moscona) |
|
salsa f. |
רוטב |
sauce |
|
mas vale la salsa k'el peshe/mas de salsa ke de peshe (Nehama) |
|
la kaza esta yena de todo lo bueno del mundo, ma la patrona de kaza es chincha, lo mete todo en salsa (Nehama) |
|
saltanat (t.) m. |
פאר, הדר, הוד, הפגנת עושר וכוח; מלכות |
Splendor, splendor, majesty, display of wealth and power; royalty |
|
el resivo se izo kon grande saltana (Moscona) |
|
saltar v. |
קפץ, דילג, ניתר, זינק, התפרץ; פוצץ; קפץ לביקור; נבהל |
Jumped, skipped, leaped, sprang, burst out; exploded; popped in for a visit; spooked |
|
mira no te salte de la boka de lo k'estas sintiendo (Nehama) |
|
salto una vez la semana ende mi madre (Nehama) |
|
meldando se salto una oja entera (Moscona) |
|
saltarse v. refl. |
נשבר; דילג |
Broken; skipped |
|
se salto en seko (Moscona) |
|
se salto en durmiendo (Moscona) |
|
salto m. |
קפיצה, דילוג, ניתור גבוה, זינוק, גלגול, התהפכות, סאלטו |
Jump, skip, high jump, leap, roll, flip, somersault |
|
dar saltos de alegria (Moscona) |
|
salud/salut/salú f. |
בריאות |
health |
|
kon salu ke lo yeves!/ke lo gozes! (Nehama) |
|
un ''kon salu'', mil dukados (Nehama) |
|
al mez venidero vamos a partir para Paris, salú ke ayga/salú i vidas ke mos de el Dio! (Nehama) |
|
kortar de fumar es ganarse la salú (Nehama) |
|
no tiene salud/le manka salud (Nehama) |
|
tiene buena salud (Nehama) |
|
poko favlar viene bueno para la salú (Nehama) |
|
kayades bulisu, ke para vos es salu (Moscona) |
|
buenos dias - salud i vidas (Moscona) |
|
bever a la salud de alguno (Moscona) |
|
kuando uno esta sano no apresia la salud (Moscona) |
|
struir la salud (Moscona) |
|
kon esto ke kavimos pozo en el kurtijo, mos ganimos la salud (Moscona) |
|
saludar v. |
ברך לשלום, דרש בשלום |
Greet in peace, pray in peace |
|
kada uno saluda kon el chapeo ke tiene (Nehama) |
|
kada uno saluda kon el chapeo ke tiene (Moscona) |
|
ay dar, ay saludar (Moscona) |
|
vos saludo a la okazion del despozorio de vuestra ija augurandovos [...] (Moscona) |
|
saludo m. |
ברכת שלום, דרישת שלום, הצדעה |
Greeting, greeting, salutation |
|
me korto el saludo (Moscona) |
|
pasa mis saludos a madam (Moscona) |
|
saludozo adj. |
בריא |
healthy |
|
le demandi un empréstimo i me refuzó; saludozo m'esté! (Nehama) |
|
sano i saludozo ke m'estes (Moscona) |
|
salvadiento adj. |
קמחי, בעל טעם של לחם |
Floury, with a bread flavor |
|
ken se aze salvado se lo komen los patos (Moscona) |
|
la arina esta sade salvado (Moscona) |
|
no me plazen las mansanas salvadientas (Moscona) |
|
salvado m. |
סובין; נסורת; קשקשים בראש |
Bran; sawdust; dandruff on the head |
|
kien se faze salvado, se lo komen los patos (Nehama) |
|
las vakas/los kavayos komen salvado (Nehama) |
|
salvasión f. |
הצלה, תשועה, ישע, גאולה |
Salvation, salvation, deliverance, redemption |
|
esta bushkando salvasion (Moscona) |
|
salvo adj. |
שלם, בריא ושלם; נושע |
Whole, healthy and whole; saved |
|
arivo sano i salvo (Moscona) |
|
salvo prep. |
חוץ מ-, פרט ל-, להוציא, מלבד, זולת; רק אם |
except, except for, except for, except for; only if |
|
te vo a venir a ver manyana, salvo si esto hazino (Nehama) |
|
lavorar kada día, salvo el sabá (Nehama) |
|
samara f. |
פרווה |
Fur |
|
todos saven kuzir samara, ma los pelos les embarasan (Nehama) |
|
todos saven kuzir samara ma el pelo les embarasa (Moscona) |
|
samarón m. |
מעיל פרווה קצר |
Short fur coat |
|
si no viene sevó, no te kites el samarón (Nehama) |
|
sanarse v. refl. |
התרפא, הבריא, השתפר מצבו, חזר לקדמותו |
Healed, recovered, his condition improved, returned to normal |
|
ya me sani (Moscona) |
|
sanasión f. |
ריפוי; הבראה |
Healing; recovery |
|
sanasion ke ayga (Moscona) |
|
sanedad f. |
בריאות |
health |
|
sanedad i repozo ke mos mande el dio (Moscona) |
|
sanglut(e)ar/sanglutir (fr.) v. |
שיהק |
Hiccup |
|
muncho estas sanglutiendo, kale ser ke alguno te esta nombrando (Moscona) |
|
sangluto/sangloto (fr.) m. |
שיהוק |
Hiccups |
|
en este mundo apronto, kome de todo asta ke vos de sangluto i demandesh por bever (Moscona) |
|
me dio sangluto (Moscona) |
|
sangre f. |
דם; קרבה משפחתית |
Blood; family relationship |
|
el ke toka sangre no muere de fambre (Nehama) |
|
korrer sangre por las narizes (Nehama) |
|
la sangre s'estankó (Nehama) |
|
este ninyo les beve la sangre al padre i a la madre kon su komporto negro delantre la djente (Nehama) |
|
la sangre no se faze agua (Nehama) |
|
mirar un konosido i no saludarlo tiene sangre de un insulto (Nehama) |
|
ya se fizieron mil aparejos para un piknik a la kampanya: sangre tiene agora ke salga una buena bora (Nehama) |
|
la sangre agua no se aze (Moscona) |
|
ya me bevio la sangre kon kanyika (Moscona) |
|
ya me bevio la sangre! (Moscona) |
|
no tiene sangre en el ojo (Moscona) |
|
ya me asuvio la sangre a la kavesa (Moscona) |
|
chorear en la sangre (Moscona) |
|
sangrear v. |
דימם, שתת דם |
Bleed, drank blood |
|
la yara esta sangreando (Moscona) |
|
sangrudo adj. |
נעים, נוח, אהוד, סימפטי, קל מזג; תורשתי |
Pleasant, comfortable, popular, sympathetic, easy-going; hereditary |
|
sangrudo de la madre (Moscona) |
|
es muy sangrudo (Moscona) |
|
sangujuela f. |
עלוקה |
leech |
|
se va fuyendo de la mano komo una sandjuguela (Moscona) |
|
echar sandjuguelas (Moscona) |
|
sankí/sankyí/sankim (t.) adv. |
כאילו |
As if |
|
es un ladrón patentado i se kiere fazer pasar por un santo; sankyi no lo konosemos! (Nehama) |
|
vino a vermos en lo ke estávamos kumiendo; lo yamimos a sentarse a la meza kon mozotros, se fizo arrogar, sankyi no tenía gana, ma presto achetó i kumió bendicho (Nehama) |
|
un komporto tiene kon si sankim es ministro (Moscona) |
|
sano adj. |
בריא, שלם; טוב/יפה לבריאות, מבריא |
Healthy, whole; good/beautiful for health, wholesome |
|
de lo sano no partas, de lo roto no komas (Nehama) |
|
se demanda al hazino, al sano se le da (Moscona) |
|
si keres estar sano azte viejo de temprano (Moscona) |
|
santifikar v. |
קידש |
Kiddish |
|
membra al dia de Shabat por santifikarlo (Moscona) |
|
santim (fr.) m. |
סנטים (מטבע צרפתי), פרוטה |
Centime (French currency), penny |
|
no da un santim por nada (Moscona) |
|
santo adj. & m. |
קדוש |
holy |
|
kien es este fijo de la santa madre ke se atrive a salir delantre un tigre? (Nehama) |
|
sanya f. |
זעם, זעף, רוגז, כעס |
Fury, fury, irritation, anger |
|
varon de sanya entiende baraja (Moscona) |
|
la sanya del reyes komo mesajero de muerte (Moscona) |
|
sanyozo adj. |
רוגז; רגזן, כעסן |
Irritability; irritable, angry |
|
non lo ensiendas mas al sanyozo, kisas te kemaras en brazas de su sanya (Moscona) |
|
sapá (t.) adj. |
נידח, שכוח אל |
Rejected, forgotten |
|
la butika es en una kaleja sapa anayore i el trato (Moscona) |
|
sapatada f. |
(אירוני:) פסיעה, צעד |
(Ironic:) step, step |
|
se fuyo en tres sapatadas (Moscona) |
|
sapatear v. |
טייל, שוטט, הלך בטל, טייל להנאתו; גרר רגלים, השתרך |
Wandered, wandered, walked idly, strolled for pleasure; dragged his feet, trudged |
|
dias enteros esta sapateando por aki por ayi (Moscona) |
|
sapatero m. |
סנדלר |
shoemaker |
|
el sapatero ke tiene el sapato roto (Nehama) |
|
sapatero amigo - s.huelas kemadas i filo pudrido (Nehama) |
|
sapato m. |
נעל בית, אנפילאה, דרדס; נעל |
Slipper, anphilea, smurf; shoe |
|
el sapatero yeva el sapato roto (Moscona) |
|
sapio (gr.) adj. |
רקוב, אכול |
Rotten, eaten |
|
un fruto sapio (Nehama) |
|
sar (1) (ebr.) m. |
שר, מנהיג, ראש |
Minister, leader, head |
|
los sarim (ebr.) del kolel (Nehama) |
|
los sarim (ebr.) del governo (Nehama) |
|
sar (2) (ebr.) m.. (pl.: sares) |
חרדה, פחד, בהלה, אימה; ייסורים |
Anxiety, fear, panic, terror; anguish |
|
asi te kite el Dio de sar (ebr.)! (Nehama) |
|
el Dio save los sares (ebr.) ke tenemos travado (Nehama) |
|
valer para ora de sar (Nehama) |
|
no ay dingun sar (Moscona) |
|
se tomo grande sar (Moscona) |
|
saraguelos m. pl. |
לבנים, בגדים תחתוניים |
Underwear, undergarments |
|
iki don saraguel bir saraguel (Moscona) |
|
sarampión f. |
חצבת |
measles |
|
le salió sarampión (Nehama) |
|
todo adjusto Shimshon mas ke sarna i sarampion (Moscona) |
|
sarat m. |
ביליארד; גולות משחק |
Billiards; game marbles |
|
djugar a los sarates (Nehama) |
|
sarnozo adj. |
מוכה שחין, חולה גרדת/גרב, נגוע; מזוהם; אדם פחות ערך ומנופח |
Stricken with boils, scabies/scabies, infected; contaminated; a less valuable and inflated person |
|
al kavayo sarnozo le viene la moshka (Nehama) |
|
al kavayo sarnozo le viene la moshka (Moscona) |
|
sarnudar v. |
התעטש |
Sneezed |
|
hazino ke sarnuda está serka de estar bueno (Nehama) |
|
prenyada ke sarnuda no está serka de parir |
|
starnudado por la nariz (Moscona) |
|
lo guadro en una kasha, la kasha era de pimienta, el marido ke entrava, el namorado ke starnudava (Moscona) |
|
sarnudo m. |
עיטוש, עטישה, התעטשות |
Sneezing, stuffiness, sneezing |
|
para el mentirozo un sarnudo es un ayudo (Nehama) |
|
al guzmadji un starmudo le abasta (Moscona) |
|
sarpuído adj. |
שיש לו פריחה (בעור) |
Having a rash (on the skin) |
|
la garganta la tengo sarpuida (Moscona) |
|
sartén f. |
מחבת |
pan |
|
dize la sartén a la kaldera: vate vate ke sos preta (Nehama) |
|
ya me frii en la sertena (Moscona) |
|
saserdote m. |
כהן; כומר |
Priest; priest |
|
i todos sus ermanos saserdotes - ijos de Aaron (Moscona) |
|
satán (ebr.) m. |
שטן, שד; מלאך המוות |
Satan, demon; angel of death |
|
es un satan ke su faltura era mijor (Moscona) |
|
el guerko ke lo yeve, el satan ke lo arraste (Moscona) |
|
malah le avlas - satan te responde (Moscona) |
|
el satan no tuvo keazer (Moscona) |
|
satanearse (ebr.) v. |
התכעס, התמלא כעס |
Get angry, get angry. |
|
no me agas satanear (Moscona) |
|
saushar (t.) v. |
החליק, נשמט |
Slipped, fell |
|
se le saushio de las manos (Moscona) |
|
savá (ebr.) f. |
צוואה; בקשה אחרונה; מורשת אבות |
Will; Last Will; Ancestral Legacy |
|
mi padre desho de sava [...] (Moscona) |
|
saver m. |
ידע, הבנה, שכל, דעה |
Knowledge, understanding, intellect, opinion |
|
dar a saver al mundo/a la djente (Nehama) |
|
fina ke grado lo kulpa, el Dio i su alma lo saven (Nehama) |
|
lo ke save el lo se i yo (Nehama) |
|
mas save el loko en su kaza ke el savio en kaza de otro (Nehama) |
|
saver meldar; saver eskrivir (Nehama) |
|
saver linguas (Nehama) |
|
solo un Dio i mi alma saven lo ke tengo sufrido (Nehama) |
|
se yora por el muerto porke perdio la vida i por el loko ke perdio el saver (Moscona) |
|
del espanto se le tomo el saver (Moscona) |
|
saver v. |
ידע, היה מלומד, הכיר |
Knew, was learned, was familiar with |
|
ya es savido ke [...] (Moscona) |
|
ya save asta lo ke komio el pasha anoche (Moscona) |
|
no es komo saves ma komo puedes (Moscona) |
|
todo saver es bueno ma no todo azer (Moscona) |
|
mas saven las kashkas ke las muezes (Moscona) |
|
save la roza en ke kara apoza (Moscona) |
|
yo ya savre lo ke azer (Moscona) |
|
avras de saver [...] (Moscona) |
|
no se ke te diga (Moscona) |
|
mas poko saver, mas poko mal tener (Moscona) |
|
el ke no save por demandar (Moscona) |
|
no save dos kon tres (Moscona) |
|
saverisio m. |
ידיעה, ידע |
Knowledge, knowledge |
|
muncho saverisio en esta kavesa (Moscona) |
|
savido adj. |
בקי, ידען, למדן, נבון |
Knowledgeable, knowledgeable, learned, wise |
|
un médiko savido/un ofisial savido (Nehama) |
|
savidor m. |
בעל ידע בנושא |
Knowledgeable on the subject |
|
no te fagas savidor, déshalo ke te konte el (Nehama) |
|
saviduría f. |
חוכמה, נסיון, ידע, ידענות |
Wisdom, experience, knowledge, expertise |
|
la boka del djusto avla saviduria i su lingua avla djuisio (Moscona) |
|
savio m. |
חכם, מלומד, ידען, למדן |
Wise, learned, knowledgeable, learned |
|
espántate de savio fijo de amaares, de riko fijo de prove (Nehama) |
|
kieres matar a un savio, métele un loko al lado (Nehama) |
|
no es savio el ke para si no save (Nehama) |
|
el savio se aira de lo ke vee, el loko de lo ke pensa (Moscona) |
|
savor f. |
טעם; עונג; רושם, קסם |
Taste; pleasure; impression, charm |
|
buena savor; negra savor (Nehama) |
|
de tiempo en tiempo asistir a una komedia, a un buen koncherto, su savor tiene (Nehama) |
|
déshame tomar savor (Nehama) |
|
faz plazer i por paga arresive keshas, ke savor tiene? (Nehama) |
|
kada uno favla a savor de su paladar (Nehama) |
|
mira la savor, no la kolor (Nehama) |
|
ni todos komen a la mizma savor, ni todos visten a la mizma kolor (Nehama) |
|
savor dulse; savor amarga; savor agra (Nehama) |
|
ni todos komen kon una savor, ni todos visten una kolor (Moscona) |
|
me kedo la savor en la boka (Moscona) |
|
savorear v. |
נתן טעם, עינג; טעם, התענג, טעם בהנאה, נהנה מ-, מיצה את הטעם, חש טעם; קישט סיפור בפרטים פיקנטיים |
Gave a taste, enjoyed; tasted, relished, tasted with pleasure, enjoyed, savored, tasted; embellished a story with piquant details |
|
el angustiarseen angustia de su kompanyero asavurea tambien su alegria (Moscona) |
|
loke ay para savurear la boka? (Moscona) |
|
savurea este kave por ver si te va agradar (Moscona) |
|
savrozo adj. |
טעים, ערב לחיך, מענג, נעים, חינני |
Delicious, pleasing to the palate, delightful, pleasant, graceful |
|
el pan moreno es mas savrozo del blanko (Moscona) |
|
savrozura f. |
טעם, עונג, מתיקות |
Taste, pleasure, sweetness |
|
d'este kadar de savrezura de krio mashalla! (Moscona) |
|
gosta esta pera ke veas savrezura (Moscona) |
|
saygí (t.) m. |
כבוד, הוקרה, הערכה |
Respect, appreciation, appreciation |
|
no tiene saygi por dinguno (Moscona) |
|
sayo m. |
שלמת גבר; שמלה; מקטורן, חזיה; מעיל ארוך; שכמית משי (ללא שרוולים) |
Men's suit; dress; jacket, bra; long coat; silk cape (sleeveless) |
|
todos los sayos le vienen djustos (Nehama) |
|
sazonado adj. |
טעים, מתובל |
Delicious, spicy |
|
sazonado kon vinagre (Moscona) |
|
sebeb/sebep (t.) m. |
סיבה, טעם, מניע, גורם |
Reason, motive, motive, cause |
|
ser sebeb de la rovina de uno (Nehama) |
|
ser sebeb de la salvasión de un desgrasiado (Nehama) |
|
por su sebep (Moscona) |
|
sedaká (ebr.) f. |
צדקה, נדבה, חסד |
Charity, alms, kindness |
|
demanda sedaká no por menester, ma para atagentar a los gevirim (Nehama) |
|
kien demanda sedaká no s'echa sin senar (Nehama) |
|
la sedaká (ebr.) balda la gezerá (ebr.) (Nehama) |
|
sedaso m. |
נפה, כברה |
Subdistrict, district |
|
sedasiko muevo al de tres días a la paré (Nehama) |
|
tapar el sielo kon sedaso (Moscona) |
|
sedat (t.) m. |
קול, צליל |
Voice, sound |
|
ni sedat (Moscona) |
|
sedat no ay (Moscona) |
|
sedesiozo adj. |
צמא |
thirst |
|
asigun la boka sedeziosa aspera por agua, ansi el torpe por novedades (Moscona) |
|
seduta (it.) f. |
ישיבה, כינוס, מושב |
meeting, gathering, session |
|
entrar en siduta (Moscona) |
|
sefer/sefer torá (ebr.) m. |
ספר תורה |
Torah scroll |
|
los días de sefer (ebr.) son asinyalados (Nehama) |
|
sefté (t.) |
מכירה ראשונה של היום/ השבוע/ החודש, ''סיפתח'' |
First sale of the day/week/month, ''Opens'' |
|
kien la ve no faze sefté la semana entera (Nehama) |
|
vites ke mintiras ke me va kontando? - no es sefte (Moscona) |
|
ken lo enkontra la manyana, sefte no aze (Moscona) |
|
alhad la demanyana, sin azer sefte la ija paras me demanda (Moscona) |
|
serrar sin sefte (Moscona) |
|
segada f. |
קציר |
harvesting |
|
el ke duerme en la segada es ijo ke me kavza verguensa (Moscona) |
|
seguir v. |
הלך אחרי, הלך בעקבות, בא אחרי, עקב; המשיך |
followed me, followed, came after me, followed; continued |
|
sigio diziendo [...] (Moscona) |
|
sigir el kamino derecho (Moscona) |
|
sigir las novidades (Moscona) |
|
séguita (it.) f. |
המשך, תוצאה; פמליה |
Continuation, result; entourage |
|
a la séguita (it.) de mi reklamasión (Nehama) |
|
la séguita (it.) de una istoria/de una konversasión (Nehama) |
|
la séguita (it.) de un ministro (Nehama) |
|
según prep. |
כפי, לפי, בהתאם ל- |
As, according to, in accordance with |
|
el lavorador deve ser pagado según su valor (Nehama) |
|
kada uno viste según su gusto (Nehama) |
|
según va el djidió lo ayuda el Dio (Nehama) |
|
sigun va el djidio, ansi le ayuda el dio (Moscona) |
|
segundo adj. |
שני |
other |
|
mi ermano se va kazar para los sigundos de sukot (Moscona) |
|
no se lo desho dizir sigunda vez (Moscona) |
|
al ke demanda sigunda vez, dale i az ke no lo vez (Moscona) |
|
seguro adj. & adv. |
בטוח, מובטח, ודאי |
Safe, guaranteed, certain |
|
va venir tu tio a la boda tuya? – seguro! (Nehama) |
|
lo meti en lugar siguro (Moscona) |
|
esto mas de siguro (Moscona) |
|
sehel (ebr.) m. |
שכל, תבונה, חכמה, שיקול דעת |
Intelligence, wisdom, wisdom, judgment |
|
un anyo mas, un sehel (ebr.) mas (Nehama) |
|
lo dishi, tambien lo digo, por la mujer topi eskrito ke el kaveyo tiene largo ma el sehel poko i kurto (Moscona) |
|
sehorá (ebr.) f. |
מרה שחורה, עגמה, צער |
Black bile, gloom, sorrow |
|
Djojâ no se echa a la kama kon sehorá vieja (Nehama) |
|
no te tomes tanta sehora (Moscona) |
|
seja f. |
גבה |
eyebrow |
|
arrugar la seja (Moscona) |
|
embatakarse asta las sejas (Moscona) |
|
seka/sekada f. |
תחינה או בקשה טרחנית/ טורדנית, טרחנות; יבשה |
A troublesome/annoying plea or request, bothersomeness; dry |
|
i yamo el rey a la seka tierra (Moscona) |
|
sekaná (ebr.) f. |
סכנה |
danger |
|
kon estos buzes esta sekana de kaminar por las kayes (Moscona) |
|
sekanalí/a (ebr.) adj. |
משחית, איש ריב ומדון |
Corrupter, quarrelsome and quarrelsome |
|
es un lugar muy sekanali (Moscona) |
|
sekanozo (ebr.) adj. |
מסוכן; קיצוני, עז, מופרז; שקשה לחיות איתו, מחפש ריב |
Dangerous; extreme, fierce, excessive; difficult to live with, looking for a fight |
|
esta aziendo un frío sekanozo (Nehama) |
|
persona sekanoza (Nehama) |
|
sekar v. |
ייבש; שעמם, הוגיע, הטריד, הפריע ל- |
Dry; bored, arrived, bothered, bothered |
|
pipirisas metidas a sekar (Moscona) |
|
sekarse v. refl. |
התייבש, יבש, הוביש, חרב; השתעמם |
Dried up, dried up, withered, withered; became bored |
|
la kolada se sekó (Nehama) |
|
los árvoles se sekaron (Nehama) |
|
se sekaron las huentes (Nehama) |
|
ya me seki por un poko de fruta (Moscona) |
|
el arvole se seko (Moscona) |
|
sekera f. |
יובש, חורב, בצורת, צמא |
Dryness, devastation, drought, thirst |
|
en Aífto, en tiempo de Yosef, uvo siete anyos de sekera (Nehama) |
|
seko adj. |
יבש, צחיח |
Dry, arid |
|
al lado de lo seko se kema i lo vedre (Nehama) |
|
el maramán esta seko (Nehama) |
|
kien gasta en lo seko kome en la mar (Nehama) |
|
los kampos están sekos (Nehama) |
|
a la mar entra, seko sale (Moscona) |
|
se arrastro seko i vedre (Moscona) |
|
el tiempo esta seko (Moscona) |
|
no komas el kezo a sekas (Moscona) |
|
komer a sekas (Moscona) |
|
sekreto m. |
סוד, רז |
Secret, secret |
|
para sekreto no des paras, presto de suyo lo savrás (Nehama) |
|
para sekreto no des paras ke pasa tiempo i lo savras (Moscona) |
|
todo se esta aziendo en sekreto (Moscona) |
|
kon el torpe no te akonsejes por sekreto siendo no save por guadrar (Moscona) |
|
konfesar un sekreto (Moscona) |
|
sekura f. |
בצורת, יובש, חורב, צחיחות |
Drought, dryness, desolateness, aridity |
|
sekura ke le kaya! (Moscona) |
|
kayo sekura de asukar (Moscona) |
|
la sekura esta grande (Moscona) |
|
sekutar v. |
מינה, ייעד, הועיד, סימן; דן, פקד על (עוון) |
Appointed, designated, appointed, marked; judged, ordered (a crime) |
|
no te diskulpes kon dizir i otros pekaron, siendo el dio sekutara sovre tus delitos (Moscona) |
|
sel (t.) m. |
גשם שוטף, מבול |
Torrential rain, flood |
|
el sel pasa - el kanyo keda (Moscona) |
|
selam (t.) m. |
דרישת שלום, ברכת שלום |
Greetings, greetings of peace |
|
por dar un selam topar la bela (Nehama) |
|
maksus selam a mi tio (Moscona) |
|
selar/selarse v./v. refl. |
קינא ב-, התקנא ב- |
Jealous of, jealous of |
|
i selo rahel en su ermana (Moscona) |
|
selebrar v. |
חגג, ציין |
Celebrate, note |
|
selebrar la fiesta de Pesah (Moscona) |
|
selo m. |
קנאה |
jealousy |
|
el selo i la embidia kitan a el ombre del mundo (Nehama) |
|
mil muertes i un selo no (Nehama) |
|
el selo kamina detras de lo bueno (Moscona) |
|
el selo i la envidia kitan al ombre de la vida (Moscona) |
|
el selo i el dezeo kitan al benadam d'enmedio (Moscona) |
|
semana f. |
שבוע |
week |
|
los siete días de la semana son alhá, lunes, martes, mierkoles, djueves, viernes i sabá (Nehama) |
|
me anguali kon semana de dozientos levos (Moscona) |
|
semana buena i klara! (Moscona) |
|
la semana entera no gani, noche de viernes m'arremangi (Moscona) |
|
semanada f. |
שבוע, משך השבוע; שכר שבועי |
week, duration of the week; weekly wage |
|
muchos givirim fazian semanada a los proves (Nehama) |
|
sembrar v. |
זרע, שתל, נטע |
Seed, seedling, plant |
|
si no sembras no arekojes (Moscona) |
|
sembultura f. |
הופעה, חזות כללית של אדם, זכרון דמותו של מישהו |
Appearance, general appearance of a person, memory of someone's image |
|
no kierer ver ni la sembultura de uno/ni su sembultura (Nehama) |
|
semeja f. |
דמיון |
imagination |
|
no ay ni semeja (Moscona) |
|
semejansa f. |
דמיון; רוח רפאים; אשליה |
imagination; ghost; illusion |
|
en el es.huenyo vide una semejansa de león (Nehama) |
|
semejante adj. |
דומה, כזה, תואם |
Similar, similar, compatible |
|
dezovedese a padre i madre: semejante komposto es muy feo (Nehama) |
|
viene en ayuda a la sekreta a famiyas deskaidas: semejantes fechos son de alavar (Nehama) |
|
yevo un vestido semejante al tuyo (Nehama) |
|
koza semejante no tiene akontesido (Moscona) |
|
sementar v. |
ייסד, יסד, ביסס, כונן; זרע |
founded, established, established, established; seed |
|
sementar una ovra/un fecho (Nehama) |
|
semer (t.) m. |
מרדעת, אוכף; אמתחת |
A saddle, a saddle; a saddlebag |
|
si sos azno, semeres ya se toparan (Moscona) |
|
yo no me desho meter semer (Moscona) |
|
sená (ebr.) |
סנה |
bush |
|
echate sin sena i no kon devda (Nehama) |
|
mijor sin sena i no sin kandil (Nehama) |
|
sena f. |
ארוחת ערב, סעודה, ארוחה |
Dinner, supper, meal |
|
ni sena de karne ni estar kon tu madre (Moscona) |
|
meter la sena (Moscona) |
|
senar v. |
אכל ארוחת ערב, סעד ליבו |
Ate dinner, feasted his heart out |
|
kien negro kiere senar, de noche i al eskuro lo vaya a buhskar (Nehama) |
|
el ke se echo a demandar no se echo sin senar (Moscona) |
|
ya ke no ay lo ke senar, vamos a aterkar (Moscona) |
|
ken es patron de ufisio no se echa sin senar (Moscona) |
|
sendero m. |
נתיב, משעול, שביל, מסלול; דרך החיים |
Path, lane, trail, route; way of life |
|
los senderos de la vida (Moscona) |
|
sené adarim (ebr.) |
שני אדרים (בשנה מעוברת) |
Two Adars (in a leap year) |
|
mos viene a vijitar kada senadarim (ebr.) (Nehama) |
|
seno m. |
חיק, חזה |
Lap, chest |
|
del seno del djudaizmo en muestro tiempo salieron muchos grandes savios (Nehama) |
|
kale fuir de engreshos en el seno de la famiya (Nehama) |
|
la madre abrasa a la kriatura sovre su seno (Nehama) |
|
i mi orasion tornava a mi seno (Moscona) |
|
en el seno del djudaizmo (Moscona) |
|
sensia f. |
מדע, השכלה; ידע, דעת, תבונה |
Science, education; knowledge, intelligence, wisdom |
|
la pasensia es media sensia (Nehama) |
|
para kada koza se kere sensia i saverisio (Moscona) |
|
senso (it.) m. |
חוש; משמעות, הוראה; מניע, סיבה, מטרה; כיוון; שכל ישר |
Sense; meaning, instruction; motive, reason, purpose; direction; common sense |
|
el senso de un biervo (Nehama) |
|
razonar kon un loko no tiene ningun senso (Nehama) |
|
sentensia f. |
גזר, גזר דין, פסק דין, חריצת דין, גזירה; פתגם, אימרה |
sentence, verdict, verdict, judgment, decree; proverb, saying |
|
razga la mala setensia en muestro desfavor (Moscona) |
|
senteya f. |
ניצוץ, זיק, גץ |
Spark, gleam, spark |
|
onde kaye la senteya? en ojo de la siega (Nehama) |
|
pagar avokatos i dotores saltan senteyas (Nehama) |
|
me saltaron senteyas de los ojos (Moscona) |
|
una senteya muchas kazas kema (Moscona) |
|
sentido m. |
חוש; מובן, משמעות, הוראה, כוונה, פירוש; שכל, בינה |
Sense; meaning, significance, instruction, intention, interpretation; intellect, understanding |
|
ya me tomo el tino i el sintino (Moscona) |
|
porke el meldar de los biervos sin entender el sentido de lo ke el Dio disho, es vano komo el viento ke pasa (Moscona) |
|
sentigrado m. |
של מאה מעלות (צלסיוס) |
of one hundred degrees (Celsius) |
|
termometro sentigrado (Nehama) |
|
sentimiento m. |
רגש, תחושה, הרגשה, נטיה טבעית |
Emotion, feeling, sensation, natural tendency |
|
no tiene sentimiento de djudio (Moscona) |
|
sentir v. |
חש, הרגיש; שמע, הקשיב, האזין; שמע בקול; הבין; הריח, רחרח |
felt, felt; heard, listened, listened; heard aloud; understood; smelled, sniffed |
|
kien no siente a la mujerika se arretuerse la orejika (Nehama) |
|
kien siente a la djente no bive kontente (Nehama) |
|
sentir guesmo bueno; sentir negro guesmo, sentir guesmo de kemado (Nehama) |
|
sentir de chamushkado (Nehama) |
|
sentir l'azeite kemado (Nehama) |
|
sentir la roza (Nehama) |
|
sentir muzika; sentir kantar; sentir avlar; sentir gritos; sentir luvia; sentir truenos (Nehama) |
|
sentir palavras de Ley (Nehama) |
|
sentites el gayo kantar, ma no entendites de onde (Nehama) |
|
sientan tus oídos lo ke dize la tu boka (Nehama) |
|
sentir terretemblo (Nehama) |
|
sentir dolor (Nehama) |
|
sentir frío/sentir kalor (Nehama) |
|
sentir punchadas (Nehama) |
|
sentir fuzadas (Nehama) |
|
sentir komesina (Nehama) |
|
sentir estilos de fambre (Nehama) |
|
sintir i oyer son kozas diferentes (Moscona) |
|
ya sintio el gayo kantar ma no save en ke lugar (Moscona) |
