חזרה לדף הראשי של מכון מעלה אדומים                             tornar a la pajina prinsipal del Instituto

   חזרה לדף הראשי של אוצר הלשון הספניולית    tornar a la pajina prinsipal del Trezoro

 

 



 

 

אוצר הלשון הספניולית (לאדינו) לדורותיה – המילון המקיף ההיסטורי

מילון המובאות: דיגומים מילוניים

לפי סדר אלפביתי

 

 

Trezoro de la Lengua Djudeoespanyola (ladino)

 a traves de las Epokas - Diksionario amplio istoriko

Diksionario de sitasiones: Enshemplos leksikales

Segun el orden alfabetiko

 

 




120

abafir adv.

בשפע רב, בהגזמה

abundantly, plentifully, profusely, in excess.

a la plasa, algunos dias se topa peshe abafir (Nehama)



130

abajá/abadjá (t.) m.

צוהר, אשנב, חלון אוורור

skylight, hatch, peephole, porthole, ventilation window.

avrir una abadja en el techo (Nehama)



140

abajur/abajú/abadjú/abadjur (fr.) m.

אהיל; תריס; מצחיה

lampshade; shutter, blind; peak, eye-shade.

kuando ay mucho sol kale serrar los abadjus (Nehama)



150

abaldado adj.

נכה, בעל מום, משותק

crippled, disabled, invalid, paralytic, paralyzed.

kedate abaldado (Nehama)



170

abaldarse v. refl.

השתתק; נעשה משותק/בעל מום; התבטלה גזירה

fall silent, to become paralyzed/ become mutilated; a decree was abolished

se tuyo i s'abaldo (Nehama)



180

abandonado adj.

נטוש, עזוב

abandoned, deserted, forsaken

un viejo abandonado (Nehama)



190

abandonar v.

עזב, נטש, זנח; הזניח, הפקיר; ויתר על; דחה; התפטר, הסתלק

leave, abandon, desert, forsake; cast off, neglect; forfeit; reject; resign, leave.

Non mos deshes i non mos abandones (Moscona)



260

abash- no sale abash (t.)

לא לצאת ראש עם מישהו

to not get along with someone

bravo a ti ke salites abash de este fecho (Nehama)

este ombre es muy kavesudo, no se sale abash kon el (Nehama)



280

abashada f.

נזלת, הצטננות, התקררות; ירידה, מורד, מדרון, שיפוע, שֵׁפֵל

catarrh, catching a cold, cooling; descent, drop slope, incline, slant; worthless, despicable

Esta kon abashada (Moscona)

en la vida ay abashadas i suvidas (Nehama)



290

abashado adj.

מנוזל, מצונן; שנפל, ירוד

caught a cold; fallen, inferior, low, lesser

Abashado de los sielos (Moscona)



300

abashamano/d'abashamano

מתחת לשולחן, בסתר

under the table, unofficially, secretly

lavorar d'abashamano (Nehama)



330

abashar v.

ירד, פחת; הוריד, הפחית, הנמיך; העמיק (בשאלה/נושא)

decline, descend, come down, to be reduced, to be lessened; lower, reduce, diminish; to deepen, to go deeper

Abasho la lana - pujo el gaytan (Moscona)

Ay dizientes ke el presio del pan va abashar (Moscona)

Otra koza no le abasha (Moscona)

abashar la eskalera (Nehama)

no esta abashando porke esta hazino (Nehama)

abasharon las aguas (Nehama)

es la ora ke le abasha la bovedad (Nehama)

el mestro le abasho la mezada (Nehama)

abasha de lo ke devia lo ke ya te pagi i lo ke te di atras (Nehama)

el hazino sudo i le abasho la kayentura, estuvo en repozo i le abasho la tansion (Nehama)

abasharon los presios (Nehama)

abasho la lana i suvio el algodon (Nehama)



360

abasho adv.

מטה, למטה

down, downward

Abasho en el kurtijo (Moscona)

Mirar de arriva abasho (Moscona)

Abasho la gerra! (Moscona)

abashar abasho (Nehama)

favlar de abasho arriva (Nehama)

meter todo de abasho arriva (Nehama)

no me se va el komer para abasho (Nehama)



440

abastado - El Abastado

שַׁדַּי, אלהים

god

El Abastado bendisho a Yaakov avinu i amargo a Naomi (Nehama)



460

abastadrear v.

קלקל, השחית

to spoil, to damage, destroy

la negra kompanyia abastadrea los uzos i las maneras de los fijos (Nehama)



470

abastansa (it.) f.

כמות מספקת, מספיק

sufficient amount, enough

Ya tenemos abastansa (Moscona)

tener abastansa de komanya para el envyerno (Nehama)



490

abastar v.

הספיק

to be sufficient

La paras no me estan abastando (Moscona)

ya abasta i sovra (Nehama)

ya tomo el dupyo de lo meresido; dize ke no le abasta i kiere mas (Nehama)

no me abastan mis males; tengo por agusto los males de la par entera (Nehama)

el Dio ke diga i abasta (Nehama)

abasta ke kite un biervo de la boka para ke sea ovedesido sin tadria (Nehama)

basta mi nombre ke sea de Abravanel! (Nehama)



520

abasteser v.

סיפק, כילכל, צייד

supply, to provide for, to feed and clothe, to equip

Para abasteser la kumanya es menester de penar sus venti unyas (Moscona)

lavora de dia i de noche para abasteser a su famiya (Nehama)



540

abastesiente adj. & adv.

מספיק, די הצורך

enough, sufficient

tener abastesiente para pasar el mez (Nehama)



580

abasto m.

הספק; כמות מספקת

output; sufficient amount

Tenemos abasto de arina (Moscona)

Entendi ke no komites a tu abasto (Moscona)

faze sigaros a la mano, i dos d'eyos no le damos abasto para embrujar lo ke kita de la mano, tanto lavora presto (Nehama)



600

abatanar v.

בטש, הידק (בד בתעשית הבדים)

to beat, to fasten together (fabric)

los panyeros de Salonik iyan abatanar las lanas, los panyos en las aguas de Verrya (Nehama)



610

abatido adj.

מדוכא, מדוכדך, מוכה (גם נפשית), נדכא; קודר, עגום, נוגֶה; מיוגע; המום, נדהם

depressed, to be down, beaten (also mentaly), despondent, humiliated; dark, gloomy, bleak, sad, melancholy, doleful; exhausted; shocked, stunned, astonished, amazed

Abatido al polvo de la tierra (Moscona)

esta abatido despues de un dia muy kanseryozo (Nehama)

pedrio mucha para en su fecho i esta abatido, abatidiko (Nehama)



620

abatimiento m.

דכאון, דכדוך, יאוש; תשישות, החלשות, התמוטטות; תדהמה

depression, dolefulness, despair; exhaustion, frailty, weakening, collapsing, breakdown ; astonishment

Abatimiento de korason (Moscona)



630

abatir v.

דיכא, השפיל העיק על; פגע ב- הלם, היכה, המם; הפיל, הפיל ארצה, מיגר; התיש; פחת

to depress, oppress, humiliate, to press on; to harm something/someone, to beat, to strike, to hit, to stun, to shock; to drop, to drop down, eradicate; to wear out, exhaust; decline

El frio abate el leon (Moscona)

el frio ya abatio (Nehama)

el kayentor ya abatio (Nehama)

la kayentura ya abatio (Nehama)

la ravia ya abatio (Nehama)

la sekera/la fambre/ la luvia ya abatio (Nehama)

el aire/ el pedrisko ya abatio (Nehama)

la landra/ la holera ya abatio (Nehama)

el espanto ya abatio (Nehama)

la la luvia abate el aire (Nehama)



750

abediguar v.

תמך, סעד, סייע, חיזק; החיה

to support, take care of, to nurse, to help, assist, strengthen; resuscitate, revive

abediguar famiyas, hazinos, guerfanos i bivdas (Nehama)

abediguar a su provre, a su djidio (Nehama)



1040

ablandado adj.

מרוכך

softened, mollified

ya parese mas ablandado (Nehama)



1070

ablandar v.

ריכך

soften

La gayina ya se ablando (Moscona)

No ay ablandar esta kavesa! (Moscona)

Ablandar los guevos (Moscona)

ablandar la karne (Nehama)

ablando el frio/la kalor (Nehama)

el Dio ke le ablande el korason (Nehama)



1140

abogador/abogado m.

עורך דין, פרקליט, סניגור

lawyer, attorney, defence attorney

tener abogadores (Nehama)

mijores abogadores ke mos apareje el Dio (Nehama)



1150

abokado adj.

גחון, כפוף

bent over, bent, hunched

Abokado sovre el livro (Moscona)



1190

abokarse v. refl.

גחן, התכופף, רכן, היטה עצמו, השתחווה; נעתר; נכנע, השפיל עצמו

to lean, to stoop, bend over, bend forward, to tilt oneself, bow down; accede; to surrender, to degrade oneself, to humble oneself

abokarse para arrekojer una koza de en basho (Nehama)



1280

aboltadero m.

התהפכויות, תזוזות בלתי פוסקות (למשל בשינה)

turning, rolling over, non stop movement (for example, in one's sleep)

Esta en la kama kon un mal aboltadero ke no desha dormir a los otros (Nehama)



1290

aboltado adj.

הפוך, שנהפך ל-; מומר, משומד, כופר, דונמה (חסיד שבתי צבי)

overturned, invertded, that became; converted, heretic, non believer, donme (shabtay zvi follower)

Shabetay Sevi hue un aboltado (Nehama)



1300

aboltadura f.

היפוך

turning over, inversion, contrary

pagar al shastre la aboltadura de un vestido (Nehama)



1330

aboltar v.

סובב, הקיף; הפך; חזר, שב, הלך בחזרה; החזיר; הפנה; החליף; השתנה

to turn, to spin, to surround; to turn over an object; to return, to come back, go back; return an object; refer; replace; to become changed

No le aboltes kara! (Moscona)

No aboltesh las palavras (Moscona)

vo ir en kaza i vo aboltar sin tadrar (Nehama)

ya aboltates la kara, ya paso el dia, la semana, el mez (Nehama)

este ninyo era muy malo, ya abolto (Nehama)

el tiempo abolto (Nehama)



1340

aboltarse v. refl.

התהפך; הסתובב; חזר מנסיעה; שינה טעמו; המיר דתו

turn over; turn around; to come back from a trip; to change taste; to convert religion

s'aboltó la barka i el barkero s'afogó (Nehama)

s'abotió la redoma i se vazió el vino (Nehama)

se abolta por onde le viene el ayre (Nehama)

al aboltar de viaje (Nehama)



1420

abonachear (it.) v.

נרגע, נחלש (סערה)

relaxe, calm down, to be weakened (storm)

el tiempo abonacheó (Nehama)



1480

abonarse v. refl.

חתם/נעשה מנוי (על כתב עת וכו'); "נתקע"; הפחית, עשה הנחה

sign/to become a subscriber (to a magazine etc.); become stuck; reduce; to give discount

abonar los presyos/abonar una fakura. (Nehama)



1570

abordar v.

נגע ב-, השיק ל-; עגן

to touch something, to touch; to anchor

la barka abordó al molo (Nehama)

abordar una kuestion sin ir por kalejikas (Nehama)



1590

aborreser v.

שנא, תעב, בחל ב-, מאס

hate, loath, despise, to abhor, detest

los ensavanados se fazen aborresér (Nehama)



1610

aborresido adj.

מתועב, שנוא, משוקץ

despicable, hated

Aborresido del Dio i de la djente (Moscona)

aborresido del Dio i de la djente (Nehama)



1630

aborresión f.

שנאה, איבה, טינה, מיאוס

hate, animosity, grudge, resentment, abomination, repulsiveness

Me entro aborresion por el tutun (Moscona)

me entró aborresion por este lugar, por esta persona (Nehama)

tengo aborresion por este komer (Nehama)



1750

abovado adj.

מטופש; טיפש

silly, foolish; stupid, fool

Bovo abovado (Moscona)

lo griti, al lugar de responder me kedo mirando en la kara de un aire abovado (Nehama)



1780

abovarse v. refl.

השתטה

to behave like a fool, act idiotically

al lado de este mestro, el ninyo se abovo al lugar de agudeserse (Nehama)



1800

abrasada f.

חיבוק

hug, hugging, embracing

en tornando de viaje, en una abrasada, el padre apreto su pecho a su mujer i a sus dos fijikos (Nehama)



1820

abrasar v.

חיבק

to hug, to embrace

kierer abrasar mucho, muchas kozas en una (Nehama)

kien mucho abrasa poko apreta (Nehama)



1850

abrasijos m. pl.

התגפפויות

caressing (plural)

Manko sea esta manera de abrasijos! (Moscona)

onde ay muchos abrasijos ay mucha falsía (Nehama)



1860

abraso m.

חיבוק

hug, hugging, embracing

Ayer se pelearon, agora ya stan bezos i abrasos (Moscona)

arresevir kon bezos i abrasos (Nehama)



1920

abrevar v.

השקה; השקה הצאן

to water; to water the flock

el pasíor abreva su revanyo (Nehama)



2000

abrigado adj.

חוסה, מסתופף

takes refuge or shelter ; spends time at - , visites frequently

kaza bien avrigada kontra el frío/la luvia (Nehama)



2040

abrigarse v. refl.

תפס מחסה, חסה בצל,התגונן

to take cover, to be under the protection of, to defend oneself, to protect oneself

Abrigate bien ke el frio esta grande (Moscona)

abrigarse debasho una ala de tejado/débasho un arvol/debasho las alas de uno/debasho las alas del Dio/ las alas de los malahim (Nehama)

abrigarse del ladronisio (Nehama)

abrigarse de la luvia/del viento/del sol (Nehama)



2050

abrigo m.

מקלט, מחסה

shelter, refuge, hideout

kada padre de famiya deve de asegurar un abrigo para los suyos (Nehama)



2070

abrikok m.

משמש

apricot

los kueshkos de abrikok, ke son amargos, se adulsan kuando se deshan unos kuaníos dias kon agua i sal (Nehama)



2310

abudaraho m.

קוויאר יבש, ביצי דגים מיובשות

dry caviar

el abutargo es muy kyisto en Oriente: se toma komo aperitivo, para avrir la gana, o despues de komer (Nehama)



2350

abufado adj.

מנופח, נפוח

inflated, swollen

abufado del esfuenyo (Nehama)



2370

abufarse v. refl.

התנפח; תפח, צבה

to become swollen; swell, grow in size

Se abufo de yorar (Moscona)



2390

abukí adj.

נטוי, משופע

inclined, sloping

un tavlado abuki (Nehama)



2470

abuzar v.

ניצל, ניצל לרעה; הגזים, עבר את הגבול; השתמש באופן לא הוגן; התעלל

to use, exploit; exaggerate, to overdo it, to cross the line; to use in unfair manner; to abuse

No kero abuzar de vuestro tiempo (Moscona)



2510

ach (t.) adj.

משתוקק, רעב מאוד

yearn, long for, desire, to be famished

estar ach por komer (Nehama)

estar ahc por pelear (Nehama)



2540

achakar v.

תירץ, חיפש תרוצים

to make excuses, to look for excuses

No achakeas achakes kon malisia (Moscona)

para eskuzar la tadria, achako ke le tomo la luvia (Nehama)



2550

achake m.

תירוץ, אמתלה, תואנה; סיבה, גורם

excuse, pretext; cause, reason

No ay muerte sin achake (Moscona)



2557

achakes conj.

בגלל, מפני ש-, בשל

because, because of

No vino achakes ke estuvo muy okupado (Moscona)



2600

achakozo adj.

עדין, שביר, רופף; שבריאותו רופפת, חשוף למחלות; מבקש תרוצים; מועד לגנוב, לעשות מעשים לא ראויים, אינו ראוי לאמון, יש לנהוג בו זהירות

gentle, delicate, fragile, loose; that suffers from unstable health, exposed to diseases; looks for excuses; prone to theft or to inappropriate deeds, unworthy of trust, needs to be handled with caution/ prudence

no lo deshesh solo al lado de la kasha: es achakozo (Nehama)



2630

achatar (it.) v.

שיטח, רידד

to flatten, to beat flat, to roll out

Achatar komo oja de lata (Moscona)



2640

acherkarse v. refl.

הבחין, שם לב

to notice

dize ke me estuvo faziendo sinyos kon las manos, kon los ojos para meterme en guardia, ma yo no me acherki de nada (Nehama)



2660

achetador (it.) m.

מקבל שטר החוב

the recipient of the bill/ promissory note

el achetador de una kamiala (Nehama)



2670

achetar (it.) v.

הסכים, נענה, נעתר, קיבל, השלים עם

agree, to consent ,comply, accede, to accept, to make peace with

no kieria entrar en un fecho, le arrogi y acheto (Nehama)



2710

achik (t.) adj.

בהיר

clear, lucid, bright

La ropa esta muy achik (Moscona)

El echo ya sta achik (Moscona)



2740

achikar v.

הקטין

make smaller, to reduce

achikar un tapet (Nehama)



2750

achikyoz (t.) adj.

פיקח

clever

No seas tan achikyoz! (Moscona)



2770

achileado (t.) adj.

אדם שהשכיל/הרחיב דעתו/התפתח/נעשה משוחרר/שנעשה מודרני

a person that got educated/ broadened his horizones/ evolved/became liberated/became modern

un kazalino achileado (Nehama)



2790

achilearse (t.) v.

נעשה בהיר; נעשה עצמאי, השתחרר; נעשה משוחרר/מודרני, התפתח

become clear; become independent, become free, to become liberate/modern, evolve

El sielo se achileo (Moscona)

Ke se le achileara este mazal! (Moscona)

paresia un tonto, ma de kuando frekuenta kon djente se achileo (Nehama)



2840

achunkado adj.

מתרווח, יושב בנוחות; יושב בכבדות; יושב ישיבת כריעה

making himself comfortable, sitting comfortably; sitting heavily; squating

nos vino a vijitar para federmos, se kedo dos malas oras achunkado; no le mirimos en la kara (Nehama)



2870

achunkarse (vulg.) v. refl.

ישב בכבדות - מכוון למי שהתיישב שלא לרצון; התישב בכריעה; נהפך לנכה

to sit heavily - referes to someone who sits unwillingly; to sit crouched; to become crippled

Se achuko en la kyushe (Moscona)



2890

achyoz (t.) adj.

גרגרן, זולל וסובא

gluttonous, insatiable

Es muy achyoz artasion para el no ay! (Moscona)



2900

ad ayom (ebr.) adv.

עד היום

to this day

muchos uzos del tiempo del rey David kedaron ad ayom sin trokamiento (Nehama)



2950

adam (ebr.) m.

אדם, בן אדם; אף אחד

person, man, human being; nobody

espartir una suma de moneda a tanto por adam (Nehama)

adam no pasa por esta kaleja (Nehama)

adam no demanda por mi (Nehama)

del tiempo d'Adam arishon (Nehama)



2980

adanearse v. refl.

עצר עצמו, נמנע, התאפק

to stop oneself, avoid, abstain, refrain, to restrain oneself, to hold back

se adaneo por la kaye (Nehama)

la karrosa se adaneo delantre de mi kaza (Nehama)

adanearse por urinar (Nehama)

el mestro le diso las del perro i el supo adanearse para no responder (Nehama)



3100

adefla f.

לענה; כינוי למשהו מר מאוד

wormwood; a nickname for something very bitter

estavan bailando i kantando, ensupito se aferraron de manos i se les fizo todo fyel y adefla (Nehama)



3130

adelantado adj.

מתקדם, מתקדם בדעותיו; מוקדם; כשרוני

advanced, advanced in his opinions; early; talented, skillful

Adelantado en los estudios (Moscona)



3160

adelantar v.

התקדם, השתפר; הקדים, קידם

to advance, to progress, improve

Nuestros armadas adelantaron de diez kilometros (Moscona)



3170

adelantarse v. refl.

התקדם; קידם פני הרעה, מנע

to advance, to progress, to face evil, prevent

Se adelanto de antes kon antes (Moscona)

tenia entision de yamarlo a komer, ma se adelanto i es el ke me envito (Nehama)



3190

adelanto m.

מקדמה (בריצה, תחרות); עדיפות; שיפור

advance (in running, race, competition); priority; improvement

Ovrar por el adelanto de la sensia (Moscona)

tiene mucho adelanto, no lo puedo aferrar (Nehama)

favlar mal de uno por adelantre i por atras (Nehama)



3200

adelantre adv.

קדימה, לפנים, הלאה

forward, in front, further on, onward

Kamina adelante! (Moscona)

Kaminavan kon la banda adelantre (Moscona)



3300

además adv.

חוץ מזה, מלבד זאת, לבד מ-, יתר על כן

besides that, furthermore, moreover

te akavidaron kontra este ombre; ademas ya lo vites arrovar kon tus ojos i portanto le dates konfiensa (Nehama)



3480

adevitar v.

נטל עליו מחוייבות

to take upon a commitment, commit

Me adeviti de venir en kada'ldia (Moscona)



3510

adiar (port.) v.

דחה ליום אחר

postpone to another day

si prometes no adies para mantener palavra (Nehama)



3520

adientro prep.

ב-

in, at

ay ladron adientro la kaza (Nehama)

estar adientro de un fecho (Nehama)

alimpyar una bota por adientro i por ahuera (Nehama)

ninguno save lo ke el otro tiene adientro: (Nehama)

en la borrachez, en la ravia, todo lo ke ay adientro sale ahuera: aborrision, kovdisia, dezeos negros, penserios somenos (Nehama)

o adientro o ahuera (Nehama)

ni adientro ni ahuera (Nehama)

tener el guerko por adientro (Nehama)

adientro de una frangola salio un djidyo (Nehama)



3700

adjabá? (t.) interog.

האמנם? היתכן?

is that so? can it be?

adjabá atornó de viaje i no supimos nada? (Nehama)



3710

adjadisa! interj.

מגיע לו!

he has it coming! he deserves it!

está yevando mal kon su fijo, adjadisa, ke no lo ambizara tanto negro de chiko (Nehama)



3740

adjamí (t.)

טירון, ירוק, בלתי מנוסה

beginner, novice, unexperienced

es ainda adjamí (Nehama)



3750

adjamilik (t.) m.

חוסר נסיון; שגגה (מחוסר נסיון); עזות פנים

lack of experience; error, mistake (from lack of experience); insolence

Grande adjamilik de su parte (Moscona)

es adjamilik de me­terse en un kuriente kuando s'esta sudando (Nehama)



3810

adjenimol! (t.) interj.

לעזאזל!

damn it! to hell with it!

Adjenimol! No kero ni saver! (Moscona)



3870

adjidear (t.) v.

ריחם

to pity, to have mercy on

es de adjidear al riko ke deskaye mas ke al prove ke nasió prove (Nehama)

no tiene kien lo adjidee (Nehama)



3890

adjidearse (t.) v. refl.

ריחם, נכמרו רחמיו, התמלא חמלה

to pity, to have mercy on, to feel sory for, to be filled with compassion

Me se adjideo la alma de ver (Moscona)

Djideate de mi! (Moscona)

No adjidees la para! (Moscona)



3950

adjilé (t.) f.

חפזון, פזיזות, מהירות

haste, hurry, rush, rashness, recklessness, swiftness, quickness, speed

Ke es la adjilé? (Moscona)

Se metio en la kaye kov grande adjilé (Moscona)



4000

adjizlik (t.) m.

צער, עצב, עגמה; כעס

sadness, sorrow, grief; anger

El adjizlik se lo kere kitar kon mi! (Moscona)



4060

adjuntamiento m.

חיבור, צירוף, איחוד, היתוך; אסיפה, התכנסות, כינוס; הצטרפות, התחברות, התאחות; ייחוד, הזדווגות

connection, combination, merger, unification, melting together, fusing together; assembly, convention, gathering; joining, connecting, coming together; coitus, copulation

Mejor morar kon leones I kulevros mas ke adjuntamiento de mujer pleitoza (Moscona)



4130

adjustar v.

הוסיף, השלים, הגדיל; סידר; השלים פרטים כדי לעשות את הסיפור אמין

to add, to complete, enlarge; arrange, put in order; added detailes to make a story credible

Me se azen demenester otros diez mil levos para adjustar el kontado (Moscona)

Para adjustar el shabat se kere una bolsa sin dip (Moscona)

Yo vo adjustar ke... (Moscona)



4140

adjusto m.

הסכם; תוספת, השלמה

agreement; addition, supplement

Mas vale mal adjusto ke buen pleito (Moscona)



4350

adolar v.

פיסל, גילף, חטב

sculpt, carve, engrave, chop

I adolo dos tavlas de piedra komo las primeras (Moscona)

Adolar en piedra i palo (Moscona)



4430

adolmar v.

התקשה, הקשיח

to become harden, to harden

La mano tengo adolmada (Moscona)



4470

adoloriado adj.

כואב, מלא צער

hurting, full of sorrow

El pie tengo adoloriado (Moscona)



4650

adormeser v.

הרדים; נמנם

to put to sleep; to take a nap, to doze

Ni dormir ni adormeser (Moscona)

la kalor huerte adormese (Nehama)

la asperina adormese la dolor (Nehama)

el estar mucho asentado adormese los miembros (Nehama)



4660

adormeserse v. refl.

הקהה; נרדם

to dull; to fall asleep

me se adormesieron el pie i la mano (Nehama)



4670

adormesido adj.

רדום, חסר תחושה

dormant, sleepy, numb

El pie tengo adormesido (Moscona)

tengo la pierna adormesida (Nehama)



4680

adormesimiento m.

הרדמות, תרדמה, הרדמות יתר; הרדמה

falling asleep, slumber, oversleep; causing to sleep

I adormemiento kayo sovre Avraam (Moscona)



4730

adornar v.

קישט, ייפה, סידר יפה, עיטר

to decorate, to beautify, to arrange nicely

adornar la kaza para resivir vijzita (Nehama)



4740

adornarse v. refl.

התקשט

to decorate oneself

se vistio i se adorno para la boda (Nehama)



4770

adotrinar v.

הורה, חינך

teach, educate

un buen padre save adotrinar a su fijos (Nehama)



4820

adovar v.

תיקן, שיקם, הטליא; השכין שלום, השלים (בין שני בני ריב)

to repair, rehabilitate, to patch; to make peace, to make peace between two people

Adovar la kondukta (Moscona)

Danyar es kolay, adovar es fuerte (Moscona)



4830

adovarse v. refl.

הסתדר

to manage (with a situation), to work out (a situation)

estavan peleados, ya se adovaron (Nehama)



4840

adove m.

לבֵנה (מיובשת בשמש)

a brick that is dried in the sun

I era a eyos el adove en lugar de piedra (Moscona)



4860

adrer /adrir v.

שרף, הבעיר, הדליק; בער

to burn, to set on fure, to light; to burn (passive)

El gaz esta adriendo de dia I de noche (Moscona)



4945

aduk (ebr.)

נזיר

monk

Yo le digo ke so aduk, el me demanda kuantos krios tengo (Moscona)



4950

adula f.

שמחה גדולה

great joy

Esta unas adulas! (Moscona)



4980

adulsar v.

המתיק, ריכך, הקל; הגיש דברי מתיקה

to sweeten, to soften, to relieve; to serve sweets

Adulsar la moleja (Moscona)

Es aedado ma le plaze dar bueltas de manseviko (Moscona)



5240

afaká f.

שעמום

boredom

Ya me suvio afaka a la kavesa (Moscona)

Ya me dio afaka de sintir uno i mizmo (Moscona)



5280

afalagar v.

הרגיע, ניחם, ריצה, השקיט; נתן סיפוק

to calm, console, appease, to please; to give satisfaction

afalagar kon palavras (Nehama)



5300

afalagasión f.

ניחומים, תנחומים

consolation, condolences

Para esta piedrita afalgasion no ay! (Moscona)



5340

afalsear v.

זייף

to forge

Agora i la manteka la estan afalsando (Moscona)



5350

afamado adj.

מפורסם, ידוע, נודע, בעל שם; רעב, משתוקק ל-

famous, publicized, well-known; hungry, craving/yearning for -

Un doktor muy afamado (Moscona)

un médiko afamado (Nehama)

presto, ke traygan komer, estamos afamados (Nehama)

afamado de gloria (Nehama)



5360

afamar v.

הפך (מישהו) למפורסם; הרעיב

to make somebody famous; to starve

la mestra mizmiza afama a las servideras (Nehama)



5370

afamarse v. refl.

התפרסם, נודע, קנה לו שם

to become famous, to become well-known

El ke tiene la sensia kon eya se afama (Moscona)



5390

afanado adj.

סובל, מעונה; משלה עצמו

suffering, tortured; self deluding

Akorrido i afanado (Moscona)



5440

afartado adj.

שבע

full

se hue afanado de todo lo bueno de este mundo (Nehama)



5450

afartar v.

השביע

to satiate

un punyadiko de tyerra afarta solo el ojo del ombre (Nehama)



5460

afartarse v. refl.

שבע

la salud es de komer un bokado manko de lo ke se kiere para afartarse (Nehama)

afartarse de meldar (Nehama)

mis nietos me vinyeron a vjzitar, estuvieron dos puntos i se hueron, no me afarti de verlos (Nehama)



5510

afaziendado adj.

בעל רכוש

has many possessions

riko i afaziendado (Nehama)



5530

afaziendarse v. refl.

התעשר

to become rich

este mansevo se afaziendo kon la dota ke tomo de su eshuegro (Nehama)



5540

afeado adj.

מכוער; מוקע, מגונה

ugly; blamed, outcast, improper, indecent

afeado del Dio i de todo el mundo (Nehama)



5560

afear v.

כיער; הטיל דופי; נזף קשות

uglify; to defame; reprimand harshly

Ma de afear son akeas mujeres ke salen por los kampos i por las karreras yenas de hadras i rizas (Moscona)

este chapeo te afea (Nehama)



5570

afearse v. refl.

התכער; האשים את עצמו

to become ugly; to blame oneself

Komo chika era ermoza, en grande se afeo (Moscona)

El se afeava de la severidad de sus primeros djuzgamientos (Moscona)

al lugar de afermoziguarse se afeo (Nehama)



5620

afedeser v.

הסריח, הצחין

to stink

estuvo días sin komer i se le afedesio la boka (Nehama)



5630

afedeserse v. refl.

התחיל להעלות צחנה

to begin to raise stench

Se afedeesieron or sea: se izieron aboresivles (Moscona)



5645

afeentar v.

שעמם, היה לטורח, עִייף

to bore, to become a burden, to tire

Ya afeenteo al kolel (Moscona)



5647

afeentarse v. refl.

השתעמם, נמאס לו, התעייף

to be bored, to be tired of, to become tired

Ya me afeenti de esta vida! (Moscona)



5648

afeento m.

צרה, דאגה

trouble, worry, concern

Kada dia un modo de afeento (Moscona)



5700

afeksionado adj.

מחבב; חביב, אהוד

to like, to be fond of; likeable, liked

un amigo afeksyonádo (Nehama)



5840

afermoziguar v.

ייפה, קישט, שיפר

to beautify, to decorate, improve

el bienyevar aformozea, el malyevar embrutese (Nehama)



5860

aferrada f.

אחיזה, תפיסה

to grasp, to hold, to catch

en una aferrada se yevo la metad del komer ke avia para todos (Nehama)



5880

aferrar v.

תפס, אחז, החזיק; תפס (שכלית), הבין; הגיע

catch, hold; comprehend; to arrive

Ya me aferri la bela (Moscona)

aferró la luvia (Nehama)



5890

aferrarse v. refl.

נתפס, נאחז; התאהב; התעמת עם; ''תפס'' מחלה

to be caught, to clutch at; to fall inlove; to confront; to 'catch' a disease

Ya se le afero la mintira (Moscona)

aferrarse de un detalio, de una bava (Nehama)

empesó kon eniegar ma en avlando se aferró el propio kon sus palavras (Nehama)



5940

afeshugar v.

ליטף, פינק; פיתה, החניף; הטריד, הפריע (סלוניקי ויוגוסלביה), חנק בחיבוקים

to stroke, pamper; seduce, flatter; to bother, interrupt, disturb, to 'strangle' with hugs

este pezgado me viene a ver kada ora i kada punto, me está afesugando (Nehama))



5960

afeshugozo adj.

מטריד, מפריע, מלאה; (על אוכל:) מבחיל, מעורר בחילה/סלידה

disturbing, interruptive, tiring; nauseating/sickening (told about food)

un beveraje mucho dulse es afesugozo (Nehama)



5965

afiansado adj.

שנהנה מאשראי

that has credit

estar afiansado en las bankas (Nehama)



5970

afiansar v.

בטח ב-; הבטיח; ערב ל-, נתן אשראי

to trust in-; to promis; to vouch for-, to give credit

Afiansa por tu kompaniero el karar ke alkansa tu mano (Moscona)



6040

afigurar v.

צייר, צייר דיוקן; פיסל, עיצב; שיווה בדעתו, שער בנפשו, צייר בדעתו, דמיין

paint, to paint a portrait; sculpt, design; imagine, assume

no viene a afigurar a uno ke fizo buenos estudios kon uno ke no save ni meldar (Nehama)



6060

afijado adj.

שיש לו ילדים; ילד מאומץ

that has children

esta kazado i afijado (Nehama)



6130

afiliarse v. refl.

התקבל לאירגון/מועדון חברים

to be accepted as a member in an organization/club

afiliarse a una sochetá sekreta (Nehama)



6150

afilú (ebr.) conj.

אפילו

even if

afilu hazino se va al fecho (Nehama)

una madre kiere bien a su fijo afilu si es un bandido (Nehama)



6180

afilvanar v.

הכליב

staple, baste

afilvana antes de kuzir (Nehama)



6190

afín de conj.

כדי ל-, במטרה ל-

in order to-

esta kurriendo afin de arrivar a tiempo (Nehama)

se echo a arrovar afin de traer pan a su famiya (Nehama)



6220

afinar v.

עידן, עשה דק; הרעיב; סיים

to refine, to make thin; to starve; to finish

la madrasta afina, en vezes, a los fijos de la otra madre (Nehama)



6230

afinarse v. refl.

התעדן; כחש, סבל מתת תזונה; הרעיב עצמו - מקמצנות/מתוך רצון לרזות

to become refine; to become very skiny, to suffer from malnutrition; to starve oneself on purpose

el kazalino se afina kuando mora en la sivdad (Nehama)

no kome komer de bivos, se está afinando, por eskarsedad (Nehama)



6280

afinkarse v. refl.

נתקע, ננעץ

to be stuck in, to be jammed in

me se afinkó el bokado, el komer al estomago (Nehama)



6285

afinko m.

כאב בטן, עצירות, מזון לא מעוכל שדבק בבטן; אידיאה פיקס, אובססיה; מוסר כליות, יסורי מצפון

stomach ache, constipation, undigested food stuck in the stomach; fixed idea, obsession; guilty conscience, remorse

se le mitió un afinko en la boka del alma (Nehama)



6330

afirmar v.

אישר, אימת, קיים, חיזק, חתם, נתן תוקף; טען/הצהיר בתוקף

confirm, verify, fulfill, to strengthen, to sign, validate; argue/to declare firmly

Afirmar una karta (Moscona)

afirmar las enkomendansas de la ley (Nehama)



6340

afirmarse v.

התגשם, התממש, יצא לפועל (נדר/איחול/תחזית)

to come true, materialize, to be fulfilled (vow/wish/forecast)

Todo lo ke kito de boka se afirmo (Moscona)

bendision de padre se afirma (Nehama)



6355

afirmativamente adv.

בחיוב

positively

Me rtespondio afirmativamente (Moscona)



6360

afirmativo adj.

חיובי

positive

Repuesta afirmativa (Moscona)



6440

afitar/afitarse v./v. refl.

קרה (מקרה נדיר, יוצא דופן), התרחש; גרם עצירות

happen (rare occurrence), occur; to cause constipation

Afito ke me topi en kaza (Moscona)

la muca dulsera afita (Nehama)

le afitó de ganar la lotería (Nehama)

siempre viene a la ora, oy solo le afitó de venir tadre (Nehama)



6450

afito m.

מקרה; קלקול קיבה; עצירות (סלוניקי); צרה, בעיה

occurrence; gastroenteritis; constipation (saloniki); trouble, problem

kien tiene fijos no muere de afito (Nehama)



6470

afiuziarse v. refl.

בטח ב-, נתן אמון ב-

El rey se afiuzio en el (Moscona)



6500

aflakamiento m.

הרזיה; החלשות, ירידה, שקיעה; חולשה

sliming; weakening, decline, sinking; weakness, frailty

Aflakamiento de korason (Moscona)



6510

aflakar v.

הרזה (גרם רזון); החליש, ריפה, התיש; העני

to slim (make thin); to weaken, to wear out; to make poor

mucho lavorar kon komer poko, aflaka (Nehama)

las marrekías, los espantos, los menajos aflakan el korason (Nehama)

los estrasgos de la gerra mondial aflakaron mucho la industria i el (Nehama)

ya m'aflakó kon sus demandas de kada ora i punto (Nehama)



6520

aflakarse v. refl.

רזה, הרזה, כחש; נחלש, כילה כוחו, תשש, התרופף; התרושש

to lose weight, to slim\reduce weight; to become weaken, to become exhausted, to become loose; to become impoverished

De la hazinura se aflako (Moscona)

komer poko para aflakárse (Nehama)

los fechos se aflakan kuando la rekolta es prove (Nehama)

travo la metad de su kapital i se le aflakó el fecho (Nehama)



6580

afloshar v.

החליש, ריפה, הרפה, שחרר, התיר; נחלש

to weaken, to loosen, to let go, release, unty; to become weak

El frio ya aflosho un poko (Moscona)

el frío afloshó (Nehama)



6590

aflosharse v. refl.

התרופף, נחלש, התרפה, נעשה רפוי, דעך; הפיג מתיחותו

to become loose, to become weak, to become feeble, die out; to relieve tension

la amistad, el amor se afloshan (Nehama)

a la vejes se afloshan las vidas (Nehama)



6620

afluir v.

זרם

stream

Djente afluivan de todas las partes (Moscona)



6660

afojaldar v.

הכין בצק עלים

to make puff pastry

afojaldár la masa de las pastas (Nehama)



6670

afogado adj.

טבוע, חנוק; מחניק; חנוק מחובות וקשיי מסחר

drowned, choked, stifled ; stifling; stifled with debt and commerce hardship

el tiempo, el aver están afogados (Nehama)



6690

afogar v.

חנק, הטביע; העיק על

strangle, drown; to press on, to give distress to

l'echó los dedos al garón i lo afogó (Nehama)



6710

afogarse v. refl.

טבע, השתנק; השתעמם עד מוות

drown, to choke; to be bored to death

s'está afogando de la kalor (Nehama)

s'afogára al naser! (Nehama)

se anojó kon el komer, ama ya se afoga ke l'arrogen de pasar a la meza (Nehama)



6800

afolgar v.

הרחיב, ריווח

broaden, to make space

un vestido afolgado (Nehama)

afolgar una pulsera (Nehama)



6850

afondar v.

העמיק, חדר; העמיק חקר, שקע בעיון, חקר במופלא ממנו

to deepen, penetrate; think deeply, to study/research profoundly

afondar una foya, un podjo (Nehama)

los savios del Talmud mos ambezan ke mucho afondar trae danyo (Nehama)



6860

afondarse v. refl.

קרס

collapse

una fragua ke tyene témeles flakos se afonda (Nehama)



6930

afortunado adj.

בר מזל, מאושר, עשיר; דואג, חרד

lucky, happy, rich; anxious, worried

Lo vidi muy afortunado (Moscona)



6950

afortunarse v. refl.

נחרד, נבהל, דאג; התעשר, התמזל

to be shocked, to be frightened, to worry; to become rich, to become lucky

No te vayas afortunando (Moscona)

no te afortunees, todo se va adovar, todo bueno va a akonteser (Nehama)



7030

afrankamiento m.

שחרור; ביול

release, liberation; stamping

El afrankamiento de los negros (Moscona)



7050

afrenta f.

עלבון; הוצאת שם רע; מבוכה, אי נעימות

insult; giving a bad name; embarrassment, awkwardness

no pueder somportar una afrenta (Nehama)



7060

afrentado adj.

נעלב, שעלבוהו

insulted, that was insulted by someone

no se puede ver a si, esta muco afrentado (Nehama)



7070

afrentar v.

העליב; פגע ב-; יצא לקראת, התמודד עם, עימת

to insult; to hurt a-; to go towards, to deal with, to confront

no tener myedo de afrentar al mas grande (Nehama)

afrontar la tempesta (Nehama)

afrontar la ravia de uno (Nehama)



7100

afreskar v.

רענן, קרר; התקרר, נעשה קר; התרענן

refresh, to cool; to be cooled, to become cold; to become refreshed

El tiempo afresko (Moscona)

al tiempo, para afreskar un melón, una redoma de agua, era uzo de atarlos kon un kuedrel i de echarlos al podjo (Nehama)

el tiempo afreskó (Nehama)



7140

afriido adj.

מעונה, רדוף; סובל מהעדר דבר מה שהוא משתוקק אליו ביותר

tortured, pursued, haunted;

muestros padres fueron afriidos en Ayifto (Nehama)

mientres la okupasion nazi, estavamos afriidos por un pedasiko de pan (Nehama)



7210

afrijaldado adj.

עשוי מבצק עלים, עשוי מעלים

made of puff pastry, made of leaves

Boyos afrijaldados (Moscona)



7240

afrisión f.

מניעה, מחסור; ענות, עינוי, סבל, ייסורים, עוני

hindrance, prevention; torment, suffering, poverty

Este es el pan de la afriision ke komieron muestros padres en tierra de ayifto (Moscona)

grande hue la afriisión de los djidios en tiempo de Hitler (Nehama)



7260

afrito adj.

משולל, חסר, מנוע, מקופח; מסכן, נענה, מעונה; מתאווה ל-, רעב ל-, משתוקק; ילד רע

deprived of, lacking, deprived; wretch, tormented; longing for, lusting; 'bad boy'

Tiene tres afritos ke ya le kemaron la karne (Moscona)

en los kampos de konsentrasion los prizioneros estavan afritos por un pedasiko de asuka (Nehama)

esta akamado, no ve a ninguno, está afrito de ver djen­te (Nehama)

estar afrito por un kopo de agua. (Nehama)



7420

aftará (ebr.) f.

הפטרה

haftarah

Largo komo la aftara de Teshbeav (Moscona)



7450

afuera adv.

בחוץ; חו"ל; בהשאלה: בבית הקברות

out; abroad; in lending; at the cemetery

Afuera en el kurtijo (Moscona)

Ayer estuvimos afuera (Moscona)

Afuera de la kama no espandes los pies (Moscona)



7530

afuerte adv.

בחוזקה

with might

Avla mas afuerte (Moscona)



7580

afumarse v. refl.

התפייח, נמלא פיח; קיבל טעם של מזון מעושן

to become covered/full with soot; to receive flavor of smoked food

se le afumó la sena (Nehama)



7620

agá de (ebr.) prep.

אגב, בהזדמנות ש-

by the way, in the opportunity that-

agá de la boda de su fija se kortó un vestido (Nehama)

aga de la luvia no salí d'en kaza (Nehama)

aga de ti i otros se komportan negro (Nehama)



7650

agapes (gr.) m. pl.

גילויי חיבה מופרזים

display of affection

desfiate de muchos ágapes (Nehama)

ya basta tantos ágapes (Nehama)



7670

agaya f.

דלקת גרון

throat inflammation

vino la eskadensia de un bono, le apretí las agayas al devdor: o ke page o ke kreve; (Nehama)

solo kuando se le apretan las agayas se akodra de padre i madre (Nehama)



7680

agayas f. pl.

שקדים (בגרון)

throat tonsils

Este zuro largo ya me apreto las agayas! (Moscona)

Kortar las agayas (Moscona)



7740

ágila f.

נשר, עיט

vulture, eagle

La agila, moskas no apanya, ni de moskas se mantiene! (Moscona)

Me kero bolar kon las agilas! (Moscona)



7860

agora adv.

עכשיו, כעת, עתה

now

i si no agora, kuando? (Nehama)



7870

agorananyo adj.

אשתקד, בשנה שעברה

last year

El bereket de agoananyo mo lo tenemos ke akodrar! (Moscona)



8030

agradar/se v./v. refl.

נשא חן, מצא חן

to please, to be liked

Me agrada lo bueno! (Moscona)

Te agrado la komida? (Moscona)

este komer no me agrada (Nehama)

este peinado, este vestido me agradan (Nehama)

este fehco no m'está agradando (Nehama)

la manera k'está kaminando la hazinura no me está agradando (Nehama)

no m'agrada el komporto de uno ke favla mucho (Nehama)

eskoje a tu agradar (Nehama)



8040

agradavle adj.

נעים; אדיב, נעים הליכות

pleasant; courteous, kind

Una vista agradavle (Moscona)



8060

agradeser v.

הודה

thank

fazer i no agradeser es amargo komo la fyel. (Nehama)



8070

agradesido adj.

אסיר תודה; שהתקבל ברצון, שזוכה להכרת תודה

grateful; that was received willingly, that receives gratitude

un vizitador muy agrade­sído (Nehama)

en tiempo de karestía un sesto de fruta es muy agradesido (Nehama)



8080

agradesiente adj.

מכיר תודה, מודה

thankful

te se muy agradesiente por tu buen resivo (Nehama)



8290

agráz/agrás

ענבי בוסר, ענבים חמוצים; אוכל חמוץ; כינוי לאדם ''חמוץ''

unripe graps, sour graps; sour food; a nickname for a 'sour' person

esta savor da, asemeja a la savor del agraz (Nehama)

los padres kumieron agraz i a los fijos se les eskrusheron los dientes (Nehama)



8350

agrear/agrearse v./v refl.

החמיץ; קלקל את היחסים; התרגז

to become sour; to spoil the relationship; to become angry

Ni es.huegra ni kunyada ni vizina agreada (Moscona)

Mos agreimos (Moscona)

La kol se agreo (Moscona)

el vino deshado desta­pado se agrea (Nehama)

estos dos ermanos se agrearon entre eyos (Nehama)

no se puede favlar kon el, al punto se agrea (Nehama)

estuvo kontente en pri­mero del lavoro ke le fizieron, ma se le agreó el estomago kuando sintió lo ke devía de pagar (Nehama)



8540

agritando adv.

בקול רם

out lode

Ke diga la amida entera agritante biervo por biervo (Moscona)



8690

agrura f.

דברים חמוצים, ירקות כבושים בתחמיץ; חמיצות, מרירות, עוינות

pickled things, pickled vegetables; sourness, bitterness, hostility

Esto kon agruras (Moscona)



8710

agua f.

מים

water

el agua puede ser klara, truvia, kayente, tivia, fría, yelada, arrenoza, suzia, limpia (Nehama)

en las resepsiones de espozorio, de boda, de berahá, de berí, de hatanúd, las vijitas son arrufiadas en las manos, en las vestimientas kon agua rozada (Nehama)

Agua Dio! la tierra la demanda, k'abashe la farina, ke koman los djidios; agua kyeremos! (Nehama)

bushkar una koza agua Dio/asperar agua Dio (Nehama)

agua ke no as de bever desha­la korrer (Nehama)

esta ropa se topa en aguas de una lira el metro (Nehama)

no meter manos en (Nehama)

para ke este médiko tan famozo vaya a vijitar a un hazino se esfrian las aguas (Nehama)

kosta sien groshes i agua, vino a las ocho y agua (Nehama)

no es ni agua, ni vino, ni bozá (Nehama)

el agua de mi vizina es melezina (Nehama)

echa agua kita dinero (Nehama)

apartad la buena djente ke vo a echar agua kayente (Nehama)



9040

aguado adj.

מימי, נוזלי

watery, fluid

Kada koza aguada se embeve en la tierra (Moscona)



9130

agudeser v.

חידד, השחיז, ליטש; החכים

to sharpen, to polish; to become wise

la kompanyia de djente savida agudese (Nehama)

el aire de Barselona agudese (Nehama)

el bien agudese i el mal entontese (Nehama)



9180

agudo adj.

חד, מחודד, מושחז, מלוטש; שנון, חריף, חד שכל; חד (צליל, כאב), צורם

sharp, sharpened, polished; witty, sharp minded; sharp (sound, pain), unpleasant

Esta muy agudo! (Moscona)



9245

aguentarse v. refl.

נרטב, ספג מים

to become wet, to become soaked

La sal se aguenta (Moscona)



9270

aguento adj.

מימי (מכיל יותר מדי מים); עסיסי

watery; juicy

Pera aguenta (Moscona)

La leche sta aguenta (Moscona)



9280

aguerio m.

כמות גדולה של מים

large amount of water

Para lavar es aguerio ke se va! (Moscona)



9390

agustada f.

שמחה גדולה ופורצת

great bursting joy

le nasió un ben zahar y está bolado de l'agustada (Nehama)



9400

agustarse v. refl.

שמח שמחה גדולה ומוחצנת

to be joyous in an extrovert manner

le vino haber ke ganó la rifa i s'agustó entero (Nehama)



9460

ah! interj.

אהה!, קריאת צער

oh! cry of sorrow

I ahes munchos echaras kuando de mi te akodraras (Moscona)

Kon este ah me vo murir (Moscona)



9530

ahalear v.

בלע במהירות, זלל

gulp quickly, gorge

Se lo ahaleo todo en dos kucharadas (Moscona)



9560

ahaná (ebr.) f.

הכנה, התנהגות מעושה

preparation, artificial behavior

Ahana de meza (Moscona)

Boda chika boda grande, ahana se kere! (Moscona)



9600

aharear v.

הבאיש, העביש, התקלקל

to stink, cause stink, become mouldy, to become spoiled

La manteka esta ahareando (Moscona)



9650

aharvado (ebr.) adj.

חבוט, מוכה; מקולקל, רקוב; מוכה כלכלית

beaten; spoiled, rotten; financialy beaten

Aharvado del pedrisko (Moscona)



9670

aharvadura (ebr.) f.

חבטה; חבלה, חבורה, מכה טריה; נקע

blow, hit; bruise, fresh wound; sprain

Aharvadura de boka rompe guesos (Moscona)



9680

aharvar (ebr.) v.

היכה, הלקה, חבט, עינה; צלצל, דפק

to hit, to beat, to torture; to ring, to knock

Me esta aharvando el kalsado (Moscona)



9690

aharvarse (ebr.) v. refl.

היכה עצמו

to hit oneself

Los deshi ke se estavan aharvando (Moscona)



9930

ahovlasión f.

תרועת חצוצרה

trumpet call

Retenyederas de ahovlasion (Moscona)



9970

ahtar (t.) m.

חנווני; סיטונאי מזון, סוחר בכימיקלים; רוקח

shopkeeper; food wholesaler, chemicals merchant; pharmacist

Shavon del bakal, pilo del ahtar, todo tomi fiado, ke los paga el mi kunyado (Moscona)



10140

aijado adj.

אב/אם לילדים

a parent

Muchacho sos? No, kazado i aijado (Moscona)



10180

aína adv.

בחפזון, מיד

in a hurry, immediately

Avlar ke pasa aina i no se detiene (Moscona)



10200

aínda adv.

עוד, עדיין; בכל זאת

still, yet; nontheless

ya le di todo lo ke demanda, inda no esta kontente (Nehama)



10210

aíndamas adv.

יתירה מזאת

furthermore, moreover

No kreo ke me pueda refuzar indemas ke somos kos'huegros (Moscona)



10260

aírarse v. refl.

התרגז, התכעס, זעם

to get angry, to be furious

Airarse barajando (Moscona)



10270

aire m.

רוח, אוויר, הבל, דברים בטלים; מנגינה, נעימה, לחן; מראה, דמיון

wind, air, steam, idle things; tune, melody; appearance, similarity

salir a tomar aire/un poko de aire (Nehama)

guádrate de aire de kaleja i de pedo de vieja: (Nehama)

airear la kaza/airear las kamas (Nehama)



10500

airegina f.

רוח בלתי נפסקת, רוח מתמדת

non stop wind

no se puede salir a la kaye de la airegina (Nehama)



10510

airegozo adj.

מאוורר, מלווה ברוחות (מזג אוויר)

ventilated, aired, windy

los kazales de montanya son muy airegozos (Nehama)



10530

airelear v.

איוורר, חשף לאוויר החופשי; הטריד, גרם חשש ודאגה

to ventilate, to expose to free air; to bother, to arouse worry and concern

aurelear kolchas/mendeles/savanas (Nehama)



10580

aisiano m.

מצרי

egyptian

Esklava aisiana I su nombre Agar (Moscona)



10615

aizlado adj.

מבודד, עזוב

isolated, secluded, abandoned

En un lugar aizlado (Moscona)



10670

ajeno n. & adj.

זר, נוכרי

alien, foreign

Los ajenos no prime ke sepan loke se pasa en kaza (Moscona)

El ajeno apalpa en la mankura mas ke el ke la aze (Moscona)

Me konto lo suyo i lo ajeno (Moscona)

Konose munchas linguas ajenas (Moscona)

estar en kaza ajena (Nehama)

tomar una koza ajena (Nehama)

los ajenos fazen mas ke los serkanos (Nehama)

es un ajeno para mi (Nehama)



10675

ajenú (fr.) adv.

על הברכיים

on knees

El profesor los metio ajenu (Moscona)



10790

ajo m.

שום

garlic

por dezir azo no fiede la boka: (Nehama)

ni ajo dulse, ni tudesko bueno: (Nehama)

el ajo mata al ojo malo (Nehama)



10940

akaeser v.

קרה, התרחש, ארע

happen, take place, occur

Todo puede akaeser (Moscona)



11100

akararse v. refl.

התעמת, התייצב מול; דיבר פנים אל פנים; הופיע

to be confronted, to stand before; talk face to face; appear

Es menester de no akararse kon eyas kara kon kara (Moscona)



11130

akarrear v.

משך, סחב, סחף, גרר; הוביל, הסיע, העביר, הביא, סיפק; גרם, הוליד, יצר, חולל

to pull, to drag, to carry; to transport, to move, bring, to supply; to cause, to bring to life, create

Mitsva akarrea mitsva (Moscona)



11220

akavar v.

סיים, כילה, גמר; חפר; הרעיב

to finish, consume; dig; starve

Akavo sus dias en provedad (Moscona)



11270

akavidado adj.

זהיר, מתון

careful, cautious, prudent, moderate

Apartate de tus aboresientes i kon los amigoa ke seas bien akavidado (Moscona)



11310

akavidarse v. refl.

נזהר, נהג זהירות

to be careful, to be cautious

Ken se akavida en la mansevez, bive kon repozo en la vejez (Moscona)



11320

akavido m.

זהירות

caution

I tomo sus akavidos por ke nunka kesha se levante kontra el (Moscona)



11470

akedo adv.

בשקט, בחשאי

quietly, secretly

El salon estava bien aklarado (Moscona)

Fama mala es dicha akedo i sekretamente (Moscona)



11510

akerarse v. refl.

נכסף ל-, ערג; עינה עצמו, התענה

to yearn, long for, to pine; to torture oneself, to be tortured

Ya me se akero la alma de asperar en baldes (Moscona)



11545

akerensimiento m.

אהבה, חיבה

love, fondness

Por akerensimiento de la mitsva (Moscona)



11610

akeyo pron. dem.

הדבר ההוא; ''מה שמו'' (כאשר חסרה המילה המתאימה)

that thing; 'what's his name' (when you can't find the right word)

Akeyo no salio verdad (Moscona)



11630

aki adv.

כאן, פה

here

por aki abolti la kara ke (Nehama)

aki me apego mi madre (Nehama)

en kurto, k'es aki? se trata de rezikar sien groshes, kaminando (Nehama)

no viene por aki (Nehama)

ke bueno, ke bushkas por aki (Nehama)



11690

akistar v.

רכש, השיג, קיבל; זכה; הרוויח

acquire, to get, receive; to win; to gain

akistar onor/ buena fama/ rikezas/ saviduria (Nehama)



11700

akitarse (fr.) v. refl.

פרע חוב, מילא חובתו

to pay off a debt, to do one's duty

El fue a kitarse su mision i torno despues de un punto (Moscona)



11740

aklarado adj.

מואר, מובהר; נאור

illuminated, clarified, brightened, ; enlightened

Persona aklarada (Moscona)



11760

aklarar v.