|
ya no siento a dinguno (Moscona) |
|
sentirse v. refl. |
נשמע; הורגש; חש עצמו |
Heard; felt; felt oneself |
|
es una kriatura muy maha, no se siente (Nehama) |
|
se siente ruido (Nehama) |
|
no se le siente la boz (Moscona) |
|
senya f. |
מחווה, תנועה, ג'סטה |
Gesture, movement, gesture |
|
a Dio no lo vemos, ma de senyas lo konosemos (Nehama) |
|
avlar kon senyas (Nehama) |
|
azer de senyas (Moscona) |
|
senyir v. |
אזר, חגר |
Azar, a belt |
|
senyi tu espada sovre anka baragan (Moscona) |
|
senyor m. |
אדון, מר; פניה לאב או אדם נכבד ומבוגר; בעל הבית; כינוי לאבות האומה |
Sir, Mr.; address to a father or a respected and elderly person; the owner of the house; title for the fathers of the nation |
|
mi senyor padre; senyor tío; senyor es.huegro (Nehama) |
|
no mos se vaya este senyor i mos venga otro peor (Nehama) |
|
sinyor papú; sinyora bava; sinyor tío; sinyora tía; sinyor suegro (Nehama) |
|
sinyor kosuegro; sinyora kosuegra, etc. (Nehama) |
|
mi sinyor padre (Nehama) |
|
sinyor padre trae en kaza todo bueno i kumplido (Nehama) |
|
sentí el konsejo de senyor padre (Nehama) |
|
el sinyor de Avraam; el sinyor d'Eliau; el sinyor d'Elisha; el sinyor d'Arambam (Nehama) |
|
el sinyor maestro; el sinyor haham; los sinyores hahamím (Nehama) |
|
no mos se vaya este sinyor i mos venga un pior (Nehama) |
|
si se kema la kaza, o! no Sinyor del mundo, kedamos arrastando (Nehama) |
|
un sinyor está dando a la puerta (Nehama) |
|
ya no se puede mas somportar, Sinyor del mundo! (Nehama) |
|
mi sinyó me kazava i yo no lo savía (Nehama) |
|
sienta, sinyó, t'estó avlando (Nehama) |
|
sinyó komanda (Nehama) |
|
no m'aharves, mira ke se lo vo a dizir a mi sinyó (Nehama) |
|
tu sinyor te esta yamando (Moscona) |
|
es muy riko es un sinyor (Moscona) |
|
mi sinyor padre, buen mundo tenga [...] (Moscona) |
|
senyora f. |
גברת |
madam |
|
la sinyora de Sara; la sinyora de Rahél; la sinyora d'Ester (Nehama) |
|
la sinyora mestra (Nehama) |
|
mi sinyora madre (Nehama) |
|
sepet (t.) m. |
סל, מזוודה, ארגז, תיבה, תיבת נדוניה |
Basket, suitcase, crate, box, dowry box |
|
yo le di siete sepetes, uno ke serre i otro ke avra (Moscona) |
|
ser v. |
היה, התקיים |
Was, took place |
|
un sea-dizyente riko (Nehama) |
|
la sea-dizyente ermana (Nehama) |
|
los sea-dizyentes savios (Nehama) |
|
el ser prove no es verguensa (Nehama) |
|
lo ke kiere ke sea, una madre se adoloria por su fijo (Nehama) |
|
ser riko (Nehama) |
|
tengo mucha fambre, trayme alguna koza de komer, lo ke kiere ke sea (Nehama) |
|
esto es ke [...] (Moscona) |
|
sea komo sea (Moscona) |
|
fuera ke un akto partikular no las aya metido en libertad (Moscona) |
|
seas el bienvinido (Moscona) |
|
para ken sera? - para ken se lo komera (Moscona) |
|
lo ke fue es lo ke sera i lo ke fue echo es lo ke se ara i nada ay nuevo debasho del sol (Moscona) |
|
sera f. |
דונג, שעווה; שעוות האוזן |
Wax, wax; earwax |
|
el nido de las bezbas es fecho de sera (Nehama) |
|
no desha sera en el uido (Moscona) |
|
serbest (t.) adj. |
בטוח בעצמו, יהיר; חופשי, עצמאי, אומר את אשר עם ליבו |
Self-confident, arrogant; free, independent, says what is on his mind |
|
si sos serbez sal enmedio (Moscona) |
|
serbestlik (t.) m. |
גאווה, יהירות; עצמאיות, חופשיות בכל הליכותיו |
Pride, arrogance; independent, free in all his ways |
|
a mi estos serbezlikes no me pasan (Moscona) |
|
seremonía f. |
טקס, טכס |
Ceremony, ritual |
|
la seremonia tendra lugar en [...] (Moscona) |
|
sereno m. |
טללי בוקר, אגלי טל בוקר על זגוגית החלון (משמשים בתרופות ביתיות) |
Morning dew, morning dewdrops on window glass (used in home remedies) |
|
dormir al sereno (Nehama) |
|
ambezada está la kavra a dormir al sereno (Nehama) |
|
metelo al sereno (Moscona) |
|
sereza f. |
דובדבן |
cherry |
|
las palavras son komo las serezas: las unas travan a las otras (Nehama) |
|
seriedad/serietá f. |
רצינות, חומרה |
Seriousness, severity |
|
avlar/komportarse kon seriedad (Nehama) |
|
serín (t.) adj. |
קריר, צונן, רענן, טרי; מוצל, אפל |
Cool, chilly, refreshing, fresh; shady, dark |
|
el tiempo está serín (t.) (Nehama) |
|
ven a lo serin (Moscona) |
|
serio adj. |
רציני, חמור |
Serious, severe |
|
fecho serio (Nehama) |
|
persona seria (Nehama) |
|
serio adv. |
ברצינות |
seriously |
|
avlar serio (Nehama) |
|
seriozo (fr.) adj. |
רציני |
serious |
|
el echo esta seriozo (Moscona) |
|
serka adv. |
קרוב ל-, לקראת, בערך |
Close to, towards, approximately |
|
de serka viene la piedra (Nehama) |
|
serka de la mar (Nehama) |
|
serka de mi kaza (Nehama) |
|
serka d'akí (Nehama) |
|
este komplé, ropa i fechura, se asenta serka tres liras (Nehama) |
|
en un lugar serka a la kapitala (Moscona) |
|
de serka (Moscona) |
|
serka las dos de la noche (Moscona) |
|
serka de mi kaza (Moscona) |
|
serkano adj. |
קרוב, סמוך |
Close, nearby |
|
un lugar serkano (Nehama) |
|
en tiempo serkano (Moscona) |
|
serkano m. |
רֵעַ, חבר, הזולת |
Friend, comrade, other person |
|
ama a tu serkano komo a ti propio (Nehama) |
|
no fagas a tu serkano lo ke no kieres ke te fagan a ti (Nehama) |
|
me lo disho un serkano (Moscona) |
|
sermé/sermayé (t.) m. |
הון, קרן, רכוש, קפיטל, מחיר הקרן; נדוניה |
capital, fund, property, capital, price of the fund; dowry |
|
el sermé i l'ashugar se eskriven en la ketubá (Nehama) |
|
sochetá kon muncho sermé (Nehama) |
|
serner/sernir v. |
ניפה, כבר; סרק ביסודיות |
Nipa, already; thoroughly scanned |
|
sernir la farina (Nehama) |
|
sernir la plasa/la sivdad para topar una melezina (Nehama) |
|
sernir forseles/almarios/la kaza entera (Nehama) |
|
sierne i sierne - arina no kita (Moscona) |
|
sernerse/sernirse v. refl. |
התרוקן; איבד כל אשר לו |
He became empty; he lost everything he had. |
|
se sernió la plasa (Nehama) |
|
serrado adj. |
סגור, נעול; משונן (כמשור); קמצן, קפוץ יד; ערל, לא נימול |
Closed, locked; serrated (as a saw); stingy, stingy; uncircumcised, uncircumcised |
|
kon ojos serrados (Moscona) |
|
mazal serrado (Moscona) |
|
ningun serrado no koma de el (Moscona) |
|
serrar v. |
סגר, נעל, חסם, רכס, פרף |
closure, lock, barrier, ridge, ridge |
|
serra tu puerta i alava a tu vezino (Nehama) |
|
serrar almaryos; serrar kashones (Nehama) |
|
serrar la butika (Nehama) |
|
serrar la huente (Nehama) |
|
serrar puertas i ventanas (Nehama) |
|
serrar l'anyada kon ganasio/kon piedrita (Nehama) |
|
serra la puerta ke no se fuya el pashariko (Moscona) |
|
una puerta se serra sien se avren (Moscona) |
|
serra tu puerta alava tu vizino (Moscona) |
|
serrar puertas i ventanas (Moscona) |
|
sersem (t.) adj. |
נבוך, מבולבל, נדהם, כסיל |
Embarrassed, confused, astonished, foolish |
|
esta araba ya me izo sersem (Moscona) |
|
sert (t.) adj. |
קשה, נוקשה, חמור; צורמני, רטנני |
Hard, stiff, severe; harsh, grumbling |
|
el vinagre esta muy sert (Moscona) |
|
servimiento m. |
שירות, פעולת שירות; שָׁרֵת |
Service, act of service; ministry |
|
demando la paga del servimiento ke le izo (Moscona) |
|
i serviran a el servimiento el este (Moscona) |
|
servir v. |
שירת, היה משרת, שימש כ-; עבד (עבודת אלילים) |
Served, was a servant, served as; slave (idolatry) |
|
la penina sierve para eskrivir (Nehama) |
|
desbarasarse de lo ke no sierve a nada (Nehama) |
|
kien a muchos servió, a todos deskontentó (Nehama) |
|
kien a muchos servió, mucho pekó i poko ganó (Nehama) |
|
no sierve avlar muncho (Moscona) |
|
no sierve para nada (Moscona) |
|
servir en la armada (Moscona) |
|
servís (1) m. |
צואר, עורף |
Neck, nape of the neck |
|
los bueyes ke aran la tierra/ke travan arabos yevan el yugo sovre sus servises (Nehama) |
|
kevra yugo de las djentes de sovre nuestro servez (Moscona) |
|
sesto m. |
שישית, החלק השישי |
Sixth, the sixth part |
|
un sesto d'uva (Nehama) |
|
kien faze un sesto faze sien (Nehama) |
|
setam (ebr.) adj. |
סתמי, אנונימי, פשוט |
Casual, anonymous, simple |
|
setam djiió se adjidea de su djiió (Nehama) |
|
setam ladrón sospechador (Nehama) |
|
sevará (ebr.) f. |
סברה, דעה, עצה, הגיון |
Opinion, opinion, advice, logic |
|
kon ke sevara pintates tanta moneda? (Moscona) |
|
ya da la sevara (Moscona) |
|
severa f. |
דגן |
grain |
|
ek, oyi ke ay severa en ayifto (Moscona) |
|
severamente adv. |
בקפדנות, בחומרה, בכובד ראש |
Strictly, severely, seriously |
|
va ser apenado severamente (Moscona) |
|
severidad/severitá f. |
קפדנות, חומרה |
Rigor, severity |
|
kon toda severidad (Moscona) |
|
severno m. |
עץ גופר; עצי שיטים (שמהם היו עשויים הבדים לנשיאת הארון) |
Gopher wood; acacia trees (from which the cloths for carrying the Ark were made) |
|
az a ti arka de maderos de severno (Moscona) |
|
sevo m. |
חלב, שומן, לשד |
Milk, fat, breast |
|
sevo no me kedo del inku (Moscona) |
|
Sevó (ebr.) m. |
חג השבועות |
Pentecost |
|
si no viene sevó no te kites el samarrón (Nehama) |
|
sevoya f. |
בצל; כינוי לתורכי |
Onion; nickname for a Turk |
|
sevoya dulse no ay (Nehama) |
|
el amerikan ke estan kitando agora esta tela de sevoya (Moscona) |
|
sezo m. |
מוח, בינה |
Brain, intelligence |
|
komportarse kon sezo (Nehama) |
|
vaziado de sezo (Moscona) |
|
sezón (fr.) f. |
עונה |
season |
|
las kuatro sezónes son la primavera, el enverano, l'autunyo (entrada del invierno) i el invierno (Nehama) |
|
la primavera es la sezón del kodrero (Nehama) |
|
sezudamente adv. |
בשום שכל, בתבונה, בשיקול דעת |
Without any reason, with reason, with discretion |
|
avlar sezudamente (Moscona) |
|
sha! interj. |
תן לי! |
Give it to me! |
|
kuando va venir le vo a kalar la estreya porke vino tadre; sha ke venga en primero! (Nehama) |
|
shaare or ve shaare beraha (ebr.) |
(באירוניה:) שטף של עלבונות וגידופים |
(Ironically:) A flood of insults and slurs |
|
avrió la boka i disho shaaré or ve shaaré berahá (Nehama) |
|
shabat/shabad (ebr.) f. |
שבת |
Sabbath |
|
mos dio Shabat por olgansa (Moscona) |
|
shaká (2) (t.) f. |
בדיחה, מהתלה; טריק |
Joke, prank; trick |
|
una de shakás lo dishe, se fizo de vedrá (Nehama) |
|
ni por shaká vale/ni por shakás lo digas/ni por shakás lo kites de boka (Nehama) |
|
shaká hue, en dos oras adientro, karreimos el moble i lo arresentimos en la kaza mueva (Nehama) |
|
shaká maká no kave aká (Nehama) |
|
shaká shaká se kumió todo el dulse (Nehama) |
|
shaká shaká ya se fizo media noche (Nehama) |
|
shaka-maka se izo doktor (Moscona) |
|
shaka-maka ya apanyimos la nochada (Moscona) |
|
la shaka de tu vava! (Moscona) |
|
la shaka es media verdad (Moscona) |
|
komo te parese. shaka es esto? (Moscona) |
|
shakeka f. |
כאב ראש, צלחית/צלחה (מיגרנה) |
Headache, migraine |
|
de tanto avlar ya me salto shakeka (Moscona) |
|
shakueko (t.) adj. |
מפוקפק, חשוד, בעייתי, מעורפל; לא בטוח, הססן |
Doubtful, suspicious, problematic, ambiguous; uncertain, hesitant |
|
el echo esta shakueko (Moscona) |
|
shaliah (ebr.) m. |
שליח; שד''ר |
Messenger; Dr. |
|
embiar a dezir mezo shaliah (Nehama) |
|
fazer fecho por mano de shaliah (Nehama) |
|
shalvar/shalvás (t.) m. |
מכנסים רחבים מזרחיים, אברקיים |
Wide oriental, abraka pants |
|
dainda no se save atar los shalvares i el va avlar (Moscona) |
|
Sham (arab.) m. |
דמשק |
Damascus |
|
onde Sham, onde Bagdad? (Nehama) |
|
shamalada f. |
להבה, מדורה |
Flame, bonfire |
|
las shamaladas impedian a ke uno se pueda aserkar a la kaza en flamas (Moscona) |
|
shamar (t.) m. |
סטירה, סטירת לחי, מהלומה בפנים |
Slap, slap in the face, punch in the face |
|
esto es grande shamar para el padre (Moscona) |
|
dar shamares (Moscona) |
|
shamatá (t.) f. |
רעש גדול, שאון, נהמה, המולה; פאר צעקני |
A great noise, uproar, roar, tumult; ostentatious splendor |
|
no agas shamata (Moscona) |
|
shanim (ebr.) f.. pl. |
שנים |
Years |
|
los shanim (ebr.) no se van en baldes (Nehama) |
|
shap (t.) m. |
אלום (משמש לעצירת דימום) |
Alum (used to stop bleeding) |
|
estersa shap a la trazera ke se meta (Moscona) |
|
shaplamak (t.) m. |
סטירה |
slap |
|
le enkasho dos shaplamakes lo desho pataleando (Moscona) |
|
shara f. |
יער |
forest |
|
shara sin arvole tuerto no ay (Moscona) |
|
sharope /sharopi (port.) m. |
סירופ, עסיס, תמיסת סוכר; באירוניה: דבר לא נעים |
Syrup, sap, sugar solution; ironically: something unpleasant |
|
sharope de vijna (Nehama) |
|
sharopes para la madre! (Moscona) |
|
shashear (t.) v. |
סיחרר, גרם סחרחורת; הדהים, הבעית |
dizzy, caused dizziness; stunned, troubled |
|
me esta shasheando (Moscona) |
|
shashearse (t.) v. refl. |
חש סחרחורת, הסתחרר |
Feeling dizzy, spinning |
|
me se shashareó el meoyo de sentir tanta palavra (Nehama) |
|
i yo ya me shashei! (Moscona) |
|
ya me shashei de ver (Moscona) |
|
shasheo (t.) m. |
סחרחורת |
dizziness |
|
esto kon shasheos (Moscona) |
|
shashirear (t.) v. |
סחרר, בלבל, הביך, הדהים |
Dizzy, confused, embarrassed, stunned |
|
de lo suyo no shashirea (Moscona) |
|
esta koza de shashirear (Moscona) |
|
no me shashirees ke esto kontando (Moscona) |
|
shashiriada (t.) f. |
התעלפות; סחרחורת |
Fainting; dizziness |
|
enduna me dan unas shashiriadas ke todo me se aze preto delantre de los ojos (Moscona) |
|
shashiriado (t.) adj. |
המום, מסוחרר |
Overwhelmed, dizzy |
|
del golpe kedo shashiriado (Moscona) |
|
shashrandá f. |
דבר חסר ערך, כלי בלתי שימושי |
A worthless thing, a useless tool |
|
me kito mil i una shashranda (Moscona) |
|
shashut/shashuto (t.) adj. & m |
פוזל |
squinting |
|
shashut no te yamí (Nehama) |
|
shastre m. |
חייט |
Tailor |
|
al shastre haragán se le piedren kuando l'aguja, kuando el dedal (Nehama) |
|
korte de shastre i punto d'adjamí (Nehama) |
|
shastre en pies korredor asentado (Nehama) |
|
shastre enpies, korredor asentado (Moscona) |
|
shastrear v. |
תפר, חייט; (באירוניה:) ''הינדס'', ''בישל'', הכין דבר מה |
Sew, tailor; (ironically:) ''he cooked'', ''he prepared something'' |
|
negro-bueno ya lo shastrei (Moscona) |
|
loke sta shastreando tu sfuegra? (Moscona) |
|
s.hatá (gr.) f. |
עסק מלוכלך, עסק שערורייתי, סקנדל |
Dirty business, scandalous business, scandal |
|
se izo grande s.hatata (Moscona) |
|
shatar-patar |
קרוע לחתיכות |
Torn to pieces |
|
de anyos ke no se mete nada en su lugar, ansi ke todo ya esta shatar-patar (Moscona) |
|
shavalear (bulg.) v. |
התנועע, זז |
Move, move |
|
koza esta shavaleando en la yerva (Moscona) |
|
no me desha shavalear de alado de si (Moscona) |
|
shavdo adj. |
תפל, חסר טעם |
Bland, tasteless |
|
komer shavdo (Nehama) |
|
shavdo en la meza, salado en la kavesa (Moscona) |
|
muy shavda kriansa (Moscona) |
|
la kitates muy shavda! (Moscona) |
|
shavón m. |
סבון, בורית |
Soap, wick |
|
arrapar sin shavon! (Moscona) |
|
shavonada f. |
סיבון; מי סבון |
Soap; soapy water |
|
azer shavonadas (Moscona) |
|
dati una shavonada en esta kavesa (Moscona) |
|
no se ke ermo de shavon , ke no esta aziendo shavonada (Moscona) |
|
Shavuot (ebr.) |
שבועות (חג) |
Shavuot (holiday) |
|
si no viene Shevo, no te kites la shamara (Moscona) |
|
shayna (bulg.) f. |
מזחלת; בהשאלה: מצב רוח |
sled; borrowed: mood |
|
es asigun le da la shayna (Moscona) |
|
shefoh (ebr.) m. |
טכס ''שפוך'' בליל הסדר |
"Sprinkling" ritual on Seder night |
|
al shefoh sentiremeos las bozes (Nehama) |
|
al shefoh se sienten las bozes (Moscona) |
|
shehiná (ebr.) f. |
שכינה, חסד |
Shekhinah, grace |
|
ke kuenta es ke el dara delantre de la shehina kuando le demandara: ''tratates tu kon emuna?'' (Moscona) |
|
le abasho la shehina (Moscona) |
|
shehitá (ebr.) f. |
שחיטה |
slaughter |
|
kayo grande shehita (Moscona) |
|
shemá/shemáh (ebr.) f. |
קריאת שמע |
Reading the Shema |
|
la shema biervos konta dozientos i kuarenta i ocho, se komen trenta, kuarenta medio krudo medio kocho (Moscona) |
|
un djidio no se echa sin dizir shema (Moscona) |
|
shemá Israel /shemah Israel (ebr.) interj. |
שמע ישראל! |
Listen, Israel! |
|
todo afito ariento de un shema-Israel (Moscona) |
|
shemibarah (ebr.) m. |
השם יתברך |
God bless you. |
|
el shemimbarah ke mos guadre (Moscona) |
|
shevat (ebr.) m. |
שבט |
tribe |
|
shevat ke la barva bate (Nehama) |
|
sh.huelika f. |
גרזן קטן, קרדום |
Small axe, hatchet |
|
mos kansimos de darle a entender ke no ay lo ke demanda. Shhuelika! (Nehama) |
|
par ve haftór (ebr.) shhuelika, va i viene i enguaya lo mizmo (Nehama) |
|
shifro m. |
מספר, סיפרה |
Tells, told |
|
no save arekojer dos shifros (Moscona) |
|
shihiano (ebr.) m. |
ברכת שהחיינו |
The blessing of life |
|
oy ize shihiyanu de sereza (Moscona) |
|
asigun se vee, este anyo no vamos a azer shihianu de [...] (Moscona) |
|
shimshir m. |
תאשור, כופר, ליגוסטרום (בוט.) |
Boxwood, privet, ligustrum (bot.) |
|
es komo el shimshir ke alarga sus raizes (Moscona) |
|
shinik (t.) m. |
מידה לתבואה |
Grain measure |
|
la kavesa me se izo un shinik (Moscona) |
|
shirtá-ferta adv. |
ככה ככה, מפה לשם, בין כך וכך |
Like this, from here to there, between this and that |
|
shirta-ferta ya pasimos l'anyada (Nehama) |
|
shirta ferta, ya pasemos el día (Nehama) |
|
shish (t.) m. |
שיפוד; כידון |
skewer; bayonet |
|
por aki yo me esto dando al shish (Moscona) |
|
ya se podra dar un shish (Moscona) |
|
sho i mo i patarich |
חבורת פחותי ערך |
A bunch of worthless people |
|
kien avía a la boda? - kuanto hirbo ay i no ay, Sho i Mo i Patarich (Nehama) |
|
shohad (ebr.) m. |
שוחד |
bribe |
|
el shohad faze siegar ojos de savios (Nehama) |
|
arur es ombre ke toma shohad por matar alma sin pekado (Moscona) |
|
sholko m. |
תלם, מענית |
Tlem, Ma'anit |
|
los sholkos de la tierra arada i lavorada (Moscona) |
|
shukiur/shukyur! (t.) interj. |
תודה לאל! |
Thank God! |
|
el hazino ya estuvo bueno, shukyur! (Nehama) |
|
shukyur unu (t.) |
גורם מפריע ומעכב, תירוץ |
A hindrance and hindrance, an excuse |
|
kada dia mos sale kon un shukyur unú: (Nehama) |
|
shupé (t.) f. |
חשד, ספק |
Suspicion, doubt |
|
akavidarse por shupé de huego/de ladrón/de ratón (Nehama) |
|
me entro shupe (Moscona) |
|
shupelí (t.) adj. |
מוטל בספק, מפוקפק, חשוד |
Doubtful, dubious, suspicious |
|
es shupeli si va vinir (Moscona) |
|
el echo esta shupeli (Moscona) |
|
shupelear/shupelenear (t.) v. |
חשד, הטיל ספק; עורר חשד |
Suspicion, doubt; arouse suspicion |
|
esto me aze shupelenear (Moscona) |
|
shushunera /shushulera f. |
שלשול |
diarrhea |
|
mal por durera, peor shushunera (Nehama) |
|
si no es durera es shushulera (Moscona) |
|
shushurtada f. |
שלשול |
diarrhea |
|
le dio la shushurtada enmedio de la kaye (Moscona) |
|
si adv. |
כן |
yes |
|
un si enkapa, un no deskapa (Nehama) |
|
ken dize de no dize i de si (Moscona) |
|
si conj. |
אם, לו, אילו |
If, if, if |
|
si conj. si es bueno, mérkalo (Nehama) |
|
si faze frío, no salgas (Nehama) |
|
si viene, arresivelo (Nehama) |
|
si se disho, el peshe es kocho al forno kon tomat i pimientón (Nehama) |
|
si se disho, la tinya es para arraskar (Nehama) |
|
ni si se arrasta por en basho no lo miro mas en la kara (Nehama) |
|
si es ke [...] (Moscona) |
|
si no ay en la bolsa ke ayga en la boka (Moscona) |
|
si keres ven (Moscona) |
|
si pron. pers. |
(לאחר מילת יחס) עצמו/ה/ם/ן; עצמך/כם/כן (בנימוס) |
(after a preposition) oneself/himself/himself/yourself (politely) |
|
kada uno por si i el Dio por todos (Nehama) |
|
de si kayó (Nehama) |
|
la alechuga da de si, la patata beve (Nehama) |
|
por si el karvón es preto (Nehama) |
|
sibur (ebr.) m. |
ציבור |
Public |
|
ningun sibur es prove i no ay mas prove ke el sibur (Nehama) |
|
siegar v. |
עיוור, גרם עוורון; האפיל; סינוור |
Blind, caused blindness; darkened; blinded |
|
me siegara el Dio i no viera tal! (Nehama) |
|
ke se siege (Moscona) |
|
ya me vo siegar kon esta luz (Moscona) |
|
siego m. & adj. |
עיוור, סגי נהור |
Blind, Segi Nehor |
|
onde kae la senteya? -en ojo de la siega (Nehama) |
|
buena es la novia, siega d'un ojo (Nehama) |
|
el siego para mal ve (Nehama) |
|
kien es akel siego ke no kiere ver la luz? (Nehama) |
|
muerto i siego por fazer plazer (Nehama) |
|
muerto i siego por fazer danyo (Nehama) |
|
muerto i syego por dezir mal (Nehama) |
|
kual es el siego ke no kere ver (Moscona) |
|
i un siego lo vee (Moscona) |
|
djugar a la papa siega (Moscona) |
|
siegura f. |
עיוורון, סנוורים |
Blindness, dazzle |
|
siegura ke no te kaya (Moscona) |
|
sielo m. |
שמים, רקיע |
Heaven, firmament |
|
boz del puevlo, boz del sielo (Nehama) |
|
boz de puerko no suve al sielo (Nehama) |
|
kien al sielo eskupe en la kara le kae (Nehama) |
|
la gayina beve agua i mira al sielo (Nehama) |
|
todo lo ke fazen de los sielos es por bien (Nehama) |
|
el sielo no se toka kon la mano (Moscona) |
|
bien de los sielos, males de la tierra (Moscona) |
|
todo lo ke rijen de los sielos es para bueno (Moscona) |
|
el sielo ke este en muestro ayudo (Moscona) |
|
aboltar los ojos al sielo (Moscona) |
|
el sielo esta enkargado (Moscona) |
|
se avrieron los sielos (Moscona) |
|
siempre adv. |
תמיד, בכל עת |
Always, at any time |
|
bendezir al Dio para siempre i siempre (Nehama) |
|
siempre de siempre (Moscona) |
|
sien f. |
רקה, צדע |
Raka, side |
|
en vezes las sienes duelen de tanto sentir favlar, o de mashkar koza muy dura, o koza lastiklia (Nehama) |
|
meteti la mano en la sien i pensa (Moscona) |
|
sien num. |
מאה |
century |
|
sien novios para una mosa; sien novias para un mansevo (Nehama) |
|
al sinko por sien (Moscona) |
|
en sien una (Moscona) |
|
siendo prep. |
היות ש-, מאחר ש- |
Since, since, since |
|
no vino siendo estava hazino (Nehama) |
|
siendo no es el mizmo kavzo [...] (Moscona) |
|
siendo es riko [...] (Moscona) |
|
sieno m. |
בוץ, טיט, רפש; ביצה |
Mud, clay, slime; swamp |
|
krese el djunko sin sieno (Moscona) |
|
siento num. |
מאה |
century |
|
un siento de guevos (Nehama) |
|
siento de vezes (Moscona) |
|
siento de livros (Moscona) |
|
sierna/sierne f. |
לבלוב, פריחה, סמדר |
Bloom, blossom, smadar |
|
i las vides en sierne dieron guezmo (Moscona) |
|
estar en sierna (Moscona) |
|
sierpe m. |
נחש; זוחל, שרץ; כינוי לאדם מזיק - ''נחש'' |
Snake; reptile, creeper; nickname for a harmful person - ''snake'' |
|
sierpe i guzano es todo lo ke keda de un puerpo muerto (Nehama) |
|
sierto adj. |
וודאי, בטוח; מסויים |
Certainly, certain; certain |
|
un sierto día (Nehama) |
|
una sierta persona (Nehama) |
|
un sierto tiempo (Moscona) |
|
un sierto Avraam (Moscona) |
|
siervo (2) m. |
עבד, משרת |
Slave, servant |
|
siervos huimos a Par'o en tierra de ayifto (Moscona) |
|
siete num. |
שבע, שבעה |
Seven, seven |
|
las mujeres tienen siete almas (Nehama) |
|
ya se van los siete ermanos, ya se van para la orka, i guay ke dolor! (Nehama) |
|
sifra f. |
אות, סימן, אות מבשר, תג; סיפרה, מספר; מפתח; ציון |
letter, sign, omen, badge; number, number; key; score |
|
al Dio no lo vemos, ma de sifras lo konosemos (Nehama) |
|
sigara/sigaro m. |
סיגריה |
cigarette |
|
asender un sigaro; amatar un sigaro (Nehama) |
|
ofrir un sigaro (Nehama) |
|
siguente adj. |
העוקב, הבא, הבא אחרי |
The follower, the next, the next after |
|
deves de tomar en konsiderasion lo sigiente (Moscona) |
|
el numero sigiente de la gazeta [...] (Moscona) |
|
sikileado (t.) adj. |
עצוב; משועמם |
Sad; bored |
|
de ke estas sikileado? (Moscona) |
|
sikilearse /sikiliar (t.) v. refl. |
נעצב, נעגם; השתעמם עד מוות |
Sad, bored; bored to death |
|
no ay por kualo ke te sikilees (Moscona) |
|
no te sikilees (Moscona) |
|
sikintí (t.) m. |
צרה, מתח, דאגה, מרה שחורה, דכאון, שעמום, מצוקה כלכלית |
Trouble, stress, worry, black bile, depression, boredom, financial hardship |
|
no ay día sin sikinti muevo (Nehama) |
|
los sikintis i los afeentos en la vida no se eskapan (Moscona) |
|
tiene munchos sikintis en la kavesa (Moscona) |
|
siklear (t.) v. |
לחץ, הידק, הגביל את חופש הפעולה; העציב, לחץ נפשית |
Press, tighten, limit freedom of action; sadden, mentally stress |
|
siklear las charikas (Nehama) |
|
siklearse (t.) v. refl. |
נלחץ, דאג, נכנס למועקה (בשל בדידות/העדר תעסוקה/העדר בידור), נטרד והודאג |
Stressed, worried, distressed (due to loneliness/lack of employment/lack of entertainment), disturbed and worried |
|
no te siklees, tu fijo ya vino borracho pedrido (Nehama) |
|
no te siklees, komo ya lo vites de londje, fulaniko krevó! (Nehama) |
|
siklet (t.) m. |
עוגמת נפש, חרדה; משקל, ערך, חשיבות |
anguish, anxiety; weight, value, importance |
|
del siklet se echo hazino (Moscona) |
|
sima f. |
פסגה, שיא, צמרת, קדקד, זניט |
Summit, peak, top, apex, zenith |
|
me esta dando la sima de [...] (Moscona) |
|
simán (ebr.) m. |
סימן, אות, תסמין, סמל |
Sign, signal, symptom, symbol |
|
siman bueno ke mos sea (Moscona) |
|
símbalo m. |
מצילתיים |
Cymbals |
|
simbalos ke eran siempre dos a kada musiko ke los tokava (Moscona) |
|
simiento m. |
יסוד, בסיס, מסד |
Foundation, base, foundation |
|
echar la piedra del simiento (Moscona) |
|
sin prep. |
בלי, בלא, ללא |
Without, without, without |
|
s'esta arraviando sin ser i sin porke (Nehama) |
|
sin ir por mares pasi fortunas (Moscona) |
|
sin kulpa i sin pekado (Moscona) |
|
sinamón m. |
קינמון |
Cinnamon |
|
i tu toma por ti espesias primeras almiskle fino kinientos i sinamon de espesia su meatad dosientos i sinkuenta (Moscona) |
|
sindrearse (t.) v. refl. |
השתעמם, התעייף, נלאה |
Bored, tired, weary |
|
ya me sindrii de la vida (Moscona) |
|
ya me sindrii de estar navegando (Moscona) |
|
singín (t.) m. |
כעס, רוגז, תרעומת |
Anger, irritation, resentment |
|
esto singin (Moscona) |
|
sino/sinón conj. |
אלא |
But |
|
sino yo para mi, kien para mi? (Nehama) |
|
no kiero nada de ti sino ke me sientas (Nehama) |
|
no solo ke echó gritos, sino ke mentó a todos (Nehama) |