האיר; הבהיר, הסביר, באר

illuminate; make clear, explain, interpret

el Dio ke aklare los korasones (Nehama)



11765

aklararse v. refl.

התבהר; הסביר את עצמו, הבהיר את דבריו

to become clear; to explain oneself, to clarify oneself's sayings

Ven mos aklararemos (Moscona)

Me se aklaro el korason (Moscona)



11790

aklaro m.

הסבר, באור, הערה, הבהרה

explanation, interpretation, remark, clarification

el savio Rashi dio los mijores aklaros sovre los livros de la Biblia (Nehama)



11840

akodrarse v. refl.

נזכר, העלה בזכרונו

to be reminded of', to recall

Se akodro de kagar las oras de kazar (Moscona)

Akodrate si azites mal, alvidate si azites bien! (Moscona)



11860

akojedor m.

מקבץ נדבות

beggar

akojedor de sedaka (Nehama)



11870

akojer v.

אסף, ליקט, קיבץ, אגר

collect, gather, assemble, hoard

akojer la kolada/el espandido (Nehama)

akojer la rekolta (Nehama)

kien asembra akoje (Nehama)

lo ke se asembra se akoje (Nehama)



11890

akojida f.

קבלת פנים

reception

fazer una akojida kaloroza/yelada (Nehama)



11920

akolchetar v.

רכס

to button, fasten

akolchetar el busto (Nehama)



11960

akometa f.

הבטחה

promise

Le akometio akometansa grande (Moscona)



11970

akometer v.

הבטיח

to promise

Akometeme ke mas no los vas azer (Moscona)

Le akometieron a Rahel, le dieron a Lea (Moscona)

Me akometieron una ropa ermoza i barata (Moscona)

kien akomete en devda se mete (Nehama)

fulano akomete tanto por su fija(Nehama)



11980

akometerse v. refl.

התחייב בפני עצמו; העמיד עצמו לרשות; התארס; הסתכן, הרשה לעצמו

to commit to oneself; to put oneself at somebody's service; to be engaged; to endanger oneself, to allow oneself to..

Se akometio por empiegado (Moscona)

akometerse de alevantarse temprano (Nehama)



11990

akometido m. & adj.

ארוס, מאורס

fianc?, engaged

estar akometido de la chikez (Nehama)



12010

akomodado adj.

מסודר, מאורגן, מצוייד כהלכה

arranged, tidy, organized, well equipped

kaza bien akomodada (Nehama)



12050

akomodarse v. refl.

הסתגל, התאים עצמו, הסתדר

to be adapted, to suit oneself, to be settled down

Akomodarse al anbiente (Moscona)



12070

akomodijo m.

התאמה, הכשרה

adjustment, fit, training

no ay molde de akomodijo en esta kaza (Nehama)



12100

akompanyado adj.

מלווה; רדוף, מכושף

escorted; chased, haunted, enchanted

mas vale solo ke mal akompanyado (Nehama)



12120

akompanyamiento m.

ליווי; לווית המת

escort; funeral

tomar parte a un akompanyamiento es un dover para kada buen djidyo (Nehama)



12130

akompanyar v.

ליווה; הגיע לאותה רמה, השתווה בהישג

to escort; to reach the same level, to equalize in achievement

akompanyar a un muerto (Nehama)

beve sin darse por konsentido, todos no lo pueden akompanya (Nehama)

akompanyi el enkante fin a un sierto punto, avia mucos altereadores,hui ovligado de abandonar (Nehama)

no pueder akompanyar a uno en el gaste, en el kredito, en el apogo (Nehama)



12270

akonantar v.

הקדים, היה בעל הקדימות, היתה לו זכות בכורה; ידו היתה על העליונה

to precede, to have priority/precedence; to have the upper hand

al pasar una puerta, el mas aedado akonanta (Nehama)

kuando ay poko komer, los fijos akonantan (Nehama)



12280

akonanto m.

קדימות, עדיפות, זכות קדימה

priority, precedence, superiority

Los chikos tienen akonanto en el komer (Moscona)

el viejo tiene el akonanto sovre el mansevo/ la muzer sovre el ombre (Nehama)



12297

akoncharse v. refl.

סתדר, בא לידי מימוש

to work out, to be realized

faze i faze, no se akonchuga nada (Nehama)



12310

akondjurado adj.

מושבע, מחוייב בשבועה; מחוייב בנדר

sworn in, obligated by oath; obligated by a vow

el banyo lo tiene akondjurado: lo preto no lo faze blanko (Nehama)

tener akondjurado de no emprestar paras/ livros (Nehama)



12340

akonduchear v.

השתמש בחסכנות

to use with frugality

akonducear l'azeite (Nehama)



12370

akonsejador/dera n.

יועץ

advisor

un padre, una madre son los mejores akonsejadores (Nehama)



12380

akonsejar v.

ייעץ

advise

Te akonsejo yo de tenerte leshos de este echo (Moscona)



12400

akontentar v.

השביע רצון

satisfy

me se akontento el alma (Nehama)



12410

akontentarse v. refl.

הסכים, הגיע להסכמה; הסתפק

agree; to be satisfied with, to make do with

bien aventurado el ombre ke se akontenta kon su parte (Nehama)



12420

akonteser v.

קרה, התרחש

happen, occur

Son kozas ke akontesen (Moscona)

ke le akontesio? lo ke no le tenia ke akonteser (Nehama)

ke akontesyo? (Nehama)

le akontesio una desgrasia (Nehama)



12450

akontesimiento m.

ארוע, מאורע, מקרה, התרחשות,מעשה; ''בריחה'' במכנסים

event, occurrence, incident; to wet oneself in the pants

komportarse se los akontesimientos (Nehama)



12490

akorado adj.

חרד, קצר רוח

anxious, short temperd, impatient

akorada ke le vea el alma komo la akoro a mi (Nehama)

estar el alma akorada (Nehama)



12500

akoramiento m.

חרדה, מועקה; קוצר רוח

anxiety, distress; impatience

akoramiento de alma (Nehama)



12510

akorar v.

החריד; גרם קוצר רוח

to frighten; to cause impatience

me se akora el alma (Nehama)



12540

akordar v.

העניק, נתן, חלק ; כיוונן

bestow, give, share; to fine-tune

Me akodraron diez dias de repozo (Moscona)

akordar un piano/akordar las oras (Nehama)



12570

akordo m.

הסכמה, הסכם, חוזה, התאמה

consent, agreement, contract, fit,

No vo de akordo (Moscona)



12650

akorrido adj.

נחפז, אץ, רץ

hasty, rash, in a hurry, running

Akorrido I asigido del echo (Moscona)



12660

akorruto adv.

לעתים קרובות, תדיר; באופן אקראי

often, frequent ; randomly

Deve de pensar en la beraha i no dizirla akorruto lo ke viene a la boka (Moscona)

pasa por aki akorruto (Nehama)



12720

akostar v.

התקרב, ניגש אל; הגיע אל המזח; היטה

to draw near, to approach; to arrive at the pier

Akosta tu oreja a la sensia i te asaventaras (Moscona)

kijo salir de la barka antes ke akostara i se kayo a la mar (Nehama)



12815

akrán (t.) m.

בן גיל

at the age of

Yo i el somos akranes (Moscona)



12840

akresentar v.

הגדיל, העצים, הוסיף, האריך

to enlarge, to make immense, add, to extend

akresentar un kozido/ un triko (Nehama)

a partir de Hanuka los dias akresentan (Nehama)



12860

akrevantado adj.

שבור (גם נפשית), נואש, מיואש, מדוכא, מותש

broken (also mentaly), desperate, hopeless, depressed, exhausted

estar kon el korason akrevantado (Nehama)



12870

akrevantar v.

שבר (גם נפשית), דיכא, מוטט, הביא מורך בלב, החליש, התיש

brake (also mantaly), depress, collapse, to bring fear to the heart, weaken, to wear out

la luenga no tiene gueso ma akrevanta gueso (Nehama)



12910

aksadear (t.) v.

הפריע, הטריד, גרם אי נוחות, נתן מכשול; עצבן, הקניט; גרם נזק

interrupt, to bother, to cause inconvenience, to make an obstacle; irritate, to tease; to cause damage

esta pantufla me aksadea al pie (Nehama)



13115

aktirear (t.)

פיזר, בלבל, יצר בלבול, עשה בלגן

disperse, confuse, to mix up, to make a mess

Todo esta aktireado (Moscona)

Ya me se aktriearon las tripas (Moscona)



13190

akto m.

מעשה, פעולה; רישום; מערכה (במחזה)

act, action; act (in a play), record

Una komedia en tres aktos (Moscona)



13300

akuantidar v.

מדד

to measure

la mucidumbre era tal ke no era posivle de akuantarla (Nehama)



13330

akudir v.

עזר ל-, סייע ל-, בא לעזרה, נחלץ לעזרה, חש לעזרה, הציל

to help a-, to assist a-, to come to the rescue, to hurry to someone's aid, to save

akudir a un alma en perikolo (Nehama)

akudir al prove/ al jazin (Nehama)

se kayo a la mar i no uvo kien lo akudiera (Nehama)



13360

akuento m.

מקדמה, מפרעה

advance payment, payment on account

tomar un akuento sovre la mezada (Nehama)



13650

akurtar v.

קיצר, צמצם, תמצת; חתך

shorten, reduce, summarize; to cut

De siklet se akurtan los dias (Moscona)

los embrolios akurtan las vidas/los dias (Nehama)

akurtar un diskorso (Nehama)

akurtar un pantalon (Nehama)



13665

akurutamente adv.

לעתים קרובות, תדירוֹת

often, frequently

Viene akurutamente (Moscona)



13670

akuturú (t.) adv.

בקבלנות; בלי שים לב לכמות

in contracting; without noticing the amount

dar un fecho akuturú (Nehama)



13710

akuzar v.

האשים; אישר קבלה

to accuse; to confirm reception

Akuzar en vano (Moscona)

Kon la prezente akuzo el resivo de tu karta (Moscona)



13780

ala f.

כנף; סנפיר

wing; fin

Alas tiene, bolar no puede (Moscona)

las manziyas de la gerra abaten las alas del korason (Nehama)

la vedrura/llas flores avren las alas del korason (Nehama)

avrigarse debasho las alas del Dio/de un protejador (Nehama)

avrigarse debasho una ala de tejado (Nehama)

la gayina tyene alas, ma no bola (Nehama)



13910

aladjak-veredjek (t.) m.

משא ומתן כספי, עסקים

financial negotiation, business

Kon esta persona no tengas aladjak-veredjek (Moscona)



14160

alaod m.

עוּד, לאוטה (כלי נגינה)

oud, lute (music instruments)

Alaod de diez kuerdas (Moscona)



14230

alargar v.

האריך; השהה, משך את הזמן

to lengthen, prolong; to delay, to stall

El repozo alarga los dias (Moscona)

El Dio ke alarge tus dias (Moscona)

el Dio te alarge las vidas (Nehama)

por no tener mas hidush no alargo (Nehama)



14250

alargarse v. refl.

האריך בדיבור; הרחיב עסקיו; נח, התרווח

to extend in speech; to expand in buisness; to rest, to sit comfortably

Alargate un poko (Moscona)

El echo se va alargando de en dia en dia (Moscona)



14320

alarovez adv.

להפך, היפוכו של דבר

on the contrary, just the opposite

No solo ke no tienes razon ma alarovez (Moscona)

Avlar alarovez i al derecho (Moscona)

Esta kaminando alarovez del mundo (Moscona)

Se alevanto kon la kamiza alarovez (Moscona)



14360

alat (t.) m.

כלי, מכשיר

tool, instrument

A kada zanaat su alat (Moscona)

un buen alat eskapa fecho (Nehama)

alat ke no se emplea se ferrojentea (Nehama)



14380

alav ashalom (ebr.)

המנוח, הנפטר, עליו השלום; דרך אירונית לומר על משהו כי אינו קיים

the deceased, may he rest in peace; an ironic way of saying that something is no longer existing

Mi papu alav ashalom (Moscona)

-fulano es riko -era riko: alav ashalom ya pedrio todo (Nehama)

mi padre/mi nono alav-ashalom (Nehama)



14390

alavadero m.

התרברבות, התפארות

bragging, boasting

Tiene mal de alavadero (Moscona)



14400

alavado adj.

מהולל; מפורסם

praised; famous

Un doktor alavado (Moscona)

alavado sea el Dio (Nehama)



14440

alavar v.

שיבח, הילל, פאר

to praise, glorify, to adorn

tanto alavar al muerto no s'arrebiva (Nehama)

vate a alavar ke sos mi ermano/ ke sos mujer, si no iyas a komer buena lenya (Nehama)



14490

alavatinas f. pl.

שבחים מופרזים

exaggerated praise

Esta unas alavatinas komo ke no se tiene visto! (Moscona)



14500

alay (t.) m.

קהל; כנופיה; פמליה; חבורה,להקה; גדוד; לעג, קלס; חגיגה

audience; gang; entourage; group, band; battalion; mockery, scorn

Ayi vidi un alay de kozas muevas (Moscona)

un alay de lokos/de ladrones (Nehama)



14620

albakora (ebr.) f.

בַּכּוּרָה (תאנים מבכירות)

early ripening fig

Primeria de igera o albakora (Moscona)



14800

albonearse (ebr.) v. refl.

התרגז

to become angry

No lo agas albonearse a tu sinyor padre (Moscona)



14860

alborotado adj.

מבולבל, נטרד, נסער

confused, bothered, agitated

es muy alborotado, kale ke arresente (Nehama)



14870

alborotar/alborotear v.

הקים מהומה, הרעיש, השתולל; יצא משגרה; הרס, השחית

to make a riot, to be noisy, to run wild; to come out of a routine; destroy, mutilate, to spoil

Alborota su kaza el ke es dado a la avarista (Moscona)



14960

albúmina/albumín f.

חלבון

protein

traer albúmina (Nehama)



15070

alderedor prep.

סביב, מסביב

round, around

alderedor de mi kaza ay yervado (Nehama)



15100

aldikera f.

כיס, ארנק

pocket, purse

Tornar kon las aldikeras vazias (Moscona)



15250

alear v.

נופף בכנפיו, נופף זרועותיו; החליף כח; ''לקח נשימה'' (הפסקה); ''תפס במילה''

to wave one's wings, to wave one's arms; to resume strength; to take a breath/break; to catch someone on his word

la mestra va asigiyendo a la muchacha, no la desha alear ni un punto (Nehama)



15270

alechadura f.

הנקה

breast-feeding

la alechadura es koza grande, no se paga ni kon bolsas de moneda (Nehama)



15320

alef (ebr.)

אל''ף (האות הראשונה בא''ב)

alef (the first letter in hebrew)

para ambezar bueno un ofisio, kale ulvidar lo poko ke se save de pratika y empesar de la ale (Nehama)

dezir la tefila de la ale fin a la taf (Nehama)

el padre le mobleo la kaza i le dio todo de la ale fin a la taf (Nehama)



15440

alegrar v.

שימח

to make happy

Keres alegrar alguno, dale aslanlik (Moscona)

Me alegro de verte! (Moscona)

Me alegri komo ke me visti vistido muevo (Moscona)



15450

alegrarse v. refl.

שמח, עָלַז

to be happy, to be cheerful

azer todo lo posivle para ke no se alegren muestros enemigos (Nehama)

me se alegra el alma/ se alegran siete korasones (Nehama)



15460

alegre adj.

שמח, עליז, תוסס, מאושר

happy, joyous, cheerful, lively,

Alegre ke me estas (Moscona)



15800

aleshar v.

הרחיק, דחה

to keep away, to reject

Alesha de ti este negro penserio (Moscona)



15810

alesharse v. refl.

התרחק, נסוג, שמר מרחק מ-

to move away from, to become farther away, to retreat, to keep away from-

Se alesho del vero kamino (Moscona)

Si te keren forsar por komer, aleshate de la meza (Moscona)

alesharse de echos/de parientes/de amigos (Nehama)



15830

aleste/alesta (t.) adj.

מוכן, מזומן

ready, prepared

tengo un moso k'esta siempre alesta (Nehama)



15850

alevantada f.

הרמה, העלאה, הגבהה; משא שמורם בהרמה אחת; עלילה, האשמת שוא

elevation, lifting, raising; load that is lifted in one lift; false charge

yevarse todo en una alevantada (Nehama)



15870

alevantado adj.

עומד

standing

alevantado de dormir (Nehama)

pared alevantada delantre de las ventanas (Nehama)



15920

alevantar v

הרים, הקים, העלה, זקף, הגביה, הניף; קומם, המריד; שיקם; העתיק; אסר

to lift, to raise, elevate, to swing; cause to rebel; to rehabilitate; to forbid

se peleo kon mi por una bava i me alevanto la palavra/el saludo/ los buenos dias; kuando me enkontra se aze del ke no me ve (Nehama)

el hazino estava grave, alevantaron al dotor a medianoche para ke lo huera aver (Nehama)

el Dio solo alevanta i arrebaha (Nehama)

alevantar el kuartier kon gritos/alevantar la mala/ la kaza (Nehama)

alevantar un pezgo/un moble (Nehama)

alevantar una moneda de en basho (Nehama)



16030

alevantarse v. refl.

קם, התרומם; קם ממיטתו; מרד, התמרד; הפסיק; (על השמש/היום:) זרח; סמר; יצא לדרך

to rise, to rise up; to rise from bed; to rebel; to stop; to rise (the sun / the day); stiffen, bristle (hair, fur, feathers); to go out

Alevantarse de madruga (Moscona)

alevantarse de la kama (Nehama)

ke tal t'alevantates? (Nehama)

se alevanto aire/aireziko (Nehama)

de onde se alevanta el sol i asta onde se pone (Nehama)

el sol se alevanta la manyana: 'le so-leil se leve le matin'; (Nehama)

alevantarse en pies delantre de uno (Nehama)



16220

alfinete (port.) m.

סיכה; דבר פחות ערך; אטב

pin; a low valued object; clip

No ay ande asoltar una alfinete (Moscona)

alfinete a su kazamiento, esta novia no truso ni un alfinete, ni dota ni asugar (Nehama)



16280

alfinikado adj.

מתפורר

crumbling

una roska alfinikada (Nehama)



16310

alforia/alforía/alforiya (port.) f.

גאולה, שחרור (לעֶבֶד)

liberation, redemption, release (for a slave)

I en el seteno saldra a alforia en baldes (Moscona)



16360

algo m.

משהו, דבר מה; מעט

something; few, a little

Algo de nuevo? (Moscona)



16370

algodón m.

צמר גפן, כותנה; ריפוד

cotton wool, cotton; padding, upholstery

Unas karnes algodones blankos! (Moscona)



16550

alguja f.

מחט; סיכת קישוט

needle; ornament pin

El kuerpo me se izo algujas (Moscona)



16630

algún adj.

איזשהו

whatever, whichever, any

si ay algun prove dale a komer (Nehama)

esto bushkando algun mediko (Nehama)

ay algun duvdo? (Nehama)



16640

alguno pron.

מישהו

somebody, someone, anybody

algunos dizen (Nehama)

alguno de estos dos (Nehama)

alguno vino? (Nehama)



16690

alhamorras f.

גלי חום

heat waves

estar kon alhamorras. (Nehama)



16780

alhasarear v.

קלקל, בזבז, עשה ברשלנות

spoil, break, to make/create in negligence

el shastre neglijente alhaserea la ropa (Nehama)



16790

alhashé f.

קרום החזה

chest membrane

la rea i la alhashe ke se vendian en una, eran la karne de los proves (Nehama)



16840

alhenya f.

חינה, כופר (צבע אדום)

henna (dye), red color

pleito de ermanos, alhenya de manos (Nehama)



16880

alhenyar v.

צבע בחינה

to color with henna

Ya me alhenyaron de novia (Moscona)



16930

alhorzar v.

עשה מכפלת לקיצור הבגד

to make a hem made for shortening a garment

alhorzar el fostan (Nehama)



16950

aliado adj.

בעל ברית

ally

Las armadas (Moscona)

Las armadas aliadas (Moscona)



16960

aliansa f.

איחוד, ברית

union, pact, alliance

Tratado de aliansa (Moscona)



17000

alidjí (t.) m.

לקוח, קונה

customer, buyer

no ay alidji para esta ropa (Nehama)



17040

alika f.

כנף קטנה

little wing

una alika de poyo (Nehama)



17060

alikodear/alikudear (t.) v.

עיכב (הזמין) לארוחת ערב; עיכב, גרם לו לאחור

to delay - to convince someone to stay for dinner; to delay, to cause someone to be late

alikudear la boda (Nehama)

Alikudear a echar a uno (Nehama)

alikudear a komer (Nehama)

desha palavra, no me alikudeyes (Nehama)



17080

alilá (ebr.) f.

עלילה, השמצה, דיבה; הוצאת דיבה, הוצאת שם רע

false charge, slander, libel; slandering, smearing

Se alevanto alila ke (Moscona)



17145

alimarse v. refl.

התחדד, שוייף; התעדן

to be sharpened, to be polished; to be refined

kon pasar sesh mezes en buena kompanyia, este kazalino se alimo (Nehama)



17160

alimentasión f.

תזונה, הזנה

nutrition, diet, nourishment, feeding

La alimentasion tiene muy flaka (Moscona)



17200

alimpiada f.

ניקוי שטחי

superficial cleaning

se arrevano el plato en una alimpiada (Nehama)

en dos alimpiadas ya se lambio el varandado (Nehama)



17210

alimpiadero m.

שגעון לנקיון

an obsession for cleaning

esta kon un mal alimpiadero, no desha fregon ni handrajo de la mano (Nehama)



17260

alimpiar v.

ניקה, טיהר, מרק; ''גילח'' ממישהו את כל רכושו

to clean, cleans, to spruce; to steal away all of somebody's possession

el djgugo/los visios/la espekulasion alimpian al mas poderozo (Nehama)



17270

alimpiarse v. refl

התנקה, ניקה עצמו; הצדיק עצמו; איבד רכושו; השתלט על רכוש; מת, נפטר; באירוניה: נפטרנו ממנו

to get clean, to clean oneself; to justify oneself; to lose onself's possession, to take over possession; to die; ironically: we got rid of him

Alimpiarse las manos (Moscona)

Alimpiarse de los pekados (Moscona)

alimpiarse la para de uno (Nehama)

se alimpio kon el dado/kon las kartas (Nehama)

el es el de los malos echos, ma kuando vino la ora de dar kuentos, supo alimpiarse los mushos (Nehama)

komio, bevio i se alimpio los mushos (Nehama)



17450

alish ferish/alish verish (t.) m.

פעילות מסחרית, עסקית; זרם של קונים

commercial or business activity; a flow of buyers

Oy el alish verish estuvo flako (Moscona)

en tiempo de buena rekolta ay alish-ferish en charshi (Nehama)



17480

alishar v.

החליק (עשה חלק), הקציע, יישר, צחצח, מירק, ליטש

to smooth, to scrape, to straighten, to polish, to shine, to burnish

alishar el terreno (Nehama)

alishar una tavla (Nehama)



17535

alishik (t.) adj.

מורגל

accustomed

Ya estamos alishik (Moscona)



17540

alishik (t.) m.

קשר חברתי או מסחרי

a social or commercial connection

no tienen alishik una koza kon otra (Nehama)

es perikolozo de tener alishik kon un ladron (Nehama)



17560

alishterear (t.) v.

הרגיל, סיגל; תירגל; לימד ידיו לעשות דבר מה

to accustom, to adapt; to practice; to teach oneself a craft

Ansina lo alisheates (Moscona)



17565

alishterearse v. refl.

התרגל

to become used to

Ya me alishei kon el echo (Moscona)

alisterearse en una lingua (Nehama)



17590

aliskuridad f.

חשיכה, חושך

darkness

Echa tino de no chinchonearte en la aliskuridad (Moscona)



17600

aliskuro adj.

חשוך, אפל, כהה

dark, gloomy

En el katoy es aliskuro (Moscona)



17680

alivianamiento m.

הקלה, הפטרות מאדם בלתי רצוי

relief, lightening, riddance from an unwanted person

dale todo lo ke demanda i ke se vaya, alivianamiento ke ayga (Nehama)



17690

alivianar v.

הקל, נקט בגישה דתית מקלה

to relieve, to be lenient, to take an easy religious approach

alivianar la kaza/ el servisio de kaza (Nehama)

alivianar un pezgo (Nehama)



17700

alivianarse v. refl.

הוריד מן העומס המוטל עליו, הקל ממשא עבודתו; התפגר

El sako de arina ya se esta alivianado (Moscona)

Ya se le aliviano la gayle (Moscona)



17740

alizamiento m.

החלקה, צחצוח, מירוק,ליטוש; חנופה

smoothing, polishing; flattery

Lavios de alizamiento enaltesen la desonra (Moscona)



17850

alkanfor m.

קמפור; לובן בלא כתם

bleach ,stainless whiteness

faz la ropa komo el alkanfor (Nehama)

facha luzia i blanka komo el alkanfor (Nehama)



17900

alkansar v.

השיג, הגיע ל-; הספיק; הצליח

achieve, to reach to-; to reach in time; to succeed

Alkanso oras de tadre (Moscona)

Alkanso a ser uno de los rikos (Moscona)

Si no korres no alkanses i si bushkas no topas! (Moscona)

Lo ke pensa tu madre ke no te alkanse, lo ke pensa tu mujer ke te alkanse (Moscona)

ni Par'o alkanso esta grandeza (Nehama)

alkansar rikezas/onores/grandezas/titolos (Nehama)

alkansar su dezeo (Nehama)

el mediko no alkanso a echarse ke lo yamaron kon prisa ende un hazino (Nehama)

Moshe Rabenu no alkanso a entrar en Tierra Santa (Nehama)

no me alkansan mis fuersas/mi bolsa/ mi influensa fin ayi (Nehama)

fulano le oro la muerte a sistrano: no alkanse a ver tal dia (Nehama)

maldision de guerfano i de bivda alkansa (Nehama)

mi dezeo/mi bendision t'alkansen (Nehama)

korrer detras de uno i alkansarlo (Nehama)

alkansar fin el medio kamino (Nehama)

no me alkansa la mano fin al tavan (Nehama)



17905

alkansarse v. refl.

הושג

achieved

nada no se alkansa sin sudar (Nehama)



17910

alkanso/alkanse m.

השג, הצלחה

achievement, success

no tenga alkanso el ke agura lo negro para el otro (Nehama)



17940

alkatrán m.

זפת

tar

Ken alkitran menea la golor le kefa (Moscona)



17950

alkavo adj.

אחרון

last

Yo estuve alkavo de todos (Moscona)

Alkavo, loke fue? (Moscona)

Alkavo somos amigos (Moscona)



18040

alkilar v.

השכיר; שכר

to rent (to), to let; to rent (from)

Alkilar una kamareta (Moscona)



18045

alkilarse v. refl.

השכיר עצמו, נשכר

to rent oneself, to be rented

Se alkilo por vakero (Moscona)



18200

alkuza f.

פך, כד שמן, אסוך; ''שערה'' בעין

can, container, oil can; sty(in eye)

En la alkuza no kave mancha (Moscona)

tener alkuza al ojo es sinyo de eskarsedad (Nehama)



18230

Allah (t.) m.

אלהים

god

No te despasensies, veras ke todo va pasar Alla versin! (Moscona)

Allah bilir si kita el pan (Nehama)



18320

alma f.

נשמה, נפש

soul, spirit, mind

Kerer en la alma ariento (Moscona)

Ya me vino la alma al garon! (Moscona)

Asta ke va i viene alma tiene(Moscona)

Alma sin pekado(Moscona)

No ay alma biva (Moscona)

el gato no aferra al raton por el alma de su padre, es para komerle la kavesa (Nehama)

alma santa/ alma buena/ alma del Dio/ alma sin pekado (Nehama)

kien alma tiene alma kree (Nehama)

ay perikolo de alma (Nehama)

para suvir sien eskalones se kyere dado el alma al Dio/ tiene el alma a la boka (Nehama)

me salio el alma (Nehama)

kon su alma trae su pan (Nehama)

alma mia!; mi alma! (Nehama)

las ninyas tienen siete almas (Nehama)

va i viene, alma tiene (Nehama)

alma tiene, komer kiere (Nehama)

se angustia el alma (Nehama)

alma estrecha (Nehama)

tener el alma espantada (Nehama)

no pasa alma biva, no se ve un alma por esta kaye (Nehama)

lo kyero komo mi alma (Nehama)

una madre da su alma por un fijo (Nehama)

el ojo ve, el alma dezea (Nehama)

dar el alma por un komer (Nehama)

dar el alma por un kopo d'agua (Nehama)

alegrada ke le vea el alma! (Nehama)

Akontentar/ konsolar el alma (Nehama)

se alegra/se embrenea el alma (Nehama)

el i su alma lo saven (Nehama)

por modre de el entri en este fecho i deshi los guesos, me tomó en el alma (Nehama)

si siete al tiene no la eskapa (Nehama)

un alma tengo onde ke la meta en primero (Nehama)

ya di todo lo ke tenia, alma no puedo dar (Nehama)

adjidearse del alma de uno (Nehama)

adjidéate de alma (Nehama)



18530

almario m.

ארון; כינוי לטיפש

closet; a nickname for a stupid person

un almario i el - dos (Nehama)



18630

almástiga f.

מסטיק, שרף

gum, resin

El dulse de deva esta komo almastiga (Moscona)



18680

almenara/almenará f.

נברשת, מנורה; נר נשמה

chandelier, lamp; yahrzeit candle

Alminara de siete brasos (Moscona)



18690

almendra f.

שקד; טבעת דמוית שקד

almond; almond-like ring

Gajo de almendra (Moscona)

el Dio da almendras al ke no tiene muelas (Nehama)



18700

almendrada f.

משקה חלב שקדים ממותק

sweetend almond milk

la almendrada faze abashar la leche (Nehama)



18740

almenos/al menos adv.

לפחות, לכל הפחות, למצער

at least

uza a venir almenos una vez al día (Nehama)

eskúzate al menos (Nehama)

kédate kon mozotros, almenos ke teasperando en otro lugar (Nehama)



18890

almiskle m.

ניחוח, בושם; מוּשְּׁק (סוג של בושם); מור

aroma, odour, perfume; musk; myrrh(plant)

esta kaza guele almiskle (Nehama)



18910

almizmara f.

מזלף בשמים, כלי בשמים

perfume sprayer, perfume vessel

I tomaron kada uno su almizmara i dieron sovre eyas fuego i puzieron sovre eyas saumerio (Moscona)



19010

almozna f.

נדבה, צדקה

donation, charity

la almozna es komo guardia de eskudo (Moscona)



19130

alomenos adv.

לפחות, לכל הפחות, למצער

at least

alomenos ke mi dishera (Moscona)



19170

alondjar (port.) v.

הרחיק, דחה; האריך

to distant, reject; to lengthen

Alondjate de tu uzo aborresido (Moscona)



19180

alondjarse v. refl.

התרחק, ניצב מרחוק; התארך

to go far, to draw away from, to stand distant/far away from; to be lengthen

alongarse de todo (Nehama)



19220

alongar v.

האריך, האריך את הזמן

to lengthen, to lengthen time

El ke kome poko kon repozo, alonga sus dias (Moscona)



19330

alsar v.

העלה, הרים, הניף, נשא

elevat, to lift, raise, carry

Alsar los ojos al sielo (Moscona)

I also a sus ijos i a sus mujeres sovre los gameos (Moscona)



19360

alsasiones f. pl.

קורבן/קורבנות, עולה/עולות

sacrifice/sacrifices, burnt offering/s

I also por alsasion en lugar de su ijo (Moscona)



19380

altanto adv.

כמספר הזה, כזאת, באותה מידה

like that number, like this, at the same amount/measure

altanto ke das tomas (Nehama)



19400

altar m.

מזבח

altar

kaen altares solevantan muladares (Nehama)



19500

alterear/alterearse v. & v. refl.

סיגל (לעצמו) הרגלי אי סדר; מרד/התמרד כנגד סדר ומשמעת; העלה את הצעת המחיר במכירה פומבית

to adapt habits of disorder; to rebel against order and discipline

esta kriatura se altereó mucho (Nehama)



19530

alternar v.

החליף, התחלף, הפך את הסדר

to exchange, replace, to be changed, to be switched, to switch the order

Alternar el orden alfabetiko (Moscona)



19570

alteza f.

גובה, רום, רוממות, הוד מעלה

altitude, height, superiority

Una alteza de serka dos metros (Moscona)



19700

alto adj.

גבוה, רם, נישא, מרומם, תמיר

high, supreme, lofty

Alto de boy ,basho de karakter (Moscona)

Alta, alta es la luna kuando empesa a esklareser (Moscona)

navegar por altas mares (Nehama)

suvir en alto (Nehama)

abashar de en alto (Nehama)



19740

altrafisio m.

דבר פעוט, דבר חסר ערך; הונאה, תחבולה

a small thing, worthless thing; deceit, fraud

la makina tiene mil i un altrafisios (Moscona)



19750

altramente (it.) adv.

אחרת, באופן אחר

differently

si el tiempo está bueno mos vamos a ir a pasear, altraménte mos kedaremos en kaza (Nehama)



19790

altretanto (it.) adv.

'גם לך'' (בתשובה לאיחולים)

'you to' (answer to goos wishes)

bueno ke tengas altretanto! (Nehama)



19820

altronde- d'altronde (it.) adv.

בנוסף לכך, מאידך, עם זאת

add to that, on the other hand, nonetheless

kale ke me vaya, no te kiero fazer pedrer tiempo, d'altronde i yo tengo fecho (Nehama)



19870

altustú (t.) adv.

באי סדר, באנדרלמוסיה

in disorder

Todo esta altustu! (Moscona)

despues de karreado, la kaza se topa altí-ostú (Nehama)

metió el mundo altí-ostú (Nehama)



19970

alungar v.

האריך

to lengthen

alungar un pantalón (Nehama)

alungar el kamino (Nehama)

alungar una karta (Nehama)

alungar un diskorso (Nehama)



20100

alvear v.

הלבין

to whiten, to bleach

el sielo se alvea a la madrugada (Nehama)

el aver de la muntanya alvea el kuero (Nehama)



20110

alvearse v. refl.

הלבין, נעשה לבן; השתפר מראהו

to whiten, to become white;

la kolada se alvea kon la leshía (Nehama)

se le alveó la kara (Nehama)



20120

alveo m.

הלבנה באמצעות כיבוס מאומץ

bleaching through strenuous washing

el alveo de la ropa demanda pulso (Nehama)



20220

alvorada f.

שחר, עמוד השחר; חגיגה משפחתית של הצגת הנדוניה

dawn; family celebration of presenting the dowry

Como esklarse el sol en la alvorada ansi la mujer virtuoza en su kaza! (Moscona)



20270

alvores m. pl.

איילת השחר, אור שחרית; מועקת ציפיה

the break of dawn, morning light; anticipation distress

estar kon alvores (Nehama)



20290

alvura f.

לובן, צחר, צחות

whiteness, lucidity, purity

i lavo i no veo alvura (Nehama)



20320

ama/amá (t.) conj.

אך, אבל, אולם

but, however

La amor es dulse ama kon pan (Moscona)

vedrá es ke vino, ama no kedo aki, se hue al punto (Nehama)

Kiere salir, ama está faziendo luvia (Nehama)

dizen k'está echado, ama yo lo vide por la kaye (Nehama)



20330

amaares (ebr.) n.

עם הארץ, בור, בער

ignorante, fool

No kazes a tu ija kon amaares i negro de manyas, ke es komo ke la echaras en boka del pero (Moscona)

el amaares no puede ser hasíd (Nehama)

amador amador de múzika (Nehama)

espántate de hahán fijo de amaares i de riko fijo de prove (Nehama)



20490

amahar (arab.) v.

שיכך, ריפא, הרגיע, השקיט כאב, ריכך; נרגע, נחלש, שכך (הכאב); החליש חריפות הבצל

to lessen, to cure, to calm, to stop pain, to soften; to become calm, to be weakend, subside; to reduce the pungency of an onion

ya le amaho (Nehama)

la ferida le amahó kon un enguente (Nehama)

aspera ke amahe la luvia para salir a la kaye (Nehama)

no te kites el samarron si no amaha el frío (Nehama)



20620

amán! (t.) interj.

בקשת חנינה: רחמים!; קריאה חסרת סבלנות: הלוואי!

pardon plea: mercy!; impatient cry: i wish!

aman ke se eskape este mal día! (Nehama)

aman, por onde fuir de sus manos (Nehama)

aman, ya me muero por un kopo d'agua/por ver a mi madre (Nehama)



20660

amanado adj. & adv.

זמין, בהשג יד; נוח וקל לשימוש; לבוש בצורה לא צנועה

available, with in reach; comfortable and easy to use; dressed immodestly

tener los atuendos de kuzina amanado (Nehama)

mora a pie yano, le viene amanado (Nehama)



20700

amaneser m.

שחר, הנץ החמה

dawn, break of dawn

Veremos loke mos va amaneser (Moscona)

alevantarse al amaneser (Nehama)



20720

amaneser v.

האיר/הנץ השחר; השכים קום

to light/come forth (dawn);

bueno le amanesyó el día (Nehama)

ni por mucho madrugar mas presto amanese (Nehama)

no amanese komo anochese, ni anochese komo amánese (Nehama)



20750

amanet (t.) m.

פיקדון, משכון; מתנה

deposit, pawn ; gift

este moble no es mío, es un amanet (Nehama)

ya me se inchó la valija de amanetes (Nehama)



20790

amanyana/aminyana adv.

מחר

tomorrow

Oy por mi, amanyana por ti! (Moscona)



20800

amanyaneante/amanyeante adj.

משכים-קום; עובד קשה, מתמיד בעבודתו; קנאי, להוט

early riser; hard worker, diligent at his work; eager

La sensia es serkana a sus amanyaneantes i ayuda es a todos rekeryentes (Moscona)



20830

amanziado adj.

חש בצער הזולת, רואה לכאב אחרים; מעורר רחמים

to feel the sorrow of fellow-man, to see the pain of the other; pitiful

salir amanziado de una vijita a los feridos de una katastrofa (Nehama)

el ser amanziaado en su desgrasya konsola en vezes de las sufriensas (Nehama)



20845

amanziar v.

עורר רחמים; העציב, גרם צער

to arose pity; to sadden, to cause grief

sus males amanzyan el korasón (Nehama)



20850

amanziarse v. refl.

ריחם, נכמרו רחמיו, חמל, התמלא חמלה

to pity, to have mercy on, to be filled with compassion

Me se amanzio la alma de ver tanta dezgrasia (Moscona)

se amanziya el alma (Nehama)



20910

amar v.

אהב

to love

ama a tu kompanyero kom'a ti mesmo (Nehama)



20960

amargado adj.

נעצב, ממורמר

sad, embittered

Esta amargado por la muerte de su ijo (Moscona)



20980

amargar v.

ציער, מרר

sadden, to cause grief

I lo tornara a gostar i si vera ke amargujea es kasher (Moscona)

un fijo negro amarga la vida de padre i madre (Nehama)



21020

amargito adj.

מריר מעט

slightly bitter

la bira es amargita (Nehama)



21030

amargo adj.

מר, מריר; עגום; זריז, מוכשר, ערום; כינוי לקפה

bitter; melancholic; quick, talented, crafty, cunning; a nickname for coffee

El sorfato es amargo (Moscona)

el kinino es amargo (Nehama)

el kavé sin asukar es amargo (Nehama)

dar vidas amargas (Nehama)

tripa amarga embeve y enkalka (Nehama)

kien englute amargo no eskupe dulse (Nehama)



21060

amargo adv.

במרירות

with bitterness

venir amargo komo la muerte (Nehama)



21100

amargujento/amargojento adj.

מריר

bitter

en vezes las almendras salen amargojentas (Nehama)



21160

amariyarse v. refl.

הצהיב, נעשה צהוב

to become yellow

Se amariyo del sol (Moscona)



21200

amariyo adj.

צהוב

yellow

Ken amariyo vistira, su ermozura amostara! (Moscona)

fazerse la kara amariya (Nehama)

vestirse de amaviyo (Nehama)



21240

amariyura f.

צבע צהוב

the color yellow

Amariyura de kara ke estas! (Moscona)



21270

amasado m.

לישה; בצק

kneading; dough

la balabaya kovijava el amasado kon un yambole (Nehama)



21280

amasado adj.

שנלוש

that was kneaded

El pan no esta bien amasado (Moscona)



21340

amasar v.

לש

to knead

a kien finye i amasa no le arroves la masa (Nehama)



21370

amaskanta(r) (ebr.) m.

משכנתא

mortgage

meter paras amaskanta (Nehama)



21430

amatar v.

כיבה; הרגיע; מחץ בין האצבעות

extinguish, to put out; to calm; to crush between the fingers

amatar la lampa/ la lumbre/el fuego/ la luz/el kandil/el parmachet/la flama (Nehama)

Amatar piojo (Nehama)



21480

amavdil amavdil (ebr.) adv.

'להבדיל''

vastly different, a thousand times different, opposed to

el hazan del kal asemeja amavdil amavdil al koen gadol (Nehama)



21510

amaynar v.

האט; הפחית, ריכך, הרגיע

to slow down; reduce, to soften, to calm

amaynar la korrida de la karosa (Nehama)

amaynar el djiro del karro (Nehama)

amaynar el frio/la hazinura/el terretemblo (Nehama)



21660

ambezado adj.

משכיל, מחונך, מלומד, בעל השכלה; מורגל ב-, מלומד ב-; שנלמד; מורגל

educated, scholarly, well-bred; accustomed to-, educated in-, that was learned; accustomed

Esta ambazado de alguno (Moscona)

está ambezado a lavorar (Nehama)

esta ambezado a komer a la ora (Nehama)



21680

ambezar v.

לימד, הורה; למד

teach, instruct; study, learn

ambeza el arte i mételo aparte (Nehama)

el maes­tro me ambeza la lision (Nehama)



21700

ambezarse v. refl.

למד

study, learn

Te ambezates la novedad? (Moscona)

el ombre deve ambe­zarse a lo bueno i a lo negro (Nehama)

ambezate a favlar! (Nehama)

ambezárse la orasión (Nehama)



21750

ambierto/ambiento adj.

רעב, מזה רעב

hungry, starving

Bedahaim de ambierto s no ay! (Moscona)



21760

ambiertura f.

רעב

hungre

Detras de la sekura viene la ambiertura (Moscona)



21860

ambos

שניהם, שתיהן

both of them (male), both of them (female)

Sensia kuvierta i tezoro eskondido, ke es el provecho de ambos eyos (Moscona)



21870

ambre f.

רעב, כפן; בולמוס, רעבון

hunger, famine, starvation; ravenous hunger, ravenousness

Ken tiene ambre venga i koma! (Moscona)

ambre i asperar azen araviar! (Moscona)

La ambre i el frio traen a la puerta del enemigo (Moscona)

a buena fambre no ay pan duro (Nehama)

kien tiene fambre no mira por guzano (Nehama)



21930

ambrera/ambrerea f.

רָעָב, כפן, בצורת

hunger, famine, starvation, drought

Pedrisko i relampago, mortaldad i ambrera son embiados del djuisio del kastigo (Moscona)

en tiempo de ambrera no ay pan malo (Nehama)



22020

amechar v.

לשים פתילה במנורה

to put a wick in a lamp

amechar el kandil/ amechar la pavolia (Nehama)



22060

amejoramiento/amejoreamiento m.

שיפור, השבחה, שכלול; הטבה

improvement, betterment, enhancement; benefit

En la situasion polítika ay amijuramiento (Moscona)

Ay amijuramiento en la hazinura (Moscona)



22140

amén! (ebr.) m.

אמן!

amen! amen to that!

tanto dezir amen fin a ke kaye el talé (Nehama)



22190

amenazo m.

אִיּוּם

menace, threat

Forsar kon menazos (Moscona)



22220

amenguar v.

הפחית, פיחת, המעיט, הוריד, הנמיך, דילל, החליש, השפיל; פחת, התמעט

reduce, to decrease, to lower down, dilute, weaken, humiliate; to be reduced, to be be diminished

amenguar la paga (Nehama)



22280

amezurado (fr.) adj.

מדוד, מחושב; מוגבל; דחוק (כלכלית); זהיר; מלאכותי; שעבר בדיקה; מיופייף, מגונדר

measured, calculated; limited; hard-pressed (financialy); careful; artificial; that was tested; beautified, embellished, dandified

Al dito lo tenemos amizurado! (Moscona)

tener una entrada amezurada/un pan amezurado (Nehama)

ser amezurado en el komer (Nehama)



22290

amezurar (fr.) v.

מדד; ניסה

to measure; to try

amezurar la eskalera (Nehama)

dos vezes amezure, una vez korta (Nehama)



22310

amezurarse (fr.) v. refl.

נקרש, קפא, התקשח, נעשה נוקשה; השתטח; התגנדר, התיפייף, התהדר; תקף, התקיף; שקל עצמו

to clot, freez, harden; to spread out; to be to dress up, to beautify; to attack; to weigh oneself

Amizurate por ver si te engodrates (Moscona)

Se amizuro enbasho el boy entero (Moscona)

se arresvalo i se amezuro en basho (Nehama)

la kondokta de este ombre no se arreyeva mas; ya vino la ora ke me amezure kon el. (Nehama)



22390

amigavle adj.

ידידותי

friendly

Un akto amigavle (Moscona)

aresentar la kestion a 1'amigavle (Moscona)



22410

amigo m.

חבר, רע, עמית, ידיד

friend, companion, comrade

El amigo muevo es komo el vino muevo, deshalo enviejeser para ke te tenga savor (Moscona)

Amigo ke no empresta i kuchio ke no korta i ke se piedra no emporta! (Moscona)

amigos i ermanos seremos, en la bolsa no tokemos (Nehama)

amigo de todos, amigo de ninguno (Nehama)

un djesto amigo/una mirada amiga (Nehama)



22450

amilisiada f.

יולדת תאומים

mother of twins

Ke todas eyas amilisiadas i dezaechada non ay en eyas (Moscona)



22520

amistad/amistá f.

ידידות, רעות, חיבה

friendship, companion, fondness, affection

Diz la verdad, piedri la amistad (Moscona)

las diferensias de interes yelan la amistad (Nehama)



22550

amistozo adj.

ידידותי, לבבי; חובב

friendly; cordial; fan of

un resivo amistozo (Nehama)

amistozo de muzika (Nehama)



22560

amistunh

ידידות מדומה

apparent/fictitious friendship

Esta unas amistunhes kon mi, ke barminam! (Moscona)



22630

amo m.

אדון, בעלים, בעל הבית

master, mister, master of the house

No burles con tu amo ke te sale salado (Moscona)

Al kavo de un anyo el moso toma las manyas de su amo (Moscona)



22640

amofado adj.

עבש, שהעלה עובש

moldy

pan amofado (Nehama)



22650

amofar v.

גָּרַם עובש

to cause mold

la umidad amofa las komanyas: (Nehama)



22660

amofarse v. refl.

העלה עובש; השתעמם; איבד רעננותו וחיותו

to become moldy; to be bored; to lose freshness and vitality

la kaza está syempre serrada i s'esta amofando (Nehama)

la ropa no se le vende, se le esta amofando al raf (Nehama)

no sale nunka, no ve ojo de sol, s'está amofando solo en kaza (Nehama)



22740

amojado adj.

רטוב, לח

wet, moist

aparta lo amojado de lo seko (Nehama)

dubla lo seko i espande lo amojado (Nehama)



22760

amojar v.

הרטיב, ליחלח

to wet, to moisten

amojar la masa (Nehama)

amojar la kolada (Nehama)



22780

amokarse v. refl.

גרף את חטמו

to wipe oneself's nose with a lot of noise

Ainda no se save mokarse ya sta avlando por kazar! (Moscona)

Le disheron ke se amoke, se aranko la nariz! (Moscona)

Amokate novia el moko, ni tanto, ni tan poko! (Moscona)



22870

amontar v.

עלה, הגיע למחיר, הגיע לכמות; צבר כסף

to rise, to reach the price, to reach the quantity

La partida entera va amontar a mil levos (Moscona)



22910

amontonar v.

צבר, ערם, גיבב; אסף, קבץ,קיבץ, אגר; חסך כסף; צבר הון

to accumulate, to stack, to pile; to collect, to group, to store; to save money; parlay

el eskarso amontona moneda para ke otro se la goze (Nehama)



22920

amor m. (Sal.)/f. (Izm./Ist.)

אהבה,חיבה; אהוב

love, fondness; beloved, sweetheart

El amor es siego (Moscona)

Se van los amores, kedan los dolores (Moscona)

para el amor i la muerte no ay koza fuerte! (Moscona)

amor amistad i ermandad, los tres pilares de la umanidad! (Moscona)

faz por amor del Dio (Nehama)

por amor del Dio, mira onde estas midyendo el pie (Nehama)



23030

amorero m.

עץ תות

strawberry tree

Si no se viste el amorero no se dizviste el samarero (Moscona)



23040

amoriskos m. pl.

אהבים

love making

Ya entro en la edad de los amoriskos (Moscona)



23050

amorozamente adv.

באהבה

with love

Kudio por su amigo amorozamente (Moscona)



23130

amosí/amotsí (ebr.)

ברכת המוציא

'hmotzi' ? jewish blessing told before eating bread

fazer amosi (Nehama)

del amosi se ve el buen senar (Nehama)



23150

amostrar v.

הראה; הוכיח

to show; to prove

Amostrami ken son tus amigos ti dire ken sos (Moscona)

No le amostres kara (Moscona)

el vendedor amostra la ropa al kliente (Nehama)

amostrar rikeza/grandezas (Nehama)

le agrada amostrar (Nehama)



23170

amostrarse v. refl.

הופיע, הראה עצמו;העמיד פנים

to appear; to show oneself; pretend

Se amostro a la ventana (Moscona)

Se amostro onesto (Moscona)



23350

amudeser v. pej.

השתיק

to silence

el espanto lo amudesió (Nehama)

el moso kiería favlar, kon una ojada, el mestro lo amudesió (Nehama)



23360

amudeserse v. refl.

השתתק, נאלם

to become silent, to be dumbfounded

el testigo savia toda la verdad, ma delantre el tribunal se amudesió (Nehama)



23390

amudisión f.

אלם, השתתקות (בכח או בכח הכסף: ''לא יחרץ'')

muteness, falling silent (as a result of the use of power)

Kayo amudision (Moscona)

Amudision en la garganta! (Moscona)



23490

amurchado adj.

כמוש, נבול, קָמֵל

wilted, withered, withering

A David lo veo muy amurchado (Moscona)

flores amurchadas (Nehama)



23520

amurcharse v. refl.

כמש, קמל, נבל, בָּלָה

to wilt, to wither, to fade, to be be worn out

El sefte li se amurcho (Moscona)

El saksi se va amurchando de en dia en dia (Moscona)



23670

análogo adj.

דומה, מקביל, אנלוגי

similar, parallel

Un kavzo análogo se obzerva en. . . (Moscona)



23930

anayuré (t.) prep.

לפי, בהתאמה ל-, בהסתמך על, ביחס ל-

according to, with accordance to-, based on, in relation to-

kada uno es pagado anayure a su valor (Nehama)



24100

anchear v.

הרחיב, הגביר

to expand, to increase

Mas no me vo anchear sovre esta kestion (Moscona)



24120

anchearse v. refl.

התרחב, התפשט על מקום רחב; "התנפח", התרברב

to be expanded, to spread on a wide space

En entozandose la agua se anchea (Moscona)

Kuando lo alavan entero se anchea (Moscona)

anchearse en los fechos (Nehama)



24150

ancho adj.

רחב; נח לבריות

wide; affable, nice

Kontar en largo i en ancho (Moscona)

Es muy ancho ! de nada no se dokunea (Moscona)



24270

anchura f.

רוחב, רחבות; רווחה

????, ?????

El aqmerikano tiene 70 sentimetros de anchura (Moscona)

teshido de dupia anchura (Nehama)

bevir kon anchura (Nehama)

gastar kon anchura (Nehama)



24390

andan sonra (t.) prep.

לאחר מכן, לאחרונה

then, recently

lo aferraron kon el rovo en la mano, andan sonra fíate ke es onesto (Nehama)



24400

andante adj.

רגלי; מאיכות פשוטה; אנדאנטי (מוסיק.)

pedestrian; of simple quality; andante (music.)

ropa andante (Nehama)



24420

andar m. (port.)

קומה בבית, דירה; הליכה

floor in house, apartment; walk

kaza de kuatro andares (Nehama)



24430

andar v.

הלך, צעד, פסע, התהלך; עשה בלהט

to walk, to march; to do passionately

anda a la formiga haragán (Nehama)

andad a endevinar (Nehama)



24500

ande/andi adv.

איפה, היכן? לאן?; אצל

where?; at

Ande ni gayo kanta ni perro ladra (Moscona)

Ande Avrao estan embodados (Moscona)

de ande salió? (Nehama)

vo a ir ende mi madre (Nehama)

salió d'ende el panadero (Nehama)

está envitado ende un amigo (Nehama)



24560

andena f.

קושי, בעיה, צרה

difficulty, problem, trouble

Toparse en las andenas (Moscona)



24590

andjak (t.) adv.

אבל, לעומת זאת, בכל אופן

but, on the other hand, anyway

muchas grasias ke venites a verme, andjak ya estava de ir a bushkarte (Nehama)



24600

andjélo /ánjel/ándjel/ándjeli/ándjel

מלאך

angel

Kara de andjelo (Moscona)



24700

aneksado adj.

מסופח, מוסף, נספח, מצורף

appendix, supplement

A kual dosario esta aneksado (Moscona)



24840

aneste pron.

לזה

to that one

Dalde pan aneste povre (Moscona)



25010

angajado (fr.) adj.

עסוק, מעורב ב-; מאורס

busy, involved in; engaged

El lugar esta angajado (Moscona)

El muchacho ya esta angajado (Moscona)

De las dos a la tres esto angajado (Moscona)



25030

angajar/angajear (fr.) v.

חייב; שכר, קיבל לשרות; רשם; הלך שלוב זרוע

to rent, to get someone into service; to inscribe; to go arm in arm

Angajei dos kamas en el vagon (Moscona)



25060

angajé (fr.) adv.

יד ביד, בשילוב זרועות

hand in hand

tomarse angaje/estar angaje/kaminar angaje (Nehama)



25200

angualarse v. refl.

בא לידי הסכם, הסכים

to come to an agreement, to agree

Rogo no vos arravies sovre loke avlimos, siguro ya vos akodras ke ansi mos angualimos (Moscona)



25290

angustia f.

תוגה, צער, יגון, עצב, דאבה; מחנק; גועל, דחייה, רצון להקיא; בוז

grief, sorrow, sadness; choking; disgust, rejection, desire to vomit; contempt

en la angustia se i ama al Dio (Nehama)

da angustia de verlo/de sentirlo/ da angústya de sentirlo avantarse kon su boka (Nehama)



25300

angustiado adj.

עצוב, כאוב, נוגה; חרד;דחוי, בזוי, נקלה

sad, painful, melancholic; anxious; rejected, contemptible

no vengas a kontarme las desgrasias de los otros; ya esto angustiado de mis puertas para adientro (Nehama)

angustiada le vea alma! (Nehama)



25320

angustiar v.

צרר, התנכל, לחץ, דיכא, גרם חרדה

to harass, to press, to suppress, to cause anxiety

kon sus negras fechas este fijo angustió la vida de sus parientes (Nehama)



25330

angustiarse v. refl.

נחרד, הושפל, ספג בוז

to be terrified, to be humiliated, to be treated with contempt

Ya me se angustio la alma! (Moscona)

el korasón se angustia kuando pensa a los krematorios de Birkenau (Nehama)

me se angustia el alma kuando este fanfarón se está alavando i suviendose a los sielos (Nehama)



25370

aní (ebr.) m. & adj.

עני, דל, רש, דלפון;רעב ללחם

poor; hungry for bread

Ani kon ayin chatlak (Moscona)



25430

aniazme m.

נזם

nose-ring

Komo la aniazme en la nariz de un puerko, ansi es la mujer ermoza i apartada de razon (Moscona)

aniazme de oro en nariz de puerko (Nehama)



25490

animado adj.

חי, תוסס; מונפש; מומרץ, מונע

alive, lively; animated; energized, driven

animado de buenos sentimientos (Nehama)



25510

animal m.