|
no es ke es muy kapache sino ke tiene buen arimo (Moscona) |
|
sinyalado adj. |
ידוע, מפורסם; מצולק; מועד לפורענות |
Known, famous; scarred; prone to disaster |
|
un dotor sinyalado (Nehama) |
|
sinyifikar v. |
רמז על, הורה על; היה בעל משמעות, ציין; הודיע באופן משפטי |
hinted at, instructed at; had significance, indicated; legally announced |
|
esto sinyifika ke [...] (Moscona) |
|
ke sinyifika por enshemplo [...] (Moscona) |
|
Sipintí- han Sipintí m. |
'חכם סיפינטי'' - איש שפל ערך |
'Sage Sifinti' - a low-value person |
|
guay d'akel dor ke Han Sipinti por tanyedor (Nehama) |
|
sirá (t./gr.) f. |
תור, טור, שורה, סדר |
Queue, column, row, order |
|
kada uno a su sirá (Nehama) |
|
arresentavos en dos siras (Moscona) |
|
agora es mi sira (Moscona) |
|
para mi no kedo sira (Moscona) |
|
sirgí (t.) m. |
דוכן, בסטה |
Stand, in a row |
|
avrir sirgi (Moscona) |
|
sirio m. |
נר גדול, נר כנסיה |
Large candle, church candle |
|
ya le podras azer los diez dedos sirios. torna no sos agradesido (Moscona) |
|
sírkolo m. |
מעגל, עיגול, חוג; חוג חברתי |
Circle, circle, social circle |
|
en los serklos politikos (Moscona) |
|
sirkulasión f. |
מחזור, תקופה; תנועה, תעבורה |
Cycle, period; movement, traffic |
|
salio de sirkulasion (Moscona) |
|
paras en sirkulasion (Moscona) |
|
sirkunstansia/sirkonstensia f. |
נסיבות, מצב |
Circumstances, situation |
|
no fue posivle de aklarar las sirkunstansias ke kavzaron la muerte (Moscona) |
|
sirma (t.) f. |
חוט כסף/זהב לרקמה; פיליגרן |
Silver/gold thread for embroidery; filigree |
|
las ke son de seda, echaldas al rio, las ke son de sirma, atras de mi kavayo (Moscona) |
|
siske (si es ke) conj. |
האם? |
Is it? |
|
no se siske va vinir (Moscona) |
|
sisko m. |
אבק פחם |
Slack |
|
la savanna ya esta sisko (Moscona) |
|
todo esta sisko i karvon majado (Moscona) |
|
sisra f. |
משקה משכר, שכר |
Intoxicating drink, liquor |
|
vino ni sisra no bevas tu, ni tus ijos kontigo en vuestro vinir a tienda de plazo i non morideresh (Moscona) |
|
sistrano/sistraniko m. |
פלוני, פלוני אלמוני |
So-and-so, so-and-so, unknown |
|
faz tu dover i no te metas en penserio por lo ke dizen fulaniko i sistraniko (Nehama) |
|
fulano i sistrano se meten de akodro para echar al sako a un merkader (Nehama) |
|
a fulano lo yamo, es sistrano ke me responde (Nehama) |
|
no sientas a fulano i sistrano (Moscona) |
|
situasión f. |
מצב, עמדה |
Situation, position |
|
es de buena situasion (Moscona) |
|
la situasion se le va agravando de en dia en dia (Moscona) |
|
sivdad f. |
עיר, קרת, כרך |
City, Keret, Vol. |
|
en sivdad de siegos el ke ve d'un ojo es rey (Nehama) |
|
bive en los deredores de la sivdad (Moscona) |
|
sivrí (t.) adj. |
מחודד, בעל חוד |
Pointed, pointed |
|
la pipirisa sivri es buena para trushi (Moscona) |
|
siya f. |
כסא, מושב; אוכף |
chair, seat; saddle |
|
asentarse en la siya (Nehama) |
|
alevantarse de la siya (Nehama) |
|
arresentar las siyas (Nehama) |
|
siya basha; siya alta (Nehama) |
|
siyar (1) v. |
חתם (בחותם), החתים |
Sealed (with seal), the Sealed |
|
i las kartas las siyo mizmo kon sus manos (Moscona) |
|
skala (t.) f. |
רציף, מזח; פיגום |
Wharf, pier; scaffolding |
|
a la skela akosto un vapor italiano (Moscona) |
|
skularichas (gr.) f. pl. |
עגילים |
Earrings |
|
le kedo skuralicha en la oreja (Moscona) |
|
soba (t.) |
תנור חימום, מחתת גחלים |
Heater, charcoal burner |
|
la soba esta tikadeada, d'ayi es ke no esta adriendo (Moscona) |
|
sobervia f. |
להט, התלהטות; גאווה, שחצנות; פאר, הוד, תפארת; כעס, זעם, התקפת כעס; זדון |
Passion, ardor; pride, arrogance; splendor, majesty, splendor; anger, rage, fit of anger; malice |
|
kometer una kulpa kon sovervio (Moscona) |
|
les respondio el rey kon sobrevio grande (Moscona) |
|
sobervio adj. |
גאוותן, רברבן, יהיר; נשגב, מרומם, נישא, מפואר |
Proud, boastful, arrogant; lofty, exalted, lofty, magnificent |
|
no se pararan los sovervios delantre de tus ojos (Moscona) |
|
sobreviarse v. refl. |
התכעס; התעצם, גאה, גדל, התפתח |
Get angry; get stronger, proud, grow, develop |
|
el frío/la kalor/el ayre/la fortuna en la mar se sobrevian (Nehama) |
|
sodjiftar/sodjeftar v. |
שעבד |
Who worked? |
|
i sudjeftaste debasho de mi a los ke se levantaron kontra mi (Moscona) |
|
sodjifto/sodjefto adj. & m. |
משועבד; עבד |
Enslaved; slave |
|
Israel era sodjefto en Aífto (Nehama) |
|
sodjiguar v. |
אילף, הכניע, השתלט על, שעבד, כבש |
tamed, subdued, took control of, enslaved, conquered |
|
sodjiguar su truble (Moscona) |
|
sodro m. & adj. |
חרש; מטושטש, לא ברור |
Dull; blurry, unclear |
|
el sodro para mal siente (Nehama) |
|
no ay mas sodro d'el ke no kiere sentir (Nehama) |
|
el sodro tiene orejas para mal (Moscona) |
|
no ay mas sodro de akel ke no kere oyer (Moscona) |
|
sodra la mala ora (Moscona) |
|
soflama f. |
תבערה, להט, חום; התקצפות; דלקת; טירדה, אי נעימות |
Incendiary, fervor, heat; foaming; inflammation; tirade, unpleasantness |
|
de la kemadura la mano la tengo en una soflama (Moscona) |
|
sol m. |
שמש, חמה; אור השמש, חום השמש |
Sun, heat; sunlight, heat of the sun |
|
asentarse al sol (Nehama) |
|
arrovarse el sol al bel mediodía (Nehama) |
|
el sol se alevanta la manyana i se echa/s'enserra la tadre (Nehama) |
|
kaza onde no da sol (Nehama) |
|
kuando el sol sale, sale para todos (Nehama) |
|
vende el sol i merka l'azeite (Nehama) |
|
no ay miérkoles sin sol (Nehama) |
|
onde entra el sol no entra dotor (Nehama) |
|
sol madrugador no es turador (Nehama) |
|
yerno, kom'al sol d'envierno (Nehama) |
|
le paso el sol (Moscona) |
|
vo ir a tomar un poko de sol (Moscona) |
|
solas- a solas adv. |
לבד |
Felt |
|
komer a solas (Moscona) |
|
soldado m. |
חייל, איש צבא |
Soldier, military man |
|
lo tomaron soldado (Moscona) |
|
soldar v. |
הלחים, התיך |
The damp, the melted |
|
soldar una erida atandola kon una fasha o venda (Moscona) |
|
solearse v. refl. |
השתזף; קיבל מכת שמש |
Sunbathed; got sunstroke |
|
el vistido se soleo (Moscona) |
|
soledad f. |
בדידות, בידוד |
Loneliness, isolation |
|
De la solaldad ya vo salir chivgin (Moscona) |
|
solenel (fr.) adj. |
חגיגי |
festive |
|
en esta ora solemne [...] (Moscona) |
|
soler v. |
היה רגיל, התנהג |
Behave normally, behave |
|
s.huele a venir kada sabá (Nehama) |
|
s.huelgo a komer bueno la manyana (Nehama) |
|
no s.huele a kitar negro de la boka (Nehama) |
|
s.hueler a fumar (Nehama) |
|
s.hueler a bever (Nehama) |
|
s.hueler a azer taní (ebr.) el día de su sinyor padre (Nehama) |
|
solero m. |
שמש קופחת |
The sun is scorching. |
|
ir por los soleros (Nehama) |
|
del solero me estava dando dezmayo (Moscona) |
|
soleta f. |
סוליה |
Sole |
|
echar soletas (Moscona) |
|
soleziko m. |
שמש נעימה ולא קופחת |
Pleasant and not scorching sun |
|
asentarse al soleziko (Nehama) |
|
solo adv. |
רק, בלבד, לבד |
Only, solely, alone |
|
dizes ke tienes kampos i vinyas, amostramos un kampiko ke sea tu bien, solo i solo por ver (Nehama) |
|
no solo ensulta, ma alevanta mano (Nehama) |
|
ya era flako i desmizeriado i agora se kayó i se rumpió las dos pachas, esto solo mos mankava! (Nehama) |
|
meterse a la solombra de un tejado (Nehama) |
|
kaminar a la solombra (Nehama) |
|
la solombra del arvol (Nehama) |
|
komer pan solo (Moscona) |
|
solo adj. |
בודד, מבודד, גלמוד |
Lonely, isolated, solitary |
|
mas vale solo ke mal akompanyado (Nehama) |
|
solo asolado (Moscona) |
|
guay del solo kuando kayere i no ay sigundo para levantarlo (Moscona) |
|
mas vale solo ke mal akompanyado (Moscona) |
|
solombra f. |
צל; מחסה |
Shade; shelter |
|
no tiene ni solombra de verguensa (Moscona) |
|
onde esta la solombra de la hohma, ayi esta la solombra de la para (Moscona) |
|
no le kero ver ni la solombra (Moscona) |
|
ken a buen arvole se arrima, buena solombra lo kuvija (Moscona) |
|
soltar v. |
פענח חלום; שיחרר, הירפה, התיר קשר; גרש (את אשתו) |
Interpreted a dream; released, let go, untied a bond; dismissed (his wife) |
|
disheron ke un suenyo ke no se solta es komo una karta ke no se melda, ke no aze ni mal ni bien (Moscona) |
|
soltura f. |
התרופפות; שחרור; גירושין, גט; פתרון חלומות |
Loosening; release; divorce, get; dream interpretation |
|
el marido no le kere dar soltura (Moscona) |
|
solusión f. |
פתרון, התרה; תמיסה |
Solution, dissolution; solution |
|
otra solusion no existe (Moscona) |
|
sombayer/sombaer/sombayir v. |
פיתה, שידל, השיא, הסית; הקסים, משך לב |
Tempted, enticed, enticed, incited; charmed, attracted |
|
el kulevro me sombayo i komi (Moscona) |
|
someno (port.) adj. |
נחות, רע, גרוע |
Inferior, bad, worse |
|
el hazino está muy someno (Nehama) |
|
somportar v. |
סבל, נשא, נשא משא |
Bear, bear, bear a burden |
|
todo modo de dolor se puede somportar pero no la de korason (Moscona) |
|
no esta koza de somportar (Moscona) |
|
son m. |
צליל, קול; לחן, נעימה, מנגינה |
Sound, voice; melody, tune, melody |
|
el son de la kampana (Nehama) |
|
esta kantiga se kanta al son de … (Nehama) |
|
al son de la kitara (Moscona) |
|
sonar v. |
צלצל, הדהד; ניגן בכלי נגינה |
Ring, resonate; play a musical instrument |
|
sonar piano; sonar violino (Nehama) |
|
sonarse v. refl. |
מחט (אף); התפרסם, נפוץ, נודע בציבור |
Needle (nose); became famous, common, known to the public |
|
se sonó por la plasa/por la sivdad (Nehama) |
|
sonarse las narizes (Moscona) |
|
sonet m. |
צלצול; רשרוש |
Ringing; rustling |
|
anoche sinti sonet de raton (Moscona) |
|
asonar el sonet (Moscona) |
|
sonido m. |
צליל, קול |
Sound, voice |
|
sentir sonido (Nehama) |
|
sonriza/o f./m. |
חיוך |
smile |
|
sonrizo yeno de frankeza (Moscona) |
|
sontraer v. |
גרם ל-, היה המניע ל-; חולל; לכד, שבה; משך, האריך |
caused, was the motive for; caused; captured, contained; dragged, prolonged |
|
sontraér guzano/piojo/hazinuras (Nehama) |
|
arrevata al povre sontraendolo en su red (Moscona) |
|
sonyar/sonyarse v. refl. |
חלם |
Dreamed |
|
akodrarse la manyana lo ke se sonya la noche (Nehama) |
|
sopatina f. |
לחות גבוהה, רטיבות גדולה |
High humidity, great dampness |
|
la ropa no s'enshugó, está dainda sopatina (Nehama) |
|
vino kon una luvia arrojada i se fizo sopatina (Nehama) |
|
sopliko m. |
רוח קלילה, נשיפה קלה; מיומנות |
Light breeze, light puff; skill |
|
konose todos los detalios del ofisio, ma el sopliko le manka (Nehama) |
|
soplo m. |
נשיפה, נשיבה, משב |
Exhalation, blowing, gust |
|
el aver está pezgado, no ay ni soplo (Nehama) |
|
la vida es komo la kandela - un suplo, se amata (Moscona) |
|
los dias se arrezvalavan uno atras de otro komo un suplo (Moscona) |
|
sorcheada f. |
נפילה (ברעה/לצרה) |
Fall (into trouble/trouble) |
|
sorcheada preta ke sorcheo kon esta hazinura (Moscona) |
|
sorchear v. |
נפל (ברעה/לצרה) |
Fell (in trouble/in trouble) |
|
kuruneate bien ke puedes surchear en mil holaim (Moscona) |
|
sorear (t.) v. |
כילה/איכל תוך כדי שימוש, בזבז; מכר בכמויות; שיבץ מלים זרות כדי לעשות רושם |
Consume/consume while using, waste; sell in bulk; insert foreign words to make an impression |
|
el merkader, mas sorea, mas gana (Nehama) |
|
esta soba sorea mucha lenya (Nehama) |
|
soró (gr.) m. |
ערימה, תערובת; כמות גדולה |
heap, mixture; large quantity |
|
huí al charshí i merkí un soro (gr.) de kozas (Nehama) |
|
sorretear/sorretar (t.) v. |
שוטט, נדד, נע ונד, תעה |
Wandering, wandering, moving and wandering, astray |
|
sorretear kayes (Nehama) |
|
dale sorotear el dia entero (Moscona) |
|
sorta/sorte (fr.) f. |
סוג, מין, אופן, צורה |
Type, gender, manner, form |
|
una sorta de makyina (Nehama) |
|
sorte (fr.) f. |
סוג |
type |
|
ke sorte de kozas son estas? (Moscona) |
|
sortija f. |
טבעת |
ring |
|
sorteja kon siyo para siyar (Moscona) |
|
sorver v. |
גמע, גמא, גמע ברעש, מצץ; שאף, הריח, רחרח; כרסם; נחלש בשל פעילות יתר מינית |
Swallow, gulp, gulp noisily, suck; inhale, smell, sniff; gnaw; weaken due to sexual overactivity |
|
sorver un kavé (Nehama) |
|
sorver el moko (Nehama) |
|
sorver la supa (Nehama) |
|
sorver un guevo refidan (Nehama) |
|
medikos i avokatos sorven a los klientes (Nehama) |
|
beviendo kave no se sorve ke es feo (Moscona) |
|
amokaldo a este krio ke se esta sorviendo los mokos (Moscona) |
|
ya me sorvio la sangre kon kanyika (Moscona) |
|
sorvido adj. |
מותש, בלה, מאוכל; כחוש; מותש בעקבות פעילות מינית מוגברת |
Exhausted, worn out, worn out; emaciated; exhausted from increased sexual activity |
|
tanto stuvo en la agua ke salio sorvido (Moscona) |
|
sorvo m. |
לגימה, גמיאה, גמיעה; כמות הנלקחת בגמיעה/שאיפה אחת |
sip, gulp, swallow; amount taken in one gulp/inhale |
|
bever en dos sorvos (Nehama) |
|
no te estes ambierto, toma un sorvo de leche (Moscona) |
|
bever a sorvos (Moscona) |
|
sosegar v. |
השקיט, הרגיע |
Calm down, calm down. |
|
sosegar no me desha (Moscona) |
|
sosiedad/sosietad/sosietá f. |
חברה |
company |
|
saverse komportar en la sosieta (Moscona) |
|
sosio m. |
שותף, עמית, חבר |
Partner, colleague, friend |
|
yo are de el un sosio (Moscona) |
|
sospechador m. |
חושד, חשדן |
Suspicious, suspicious |
|
setám (ebr.) ladrón sospechador (Nehama) |
|
sospechar v. |
חשד, האשים ללא יסוד |
Suspicion, unfounded accusation |
|
sospechar es pekar (Nehama) |
|
si me sospecha en ansia no me echa (Moscona) |
|
sostansia f. |
עצם, עיקר, תמצית; חומר |
Essence, essence, essence; substance |
|
onde no ay sostansia no ay ansia (Nehama) |
|
sostansiozo adj. |
ממשי, מלא תוכן; מזין, משביע |
Real, full of content; nourishing, satisfying |
|
el arroz no esta sostansiozo (Moscona) |
|
sostener v. |
החזיק, תמך ב-, עודד, פרנס |
Held, supported, encouraged, provided |
|
sostener una paré ke está para kaer (Nehama) |
|
nozotros sostenemos la propozision echa por el (Moscona) |
|
para sostener este vidjut se kere komido (Moscona) |
|
para sostener dos ijos en la universidad, mi alma me lo save (Moscona) |
|
sostenerse v. refl. |
התפרנס, החזיק עצמו, עומד/ניצב על |
made a living, supported himself, stood on |
|
según los savios de Israel, sovre tres kozas el mundo se sostiene: sovre la Ley i sovre la Verdad i sovre la Paz (Nehama) |
|
sostenio/sostento m. |
משען, תמיכה; תומך, מחזיק, מפרנס |
prop, support; supporter, sustainer, provider |
|
sin sostenio de ninguno (Moscona) |
|
soto (it.) adv. |
תחת, מתחת ל- |
Under, beneath |
|
soto la prezidensia de [...] (Moscona) |
|
sovadear (t.) v. |
טייח בטיח גס |
Coarse plaster plastering |
|
sovadear paredes (Nehama) |
|
sovako m. |
בית השחי |
armpit |
|
mi ermano esta sufriendo de una kulundruna en el sovako (Moscona) |
|
sovra/sovrita f. |
עודף, יתרה, שארית |
Excess, balance, remainder |
|
sus dias van sin regal, kuando kon manka, kuando kon sovra (Moscona) |
|
sovrar v. |
עלה על, עבר על; היה מיותר |
Surpassed, exceeded; was unnecessary |
|
ya abasta i sovra (Nehama) |
|
lo ke sovra del ladrón se lo yeva el endevino (Nehama) |
|
si te sovran parás, sal garante; si te sovra tiempo, sal shaed (Nehama) |
|
sovre prep. |
על, מעל, על גבי; בקשר ל- בענין |
On, above, on top of; in relation to - in the matter of |
|
mételo sovre la meza (Nehama) |
|
sovre la kestion ni palavra! (Moscona) |
|
tomo la responsabilidad sovre si (Moscona) |
|
una superfisia de piko sovre piko (Moscona) |
|
sovrefas/sovrefaz m. |
שטח, שטח הפנים, משטח |
Area, surface area, surface |
|
el deluvio kuvrió la sovrefaz de la tierra (Nehama) |
|
sovresalud m. |
הענקה מעבר למוסכם |
Grant beyond agreement |
|
dar a uno a komer, a bever, i aslik por sovresalud (Nehama) |
|
sovrindaje m. |
קשר משפחתי |
Family connection |
|
tener sovrindaje kon uno (Nehama) |
|
soydear (t.) v. |
שדד, גנב, בזז, הפשיט עירום ועריה |
Robbed, stole, looted, stripped naked and bare |
|
ya me soydearon (Moscona) |
|
sozde (t.) adv. |
כביכול, כאילו, כמו שאומרים |
as if, as if, as they say |
|
me vino a dar konsejo, sozdé (t.) komo si es mas seheludo de mi (Nehama) |
|
sozlevantarse v. refl. |
התרגש |
Get excited |
|
me sozlevanti muncho (Moscona) |
|
spajado adj. |
מסודר, מאורגן |
Tidy, organized |
|
esta kamareta ni una vez no la puedes ver spajada (Moscona) |
|
spajarse v. refl. |
הסתדר, התקין עצמו |
It worked out, fixed itself. |
|
atakanarse i spajarse (Moscona) |
|
spalankarse v. refl. |
פישק רגלים; נקרע |
Spread legs; torn |
|
ya me spalanki de estar diziendo (Moscona) |
|
spete nekamot (ebr.) |
עינוי, סבל (''משפטי נקמות'') |
Torture, suffering (''revenge trials'') |
|
fazer sovre el puerpo de uno spete nekamot (Nehama) |
|
spidirse v. refl. |
התעכל |
Digest |
|
va kaminate ke te spida la komida (Moscona) |
|
spondjada f. |
שטיפת רצפה |
Floor washing |
|
kale dado una spondjada en la skalera (Moscona) |
|
stalar/se v./v. refl. |
התפוצץ |
Exploded |
|
se stalo de riir (Moscona) |
|
steso (it.) adj. & pron. |
זהה, אותו דבר; עצמו |
Same, the same; same |
|
favlar kon el rey steso (it.) (Nehama) |
|
stiya f. |
שבב, קיסם |
Chip, toothpick |
|
ize un poko de stiyas para asender la soba (Moscona) |
|
subvenir v. |
תמך, בא לעזרה, טיפל ב-, סיפק צרכים |
supported, came to the aid, took care of, provided for needs |
|
subvenir a los menesteres de la famiya (Nehama) |
|
sudado adj. |
מזיע, מכוסה זיעה |
Sweaty, covered in sweat |
|
no bevas agua yelada kuando estas sudado (Moscona) |
|
son paras sudadas (Moscona) |
|
sudar /sudarse v. |
הזיע; נרגע |
Sweat; Relax |
|
kien entra al banyo no sale sin sudar (Nehama) |
|
kuando s'está sudando no kale meterse al kurriento (Nehama) |
|
mijor sudar ke sarnudar (Nehama) |
|
sudar de la kalor (Nehama) |
|
sudar de kanseria (Nehama) |
|
toma un polvo para ke se aga sudar (Moscona) |
|
para ganar kale sudar (Moscona) |
|
ya se le sudaron los dientes (Moscona) |
|
sudor m. |
זיעה |
Sweat |
|
de sentir el djemido del león, me vinieron sudores yeladas (Nehama) |
|
kon la sudor en la frente (Moscona) |
|
embanyado en la sudor (Moscona) |
|
suegra f. |
חמות, חותנת |
Mother-in-law, mother-in-law |
|
amor de suegra i nuera de los dientes par'ahuera (Nehama) |
|
entre la suegra i la nuera deshan la kaza sin barrer (Nehama) |
|
la suegra kon el yerno kom'al sol d'invierno (Nehama) |
|
suegra ni de barro buena (Nehama) |
|
lo ke ve la suegra (Nehama) |
|
suerte f. |
גורל, מזל |
Fate, luck |
|
ninguno fuye a su suerte (Nehama) |
|
negra suerte ke la tuvo (Moscona) |
|
sueto (fr.) m. |
איחול, ברכה |
Best wishes, greetings |
|
mis mijores suetos a la okazion de [...] (Moscona) |
|
sufriensa (it.) f. |
סבל, ייסורים, ענות, כאב, מכאוב |
Suffering, agony, torment, pain, aching |
|
las sufriensas de Par'o (Moscona) |
|
sufriente adj. |
סובל, כואב, חולה |
Suffering, painful, sick |
|
ayudar a los sufrientes (Moscona) |
|
sufriir (2)/sufreir v. |
טיגן קלות, חרך, השחים (בשר, בצל) |
Lightly fry, sear, brown (meat, onion) |
|
sufriir la karne (Nehama) |
|
sufrir v. |
סבל, התייסר; עבר, ספג |
Suffered, suffered; went through, endured |
|
no me agas sufrir (Moscona) |
|
sufre de mal de asukar (Moscona) |
|
suká (ebr.) f. |
סוכה |
succah |
|
ken lo metio a djoha en mi suka (Moscona) |
|
sukseso (it.) m. |
הצלחה |
success |
|
tuvo grande sukseso (Moscona) |
|
suladear (t.) v. |
השקה |
launching |
|
suladear los kavayos (Moscona) |
|
suluk (1) (t.) m. |
עלוקה |
leech |
|
Es kadir de beverse una chuka de vino en un suluk (Moscona) |
|
suluk (2) (t.) m. |
שאיפת אוויר, נשימה |
Inhalation, breathing |
|
de korrer ya me se tomo el suluk (Moscona) |
|
suma f. |
סכום, חיבור, סך הכל; כמות גדולה |
Amount, sum, total; large quantity |
|
en soma: avló ora entera, en soma no espiego nada (Nehama) |
|
no te komportates bueno, en soma, pedronado ke seas (Nehama) |
|
la suma amonta a [...] (Moscona) |
|
trusho suma de kozas (Moscona) |
|
sumbultura f. |
צורה, דמות, צלם, דיוקן |
Form, figure, photographer, portrait |
|
mas no le vimos la sumbultura (Moscona) |
|
no le kero ver ni la sumbultura (Moscona) |
|
sumo m. |
מיץ, עסיס, רוטב, צוף |
Juice, sap, sauce, nectar |
|
el sumo del limón (Nehama) |
|
el sumo de la karne (Nehama) |
|
supa f. |
מרק |
soup |
|
kada boka kere su sopa (Moscona) |
|
supiensa f. |
ידיעה |
news |
|
en supiensa i entendnsia alavara al dio keriensia [...] (Moscona) |
|
supitanio/supitiano adj. |
פתאומי |
sudden |
|
el Dio ke mos guadre de ora mala i muerte supitania (Moscona) |
|
surear (t.) v. |
נמשך, התקיים, ארך |
lasted, lasted, lasted |
|
kuanto tiempo va surear la siduta? (Moscona) |
|
la operasion sureo tres oras (Moscona) |
|
surú (t.) |
עדר, להקה, קבוצה; שורה ארוכה, טור ארוך |
herd, pack, group; long line, long column |
|
me ambezi un suru de kozas (Moscona) |
|
suruklunear (t.) v. |
האריך, מתח |
Extend, tension |
|
ke ay de suruklunear tanto tiempo un echo de bavajadas (Moscona) |
|
survisio m. |
בית כסא, בית שימוש |
Chair house, toilet house |
|
una boka, un survisio (Moscona) |
|
susto m. |
פחד, בעתה, חרדה |
Fear, anguish, anxiety |
|
de grande susto se muria en el mizmo dia (Moscona) |
|
sutlach (t.) m. |
דייסת אורז חלב, קרישת אורז בחלב |
Rice milk porridge, rice coagulated in milk |
|
sutlach i kozas de leche al ke kome le aproveche (Moscona) |
|
suvida f. |
עלייה |
Aliyah |
|
kada suvida tiene su abashada (Nehama) |
|
en la vida ay suvidas i abashadas (Nehama) |
|
kada suvida tiene su abashada (Moscona) |
|
suvido adj. |
מעוצבן, נרגז; רוכב, רכוב; בעליה, במחיר גבוה; מבושל בישול יתר |
Pissed off, irritated; riding, mounted; expensive, at a high price; overcooked |
|
las ropas están mucho suvidas (Nehama) |
|
suvidura f. |
עליה |
rise |
|
el sigundo anyo de la suvidura del kativerio de Bavel (Moscona) |
|
suvir v. |
עלה, טיפס, העפיל; העלה |
Ascended, climbed, ascended; raised |
|
el mestro le suvió el djornal/la semanada/la mezada/la paga (Nehama) |
|
le suvió la kayentura (Nehama) |
|
suve eskalón i toma havér, abasha eskalón i toma mujer (Nehama) |
|
suvió el frío; suvió la kalor (Nehama) |
|
suvir eskalera (Nehama) |
|
suvirse f. refl. |
עלה; התרגז, זעם, קצף |
rose; got angry, furious, furious |
|
suvirse enriva la meza (Nehama) |
|
suyo adj. pos. |
שלו |
his |
|
lo suyo suyo, i lo de los otros suyo (Nehama) |
|
de suyo va kaer (Nehama) |
|
este fecho kamina de suyo (Nehama) |
|
la moneda/la pará no viene de suyo (Nehama) |
|
kada uno kon lo suyo i la vieja kon la errema tayarina (Nehama) |
|
el livro es suyo (Moscona) |
|
me konto lo suyo i lo ajeno (Moscona) |
|
suziedad f. |
לכלוך, זוהמה, טינופת, סחי |
Dirt, filth, filth, filth |
|
la suziedad trae hazinuras (Moscona) |
|
kresido de suziedad (Moscona) |
|
suzio adj. |
מלוכלך, מזוהם, מטונף; ''מלוכלך'' - נבל |
Dirty, polluted, filthy; ''dirty'' - slang |
|
una rizá suzia (Nehama) |
|
la kaza esta suzia (Nehama) |
|
tabahea/tabaheya (arab./t.) f. |
סוג של נקניק מתובל; קרביים |
a type of spicy sausage; entrails |
|
me se abolto la tabahea (Moscona) |
|
tabaká (t.) f. |
קומה, דיוטה; מדף; שכבת אבק/זוהמה; דרגה, גובה; ענק מטבעות זהב |
floor; shelf; layer of dust/dirt; rank, height; a necklace of gold coins |
|
kaza de tres tabakás (Nehama) |
|
enriva el almario se apozentó una tabaká de tierra (Nehama) |
|
lavarse enriva enriva para kitar una tabaka de suziedad (Nehama) |
|
un dolap kon tres tabakas (Moscona) |
|
tabiet/tabiát (t.) m. |
תכונה, אופי, טבע; הרגל |
trait, character, nature; habit |
|
persona de negro tabiet (Moscona) |
|
la demanyana bir avrio el ojo uza bever kave, esto le es el tabiet (Moscona) |
|
komo estas kon el tabiet? (Moscona) |
|
tablada (t.) f. |
מגש, טס; תכולת המגש של רוכל |
tray, plate; the contents of a peddler's tray |
|
merkar una tablada de serezas (Nehama) |
|
tabló (fr.) m. |
לוח (לכתיבה); מסגרת; תמונה, ציור; תמונה דרמטית, תיאור; טבלא (טבלת נתונים) |
board (for writing); frame; picture, drawing; dramatic image, description; table (data table) |
|
eskrivir al tabló (Nehama) |
|
tabur (t.) m. |
גדוד; פמליא; המון |
battalion; retinue; crowd |
|
traerse kon si un tabur de djente (Nehama) |
|
tacha f. |
מגרעת, חסרון, פגם; (רפואה:) תוצאה/פגם בגוף הנותרים אחרי מחלה |
defect, deficiency; (medicine:) a result/defect in the body remaining after an illness |
|
la novia de las siete tachas (Moscona) |
|
tachón m. |
כתם, רבב; משימה גדולה |
stain, blemish; a big task |
|
tener el vestido a tachones/estar a tachones (Nehama) |
|
alimpiar los tachones (Nehama) |
|
tadjí/tadjís/tadjiz (t.) m. |
טירדה, הטרדה, הפרעה |
bother, harassment, disturbance |
|
tadjiz esto de la vida (Moscona) |
|
tadrada f. |
ערב, ערבית; הצגת ערב, מופע ערב; מסיבת ערבית; איחור |
evening; evening show; evening party; lateness |
|
las tadradas estan freskas (Moscona) |
|
la tadrada del tren se deve a [...] (Moscona) |
|
tadrar v. |
איחר; דחה |
to be late; to postpone |
|
kuando tadran las luvias, tadran las plantas/los trigos/los frutos (Nehama) |
|
kuando fiksates ora es mankura de tadrar (Moscona) |
|
no me asperes porke vo tadrar (Moscona) |
|
tadre adv. |
מאוחר |
late |
|
mas vale tadre ke nunka (Nehama) |
|
venir tadre (Nehama) |
|
agora ya es tadre (Moscona) |
|
mas vale tadre ke nunka (Moscona) |
|
ken viene tadre a la meza le enkolgan la kuchara (Moscona) |
|
tadre f. |
ערב |
evening |
|
la tadre, el merkader serra su magazén (Nehama) |
|
viniras a la tadre verso las sesh (Moscona) |
|
tadría f. |
אחור, פגור, דיחוי; השהיה, דחיה, עיכוב |
backward, lag, delay; postponement |
|
el treno tiene tadría (Nehama) |
|
es un fecho ke se kiere eskapado sin tadría (Nehama) |
|
la tadria del invierno; la tadría de las nieves (Nehama) |
|
se viene esta tadreza? (Moscona) |
|
tadrino adj. |
אפיל, לקיש, שאחר להבשיל, שאחר להגיע |