חיה; אדם חסר מצפון

animal; a man with no conscience

Pedaso de animal (Moscona)



25540

animalia f.

חיה, חית טרף

animal, predator

I diremos alguna animalia mala lo komio (Moscona)



25550

animar v.

החיה, השיב נפש; זרז, עורר, המריץ, ליבה; הנפיש

to revive; to goad, to catalyze, to stimulate, to energize; to enimate

animar una fiesta (Nehama)



25590

ánimo m.

עוז, אומץ

courage, bravery, valor

Animo se kere (Moscona)

no tyene animo de faviar (Nehama)



25620

aninar v.

עירסל (תינוק), נדנד קלות (תינוק)

to rock, to swing (a baby)

anina un poko a la kriatura i al punto se va dormir (Nehama)



25660

aniversario m.

יום השנה

anniversary

Oy es el aniversario de la boda (Moscona)



25670

aniyá! (t.) interj.

הלוואי! לו יהי כן!

i wish! may it be!

dizen ke kada noche viene borracho en kaza; aniya! ke venga mismo barracho, ma no viene del todo (Nehama)



25690

aniyiko m.

טבעונת, טבעת קטנה

a small ring

se hueron los aniyikos, kedaron los dedikos (Nehama)



25760

aniyut/aniyud/aniyú (ebr.) m.

עוני, דלות, מחסור, עניות

poverty

L'aniyut es negra koza (Moscona)

Ken mata gato yeva siete anyos de aniyut (Moscona)



25790

anka f.

ירך, אגן ירכיים, טורסו

thigh, hip, pelvis

dormir/echarse sovre la anka dereca (Nehama)



25910

anocheser m.

רדת הלילה

night fall

le anochesió en el kamino (Nehama)

ay días, avía deshado un lavoro por en medio i se le pasó de tino; ya le anochesió, i oy se metió kon yugo para eskaparlo (Nehama)

empesar el lavoro al amaneser i eskapar al anoceheser (Nehama)

Ennochesi en el kazal (Moscona)



25940

anojado (port.) adj.

כעוס, רוגז, כועס, נרגז, זועף; נעלב

angry, upset, irate; insulted

Lo tenemos anojado (Moscona)

los dos ermanos están anojados,ven los faremos paz (Nehama)

lo tengo anojado (Nehama)

el anojado kayado, me tenga salú (Nehama)



25960

anojarse (port.) v. refl.

התרגז, התכעס; נעלב

to get angry, to get mad; to be insulted

Ken se anoja kon la komida keda anbierto (Moscona)

el ninyo me se anojo, no kiere komer: tómalo kon buenas (Nehama)



26170

ansí adv.

כך, ככה

so, like that, thus

ansi va el mundo (Nehama)

komo el sol aklara la tinievla, ansi el estudio aklara a la inyoransa (Nehama)



26190

ansia f.

צער, סבל, ענות; דאגה, חרדה; קמצנות, אהבת בצע

grief, suffering; concern, anxiety; stinginess, greed

las ansias de la muerte (Nehama)



26290

ansina/ansine/ansín adv.

כך, ככה

so, like that, thus

Ansina ke me estes sano, komo es verdad lo ke te digo! (Moscona)

ansina se dize (Nehama)

ansina no te kansas (Nehama)

ansina tupimos el mundo, ansina lo vamos a deshar (Nehama)

ansina nasió (Nehama)

ansina me parese (Nehama)

ansina huera mi mal; ansina ke huera todo! (Nehama)

ansina ke lo melezine el Dio! (Nehama)



26370

antanyo/antanyos adv.

בשנה שעברה; פעם, לפני זמן רב

last year; once apon a time, long time ago

antanyos ay ke no lo veo (Nehama)



26410

antedatar v.

הקדים תאריך, רשם תאריך מוקדם

to move back a date, to inscribe an early date

antedatar un chek/una kamiala/un kontrato (Nehama)



26530

antes adv.

קודם, פעם, לפני כן

beforehand, first, once

Djoha, antes de subir al kavayo empesó a manear las pachas (Nehama)

pasarantes de otro (Nehama)

pagar de antes (Nehama)



26540

antes prep.

לפני, קודם

before, first

Antes de komer lavaran las manos i diran beraha(Moscona)

Antes de empesar a avlar amizurate la alguenga (Moscona)



27190

anular v.

ביטל, פסל

cancel, to call off

El dokumento es falso i por esto deve ser anulado (Moscona)



27270

anuvlar v.

התענן, נעשה מעונן

to become cloudy

I sera ke kuando yo anuvlare nuves sovre la tierra se aparesera el arko en la nuve (Moscona)



27310

anyada f.

תקופת השנה, יום השנה; משכורת שנתית

a period in a year, anniversary; yearly salary

Anyada buena i klara! (Moscona)

Anyada de maleres (Moscona)



27340

anyadir/anyader v.

הוסיף, חיבר

to add, to join together

Sovre todas las echas del Dio no ay por anyadir (Moscona)



27410

anyo m.

שנה

year

El chapeo muevo esta pan para mil anyos (Moscona)

Ken en un anyo se kere azer riko, al medio lo enforkan (Moscona)



27550

anyorios m. pl.

שנים רבות

many years

Ay anyorios ke no te veo! (Moscona)



28030

apararse v. refl.

התייצב, ניצב מול, הופיע, הראה עצמו במקום גבוה, ניצב בחלון, נשען על אדן החלון

to present oneself, to stand infront of, appear, to stand infront of the window, to lean on the window ledge

apararse al balkon/a la ventana (Nehama)



28110

aparejar /aparijar v.

הכין, ערך, התקין

prepare, to set, to set up

aparejar la meza (Nehama)

aparejar gerra (Nehama)

todo bueno mos aparejaran de los sielos (Nehama)

el Dio aparejará! (Nehama)



28130

aparejo m.

הכנה, סידור

preparation, arrangement

los aparejos de la boda (Nehama)



28240

apareser m.

זריחת כוכב; הופעה (כתב עת)

shining of a star; appearance (magazine)

el sol aparese (Nehama)

djornal ke aparese kada día (Nehama)



28410

apartadijo m.

קיטון, חדר נפרד מהאולם המרכזי, מחיצה; הפרדה; דיבור הצידה

small room, sided room, partition; separation; talking sideways

en esta kaza no ay apartadijo entre mestros i mosos, todos komen el mizmo komer en la mizma meza (Nehama)



28420

apartado adj.

נבדל, נפרד, מופרד, מופרש, מובדל, מבודד; רחוק, מנותק; שמורבצד; נסיך, משוח

separated, distinguished, isolated; far, disconnected; kept aside; prince, anointed

apartado de la djente/del mundo (Nehama)



28450

apartamento m.

דירה

apartment

arkilar un apar­tamento (Nehama)



28480

apartar v.

הפריש, הבדיל, שמר בצד, הקדיש; הפריד, הבחין; ניתק, הרחיק; גישש באפילה; חסך

to set aside, secrete, distinguish, dedicate; separate; to cut off, to distance; to feel your way in the dark; save (money, food)

apartad la buena djente ke vo a echar agua kayente (Nehama)

tenía mil embrolyos, me apartó todos para asis­tir a la boda de su amigo (Nehama)

apartar lo de kezo de lo de karne/lo paskual de lo hames (apartar la losa (Nehama)

apartar lo roto de lo sano/lo fecho de lo vedre/lo enshuto de lo amojado, de lo umidento (Nehama)



28520

apartarse v. refl.

הבדיל עצמו, התפלג, נפרד, נבדל; התבדל; התגרש

to separate oneself, to be divided, to be separated; to segregate oneself; to divorce

no kiere ver a ninguno, no se puede ver a si, se apartó de todos (Nehama)

apartarse a un lado (Nehama)



28530

apartasión f.

הפרדה, ניתוק, הבחנה, היפרדות

separation, cutting-off, being cut-off, distinction

apartasión entre sabá i en semana/entre paskual i ha­mes (Nehama)



28540

aparte adv.

לחוד, בנבדל, בנפרד

separately, individually

de kuando se kazó bivía kon sus parientes; agora se salió aparte (Nehama)

metió aparte una diezena de platos (Nehama)

aparte ke es borrachón, es también ladrón (Nehama)

aparte ke no me dio nada ma[...] (Moscona)



28700

apasentar v.

רעה

to shepherd

las ovejas apasentan en el kampo (Nehama)



28860

apaziguar v.

השקיט, הרגיע; השלים בין,השכין שלום

to quiet, to calm; to make peace between, to make peace

ya se apaziguaron (Nehama)



29010

apegadozo adj.

דביק; מידבק (מחלה); מדביק (צחוק וכו')

sticky; contagious (disease); contagious (laughter and such)

la goma es apegadoza (Nehama)

el Dio mos guadre de las hazinuras apegadozas (Nehama)

la moda es apegadoza (Nehama)



29030

apegar v.

הדביק, איחה; הדביק במחלה; סטר

to stick/glue, to join together; to infect with a disease; to slap

apegar timbros (Nehama)

apegar la tapesería a la paré (Nehama)



29090

apegarse v. refl.

נדבק; דבק ב-, נקשר ל-; נדבק (שאריות אוכל לסיר)

to be stuck, to be glued; to stick/cling to-, to be connected to-; to be stuck (food leftover)

Rut se apegó kon su eshuegra Naomi (Nehama)



29180

apena/apenas adv.

בקושי, כמעט שלא, זה אך

barely, hardly

apena si tiene diez anyos (Nehama)

se metió al lavoro apenas vino (Nehama)



29190

apenado adj.

קשה, מצער, רב טורח; ענוש, נענש; מתייסר; מוטרד; קשה

hard, distressing, unfortunate; punished; tormenting; troubled

los djidios iyenen vidas apenadas en los paezes arabos (Nehama)



29220

apenar v.

העניש; גרם סבל, גרם עצב

to punish; to cause suffering, to cause sorrow

la Ley apena el rovo (Nehama)

el Dio lo apene: (Nehama)



29400

aperkantarse v. refl.

הופתע, נדהם

to be surprised, to be amazed

Ali Baba se aperkanto delantre la mucidumbre de djoyas ke vido en la kaverna de los ladrones (Nehama)



29410

aperreado adj.

דחוי, מבוזה ע''י הכל; נרדף ע''י נושים

rejected, humiliated by all; chased by creditors

ape­rreado por kayes i por plasas/ape­rreado por todas las kayes (Nehama)



29530

apezgar v.

הכביד, החמיר; הנהיג חומרה דתית; הלאה

to burden, to worsen ; to lead religious severity; to tire

los hahamin se esparten en dos kategorías: ay los ke apezgan i ay los ke alivianan (Nehama)



29560

apiadador m. & adj.

רחום

compassionate, merciful

el Dio será apiadadór (Nehama)

el Dio sea apiadadór! (Nehama)



29580

apiadar v.

נחלץ לעזרה, סייע ל-, עזר ל-

to come to the rescue, to aid/ assist to-, to help to-

apiadar al prove (Nehama)

el Dio ke apiade! (Nehama)

el Dio apiadará (Nehama)

el Dio ke te apiade! (Nehama)



29590

apiadarse v. refl.

חמל, ריחם

to have pity on, to be compassionate towards

el Dio ke se apiade! (Nehama)

apiádate de tu alma, keda de bever/de arrovar/de esbivlar la Ley del Dio (Nehama)



29780

apiyolear v.

התאונן, נאנח, התאנח

complain, grumble, to moan

eskápame de este om-bre, dale lo ke demanda i ke no me apiyolee mas (Nehama)



29860

aplaynada (port.) f.

הקצעה; נסיון לשכנע אדם עקשן

smoothing, planning; tring to convince a stubborn person

no abasta una aplaynad, se kieren dos i tres (Nehama)



29960

aplegar v.

קיפל, הצליב

to fold, to cross

kedar kon manos aplega­das (Nehama)

aplegando manos todos! (Nehama)



30080

apoderarse v. refl.

השתלט, כבש, רכש, הפקיע

to take over, conquer, acquire, confiscate

apoderarse una fortuna (Nehama)



30170

apokar v.

המעיט, הפחית, הקטין; מיעט, צמצם; הקהה; פחת, התמעט; העליב

to reduce, diminish; minimize; to dull; to be reduced,to become diminished; to insult

la negra pasadía apoka los dias (Nehama)



30180

apokarse v. refl.

פחת, התמעט

to be reduced, to lessen

ya se apokó el tiempo (Nehama)



30190

apokentarse v. refl.

התמעט, קטן, הצטמצם

to become diminished, to grow smaller, to be minimized

ya apokentaron las aguas a la oría de la mar (Nehama)



30280

aporey adv.

לשווא, באופן מבוזבז

for nothing, in a wasteful manner

en este grupo no ay ni uno de eskojer, todo es de partir y echar aporey (Nehama)



30320

aporfijar/se v./ v. refl.

אימץ ילד

to adopt a child

se aporfijó una kriatura (Nehama)



30430

apostar v.

שילם, נטל עליו משימה; הימר

to pay, to take on a mission; to gamble

me apostí de kopiar diez fojas; no me vo a alevantar antes de eskaparlas (Nehama)



30650

apozar v.

שם, קבע, הציב, הניח; נח, קבע מקומו, ישב, התישב; עצר, עיכב; עצר את ההתקדמות; שאב, שאב מים מהבור

to put, determine, to set, to place; to rest, to sit, to settle down; to stop, to delay; to stop progress; to pump, to draw water from a well

apozar la redoma enriva la meza (Nehama)

apozar el pie en tavla rezia (Nehama)

apozar un karro k'está arrodeando (Nehama)

una luviezika apoza el aire (Nehama)

el tramvay apoza djusto delantre de mi kaza (Nehama)

apozar de kuzir (Nehama)

no apoza de favlar/no le apoza la boka (Nehama)

apozar de korrer (Nehama)

el kavayo/la karrosa/la makina/la penina/la aguja apozan (Nehama)

el aire/la luvia/la nieve apoza (Nehama)

la ravya apoza: (Nehama)

ay­nará ke no le apoze ni mi ojo le faga mal (Nehama)



30670

apozarse v. refl.

נח, התיצב; לן במקום כלשהו, עבר את הלילה

to rest, to be stabilized; to sleep somewhere, to go through the night

el pásharo se apoza en una rama de arvol (Nehama)



30680

apozentado adj.

ששקע (יצר משקע)

that sunk (created sediment);

bar­rer la polvorina apozentada sovre el tavlado (Nehama)



30690

apozentar v.

יצר משקע/שכבה; איכסן, אירח

to create sediment; to house, to accommodate

este vino apozenta madre (Nehama)

kon el tiempo ya apozentó un palmo de tierra sovre los mobles (Nehama)



30830

aprekantado adj.

מכושף, שלחשו עליו; מוקסם, מופתע, נדהם

enchanted, that a spell was cast on it; charmed, surprised, astonished

es­tava seguro ke su ermano se avia muerto a Birkenau; ensupeto lo vido lo vido sano i bivo delantre de el i kedó aperkantado (Nehama)



30900

aprendear v.

מישכן, נתן במשכון

to mortgage, to pawn

aprendeár una kaza/una djoya (Nehama)



30990

apresiado adj.

מוערך, נישום

estimated, assessed, appraised

un komer apresiado: (Nehama)

un mediko apresiado (Nehama)



31060

apresio m.

הערכה, הוקרה

appreciation, esteem

resivir un regalo kon apresio (Nehama)



31070

aprestar v.

הועיל, היה לתועלת

to benefit, to be useful

para bueno le apreste! (Nehama)

para ke apresta (Nehama)

no apresta para nada (Nehama)



31090

aprestarse v. refl.

השתמש ב-, הפיק תועלת, ניצל; הושיט עזרה, הציע עזרתו

to use a-, to make use, exploit; to help, to offer help

es un buen ombre, se apresta sin ke le arrogen, a todas las ovras de bien (Nehama)

para bien no puede, para mal se apresta (Nehama)



31260

apretamiento m.

לחץ, הידוק, לחיצה; ענות, עינוי, מצוקה, לחץ, דיכוי, ייסורים

pressure, fastening, tightening; suffering, torment, distress, stress, oppression

apretamiento de alma (Nehama)



31280

apretar v.

הידק, לחץ, דחק; בלם; הכביד על, העיק; הפעיל לחץ, הכריח, כפה; איית; לחץ, עינה, נגש, דיכא, הכניע; הטריד; גרר, החזיק בכח

to fasten together, tighten, to press; to stop, curb, restrain; to be a burden on, to distress; to apply pressure, to force; to spell; to pressure, to torture, oppress, to subdue; to bother, harass; drag, tow, to hold by force

el frío/la kalor/la karestía/el mal/la dolor/la kayentura/ la provedad/la negregura apretan (Nehama)

apreta bueno el mango para ke se avra la puerta (Nehama)

apreta el algodón para ke tome manko lugar (Nehama)

l'están apretando las kondurias: (Nehama)

el patrón m'está apretando porke kiere la kaza (Nehama)



31340

apretarse v. refl.

נלחץ, כפה על עצמו מחסור והנזרות; התנסה בלחץ ומצוקה

to be pressed, to compel oneself to poverty and asceticism; to experience stress and trouble

kuando se akodra el tiempo de la okupasion militar alemana, se apreta el korason (Nehama)



31350

apretente adv.

בלחץ, באופן לחוץ

in pressure/ stress, in a stressfull manner

ten la redoma apre­tente para ke no te kayga (Nehama)



31360

apreto m.

לחץ, מועקה; עינוי, ענות, מצוקה, רעב, דוחק, ייסורים

pressure, stress, distress; torment, suffering, hunger

toparse en apreto (Nehama)

kitar/salir de apreto (Nehama)



31420

aprevar v.

העמיד בנסיון; ניסה

to put to a test; to try

a los buenos apreva el Dio (Nehama)

el Dio ke no mos apreve! (Nehama)

el Dio lo izo aprevar (Nehama)



31590

aprofondar v.

העמיק

to deepen

apro­fondar una foya (Nehama)



31610

aprofondir (fr.) v.

העמיק, בדק לעומק

to deepen, to check furtherly

aprofondir la kabala (Nehama)



31710

aprometido m.

מאורש

engaged

dos aprometidos (Nehama)



31730

aprontar v.

הכין, עיבד; ערך (שולחן), סידר, ארגן; ערך/סידר משהו במהירות

prepare, to process; to set a table, arrange; to set/arrange something quickly

aprontar la meza: (Nehama)



31740

aprontarse v. refl.

התכונן, הכין עצמו,היה מוכן ל-

to prepare oneself, to get ready, to be ready to-

aprentarse para viaje (Nehama)



31750

apronto m.

הכנה, הכשרה

preparation

aprontos de fiesta/de boda (Nehama)



31770

apropiado adj.

מתאים, הולם; מיועד

fitting, appropriate, suitable; intended, destined

aparejar un komer apropiado para uno: (Nehama)

poltrona apro­piada para el prezidente: (Nehama)

para kada difikultad kale em­plear los mezos apropiados (Nehama)



31790

apropiado adv.

בכוונה, במתכוון

deliberately, on purpose

venir apro­piado para enkontrar a uno (Nehama)

meter entrompiesos apro­piado (Nehama)



31800

apropiar v.

תאם, התאים, סיגל; הכין בכוונה; החליט

to be fitting, to fit, to suit, adapt; to make with an intention to use as -; decide

este regalo lo apropyimos para la novia: (Nehama)

apropiar un diskorso para una sirkonstansia triste (Nehama)



31830

aprovado f.

אישור (תקציב/חוק)

approval (budget/law)

es ladrón, es mentirozo i aprovado (Nehama)

este vestido ya está aprovado (Nehama)



31850

aprovar v.

ניסה, בדק, בחן, מדד (בגד); טעם; העמיד בנסיון; הוכיח; אישר; השתדל; צער

try, test, examine, to try on an outfit; to taste; to put to the test; prove; approve; to make an effort; to cause sorrow

aprovar una kamiza (Nehama)

aprovar un moso (Nehama)

aprovar un alat (Nehama)

para aprovar a la servidera deshí el djustan avierto enriva el boro (Nehama)

aprovar un vino/una likor (Nehama)

lo digo i lo aprovo (Nehama)

aprovar un kontrato (Nehama)



31900

aprovechar v.

הפיק תועלת, ניצל; הועיל, היה לתועלת, סייע

to make use, to use, to take avantage of; to be beneficial, to be useful, assist

melezina de buen dotor aprovecha (Nehama)

apro­vechar a su serkano (Nehama)

aprovechar a los proves (Nehama)

ke no me aproveche este pan si favlo mentiras (Nehama)



31910

aprovecharse v. refl.

הפיק תועלת; הרוויח, זכה ב-; נהנה מ-, ניצל, השתמש ב-

to make use; to earn, to win a-; to enjoy a-, to use, to use a-

entre los sefaradis los rejidores del puevlo lo tenían a pekado de aprovecharse de sus kargos (Nehama)



31950

aprovizionarse v. refl.

הצטייד

to equip oneself

aprovizionarse para el invierno (Nehama)



32030

apudó (gr.) m.

אדם זניח, חסר אישיות

a negligible person, a person with a 'flat' personality

es un apudó (Nehama)



32090

apuntado adj.

נעוץ; מוקע; שהעליבוהו; שמראים עליו באצבע מאשימה; מסומן

inserted; denounced; that was insulted; that is pointed at with a blaming finger; marked

ser apuntado kon el dedo (Nehama)



32130

apuntar v.

הצביע; כיוון (רובה וכו'); הדגיש; ניקד; עקב אחר הקריאה בעזרת ''יד''; הפנה תשומת לב ל-; קבע, הצמיד, נעץ בסיכה; רמז; הופיע, הנץ; תיקן

to point at; direct, to aim; emphasize; to punctuate; to follow the reading (torah) to direct oneself's attention to-; to set, attach, to stab with a pin; to hint; appear; to fix

kien apunta las estreyas le salen barrugas (Nehama)

de onde apunta el sol (Nehama)



32140

apuntarse v. refl.

התנפח (התנהג בצורה מנופחת); נעלב על לא דבר; שקע עמוק

to act in a pompous manner; to be insulted for nothing; to sink deep

bueno bueno estovamos favlando, ensupeto se apuntó (Nehama)



32150

apunto adv.

מייד; זה אך, לפני רגע; בדיוק; בזמן, ברגע ש-

immediately; just now, a moment ago; precisely; when, while, at the moment when-

apunto vino (Nehama)

pagar una fatura por apunto (Nehama)



32260

apurar v.

טיהר; ריכז בהרטבה או אידוי; דחס, צמצם, צימק; גרם ענות, לחץ

purify; to condense through wetting or evaporation; to compress, minimize; to cause suffering, to pressure

apurar el kaldo a la lumbre (Nehama)

apurar el gaste (Nehama)

apurar d número de los envitados (Nehama)

el asperar apura el alma (Nehama)



32270

apurarse v. refl.

התרכז; התאדה; נחלש; דאג; נעצב; הראה חוסר סבלנות; הצטמק

concentrate; to be evaporated; to be weakened; to worry; to become sad; to demonstrate impatience; become shrivelled

se está apurandose i rayendose por los otros (Nehama)



32320

arabá (t.) f.

עגלה, מרכבה; תכולת עגלה

wagon, carriage

un araba d'arena/de kal/de tierra (Nehama)



32390

arabí m.

ערבית (השפה)

arabic

el arabí es, komo el ebreo, una lingua semítika (Nehama)



32460

aradabul (t.) m.

ארץ להד''ם, מקום דמיוני

fantasy land, imaginary place

kyando demandas: onde nasió, onde bivió Djojá? te responden: en Aradabúl (Nehama)



32470

aradera f.

מחרשה

plough

kuando la umanidad la va enten­der, las espadas se van a fazer kuchiyos de araderas (Nehama)



32480

arado adj.

שנהגו בו בגסות; מלא חובות

that was treated to in a rude manner; full of debt

endevdado i arado (Nehama)



32490

arado m.

חריש; אדמה חרושה

plowing; plowed ground

arrastar el arado i el ensembrado (Nehama)



32620

aralik (t.) m.

מרווח, מרווח זמן; סדק, בקע

space, room, time space; crack, cleave, gap, split

meter la mano en el aralik de dos tavlas (Nehama)



32690

aranya f.

עכביש; רשת קורי עכביש; בהשאלה: מיזם חסר יסוד, אמצעי זניח, כלי בלתי מתאים, קיבעון (אובססיה)

spider; spider web; in lending; unfounded enterprise, negligible means, non-fitting tool, obsession

la aranya teshe su tela en los kantones poko aklarados (Nehama)

la kaza ke keda serrada por tiempos se incha d'aranyas (Nehama)



32820

arasladear (t.) v.

פגש בדרך מקרה

to meet by chance

no veo a fulano ke muy raramente; arasladeó ke me vino a ver djusto kuando lo tenía de menester (Nehama)



33160

ardje (t.) m.

דבר מה מבוקש, שמחפשים אחריו, דבר אהוב, דבר מה אפנתי, פופולרי

something that is sought after/ that is in demand, something loved, something fashionable, something popular

la múzika es mi ardje (Nehama)



33170

ardor m.

להט, התלהבות, להיטות, דבקות; התפרצות

passion, enthusiasm, eagerness, determination, devotion; outburst

meterse kon ardor al lavoro (Nehama)



33220

arena f.

חול; אבן בכליות; זירה

sand; kidney stone; arena

komo la arena de la mar (Nehama)

tener arenas (Nehama)



33240

arenal m.

חוף, קרקע חולית; החול שנגרף בידי הנהר

beach, shore, sandy ground; the sand that is swept away by the river

el rio pasa, el arenal keda (Nehama)



33620

arina f.

קמח

flour

ke se fizo la farina? makarrones i tayarines (Nehama)

onde no ay arinya, ay mofina (Nehama)



33820

arka f.

תיבה, ארון (הברית)

chest, ark of the covenant

la arka de Noah (Nehama)



33830

arká (t.) f.

אחוריים, עגבות; תמיכה, סיוע; מטען גב

backside, buttocks; support, aid; back cargo

págale al ammal kuando deskarga la arká (Nehama)

al tiempo de las kapitulasiones, el ke era de kónsolo tenía arká (Nehama)



34010

arko/arkol m.

קשת (בענן), קשת (נשק), קשת (כינור); קימור, ארקדה; קולב

rainbow, bow/arch (weapon), arch (violin); arching, arcade; clothes hanger

kuando el Dio esta arraviado, el desvaina su es­pada ke es el árkol (Nehama)



34050

arlí (t.) adj.

מריר - חש מרירות (בשל כשלון, אכזבה)

bitter ? feels bitterness (because of failure or loss)

mijor es de no favlarle en esta ora, esta mucho arli (Nehama)



34370

arnasio m.

דור

generation

kada arnasio tiene sus uzos i kostumbres (Nehama)

en kada arnasio el djidyo tiene su martirio (Nehama)



34600

arraigado adj.

מושרש, משריש

rooted, striking roots

visio del djugo arraigado (Nehama)

malisya arraigada en el korasón (Nehama)



34610

arraigar v.

היכה שורש

to strike roots

arraigar manyas buenas (Nehama)



34680

arrankar v.

עקר, עקר מן השורש; קטף, תלש בכח, קרע, שבר

to uproot; to pick, to detach/pluck with force, to tear, to break

arrankar un arvol (Nehama)

arrankar a uno de la taverna (Nehama)



34720

arrankarse v. refl.

נעקר, נקרע מעל; נכסף, השתוקק; נעצב

to be uprooted, to be torn of; to yearn; to become sad

arrankarse los kaveyos/los vestidos (Nehama)

me s'arranka el koraso (Nehama)



34780

arrapada f.

תספורת חפוזה, תגלחת חפוזה

quick haircut, quick shaving

estava mucho adjilé, en dos arrapadas me fize la barva (Nehama)



34900

arraparse v. refl.

הסתפר, התגלח, הסתרק

to have a haircut, to get shaved, to comb oneself

mora onde se arrapa el guerko (Nehama)



34970

arrasgar v.

קרע

to tear

arrasgar un papel/un kontrato: (Nehama)



35080

arraskar v.

גירד

to scratch

kada uno se arraska onde le kome (Nehama)



35100

arraskatina f.