late-ripening, which was late to ripen, which was late to arrive |
|
ovejas tardias ke son siempre flakas (Moscona) |
|
tadriozo adj. |
אפיל, מאחר להגיע |
late-ripening, late to arrive |
|
el Dio es tadriozo, ma no olvidadozo (Nehama) |
|
tafuyo m. |
סמרטוט מטונף; בהשאלה: מזוהם מאוד |
a dirty rag; figuratively: very dirty |
|
la novia me se esta viniendo tafuyiko (Moscona) |
|
taha/tahat (ebr.) m. |
עכוז, שת, אחוריים, ישבן |
buttocks, backside |
|
tahi-taha una negra de mishpaha (Moscona) |
|
tahtón (ebr.) m. |
עכוז, שת, (אחוריים, ישבן |
buttocks, backside |
|
asentati en el tahton (Moscona) |
|
taín (t.) m. |
מנה, נתח, פת; מנת מזון; מנת קרב; מינוי, ייעוד |
portion, slice, morsel; food ration; battle ration; appointment, designation |
|
no vos apresuresh, kada uno va aresivir su tain (Moscona) |
|
tajar v. |
חתך, גזר, כרת; חצב; הכרית, טבח, השמיד, רצח, ניתח אברים אברים |
to cut, to cut down; to quarry; to slaughter, to destroy, to murder, to dissect into limbs |
|
i tajaron firmamento en Beer Sheva (Moscona) |
|
i a mi aboresedores los taji (Moscona) |
|
takat (t.) m. |
כוח |
power |
|
takat no me kedo de asuvir i abashar (Moscona) |
|
takatuka (t.) adv. |
בזריזות ובמאמץ קשה ומרוכז |
with agility and hard, concentrated effort |
|
avia de kopiar sien fojas d'un livro, me metí kon yugo; en manko d'una semana, takatuka, las di en basho (Nehama) |
|
topimos una oya grande de dulse, kome tu, komo yo, takatuka, en una ora adientro m'ola alempyimos (Nehama) |
|
takilear/se (t.) v. |
הקניט, קינטר, לגלג ברוח טובה; פלירטט בלי כוונה רצינית |
teasing, mocking in good spirit; flirting without serious intention |
|
kon mi topates de takilearte (Moscona) |
|
taklit (t.) m. & adj. |
חיקוי; מלאכותי, מחוקה |
imitation; artificial, fake |
|
la manteka esta taklit (Moscona) |
|
tako m. |
עקב, עקב עץ; קבקב; טריז לייצוב רגל שולחן; טריז, יתד, מעצור, דיבל |
heel, wooden heel; wedge; wedge for stabilizing a table leg; peg, stop, dowel |
|
tako alto; tako basho (Nehama) |
|
taksa f. |
מס, הטל; גזר |
tax; command |
|
taksas buenas patron del mundo! (Moscona) |
|
komo la negra taksa ke la tuvo (Moscona) |
|
taksar v. |
הטיל מס, מיסה, קבע שיעור המס; גזר, קבע, החליט |
to impose a tax, to set the tax rate; to decree, to determine, to decide |
|
el Dio ke mos takse kon taksas buenas (Moscona) |
|
Bunika de kinze anyos, Alberto de venti i dos, los sielos mos taksaron ke mos kazemos los dos (Moscona) |
|
taktuk (t.) adv. |
בזריזות, צ'יק צ'אק |
quickly, chick chuck |
|
no uvo ke dezir: se disho, se fizo; se kitó de la boka: taktuk a la ovra (Nehama) |
|
takum (t.) m. |
מערכת לבוש שלימה; זוג; קבוצה, חבורה |
complete set of clothes; couple; group, bunch |
|
un takum de kamizas (Nehama) |
|
tal adv. |
כך |
so |
|
en tal ke le venga la salú, su famiya daría fortunas (Nehama) |
|
en tal ke de uno a los proves, yo daré dos (Nehama) |
|
le daré kaza i morada a mi fijo en tal ke achete a tomar mujer (Nehama) |
|
ke tal van los fechos? (Nehama) |
|
ke tal está? (Nehama) |
|
ya s'alevantô de hazino, komo tal ya está por la kaye (Nehama) |
|
es un buen ombre i komo tal el Dio lo ayuda (Nehama) |
|
vino diziendo komo tal el lo vido kon su ojo travar kuchiyo (Nehama) |
|
tal/a adj. |
כזה/כזאת; זהה ל-, דומה ל- |
such; identical to, similar to |
|
estó bushkando un vestido tal el ke yevo (Nehama) |
|
no tienes razón, tala es mi manera de pensar (Nehama) |
|
ropa rezia tala la de al tiempo no se topa mas en plasa (Nehama) |
|
tal arvol, tal fruto (Nehama) |
|
tal padre, tal fijo (Nehama) |
|
matar/arrovar, tales fatos son kastigados por la ley (Nehama) |
|
tal fecho es ganansiozo (Nehama) |
|
tal nombre, tal ombre (Nehama) |
|
tal mano, tal dado (Nehama) |
|
verné tal dia, a tala ora (Nehama) |
|
Tal vez vino i no lo supimos (Nehama) |
|
tal vez kome aki i se va (Nehama) |
|
no sea tal vez ke vino i topo la puerta serrada (Nehama) |
|
en tal lugar akontesió tal fato (Nehama) |
|
ke bushkash vos la mi dama a tal ora por aki? (Moscona) |
|
a tal dia a tal ora (Moscona) |
|
tal padre tal ijo (Moscona) |
|
tal kulo, tal braga, tal chikur de kanyamazo (Moscona) |
|
tálamo m. |
חופה; אפיריון, כס הכבוד של הכלה אחר הקידושין |
canopy; canopy, the bride's throne of honor after the consecration |
|
novia chika, novia grande, su tálamo kiere (Nehama) |
|
boda chika, boda grande, talamo se kere (Moscona) |
|
talamo le ize de oro i de marfil para ke venga la novia a dar kedushim (Moscona) |
|
talentozo/talentuozo (fr.) adj. |
מוכשר, מחונן |
talented, gifted |
|
musikante talentuozo (Nehama) |
|
talet/talé (ebr.) m. |
טלית |
tallit |
|
tanto dezir amen fina ke kae el talé (Nehama) |
|
talón m. |
עקב |
heel |
|
dezde la anka asta el talon (Moscona) |
|
talva f. |
חלב שקדים |
almond milk |
|
tu tienes la kara talva, kada lado su kolor, kada diente una perla, linda de mi koraon (Moscona) |
|
tam (t.) adv. |
זהו, בדיוק |
that's it, exactly. |
|
venir tam a la ora (Nehama) |
|
tamam (t.) adv. |
בדיוק |
exactly |
|
el kalsado le vino tamam (Moscona) |
|
tamam ke iva entrar me detuvieron (Moscona) |
|
tamamladear (t.) v. |
השלים, סיים |
to complete, to finish |
|
para tamamladear las paras, me se azen de menester otros sien frankos (Moscona) |
|
también adv. |
גם; חוץ מזה, מלבד זאת; אף לא (במשפטי שלילה) |
also; besides that; neither (in negative sentences) |
|
es riko porke tiene mucha entrada i también porké tiene poko gaste (Nehama) |
|
lo kombidí a komer; vino el i se trusho también a dos fijos (Nehama) |
|
es bovo i también ramay (Nehama) |
|
está muerto de kanseria i también de fambre (Nehama) |
|
faze mucho frío i también ay luvia a chorros (Nehama) |
|
mi vizino tenga bien i yo tambien (Moscona) |
|
tamo m. |
מוץ |
chaff |
|
sean komo tamo delantre viento (Moscona) |
|
tan adv. |
כה, כל כך |
so, so much |
|
es tan grande ke no kave por la puerta (Nehama) |
|
el frío está tan huerte ke no se ve djente por la kaye (Nehama) |
|
es tan riko ke no save ke fazer de sus parás (Nehama) |
|
es tan prove ke gavyento (Nehama) |
|
tan kolay ke mos venga el bien (Nehama) |
|
tan negra Hana ke su ermana (Moscona) |
|
tané (t.) m. |
גרעין, זרע; יחידה |
nucleus, seed; unit |
|
las pertukalas se venden al tané (Nehama) |
|
el arroz, el fijón kuzinados a dover se ven tané tané (Nehama) |
|
echar lagrimas tané tané (Nehama) |
|
tanelí (t.) adj. |
גרעיני |
nuclear |
|
los datelis estan tanelis (Moscona) |
|
el arroz esta taneli (Moscona) |
|
taní/tanid (ebr.) m. |
תענית, צום |
fasting |
|
el taní del djidió, guay del pan del otro día (Nehama) |
|
bozear taanit (Moscona) |
|
disheron hahamim ke el ke tiene su alma ansiozo por el es.huenyo, ke aga taanit (Moscona) |
|
tantas f. pl. |
מהלומות, מכות אגרוף, סטירות |
blows, punches, slaps |
|
kédate kedo, ke sino te vo a dar tantas (Nehama) |
|
tantiko m. |
כמות מועטה, תוספת קטנה |
a small amount, a small addition |
|
por tu lavoro te vo a dar lo ke demandas i un tantiko (Nehama) |
|
tanto adj. |
כה הרבה |
so much |
|
ay tantos proves ke no se puede arremediar a todos (Nehama) |
|
avia tanta djente ke no se puedía kaminar (Nehama) |
|
tiene tantos embrolyos ke no save onde dar la kavesa (Nehama) |
|
no te des tanta pena (Moscona) |
|
tanto adv. |
כל כך, כה, עד כדי כך; באותה מידה, אותה כמות |
so much, to that extent; to the same extent, the same amount |
|
el Dio te page dos i tres tantos del bien ke m'estás faziendo (Nehama) |
|
kumió tanto ke se fizo hazino (Nehama) |
|
tanto me vino a huerte ke me saltaron las lágrimas (Nehama) |
|
te manka tanto para salir kumplido ke kale ke estudies aínda mucho tiempo (Nehama) |
|
la luvia estava tanto huerte ke me amojí entero (Nehama) |
|
tanto va el kántaro a la huente fina ke se rompe (Nehama) |
|
tanto favló ke se enrokesió (Nehama) |
|
tanto me afeshugo ke le di lo ke me demanda (Nehama) |
|
se averguensó tanto ke se le tomó la palavra (Nehama) |
|
por tu parte ternás tanto (Nehama) |
|
se vende a tanto el piko (Nehama) |
|
kosta tanto (Nehama) |
|
al tanto ke farás, al tanto toparás (Nehama) |
|
vine del estranyero i me vo a arresentar akí; estó bushkando kaza; en tanto, m'estó kedando al otel (Nehama) |
|
en tanto ke no me vas a ovedeser, no te vo a mirar en la kara (Nehama) |
|
tapadera kien no es tapadera no sea paridera (Nehama) |
|
tanto me lo kero ke me lo kreo (Moscona) |
|
tanyedor/dera n. |
נגן, מוסיקאי |
player, musician |
|
guay d'akel dor ke Han Sepinti por tanyedor (Nehama) |
|
tanyer v. |
ניגן |
to play |
|
tanyer pandero; tanyer violino; tanyer gitara; tanyer ud (Nehama) |
|
el se la tanye, el se la kanta, el se la baila (Nehama) |
|
fulaniko krevó: kien i kien la tienen ke tanyer (Nehama) |
|
veremos kien la tiene ke tanyer/ke tanyer este pandero (Nehama) |
|
l'azeite suvió, los azeiteros ke tienen ropa en magazén la van a tanyer (Nehama) |
|
komo se va tanyer este pandero (Moscona) |
|
tanyeres m. pl. |
נגינות |
music |
|
vino i tanyeres alegran el korason (Moscona) |
|
tapa f. |
פקק, מגופה, מכסה |
cork, bung, lid |
|
la tapa de una redoma/de un atuendo,de una mákula/de un burako (Nehama) |
|
tapar v. |
סתם, חסם, אטם, כיסה; עמעם, האפיל על |
to block, to seal, to cover; to dim, to overshadow |
|
tapar una redoma; tapar un kutí (Nehama) |
|
tapa lo ke no kieras ke se vea (Nehama) |
|
mama i devantal tapan mucho mal (Nehama) |
|
no tapes, no vayas tapando a la sirá, kon tapar no se gana nada (Nehama) |
|
tapar la boka de alguno (Moscona) |
|
ken kere tapar la boka de la djente, ke serre enprimero el kampo kon puertas (Moscona) |
|
taparse v. refl. |
התכסה, כיסה |
to be covered, to cover |
|
no te tapes la konsensia (Nehama) |
|
tapet/e m. |
שטיח, מרבד |
carpet, rug |
|
me areselo de sakudir este tapet porke es kurshumana (Moscona) |
|
tapón m. |
פקק, מגופה, מכסה; כיסוי, שמיכה |
cork, bung, lid; cover, blanket |
|
tapón de redoma; tapon de kutí; tapón de oya; tapón de tendjeré (Nehama) |
|
tapushear v. |
(בנימת גנאי:) כיסה, סתם |
(in a derogatory tone:) to cover it up, jto plug |
|
para tapushear las faltas kalio avlar mintiras (Moscona) |
|
tara f. |
דופי, כתם |
blemish, stain |
|
no ay persona sin tara (Nehama) |
|
tara/tará f. |
טרה, משקל האריזה |
tare, the weight of the package |
|
un oke de ropa dos de tara (Nehama) |
|
tarabá (t.) f. |
גדר עץ |
wooden fence |
|
delantre de la kaza vas a ver una taraba vedre (Moscona) |
|
taraká f. |
חזיז; צחוק לא מרוסן, צחוק פרוע |
firecracker; uncontrollable laughter, wild laughter |
|
en lugar de responder, tuvo una taraka de riza (Moscona) |
|
taranieto/tarainyeto m. |
נין, ריבע |
grandson, great-grand |
|
el Dio ke te ayege a ver tarainietos (Moscona) |
|
tarapaná/tarapané (t.) |
מטבעה; בנק; מקום הומה ומלא אנדרלמוסיה |
mint; bank; a bustling and chaotic place |
|
oy la butika estuvo tarapana (Moscona) |
|
tarapapú m. (gr.) |
סבא רבא, רב סבא |
great-grandfather |
|
está faziendo un frío del tarapapú del padre (Nehama) |
|
le aferró una kalada del tarapapú del padre (Nehama) |
|
targa f. |
מינשא, תיבה |
carrier, box |
|
yevar piedras kon targa (Moscona) |
|
tarlá (t.) f. |
שדה; חווה; ערוגת גינה; שדה פלחה |
field; farm; garden bed; field |
|
i en mi tarlá kaerá luvia (Nehama) |
|
tartuga f. |
צב |
turtle |
|
ir komo la tartuga (Nehama) |
|
kamina la tartuga, kamina kon su kaza (Moscona) |
|
tashear/se (t.) v. |
עלה על גדותיו, גלש |
to overflow |
|
la leche se tasheo (Moscona) |
|
tashidear/tashirear (t.) v. |
הביא, נשא ממקום למקום |
to bring, to carry from place to place |
|
para tashidear esto todo de roperio i diez arabas son pokas (Moscona) |
|
para viernes mos vamos tashidear (Moscona) |
|
tashkín (t.) adj. |
גולש, עולה על גדותיו |
overflowing |
|
ya esto tashkin (Moscona) |
|
tav f. |
האות העברית ת"ו |
Tav (the 22nd letter in Heb. alphabet) |
|
moblear la kaza de la ale (ebr.) fin a la tav (ebr.) (Nehama) |
|
taván (t.) m. |
תקרה, גג; כינוי לאלהים |
ceiling, roof; a title for God |
|
el taván no de, si mos se kema la kaza sin ke tengamos seguritd de huego, kedamos en medio la kae (Nehama) |
|
el Taván save si tiene meldado un livro en su vida (Nehama) |
|
el Tavan save ke ya fago kon el arriva de mis huersas (Nehama) |
|
el tavan ke mos guadre (Moscona) |
|
tavla f. |
לוח, קרש, עץ (חומר), משטח; מדף; מגש; אחת מאבני ''חמש אבנים'' |
board, plank, wood (material), surface; shelf; tray; one of the ''five stones'' |
|
en tavla churuk no pizo (Moscona) |
|
le manka una tavla (Moscona) |
|
tayarinas/tayerinas f. pl. |
אטריות מעשה בית |
homemade noodles |
|
kada uno kon su gana i la vieja kon su errema tayarina (Nehama) |
|
Sara tiene un gayo i siete gainas, la semana entera kome tayarinas (Moscona) |
|
teatro m. |
תיאטרון; חזיון מגוחך, גרוטסקי |
theater; ridiculous/ grotesque spectacle |
|
teatro es de ver un akojedor de sedaká kumiendo en un restorán de luso (Nehama) |
|
techo m. |
תקרה, גג; פסגה, שיא |
ceiling, roof; summit, peak |
|
avrigarse debaso de un techo (Nehama) |
|
el techo esta korriendo , kale trestejado (Moscona) |
|
de el al techo no manka un dedo (Moscona) |
|
tedarí (t.) m. |
הכנה; אמצעים; חסכון |
preparation; means; savings |
|
el padre de famiya faze tedarí para no deshar a sus fijos sin komer (Nehama) |
|
fazer tedarí para no kedar sin fecho (Nehama) |
|
tedzo adj. |
נוקשה, קשיח, מתוח |
stiff, rigid, tense |
|
al tiempo las pulseras i las yakas de la kamiza de día se enkolavan para ke kedarán tedzas (Nehama) |
|
la kolada espandida al aver se fizo tedza del yelor (Nehama) |
|
tedzo komo un palo derecho (Moscona) |
|
tefla f. |
(בנימה לעגנית:) חזה, שד |
(in a mocking tone:) chest, breast |
|
dale tefla (Moscona) |
|
este yoro largo es porke kere tefla (Moscona) |
|
tefter (t.) m. |
מחברת, פנקס; סך מכירות באשראי |
notebook, ledger; total sales on credit |
|
el tefter rovina al merkader (Nehama) |
|
esto no lo ténia en tefter/no estava en tefter (Nehama) |
|
no abastesko de merkar livros i tefteres (Moscona) |
|
Avram tiene mucho tefter (Moscona) |
|
esto no estava eskrito en el tefter (Moscona) |
|
tehiat ametim (ebr.) |
תחית המתים; שיבה ניסית לחיים (אחרי מחלה, תקופה קשה); שחרור, חזרה לחופש |
resurrection; miraculous return to life (after illness, difficult period); liberation, return to freedom |
|
l'atornada de Birkenau/de Bergen-Belzen hue un verdadero tehiat ametim (ebr.) (Nehama) |
|
tejado m. |
גג, תקרה |
roof, ceiling |
|
kien tiene tejado de vidro ke no arroje piedras al vezino (Nehama) |
|
su tejado el mas basho en los tejados, goteantes los tejados sovre su tejado (Moscona) |
|
tek (t.) adj. |
אי זוגי, פרט, אחד, בגפו |
odd, one, alone |
|
en la karrosa ay aínda lugar para una persona teka (Nehama) |
|
merkar una rizá tek (Nehama) |
|
un orejal tek (Nehama) |
|
teklifsiz (t.) adv. |
בלי טכס, בלי צרמוניות |
without ceremony |
|
estar teklifsiz entre vezinos/entre amigos/entre parientes (Nehama) |
|
tel (t.) m. |
חוט ברזל, תיל; מברק, טלגרמה (קיצור מ''טיליגראמה'') |
iron wire, wire; telegram, telegram (abbreviation of ''telegram'') |
|
los teles del telefon (Moscona) |
|
porke esta amulado el dito? - le tokaron el tel (Moscona) |
|
tela f. |
אריג, ארג, בד; יריעה; חוט, קוּר; קרום; קרום החלב; כברה; רשת; סרט קישוט |
fabric, cloth; sheet; thread, web; film; film of milk; net; netting; decorative ribbon |
|
el meoyo del ombre es una tela de sevoya (Nehama) |
|
me se stringaron las telas del korason (Nehama) |
|
para un par de perdes se azen de menester tres telas (Moscona) |
|
ya me se apretaron las telas del korason (Moscona) |
|
telá/telal (t.) m. |
כרוז, כרוז עירוני |
announcer, municipal announcer |
|
vender las kozas al telal (Moscona) |
|
teleka (t.) f. |
בלנית |
bath attendant |
|
si me vieras Hananel, diznuda en el banyo kon dos telekas i tres banyeras de kada parte (Moscona) |
|
tembla f. |
רעדה, חלחלה, חרדה |
tremor, shudder, anxiety |
|
tembla toma de ver a un tigre/de sentir un terretemblo (Nehama) |
|
temblar v. |
רעד, חרד, הזדעזע |
to tremble, to bother, to shudder |
|
temblar de frío (Nehama) |
|
temblar kon pies i manos (Moscona) |
|
i tembla la tierra asta su ser pronta para partirse (Moscona) |
|
temblor m. |
רעד, רעידה, רעדה, חלחלה |
tremor, shaking, shudder |
|
solo de pensar me da temblor (Moscona) |
|
temel (t.) m. |
יסוד, בסיס, אשיה; תנאי הכרחי, עיקר; האדם החשוב בעסק, שהכל תלוי בו |
foundation, basis; necessary condition, principle; the important person in the business, on whom everything depends |
|
el temel de un fecho es el orden/una buena administrasión (Nehama) |
|
fulano es el temel de tala ovra (Nehama) |
|
temer v. |
פחד מ-, חשש מ- |
to fear of, to be afraid of |
|
kien esparte, del Dio teme, i la mas mucha parte se detiene (Nehama) |
|
temor m. |
פחד, מורא, יראת כבוד |
fear, awe, reverence |
|
temor de padre/de madre; temor de padre i madre; temor de la Ley/de la polisía/del maestro (Nehama) |
|
echarse i alevantarse temprano (Nehama) |
|
tener temor del Dio (Moscona) |
|
no tiene temor de dinguno (Moscona) |
|
no tiene temor de padre i madre (Moscona) |
|
temperatura f. |
דרגת החום, טמפרטורה, מעלות חום; חום |
degree of heat, temperature; heat |
|
la temperatura entre el dia alkansa asta 25 grados (Moscona) |
|
la kriatura esta kon temperatura (Moscona) |
|
tempesta (it.)/tempestad f. |
סופה, סער |
storm |
|
temblar por kavza de la tempesta (Moscona) |
|
templo m. |
מקדש, היכל, דביר; בית כנסת |
temple, hall, sanctuary; synagogue |
|
se glorifiken kon tu templo los santos de tu nasion (Moscona) |
|
temporada f. |
עונה, תקופה, זמן מסויים |
season, period, certain time |
|
mientres una temporada se komportó bueno, después trokó (Nehama) |
|
tempraniko adv. |
השכם בבוקר, עם שחר |
early in the morning, at dawn |
|
viendras mas tempraniko (Moscona) |
|
temprano adv. |
מוקדם, מוקדם מהרגיל |
early, earlier than usual |
|
dainda es temprano de [...] (Moscona) |
|
tenay (ebr.) m. |
תנאי |
condition |
|
te perdono kon tenay (ebr.) ke te vas a komportar bueno de agora en delantre (Nehama) |
|
tenay adj. |
שקט, שלו |
quiet, peaceful |
|
ombre muy tenay (Nehama) |
|
tender v. |
נטה; מתח |
to tend; to cause tension |
|
i tendio Avraam a su mano (Moscona) |
|
i tendio su tienda (Moscona) |
|
tendjeré (t.) m. |
סיר, קדרה; ''צנצנת'' - תם, שוטה, טיפש |
pot, cauldron; ''jar'' - innocent, fool, stupid |
|
kuezer el komer en el tendjere (Nehama) |
|
para kada tendjere ay su kapak/kada tendjere topa su kapak (Nehama) |
|
el tendjere arrodeó i topó su kapak (Nehama) |
|
teneké (t.) m. & adj. |
פח, כלי פח עשוי ממחצית פח נפט ומשמש אצל העניים לצרכים שונים (דלי, סיר, מחתת גחלים); בלי כסף |
tin, a tin vessel made from half a petroleum can and used by the poor for various purposes (bucket, pot, charcoal burner); without money |
|
teneké (t.) de miel (Nehama) |
|
tenemaká (tenedme aká) |
'החזיקוני כאן'' - מילת מפתח להעסקת ילד בעת שאמו שקועה בעבודתה |
"keep me here" - a key word for keeping a child busy while his mother is busy with her work |
|
disho mamá ke me des un poko de tenemaká (Nehama) |
|
tener v. |
היה לו/יש לו, החזיק, הכיל; התנגד, עמד בפני |
to have; to resist |
|
mas tiene mas kiere (Nehama) |
|
ni las tiene ni las deve (Nehama) |
|
tener para dar (Nehama) |
|
tener uzo de komer poko (Nehama) |
|
tiene mucha pará (Nehama) |
|
tengo muchos amigos (Moscona) |
|
lo tengo en mis manos (Moscona) |
|
el muchacho tiene venti anyos (Moscona) |
|
un kilometro tiene mil metros (Moscona) |
|
tengo dezeo de [...] (Moscona) |
|
tenga la buenda (Moscona) |
|
tengo de ir (Moscona) |
|
ten en vista (Moscona) |
|
no tenga mal (Moscona) |
|
lo ke tiene en el kotason lo tiene i en la boka (Moscona) |
|
de tener muncho no sale danyo (Moscona) |
|
lavora para tener i guadra para ora mala (Moscona) |
|
no se ande tengo la kavesa (Moscona) |
|
si no tiene lo ke azer, azete ishaet (Moscona) |
|
en la boka tengo un griyo ke va diziendo dilo, dilo (Moscona) |
|
tenerse v. refl. |
החזיק עצמו |
to hold oneself |
|
tente, no te espantes (Moscona) |
|
tenida f. |
ישיבה, התכנסות, סיאנס |
meeting, gathering, s?ance |
|
asistir a una tenida (Nehama) |
|
tenor- a tenor ke |
במידה ש- |
insofar as |
|
a tenor ke va suviendo el sol, el aver se va kayentando (Nehama) |
|
a tenor ke abasha la valor de la moneda, los presios suven (Nehama) |
|
tentura f. |
צבע (לבגד, לשער, לצפרנים); תמצית יוד; אלכוהול עם יוד |
dye (for clothing, hair, nails); iodine extract; alcohol with iodine |
|
tentura de yodio (Nehama) |
|
teom (ebr.) m. (pl. teomot) |
תהום |
abyss |
|
ya me echo a las teomot (Moscona) |
|
tepdil (t.) adv. |
בעילום שם, אינקוגניטו |
anonymously, incognito |
|
los sultanes salían tepdil para saver lo ke pensava el puvevlo (Nehama) |
|
tepé (t.) m. |
פסגה, שיא, גג, צמרת, קדקד; כיסוי, פונפון (של כובע צמר), כיפה |
summit, peak, roof, top, crown; covering, pom-pom (of a wool hat), cap |
|
ya me kito el tepe de la kavesa (Moscona) |
|
tepegyozluk (t.) m. |
חוצפה, עזות פנים |
impudence, audacity |
|
esto es tepegiozluk (Moscona) |
|
tepeledear (t.) v. |
הצליף, חבט |
to whip, to beat |
|
kurtarealdo ke ya lo van a tepeledear (Moscona) |
|
terdjumán (t.) m. |
מתורגמן, תורגמן |
interpreter, translator |
|
no kyero terdjumán (t.), ya me kamina la boka (Nehama) |
|
tereha (ebr.) adv. |
בחפזון |
in a hurry |
|
si mos damos a la tereha, este echo se puede eskapar en media ora (Moscona) |
|
terminarse v. refl. |
נגמר, הסתיים, נשלם |
to be finished, to be done. |
|
se terminen los pekados de la tierra i non mas egzistan negros (Moscona) |
|
término m. |
גבול, תחום, ספר, חזית; מונח |
border, boundary, front; term |
|
por karrera de rey andaremos asta ke pasemos tu termino (Moscona) |
|
terreno m. |
קרקע, שדה, חלקת אדמה; רצפה לא מרוצפת |
ground, field, plot of land; unpaved floor |
|
dormir sovre el terreno (Nehama) |
|
fraguar sovre buen terreno (Nehama) |
|
terreno rezio (Nehama) |
|
terser/tersero/tersén/terseno adj. |
שלישי |
third |
|
el terser dia; el terser fijo; el dia terseno; el fijo terseno (Nehama) |
|
entre dos litigantes, el terser la gana (Nehama) |
|
tersiné (t.) adv. |
בצורה מהופכת, להפך, נגד הכיוון |
in a reversed manner, on the contrary, against the direction |
|
todo esta kaminando tersine (Moscona) |
|
tersio adj. |
שלישי |
third |
|
una tersia persona (Nehama) |
|
tersio m. |
שליש |
one third (1/3) |
|
los dos tersios de la umanidad sufren de fambrera (Nehama) |
|
tertip (t.) m. |
סדר, סדור, ארגון, תכנית, הרכב |
order, arrangement, organization, plan, composition |
|
tiene muncho tertip (Moscona) |
|
es del mizmo tertip solo ke mas grande (Moscona) |
|
tesabeá (ebr.) |
תשעה באב; אווירה קודרת ועצובה; אדם עצוב ומלנכולי |
tisha b'av; gloomy and sad atmosphere; sad and melancholic person |
|
ke darse mi fijo, ke sea en tesabeá (Nehama) |
|
este echo se va eskapar para teshabeav la tadre, por estas oras (Moscona) |
|
se va azer benadam para teshabeav (Moscona) |
|
teshabeavtá (ebr.) adv. |
לעולם לא |
never |
|
kon bueno, ya le verna el meoyo teshabeavta (Moscona) |
|
tesher v. |
ארג; איחה/הטליא אריג/בגד/ גרב; הקים עסק, ארג תכניות |
to weave; to patch fabric/garment/sock; to start a business, to weave plans |
|
teshe i teshe i no teshe nada (Nehama) |
|
ya me se tesho un paseo (Nehama) |
|
teshidero m. |
נטיה מעצבנת לעסוק כל הזמן בתיקונים והטלאה |
an annoying tendency to constantly be busy with repairs and tinkering |
|
merkader de teshidos (Nehama) |
|
teshtirear (t.) v. |
הופיע כנדרש; שרת בזריזות; סיפק בזריזות |
to appear as required; to serve promptly; to deliver promptly |
|
esta balabaya teshtirea a su ora al komer a toda la famiya (Nehama) |
|
teshtirear el material a la fabrika/a la fragua (Nehama) |
|
teshuvá (ebr.) f. |
תשובה, חרטה; תשובה, מענה |
repentance; answer, response |
|
la persona ke torne en teshuva oy , ke puede ser muere amanyana (Moscona) |
|
testa (it.) f. |
ראש |
head |
|
la onestedad te ara meter korona de ermozura sovre tu testa (Moscona) |
|
testé (bulg.) m. |
אריזה של עשר יחידות |
pack of ten units |
|
un teste de kibrit (Moscona) |
|
tetika f. |
שד (בהקטנה) |
breast |
|
ya lo izo titika (Moscona) |
|
tevá (ebr.) |
תיבה (ביכ''נ), דוכן |
ark (in synagogue), stand |
|
asuvir a la teva (Moscona) |
|
tevekel/tevekiel (t.) adj. |
רשלן, מוזנח |
negligent, neglected |
|
no te agas tevekel (Moscona) |
|
tevekelik/tevekelilik (t.) m. |
רשלנות, הזנחה, חוסר תשומת לב |
negligence, neglect, inattention |
|
todo el mal le vino por su tevekelik (Moscona) |
|
ti pron. pers. |
אותך, לך (אחר מילת יחס) |
you, you (after a preposition) |
|
a ti, de ti, por ti, para ti, entre ti, verso ti (Nehama) |
|
a ti te toka (Nehama) |
|
es a ti ke m'esto favlando (Nehama) |
|
atórgatelo de ti para ti (Nehama) |
|
abolta, de ti al Dio! (Nehama) |
|
ayde, de ti al Dio, ven damos una mano (Nehama) |
|
de ti al Dio ke no m'eskondas nada (Nehama) |
|
di, de ti al Dio: kien de mozotros dos tiene razón (Nehama) |
|
fuy de pleitos, de ti al Dio (Nehama) |
|
para ti estó lavorando (Nehama) |
|
por modre de ti (Nehama) |
|
de ti para ti (Moscona) |
|
prime ke te venga de ti (Moscona) |
|
te vinites en ti? (Moscona) |
|
tía f. |
דודה, דודה גדולה; שם המשמש בפניה לאשה מבוגרת במקרה של קרבה או לאשה משכבה עממית |
aunt, great aunt; a name used to address an older woman in the case of kinship or a woman from the common people |
|
ni ande tu tia vayas kada dia (Moscona) |
|
tiempo m. |
זמן, עת, מועד, תקופה, שהות, ארכה; מזג אוויר |
time, season, date, period, duration; weather |
|