גרדת (מחלה), גירוד כרוני

scabies (medic.), chronic scratching

para arraskatina, para salpuyido, para todo vale (Nehama)



35150

arrastada (port.) f.

משיכה בכוח

pulling with force

arrempusar un almario en una arrastada (Nehama)



35220

arrastando adv.

בבטלה, ללא תעסוקה

in idleness, with no employment

kedar/deshar arrastando (Nehama)



35230

arrastar (port.) v.

גרר, סחב, סחף, משך אחריו; נשרך, נהג בעצלתים; החריב, הרס

to drag, carrie, to pull after oneself; to trail behind, to walk very slow, to act lazy; to ruin

esta ropa se topa arrastando al charshi (Nehama)



35350

arravdonozo adj.

הרסני

destructive

un río arravdonózo (Nehama)



35370

arraviado adj.

כועס, כעוס, נרגז; נדהם

angry, irritated; astonished

parese un arraviado (Nehama)



35380

arraviar v.

הכעיס, הרגיז; לא עמד בדבריו; סירב לשלם חובו אחרי הפסד במשחק

to anger; to not stand behind your words; to refuse to pay a debt after losing a game

vamos a djugar, ama no ay arraviar (Nehama)



35390

arraviarse v. refl.

התרגז; לא עמד בדיבורו; העמיד פני כועס כדי להשתמט מחובה; נדהם מכל דבר; ייסר, הוכיח;היהמסוכסך עם

to become angry; to not stand behind your words; to pretend to be angry in order to escape a duty; to be amazed by everything; to torture; to be in conflict with

siénteme sin arravyarte (Nehama)



35530

arrazonarse v. refl.

הצדיק עצמו, הסביר עצמו

to justify oneself, to explain oneself

me afeó primero por mi kondota, ma kuando me razoni kon el, atorgó ke se avía yerrado (Nehama)



35540

arrebashado adj.

מושפל, מדוכא

humiliated, depressed

toparse arrebasado (Nehama)

este manseviko se siente arrebashado porke no puede gastar komo sus kompanyeros (Nehama)



35570

arrebashar v.

השפיל, זילזל, העליב, השמיץ, הוציא לעז, לעג ל-, ביזה, הנמיך

humiliate, degrade, to insult, to slander, to mock, to put someone down

padre, si kieres bien a tu fijo, no lo grites delantre la djente, no lo arrebashes a ojos del mundo (Nehama)

arrebashar a uno/a una ropa (Nehama)



35620

arrebivir v.

החיה, החזיר לתחיה, עורר מחדש; רענן, אושש, דירבן, המריץ

revive, resurrect, to bring back something to life; refresh, strengthen, to urge, motivate

arrebivir la lumbre: (Nehama)

la mueva rekolta arrebivió la plasa (Nehama)

la luvia arrebive las plantas (Nehama)

se arrebivió el frío/la kalor (Nehama)



35630

arrebivirse v. refl.

קם לתחיה; שמח; התגבר על ביישנותו

to come back to life; to be happy; to get over being shy

tanto alavar al muerto no se arrebiva (Nehama)



35660

arreboltear v.

התסיס, הגעיש, ריגש; הפךאת הסדרים, בלבל את הסדר; נעשה גס

to incite, to stir up, to excite; to switch the order of things, to mix up the order of things; to become crude

esta kriatura, kuando viene, arreboltea la kaza, ke no manke (Nehama)



35670

arreboltearse v. refl.

יצא מן השגרה/מןההרגלים/משלוותו

to gey out of a rutine/ of oneself's habits/ of tranquility

no tróko de kaza por no arreboltearme (Nehama)



35860

arredondear v.

עיגל; פישט

to round; to simplify

arre­dondear una suma (Nehama)



35940

arrefolgar v.

נח, התרווח; נהנה אחר סילוק מטרד

to rest, to sit comfortably; to enjoy after the disposal of a nuisance

en una buena kama se arrefolga (Nehama)

la servidera está laz­drando de la madrugada fine media noche i no arresfolga (Nehama)

el sabá es día para arrefolgar: (Nehama)

la yaká me estava sekando, la anchí i arresfolgí (Nehama)



36030

arrefreskar v.

ריענן, קרר; התקרר, נעשה קר; התרענן

to refresh, to cool; to become cold; to become refreshed

arrefreskar el agua/el vino (Nehama)



36070

arregada f.

זילוף, טפטוף; השקאה קלה

sprinkling, spraying, dripping; light watering

fazer una arregada antes de barrer para ke no se alevante polvorina (Nehama)



36090

arregadika f.

הזלפה, זילוף, התזה; גשם קל, זרזיף

sprinkling, spraying; light rain

una arregadíka de azeite: (Nehama)

una arregadíka abate la kalor (Nehama)



36100

arregado adj.

מושקה; מפריז במתן אשראי; מרושל, לא מסודר

waterd; gives away credit in exaggeration; sloppy, untidy

el merkader mucho arregado korre grande ríziko en tiempo de gerra (Nehama)



36160

arregalar v.

פינק, הנעים, גרם הנאה, ליטף; גילה חיבה לבן משפחה; נתן מתנה

spoil, make pleasant, cause enjoyment, to caress; to show affection to a family member; to give a gift

arregalar un vestido (Nehama)



36170

arregalarse v. refl.

התפנק, חיפש פינוקים, התפנק במיטה, נהנה, התענג; התחנחן כדי לבקש טובה

to indulge oneself, to seek pampering, to enjoy; to ingratiate oneself in order to ask a favor

arregalarse kon los suyos (Nehama)



36220

arreglado adj.

מסודר, ערוך; מתון; בעל הרגלי סדר וחסכון; מסורגל

tidy, arranged, set; moderate; a person who has organization and saving habits; a page that has lines drawn on it

es un ombre muy arreglado (Nehama)

un papel arreglado (Nehama)



36350

arrejistado adj.

בוש, נכלם, מבויש

ashamed, embarrassed

se prezentó ende el mestro muy arrezistádo porke no se avia ambezado la lision (Nehama)



36430

arrekavdar v.

גבה, גבה מיסים, גבה חוב;קיבל בחזרה

to collect, to collect taxes, to collect a debt; to receive back

arrekavdar una devda (Nehama)



36440

arrekavdarse v. refl.

קיבל כסף בחזרה, קיבל בחזרה את מה שאיבד

to receive money back, to receive back what was lost

mucho mal yevo fin agora, de agora endelantre se lo va arreekavdar todo kon su demazia (Nehama)

avia piedrido mucha para ma kontinuo a djugar i se arrekavdó todo (Nehama)



36450

arrekayentar v.

חימם, הרתיח; חימם שוב

to warm, boil; to reheat

arrekayentar la supa (Nehama)



36560

arrekojer v.

אסף, כינס, ריכז, קיבץ, קבץ, צבר, ליקט; הקהיל; הלביש, כיסה; מיזגאוויר החדר; נתקף התכווצויות בפה

gather, assemble, collect, concentrate, accumulate; to assemble people; to dress, to cover; to air-condition a room; to have spasms in the mouth

arrekojer el grano/el revanyo/la kolada (Nehama)



36840

arrekuzir v.

תפר שוב, תפר מחדש, הטליא

resew, to patch

arrekuzir la ropa/la ko­lada/las kalsas (Nehama)



36860

arrelumbrado adj.

מואר, מובהר, מאוייר; זוהר מאושר

lighted, illustrated; glowing with happiness

arrelumbrada ke le vea el alma/la vista! (Nehama)



36890

arrelumbrar/se v./v.refl.

האיר, הבהיר, זהר, קרן; שפך אור; הואר; שימח

to light up, illuminate, brighten, to glow, to shine; to throw light; to be lighted; to make happy

arrelumbrar las kayes (Nehama)

todo lo ke arre­lumbra no es oro (Nehama)

en este kandil ke mos arrelumbre! (Nehama)

la anyada ke mos arrelumbre/me arrelumbre la anyada! (Nehama)



36910

arrelustrear v.

ציחצח, הבריק

to polish, to shine

arre­lustrear las kundurias/el kovre/el tavlado (Nehama)



36920

arremanear v.

נענע, זעזע; החזיר/העלהלזכרון

to shake, to shock; to recall

arremanear yagas pasadas (Nehama)



36940

arremangada f.

הפשלת שרוולים לצורךעבודה; מאמץ קצר ומרוכז בעבודה

to roll up your sleeves in order to work; short and concentrated effort at work

en dos arremangadas una buena ser­videra se lambe la kaza (Nehama)



36960

arremangar v.

הפשיל שרוולים

to roll up your sleeves

arremangar las mangas/el panta­lón (Nehama)



37000

arremansevar v.

הִצְעִיר, חידש נעורים, נתן מראה צעיר יותר

to make yonger, rejuvenate, to give a yonger look

este vestido lo arremanseva (Nehama)

kon el aire de la muntanya se arremansevó (Nehama)



37060

arrematado adj.

כלה/הושמד בידי שמים; שסולק ממקומו

perish/ to be destroyed by the heavens; that was expelled from it's place

arrematado lo vea! (Nehama)



37090

arrematasión (port.) f.

השמדה, כליה, אבדן; השתחררות ממישהו מטריד

destruction, extermination, loss; to be liberated from a bothersome person

no es djusto ke le de ni el kuarto de lo ke demanda kon gritos, ma no kyero pelear; arrematasión! dale lo ke de­manda i ke se kede kayado (Nehama)



37120

arremediar v.

תיקן, ריפא, הסדיר; סייע, עזר, סעד

to fix, to cure, settle; to help, assist

arre­mediar a un danyo (Nehama)

arremediar al hazino/al prove es un dover (Nehama)



37130

arremediarse v. refl.

הסתדר, ניצל, מצא תקנה, מצא פתרון; עשה שימוש ב-, הסתדר במה שיש (בהעדר כלים)

to manage, to be saved, to find a solution;to make use of-, to make do (with the absence of tools)

arremédiate kon lo ke tyenes i no demandes de ninguno (Nehama)



37190

arremeterse v. refl.

החלים, חזר לאיתנו, שיקם את מעמדו; שיקם הונו

heal, recover, to rehabilitate oneself's status; to rehabilitate oneself's fortune

el tiempo se arremetió (Nehama)



37210

arremetido adj.

שהחלים, שהבריא; שהשתקם כלכלית; משוקם

that healed; that became rehabilitated financially; rehabilitated

estava muy flako, agora ya está mas arremetido: (Nehama)

despues de ave kedado sin un devente, parese mas arremetido (Nehama)



37230

arremirante adj.

דומה

similar

dos mobles arremirantes (Nehama)



37280

arremojar v.

הרטיב, הטביל, לחלח, ריכך במים

to wet, to dip, to moisten, to soften with water

arremojar masá (Nehama)

en verano se tiene menester de arremojar el garón kon bevidas freskas (Nehama)

arremojar flores/la tierra (Nehama)



37320

arremoshkar v.

בדק, חיפש בדקדקנות, חיטט

check, to search meticulously, pry, probe

me kansi a aremishkar en todos los burakos, no pude topar lo ke buskava (Nehama)



37340

arrempushadika f.

דחיפה קלה; עידוד קל, דרבון קל

light push; light encouragement

ya se muere por asentarse al piano, la arrempusadika kiere (Nehama)



37370

arrempushar v.

דחף בכוח, הדף; דירבן; דחה; דחה (דבר לא רצוי); הסיט/הזיז דבר מה ממקומו בדחיפה; בלע (דמעות צחוק)

to push, ward off; goad; reject; to move something from its place by pushing; to swallow (tears of laughter)

tomar una likor/un kavé para arrempushar el komer (Nehama)

kale arrempushar al haragan para ke lavare (Nehama)

arrempushar las lágrimas/las rizas (Nehama)

arrempushar la boda (Nehama)

arrempushar las eskadensias de los pagamientos (Nehama)



37400

arrenovar v.

חידש, רענן, העלה מחדש לזכרון; חזר (על); עדכן

to renew, refresh, to bring back to memory; to repeat; to update

arrenovar los órdenes/las enkomendansas (Nehama)



37420

arrepensar v.

העמיק לחשוב, חשב פעמיים, חשב פעם נוספת; היסס

to think deeply, think twice, think again; hesitate

pensa i arrepensa antes de kazarte (Nehama)

me están proponiendo de entrar en un fecho muevo; lo penso i lo arrepenso antes de dechidir­me (Nehama)



37540

arrepozado adj.

שקט, רגוע, רוגע

quiet, calm

luvia arrepozada (Nehama)



37640

arrepudiar v.

ביזה, לעג בפומבי; גרש (את אשתו), נתן ספר כריתות/גט

humiliate, to mock publicly; to divorce (a wife), to give a divorce (to a wife)

el maestro deve guadrarse de arrepudiar al elevo delantre sus kompanyeros (Nehama)



37750

arresekado adj.

מיובש, מצומק, מקומט

dried, shrivelled, wrinkled

viejo i arresekádo (Nehama)



37770

arresekarse v. refl.

התייבש, הצטמק

to become dry, shrivel

kuando las luvias tadran las plantas se arresekan (Nehama)

al no bever nada se arreseka el ga­rón (Nehama)

el no komer frutos ni zarzavá arreseka los entestinos (Nehama)



37810

arresentado adj.

מסודר, ערוך, מאורגן; מיושב, שקול, מתון; מסודר היטב במקצוע, שחייו יציבים מסודרים; דייקן; ללא רבב

tidy, arranged, set; settled, reasonable, moderate;well setteled in a profession, that has a stable life; punctual; untarnished, unblemished

una vida arresentada (Nehama)

un fecho arresentádo (Nehama)

una luvia arresen­tada: (Nehama)



37830

arresentar v.

סידר, ארגן, ערך, עבר לחיים מסודרים; הביא מישהו לחיים מסודרים; השקיע את הפסולת; יישב; חיבר, כתב

put in order, arrange, to set, to advance to a setteled life; to help someone have a setteled life; to sink waste; settle; compose, write

arresentar la kaza/arresen­tar los rafes/arresentar la butika/arresentár un kashón (Nehama)

arresentar un diskorso (Nehama)

arresentár un fecho (Nehama)

estava atavanado, ya arresentó: (Nehama)

el vino, el vinagre, el azeite arresentan (Nehama)

el kavé/el bikarbonato de soda arre­sentan (Nehama)

arresentó el tiempo (Nehama)



38000

arresgatar v.

שחרר, חילץ, גאל, פדה

to release, to rescue, to redeem

rezgata tu nasion oprimida, prendida en poder de tiranos (Moscona)



38060

arresivir v.

קיבל, קיבל פני, השיג

to accept, to achieve

arresevir keshas/arresevir ensultos (Nehama)



38110

arreskaldada f.

רמץ, שארית הבערה מתחת האפר

cinders, the remnant of burning under the ashes

meter el komer a kayentar en la arreskal­dáda (Nehama)



38150

arreskovdado adj.

שרוע אפרקדן, שרוע ברפיון אברים; חסר דאגה; מסב (''כולנו מסובין'')

stretched up, lying on one's back, stretched up in slackness of organs; carefree; reclining ("but tonight we all recline")

komer arreskov­dado (Nehama)

no tiene mas penserios, ya puede estar arreskovdádo (Nehama)



38160

arreskovdarse v. refl.

נרגע, הפיג מתיחותו, התרגע, נח, הסב, נשען על מרפקו

to relax, to relieve his tension, to rest, to recline, to lean on his elbow

arreskovdarse a la meza (Nehama)



38170

arreskunyado adj.

שרוט; מעודן

scratched; refined

un komeriko arreskunyádo (Nehama)



38250

arresponder v.

ענה, השיב; הגיב; קיים התחייבות, עמד בהתחייבות

to answer, to reply; to respond; to fulfill the undertaking

no arresponde kuando le favlan (Nehama)

di dos bueltas kon la yave, la yevadura no arres­ponde (Nehama)

mi fijo tiene mucho gaste i no gana, fin aki, le pude arresponder, mas no puedo (Nehama)



38270

arrestar v.

עצר, אסר, חבש בבית סוהר;עצר את הפעילות/ההליכה; עצר לביקורת

to imprison, to put in prison; to stop the activity/walk; to arrest for review

arrestar a un ladrón (Nehama)



38320

arresumido adj.

מבושל היטב (אחר שכל הנוזלים התאדו)

well cooked (after all the liquid has evaporated)

al­bóndigas arresumidas (Nehama)



38330

arresumir v.

זב; דלף, פלט נוזלים; לבשל אוכל עד איוד כל הנוזלים

to pour, to drip; to leak, to emit fluids; to cook food until all the liquids have evaporated

la karne kruda arresume (Nehama)

arresumir el peshe (Nehama)



38350

arresvalada f.

החלקה, גלישה

gliding, skating, surfing

se dio una arresvaláda i se le rompió el braso (Nehama)



38360

arresvaladera f.

משטח החלקה; מקום חלקלק

skating arena; slippery place

despues de la nieve, ay muchas arresvaladeras en las kayes (Nehama)



38400

arresvaladura f.

החלקה, גלישה; כשלון חרוץ; מוות

gliding, skating, surfing; complete failure; death

pedrió toda la para en una arresvaladura (Nehama)

ke le akontesió? la arresvaladura? (Nehama)



38410

arresvalamiento m.

החלקה, גלישה; כשלון מתמשך

gliding, skating, surfing; continuous failure

sea su kamino eskuridad i rezvalamiento i el anjel de adonay los persiga (Moscona)



38430

arresvalar v.

החליק, גלש; אכל בבולמוס

to slip, to skate, to surf

arresvala bueno (Nehama)



38460

arresvalo m.

החלקה

gliding, skating

ay mucho yelo en basho: aki un arresvalo kosta una pierna (Nehama)



38520

arretornarse v. refl.

חזר להכרה; לחוש בטוב מחדש

to return to consciousness; to feel good again

le tomó un desmayo i se estruyó el mundo para ke se arre­tornara (Nehama)

ay mucho frío, akí se arretornan los guesos del kayentor (Nehama)



38530

arretorser v.

פיתל, עיוות, כיווץ

to twist, to distort, to shrink

arretuerser el filo (Nehama)



38550

arretorserse v. refl.

התפתל

to be twisted

kien no siente a su muzerika se arretuerse la orejika (Nehama)

arretuersérse el mostacho: (Nehama)



38680

arrevanso m.

חסכון

saving

el moso se merkó un vestido kon sus arrevansos (Nehama)



38710

arrevatado adj.

חטוף, שדוד, שנטרף; שנבלע; שבושל בחפזון; צעקני (צבע)

kidnapped, robbed, preyed; swallowed; food cooked in a hurry; flashy (color)

un komer arrevatádo (Nehama)

el pan salió arrevatádo (Nehama)



38750

arrevatar v.

חטף, שדד, גזל, לקח בכח; טרף; חטף אות (בדיבור); חטף כמו לחמניות טריות

to napped, to rob, to take by force; to prey; to snatch a letter (in speech); to snatch like fresh rolls

echarse a arrevatar (Nehama)



38870

arreventar v.

פוצץ, ניפץ; זלל בבולמוס, טָרַף

to to blow up, smash; to swallow in intense hunger

arreventar los pechos (Nehama)

arreventar de reir (Nehama)

ke se arrevénte!: (Nehama)



38890

arreventarse v. refl.

נפטר, מת; התפוצץ, התנפץ, התפרץ; רתח בחוזקה, התפקע, עלה על גדותיו (ברתיחה)

to die; to explode, to shatter, to erupt; to boil hard, to overflow (at a boil)

arreven­tarse del yoro/de los yoros (Nehama)

arreventarse de ko­mer (Nehama)

la fuente esta arreventandose (Nehama)



38910

arreverter v.

עלה על גדותיו, גלש

to overflow

no deshes arreverter el kaldo, kita la oya de la lumbre (Nehama)



38940

arreverterse v. refl.

עלה על גדותיו, גלש; שפך את ליבו

to overflow; to pour out his heart

el kavé/el kaldo se arrevierte (Nehama)

se arrevertio la djepya/el lavador (Nehama)



38950

arrevertido adj.

מלא עד גדותיו

filled to overflowing

tener la kaza/el kaniyé arrevertidos (Nehama)

sala arrevertida de djente (Nehama)

estar arrevertido de liras (Nehama)



38960

arrevertiendo adj.

מלא מדי, גולש

too full, overflowing

un kopo/un chini/una bolsa arrevertiendo (Nehama)



38980

arrevés adv.

בהיפוך, באופן הפוך

in reverse

me se hue el bokado arreves (Nehama)

kuando se mete la kamiza arreves, por yerro es ke va a aver alguna boda (Nehama)



39050

arrevesar v.

הקיא

to vomit

arrevesó todo lo ke komió (Nehama)

lo arrevesó la mar (Nehama)

ganas de arrevesar (Nehama)



39160

arreyevar v.

סבל, עבר סבל; השלים עם; הכיל

to suffer, to go through suffering; to make up with; to contain

esta fragua arreyeva otros dos pyanos (Nehama)

vino ke arreyeva agua: (Nehama)

no me lo arreyeva el alma (Nehama)

arreyevar la dolor (Nehama)

no puedo arreyevár esta gaava (Nehama)

no se puede mas arreyevár: fin aki jue (Nehama)



39400

arriftar v.

העמיד מחדש, זקף; תיקן טעות (דיבור, כתיבה), תיקן את הקורא בתורה

to re-erect, to erect; to correct a mistake (speech, writing), to correct the reader in the Torah

el mestro arrifta al elevo (Nehama)



39420

arrihado adj.

מקומט, מצומק

wrinkled, shrunken

tener las karas arrihadas (Nehama)



39490

arrimar v.

נשען, נסמך על; השעין, סמך; הניח לזמן מוגבל; נתן מחסה; ערם (ערימה)

to lean, to rely on; to put down for a limited time; to give shelter; to stack

vo a arrimar este forsel a la puerta tuya, de akí un poko vo a pasar a tomarlo (Nehama)

arrimar un espejo a la pared: (Nehama)



39500

arrimarse v. refl.

נשען; חסה, מצא מחסה/מקלט זמני; הכין עצמו למנוחה קצרה

to lean; to find temporary shelter; to prepare himself for a short rest

arrimarse en buena espaldera/en buen lugar (Nehama)

kien en buen arvol s'arrima buena solombra lo kovija (Nehama)

tener onde arrimarse (Nehama)



39690

arriva adv.

למעלה

above

favlar de arriva abasho (Nehama)

meter todo de arriva abasho (Nehama)



39810

arrivar v.

הגיע; עגן; הצליח; קרה

to arrive; to dock; to succeed; to happen

arrivar a su eskopo (Nehama)



39820

arrivo m.

הגעה

arriving

el arrivo del treno/del vapor/de la talika (Nehama)



39880

arrodeada f.

הקפה, תנועה הקפית; חקירה מקיפה

circling , circumferential movement; comprehensive investigation

kon dos arrodeadas le fize eskudiar todo lo ke me estava eskondiendo (Nehama)



39890

arrodeadero m.

סחרור מעצבן

annoying dizziness

ya me dates ganas de gami­tar kon este mal arrodeadero (Nehama)



39900

arrodeado adj.

מוקף

surrounded

estar arrodeado de flores/arrodeado de amigos/de enemigos/de perros/de espiones (Nehama)



39930

arrodeamiento m.

חיפושים ממושכים (אחר מה שאבד); סחרחורת

prolonged searches (after what was lost); dizziness

arrodeamiénto de kavesa (Nehama)



39940

arrodear v.

סובב, הקיף, סבב, חג, גלגל; תעה, שוטט ללא מטרה; חיפש בכל מקום

to rotate, to encircle, to roll; to wander, to wander aimlessly; to search anywhere

la tierra arrodea al torno del sol (Nehama)

arrodear una muntanya (Nehama)



40020

arrodearse v. refl.

הסתובב, התגלגל, הסתחרר; הקיף עצמו ב-; חיפש משהו שלא נמצא במקומו; הִתְיַפָּה

to turn, to roll, to spin; to surround himself with; to look for something that is out of place; to beautify

arrodéate por ende mi (Nehama)

s'está arrodeando la ravia/el pleito (Nehama)



40070

arrodiyarse v. refl.

כרע ברך

to kneel

al tiempo, en envierno, la famiya entera se arrodiyava alderedor del fogarero (Nehama)



40130

arrogar v.

הפציר, התחנן, הפגיע, ביקש, התפלל

to plead, to beg, to ask, to pray

arrogar por las vidas/por los días de uno (Nehama)

se está fazyendo del ke no kiere, ma si no le dan, va a venir a arrogar (Nehama)

no tengo menester de apregonar la ropa, me vienen a arrogar para ke venda (Nehama)



40160

arrojado adj.

מושלך, זרוק; גולה, מגורש, מורחק, מסולק, מוחרם, מנודה; זנוח, דחוי

discarded, drop; exiled, expelled, confiscated, ostracized; abandoned, rejected

piedra i palavra arrojadas no atornan atrás (Nehama)

el borrachón, el aboltado son arrojados i apedreados (Nehama)



40200

arrojar v.

גרש, סילק; הדף, זרק, יידה, השליך, הטיל, דחה; פלט; גרש; שתה בלי להשתכר; פיטר

to expel, to remove; to repel, to throw, to cast, to reject; to emit; to drink without getting drunk; to fire

ay oras de arrojar piedras i oras de arrekojer piedras (Nehama)

arroja la piedra i eskonde la mano (Nehama)

arrojar la pará (Nehama)



40240

arrojarse v. refl.

השליך עצמו; הסתכן; הזדמן (הופיע במקום כלשהו לעתים רחוקות); השליך נפשו מנגד

to throw himself; to risk; to come incidentally (to appear somewhere infrequently); to risk one's life

en vezes se arroja por akí (Nehama)



40370

arrovar v.

גנב, חטף, הונה, רימה, גזל

to steal, to snatch, to deceive, to cheat, to rob

echarse a arrovar (Nehama)

toma fama buena y echate a arrovar (Nehama)

el ke arrova peka una vez, el ke sospecha tres i kuatro (Nehama)

el ke se se arriva un mishkita se apareja el kilif (Nehama)

a kien finye i amasa no le arroves la masa (Nehama)

el ke se atrive a arrovar, se atrive a djurar (Nehama)



40440

arroyo m.

נחל, פלג, יובל, זרם

stream, brook, river

i seran trastornados sus arroyos por pez i su polvo por ashufre (Biblia, Const. 1743)



40450

arroz m.

אורז

rice

arroz kon leche (Nehama)

todo este kaldo i este arroz son por vos (Nehama)



40580

arrufiar v.

היזה, הזליף, התיז, ריסס, השקה, שפך

to spray, to drizzle, to water, to pour

ser arrufiado por la lu­iya (Nehama)

en lo ke está favlando me está arrufiando entero (Nehama)



40590

arrufiarse v. refl.

התבשם, התיז על עצמו בושם

to perfume, to spray perfume on himself

arrufiar se kon kolonya/kon lavanda (Nehama)



40790

arte m.

אמנות; נכל, הונאה; ערמה

art, craftsmanship; scam, fraud, deception; cunning;

de lunes a martes pokos son los artes: (Nehama)

no tener ni arte ni parte en un fecho (Nehama)



40970

artíkolo m.

מאמר; פריט; סחורה; סעיף; פרט; (בדקדוק:) תווית

article; item; merchandise; article; detail; (in grammar:) label

vender todo modo de artikolo de komanya/de teshidos (Nehama)



41120

arto adj.

שָּׁבֵעַ

satiated

estar arto i kontente: (Nehama)



41170

artura f.

שׂובע, רוויה

saturation

dar far­tura a las mangas de un vestido (Nehama)



41250

árvol m.

עץ, אילן

tree

kien en buen arvol se arrima, buena solombra lo kovija (Nehama)

tal ar­vol, tal fruto (Nehama)

arvoles pekan, ramales la yoran (Nehama)



41430

arzoal/arzuhal (t.) m.

עצומה

petition

se kiere ecado arzoal para favlarle (Nehama)



41540

asaetado adj.

'דקור מהרבה חיצים'' - זכה לביקורת קטלנית ולועגת

"Stabbed by a lot of arrows" - received deadly and mocking criticism

estar asaetado de todas las partes (Nehama)



41700

asaná bukata- dar asaná bukata (t.)

להכות מישהו מכות נאמנות

to hit someone hard

dar asaná bukáta (Nehama)



41810

asaro (ebr.) m.

חרדה; דאגה, חשש

anxiety; worry, apprehension

en tiempo de gerra/de bombardeo/de terretemblo, los asaros son de kada ora, de kada punto (Nehama)



41830

asarse v. refl.

חש חום חזק; איבד ממון רב

felt strong heat; lost a lot of money

se está asando de la kayenturara (Nehama)



41940

asaventarse v. refl.

התעניין ב-, ביקש מידע אודות; החכים

to be interested in, to request information about; to become wise

me proponen a fulano por yerno; me vo asaventar sovre el (Nehama)



42170

asegir v.

רדף, דלק אחרי; הטריד, הציק בליהרף, לחץ מישהו לעבודת יתר

to chase, to chase after; to bother, constantly harassing, to press someone to overwork

asegiyir al ladrón (Nehama)



42190

asegitina f.

הטרדה, בריחה מהירה (של נרדף); מתח, מתיחות

harassment, quick escape (of persecuted); tension

el viernes, la balabaya estava en una asegitina para aprontar todos los aparejos del sabá (Nehama)



42240

asegún prep.

לפי, כמו, בדיוק כמו, בו ברגע ש-

according to, like, just like, just at the moment that

asegun vino se hue: (Nehama)

asegun entró se asentó a ko­mer (Nehama)

asegun dizen, vamos a tener buena rekolta (Nehama)

asegún fazes te farán: (Nehama)

asegun va el djidió lo ayuda el Dio (Nehama)

asegun la nariz el panarís (Nehama)

asegun da el aire abolta la vela (Nehama)

ase­gun le dio entre mushos i kara lo puedía siegar (Nehama)

asegun asembras akojes (Nehama)



42280

asegundear v.

שנה, חזר ואמר; אכל שנית

to repeat and say; eat again

le agradó el komer i asegundeó (Nehama)



42420

aseladar v.

צפה, ארב, טמן פח, טמן מלכודת, עקב אחרי, ריגל; רימה, הונה

to watch, to ambush, to bury a trap, to follow, to spy; to cheat, to deceive

el kachador aselada al pasharo (Nehama)

en la eskurina de la nochada, el bolsero aselada al pasante (Nehama)



42470

asembrado adj.

זָרוּעַ; מזדקר, נגלה פתאום; בודד, גלמוד באין איש מסביבו

sown ; erected, suddenly revealed; lonely, lonely with no one around him

una kaza asembrada en medio el kampo (Nehama)



42510

asembrar v.

זָרַע; פיזר דברים על כל עבר, זרע מהומה

to sow; to scatter things everywhere, to sow turmoil

unos asembran, otros akojen (Nehama)

lo ke asembras akojes (Nehama)

komo l'asembras l'akojes (Nehama)

asembrar toda la ropa en medio (Nehama)

kien asembra akoje (Nehama)

onde no lo asembran lo akojen (Nehama)



42530

asembrarse v. refl.

הזדקר, הופיע לפתע לפני מישהו

to stand up, to suddenly appear before someone

ensupeto mos se asembró (Nehama)



42540

asemejado adj.

דומה, מושווה, מוצב לשם השוואה; בר השוואה

similar, compared, placed for comparison; comparable

la kriansa umana es asemejada a el tiesto roto, a la solombra ke pasa (Nehama)



42570

asemejansa f.

דמיון, קירבה, אנלוגיה

similarity, proximity, analogy

ándjel/guerko en asemejansa de ombre (Nehama)

maestro de maderos tendio linia asenyalalo kon la almagra azelo kon las aplanaderas i kon el kompas lo asenyala i azelo komo asemejansa de varon (Biblia, Const. 1743)



42590

asemejar v.

דמה ל-; השווה; הופיע

to be similar to; to compare; to appeare

no asemeja una koza kon otra: (Nehama)

dos personas ke se asemejan komo dos medios (Nehama)

me se asemejó: 'il m'a semblé (á tort), je me suis fait illusion'. (Nehama)

no asemeja una koza kon otra (Nehama)



42640

asementar v.

יָסַד, יִסֵּד, בנה, חיזק; הרה רעיון שתוצאותיו שליליות

to found, to build, to strengthen; o come up with an idea that has negative results

maldicho sea el día ke se asementó este fecho (Nehama)



42680

asender (port.) v.

הדליק; בהשאלה: נתן השראה, הלהיב

to turn on; to inspire, to excite

asender la lumbre/un sigaro/la lampa/el fenel (Nehama)



42735

asendiendo adj.

דולק, דלוק

inflamed

la karraya keda asendiendo fina ke s'eskapa l'azeite (Nehama)

la noche, kuando viene la ora de ir a echar, no se desha las luzes asendiendo (Nehama)



42760

asentada f.

זמן ישיבה; ישיבה; משל, סיפור דמיוני שנועד לרמות או לשעשע

session time; session; parable, an imaginary story designed to deceive or amuse

se kome un pan en una asentada (Nehama)

buena estava la asentada de los fijos de Yaakov kuando amostraron a su padre la kamiza de Yosef de seda manchada de san­gre para fazerle kreer ke el desgrasiado ninyo avía sido la prea de una alimanya mala mientres ke lo avían vendido komo esklavo (Nehama)



42850

asentado adj.

יושב, ישוב, מיושב, עומד יציב במקומו; מסודר במקצועו

sitting, seated, standing steady in his place; settled in his profession

al teatro, kuan­do ay resiento, todos los asistientes están asentados (Nehama)

fragua bien asentada sovre sus fondamientos (Nehama)

estar asentado en un fecho: (Nehama)



42900

asentar v.

הושיב, יישב; ארגן; חיבר (שיר, סיפור); הותיר משקע

to sit, to settle; to organize; to compose (song, story); to leave a residue

asentar una karta/una kantiga/una konseja (Nehama)

esta bluza asenta bueno (Nehama)

el kavé/la azeite/el vino/el vinagre asentan (Nehama)

asento la nieve (Nehama)



42920

asentarse v. refl.

ישב, התיישב; התיישב בכל כובד משקלו; שקע בשל כובד משקלו; נפל על הכסא; פשט רגל

to sit down; to sit in all his weight; to sink due to his weight; to fall on the chair; to go bankrupt

asen­tarse bina fraguada sovre un terre­no fofo se asenta (Nehama)

me deve una suma de ay tiempo i no me paga, me embió una ropa para ke la remeta a su ermano, me asentí enriva (Nehama)

este merkader se asentó (Nehama)

i atristarsean i alimunyarsean sus puertas i sera limpia ala tierra se asentara (Biblia, Const. 1743)



43010

asentensiar v.

הרשיע, גזר דין, חייב בדין;העניק

to convict, to sentence, to prosecute; to grant

lo ke el Dio asetensia akeyo es (Nehama)



43080

aser (ebr.) adv.

פחות, חסר (''שמונה חסר שתים נותן שש'');

less (''eight less two gives six'')

aser ocho aser tres kedan sinko (Nehama)



43090

aser ke conj.

בעוד ש-, בכל זאת, אף על פיכן, למרות ש-

while, nevertheless, even though

dizen ke es muy riko, aser ke yo se de adientro ke pedrió toda su fortuna al djugo (Nehama)

me kiere venir a vijitar, aser ke yo no puedo kalar (Nehama)



43180

aserko m.

התקרבות, גישה

approach

aserko al aserko de peshj, la balabaya faze la kaza djaspes0 (Nehama)

a los aserkos de la boda (Nehama)



43260

asetensiado adj.

מי שנגזר עליו (מן השמים, מיד הגורל)

who is doomed (by heaven, by hand of fate)

se murió malgrado todos los kuidos, ya lo tenía asetensiado (Nehama)



43270

asetensiador m.

גוזר הדין

the judge

el Dio es asetensiadór (Nehama)



43580

ashikyaré (pers.) adv.

בגלוי, בבהירות, בלי לחמוק

openly, clearly, without slipping away

no se trava de arrovar asikyaré (Nehama)



43670

ashkiná- a la ashkiná (t.) prep.

לחיי, לכבוד

Long live ?! in honor of ?

bevamos a la ashkina de fulano (Nehama)



43680

ashkulsún/ashkulshún! (t.) interj.

הידד! בראבו! (באירוניה)

Cheers! Bravo! (ironically)

se echo a arrovar, ashkulsun! ... (Nehama)

supo deshar el sigaro, ashkulsun (Nehama)



43740

ashlik (t.) m.

דמי כיס, מעות; דמי שתיה

a burn, a scar of a burn

a la okazión de las fiestas es uzo de dar ashlik a los fijos/a los servidores (Nehama)



43750

ashorka f.

צמיד, אצעדה (צמיד לרגל)

bracelet

las kofias i las ashorkas i las trensas i djoyas de el pecho i los orejales (Biblia, Const. 1743)



43770

ashotear v.

הצליף (ביד או בשוט); דירבן

to whip (by hand or whip); to spur, to urge

La mestra esta ashoteando a la servidera sin kedar (Nehama)



43780

ashufre m.

גופרית; צבע גופרית; גפרור

sulfur; sulfur color; match

se le fizo la kara ashufre (Nehama)

i seran trastornados sus arroyos por pez i su polvo por ashufre (Biblia, Const. 1743)



43810

ashufrearse v. refl.

קיבל צבע גופרית, החוויר, הצהיבו פניו

to get sulfur color, to become (turn) pale

a la ropa mal lavada se ashufrea (Nehama)



43820

ashugar m.

נדן, נדוניה, מערכת לבוש לכלה

dowry, bridal attire

ashugar i kontado te puedo dar, la buena ventura vátela a buskar (Nehama)

dar/traer ashugar i kontado (Nehama)



43930

así adv.

כך, ככה

so

fazme este plazer/esta favor, asi tengas bueno/asi el Dio te de/asi el Dio te akontente (Nehama)

asi no te muera/asi bivas muchos anios/asi el Dio te kite a salvasion/asi te vea kazado (Nehama)

asi biva yo/asi el Dio me kite de apreto/asi me bivan los fijos (Nehama)

asi-bátupadre (asi biva tu padre) (Nehama)

asi-batumadre (asi biva tu madre) (Nehama)

asi-balfijo (asi biva el fizo) (Nehama)

asi-basinyó (asi biva tu sinyor padre) (Nehama)



44100

asigido adj.

נרדף; נחפז, ממהר, פועל בחפזון; עמוס, עמוס לעייפה, עמוס בעבודה

persecuted; hurry, act hastily; busy, overworked

asigido en sus fechos (Nehama)

akorrido i asigido (Nehama)



44110

asigir v.

רדף, דלק אחרי; עקב אחרי, הלך בעקבות; היה ערני, היה על המשמר; דירבן, דחק; הציק ל-, הטריד

to chase after; to follo;to be vigilant; to urge, to push; to harass

asigiyir la ser­videra (Nehama)

asigiyir a uno fin a la muerte (Nehama)



44500

asindá adv.

בין כה וכה, בכל אופן

anyway

no se va mas a la eskola, asindá no estava ambezando nada: (Nehama)

me se manchó el vestido, no emporta; asindá ya no me lo iya a meter mas (Nehama)



44690

asívar m.

אהל, אלווי (סוג של צמח), אסיבר

aloe (plant)

para destetar a la kriatura la alechadera fregava el pisón de kada pecho kon asivar (Nehama)



44740

askeado adj.

נתעב, גורם גועל

despicable, disgusting

ser askeado en todo modo de lugar (Nehama)



44780

askearse v. refl.

נגעל, מאס ב-, חש גועל ובחילה, דחה בבוז וזלזול

to be disgusted, to feel disgust and nausea, to reject with contempt

se propuzo para un empyego, kreendo ke lo iyan a tomar komo direktor, se askeoentero kuando sentió ke lo achetavan solo komo kontavle (Nehama)



44900

askier m.

חייל, איש צבא, לוחם; צבא; המון בלתי נעים

soldier, military man, warrior; army; unpleasant crowd

me vino a vijitar i se trusho un askier entero kon si (Nehama)



44960

asko m.

גועל, בחילה, מיאוס, קבס, גועל נפש, שאט נפש

disgust, nausea

komer kon asko (Nehama)

trae asko de sentirlo: (Nehama)

asko me fize ke viniera kon mi al teatro; disho no, no (Nehama)



45100

aslahalí/aslahachí/aslahadjí (ebr.) adj. & m.

בעל מזל, שמביא מזל והצלחה

lucky, who brings luck and success

este fijo tne jue aslajali: 'cet enfant (en nais-sant) m'a porté bonheur'. (Nehama)



45210

asó perutá aharoná (ebr.)

עד הפרוטה האחרונה, לגמרי

until the last penny, completely

un buen merkader paga sus devdas por apunto, aso peruta aharona (Nehama)



45220

asobreviado adj.

כועס, רוגז, מרוגז, זועם

angry, irritated

lo vide mucho asobreviado i me traví de favlarle (Nehama)



45250

asodeser v.

קרה, ארע, התרחש; הופיע לפתע

to happen,to occur; to appear suddenly

esto asodese una vez en sien anyos (Nehama)



45280

asofaifa/asofafia f.

שיזף

jujube

la asofafia es buena para la tose (Nehama)



45300

asoflamar v.

גרם מעט חום; גירה, הרגיז; גרם (למישהו) להסמיק

to cause little heat; to irritate; to cause (someone) to blush

suvir la eskaklera muy presto asoflama (Nehama)



45360

asolado adj.

בודד, מבודד, גלמוד, שומם

lonely, isolated, desolate

kedo solo i asolado: (Nehama)



45390

asolapado adj.

נטוש, שומם, עזוב

abandoned, desolate, deserted

da espanto de morar en un lugar asolapado (Nehama)

una kaye/una kaza asolapada (Nehama)



45470

asoltado adj.

משוחרר, מותר; סדוק, פגום, שהתפרק

loose, set free; cracked, damaged, disintegrated

una mistraba asoltada (Nehama)

un chini asoltado (Nehama)



45510

asoltar v.

שחרר; הפיץ, פלט לחות; החזיר; הניע; הפריד

to release; to distribute, to emit moisture; to return; to motivate; to separate

me afe­rró la mano, no me la asoltava: (Nehama)

asoltar al prisione­ro (Nehama)

asoltar ensultos (Nehama)

en la salata el tomat, la alechuga asoltan, la patata embeve: (Nehama)

la gayina godra asolta kaldo/gayina vieja no asolta kaldo (Nehama)



45600

asoltarse v. refl.

השתחרר; התמוסס; נסדק, נפגם; הופיע לפתע; התגרש; נפרד

to be released; to melt away; to be cracked, to be damaged; to appear suddenly; to divorce; to break off

se asoltó de suyo el tapón de 1a redoma de de shampania: (Nehama)

se asoltaron los perniles (Nehama)

la soldadura de este tubo se asolto (Nehama)

los atuendos de porchjelana se asoltan (Nehama)

no uza a vijitar a su madre, ma algunas vezes se asolta por ende eya (Nehama)



45680

asonadero m.

נטיה לקינוח מתמיד של האף

tendency to constantly wipe the nose

esta kon un mal asonadéro ke trae el alma al garón (Nehama)



45730

asonarse v. refl.

קינח את אפו

to wipe his nose

asónate, le dizen, se kita la nariz (Nehama)



45760

asoplador m.

מניפה, מפוח, מאוורר; שפופרת ממתכת לכיבוי נרות ומנורות נפט (בעבר)

fan, blower, metal tube for extinguishing candles and kerosene lamps (formerly)

asopladór de fierrero (Nehama)

asopladór de lumbre (Nehama)

asopladór para ama­tar lampas (Nehama)



45780

asoplar v.

נשב, נשף, אוורר

to blow, to exhale, to ventilate

asoplar la pavolia (Nehama)

kien se kema en la chorbá asopla en el yagúr (Nehama)

asoplar el kavé (Nehama)



45980

asote m.

שוט, מגלב, פרגול; הלקאה, הצלפה

whip; flogging, whipping

dar asotes (Nehama)

a la havrá, el elevo ke tenía negro komporto, resivia asotes (Nehama)



45990

asoteado adj.

מוכה, מולקה; מואשם, מבוקר

beaten, flogged; accused, criticized

estar aso­teado de todas las partes (Nehama)



46050

asovrindarse v. refl.

קיים יחסי משפחה הדדיים; בא בקשרי משפחה עם (בנישואין)

maintain mutual family relations; to come into family ties with (by: marriage)

los maranos, en las tierras de Espanya i de Portugal, se asovrindaron kon las mas grandes famiyas katolikas (Nehama)



46110

asperar v.

חיכה, המתין, ציפה; קיווה

to wait; to hope

vo a saltar por un fecho; aspérame aki una orika i mos iremos en una (Nehama)

mal yevando, bien asperando: (Nehama)

kien del Dio aspera no dezespera: (Nehama)

no asperar de ningunos: (Nehama)

i aspero azer uvas i izo lambrushkos (Biblia, Const. 1743)



46140

asperarse v. refl.

ציפה ל-, חש מראש

to expect, to feel in advance

as­perar se a keshas (Nehama)

asperar se a regrasiamyentos (Nehama)

asperar se a una buena paga: (Nehama)

asperadvos azno a la yerva mueva (Nehama)



46220

aspriko m.

פרוטה, מטבע פחות ערך (אספרו קטן); נדבה

a penny, a less-valuable currency (a small aspro); handout

kien da el aspriko tanye el cufletiko (Nehama)



46230

aspro adj.

מחוספס, גס, חד, בעל טעם גס

rough, coarse, sharp, with a coarse taste

kien no resmira el aspro no mira el dukado (Nehama)

kien resmira el aspro faya el dukado (Nehama)



46250

aspur adj.

הרוס, חרב

destroyed, in ruins

fazer todo aspur (Nehama)



46260

asta prep.

עד, עד ל-

until

vo a asperarte asta manya­na (Nehama)

de Salonik asta Atena ay kinientos kilómetros (Nehama)

asta ke no dizes nada, es ke ya estás de akodro (Nehama)



46610

asufriir v.

טיגן; עינה

to fry, to torture

asufriir la karne/el peshe (Nehama)



46800

asukarear v.

המתיק, פיזר סוכר על; גיבש

to sweeten, to sprinkle sugar on; to crystallize

kon el tiempo la miel, el dulse se asukarean (Nehama)



46850

asukita f.

תרופת סבתא (מתוקה או דומה לסוכר)

grandma's medicine (sweet or similar to sugar)

la dolor destómago le paso kon una asukita ke le dyo la vieja del del vizindado (Nehama)



46900

asumar v.

סיכם (בחשבון)

sum up

asumar el gaste (Nehama)

no se asuma lo ke tiene gastado: (Nehama)

las malisias de este ninyo no se su­man (Nehama)



46930

asumir v.

נטל על עצמו

to take upon himself

asumir una tareha (Nehama)



47080

atabafado adj.

מוחנק, חנוק

suffocated

una boz atabafada (Nehama)



47100

atabafar v.

חנק, החניק, שינק; עמעם רעש (ע''י כסוי); כִּסָּה בבגדים עד מחנק

to suffocate, to choke; to dim noise (by cover); to cover with clothing until suffocating

atabafar la lumbre (Nehama)

ataba­far debasho las kolchas (Nehama)



47200

atado adj.

קשור, מחובר, מאוגד, צרור; מחוייב; אדוק

tied, connected, bound, bundled; committed; pious

Yo atado, tu dezatado (Nehama)



47270

atadreser v.

העריב (השמש, היום)

become evening

me atadresió kuando estava ainda en kamino (Nehama)



47340

atagantozo adj.

מייגע, מעייף, מלאה; מבחיל, מעורר גועל

tiring; disgusting

guezmo atagentózo (Nehama)



47420

atahseado adj.

שהוקצה לפי סידור עבודה; שנגזר בגזירת גורל

assigned according to work arrangement; derived from destiny

lavoro atah­seado: (Nehama)

ya lo tenia atahaseado (Nehama)



47450

atahsear v.

חילק משימה, קבע לכל אחד את חלק העבודה שלו, קבע את המכסה; גזר את גורל ..

to assign a task, to set for each one his part of the work, to set the quota; to decide the fate of

el kapo lavoro atahsea el lavoro a kada lavorador (Nehama)

la madre atahsea el komer de los fijos (Nehama)

de los sielos atahsean, en kipur, la suerte de kada ombre (Nehama)



47520

atakanar (ebr.) v.

תיקן, סידר, ערך, ייפה, טיפח, קישט, ערך בתשומת לב והקפדה, הלביש יפה

to fix, to arrange, to beautify, to nurture, to decorate, to arrange with care and attention, to dress beautifully

atakanar la kaza (Nehama)



47680

atán (ke) adv.

גם, באותה מידה, ככל ש-, יותר

also, equally, the more-

es atan negro ke su ermano (Nehama)

atan lo kuido, atan se va aflakando (Nehama)



49860

atristarse v. refl.

הצטער, נעצב, התעצב אל לבו, נעגם

to be sorry, to be saddened

i atristarsean i alimunyarsean sus puertas i sera limpia ala tierra se asentara (Biblia, Const. 1743)



49880

atrivido adj.

חצוף, חוצפן, חסר בושת; נועז, אמיץ, נחוש, מסכן הכל, החלטי

cheeky, shameless; bold, brave, determined, risking everything, decisive

es mucho atrivído, se tripa a los arvoles/a los penyaskos (Nehama)



49910

atrivirse v. refl.

העז, נאזר עוז; התחצף; הסתכן; החליט, קיבל החלטה; סמך על, בטח ב-

to dare ; to be rude; to risk; to decide, to make a decision; to trust, to trust in

atrivirse a la muerte (Nehama)



50040

atudrido adj.

מבולבל, מוכה אלם, נדהם, שאיבד את עשתונותיו, מעורפל, מטושטש; קל דעת, פזיז

confused, dumbfounded, astonished, lost his mind, vague, blurred; Frivolous, reckless

estar atudrido por la kayentura (Nehama)



50090

atuendo m.

כלי, כלי מטבח; מי שמהססים להטיל עליו אחריות; סיר לילה

utensils, kitchen utensils; those who hesitate to take responsibility; potty

el atuendo es negro! (Nehama)

pedrer tiempo en atuendos (Nehama)

basta tantos atuendos (Nehama)



50300

augurarse v. refl.

איחל לעצמו

to wish for himself

en oras de apretó vienen en vezes ganas de agorarse la muerte (Nehama)



50410

aumento m.

גידול, תוספת, עליה ב-; התייקרות, עליית מחיר

increase, addition, increase in; rising prices

aumento en la komanya (Nehama)



50430

aún conj.

למרות, בלי להתחשב ב-

although, regardless of

venir al lavoro aunke hazino (Nehama)

te vo a fazer la palavra aunke no lo mereskas (Nehama)



50490

aunarse v. refl.

התאחה, התאחד

to unite

aunarse kon buenos, kon negros (Nehama)



50890

av (ebr.) m.

אב (החודש)

Av (the month)

los primeros días de av son días de limunyo (Nehama)



50940

avagar adv.

לאט, בנחת, בשקט, במתינות

slowly, calmly, quietly, in moderation

I todos ke digan kon el devagar (Moscona)

kaminar avagar (Nehama)

favla avagar (Nehama)

avagar, no te kaygas! (Nehama)



51000

avagariko adv.

לאט, בנחת, בשקט, מתון

slowly, calmly, quietly, moderately

favla avagariko para ke no te sientan los otros (Nehama)

favla avagariko, ma ten bien en mano una toyaka (Nehama)



51005

avagariko! interj.

בוא נראה אותך עושה זאת! ...

Let's see you do it! ...

dizes ke en un ora vas a fazer diez kilómetros a pie, avagariko no los fazas! (Nehama)



51020

avagarozo adj.

איטי, חסר תנועה, לא פעיל, נרפה, עצלן

slow, motionless, inactive, sluggish, lazy

enfrente del automobíl, el mijor kavayo es avagarozo (Nehama)

moso avagarozo (Nehama)



51090

avaliar v.

הבליט, הדגיש

to emphasize,

avaliar el moble (Nehama)

el buen vendedor save avaliar la ropa (Nehama)



51190

avansado adj.

מתקדם; שנחסך, שחסכוהו

advanced; that was saved, that was spared

estar avan­sádo en los estudios (Nehama)



51200

avansado m.

חסכון; חסכונות

saving; savings

se merkó un vestido de su avansado (Nehama)



51380

avantarse v. refl.

השתבח, התפאר

to boast

kien se avanta on su boka merese apedreado (Nehama)



51490

avayá (t.) adv.

במקרה, בצורה לא מתוכננת, באופן מקרי

incidentally, in an unplanned way, accidentally

arrojar piedras avaya, onde van ke vayan (Nehama)



51550

ave f.

עוף; כינוי לאדם חסר יוזמה, כבד ומסורבל

fowl; a nickname for an uninitiated, heavy and cumbersome person

las aves bolan en el sielo (Nehama)

enserrar las aves (Nehama)



51590

avedradear v.

ברר, חקר כדי לרדת לחקר האמת, וידא

to find out, to explore in order to get down to the truth, to make sure

avedradear las kozas (Nehama)



51670

avenimiento m.

השלמה, התפשרות, פיוס, התפייסות

accepting, compromise, reconciliation

mas vale un negro avenimiento ke un buen proseso (Nehama)



51680

avenir (fr.) m.

עתיד; חזות, סיכוי

future; appearance, chance

un avenir serkano/longano (Nehama)

un fecho de grande avenir (Nehama)

el ofisio de mano no tiene mas avenir (Nehama)



51700

avenir v.

סידר, ארגן; קרב; פעל להשגת הסכמה

to arrange, to organize; to act in order to obtain consent

avenir dos amigos desferensiados (Nehama)



51760

aventador m.

מניפה

fan

el korason lo tengo un aventador (Nehama)



51880

aver (ebr.) m.

אוויר, רוח; אווירה, אטמוספירה; אקלים, מזג אוויר, סבר פנים

air, wind; atmosphere; climate, weather, hospitality

los averes pasan, las buenas echas kedan (Nehama)



51960

aver m.

רכוש, נכסים, הון; מו''מ עסקי

property, assets, capital; business negotiations

pedrer todo su aver (Nehama)



51970

aver v.

היה (יש), היה לו, הכיל, היה ל-, התקיים, קרה

to have, to contain, to exist, to happen

ay Dio en los sielos (Nehama)

uvo pleito: (Nehama)

buen aver de djente! (Nehama)

aver ay de ver/d'ambezar/de meldar/d'estudiar/de entender (Nehama)

ay ke ver/ke meldar/ k'estudiar/ k'entender: (Nehama)



52050

averdadear v.

אימת, אישר נכונות, בירר נכונות

to verify, to confirm correctness, to verify correctness

las previziones de la sensia se averdadean de mas en mas (Nehama)

me kontaron kozas estranyas, vo a buskar de averdadearlas (Nehama)



52060

averé adv.

באלכסון

diagonally

asen­tar un moble avere (Nehama)



52080

averguensado adj.

בוש, נכלם, מבוייש

embarrassed, ashamed

salir averguensado (Nehama)

aver­guensado lo vea! (Nehama)



52140

averiguar v.

אימת, חקר, ברר, ניתח

to verify, to investigate, to find out, to analyze

no me fío de lo ke me dizen, lo vo a averiguár (Nehama)



52150

averlí/ía adj.

מאוורר, בעל כיווני אוויר טובים; נעים, משעשע, נחמד, קל מזג, שובב

fan, with good air directions; pleasant, entertaining, nice, easy-going, playful

kaza muy averlía (Nehama)



52230

avezindarse v. refl.

בילה בחברת השכנים, חי בקשר טוב עם שכניו

to spend time with neighbors

al tiempo, las kazas komunikavan por adientro i las famiyas se avezindavan mucho (Nehama)



52310

aviana f.

אילסר, אגוז קטן

hazelnut, a small nut

De todo esto no se inche ni una kashka de alviana (Moscona)



52580

avistar v.

חש, הרגיש, הבחין, ראה

to feel, to notice, to see

no penes para eskonderte, ya te avisti (Nehama)

onde lo avisto (Nehama)



52740

avlado m.

הנאמר, המדובר

that being said

lo favlado bola, lo eskrito keda (Nehama)



52770

avlar v.