ay tiempos de akojer piedras i tiempos de arrojar piedras (Nehama) |
|
el tiempo es kurto i la ovra mucha (Nehama) |
|
el tiempo está a la nieve (Nehama) |
|
el tiempo kura al yenso (Nehama) |
|
el tiempo no tiene ni empesijo ni fin (Nehama) |
|
en tiempo de landra, todos se fazen de guerko (Nehama) |
|
es el tiempo del melón; es el tiempo del tomat (Nehama) |
|
kada koza a su tiempo (Nehama) |
|
kien tiempos tiene, no tiene devda (Nehama) |
|
kon el tiempo todo pasa (Nehama) |
|
lo ke va fazer el tiempo ke lo faga el meoyo (Nehama) |
|
peshe del tiempo (Nehama) |
|
según el tiempo kura el yenso (Nehama) |
|
tiempo luviozo (Nehama) |
|
todos los tiempos no son unos (Nehama) |
|
vinieron tiempos onde no tenía para komer (Nehama) |
|
en tiempo de vedrura komer sekura (Moscona) |
|
el tiempo esta kargado (Moscona) |
|
el tiempo se esta avriendo (Moscona) |
|
en tiempo de ambrura no ay mal pan (Moscona) |
|
sigun el tiempo se seka el yenso (Moscona) |
|
tierra f. |
ארץ, קרקע; אדמה, עפר, אבק; רצפה; ארץ, מדינה, כדור הארץ |
land, ground; earth, soil, dust; floor; country, globe |
|
la tierra arodea al torno del sol (Nehama) |
|
la tierra se manea i no kaya (Nehama) |
|
dormir sovre la tierra (Nehama) |
|
el vestido te se inchó de tierra, furchealo (Nehama) |
|
el aire alevanta tierra (Nehama) |
|
yerro de médiko la tierra lo kovija (Nehama) |
|
amar su tierra (Nehama) |
|
ir por tierras ajenas (Nehama) |
|
lo gomitó la tierra/lo arreversó la tierra (Nehama) |
|
merkar tierras; vender tierras (Nehama) |
|
todo vino de la tierra i a la tierra tornara (Moscona) |
|
mas vale fortuna en tierra ke mar repozada (Moscona) |
|
bezar la tierra (Moscona) |
|
tierregina f. |
משבי אבק |
dust storms |
|
en verano, kuando no se arregan las kayes, no se puede bivir de la tierregina (Nehama) |
|
la sekera karrea tierregina (Nehama) |
|
tifigán m. |
יופי |
beauty |
|
tifigan de ver (Moscona) |
|
ande esta akel tifigan? (Moscona) |
|
tikadeado (t.) adj. |
סתום, אטום; סובל מעצירות |
obstructed, clogged; constipated |
|
La chiminea no sta travando, parese ke esta tikadeada (Moscona) |
|
tikadear (t.) v. |
סתם, חסם, אטם |
to cork, block, seal |
|
el abdizlik se tikadeo (Moscona) |
|
tikanear (t.) v. |
דחס, תקע |
to compress, to plug |
|
en tikaneando de este boy de hapes, ya lo vas aogar al pato (Moscona) |
|
tikía f. |
שחפת; רזון גדול, שחיפות |
tuberculosis; great thinness, emaciation |
|
el azno no muere de tikia (Moscona) |
|
ya m'arrepinti ke kazi kon ti, tikia de gueso, ke 'skontri kon ti (Moscona) |
|
tikishtriar (t.) v. |
דחס, מילא |
to compress, to fill |
|
no abasta ke le esto dando a tikistriar, enriva no es rekonosiente (Moscona) |
|
tikyir tikyir/tikyir yikyir adv. |
אחד אחד |
one by one |
|
echar lágrimas tikyir-tikyir (Nehama) |
|
tiliminipuf! interj. |
הפלא ופלא! |
amazingly! |
|
la vites a tu prima, estava tiliminipuf (Moscona) |
|
timar (t.) m. |
נקיון |
cleanliness |
|
dar un timar (Moscona) |
|
para lunes vamos a dar un timar en la kaza entera (Moscona) |
|
timbaraná (t.) f. |
בית משוגעים |
madhouse |
|
ke es esta timarana? (Moscona) |
|
lokos i bovos a la timarana (Moscona) |
|
timbrado adj. |
מבוייל |
stamped |
|
karta timbrada (Nehama) |
|
a kartas no tembradas no se les da paso (Moscona) |
|
timón m. |
הגה ספינה |
ship's rudder |
|
kaza sin mujer es barka sin timon (Moscona) |
|
tinetiko m. |
הרגל, מנהג |
habit, custom |
|
el tinetiko de djugar no lo esta deshando rat (Moscona) |
|
tinievla/s f./f. pl. |
חשיכה, חושך, אפילה; קדרות, אבל, עצב עמוק; כנוי לאדם קודר |
darkness, gloom; gloom, mourning, deep sadness; nickname for a gloomy person |
|
onde piza esta tinievla se abaldan las riza (Nehama) |
|
fuy de esta tinievla (Nehama) |
|
tino (2) m. |
תשומת לב, שימת לב, מודעות, זהירות, שקידה; דעת, שכל; זכרון |
attention, heedfulness, awareness, caution, diligence; mind, intellect; memory |
|
no me vino a tino/me se fuyo de tino/lo pedri de tino (Nehama) |
|
las bovedades de este torpe no vienen a tino! (Nehama) |
|
el vino piedre el tino (Nehama) |
|
meter el tino en una koza/meterse en tino de fazer una koza (Nehama) |
|
meterse en tino de ambezar un ofisio (Nehama) |
|
los Arabos se metieron en tino de destruir a Israel (Nehama) |
|
meter tino en el meldar (Nehama) |
|
meter tino al estudio (Nehama) |
|
meter tino al fecho (Nehama) |
|
vengash en buena ora sinyora del vuestro kamino, ke yo por vos pedri mi tino (Moscona) |
|
tinta f. |
דיו; ''דיו'' - כינוי לשיכור שאינו יכול לעמוד על רגליו |
ink; ''ink'' - a nickname for a drunk who can't stand on his feet |
|
tinta preta; tinta korlada (Nehama) |
|
la mar está tinta preta (Nehama) |
|
se unfló de bever i está tinta (Nehama) |
|
ya esta tinta (Moscona) |
|
tintón m. |
שיכור, סובא |
drunk |
|
ya esta un tinton (Moscona) |
|
tinya f. |
שחין, נתק, גזזת; זוהמה; חוב ישן |
ringworm; dirt; old debt |
|
si se disho la tinya es par'arraskar (Nehama) |
|
el pepino sin sal da savor de tinya de Bohor (Nehama) |
|
esta tinya era duz komo la laja, no ay ken la pase mas ke la nevaja (Moscona) |
|
tinyoziko adj. |
סובל ממחלת נשירת השער |
suffering from hair loss |
|
al tinyoziko una krostika mas (Nehama) |
|
tinyozo n. & adj. |
מוכה שחין, מחוטט; אדם היוצא מכליו כדי לקבל אורחיו בסבר פנים ובתשומת לב מירבית |
a person who is stricken with ringworm; a person who goes out of his way to receive his guests with the utmost hospitality and attention |
|
los tinyozos son mentirozos (Nehama) |
|
el tinyozo es venturozo (Moscona) |
|
tipkisi (t.) adj. |
זהה |
same |
|
el pan del orno muestro es tipkisi simit (Moscona) |
|
tipo m. |
טיפוס, דגם, דוגמה; ''טיפוס'' |
type, model, example; 'type'' |
|
ke tipo de djente ke ay en este mundo (Moscona) |
|
tira f. |
רצועה, רצועת בד, חיתול; סחבה |
strip, cloth strip, diaper; rag |
|
una tira de ropa; una tira de papel (Nehama) |
|
tirador m. |
קָלָע; קֶלַע, כף קלע |
sharp-shooter; bullet, slingshot |
|
kada sabá despues de mediodía, el tirador al ombro i las faldukueras yenas de piedras, muchachikos i mansevikos de Salonik se iyan a las Salinas a pelear kon los gregos (Nehama) |
|
tirar v. |
ירה, קלע; זרק, השליך; הדפיס, הדפיס מהדורה; לקח, משך, קיבל |
to shoot; to throw, threw; to print edition; to take, to pull, to receive |
|
tira la piedra i eskonde la mano (Nehama) |
|
i tira de nos ansia i suspiro (Moscona) |
|
tirarse v. refl. |
נסוג, נרתע; נמשך |
to retreat, to recoil; to be drawn |
|
tirarse de su lugar (Moscona) |
|
tirbushón (fr.) m. |
מחלץ פקקים |
corkscrew |
|
no dize biervo, se kiere travado las palavras kon tirbushón (Nehama) |
|
tiritelo m. |
אדם אחוז תזזית, אינו מסוגל להתמיד במשהו |
a person in a frenzy, unable to persist in something. |
|
ninguno se atrive a konfiar fecho a un tiritelo (Nehama) |
|
tiro m. |
יריה, כדור; קול נפץ, קול יריה; ''פצצה'' - ידיעה מרעישה; אסון; פחד ממכת גורל; תותח |
shot, bullet; explosive sound, gunshot; ''bomb'' - shocking news; disaster; fear of a blow of fate; cannon |
|
tiros de grande kalibro (Moscona) |
|
los tiros fueron oyidos a grande distansia (Moscona) |
|
de la ventana avierta esta travando tiro (Moscona) |
|
dos tiros de kavayo (Moscona) |
|
tis.hí mis.hí (t.) |
בצורה זו או אחרת, בין כך ובין כך |
one way or another, either way |
|
tis.hi mis.hi ya kití el djornal (Nehama) |
|
titirear/titiriar (t.) v. |
רעד, רטט, רעד מקור, רחפו עצמותיו מקור |
to tremble, to shiver from the cold, his bones were shivering from the cold |
|
la flama del parmachet está titireando (Nehama) |
|
se titirea del padre (Moscona) |
|
títolo m. |
כותרת; תואר, שם; תעודה (של מינוי, בעלות וכו') |
title; degree, name; certificate (of appointment, ownership, etc.) |
|
a títolo de amigo (Nehama) |
|
a títolo de regalo (Nehama) |
|
el titolo del livro es [...] (Moscona) |
|
le dieron el titolo de [...] (Moscona) |
|
en titolo de prezidente (Moscona) |
|
tivies/tivieza f. |
פושרות |
tepidity |
|
kon esta tivieza de agua es enposivle de meterme a lavar (Moscona) |
|
tivio adj. |
פושר, ''פושר'' - אדיש, בעל יחס מנוכר |
lukewarm, ''lukewarm'' - indifferent, having an alienated attitude |
|
agua tivia (Nehama) |
|
tizna f. |
פיח |
soot |
|
la tizna le dize a la kaldera: vate vate, ke sos preta! (Nehama) |
|
la tizna no desha a la kaldera (Moscona) |
|
toaf (t.) m. |
דבר מוזר ויוצא דופן |
something strange and unusual |
|
vos kontare un toaf (Moscona) |
|
toaf (t.) adj. |
מפליא, מוזר, מעורר השתאות |
amazing, strange, astonishing |
|
muy toaf koza (Moscona) |
|
todavía adv. |
עדיין, עוד |
still, more |
|
no se aínda si vo a partir, a todavía ya esto pronto (Nehama) |
|
todavía ke te vas a komportar negro, no te tengo ke mirar en la kara (Nehama) |
|
todo adj. & adv. |
כל- |
all- |
|
todos los ombres dezean lo bueno (Nehama) |
|
la buena madre konsakra todo su tiempo a sus fijos: (Nehama) |
|
meterse al estudio, kon todas sus huersas (Nehama) |
|
todo empesijo tiene fin (Nehama) |
|
todo lavoro merese paga (Nehama) |
|
lo todo es sin valor (Nehama) |
|
todo el ke tiene ambre venga i koma (Moscona) |
|
el esta en todo (Moscona) |
|
kuando yo tenia, todos me kerian (Moscona) |
|
todo m. |
הכל |
everything |
|
todos no estan de tu gana (Moscona) |
|
rogamos el todo poderozo (Moscona) |
|
tokadero m. |
משמשנות, משמוש, מגע מגרה; נטיה לנגוע בכל דבר |
touching, stimulating touch; tendency to touch everything |
|
shaki de tokadero ke tienes (Moscona) |
|
tokadiko adj. |
מקולקל מעט, מקולקל בשל נגיעה בו |
slightly damaged, damaged by being touched |
|
la fruta esta tokadika (Nehama) |
|
tokado m. |
שביס, כיסוי ראש של אשה |
turban, a woman's head covering |
|
sinyora novia abashesh abasho - no puedo no puedo ke me estan tokando tokado de novia (Moscona) |
|
tokante adj. |
נוגע, נוגע ללב |
touching, moving |
|
tokante a los fechos, estuvimos favlando una ora (Nehama) |
|
tokar v. |
נגע, מישש; נגע ללב; העליב; ניגן על כלי נגינה; ''סחב'', גנב גניבה קטנה |
to touch, to feel; to touch the heart; to insult; to play a musical instrument; ''carry away'' - a small theft |
|
tokar piano; tokar mandolino (Nehama) |
|
esta servidera toka (Nehama) |
|
estar muy tokado de la djentileza de uno (Nehama) |
|
la servidera está haziná, le toka a la balabaya a mirar la kaza (Nehama) |
|
no es al padre ke le toka a alavar a sus fijos (Nehama) |
|
no te tokes la kara kon las manos suzias (Moscona) |
|
tokar lumbre en shabat es pekado grande (Moscona) |
|
ya me toko el kuchiyo al gueso (Moscona) |
|
los ke tokavan la trompeta [...] (Moscona) |
|
tokmak (t.) m. |
פטיש עץ, מכושית דלת; אדם נבער וחסר דמיון |
a wooden hammer, a doorknob; an ignorant and unimaginative person |
|
lo ke le esta paresiendo a este tokmak (Moscona) |
|
tomada f. |
לקיחה, לכידה; הכמות הנלקחת; בחירת מסלול; זינוק ראשוני של עסק |
taking, capturing; the quantity taken; choosing a route; initial leap of a business |
|
las dadas son tomadas (Moscona) |
|
tomadero m. |
לקיחה, נטיה לקחת |
taking, tendency to take |
|
el muestro tiene tomadero (Moscona) |
|
tomado adj. |
עסוק, תפוס, מחוייב; מלא מכאובים; נכפה; שוטה |
busy, occupied, committed; full of pain; epileptic; foolish |
|
no puedo ir manyana a komer kon ti, esto tomado (Nehama) |
|
este apartamento ya está tomado (Nehama) |
|
esto entero tomado (Moscona) |
|
tomador/dera n. |
לקוח, קונה; אדם האוהב לקבל מתנות בלי תמורה, מקבל בלי לתת |
customer, buyer; a person who likes to receive gifts without return, receives without giving |
|
es de los tomadores (Nehama) |
|
tomar v. |
לקח, נטל; תפס; לקח אשה/לקחה בעל - התחתן/נה; קיבל; קנה |
to take; to catch; to take a wife/a husband - to marry; to receive; to buy |
|
estar en toma i daka kon uno (Nehama) |
|
frio toma de ver a un tigre (Nehama) |
|
le tomaron los fríos (Nehama) |
|
mas vale un toma ke dos te daré (Nehama) |
|
tomando este guevo i echandolo a la oya (Nehama) |
|
tomar a un ninyo por la mano (Nehama) |
|
tomar un bastón (Nehama) |
|
tomar un livro (Nehama) |
|
de bovo lo tomó, de loko lo deshó/de ladrón lo tomó, de bandido lo deshó (Nehama) |
|
tomar por bovo a uno (Nehama) |
|
no desharse tomar por bovo (Nehama) |
|
es fecho ke toma tiempo (Nehama) |
|
le tomó el Dio el meoyo (Nehama) |
|
tomar los pies por la kavesa (Nehama) |
|
tómame kuando me ves i no kuando me kies (Nehama) |
|
tomarlo de korrida i dar la taklá (Nehama) |
|
tomar karne (Nehama) |
|
el arroz tomó de la karne (Nehama) |
|
tomar una limonada (Nehama) |
|
tomar melezina; tomar purga; tomar tósego (Nehama) |
|
tomar empiegado; tomar a uno a djornal/a semanada/a mezada (Nehama) |
|
onde le tomó la manyanada? onde le tomó la nochada? (Nehama) |
|
mas vale un toma ke dos te dare (Moscona) |
|
dar kon la mano, tomar kon el pie (Moscona) |
|
para tomar - boka de oro, para tornar - boka de kanyo kon lodo (Moscona) |
|
no lo tomes por pena (Moscona) |
|
tomarse v. refl. |
החשיב עצמו; לקח לעצמו; נתפס; נישאו |
to consider oneself; to take for himself; to be caught; to be married |
|
este mansevo se tomó kon su kompanyera de estudios (Nehama) |
|
tomarse la libertad de [...] (Moscona) |
|
tomarse de pies i de manos (Moscona) |
|
los ke se toman kon amor biven kon dolor (Moscona) |
|
tomba f. |
קבר, קבורה; מצבה |
grave, burial; tombstone |
|
faz lo ke te demando, fazlo por la tomba de tu padre (Nehama) |
|
tontón m. |
תור, בן יונה; טיפש, טיפשון |
pigeon; fool, idiot |
|
ya me ize un tonton (Moscona) |
|
top (t.) m. & adj. |
כדור, כדור בד, כדור נייר; גליל/חבילה (של בד/של חוטים); גוּלה; פגז; חידוד לא מוצלח; מגושם |
ball, ball of cloth, ball of paper; roll/package (of cloth/of threads); pellet; shell; unsuccessful wit; clumsy |
|
un top de panyo (Moscona) |
|
se va el top kon la romana (Moscona) |
|
djugar al top (Moscona) |
|
topar v. |
מצא, גילה, מצא שוב |
to find, to discover, to find again |
|
en kaminando por la kaye topí en basho un aniyo (Nehama) |
|
esta ropa no se topa en plasa (Nehama) |
|
este mundo, ansina lo topimos, ansina lo vamos a deshar (Nehama) |
|
kien lo faze lo topa; no ay kien lo faze ke no lo tope (Nehama) |
|
te hue a bushkar en kaza i no te topí (Nehama) |
|
topar la puerta serrada (Nehama) |
|
ya topí lo ke me se avia pedrido (Nehama) |
|
topar de aki, de ayi (Moscona) |
|
ken bien aze, bien topa (Moscona) |
|
andavos a Belogrado, ayi toparesh lo ke vos keresh (Moscona) |
|
del Dio ke lo tope (Moscona) |
|
me topo en Varna (Moscona) |
|
toparse v. |
נמצא (להמצא), מצא עצמו, נתקל ב-, נוכח |
to be found, to find oneself, to encounter |
|
enduna me topi en la kaye (Moscona) |
|
toparse en apreto (Moscona) |
|
topo (port.) m. |
שיא, פסגה |
peak, summit |
|
el topo de la muntanya (Nehama) |
|
el topo del árvol (Nehama) |
|
toptán (t.) adv. |
בסיטונות |
wholesale |
|
avlar toptan (Moscona) |
|
tornada f. |
חזרה, שיבה; הלוך רוח, ביטוי הגיגים |
return; mood, expression of thoughts |
|
la ida esta en mis manos, la tornada en las manos del Dio (Moscona) |
|
tornar v. |
סובב, סבב, הפך, פנה, השתנה; חזר; החזיר |
to turn, to revolve, to change oneself; to return; to return |
|
tornando sovre la kestion [...] (Moscona) |
|
tornar kon su demazia (Moscona) |
|
tornar kon los mokos entornando (Moscona) |
|
tornarse v. refl. |
הפנה, הסב; שב בחזרה |
to turn; to return back |
|
komo de adjamilik tornarse despues de [...] (Moscona) |
|
torno m. |
סיבוב, סיור, הקפה; כננת, אבניים (קדר); מחרטה; תור; טריק |
rotation, tour, lap; winch, potter's wheel; lathe; turn; trick |
|
a la koda, kada uno aspera ke le venga su torno (Nehama) |
|
es mi torno a djugar (Nehama) |
|
kada uno a su torno (Nehama) |
|
tomar el torno de otro (Nehama) |
|
para avrir este kadenado se kieren dos tornos de yave (Nehama) |
|
fazer un torno en la sivdad (Nehama) |
|
torpe n. & adj. |
טיפש, אויל, חסר דעת, קשה הבנה, שוטה, מטומטם; מגושם, כבד תנועה, חסר כשרון, בעל ידיים שמאליות, נרפה |
stupid, foolish, mindless, hard to understand, dumb; clumsy, slow-witted, untalented, left-handed, lazy |
|
los torpes korren detras de vanidades (Moscona) |
|
torrar v. |
קלה |
to roast |
|
Fustukes entorados (Moscona) |
|
torre f. |
מגדל, צריח |
tower, spire |
|
en la mar ay una torre, en la torre ay una muchacha [...] (Moscona) |
|
torser v. |
פיתל, עיקם, שזר |
to twist, to interwove |
|
yo no me do a torser el braso (Moscona) |
|
torserse v. refl. |
התפתל, התעקם; נקע |
to be twisted;to be sprained |
|
me se torsio el braso (Moscona) |
|
torta f. |
עוגה, פאי |
cake, pie |
|
mankando pan i las tortas son buenas (Moscona) |
|
tortura f. |
עינוי |
torture |
|
aborreses a todos los ke ovran tortura (Moscona) |
|
tos/tose f. |
שיעול |
cough |
|
d'ey le dio la tose al gato (Nehama) |
|
la tos i la provedad no se pueden eskonder (Moscona) |
|
de ayi le dio la tos a la gaina (Moscona) |
|
me dio la tos (Moscona) |
|
tósigo m. |
רעל, ארס |
poison, venom |
|
poko tósego no entosega (Nehama) |
|
poko tosego no entosega (Moscona) |
|
tostar v. |
צלה, קלה |
to roast |
|
aki esta tostar de la kalor (Moscona) |
|
toyaka (t.) f. |
אלה; אדם חסר דעת, אויל; חרש; הכאה |
club; a foolish person, a fool; bashing |
|
ten rezio tu toyaka i favla kon kalmo (Nehama) |
|
toybé (t.) m. |
איסור |
prohibition |
|
fazerse toybé de pizar en kafé (Nehama) |
|
toyo adj. |
שראשו סחרחר |
whose head is dizzy |
|
azerse un toyo (Moscona) |
|
tozluk/tuzluk (t.) m. |
ממלחה; חותלות, קרסוליות, מוקיים |
salt-cellar; leggings, gaiters |
|
en invierno los ke uzan a sufrir de safanones yevan kaloshes kon tuzlukes (t.) (Nehama) |
|
tradisión f. |
מסורת |
tradition |
|
las tradisiones son mas fuertes ke la ley (Moscona) |
|
traer v. |
הביא, לקח איתו, הוליך; גרם |
to bring, to take with him, to lead; to cause |
|
el padre trae el pan a su famiya a la sudor de su frente (Nehama) |
|
si no lo trushites kon ti, no lo bushkes en Salamanka (Nehama) |
|
traed kon vos, komed kon dos (Nehama) |
|
la suziedad trae asko/hazinuras (Nehama) |
|
traer bostejos; traer regoldo; traer niervos (Nehama) |
|
traer pleitos (Nehama) |
|
traer agua de mil mulinos (Moscona) |
|
traer en bokas del mundo (Moscona) |
|
estos todos atagantos se los trusho kon sus manos (Moscona) |
|
me ize traer un piano del ajeno (Moscona) |
|
tragar/se v. |
בלע |
to swallow |
|
no lo esto podiendo tragar (Moscona) |
|
i las vakas feas de vista i menudas de karne tragavan a las siete vakas ermozas de vista i gruesas (Moscona) |
|
tragón adj. |
גרגרן, רעבתן, זללן; קל דעת |
gluttonous, ravenous; frivolous |
|
el tragon es aborresido de los de la meza (Moscona) |
|
traido m. |
מה שמביאים, תרומה, השקעה |
what is brought up, donation, investment |
|
kere al traido ke ti biva el parido (Moscona) |
|
traisión f. |
בגידה, הפרת אמונים, בגד, פשע |
betrayal, crime |
|
esta manera de traision el dio ke no de a dinguno (Moscona) |
|
traje m. |
חליפה, מלבוש; צורת לבוש |
suit, clothing; form of clothing |
|
traje elegante (Nehama) |
|
traje desmodrado (Nehama) |
|
traki-ti-truki adv. |
במוקדם או במאוחר; פחות או יותר ... (מתייחס לזמן) |
sooner or later; more or less ... (referring to time) |
|
traki-ti-truki ya me la veo vinir (Moscona) |
|
trampantosho/ojo m. |
רמיה, נכלים |
deceit |
|
azer trampantoshos (Moscona) |
|
tramudar v. |
הריק מכלי אל כלי |
to void from vessel to vessel |
|
tramudar la kol (Moscona) |
|
tramuz m. |
תורמוס |
lupine |
|
Un darus por un altramuz (Moscona) |
|
altramuzes mundar i mosikas bezar, no ay artar! (Moscona) |
|
salar tramuzes; mundar tramuzes; mashkar tramuzes; trinkar tramuzes (Nehama) |
|
tranka f. |
בריח; קרש; טיפש; סיכה לבגד; ''כחול'' לכביסה |
bolt; plank; fool; clothespin; softener |
|
no deshar tranka en pader (Moscona) |
|
transfigurar v. |
שינה פניו, החליף קלסתר |
to change his face, |
|
transfigurar la palavra (Moscona) |
|
transirse v. refl. |
מת |
to die |
|
mis saserdotes i mis viejos en la sivdad se transieron kuando bushkavan komida para si (Moscona) |
|
trapo m. |
סמרטוט, סחבה, בלואים; אדם בזוי |
rag, worn-out; despicable person |
|
vestirse kon un trapo i un handrajo (Nehama) |
|
trastornar v. |
החזיר; שינה, החליף, המיר; הפך, בלבל, הפריע |
to return; to change, to replace, to convert; to turn, to confuse, to disturb |
|
Ay danyos ke se trastornan por provecho (Moscona) |
|
trastornastes mi endecha por dansa (Moscona) |
|
trasvelar v. |
הרדים |
to put to sleep |
|
trasvelar a la kriatura (Nehama) |
|
tratar v. |
התמקח, נשא ונתן; התייחס אל, עסק ב-, טיפל ב-; ניסה |
to bargain; to deal with; to try |
|
tratar un komer/un peshe/un kiebab (Nehama) |
|
tratar a uno kon onor (Nehama) |
|
trati una araba de lenya (Moscona) |
|
tratate ke no te enganyen (Moscona) |
|
ken trata i barata, asuve i abasha (Moscona) |
|
tratarse v. refl. |
היה עניין של |
to be a matter of |
|
se trata de la onor (Nehama) |
|
se trata de la vida (Nehama) |
|
se trata de ovedeser (Nehama) |
|
se trata de parás (Nehama) |
|
se está tratando de akontentarnos a los dos, por lo ke se trata de mi, no kiero nada (Nehama) |
|
trato m. |
מקח, משא ומתן; מסחר, סחר, מכירה, יחסי מסחר; חוזה, אמנה |
bargain, negotiation; trade, commerce, sale, commercial relations; contract, treaty |
|
oy el trato esta flako (Moscona) |
|
un tratiziko vos are, koza ke tengash provecho (Moscona) |
|
travada f. |
גרירה, משיכה, סחיבה; לגימה, גמיעה, גמיאה |
dragging, pulling, carrying; sipping, gulping |
|
kon una travada deskarrankó una patija (Nehama) |
|
le dio una travada lo despego (Moscona) |
|
travado adj. |
נמשך, נגרר, מוארך; שנגרר ממקומו; ביישן, הססן; בעל ריח שומן חרוך |
drawn, dragged, elongated; dragged from its place; shy, hesitant; having the smell of burnt fat |
|
no demanda nada de ninguno, es mucho travado (Nehama) |
|
este moble esta travado de su lugar (Nehama) |
|
i ek un barvez detras de el, travado en una rama por sus kuernos (Moscona) |
|
travajar v. |
עבד, עמל; קיים יחסי מין |
to work, to labor; to have sexual relations |
|
el travajan kon el barro, aze formas kon su mano (Moscona) |
|
travajo m. |
עבודה, עמל, יגיעה; יצירה |
work, labor, toil; creation |
|
en todo travajo ay provecho (Moscona) |
|
travar v. |
משך, הוציא, גרר, סחב, הוציא, משך (כסף), משך (בקסם); דמה ל-; סבל |
to pull, to bring out, to drag, to carry, to pull (money), to pull (by magic); to resemble; to suffer |
|
a mucho travar la kuedra, se rompe (Nehama) |
|
el kavayo trava la karrosa (Nehama) |
|
por su padre no kieria venir, lo traví kon kuedras (Nehama) |
|
la traví de la sesh de la tadre fina las diez de la manyana (Nehama) |
|
travar un moble (Nehama) |
|
el salado/el abutargo travan el viniko (Nehama) |
|
trava para onde ti (Nehama) |
|
tener a kien travar (Nehama) |
|
el tren trava a las dos (Moscona) |
|
travarabá (t.) n. |
טיפש, מטומטם |
stupid, dumb |
|
es un travarabá (Nehama) |
|
travarse v. refl. |
נסוג, חזר בו, התחרט, נמנע מ-; הסיר, הוציא, הוריד; נמנע; יצא מ-, התפטר; התקמט, התקפל |
to withdrew, to retract, to repent, to refrain from; to remove; to leave out of, to resign; to wrinkle, to fold |
|
travarse a la vanda (Moscona) |
|
travarse al Dio por las manos (Moscona) |
|
traverso- a traverso |
דרך, מבעד ל- |
through |
|
a traverso la ventana veo lo ke s'esta pasando en la kaye (Nehama) |
|
sonreir a traverso las lágrimas (Nehama) |
|
travieso adj. |
שובב, קונדס; טרחן שאינו נותן מנוח |
mischievous, prankster; a troublemaker who never gives rest |
|
a mizura ke se va enviejesendo mas travieso se va aziendo (Moscona) |
|
travón m. |
משיכה, גרירה |
pulling, towing |
|
no kieria venir, lo trushe a travones (Nehama) |
|
trazer/o adj. |
אחרון, אחורי |
last, rear |
|
el trazer dia (Nehama) |
|
la trazer foja (Nehama) |
|
el trazer bokado (Nehama) |
|
el trazero de la klasa (Nehama) |
|
venir el trazero (Nehama) |
|
al modo ke yom akipurim perdona por el anyo entero, trazer dia de el mez perdona por los pekados de el mez entero (Moscona) |
|
trazera f. |
עכוז, שת, אחור (אחוריים), ישבן |
buttocks |
|
esta kaminando kon las trazeras de ahuera (Moscona) |
|
se mete la mano en la aldikera, se la topa en la trazera (Moscona) |
|
trazería f. |
ירכתיים; סיום, סוף |
stern; end, conclusion |
|
marido i mujer bivieron en paz i amor fina las trazerías (Nehama) |
|
trazyerrar v. |
התעה, הטעה |
to lead astray, to mislead |
|
todo esto kon el pezo i el vezne mirando de no trazyerar en alguna koza (Moscona) |
|
tredje num. |
שלושה עשר, שלוש עשרה |
thirteen |
|
estar en sus tredje (Moscona) |
|
si al tredje no vino, al kinze no lo asperes (Moscona) |
|
tren/o m. |
רכבת |
train |
|
asperar el treno (Nehama) |
|
alkansar el treno (Nehama) |
|
trensa f. |
מקלעת, מחלפה, צמה |
braid, plait |
|
peinarse las trensas (Nehama) |
|
trentén/o adj. |
השלושים |
thirtieth |
|
el trentén día del mez (Nehama) |
|
tres num. |
שלוש, שלושה |
three |
|
el de tres (Nehama) |
|
tres en un plato, presto lo dan en basho (Nehama) |
|
tres kozas son de muerir: asperar i no venir, asentarse a la meza i no komer, echarse a la kama i no dormir (Nehama) |
|
venir a las tres (Nehama) |
|
tresalido (fr.) adj. |
מוקסם, נלהב, שהאושר גאה בו; שאיבד את ראשו, משוגע |
enchanted, passionate, who has lost his head, crazy |
|
estar tresalido/tresalido de la alegría (Nehama) |
|
tresalir (fr.) v. |
הלהיב, גרם התפעלות; יצא מדעתו |
to excite, to cause admiration; to go crazy |
|
tresalió de kuando se le murió el solo fijo ke tenía (Nehama) |
|
tresalir de la alegría (Nehama) |
|
me esta aziendo tresalir (Moscona) |
|
ya me tresali (Moscona) |
|
tresdublado/tresdovlado adj. |
כפול שלוש, פי שלושה |
three times |
|
el Dio te lo de trasdublado (Nehama) |
|
el Dio te lo de tresdublado! (Nehama) |
|
lo vo tornar dublado i trezdublado (Moscona) |
|
treser/o adj. |
שלישי |
third |
|
es treser dia (Nehama) |
|
treskilado adj. |
מסופר, שנגזז (גז) |
cut (hair), shorn |
|
ir por lana i salir treskilado (Nehama) |
|
treskilar v. |
גזז (צאן); סיפר, עשה תספורת |
to shear (sheep); to cut (hair), to give a haircut |
|
no se puede konsolar al malaventurado de ke fue a traskilar i vino traskilado (Moscona) |
|
treslado m. |
תרגום |
translation |
|
munchas vezes la traslada de esta palavra non es de menester en la lingua sefardit (Moscona) |
|
trespajar v. |
השפיל, התעלל ב-, הכניע, דיכא, רמס ברגליו, לעג ל-; גער ב-, דיבר קשות אל |
to humiliate, to abuse, to subdued, to oppress, to trample underfoot, to mock; to scold, speak harshly to |
|
no te deshes trespajar (Moscona) |
|
le esta paresiendo marafet de trespajar un viejo (Moscona) |
|
trespasado (2) adj. |
פגוע מאוד, נדכא, נעגם; מתאווה |
very hurt, depressed, upset; lustful |
|
trespasâdo por paseos (Nehama) |
|
trespasado por favlar mal (Nehama) |
|
trespasâdo por komer (Nehama) |
|
trespasar (port.) v. |
עבר, חצה לעבר השני; פילח, חילחל; חלף על פני, הקדים, עבר את, עלה על, הצטיין; אפה יתר על המידה; מת |
to pass, to cross towards the other side; to penetrate; to pass by, to precede, to surpass, to excell; to die |
|
la sudor trespasó el vestido (Nehama) |
|
la luvia trespasó el tejado (Nehama) |
|
el varon viejo ke ya trespaso su tiempo, no tiene fuersa por travajar (Moscona) |
|
trespasarse v. refl. |
חש מכאובי נפש; התאווה מאוד; מת |
to feel mentally ill; to be very lustful; to die |
|
ya se trespasa ke kiere azer paz (Nehama) |
|
se trespasa por haviar (Nehama) |
|
ay personas ke se trespasan por fazer danyo (Nehama) |
|
trespil (t.) m. |
מחרוזת; שרשרת אינסופית של פעולות המשתלשלות זו מזו |
string; an endless chain of actions dangling from each other |
|
hue a ver a un hazino prove; me adjidiyí i le trushe dotor, le pagí las melezinas, me okupí de su famiya, me enmeleskí en sus fechos, los arresentí, le bushkí mientes, le amejoreí el kapital, etc. etc.; es un trespil ke no tiene fin (Nehama) |
|
trespizar v. |
דרס, רמס, מעך, כתש; השפיל; השיג גבול |
to trample, to crush; to humiliate; to trespass |
|
ya me van a trespizar (Moscona) |
|
tresudar/se v./v. refl. |
הזיע הרבה |
to sweat a lot |
|
me izo sudar i tresudar (Moscona) |
|
trezver v. |
ראה (צורת גנאי) |
to see (derogatory form) |
|
no me esta deshando ni ver ni trezver nada de bueno (Moscona) |
|
triaklí (t.) adj. |
מכור ל-, ממוכר |
addict to, addicted to |
|
i el mas triakli de tutun, en Shabat para modre del isur, lo kita del tino i no pensa en el (Moscona) |
|
trigo m. |
תבואה, דגן, חיטה |
grain, cereal, wheat |
|
ambezar komo viene el pan del trigo (Nehama) |
|
los trigos estan en buen estado (Moscona) |
|
no ay trigo sin paja, ni lenyo sin umo (Moscona) |
|
el trigo rodea rodea fin ke viene al mulino (Moscona) |
|
trikufiar v. |
(צורת גנאי:) הגמיע, השקה |
(derogatory form:) to give to drink, to slurp |
|
le plaze trikufiar (Moscona) |
|
dale trikufiar i otra koza no le demandes (Moscona) |
|
trikufiarse v. refl. |
(צורת גנאי:) גמע |
(derogatory form:) to slurp |
|
es kadir de trikufiarselo todo en un suluk (Moscona) |
|
tripa f. |
מעי; בטן, כרס |
intestine; stomach, belly |
|
bendichas tripas de madre ke tal parieron (Nehama) |
|
tripa amarga embeve i enkalka! (Nehama) |
|
ya me izo las tripas migajas (Moscona) |
|
ya esta la tripa en la boka (Moscona) |
|
dia bueno a la tripa (Moscona) |
|
tripa vazia - el korason sin alegria (Moscona) |
|
bindicha tripa de madre ke tal ijo pario (Moscona) |
|
tristeza f. |
עצבות, עצב, צער, יגון, תוגה |
sadness, grief, sorrow, melancholy |
|
a su kaza se ando kon grande tristura, yorando su ventura (Moscona) |
|
trivo m. |
שבט, מטה |
tribe |
|
los dodje trivos de Israel (Nehama) |
|
los diez trivos pedridos (Nehama) |
|
triyar v. |
דש; שמח, נמלא שמחה, חי בנעימים |
to thresh; to be filled with joy, to be living in pleasures |
|
triyar kon la vara el trigo (Moscona) |
|
trokar v. |
החליף, המיר, שינה, חידש; סילף, פגם |
to replace, to convert, to change, to renew; to distort, to flaw |
|
trokar vestido (Nehama) |
|
trokar de kaza (Nehama) |
|
troka kazal, troka mazal (Nehama) |
|
trokar los mobles (Nehama) |
|
trokar una koza kon otra (Moscona) |
|
trokarse v. refl. |
השתנה, התחלף; החליף בגדים |
to be changed; to change clothes |
|
muncho te trokates en estos anyos (Moscona) |
|
trompa f. |
חצוצרה |
trumpet |
|
no se desperta ni a son de trompa (Nehama) |
|
tronar v. |
ישב על כס מלכות, השתרר ברב גאות ויפעה; הזכיר, ציין, נקב בשם; הרעים |
to sit on a throne, to reign in great glory and splendor; to mention, to note, to name; to thunder |
|
antes ke se aziera prezidente no lo tronaron tanto (Moscona) |
|
esto ya me lo tronates sien vezes (Moscona) |
|
trublar (fr.) v. |
העכיר, דלח; הביך, בלבל |
to make turbid, to confuse; to embarrass |
|
trublar las buenas relasiones (Moscona) |
|
nada no trublava el gran repozo de la natura (Moscona) |
|
trublarse (fr.) v. refl. |
נעשה עכור, נעשה דלוח; נבוך, התבלבל |
to become turbid, to become murky, to become muddy; to become confused, |
|
te estas trublando (Moscona) |
|
truble (fr.) m. |
מהומה |
turmoil |
|
el tren no partio achakes de los trubles (Moscona) |
|
trueko m. |
התחלפות, חילופין, שינוי |
substitution, exchange, change |
|
muchos truekos afitaron en su vida (Moscona) |
|
trueno m. |
רעם |
thunder |
|
no ay trueno sin relampago (Moscona) |
|
trup m. |
בעיטה |
kick |
|
dar trupis (Moscona) |
|
trushaná (t.) adj. |
רטוב עד לשד עצמותיו |
wet to the bone |
|
el palto te esta trushana (Moscona) |
|
truvio adj. |
עכור, דלוח, מעורפל |
muddy, hazy |
|
agua truvia; vino truvio (Nehama) |
|
tu kaza; tu padre; tus pies. (Nehama) |
|
tsadik (ebr.) m. |
צדיק |
righteous |
|
los tsadikim no miran avantaje de este mundo (Moscona) |
|
tubo m. |
שפופרת, צינור |
tube, pipe |
|
tubo de agua; tubo de gaz (Nehama) |
|
tudesko m. |
אשכנזי; יידיש |
ashkenazi; yiddish |
|
favlar en tudesko (Nehama) |
|
tuerser/tuguerser v. |
עיקם, עיוות, סילף |
to twist, to distort |
|
tuersér fierro (Nehama) |
|
tuertez f. |
עקמומיות, עקלקלות, עיוות |
curvature, crookedness, distortion |
|
la tuertez de una kaye (Nehama) |
|
tuerto adj. |
מעוות, עקום, מסולף; פוזל |
distorted, crooked; squinter |
|
una regla tuerta (Nehama) |
|
estar tuerto (Moscona) |
|
meter al tuerto (Moscona) |
|
vinir tuerto (Moscona) |
|
ayi tengo unos tuertos ke ya me vo murir (Moscona) |
|
kon mi boka ize lo tuerto derecho por mi ambision i mi provecho (Moscona) |
|
kazo la tuerta, metio el mundo en revuelta (Moscona) |
|
tuerto adv. |
לא למישרין; לא ביושר |
not directly; not honestly |
|
tuerto vaya, derecho venga (Nehama) |
|
tufek/tufenk (t.) m. |
רובה |
rifle |
|
estar en la punta 'el tufek (Moscona) |
|
tufo m. |
צחנה, ריח עיפוש, ריח/טעם תפל |
stink, musty smell, bland smell/taste |
|
la karne tiene tufo (Moscona) |
|
m'esta dando tufo de bozeado (Moscona) |
|
tufozo adj. |
מבאיש, מעופש, מקולקל |
disgusting, stale, spoiled |
|
kezo tufozo (Nehama) |
|
tulum (t.) m. |
נאד, חמת; כינוי לאדם שופע משמנים; כמות גדולה מאוד; סוג גבינה |
skin bottle; a nickname for a person who is full of fat; a very large quantity; a type of cheese |
|
esta mujer gasta un tulum de liras para vestirse (Nehama) |
|
tumbruk (t.) m. |
כפתור פרח, ניצן |
flower bud, bud |
|
mashalla la ija de Mazal esta un tumbrukito (Moscona) |
|
tup m. |
דפיקת לב, פעימה |
heartbeat, pulse |
|
bir lo vidi, tup de korason me dio (Moscona) |
|
tupé (fr.) m. |
בלורית, ציצת שיער; חוצפה, חוצפנות |
forelock; audacity, impudence |
|
de tener el tupe de [...] (Moscona) |
|
tupú-tupú |
מילת הסכמה בשיחה |
a word of agreement in conversation |
|
a Mois lo eskojeron por prezidente - tupu-tupu ken es Mois (Moscona) |
|
tura f. |
משך, משך זמן |
duration, duration of time |
|
la luvia esta de tura (Nehama) |
|
el ninyo era mucho malo, parese ke trokó: de tura ke le sea (Nehama) |
|
el tiempo ave estado muy negro, ya salió el sol: de tura ke sea (Nehama) |
|
muerto por la tura del rey (Moscona) |
|
de tura ke vaya (Moscona) |
|
turada f. |
משך, משך זמן |
duration, duration of time |
|
ir a la kampanya por la turada del enverano (Nehama) |
|
turar v. |
ארך, נמשך, נותר, נשאר, החזיק מעמד, התקיים |
to last, to remain |
|
Ken se kura – tura! (Moscona) |
|
en kaza del djugador poko tura l'alegría (Nehama) |
|
esto no puede turar muncho (Moscona) |
|
Avram no va turar en el empiego muevo (Moscona) |
|
un mal no tura sien anyos ni ay ken lo pueda rezistir (Moscona) |
|
un kantaro roto tura mas ke un muevo (Moscona) |
|
turkesko/turkuesko m. |
תורכית |
Turkish |
|
favlar en turkésko (Nehama) |
|
turkito m. |
ילד תורכי |
Turkish child |
|
kien te deskuvrió mis sekretos? - el turkito de la mishkita (Nehama) |
|
turko m. & adj. |
תורכי; תורכית |
Turkish; Turkish |
|
el rey turko (Nehama) |
|
vestirse a la turka (Nehama) |
|
los djidiós de Turkía se vestían a la turka kuando salían por los kaminos (Nehama) |
|
gizar a la turka (Nehama) |
|
turko no aharva a djidió, ma si aharvó! (Nehama) |
|
ambezar el turko; saver el turko; favlar el turko (Nehama) |
|
estate bueno sino mira ke viene el turko! (Nehama) |
|
el turko tiene la ley tuguerta i el refran derecho (Moscona) |
|
turudí m. |
סואן, הומה, תוסס |
busy, bustling, lively |
|
unos krios, unos turudis (Moscona) |
|
tutam (t.) m. |
קורטוב, קמצוץ |
a dash, a pinch |
|
no ay tutam en esto (Moscona) |
|
tutear (t.) v. |
הינה, השביע רצון |
to satisfiy |
|
no me esta tuteando (Moscona) |
|
mira de tomar koza ke va tutear (Moscona) |
|
esto no tutea (Moscona) |
|
tutulear (t.) v. |
בלבל, המם, הוציא מעשתונותיו; חש, נוכח לדעת |
to confuse, to dumbfound, to take out of thoughts; to feel, to realize |
|
el huego ya kemó la media kaza i no tutuleó (Nehama) |
|
tutún (t.) adj. |
יבש |
dry |
|
la ropa/la kolada/el espandido está tutun (Nehama) |
|
tutunearse (t.) v. |
התקוטט |
to brawl |
|
tutuneada preta ke se tutuneo kon mi (Moscona) |
|
tutunearse kon la pader basha (Moscona) |
|
tutushear (t.) v. |
שרף, הבעיר |
to burn, to set on fire |
|
ya se va tutushear (Moscona) |
|
tuyido adj. |
כואב, סובל ממכאוב; משותק, נכה, חיגר, בעל מום |
painful, suffering from pain; paralyzed, crippled, lame, deformed |
|
esto entero tuido (Moscona) |
|
esto kon el kuerpo tuido (Moscona) |
|
tuyir v. |
הכאיב, לחץ, גרם כאב; לחץ כספית; שיתק, הטיל מום, קטע, הקשה (את האברים); חבל |
to hurt, to press, to cause pain; to press financially; to paralyze, to mutilate, to cut off, to stiffen (the limbs); to wound |
|
me se tuyera el pie i la pierna el día ke devía entrar en esta kaza! (Nehama) |
|
no lo ovliges a ir mucho al teatro: le tuye, tiene todo kontado (Nehama) |
|
el fijo gasta, al padre le tuye (Nehama) |
|
una dada me dates, me tuites (Moscona) |
|
tuyirse v. refl. |
נחבל, שותק (קיבל שיתוק) |
to be injured, to become paralyzed |
|
ke te se tuyan las manos (Moscona) |
|
tuyo/tuya/s pron. |
שלך/שלכם/ן (כינוי קניין אחרי שם עצם) |
yours (possessive pronoun after a noun) |
|
este livro es tuyo (Nehama) |
|
lo tuyo tuyo i lo mio tuyo (Nehama) |
|
lo mio tuyo i lo tuyo mio (Nehama) |
|
lo mio es mio i lo tuyo es tuyo (Moscona) |
|
si me vo al meoyo tuyo me komen los perros (Moscona) |
|
tyukyudear (t.) v. |
התיש, גמר, חיסל |
to exhaust, to finish, to eliminate |
|
ermo de pulgas ke no ay tyukyudear (Moscona) |
|
uchurearse (t.) v. refl. |
התעופף |
to fly away |
|
apenas eskapa de komer ya se uchurrea (Moscona) |
|
ud (arab.) m. |
עוּד (כלי נגינה) |
oud (musical instrument) |
|
tokar ud (Nehama) |
|
udá (t.) f. |
חדר |
room |
|
udá d'echar; udá de mosafir (Nehama) |
|
udjí (t.) m. |
סרט מבד מוסלין להידוק מצנפת נשית |
muslin fabric ribbon for fastening a women's bonnet |
|
no sto topando el udji (Moscona) |
|
udjilé (t.) cf. yudjilé |
|
|
|
el ninyo se avia fuido de por las kayes; padre i madré estavan dezesperados. Udjilé, kon penas, kon males lo kandereí k'atornara en kaza. Al lugar d'arresevirlo kon kara alegre, se metieron todos a ensultarlo, a aharvarlo. Deskorajado, el ninyo dio un bolo i se fuyó otra vez (Nehama) |
|
Yakó no uza a vijitar a mama la suya; martes, udjilé, se dechidió en supito a venir a verla i no la topó en kaza (Nehama) |
|
ufaklik (t.) m. |
כסף מזומן, כסף קטן; ילדון |
cash, small money; small child |
|
no tengo ufaklik (Moscona) |
|
ufisio m. |
סריגה; רקמה; מקצוע |
knitting; embroidery; profession |
|
el ufisio no lo desha ni en la kama (Moscona) |
|
ke ufisio tienes? (Moscona) |
|
kada uno es maestro de su ufisio (Moscona) |
|
lo tomo por ufisio (Moscona) |
|
ufké (t.) m. |
כעס, זעם |
anger, rage |
|
no te tomes ufke (Moscona) |
|
ugrashear (t.) v. refl. |
התאמץ, השתדל, טרח, עבד; התעסק |
to strive, to endeavor, to bother, to work; to be busy |
|
estar ugrasheando mezes enteros (Nehama) |
|
ya kedo ugrasheando kon la fuente sin poderla adovar (Moscona) |
|
ugrashmá (t.) f. |
עבודה, עמל |
work, labor |
|
en los echos de kaza ay muncha ugrashma (Moscona) |
|
ugur (t.) m. |
סימן מזל ואושר |
a sign of luck and happiness |
|
traer ugur (Nehama) |
|
ugurlí (t.) adj. |
מבשר טוב, ממוזל |
good omen, fortunate |
|
ugurli ke sea (Moscona) |
|
ugursuz (t.) adj. |
ביש מזל; קודר, נוגה; נוכל, רמאי, נבל |
unlucky; gloomy, sad; scoundrel, fraud, villain |
|
ugursuz dezmazalado (Moscona) |
|
ultimasión f. |
סיום, סיכום; החלטה סופית |
conclusion; final decision |
|
este fecho ya fedió; ultimasión ke ayga (Nehama) |
|
último adj. |
אחרון, קיצוני; סופי, מוחלט |
last, extreme; final, absolute |
|
arrivo por ultimo (Moscona) |
|
en los ultimos dias (Moscona) |
|
a los ultimos (Moscona) |
|
uluk (t.) m. |
צינור, תעלה |
pipe, canal |
|
los ulukes estan tikadeados (Moscona) |
|
umá (ebr.) f. |
אומה, עם |
nation, people |
|
es onor para la umá (Nehama) |
|
es repudio, bizayón para la umá (Nehama) |
|
ser onor de la umá (Nehama) |
|
umanidad f. |
אנושות; אנושיות, אדיבות, חסד |
humanity; humanity, kindness |
|
umanidad no tiene (Moscona) |
|
umano adj. |
אנושי, הומני; נדיב, רחום |
humane; generous, compassionate |
|
el puerpo umano (Nehama) |
|
umbral m. |
סף, מפתן |
threshold |
|
no tiene pizado el umbral de mi kaza (Nehama) |
|
umearse v. refl. |
התמלא עשן |
to be filled with smoke. |
|
la kamareta se umeo (Moscona) |
|
la kal no esta umeando, es sinyal ke ya se amato (Moscona) |
|
umidento adj. |
רטוב, לח |
wet, damp |
|
morada umidenta (Nehama) |
|
siertas personas tienen siempre las manos umidentas (Nehama) |
|
úmido adj. |
לח, טחוב, רטוב |
damp, wet |
|
la kolada no s'enshugó bueno, esta daínda úmida (Nehama) |
|
umildansa f. |
ענווה, ענוותנות, שפלות ברך |
humility |
|
antes del trueno es el relampago, i antes de la grasia - la umildansa (Moscona) |
|
umilde adj. |
ענו, צנוע |
humble. |
|
i kuanto mas grandes eran, mas umildes eran (Moscona) |
|
umo m. |
עשן |
smoke |
|
ya me suvieron los umos a la kavesa (Moscona) |
|
umor f. |
הלוך נפש, מצב רוח; אופי; הומור |
mood; character; humor |
|
de ke umor esta el mestro? (Nehama) |
|
estar de buen umor (Moscona) |
|
umut (t.) m. |
אמונה; תקווה; כוונה |
faith; hope; intention |
|
no ay umut (Moscona) |
|
un/una adj. |
תווית מסתמת; אחד/אחת |
objective label; one |
|
a la una sonaron a la puerta (Nehama) |
|
ke ora es? -es una (Nehama) |
|
estar en un djemido; estar en un yoro; estar en un keshido (Nehama) |
|
si yo savía una de mil (Nehama) |
|
tiene una fija solo (Nehama) |
|
un dia la vas a entender (Nehama) |
|
un lenyo solo no asiende (Nehama) |
|
undear v. |
הניח, העלה בדעתו |
to assume, to imagine |
|
ken podia undiar una koza semejante (Moscona) |
|
undisión f. |
התכה, יציקה |
melting, casting |
|
non katidesh a vos idolos i diozes de undision non agadesh a vos (Moscona) |
|
unflado adj. |
נפוח, מנופח |
puffy, inflated |
|
ojos unflados de yorar (Moscona) |
|
unflado de paras (Moscona) |
|
unflar v. |
ניפח; אכל בבולמוס, ''טרף'' מזון |
to inflate; to eat on a binge, to "devour" food |
|
ya me unflo la kavesa (Moscona) |
|
ya mos unflimos de komer dulsuras, de modos i maneras (Moscona) |
|
le unflo el bogo (Moscona) |
|
le unflo la tripa (Moscona) |
|
úniko adj. |
יחיד |
unique |
|
adorar un Dio úniko (Nehama) |
|
fijo úniko; fija únika (Nehama) |
|
la únika koza ke ay de fazer (Nehama) |
|
en mi praktika tengo tuvisto un uniko kavzo (Moscona) |
|
unión f. |
איגוד, איגוד מקצועי, אגודה, התאגדות, איחוד, התאחדות; אחדות, הרמוניה, התחברות |
union, professional association, association; unity, harmony, connection |
|
la unión faze la huersa (Nehama) |
|
uno/una num. |
אחד/אחת |
one |
|
a la seduta avia unos diez miembros (Nehama) |
|
el Dio es uno/uno es el Kriador (Nehama) |
|
kada uno por si i el Dio por todos (Nehama) |
|
keda uno solo (Nehama) |
|
lo ke es uno no son todos (Nehama) |
|
mas vale uno en la mano ke dos fiado (Nehama) |
|
onde kome uno no komen dos (Nehama) |
|
todos los dedos de la mano no son unos (Nehama) |
|
una mano lava la otra i las dos lavan la kara (Nehama) |
|
uno avía lo tomí yo (Nehama) |
|
uno solo no pelea (Nehama) |
|
uno sonó a la puerta (Nehama) |
|
tengo unas kuantas paras (Moscona) |
|
uno kere pan, otro demanda agua (Moscona) |
|
desha l'uno toma l'otro (Moscona) |
|
si el uno dize blanko, el otro dize preto (Moscona) |
|
untado adj. |
משוח; שקיבל שוחד (ש''מרחו'' את ידו) |
anointed; who received a bribe |
|
tomar una koza emprestada i atornarla untada de miel (Nehama) |
|
untar v. |
משח, סך, מרח; טבל, הרטיב, שרה |
to anoint, to spread; to dip, to moisten |
|
si no se unta el karro no arrodea (Nehama) |
|
El Dio untó a David (Nehama) |
|
untar el pan en el vinagre (Nehama) |
|
la manteka esta dura i no se esta podiendo untar (Moscona) |
|
todas las mujeres se untan, ma lo de esta si no parese ke se enkalo la kara! (Moscona) |
|
unya f. |
ציפורן |
nail |
|
al ke le toka unya de mi fijo le kito los ojos (Nehama) |
|
estar entre karne i unya (Nehama) |
|
kortar las unyas (Moscona) |
|
no le puedes tokar la unya (Moscona) |
|
penar kon sus vente unyas (Moscona) |
|
no tiene unyas para arraskarse (Moscona) |
|
el kashkaval esta unya de mula (Moscona) |
|
usuladjik (t.) |
בקלות |
easily |
|
le travo la bolsa usuladjik (Moscona) |
|
uva f. |
ענב, ענבים |
grape, grapes |
|
lo alavamos kon vino ke de la buena uva sale (Moscona) |
|
uydear (t.) |
הסכים, התאים; פייס, פישר |
to agree, to fit; to appease, to mediate |
|
a una persona komo se deve no le uydea mal komporto (Moscona) |
|
no me esta uydeando (Moscona) |
|
si le uydeas a la kavesa suya piedres i no ganas (Moscona) |
|
uydearse (t.) v. refl. |
התאים עצמו, הגיע לעמק השווה, הסכימו זה עם זה |
to fit oneself, to reach a common ground, to agree with each other |
|
los dos no se estan uydeando (Moscona) |
|
uydureada (t.) f. |
המצאה |
invention |
|
esto es uydureada tuya (Moscona) |
|
uydureado (t.) adj. |
מומצא, פרי הדמיון, מתוחמן |
invented, imaginative |
|
bien uydureado! (Moscona) |
|
uydurear (t.) v. |
התאים; המציא; הפיח כזבים, שיקר; ייפה את הדברים ונתן להם סבר של אמת; השלים (בין שני אנשים מסוכסכים) |
to adapt; to invent; to fabricate; to lie; to embellish things and give them the appearance of truth; to reconcile (between two conflicting people) |
|
esta konseja es uydureada de ti (Moscona) |
|
uydurearse (t.) v. refl. |
הגיע לידי הבנה/הסכמה |
to reach an understanding/agreement |
|
ya me uydurei (Moscona) |
|
uygun (t.) adj. |
זהה, תואם |
identical, compatible |
|
ya stan un par muy uygun (Moscona) |
|
este lugar no es uygun (Moscona) |
|
uzado adj. |
משומש; מורגל, רגיל, שגור |
used; accustomed, normal, conventional |
|
estar uzado a bever (Nehama) |
|
estar uzado a fumar (Nehama) |
|
estar uzado a komer a ora fiksa (Nehama) |
|
un pantalón uzado (Nehama) |
|
un par de estivaletos uzados (Nehama) |
|
ropas uzadas (Nehama) |
|
uzaje m. |
שימוש |
use |
|
el uzaje del telefón es una grande fachilitá (Nehama) |
|
fazer uzaje de melezinas (Nehama) |
|
ni kites uzo ni metas uzo (Nehama) |
|
uzansa f. |
הרגל, נוהג, מנהג |
habit, custom |
|
kada país tiene sus uzansas (Nehama) |
|
komportarse komo usanza del mundo (Nehama) |
|
no es su uzansa (Moscona) |
|
komo es de uzansa se arrekojeron todos asta el mas chiko (Moscona) |
|
uzar v. |
היה רגיל, היה בעל הרגל; השתמש ב-; השמיש (עשה משומש); הרגיל |
to be used to, to be habitual; to use; to make use of; to be accustomed to |
|
mi amigo uza a komer a mi kaza kada sabá (Nehama) |
|
uza a komer kon pirón/kon kuchara/kon kuchiyo (Nehama) |
|
uza a komer kon tevaja (Nehama) |
|
uzar a alevantarse temprano (Nehama) |
|
uzar a lavorar diez oras al día (Nehama) |
|
uzar a komer liviano (Nehama) |
|
uzar a komer a la lokanda (Nehama) |
|
uzar alates; uzar sierra; uzar martiyo; uzar mákyinas (Nehama) |
|
uzar palto; uzar bastón; uzar chapeo (Nehama) |
|
uzar los kovdos de la sultuka (Nehama) |
|
no uzamos komer antes de la una (Moscona) |
|
lo estas uzando el tendjere muevo? (Moscona) |
|
uzarse v. refl. |
היה נהוג; התרגל, רכש הרגל, הרגיל עצמו |
to be customary; to get used to, to acquire the habit |
|
es bueno de uzarse de chiko a vestir henozo i limpio (Nehama) |
|
lo ke se uza no s'eskuza (Nehama) |
|
en Israel se uza a saludar kon el biervo «shalóm» ke kiere dezir «paz» (Nehama) |
|
agora no se uza yevar largo (Moscona) |
|
lo ke se uza no se eskuza (Moscona) |
|
uzlashearse (t.) v. refl. |
הגיע לידי הבנה/הסכמה |
to reach an understanding/agreement |
|
enaiti ya se uzlashearon (Moscona) |
|
no mos estamos pudiendo uzlashear (Moscona) |
|
uzo m. |
מנהג, נוהג, הרגל; שימוש |
custom, practice, habit; usage |
|
empesó a fazerlo por reir, avagar avagar se le fizo uzo (Nehama) |
|
tener el uzo de fazer una paseadika kada manyana (Nehama) |
|
komo de uzo (Moscona) |
|
vaday (ebr.) adv. |
בוודאי |
certainly |
|
estas pronto? – vaday! (Nehama) |
|
vaday ke emprimero la ropa, después las parás (Nehama) |
|
vaday (ebr.) m. |
דבר ודאי |
a sure thing |
|
no se desha lo vaday para tomar el safek (Moscona) |
|
vadé (t.) f. |
מועד |
date |
|
la vade es dos mezes (Moscona) |
|
vade se kae de aki un mez (Moscona) |
|
vaivien/vaiven/vaivan m. |
הלוך ושוב, תנודה מתמדת; ''תלך תבוא'' |
back and forth, constant oscillation; "go, come" |
|
el tiempo se le va en vaivien (Moscona) |
|
vaka f. |
פרה |
cow |
|
la vaka es vaka, el kodredo es agua (Nehama) |
|
una sala una vaka (Nehama) |
|
una oya una vaka (Nehama) |
|
vakansa/vakansas f./f. pl. |
חופשה, פגרה |
vacation, break |
|
estar en vakansas (Nehama) |
|
vakante adj. |
פנוי |
vacant |
|
un apartamento vakante (Nehama) |
|
el lugar esta vakante (Moscona) |
|
valer v. |
היה שווה, עלה; היה יעיל, היה בעל תועלת |
to be worth it; to be effective, to be beneficial. |
|
la platina vale mas mucho del oro (Nehama) |
|
en las grandes sivdades los imobles valen kada día mas karo (Nehama) |
|
esta ropa vale al dupio de la otra (Nehama) |
|
el haragán no vale para nada (Nehama) |
|
un tiesto roto no vale para nada (Nehama) |
|
vale bolsas de moneda, vale todo (Nehama) |
|
mos kansimos para suvir a la muntanya, ma valió la pena el panorama ke vimos de ayi arriva (Nehama) |
|
mas vale ke me muera (Nehama) |
|
mas vale dar ke tomar/ser de los dadores ke de los tomadores (Nehama) |
|
mas vale un negro konosido ke un bueno por koneser (Nehama) |
|
mas vale tadre ke nunka (Nehama) |
|
para nada mas vale agua (Nehama) |
|
mas vale poko ke nada (Nehama) |
|
mas vale un buen amigo ke parientes i sovrinos (Nehama) |
|
kuanto vale? (Moscona) |
|
ke vale kuando de si no le kuadra (Moscona) |
|
no vale la pena (Moscona) |
|
no vale ni un dediez burakado (Moscona) |
|
ande iras ke mas valdras (Moscona) |
|
valerse v. refl. |
השתמש ב- |
to use the |
|
valerse de la razon (Moscona) |
|
mas me valgo (Moscona) |
|
le valio un nes ke [...] (Moscona) |
|
la kavesa ke le valga (Moscona) |
|
válido adj. |
בר תוקף, בתוקף, שריר וקיים; יקר, חשוב, נכבד, מצויין |
valid, strong and lasting; valuable, important, honorable, excellent |
|
haham valido (Nehama) |
|
valor m. |
ערך, שווי; תוקף של תעודה; בבנקאות: יום ערך; גבורה |
value, worth; validity of a certificate; in banking: value day; valor |
|
se kiere valor de una ora para este fecho (Nehama) |
|
bever valor de un litro (Nehama) |
|
gastar valor de vente groshes (Nehama) |
|
mostra sin valor (Moscona) |
|
no saver la valor de [...] (Moscona) |
|
no konose la valuta de la ley (Moscona) |
|
vanda f. |
צד, עבר, מקום |
side, place |
|
d'esta vanda del rio (Nehama) |
|
el huego vino de vanda del vezino (Nehama) |
|
por ke vanda vas? (Nehama) |
|
de vanda de mar (Nehama) |
|
de vanda de la muntanya (Nehama) |
|
de ke vanda se abolta topa todo paré i nada puerta (Nehama) |
|
de una vanda dize ke está kontente, de otra vanda se va keshando (Nehama) |
|
no ay vanda onde no bushkí (Nehama) |
|
me toka de vanda de la novia (Nehama) |
|
deshar todo a una vanda i irse a pasear (Nehama) |
|
uno de kada vanda (Moscona) |
|
echar a la vanda (Moscona) |
|
vandos m. pl. |
בכי, יבבות |
crying, sobbing |
|
kieres saver por fulaniko? az vandos por el! (Nehama) |
|
vano adj. |
ריק, ריקא, איש ריק ונבוב, יהיר, רברבן, שחצן; טפל, של שוא/הבל/סרק |
empty, vain, an empty and vain person, arrogant, boastful, arrogant; careless |
|
los abismos son vanos i vazíos (Nehama) |
|
un balkón detuvido por una kornicha parese estar en vano (Nehama) |
|
favlar, lazdrar, penar en vano (Nehama) |
|
lo ke vinimos fue en vano (Moscona) |
|
asentarse en vano (Moscona) |
|
vantaje/vantaja m./f. |
תועלת; יתרון, עדיפות |
benefit; advantage, priority |
|
ke vantaje a el ombre en toda su lazeria (Moscona) |
|
vantarse (fr.) v. refl. |
התרברב, התפאר ביתרונותיו מתוך גוזמה |
to boast, to boast of his merits out of exaggeration. |
|
se vanta de eskapar un fecho en un día kuando otro kiere tres días (Nehama) |
|
vapor (1) f. |
אוניה, ספינה, ספינת קיטור |
ship, boat, steamer |
|
viajar kon vapor (Nehama) |
|
vapor de dos badjas (Moscona) |
|
vara f. |
מוט, מקל, מטה, שבט, שרביט, חוטר; מחיקה, קו מחיקה |
rod, stick, staff, scepter, wand; erasure, erasure line |
|
tu vara i tu verga eyas me konortan (Moscona) |
|
varear v. |
חבט, היכה בשבט |
to hit, to hit with a rod |
|
varear el olivo para kojer las olivas (Moscona) |
|
vario adj. |
שונה, מגוון, רבגוני |
different, diverse, multifaceted |
|
varias ropas (Nehama) |
|
ay varios peshes en el rio (Nehama) |
|
sovrekama teshida de varios kolores (Moscona) |
|
vasiedad f. |
ריקות, ריקנות; דברי הבל |
emptiness; idle talk |
|
vaziuras no puedo sintir (Moscona) |
|
vavá (gr.) f. |
סבתא; זקנה בלה |
grandma; old woman |
|
el ninyo ya se fizo bueno, ya le vino el meoyo; este modo es, asi biva mi vavá! (Nehama) |
|
si mi vava tenia shurububu iva ser papu (Moscona) |
|
la grasia de tu vava (Moscona) |
|
vaye m. |
עמק, בקעה |
valley |
|
si eskuchash mis enkomendansas, enfloreseridesh komo las rozas en los valies aguentos (Moscona) |
|
vazada f. |
תכולת כוס |
cup contents |
|
una vazada de vino (Nehama) |
|
vazía f. |
דיבור שנזרק לאוויר כדי ''לדוג'' מידע |
speech thrown into the air to "fish" for information |
|
echar una vazía para aferrar una yena (Nehama) |
|
vaziada f. |
מאמץ ופעולת ריקון; טפשות |
effort and act of emptying; stupidity |
|
en dos vaziadas s'alimpió la redoma (Nehama) |
|
vaziar v. |
שפך, הגיר, הערה; יצק; רוקן, הריק |
to pour; to empty |
|
vaziar un kopo; vaziar una bota (Nehama) |
|
ya vazyimos la kamareta (Moscona) |
|
beviti una gota i no vazies una gota (Moscona) |
|
el lugar esta vazio (Moscona) |
|
vaziarse (pop.) v. refl. |
התרוקן; התרברב, התפאר, השמיע דברי רהב; הלך לשירותים, סבל משלשול; רזה, הדלדל |
to be emptied; to brag, to boast, to speak boastfully; to go to the bathroom, to suffer from diarrhea; to become thin |
|
la bota se burakó i se vazió de suyo (Nehama) |
|
kuando echaron a los djidios de Espanya en 1492, una muchedumbre de kazales se vaziaron (Nehama) |
|
plasas i kayes se vaziaron del espanto de un kavayo ke se fuyó del ahir (Nehama) |
|
el kantaro se vazio (Moscona) |
|
la kaza ya se vazio (Moscona) |
|
ya me vazyi los ojos kon este arroz yeno de bukluk (Moscona) |
|
no te vayas vaziando te rogo (Moscona) |
|
vaziko m. |
כוסית; כוסית משקה |
a small glass; a glass of drink |
|
kon dos, tres vazikos se trae la buena umor (Nehama) |
|
vazío adj. |
ריק, פנוי (מקום); ריקא, איש ריק ונבוב; חסר ערך, שאין בו ממש |
empty, vacant (space); an empty and hollow person; worthless, devoid of substance |
|
un kopo vazío; una redoma vazía (Nehama) |
|
pekado! la redoma ya está media vazía, dize el pesimista; i el optimista le responde: bendicho el Dio, la redoma está aínda media yena (Nehama) |
|
vazío m. |
חלל, מקום ריק |
space, empty space |
|
la muerte de fulano desha un vazío en la komunidad (Nehama) |
|
deshar kaer una koza en lo vazío (Nehama) |
|
vazo m. |
כוס; אגרטל |
cup; vase |
|
un vazo de agua; un vazo de vino (Nehama) |
|
el vazo ya kazo (Moscona) |
|
amigo de vazo (Moscona) |
|
vazyechearse (t.) v. refl. |
הסיח דעתו מ(עצב, אבל וכו'); התחרט |
to distract from (sadness, grief, etc.); to regret |
|
ya me vayechei de ir (Moscona) |
|
vazyecheate de este merak (Moscona) |
|
veche- en veche (it.) prep. |
במקום ל- |
instead of |
|
en veche de ganar salir pedrido (Nehama) |
|
en veche de kedar kon las manos aplegadas, lavora (Nehama) |
|
en veche de Rahel, dar a Leá (Nehama) |
|
en veche de un azno ato un kavayo (Nehama) |
|
en veche ke vaya yo ende el, ke venga el ende mi (Nehama) |
|
no topí fruta freska, tomí en veche dulsura (Nehama) |
|
vedar v. |
חדל, הפסיק; התחמק מ-, השתמט מ-, נמנע מ-; אסר, מנע |
to cease; to evade, to avoid; to forbid, to prevent |
|
el dolor me vedó de komer frituras (Nehama) |
|
mi fijo kazado no vede de venir a vijitarme en kada fiesta (Nehama) |
|
vedar de pasar por una kaleja (Nehama) |
|
vedarse v. refl. |
נמנע, נשמר מ- |
to avoid, kept from |
|
vedarse de pekado (Nehama) |
|
vedarse de mal (Nehama) |
|
vedre adj. |
ירוק; לא בשל, בוסרי; טירון; טיפש, חסר דעה והשכלה; שפניו הוריקו |
green; unripe, immature; novice; stupid, lacking in opinion and education; whose face has turned green |
|
a la primavera los kampos están vedres (Nehama) |
|
las fojas del arvol son vedres (Nehama) |
|
ojos vedres (Nehama) |
|
veente n. |
פיקח (שרואה); צופה |
sharp eyed; spectator |
|
los veentes i los oyentes (Nehama) |
|
vega f. |
שפלה, בקעה פוריה |
lowland, fertile valley |
|
ayaron una viga en la tierra de Senaar i moraron ayi (Moscona) |
|
vejés/vejez f. |
זיקנה |
old age |
|
lo ke no fizo a la masevez, lo fizo a la vejés (Nehama) |
|
pensando a la vejés no se goza de la mansevez (Nehama) |
|
la vejez es negra koza (Moscona) |
|
una ija - una maraviya, dos - buenas son, tres - guay de mozos, kuatro ijas i una madre - mala vejez para el padre (Moscona) |
|
el ijiko de la vejez (Moscona) |
|
vela f. |
מפרש; וילון, מסך, מחיצה; שבשבת, דגל, נס; אדם הפכפך; שמירה (מת/יולדת), ליל שימורים; נר |
sail; curtain, screen, partition; weathervane, flag; fickle person; guard (dead/in childbirth), watch night; candle |
|
aboltar la vela por onde viene el aire (Nehama) |
|
vela de hazino, de parida, de muerto (Nehama) |
|
dizidmi bela bulisa si keresh vinir kon mi , las velas tengo puestas, me kero ir (Moscona) |
|
para la fiesta la sivdad entera amanesio kon velas (Moscona) |
|
la vela se abolta komo bate el aire (Moscona) |
|
velija f. |
פתית, רסיס |
flake, shard |
|
la nieve está kaendo a velija (Nehama) |
|
la kavesa ya te se inchó de velijas; es ora ke t'arrapes (Nehama) |
|
velo m. |
צעיף, רדיד, רעלה, הינומה, לוט (הסיר את הלוט) |
veil |
|
las mujeres turkas yevavan siempre un velo kuando salían a la kaye (Nehama) |
|
kitar el velo de la verguensa (Moscona) |
|
veluntad f. |
רצון |
desire |
|
no tiene veluntad de nada (Moscona) |
|
sea veluntad delantre de ti (Moscona) |
|
sey lazdran kon veluntad i siempre seras sano de salud (Moscona) |
|
veluntozo adj. |
משתוקק, מתאווה |
longing, desiring |
|
esto veluntozo de saver (Moscona) |
|
vena f. |
וריד, עורק (של שיש, עץ); רובד; מצב רוח, שגעון חולף |
vein, artery (of marble, wood); layer; mood, passing madness |
|
tiene una venika de amargo (Moscona) |
|
es persona de venas (Moscona) |
|
lo topi de buena vena (Moscona) |
|
asigun la vena ke se topa (Moscona) |
|
vender v. |
מכר |
to sale |
|
delantre de mi vino no vendas vinagre (Nehama) |
|
esta ropa no es de vender (Nehama) |
|
merkar i vender (Moscona) |
|
vender en kontante (Moscona) |
|
no lo mires ansina te merka i te vende (Moscona) |
|
vender hadras (Moscona) |
|
venderse v. refl. |
נמכר (להמכר); בגד, מכר עצמו |
to be sold; to betray, to sale himself |
|
la kaza del kishe se esta vendiendo (Moscona) |
|
me vendi por doktor (Moscona) |
|
se vendio al enimigo (Moscona) |
|
vengansa f. |
נקמה, פעולת גמול |
revenge, act of retaliation |
|
vengansa ke te venga (Moscona) |
|
kale ke tome mi vengansa (Moscona) |
|
el puevlo demanda vengansa (Moscona) |
|
vengansa no! (Moscona) |
|
vengarse v. refl. |
התנקם |
to take revenge |
|
se vengó de mi alma (Nehama) |
|
kon bueno ya me vengare (Moscona) |
|
ya se vengo de mi i de mi alma (Moscona) |
|
venida f. |
ביאה, כניסה, הופעה |
arrival, entrance, appearance |
|
el puevlo djidió aspera la venida del Mashíah (Nehama) |
|
la ida está en mi mano, la venida no se kuando (Nehama) |
|
la venida de un ninyo trae la alegría en la kaza (Nehama) |
|
vinida buena i klara (Moscona) |
|
por vinidura de mi pie (Moscona) |
|
en vinidura del Mashiah ben David (Moscona) |
|
venidero adj. |
הקרוב, הבא |
the nearest, the next |
|
el mez venidero (Nehama) |
|
la semana venidera (Moscona) |
|
loke es venidero tan akuruto? (Moscona) |
|
i mas les pujava el tsaar de Israel pensando lo vinidero (Moscona) |
|
venir v. |
בא, הגיע; התאים; היה לה מחזור |
to come, to arrive; to suit; to have her period |
|
venir de la kaye (Nehama) |
|
venir de viaje (Nehama) |
|
venir kanso (Nehama) |
|
kien d'ahuera verna en medio la kaye vos meterá (Nehama) |
|
algunas vezes este djénero de ropa ya me viene a la mano (Nehama) |
|
lo ke está akontesiendo estos días no viene a meoyo (Nehama) |
|
lo ke estás kontando ya viene a meoyo (Nehama) |
|
no me vino a tino (Nehama) |
|
échate un nyudo a la rizá (t.) para ke lo ke tienes ke fazer te venga a tino (Nehama) |
|
me viene karo (Nehama) |
|
me viene estranyo (Nehama) |
|
la boda de su fijo le vino a estar mucha pará (t.) (Nehama) |
|
un chiko yerro viene a estar en vezes los ojos de la kara (Nehama) |
|
de suyo no viene la pará (t.) (Nehama) |
|
nada no reushe sino viene la ora del Dio (Nehama) |
|
ya vino la ora del Dio (Nehama) |
|
el aver de la mar le vino bueno (Nehama) |
|
en kavesa grande no viene chapeo chiko (Nehama) |
|
en piedregal no viene a kaminar deskalso (Nehama) |
|
esta yave no viene a este kadenado (Nehama) |
|
este vestido no me viene bueno (Nehama) |
|
faz todo lo ke te viene bueno (Nehama) |
|
las kundurias muevas no me vienen bueno (Nehama) |
|
no viene ke un mansevo kede asentado kuando un aidado esta en pies (Nehama) |
|
sin aguja no viene a kuzir (Nehama) |
|
sin luz no viene a eskrivir (Nehama) |
|
kon la prezente vengo a dizirte (Moscona) |
|
dainda no me vino haber (Moscona) |
|
el vistido no m'esta viniendo (Moscona) |
|
vaya i no venga (Moscona) |
|
de si ke le venga (Moscona) |
|
el dia ke no bari vino el ke no asperi (Moscona) |
|
el kazar i el arrepintir por un kamino los veo vinir (Moscona) |
|
de afuera vino, de ariento te echo (Moscona) |
|
vinir a mujer (Moscona) |
|
i el vino a Agar (Moscona) |
|
venirse v. refl. |
הגיע; טרף חלבון עד שעשהו סמיך |
to arrive; to blend protein until it becomes thick |
|
se vinieron por dos sabatiot i tres moadim (Moscona) |
|
para los moadim penso de vinirme (Moscona) |
|
ya me vino la alma al garon (Moscona) |
|
ventana f. |
חלון, צוהר |
window, skylight |
|
por mankansa de una ventana no se eskurese una kaza (Nehama) |
|
por una ventana manko no se siega la kaza (Moscona) |
|
las dos ventanas de la nariz (Moscona) |
|
ventanera adj. |
המבלה כל זמנה בצפיה מן החלון |
who spends all her time looking out the window |
|
fija ventanera, negra kuzinera (Nehama) |
|
la ninya ventanera desha la kaza sin barrer (Nehama) |
|
ninya ventanera may será buena kompanyera (Nehama) |
|
ventena f. |
מקבץ של עשרים |
a group of twenty |
|
de aki una ventena de dias [...] (Moscona) |
|
una ventena parte (Moscona) |
|
ventoza f. |
כוס רוח, קרני אומן |
cupping |
|
echar ventozas (Moscona) |
|
ventura f. |
מזל, אושר; מציאת בעל |
luck, happiness; finding a husband |
|
kada uno kon su ventura nase (Nehama) |
|
kien no tiene ventura no avría de naser (Nehama) |
|
kien ve i no deprende, de otros depende (Nehama) |
|
los unos nasen kon ventura, los otros kon potra i krevadura (Nehama) |
|
la ventura por kien la perkura (Nehama) |
|
m'embruji en esta ventura (Moscona) |
|
ken kon mazal i ventura, ken kon potra i kevradura (Moscona) |
|
estar a la ventura (Moscona) |
|
la ventura - a ken la prokura (Moscona) |
|
anshugar i kontado te puedo dar, la ventura vatela a bushkar (Moscona) |
|
ver v. |
ראה, הסתכל; בחן, שפט, העריך |
to see, to look; to examine, to judge, to evaluate |
|
al ver parese un santo (Nehama) |
|
al Dio no lo vemos, ma de sifras lo konosemos (Nehama) |
|
kien ve i no deprende no viene de djente (Nehama) |
|
mi ermano no tiene ke ver en mis fechos (Nehama) |
|
vites al azno? -ni preto ni blanko (Nehama) |
|
si me vites burlí, si no me vitesh vo la enfelí (Nehama) |
|
ver bueno de los fijos (Nehama) |
|
ver sin entojos (Nehama) |
|
vites al ombre, demanda por el nombre (Nehama) |
|
ver la luna i tomar bayram (Nehama) |
|
kerer ver kara de amigos (Nehama) |
|
se ve limpieza, se ve blankura! (Nehama) |
|
no mos deshó ver de los ojos (Nehama) |
|
la luna no tiene ke ver en el destino de los ombres (Nehama) |
|
no tiene ke ver una koza kon otra (Nehama) |
|
vitesh no vitesh sale kon una demanda (Nehama) |
|
nunka se arta el ojo por ver la ermozura (Moscona) |
|
manera de ver (Moscona) |
|
ver i dezear (Moscona) |
|
no lo kero ni ver (Moscona) |
|
daki a ver (Moscona) |
|
veremos a ver si es ke tiene razon (Moscona) |
|
veremos! (Moscona) |
|
komo si lo viera (Moscona) |
|
echas vemos, korasones no konosemos (Moscona) |
|
lo ke ves kon el ojo, apuntalo kon el dedo (Moscona) |
|
lo ke veo ago i entero me kago (Moscona) |
|
para verle en este grado mi alma me lo save (Moscona) |
|
deshate ver (Moscona) |
|
ken la su kara via, gran plazer tomava (Moscona) |
|
ver negras i no buenas (Moscona) |
|
verdad f. |
אמת |
truth |
|
de shakás (t.) lo dizi, salió vedrá (Nehama) |
|
de vedrá es o de shakás? (Nehama) |
|
de vedrá estás favlando? (Nehama) |
|
dize ke vino tadre porke no se sentía bueno; la vedrá es ke fizo una paseadika antes de venir (Nehama) |
|
es vedrá ke avrió el djustán, ma parás no me dio (Nehama) |
|
kien dize la vedrá piedre l'amistad (Nehama) |
|
la vedrá va enriva, komo l'azeite (Nehama) |
|
no es vedra (Moscona) |
|
el loko i el chiko avla la vedra (Moscona) |
|
del bovo sale la vedra (Moscona) |
|
la verdad es ke [...] (Moscona) |
|
todas las verdades no se dizen (Moscona) |
|
a la verdad [...] (Moscona) |
|
verdadería f. |
אמת; האמת בלי כחל ושרק |
truth; the truth without any embellishment |
|
varones de verdaderia (Moscona) |
|
verdjel m. |
בוסתן, גינה; גן יפה המרחיב את הלב; אדם המביא שמחה ומצב רוח טוב; אדם קודר ועגמומי |
orchard, garden; a beautiful garden that expands the heart; a person who brings joy and good mood; a gloomy person |
|
aprometer guertas i verdjeles (Moscona) |
|
veréf (t.) adj. |
במשופע, באלכסון |
obliquely, diagonally |
|
mirar al veref (Moscona) |
|
verga f. |
מטה, שבט, שרביט, מקל, מוט, מקל הליכה, מקל להורדת פירות |
staff, scepter, stick, pole, walking stick, fruit-picking stick |
|
asembra vergas para ke t'aharven (Nehama) |
|
en kazal kon perros, kamina kon verga (Nehama) |
|
en kazal sin perros kamina kon verga (Nehama) |
|
favla kon kalmo i ten en mano una buena verga (Nehama) |
|
verga para aharvar las ramas del arvol para akojer el fruto (Nehama) |
|
asembra vergas para ke las yeves (Moscona) |
|
verguensa f. |
בושה, בושת, בושת פנים, חרפה, כלימה, בזיון; ביישנות, צניעות; האברים האינטימיים בגוף |
shame, disgrace; shyness, modesty; the intimate parts of the body |
|
me vinieron en súpeto djente para komer i no tenía nada para darles; para salir de verguensa, indjenyí mani mani guevos kon kezo i una makarronada (Nehama) |
|
komida de kavayeros, verguensa de kuzineros (Nehama) |
|
no es verguensa de ser prove (Nehama) |
|
es verguensa de la djente (Moscona) |
|
verguensa ke te sea (Moscona) |
|
no tiene verguensa en kara (Moscona) |
|
le salieron las verguensas por ahuera (Moscona) |
|
mas vale verguensa en kara ke dolor en el korason (Moscona) |
|
verguensozo adj. |
ביישן, בוש, נכלם, מבוייש; מביש |
shy, embarrassed, ashamed; shameful |
|
un kavzo verguensozo (Moscona) |
|
verifikar v. |
בדק, בחן, ביקר; אימת, וידא |
to check, to examine, to inspect; to verify |
|
se verifika kualmente [...] (Moscona) |
|
vermejo adj. |
חכליל, אדמדם, תולע |
reddish |
|
tinyido en vermejo (Moscona) |
|
vero adj. |
אמיתי, נכון, מקורי, נאמן |
true, original, faithful |
|
un vero djudio (Moscona) |
|
no es vero ke [...] (Moscona) |
|
versado adj. |
בקי, בעל ידע רחב ועמוק במקצועו |
knowledgeable, with broad and deep knowledge in his profession |
|
médiko/avokato muy versado (Nehama) |
|
es muy versado en kestiones de ley (Moscona) |
|
versar (fr.) v. |
הפקיד (כסף); יצק |
to deposit (money); to pour |
|
versar el vino en redomas (Nehama) |
|
tengo de versar una suma emportante (Moscona) |
|
verse v. refl. |
ראה עצמו, נראה, השתקף; התראה |
to see himself, to be seen, to be reflected; to see each other |
|
verse al espejo (Moscona) |
|
no tiene gana de verse asi (Moscona) |
|
versíkolo m. |
פסוק |
verse |
|
un verseto de Koelet (Moscona) |
|
verso (it.) prep. |
אל, לעבר, לקראת, כלפי, לעומת, נגד, בערך |
to, towards, versus, against, approximately |
|
ir verso la ventana (Nehama) |
|
ir verso un amigo (Nehama) |
|
kosta verso los sien frankos (Nehama) |
|
komportarse negro verso sus parientes (Nehama) |
|
no tengo nada verso ti (Nehama) |
|
verso las dos (Moscona) |
|
verso m. |
חרוז (שירה); אחורי הדף |
rhyme (poetry); back of page |
|
los versos de una poezía; los versos de una kantiga (Nehama) |
|
vertedor m. |
שופך |
pouring |
|
vertedor de sangre (Moscona) |
|
verter v. |
שפך, הריק, יצק, הגיר, הערה |
to pour, to empty |
|
ay k'echar i ke verter (Nehama) |
|
verter lagrimas (Moscona) |
|
ir a verter aguas (Moscona) |
|
los rios vierten sus aguas a la mar (Moscona) |
|
verterse v. refl. |
נשפך |
to be spilt |
|
el arroz se vertio (Moscona) |
|
vertuozo adj. |
בעל מידות טובות, איש חיל, בעל יושרה |
a man of good character, a man of valor, a man of integrity |
|
fragua ermoza i vistidos buenos envisian el korason, empero la mujer virtudoza es mas ke todas dos (Moscona) |
|
vesilé (t.) f. |
תירוץ, עילה, תרופה |
excuse, reason, remedy |
|
topar vesilé (t.) para adovar un yerro (Nehama) |
|
el mal ya se fizo; agora se kiere bushkado vesilé (t.) (Nehama) |
|
vestidijo m. |
בגד בלתי מתאים, דוחה |
inappropriate repulsive clothing |
|
aynará (ebr.) le apozento a mi fijo de kuando s'estrenó este vestidijo: kada día k'el Dio da s'alevanta kon una dolor mueva (Nehama) |
|
este vestidijo no s'asenta nunka bueno: le suves el kol (fr.), s'estrecha la espalda; le arrodeas un poko una manga, se faze todo bolsones (Nehama) |
|
vestir v. |
הלביש; נהג ללבוש |
to wear; used to wear |
|
kien de otro viste, en medio la kaye lo desnudan (Nehama) |
|
ni todos visten de la mizma manera, ni todos komen a la mizma savor (Nehama) |
|
vestid a un lenyo i paresera un djentil mansevo (Nehama) |
|
el vistir le toma dos oras enteras (Moscona) |
|
vestirse v. refl. |
התלבש, לבש |
to get dressed, to wear |
|
vestirse a la turka (Nehama) |
|
vestirse a la djudaika (Nehama) |
|
veta f. |
חוט תפירה; עורק במכרה |
sewing thread; vein in a mine |
|
veta preta; veta blanka (Nehama) |
|
veta preta (Moscona) |
|
vetas embrujadas (Moscona) |
|
kitar las vetas (Moscona) |
|
veta de oro (Moscona) |
|
vez f. |
פעם |
time |
|
dos vezes amezura, una vez korta (Nehama) |
|
lo tengo visto una vez o dos (Nehama) |
|
meldar un livro dos vezes (Nehama) |
|
te lo enkomendí sien vezes/ya es la de sien vezes ke te lo enkomendo (Nehama) |
|
una vez puta, fiel nunka (Nehama) |
|
a las vezes el mal viene por bien (Moscona) |
|
de vezes ke vengo yeno - so bueno (Moscona) |
|
una vez se muere la persona (Moscona) |
|
vezindado m. |
שכונה, סביבה; יחסי שכנות; השכנים |
neighborhood, environment; neighborly relations; neighbors |
|
tener buen vizindado es muncho ke dizir (Moscona) |
|
vezino m. |
שכן |
neighbor |
|
a mi vezino le incho el fuzo, a mi me keda el uzo (Nehama) |
|
buen vezino vale mas k'ermano i sovrino (Nehama) |
|
de buen vezino s'ambeza/de buen vezino buen dotrino (Nehama) |
|
del Dio i del vezino no se puede eskonder (Nehama) |
|
la purga le fizo dos vezes (Nehama) |
|
mi vezino tenga bien i yo también (Nehama) |
|
serra tu puerta i alava tu vezino (Nehama) |
|
tomar una melezina en dos vezes (Nehama) |
|
vezino malo, afuera! (Nehama) |
|
mas vale un buen vizino ke ermano i primo (Moscona) |
|
por mil godra ke sea la gaina tiene menester de su vizina (Moscona) |
|
la agua de mi vizina es milizina (Moscona) |
|
el Dio mos guadre de vizino malo i de aire de burako (Moscona) |
|
vezir (t.) m. |
וזיר, שר |
vizier, minister |
|
oy vezir, manyana rezil (Nehama) |
|
kita al rey, mete al vizir (Moscona) |
|
vía f. |
דרך, מסילה; כיוון |
road, track; direction |
|
la vía está serrada (Nehama) |
|
la vía de Atena (Nehama) |
|
vía prep. |
דרך, באמצעות |
through, by means of |
|
embiar regalo vía de mesadjero (Nehama) |
|
ir de Salonik a Paris vía Roma (Nehama) |
|
se espede ropa en los kazales vía la sivdad vezina (Nehama) |
|
viajar v. |
נסע, הפליג |
to travel, to sail |
|
viajar por mar (Nehama) |
|
viajar por tierra (Nehama) |
|
viajar kon treno (Nehama) |
|
viajar kon otó (Nehama) |
|
viajar kon karrosa (Nehama) |
|
viajar kon avión (Nehama) |
|
viajar kon tren (Moscona) |
|
viaje m. |
נסיעה, מסע, טיול |
travel, journey, trip |
|
venir/atornar de viaje (Nehama) |
|
vianda f. |
שומן נוזלי; מרק סמיך; צידה, דברי אוכל |
liquid fat; thick soup; provisions, food items |
|
vianda para la karrera (Moscona) |
|
vibrante adj. |
רועד, רוטט; מרגש |
trembling, vibrating; exciting |
|
un diskorso vibrante (Moscona) |
|
vibratorio adj. |
רוטט |
vibrating |
|
movimiento vibratorio (Moscona) |
|
vid f. |
גפן |
vine |
|
beato el ombre ke tiene su vid i su figero (Nehama) |
|
tu mujer komo vid fruchiguoza en arinkones de tu kaza, tus ijos komo ramos de olivares derredor de tu meza (Moscona) |
|
vida f. |
חיים, קיום |
life, existence |
|
este buen ombre aze vida kon todos (Nehama) |
|
kien da su bien en vida merese apedreado (Nehama) |
|
fazer bueno mientres la vida (Nehama) |
|
traedme a komer por vida vuestra (Nehama) |
|
dar la mala vida (Moscona) |
|
darse a la vida (Moscona) |
|
salir kon la vida (Moscona) |
|
tornarse a la vida (Moscona) |
|
ken da sus bienes en vida, merese apiedregado (Moscona) |
|
por mi vida buena! (Moscona) |
|
la vida es un biskocho, ken se lo kome krudo, ken kocho (Moscona) |
|
vida de kelavim (Moscona) |
|
vidar (t.) v. |
הבריג; תפס בבורג |
to screw; to screw together |
|
vida tu boka de avlar entre los ke no gustan por oyerte (Moscona) |
|
videlo (port./ it.) m. |
עור עגל מעובד דק וגמיש |
thin and supple processed calfskin |
|
guantes de videlo (Nehama) |
|
vidija f. |
קווצת שער |
a lock of hair |
|
mi kavesa se incho de rusio i mis vidijas de gotas de noche (Moscona) |
|
vidjud/vidjut (t.) m. |
גוף האדם; מצב גופני |
the human body; physical condition |
|
ya me se tomo el vidjut de lazdrar (Moscona) |
|
este vidjut no es de fierro (Moscona) |
|
vidro m. |
זכוכית, זגוגית |
glass |
|
si el vidro da al fierro, guay del vidro, i si el fierro da al vidro, guay del vidro (Nehama) |
|
el vidro se arrompio (Moscona) |
|
pasar vidros (Moscona) |
|
el ke tiene tejado de vidro ke no eche piedras and'el vizino (Moscona) |
|
viejo m. & adj. |
זקן, בא בימים; ישן, ישן נושן, עתיק; בלה, משומש |
old, out of date; ancient; worn, used |
|
daínda uza a vestir a la vieja (Nehama) |
|
kada uno kon su gana i la vieja kon su érrema tayarina (Nehama) |
|
kuando la vieja demandó karne no degoyaron los karneseros (Nehama) |
|
la vieja no se kiería muerir por mas ver i mas oír (Nehama) |
|
la ropa vieja al eskidjí (Nehama) |
|
lo ke m'estas kontando ya es viejo (Nehama) |
|
ni vieja sin pedo ni boda sin pandero (Nehama) |
|
un ombre viejo; una mujer vieja (Nehama) |
|
un vestido viejo (Nehama) |
|
una siya vieja (Nehama) |
|
el viejo tura porke se kura (Nehama) |
|
viejo en kama entrompieso de kaza (Nehama) |
|
viejo onrado, ten tu kavod (ebr.) en tu mano (Nehama) |
|
el chapeo le esta viejo aviejentado (Moscona) |
|
ni al viejo dize alevantar ni al chiko echar (Moscona) |
|
si no tienes viejo en kaza - merkatelo (Moscona) |
|
del viejo el konsejo (Moscona) |
|
si keres ser viejo onrado, tiente el kavod en tu mano (Moscona) |
|
lo ke la vieja keria en su es.huenyo lo via (Moscona) |
|
kuando la vieja se kere alegrar, se akodra de su anshugar (Moscona) |
|
vienikua (it.) f. |
חן, חנניות, קסם יופי |
grace, charm, beauty charm |
|
esta ninya tiene mucho vienikua (Nehama) |
|
viento m. |
רוח |
wind |
|
i aze salir el viento de sus siyeros (Moscona) |
|
vientrada/ventrada f. |
תכולת הבטן; מקבץ הגורים שממליטה חיה בהמלטה אחת |
the contents of the stomach; the group of young that an animal gives birth to in one litter |
|
el gato kitó sinko en una vientrada (Nehama) |
|
vientre f. |
בטן, כרס |
stomach, belly |
|
lo ke es bueno para la vientre no es bueno para el diente (Nehama) |
|
i ek milisios en su vientre (Moscona) |
|
vierme m. |
תולעת, רימה |
worm, maggot |
|
en murir el ombre vierme su parte i sus entranyas eredan guzano (Moscona) |
|
viernes m. |
יום שישי |
Friday |
|
los empiegados no tienen viernes (Nehama) |
|
oy es viernes, petikas kayentes, marna kon la pala, sino kon los dientes (Nehama) |
|
vigor m. |
כוח, תוקף |
power, force |
|
en la vigor de la mansevez (Moscona) |
|
la ley entro en vigor (Moscona) |
|
viguela f. |
וִיאוּאֵילָה (גיטרה עתיקה) |
viguela (ancient guitar) |
|
viguela i arpa asavorean el oyer i mas ke eyas avlas ermozas (Moscona) |
|
vijita f. |
ביקור |
visit |
|
vijita sin sol no es de korasón (Nehama) |
|
las vijitas se hueron tempraniko (Nehama) |
|
azer vijita (Moscona) |
|
en el tiempo de su vijitasion se deperderan (Moscona) |
|
vijitar v. |
ביקר |
to visit |
|
vijitar parientes/sovrinos/amigos (Nehama) |
|
el Dio lo krio i no lo vijito (Moscona) |
|
vijitar al hazino es kon tres kozoas, kon la alma, kon el kuerpo, i kon la moneda (Moscona) |
|
yo keria ser vizino de mi madre para vijitarla manyana i tadre (Moscona) |
|
víktima f. |
קרבן |
victim |
|
viktima de la sensia (Moscona) |
|
azerse viktima (Moscona) |
|
viktoriozo adj. |
מנצח, עטור נצחון |
victorious, crowned with victory |
|
sukseso viktoriozo (Moscona) |
|
vinagre m. |
חומץ |
vinegar |
|
vinagre de baldes es dulse (Nehama) |
|
vinagre dulse no ay (Nehama) |
|
delantre de mi vino no vendas vinagre (Nehama) |
|
vinagre huerte a su atuendo faze danyo (Nehama) |
|
el ke bendisho a l'azeite bendizerá al vinagre (Nehama) |
|
viniko m. |
יין דל אלכוהול |
low-alcohol wine |
|
kon los mezedikos, el viniko te se va de suyo (Nehama) |
|
te tomó l'amistad kon el viniko (Nehama) |
|
vino m. |
יין |
wine |
|
el vino piedre el tino (Nehama) |
|
el vino kita ahuera lo ke ay adientro (Nehama) |
|
el vino faze kantar (Nehama) |
|
buen vino no kiere pregonero (Nehama) |
|
apregonar vino i vender vinagre (Nehama) |
|
las grasias por el vino van a kien lo eche i no a kien lo page (Nehama) |
|
beve el vino sin pezo asta salir de el sezo, asta komer karne i kezo, asta esto es el bever (Moscona) |
|
el vino i al vizir lo aze rizil (Moscona) |
|
karear vino i bever agua (Moscona) |
|
el vino esta repozado solo en la bota (Moscona) |
|
vinya f. |
גפן, כרם |
vine, vineyard |
|
dos dulumes de vinya (Moscona) |
|
por mi vinya! (Moscona) |
|
vinyadero m. |
יינן, יצרן יין |
winemaker |
|
el vinyadero echa agua kita dinero (Moscona) |
|
violar v. |
הפר (חוק), עבר על; אנס |
to violate (a law), to transgress; to rape |
|
violar la Ley (Nehama) |
|
violar un reglamento (Nehama) |
|
violar los órdenes superiores (Nehama) |
|
violar la palavra (Moscona) |
|
violín/violino/violina m./f. |
כינור |
violin |
|
no kamina el violi (Nehama) |
|
vira (t.) f. |
מאמץ עילאי |
supreme effort |
|
vira va tomando (Moscona) |
|
vira adv. |
בלי הפוגה |
without a break |
|
vira va avlando bavajadas (Moscona) |
|
virané (t.) f. |
חורבה, עיי הריסות, חורבן |
ruin, ruins, devastation |
|
la kaza esta una virane (Moscona) |
|
virguela/viruela f. |
אבעבועות רוח, אבעבועות שחורות (מחלה), עגבת |
chickenpox, smallpox (disease), syphilis |
|
no yames a tu ija ermoza fista ke no kita virguela (Moscona) |
|
visio (1) m. |
עונג, תענוג, סיפוק |
pleasure, enjoyment, satisfaction |
|
tomar visio a pasearse/a viajar/a estar entre djente (Nehama) |
|
fulaniko no siente (mas) ke keshas i gritos de su mujer; ya lo tomó a visio (Nehama) |
|
el bever es un visio (Moscona) |
|
visio (2) m. |
חיסרון, פגם, עיוות; פגם מוסרי, מידה רעה |
shortcoming, defect, distortion; moral defect, bad quality |
|
el visio del djugo yeva a la rovina (Nehama) |
|
korer detrás de mujeres/bever sin mezura son visios dezastrozos para la salud (Nehama) |
|
visiozo (1) adj. |
מענג, עליז |
delightful, cheerful |
|
visiozo de vista (Moscona) |
|
vista f. |
ראיה, ראות, חוש הראיה; מראה, נוף; תחזית, פרספקטיבה; דעה, השקפה; ארון זכוכית; החלק הנראה לעין |
sight, visibility, sense of sight; appearance, view; outlook, perspective; opinion, view; glass case; the visible part |
|
traeme una kopa de agua! –de vista!(Moscona) |
|
de vista ke entro ... (Moscona) |
|
de esta ventana se tiene una buena vista (Nehama) |
|
desveloparse a vista de ojo (Nehama) |
|
la fachata (it.) de este palasio tiene una ermoza vista (Nehama) |
|
la mucha klaridad aharva la vista (Nehama) |
|
londje de vista, londje de korasón (Nehama) |
|
no estar de las mizmas vistas kon un otro sovre una kuestión (Nehama) |
|
tener koza en vista (Nehama) |
|
tener vista sovre la mar/tener vista sovre la muntanya/tener vista sovre un verdjel (Nehama) |
|
tener vistas sovre una persona/sovre una koza (Nehama) |
|
vista tiene ke un tapet por el kual te demandavan sien te lo deshen a la fin por sinko, (Nehama) |
|
vista tiene ke un haspiziko de enbasho a un barragán (Nehama) |
|
non mi alma, non mi vista (Moscona) |
|
se kitaron las vistas (Moscona) |
|
kuzir en lo aliskuro es kitarse las vistas (Moscona) |
|
pedrer de la vista (Moscona) |
|
ermoza vista (Moscona) |
|
tiene buena vista (Moscona) |
|
malo de vista, feo de forma (Moscona) |
|
ermoza vista veamos (Moscona) |
|
visto adj. |
שראוהו, נחשב כ- |
who was seen, considered as |
|
ya es visto ke, en paga del bien ke farás toparás mal (Nehama) |
|
visto ke no lavorates, no ternas paga (Nehama) |
|
vizaví (fr.) adv. |
מנגד, ממול, פנים אל פנים, לעומת |
face to face |
|
vizaví de mi kaza (Nehama) |
|
poko le tengo pagado vizaví de todo el bien ke me tiene fecho (Nehama) |
|
vizavi de mi kaza (Moscona) |
|
vizión f. |
ראיה; חזיון, חזות; הזיה, חזיון תעתועים, סיוט, חזיון שוא, התגלות; נקודת מבט |
vision; apparition; hallucination, mirage, nightmare, false vision, revelation; point of view |
|
tener viziones espantozas (Nehama) |
|
vizón m. |
חורפן (ב''ח), מינק |
mink |
|
manto/palto de vizón (Nehama) |
|
volum/vulume/volumen m. |
נפח; כרך (של ספר) |
volume; volume (of a book) |
|
el oro peza mucho i tiene poko volum (Nehama) |
|
vos pron. |
אתם/אתן; אתה/את בפניה של נימוס רב |
'you' in a very polite address |
|
vos savesh (Moscona) |
|
vos pron. |
אותכם/אתכן;לכם/לכן; פניה ליחיד/יחידה בנימוס רב |
'you; to you/for you' in a very polite address |
|
a vos es (Moscona) |
|
voto m. |
הצבעה, קול בהצבעה |
voting, a vote |
|
fue eskojido kon sien votos de mayoria (Moscona) |
|
ya adv. |
כבר |
already |
|
el tiempo ya trokó (Nehama) |
|
era prove, ma ya se enrikesió (Nehama) |
|
manyana ya viene (Nehama) |
|
ya es kon amargura ke vengo a kesharme (Nehama) |
|
ya es ora ke venga (Nehama) |
|
ya se fizo de noche i no eskapimos lo ke teníamos ke fazer (Nehama) |
|
ya se ve klaro (Nehama) |
|
ya se ve lo ke vale (Nehama) |
|
ya te lo dishe mas de una vez (Nehama) |
|
ya va venir la ora onde va pueder favlar klaro (Nehama) |
|
ya vino i ya se hue (Nehama) |
|
si ya lo dates no lo demandes atrás (Nehama) |
|
si ya savías ke es negra persona para ke tuvites ke fazer kon el (Nehama) |
|
ya ke lo demandas te akontentaré (Nehama) |
|
ya se muere ke le envite a komer (Nehama) |
|
ya lo vidi (Moscona) |
|
ya se lo dishi (Moscona) |
|
ya no lo kere (Moscona) |
|
ya! interj. |
בוודאי!, בהחלט! |
certainly!, definitely! |
|
te lavates las manos? -ya! (Nehama) |
|
yaga f. |
פצע, חבּוּרה, נגע, כיב, מורסה, אבעבועה; גלד |
wound, bruise, lesion, ulcer, abscess, boil; scab |
|
el Dio de la yaga kon la melezina (Nehama) |
|
el Dio da la yaga, da i la milizina (Moscona) |
|
yagada f. |
נזק; פגיעה |
damage; injury |
|
negra yagada me yago (Moscona) |
|
yaganá (t.) |
משמנת; בהשאלה: דבר שמן/ מוכתם בשמן |
grease; metaphorically: something oily/stained with oil |
|
el vistido esta yagana (Moscona) |
|
el arroz esta yagana (Moscona) |
|
yagar v. |
פצע |
wound |
|
kon esta balta siega ya me yagi las manos (Moscona) |
|
lo yagaron bueno? (Moscona) |
|
yaglí (t.) adj. |
בעל משמנים, דשן; שומני, מכיל הרבה שמן |
lubricating, fattening; oily, contains a lot of oil |
|
la kuzina turka es mucho yaglía (Nehama) |
|
mi tia giza muy yagli (Moscona) |
|
yagum (t.) m. |
כד |
jug |
|
un yagum de agua; un yagum de leche (Nehama) |
|
yagur (1) (bulg.) m. |
יוגורט |
yogurt |
|
ken se kema en la chorba, asupla el yigurt (Moscona) |
|
yahid (ebr.) m. |
יחיד, אחד ממתפללי ביהכ''נ; חבר בארגון קהילתי/חברתי |
individual, one of the worshippers of a synagogue; member of a community/social organization |
|
yahid de keilá/ de yeshivá (Nehama) |
|
yaká (t.) f. |
צוארון, דש |
collar, fly |
|
embatakarse asta las yakas (Moscona) |
|
no m'esta deshando la yaka (Moscona) |
|
yakishear (t.) v. |
התאים, הלם |
to match, to fit |
|
este vestido no te akishea (Nehama) |
|
no akishea para ti ke digas palavras feas (Nehama) |
|
no akishean una koza kon otra (Nehama) |
|
el mismo peinado no yakishea a todos (Nehama) |
|
el uzo de fumar no yakishea para una ninya (Nehama) |
|
este vestido no te yakishea (Nehama) |
|
la pará yakishea al ke la save emplear (Nehama) |
|
no yakishea para ti ni para tus parientes ke vayas arrastando por los kafés (Nehama) |
|
esta kolor no me yakishea (Moscona) |
|
estas palavras no yakishean para un prezidente (Moscona) |
|
yakshiklí (t.) adj. |
מיומן, זריז, כשרוני |
skilled, agile, talented |
|
es muy yakshikli, todo le viene de la mano (Moscona) |
|
yamado m. |
מוזמן, קרוא; בעל הכינוי ... |
invited, called; nicknamed ... |
|
el yamado Avram (Nehama) |
|
el yamado N. (Moscona) |
|
yamadura f. |
כנוי, שם; הזמנה, פעולת הזמנה; מקרא |
nickname, name; invitation, act of invitation; legend |
|
i en el seten dia yamadura santa avra a vozotros (Moscona) |
|
yamar v. |
קרא, קרא ל-, זימן, הזמין; נתן שם, קרא שם, כינה |
to call, to summon, to invite; to name, to nickname |
|
ke no me yamen mas por mi nombre si no mantengo palavra (Nehama) |
|
yamalo a tu ermano (Moscona) |
|
yamarse v. refl. |
נקרא |
to be called |
|
komo se yama? (Nehama) |
|
komo te yamas? (Moscona) |
|
komo se yama en fransez? (Moscona) |
|
yan (t.) m. |
צד |
party |
|
echar los koches al yan (Moscona) |
|
la boka al yan (Moscona) |
|
se metio la fes al yan (Moscona) |
|
yaneza f. |
שטיחות; כנות |
flatness; honesty |
|
persona de una yaneza ekstraordinaria (Moscona) |
|
yano adj. |
שטוח, חלק; כן - תוכו כברו, נעים הליכות, פשוט |
flat, smooth; sincere, pleasant, simple |
|
morar a pie yano (Nehama) |
|
terreno yano (Nehama) |
|
persona yana (Moscona) |
|
los chinis yanos (Moscona) |
|
yará (t.) f. |
פצע, כיב, חבּוּרה, מורסה |
wound, ulcer, bruise, abscess |
|
avrir la yará; serrar la yará; kurar la yará. (Nehama) |
|
al ke no esta ambezado a yevar bragas, las kosturas le azen yaras (Moscona) |
|
yardán (t.) m. |
ענק, רביד, מחרוזת, שרשרת |
necklace |
|
vender un yadrán para fazer un kandelar (Nehama) |
|
yadrán de perlas; yadrán de dukados; yadrán de ambaras; yadrán de oro (Nehama) |
|
yasak (t.) m. |
איסור, עיכוב, איסור מעבר |
prohibition, delay, prohibition of passage |
|
es yasak de pasar (Moscona) |
|
yasemí (gr.) adj. |
נקי, מבהיק בלובנו |
clean, shiny |
|
la ropa se fizo yasemí (Nehama) |
|
yashadear (t.) v. |
חי בנעימות, עשה חיים |
to live comfortably, to make a life. |
|
komo esta Haim? - yashadeando (Moscona) |
|
yaspus i kara boyá! (t.) interj. |
הכל התחרבן! |
everything went to shit! |
|
todo se izo yaspus i kara boya (Moscona) |
|
yatak (1) (t.) m. |
מיטה, מצעים |
bed, bedding |
|
todo lo ke ay en la kamareta es un yatak kon dos siyas (Moscona) |
|
yatak (2) (t.) m. |
נותן מחסה (לעבריין וכו'), סוחר ברכוש גנוב |
shelterer, dealer in stolen property |
|
oy vimos pasar al matador kon sus dos yatakes (Moscona) |
|
yave f. |
מפתח |
key |
|
echar kon yave (Moscona) |
|
echar siete yaves (Moscona) |
|
yazer v. |
שכב, ישן; נח/שכן בקבר; רבץ |
to lay down, to sleep; to rest/lie in the grave |
|
en tu andar por la karrera i en tu yazer i en tu alevantar (Moscona) |
|
yazidura f. |
משכב, מצע; שכיבה, נטיה לשכב |
bed; lying down, inclination to lie down |
|
no des tu yazida (Moscona) |
|
yazik! (t.) interj. |
כמה חבל! |
what a shame! |
|
yazik ke tanto penimos (Moscona) |
|
yazik por las paras (Moscona) |
|
Ay yazik! (Moscona) |
|
yedjelik (t.) m. |
כתונת לילה, חלוק בית |
nightgown, bathrobe |
|
le trusho yedjelik ke se trokara (Moscona) |
|
yegar v. |
הגיע, קרב; זכה ל-, הגיע ל- |
to arrive, to approach; to reach |
|
yego a ver muncho bueno (Moscona) |
|
no djuzges a tu kompanyero si no yegas a su lugar (Moscona) |
|
yelada f. |
תקופת הקור הגדול |
the great cold period |
|
el Dio da la yelada asegún la muntanya (Nehama) |
|
anoche dio la yelada, todo esta en buzes (Moscona) |
|
echar yeladas (Moscona) |
|
loke avia de echarle akeya yelada, de esto no ganates nada (Moscona) |
|
se va i se va, la yelada lo detiene (Moscona) |
|
yelado adj. |
קר, קריר, צונן; קפוא; עקר; מצונן |
cold, cool, chilly; frozen; barren; chilled |
|
los platos gizados kon azeite se komen yelados (Nehama) |
|
mi marido esta un poko yelado (Moscona) |
|
este espozorio parese ke no va salir alegra, el novio esta yelado (Moscona) |
|
oy esta yelado (Moscona) |
|
yelar v. |
קרר, צינן; התקרר (מזג האוויר) |
to cool, to cool down; to cool down (the weather) |
|
no deshes yelar el kavé, tómalo kayente (Nehama) |
|
la tadrada yeló mucho (Nehama) |
|
yelarse v. refl. |
התקרר, הצטנן; נקרש; איבד את ההתלהבות והחשק, התקרר רגשית |
to cool down, to become cold; to froze; to lose enthusiasm and desire, to become emotionally cold |
|
me esto yelando (Moscona) |
|
la agua ya se yelo (Moscona) |
|
eran buenos amigos ma se yelaron (Moscona) |
|
yelor m. |
קור, צינה; התקררות; צינון יחסים |
cold, chill; cooling; cooling of relations |
|
yelor entre ermanos tura poko (Nehama) |
|
oy el yelor esta grande (Moscona) |
|
apanyo un buen de yelor ke lo echo en kama (Moscona) |
|
el aksento enderechava la yelor de las palavras (Moscona) |
|
me entro yelor en el korason (Moscona) |
|
yema f. |
חלמון; לובן העין |
yolk; white of the eye |
|
los guevos de mi vezina tienen dos yemas (Nehama) |
|
el guevo de la vizina tiene dos yemas (Moscona) |
|
la yema del ojo siedro la tengo enflamada (Moscona) |
|
yemish (t.) m. |
פרי |
fruit |
|
muncho yemish en filise (Moscona) |
|
yené (t.) prep. |
למרות זאת, אף על פי כן, למרות ש-, על אף; שוב |
nevertheless, even though, despite; again |
|
esta faziendo luvia, yiné (t.) salió (Nehama) |
|
yiné (t.) k'está hazino, se hue al fecho (Nehama) |
|
ya lo echí kon palos, yiné (t.) vino (Nehama) |
|
yo sino yo para mi, kien para mi? (Nehama) |
|
yo k'esté kayente i ke se ría la djente (Nehama) |
|
yine ampesaron a travar (Moscona) |
|
yeno adj. |
מלא, גדוש |
full, overflowing |
|
yeno de paras (Moscona) |
|
yeno de alegria (Moscona) |
|
yenso m. |
אריג, בד פשתן, ארג כותנה; אריג דק (בטיסט); כתונת תחתונה לנשים |
woven fabric, linen fabric, cotton fabric; thin fabric (batiste); women's undershirt |
|
el tiempo kura al yenso (Nehama) |
|
yerno m. |
חתן |
son-in-law |
|
amistad de yerno, sol d'invierno (Nehama) |
|
yerno - komo el sol del invierno (Moscona) |
|
yerrado adj. & adv. |
שגוי, מוטעה, משובש; בצורה מוטעית |
wrong, misguided, distorted; erroneously |
|
adereso yerrado (Moscona) |
|
mujer yerrada (Moscona) |
|
azerse el konto yerrado (Moscona) |
|
yerrar v. |
הטעה |
to mislead |
|
mucho favlar, mucho yerrar (Nehama) |
|
yerrarse v. refl. |
טעה, שגה, תעה |
to make a mistake, to err, to go astray |
|
nada de kuriozo, la persona se puede yerrar (Moscona) |
|
ken darsa a su mujer no se yerra (Moscona) |
|
yerravle adj. |
מועד לטעות, מועד לחטא |
prone to make a mistake, prone to sin |
|
el haham tambien es yerravle (Moscona) |
|
yerro (1) m. |
שגיאה, טעות, משגה, שיבוש |
error, mistake, disruption |
|
este elevo le kita yerros al maestro (Nehama) |
|
yerro de mediko la tierra lo kovija (Nehama) |
|
yerro de pendola (Moscona) |
|
yerro de medko, la tierra lo kuvija (Moscona) |
|
azer yerros (Moscona) |
|
tener yerro (Moscona) |
|
yerva f. |
עשב, דשא; טחב |
grass; moss |
|
yerva mala krese presto (Nehama) |
|
aspera azno a la yerva mueva (Moscona) |
|
yeshivá (ebr.) f. |
ישיבה (מקום לימוד); ישיבה, הסבה |
yeshiva (rabbinical college); sitting |
|
yo no vo a la kavané, tu no vienes a la yeshivá (ebr.), komo mos puedemos enkontrar? (Nehama) |
|
yesurim (ebr.) m. pl. |
סבל, ייסורים |
suffering, agony |
|
komo se va 'zer kon el yesurim del'agua (Moscona) |
|
yetser ara (ebr.) cf. yeser arah |
|
|
|
lo aferro el yetser ara (Moscona) |
|
yevadijo m. |
ניהול (עסק), התיחסות (לזולת) |
management (business), consideration (for others) |
|
el buen yevadijo asegura la reushida (Nehama) |
|
yevador m. |
מוביל, איש תובלה, סבל |
carrier, transporter, porter |
|
yevador de mal (Moscona) |
|
yevar/yevarse v./v. refl. |
לקח, נטל, נשא, הביא; ''סחב'', גנב, גזל; הוביל, הוליך, נהג, העביר; נשא; לבש; הכיל; סבל, התיסר |
to take, to carry, to bring; to steal, to rob; to lead, to drive, to convey; to wear; to contain; to suffer |
|
el aire se yevó la kolada (Nehama) |
|
flako i atemado komo es, ya se lo yeva el aire (Nehama) |
|
kien se kema, debasho lo yeva (Nehama) |
|
este atuendo yeva un litro (Nehama) |
|
el ambar del vapor yeva mucha ropa (Nehama) |
|
el bolsero me yevó el djustán (Nehama) |
|
tiene yevado mucho mal en su vida (Nehama) |
|
mal yevando bien esperando (Nehama) |
|
desfiate de este benadam; es kapache de se yevar al sol al bel mediodía (Nehama) |
|
se lo yevaron los ladrones (Nehama) |
|
yevar a pasear una kriatura (Nehama) |
|
yevar karrosa (Nehama) |
|
yevar palto (Nehama) |
|
yevar una karga (Nehama) |
|
yeva este tipsi al orno (Moscona) |
|
yevadlo ke se kamine (Moscona) |
|
me esta paresiendo ke la vas a yevar (Moscona) |
|
esta yevando lo ke no yevo Par'o (Moscona) |
|
yevar mal kon okas (Moscona) |
|
yevar mil okas de mal (Moscona) |
|
el sapatero yeva el sapato roto (Moscona) |
|
ya son dos anyos ke yevo este kalsado sin darlo a adovar (Moscona) |
|
ya me yevaron bivo (Moscona) |
|
lo kontado se lo yeva el gato (Moscona) |
|
yeva el ombre mas ke el fierro (Moscona) |
|
yevando mal asperando yesurim (Moscona) |
|
yibí (t.) adj. & adv. |
כמו, דומה ל-, כ-; בלי להתלונן, בלי לערער |
like, similar to, as; without complaining |
|
gozar de la vida bey yibí/pashá yibí (t.) (Nehama) |
|
yikilear (t.) v. |
הרס, החריב; התמוטט |
to destroy, to ruin; to collapse |
|
es pekado de yikilear una kaza (Moscona) |
|
yimushadear (t.) v. |
ריכך, התרכך |
to soften |
|
el pan metido al bafo se yimushadea (Moscona) |
|
el frio ya yimushadeo un poko (Moscona) |
|
yimushak (t.) adj. |
רך |
soft |
|
el kadife es yimushak (Moscona) |
|
yimushaklik (t.) m. |
רכות |
softness |
|
la fruta es yimushaklik (Moscona) |
|
yitishtirear (t.) v. |
סיפק |
to provide |
|
es muy kazero, el dia entero esta yitishtireando de muncho i bueno (Moscona) |
|
yoldjí/yuldjí (t.) m. |
נוסע |
passenger |
|
al yoldjí (t.) avréle el kamino (Nehama) |
|
yorado adj. |
שניתן בבכי, בלי רצון, בעל כרחו |
given in tears, unwillingly, against one's will |
|
komer yorado/ayudo yorado (Nehama) |
|
son paras yoradas (Moscona) |
|
yorador adj. |
בכיין, מקונן |
weeping, lamenting |
|
bivan los yoradores, ke los riidores son pokos (Moscona) |
|
yorar v. |
בכה |
to cry |
|
kien te kiere bien te faze yorar, kien te kiere mal te faze reir (Nehama) |
|
las kriaturas yoran kuando tienen una dolor (Nehama) |
|
yorar a un muerto (Nehama) |
|
de los sielos lo yoraron (Nehama) |
|
akel es de yorar ke tuvo mucho bien i vino en mal (Nehama) |
|
yorándolo ke no kumió marrochino (Nehama) |
|
kuando no tenemos por kien yorar fazemos guayas por Vianello ke se murió mansevo (Nehama) |
|
kuando yoran las bivdas yoran los kazados (Nehama) |
|
si no yora la kriatura no le dan la leche (Nehama) |
|
la mansevéz bailó, kurrió oras enteras, todos estavan muertos kansos i fabrentos: el pan, el kaniyé la yoraron (Nehama) |
|
este fecho kamina yora yorando (Nehama) |
|
los unos la gozan, los otros la yoran (Nehama) |
|
no me yores prove, yorame solo (Moscona) |
|
ay ke yorar para mamar (Moscona) |
|
el ke se akavido, su madre no yoro (Moscona) |
|
no tenia a ken yorar, yora al rey ke no tiene padre (Moscona) |
|
yorar la eha (Moscona) |
|
yoro m. |
בכי, נהי, הי |
cry |
|
en la tadre keda el yoro i en la manyana viene el kantar (Moscona) |
|
yovenearse (t.) v. refl. |
חש בטחון עצמי, סמך על עצמו/על כוחו; סמך ידו על |
to feel self-confident, to rely on oneself/one's strength; to lean on one's hand |
|
primero el Dio, yo me yovenéo (t.) en mi de pueder enkaminar este fecho (Nehama) |
|
yoya (t.) adv. |
כביכול, כאילו |
as if |
|
no vino al randevú, yoya porke estava hazino (Nehama) |
|
yoynum (t.) m. |
חשק |
desire |
|
ya se le izo el yoynum (Moscona) |
|
yozanía f. |
רגלי ההר |
the foot of the mountain |
|
i se pararon en yozania del monte (Moscona) |
|
yuch (t.) adj. |
קשה, מייגע, מצער |
difficult, tedious, regrettable |
|
es yuch (t.) de suvir una eskalera empepinada (Nehama) |
|
para uno ke no esta alisheado, esto es muy yuch (Moscona) |
|
yuch (t.) adv. |
בקושי |
barely |
|
lo negro eskrito se melda yuch (t.) (Nehama) |
|
agora yuch te puedes arepintir (Moscona) |
|
yuchulurme? (t.) interj. |
היתכן?? |
is it possible?? |
|
Yuchulurme (t.) ke una mujer sea primo ministro de un Estado? (Nehama) |
|
yuchulurme (t.) la van a entender a la fin ke la pará no es todo en este mundo? (Nehama) |
|
yuchulurme (t.) ganó la rifa ke va a pagar todas las devdas? (Nehama) |
|
yudjilé (t.) adv. |
בקושי, במאמצים גדולים |
with difficulty, with great effort |
|
yudjilé este Pesah mos topimos todos los miembros de la famiya en una (Nehama) |
|
yudjilé ya vino el día de la boda (Nehama) |
|
yudjilé, kon mil penas aferrimos al ladrôn, ma mos se fuyó de las manos (Nehama) |
|
este manseviko estava arrastando por los kafés; yudjilé le topimos un lugar; ma del primer día se peleó kon todos i lo metieron a la kaye (Nehama) |
|
yugo m. |
עול (על צואר בהמה), עבדות; חריצות, להיטות |
yoke (on the neck of an animal), slavery; diligence, eagerness |
|
los bueyes ke lavoran en los kampos o ke travan las arabas, a la vieja, yevan el yugo al kueyo (Nehama) |
|
tiene muncho yugo (Moscona) |
|
kevra yugo de sovre nuestro servez (Moscona) |
|
yullé yullé (t.) adv. |
בקלות רבה, בלי מאמצים |
very easily, without effort |
|
yulle yulle me dió todo lo ke le demandí (Nehama) |
|
yunduluk (t.) m. |
שכר יום |
daily wage |
|
ya kitimos el yunduluk (Moscona) |
|
yurídiko adj. |
משפטי, חוקי, יורידי |
legal |
|
de punta de vista yuridiko (Moscona) |
|
yuse- por yuse |
ליתר זהירות |
as a precaution |
|
no ay perros en este kazal, ma por yuse toma verga en mano (Nehama) |
|
yuvá (t.) f. |
קן |
nest |
|
en las yuvas no ay pasharos de olganyo (Moscona) |
|
yuvarlanear (t.) v. |
ליפף |
to twist around |
|
despues de esto se yuvarlanean en arina (Moscona) |
|
zahró adj. |
חמוּר, גרוע |
severe, bad |
|
la tovaja ke merkates esta pinta ve zahro (Moscona) |
|
komo esta avram? - pinta ve zahro (Moscona) |
|
zahú/zahud (ebr.) m. |
זכות; מצווה; חסד; כבוד, יוקרה; גמול |
merit; commandment; kindness; honor, prestige; reward |
|
gánate un zahú; te vas a ganar un zajú (Nehama) |
|
kon este zahú ke te malezine el Dio a tu fijo (Nehama) |
|
no tuve zahú (ebr.) fina oy de ver un día de alegría (Nehama) |
|
salir/fuir de zahú para no entrar en pekado (Nehama) |
|
un pedaso de pan tenemos los dos para el día entero, el ya kumió de manyana, yo no; mas zahú es ke me lo koma yo (Nehama) |
|
tener a zahú de ir a tefilá al kal kada manyana/de kombidar un prove a komer kada noche de sabá (Nehama) |
|
faz por zahú de tu padre! (Nehama) |
|
ven dame una mano, por zahú! (Nehama) |
|
fazer por zahú de los guérfanos (Nehama) |
|
esta ninya no te plaze?! zahú ke tengas! es la flor de las ninyas (Nehama) |
|
es zahud de ayudar a los proves (Moscona) |
|
zanayat/zanaat/zanat (t.) m. |
מקצוע |
profession |
|
a kada zaanat su alat (Moscona) |
|
zap/zapt (t.) m. |
השתלטות, ריסון |
takeover, restraint |
|
diez personas no lo podieron azer zap (Moscona) |
|
dainda no me puedo azer zap (Moscona) |
|
zaval (t.) m. |
דבר מעורר רחמים |
a pitiful thing |
|
no mos da zaval de nada (Moscona) |
|
zavalidjik (t.) m. |
מסכנות |
misery |
|
zavalidjik ke buen ombre ke era (Moscona) |
|
ze- el ze (ebr.) m. |
הלה (משמש כאשר מדברים על נוכרי, כדי שלא יבין) |
that one (used when talking about a foreigner, so that he doesn't understand) |
|
el ze vino para merkar fiado, mira ke no es de fiar (Nehama) |
|
zelo m. |
קנאה; להט |
jealousy; passion |
|
se metio al estudio kon grande zelo (Moscona) |
|
zemán (ebr.) m. |
זמן, תקופה |
time, period |
|
al zeman (ebr.) se viajava poko (Nehama) |
|
un zeman kierías merkar una kaza (Nehama) |
|
kedado de Antiohos zemani (Moscona) |
|
zembeliko (t.) m. |
שק, אמתחת |
sack |
|
el Dio no echa kon zembeliko (Nehama) |
|
zera/zerah (ebr.) |
זרע, גרעין; מקור, מוצא; צאצאים |
seed; origin; offspring |
|
zera de un mamzer (Moscona) |
|
zevro m. |
זברה; כינוי לבעל פרופורציות לא מאוזנות, או לאדם מסורבל וחסר חן |
zebra; a nickname for someone with unbalanced proportions, or for a clumsy and ungainly person |
|
i el sera ombre zivro (Moscona) |
|
zinganería (t.) f. |
רובע הצוענים |
gypsy quarter |
|
bive en la zinganeria (Moscona) |
|
esto es zinganeria (Moscona) |
|
zíngano/zinganó (t.) m. |
צועני |
gipsy |
|
zingano de la chosa (Moscona) |
|
zingí/zingín (t.) f. |
משוורת, ארכוף |
stirrup |
|
ya sta el pie en el zingi (Moscona) |
|
zit (t.) m. |
גועל; הדבר הנגדי, אנטי תזה |
disgust; the opposite, antithesis |
|
el zit me es de ver komer sin hen (Moscona) |
|
zolota (t.) f. |
מטבע תורכי ישן |
old turkish coin |
|
dar la zolota para pelear (Moscona) |
|
zor (t.) m. |
קושי; צרה, בעיה; מאמץ |
difficulty; trouble, problem; effort |
|
el zor esta grande (Moscona) |
|
tenemos grande zor (Moscona) |
|
no me vayas dando tanto zor (Moscona) |
|
zorlá/zorlán (t.) adv. |
בכוח, בניגוד לרצון, בכפיה |
by force, against one's will, by compulsion |
|
no kiería venir, lo trushe zorlá (t.) (Nehama) |
|
kieredme bien por zorlá (t.) no ay (Nehama) |
|
lo esta aziendo zorlan (Moscona) |
|
zorlan traerse atagantos a la kavesa (Moscona) |
|
zorladear/se (t.) v./v. refl. |
התאמץ |
to make an effort |
|
ke me vas zorladeando esto todo (Moscona) |
|
zuro m. |
בכי |
crying |
|
se tomo un zuro largo ke no ay kedar (Moscona) |