דיבר, הירצה, שוחח, החל בשיחה

to talk, to lecture, to converse, to start a conversation

tener kon ken favlar (Nehama)

no keda de favlar ni desha favlar (Nehama)

favlando favlando se durmió (Nehama)

poko favlar, mucho entender (Nehama)

poko favlar poko yerrar (Nehama)

el favlar es de plata, el kayar es de oro (Nehama)

kien mucho favla a si se danya (Nehama)

avla agora a tus siervos aramit ke entendientes nos i non avlesh a nos en djudesmo (Biblia, Const. 1743)



53110

avodazara (ebr.) f.

עבודה זרה

idolatry

deshar las luzes asendiendo kuando no aprovechan a ninguno es servir avodazára: (Nehama)



53280

avridero m.

נטיה לפתוח בלי הרף דלתות וחלונות

tendency to constantly open doors and windows

basta este mal avridéro: mos estás entedjando a todos! (Nehama)



53300

avridura f.

פתיחה, גילוי

opening, revelation

mientres las orasiones de sabá, i de días de fiesta, la avridura de la alajá es una onor dezeada (Nehama)



53350

avril m.

אפריל

April

en avril los arvoles ermoyesen (Nehama)



53360

avrir v.

פתח, פקח, חלץ פקק, נתן סם משלשל

to open, to inspect, to extract cork, to give a laxative drug

avrir un fecho (Nehama)

avrir el baile/la fies­ta/el djugo (Nehama)

avrir una eskola/un teatro (Nehama)

avrir puertas del ehál (Nehama)

avrir una puerta/ una ventana/ un burako/ una redoma/una navaja/ una tijera/ las manos/ los dedos/ un livro/ un kutí/ un aventador/ un solombrero (Nehama)

avrire sovre alturas rios i entre vegas fuentes, porne dezierto por pelago de aguas i tierra sekania por manaderos (Biblia, Const. 1743)



53630

avrirse v. refl.

נפתח; הנץ; פתח עצמו, התוודה, גילה ליבו; קרע, פרם; התגבר על ביישנותו

to be opened; to bloom; to open himself, to confess, to reveal his heart; to rupture; to overcome his shyness

se avrió boka de madre (Nehama)

tiene fijos, bienes, salud buena, se avren los ojos (Nehama)

las flores se avren a la primavera (Nehama)



53660

avtahá (ebr.) f.

בטחון; תקווה; ביטוח

confidence; hope; insurance

meter la avtaha en el Dio (Nehama)



53710

avuelo/a n.

סב/סבא, סבתא

grandpa/grandma

guela kon bolsa, sesh saltos de alegría (Nehama)



53750

ay! interj.

איי! (קריאת כאב)

Ay! (scream of pain)

ay ay ay ke mucho ay i nada no mos dan! (Nehama)



53760

aya! interj.

קריאת דרבון לעורר את הילד; קריאת התפארות בפי ילדים - לעורר קנאתו של מישהו

call to arouse a child; call of boasting by children - arousing the envy of someone

aya, yo tengo vestido muevo, tu no! (Nehama)



53770

ayá adv.

שם, שמה

there

vate mas ayá (Nehama)

yévalo para ayá (Nehama)

mas para ayá (Nehama)

onde está ayá ke kede! (Nehama)



53820

ayaktash (t.) m.

חבר, עמית, ידיד

friend, colleague

irse a pasear kon los ayaktashes (Nehama)



53840

ayanar v.

החליק, שייף, שיטח, יישר

to smooth, to sand, to flatten, to straighten

ayanar el terreno (Nehama)



53860

ayar (t.) m.

מידה לזהב וכסף (קראט), מידת הטוהר; רמה, מידה

measure of gold and silver (carat), degree of purity; level, measure

djoya de 18 ayar (Nehama)

se dize de una persona, de una koza, ke es de 24 ayar, kuando se kiere dezir ke es ekselente (Nehama)

meter la ora al ayar (Nehama)

este kashón no se serra bueno, se kiere metido al ayar (Nehama)

traer elpuerpo al ayar (Nehama)

meter diversos vinos al mismo ayar (Nehama)

traer al ayar dos kozas ke no kaminan una kon otra (Nehama)

meter dos d'eyos al ayar (Nehama)

no es de mi ayar (Nehama)



53960

ayar v.

מצא

to fund

ayar un trezoro (Nehama)

kien guadra faya (Nehama)



54050

ayde!/aydes! (t.) interj.

ייאללה! קריאת זרוז

Ayde! (a call of spurring)

ayde no te­nemos tiempo (Nehama)

ayde ago­ra; ayde, así bivas tu, no te lo tomes tanto, da de pasada (Nehama)

ayde no morhuneemos, este fecho se kiere eskapado fin a la tadre (Nehama)

ayde, durmete i te va amahar la dolor (Nehama)

ayde, no des importansa a los ensultos de este bovo (Nehama)

ayde, dale lo ke demanda i fuy de pleito! (Nehama)



54060

aydeada f.

דרבון, מכת דחיפה (לבהמה)

spurring, pushing blow (to an animal)

una aydeáda kiere este azniko para echarse a korrer (Nehama)



54100

aydear (t.) v.

זרז, דירבן, נגש, לחץ לעבוד; רכב, נהג

to spur, to press to work; to ride, to drive

para ke ambeze la lision, este ninyo se kiere aydeado (Nehama)

aydear aznos/kavayos: (Nehama)

la mestra va aydeando al servidor (Nehama)



54150

ayegar v.

הגיע, התקרב; הגיע להשג, השיג, הצליח; הקריב קרבן; זכה לראות

to reach, to approach; to achieve, to succeed; to make a sacrifice; to get to see

ayegó la eskadensia (Nehama)

ayegó la ora de dor­mir/de komer: (Nehama)

ke no ayege ta/día, no ayege a ver tal día!: (Nehama)

ayegó tiempo onde no tenía para komer (Nehama)



54170

ayegarse v. refl.

התקרב, בא עד, הצטרף

to approach, to join

ayégate para la meza (Nehama)

ayégate de los buenos i serás uno de eyos (Nehama)



54210

ayer adv.

אתמול, ביום אחר שעבר

yesterday

dezear el día negro de ayer (Nehama)



54230

ayí/aí adv.

שם, שמה

there

kítame d'aki, méteme mas para ayi (Nehama)



54390

aynará (ebr.)

עין הרע, עין רעה; השפעת עין הרע

the evil eye; the effect of the evil eye

aynara no!; aynara ke no l'apoze ni mi ojo le faga mal (Nehama)

de aynara ke mos guadre el Dio (Nehama)



54430

aynó (ebr.) adv.

כלומר, דהיינו; כמעט

that is; almost

te demandí mil, me dates dos; ayno nada (Nehama)

es ayno blanko (Nehama)

kierer a uno ayno komo fizo (Nehama)

tenía mucha fambre, kumí solo un pedasiko de pan, ayno nada (Nehama)

vine mucho temprano, de ayno duve asender la luz: (Nehama)



54490

ayuda f.

חוקן; עזרה, סיוע, תמיכה, סעד

enema; help, assistance, support, relief

venir en ayuda a un amigo (Nehama)

kon ayuda del Dio (Nehama)



54540

ayudar v.

עזר, סייע, תמך, סעד, הושיט יד

to help, to assist, to support

ayudar al prove/a su djente/a su derredor/a su djidió (Nehama)

el Dio ke m'ayude! (Nehama)

el Dio ayuda a los negros! (Nehama)



54560

ayudo m.

תמיכה, סיוע, סעד, עזר; מענק

support, assistance, relief; grant

para el mentirozo un sarnudo es un ayudo (Nehama)

tija-beav es día de ayuno (Nehama)



54630

aza f.

ידית (של ספל או סירּ); גרזן

handle (of cup or pot)

la aza de la kyasé (Nehama)



54650

azar m.

פרח תפוז

orange flower

kada alhad de manyana, por las kayes djudías apregonavan el agua d'azar, remedio para alivianar los estómagos kargados por los komeres sostansiozos de sabá (Nehama)



54750

azat (t.) adj. & adv.

חופשי, בלתי מרוסן

free, unrestrained

este padre desnaturado esta deshando a los fijos azat (Nehama)



54820

azeitada f.

שמן שנשפך, כתם שמן; שמן לתיבול

spilled oil, oil stain; seasoning oil

al tiempo, una merenda de pan kon una azeitada i un punyadiko de asuka era un buen komer de kindí para las kriaturas (Nehama)



54830

azeitado adj.

משומן

oiled

los komeres orientales son mucho azeitados (Nehama)



54850

azeitar v.

שימן, משח בשמן

to oil, to anoint with oil

azeyta el karro para ke kamine (Nehama)



54870

azeite m.

שמן

oil

kien tiene azeite no la piedre (Nehama)

kien bendisho al azeite bendizura al viagre (Nehama)



55090

azeituna f.

זית (הפרי)

olive (the fruit)

una azeituna le pares un odre de azeite (Nehama)

azeituna en bivda azeituna en kazada (Nehama)



55120

azer v.

עשה, יצר; עזר, סייע, הושיט עזרה

to make, to create; to help, to assist

kien mas faze mas vale (Nehama)

ninguno faze ke la piedre (Nehama)

i aspero azer uvas i izo lambrushkos (Biblia, Const. 1743)



55730

azir (t.) adj.

מוכן, ערוך מראש, שניתן להשתמש בו ללא מאמץ

ready, ready to use effortlessly

vestido azir/kundurias azir (Nehama)

al tiempo, el pan se preparava en kaza, oy se merka azir (Nehama)



55780

azlahá (ebr.) f.

הצלחה, שגשוג, שפע, אושר, מזל

success, prosperity, abundance, happiness, luck

azlaha ke tengas/azlaha ke te meta el Dio (Nehama)



55820

azlanear v.

שוטט ללא מטרה; דיבר בלי לומר דבר

to wander aimlessly; to talk without saying anything

deshalo azlanear (Nehama)



55860

aznear v.

פלט שטויות, אמר דברי טפשות; התנהג כשוטה, נהג בחמוריות

to utter nonsense, to say foolish things; to act like a fool, to act like a donkey

está azneando (Nehama)



55880

aznedad f.

חמוריות, סכלות, התנהגות מטופשת

acingt like a donkey foolishness, stupid behavior

la aznedad me pasa; para ke kiero el erremo sehel (Nehama)



55940

aznesko m.

שפת חמורים, שפה גסה והמונית

donkey language, rude language

dize ke save linguas; si, el aznesko save (Nehama)



55960

azniko m.

עַיִר, חמור קטן

donkey-foal, little donkey

Sinyor haham, oy sabá, un azniko kayó al podjo, se puede kitar? No, por kuento de muestro Dio santo, i pekado grande! Sinyor haham, es el azniko de Su Mersed. Kuryendo presto, kitándolo del podjo, es un zahú grande! (Nehama)



55980

azno m.

חמור

donkey

mas vale un azno ke me yeva, ke un kavayo ke me eha (Nehama)

al azno le dan konfites i no le agrada (Nehama)

kon aznos no favló la Ley (Nehama)

suvir a uno al azno i darle la koda en la mano (Nehama)

se echo azno i se alevantó haham (Nehama)

no le arroges mas, kom'al azno va kaer (Nehama)

azno nasió, azno kedó (Nehama)

azerse del azno: (Nehama)

huimos a komer al restorán kon un amigo ke yo envití, al eskapar mi amigo pagó la nota, yo fize del azno (Nehama)



56160

azo m.

קלף ''אס''; פלצור, לאסו

ace; lasso

endagora tyene ke echar por azo (Nehama)



56250

azul adj.

כחול, כחול עז, תכול, אינדיגו

blue, intense blue, azure, indigo

mira este sielo azul maví i no te deskorajes (Nehama)



56430

babá f.

אבא; אווז; אדם המדבר בלי הפסקה בלי לומר מאומה; געגוע; שוטה, פתי

father; goose; a person who talks non-stop without saying anything; quack; fool, gullible

está una baba el tiempo entero (Nehama)



56480

babam! (t.) interj.

יקירי! קריאת התפעלות

Darling! (admiration call)

siente lo ke te digo, babam (Nehama)

ansina es babam! (Nehama)

si, babam! (Nehama)

na, ba­bam! (Nehama)



56500

babáu (it.)

רוח רפאים, פנטום

ghost, phantom

kayadiko, ke ya vyene el babau (Nehama)



56590

babo f.

איכרה מקדונית קשישה

an elderly Macedonian peasant

la babo mos trusho guevos freskos del kazal (Nehama)



56620

babu (it.) m.

אבא (בעגת תינוקות); בעל הסמכות

daddy (in infantile parlance); authorized person

se kiere entrado presto en kaza, sino s'arravia el babu (Nehama)



56630

babula f.

מכשפה, דמות מפחידה (לילדים)

witch, scary character (for kids)

fazer fechos a la babula (Nehama)



56660

bachikón m.

שלושה קלפים בעלי אותו ערך (במשחק קלפים); שלישיית אנשים בעלי דמיון או תכונה משותפת

three cards of equal value (in a card game); a trio of people with a common imagination or trait

un bachikon de mentirozos (Nehama)



56840

badjá (t.) f.

ארובה; צוהר לאוורור

chimney; ventilation window

avrir una badjá: (Nehama)



56850

badjanak (t.) m.

גיס (משמש רק לגבי מי שנישאו לשתי אחיות)

brother-in-law (used only for those who married two sisters)

semos badjanakes (Nehama)



56900

bafiko (port.) m.

חמימות, רכות (של בית, משפחה)

warmth, softness (of home, family)

enserrarse al bafiko (Nehama)

el bafiko ke no manke (Nehama)



56920

bafo (port.) m.

נשימה, הבל פה, אד,הבל; ריאה

breath, vapor; lung

tanto korrio ke se le tomo el bafo/ke kedo sin bafo (Nehama)

se kaye en basho kon un bafo (Nehama)

no ay por onde tomar bafo (Nehama)

kaza chika, kon dos bafos se kayenta (Nehama)

la kalada pasa kon bafos (Nehama)



57010

baforada (port.) f.

משב, רוח תזזית, נחשול, סופה; גל חום הנושא עימו ריח רע

breeze, frantic wind, surge, storm; a heat wave that carries with it a bad smell

una baforada de vino: (Nehama)

una bafo­ráda de kalor (Nehama)

la baforada del forno/la baforada de la lumbre (Nehama)



57120

baganear (t.) v.

התנשא, התיחס בבוז, קיבל בשאט נפש

to be arrogant, to treat with contempt, to receive with disgust

no lo baga­nea ni el perro (Nehama)



57140

baganearse (t.) v. refl.

נאות ל-, הואיל בטובו

to agree to

ya se baganeó a venir a ver a su ermana (Nehama)

no se baganea (Nehama)

no se baganea por poko (Nehama)



57160

bagatela f.

עניין פעוט, דבר של מה בכך, זוטות; פחזות, קלות דעת; סרט קישוט

a petty matter, a trivial matter, trifles; frivolity; ribbon

lavorar por una bagatela (Nehama)



57300

bahtiná- a la bahtiná (t.)

בחסדי ה', יהיה אשר יהיה

by the grace of God, whatever it may be

entrar en un fecho a la bahtiná (Nehama)



57330

bailadera f.

רקדנית; באירוניה: פרוסת לחם דקה

ballerina; ironically: a thin slice of bread

la madrasta kita delantre de si a los fijos de la otra madre kon una bai­ladéra (Nehama)



57340

bailado- lo bailado m.

זכרונות נעימים המשמרים את העיתות הנעימות

pleasant memories that preserve the pleasant times

lo bailado keda (Nehama)



57350

bailador/dera n.

רקדן/רקדנית

dancer

ni al bailador le digas baila ni al kantador le digas kanta (Nehama)



57370

bailar v.

רקד, חולל

to dance

kuando no está el gato, los ratones bailan (Nehama)

este fecho me mitio a bailar (Nehama)



57560

bakalum! (t.) interj.

נראה! (בנימה של ספק, תהיה, פקפוק)

Let's see! (in a tone of doubt)

kieres fazer un viaje de akí sehs mezes; es temprano para dechidir, bakalum! (Nehama)

dizes ke el fecho ke tomates es muy ganansiozo, bakalum! (Nehama)



57710

bakshish (t.) m.

דמי שתיה, מתנה עבור טובה, בקשיש

tip, pourboire, bakshish

ya merese bakshish (Nehama)



57770

bala f.

צרור, חבילה, משא סוס; כדור (משחק); קלע, כדור (רובה)

bundle, package, horse freight; ball (game); sling, bullet (rifle)

kuando aferrara la bala ke se la yeve al komercho (Nehama)



58080

baldar v.

ביטל; ביטל גזירה; שבר; הפסיק, עצר; עשה לבלתי חוקי, ביטל חוקיות

to cancel; to undo shear; to break; to stop; To make illegal, to invalidate

la sedaká balda la gezerá (Nehama)

baldar una ley/una sentensia/una enkomendansa/un orden (Nehama)



58140

baldes adv.

בחינם, חינם אין כסף

free without paying, free

todo está a de baldes (Nehama)

los frutos están por de baldes (Nehama)

las ropas están a de baldes (Nehama)

lavorar de baldes: (Nehama)

komer de baldes (Nehama)

venir/ir/kaminar/favlar en baldes (Nehama)

es en baldes ke vinimos (Nehama)

en bal­des no está vinyendo a la sira por aki (Nehama)

en baldes no se van los anyos. (Nehama)



58200

baldío adj.

בלי יסוד, בלי בסיס, לא מדוייק, בטל, ריק, חסר ערך

Without foundation, without basis, inaccurate, void, empty, worthless

palavras baldías (Nehama)

esforsos baldíos (Nehama)



58220

balena f.

לויתן; עצמות דג/או תחליף מתכת למחוך

leviathan; fish bones or metal substitute for corset

las balenas del korsé/del solombrero (Nehama)



58520

baltada (t.) f.

מכת גרזן

ax blow

kon una baltada no se rompe un lenyo (Nehama)



58580

bambarato/bambaruto m.

מכשף,דמות מפחידה (לילדים)

wizard, scary character (for kids)

kédate arrepozado, mira ke, si no, vo a yamar al babaruto para ke te tome (Nehama)



58600

bámbashka (t.) adj.

מוזר, בלתי רגיל, נדיר, שונה; בלתי נסבל בשל מוזרותו

strange, unusual, rare, different; Intolerable due to its strangeness

un ninyo bambaska, ningún komer le agrada, ningún vestido dize ke le va, no tiene amigos (Nehama)

bambaska de persona, no se save por onde tomarlo (Nehama)



58770

banamelololó! (t.)

מעשיות! עלי לא תעבוד! דברי רמיה!

Nonsense! You will not be able to deceive me!

krees dunke ke me puedes enganyar kon bavazadas; banámelololó! te iluzionas si pensas embelekarme kon palavras vanas (Nehama)



58830

banda f.

חבורה, כנופיה, קבוצה, להקה, כת; רצועה, רצועת בד, רצועת עור לסנדל; רצועת אדמה, חלקה

gang, group, band, cult; strap, fabric strap, leather strap for sandal; strip of soil

una banda de ladrones/de brigandes/de kriaturas/de lokos (Nehama)

una banda de lovos (Nehama)



59010

bandiera f.

דגל, נס

a flag

bandiera vieia, onor del kapitán (Nehama)



59170

bankada f.

ספסל עץ גדול וגס

large, rough wooden bench

este vagabun­do durme enriva de una bankada, onde le viene (Nehama)



59470

banyo m.

אמבט, אמבטיה, מרחץ; רחצה; חדר אמבטיה; עיר מרחצאות

bath; bathing; bathroom; city of baths

banyo kayente/eskaldando/tivyo/banyo yelado (Nehama)

kada banyo kon su danyo (Nehama)



59630

bar (t.) m.

ארומה, ניחוח

aroma, fragrance

tiene un bar de roza (Nehama)



59800

baraja f.

סכסוך, קטטה, מריבה; בלבול

conflict, quarrel; confusion

se le rumpió el braso en la baraja (Nehama)

dia de vengansa para A' anyo de pagamientos por baraja de Sion (Biblia, Const. 1743)



60200

bari (t.) adv.

לפחות

at least

o tu, mentirozo, una vez bari di la verdad (Nehama)



60210

barí (ebr.) adv.

ברי, וודאי, שאינו מסופק

sure, certain, not in doubt

va venir, es barí. (Nehama)



60440

barminam/án! (aram.) interj.

בר מינן!, חס וחלילה! לרוע המזל! לא עלינו!

God forbid! Unfortunately! Not on us!

a fulano le kayó la kaza, barminam (Nehama)

si, barminam, viene hole­ra, la salú es de fuir (Nehama)



60540

barragán n. & adj.

גיבור, אמיץ; חזק, חסון; גברי; מי שמפגין את שריריו (אירוני), בעל כוח

hero, brave; strong, sturdy; male; who demonstrates his muscles (ironically), has power

Shimshom, personaje bíbliko, fue un famozo barragan (Nehama)



60590

barraganería f.

כוח, עצמה, עוז, שריריות, גבורה, עזות נפש; פילגשות

sStrength, power, courage, muscularity, heroism, courage; concubinage

amostrar su barraganía (Nehama)

tus varones en la espada kayeran i varones de tu barragania enla pelea (Biblia, Const. 1743)



60620

barrasta f.

אבות, יוצאי חלציים, הסביבה המשפחתית (נאמר בנימה שלילית)

fathers, descendants, the family environment (said in a negative tone)

al diavlo el i su barrasta entera/i toda su barrasta (Nehama)

lo yami a komer kon media boka: vino i se trusho kon si a la barrasta entera (Nehama)



60640

barredero m.

נטיה כפייתית לטאטוא

compulsive tendency to sweep

esta bova esta kon un mal barredero i un mal espundjadero ke atagentan: no desha eskova ni fregón de la mano (Nehama)



60740

barrer v.

טאטא

to sweep

el día ke no barrí vino kien no pensí (Nehama)



60940

barruga f.

יבלת

wart

al ke apunta las estreyas kon el dedo, le salen barrugas (Nehama)



61080

barva f.

סנטר; זקן

chin; beard

vites la barva del vezino kemar, mete la tuya a remojar (Nehama)



61200

barvikacho m.

רצועת קסדה/כובע הנלבשת מתחת לסנטר

helmet/hat strap worn under the chin

le duele la muela i va kon barvikacho (Nehama)



61270

basamento m.

יסודות (של בניין)

foundations (of a building)

esta fragua tiene basamento rezio (Nehama)



61290

basar vadam (ebr.) m.

בשר ודם, אדם

flesh and blood

k'es el basar vadam! (Nehama)



61300

basbayá (t.) adv.

ממש, לגמרי

really, totally

está basbayá sodro (Nehama)

no fize nada de estranyo, me komportí basbayá komo de uzo (Nehama)



61330

baseter (ebr.) adv.

בסתר, במסתרים, בחשאי, בחשאיות, בחשאין

secretly

fazer el bien baseter (Nehama)



61350

bash (t.) m.

ראש; מומחה, ''אלוף'' (במובן שלילי: מוכשר למעשים רעים)

head; expert, "champion" (in a negative sense: competent for bad deeds)

bash ladrón/bash mentirozo (Nehama)



61390

bashamano- de bashamano

בסתר, בחשאי; מאחורי הקלעים

secretly; behind the scenes

dar un regalo de bashamano (Nehama)

in­formar a uno de basamano (Nehama)



61510

basheza f.

שפלות, שפלות רוח, אי מוסריות, נבזות, גסות, המוניות, נבלה

meanness, immorality, contempt, rudeness, vulgarity, villainy

fazer bashezas (Nehama)



61560

bashibozuk (t.) m. & adj.

חייל תורכי שכיר פרוע ופורע חוק; לא ממושמע, אכזר

a wild and law-breaking Turkish mercenary; undisciplined, cruel

los bashibozukes hueron la yaga de los moradores de Turkía mientres muchas djenerasiones (Nehama)



61680

basho m.

אדם שפל

a mean person

es un basho (Nehama)



61690

basho adj. & adv.

נמוך; שטוח; שפל, בזוי, נבזה, נקלה; מרמה נמוכה, מאיכות ירודה

low; flat; mean, contemptible, despicable; of low level, of poor quality

una siya/una meza/una pared basha (Nehama)

ni alto ni basho ni vidro pizado (Nehama)

kriansa basha/basha kriansa/basho tipo (Nehama)

se dava enbasho saltava en alto (Nehama)

anyo ay ke no meto el pie en basho (Nehama)

esta mosa es brutísima, no s'alevanta d'en basho (Nehama)

ropa ke no se alevanta d'en basho (Nehama)



61910

bashura f.

נמיכות, נמיכות קומה; שפלה

shortness; lowland

la basura de una kama/de una meza/de una siya (Nehama)



61920

bashustuné! (t.) adv. & interj.

מתוך רצון! בעונג רב! לשרותך! על ראשי!

With great pleasure! At your service! On my head!

kieres venir a darme una mano? Basustene! (Nehama)



62150

basta! interj.

מספיק! די!

enough!

el Dio ke diga ya basta! (Nehama)



62230

bastante adv.

מספיק, די, למדי

enough, quite

es bastante riko (Nehama)

está faziendo bastante frío (Nehama)



62330

bastidor m.

מסגרת רקמה

embroidery frame

kuando ke lavre este lindo bastidor? (Nehama)



62550

batakaná (t.) f.

ביצה, בוץ, טיט, רפש, יוון; עולם תחתון; מאורת מהמרים/גנבים

marsh, mud, clay, slime ; underworld; gambling/thieves' den

­entrar en una batakaná (Nehama)



62610

batal (ebr.) adj.

בטל, חסר מעש, בלתי פעיל; חסר תעסוקה, מובטל; בטלן, הולך בטל, מתבטל; פנוי

idle, inactive; lacking employment; idle person, vacant

ombre batal es para mal (Nehama)

una kaza batal/un magazen batal (Nehama)



62650

batalia f.

מערכה, מלחמה, קרב, מאבק

campaign, war, battle, struggle

salir vensedor de la batalia (Nehama)



62670

batalik (ebr.) m.

בטלה, חוסר מעש; אבטלה

idleness, inaction; unemployment

el batalik yeva a la negregura o al dezespero (Nehama)



62690

batán m.

מכבשה, מכונה לכבישת בד וצמר, מלבדה

felt factory, a machine for pressing cloth and wool

los batanes de Verrya eran los mijores de todo el Oriente (Nehama)



62830

baterear (t.) v.

הטביע (אניה); לגרום פשיטת רגל, להרוס כלכלית

to sink (ship); to cause bankruptcy, to destroy financially

el kapitán batereó la nave (Nehama)

la mujer desfazedera baterea a su famiya (Nehama)



62960

batikorio m.

מצב רוח עכור, כעס, עצבים, תוקפנות

turbid mood, anger, nerves, aggression

no se favla kon el, está kon batikorio (Nehama)



62990

batir m.

כעס, חרדה, מצב רוח עכור, רעידה מרוב כעס/חרדה, אי שקט פנימי

anger, anxiety, turbid mood, trembling from anger/anxiety, inner restlessness

está kon batir/estar kon batir i estremeser (Nehama)

batires da de ver a este maldicho ombre (Nehama)



63000

batir v.

דפק, הלם, הקיש, המם, היכה

to knock, to hit, to tap, to stun

el ko­rason bate (Nehama)



63210

batlán (ebr.) m. & adj.

בטלן (''עשרה בטלנים''); בטל, חסר מעש, חסר תעסוקה, פנוי

batlan (10 batlanim) idle, inactive; lacking employment; idle person, vacant

azno batlan proveco de la mala (Nehama)



63330

bava f.

ריר, רוק; בהשאלה: דברי הבל, שטויות

saliva; figuratively: nonsense

se peleo kon mi por una bava i me alevanto la palavra/el saludo/ los buenos dias; kuando me enkontra se aze del ke no me ve (Nehama)

kae la bava de sentir a este darsan (Nehama)

bavas! todo ba­vas (Nehama)

kien bavas manda mokos arresive (Nehama)



63580

baveado adj.

לא טרי, רך ורקוב (נאמר על מזון); מגעיל בליחה ובריר

not fresh, soft and rotten (said about food); disgusting in mucus and phlegm

el karnesero mos embió una karne baveada: (Nehama)



63600

bavear v.

רייר, הזיל ריר, פלט ליחה; פלט דברי הבל; פלט רמז; התבטל

to drool, to expel phlegm; to emit vanity; to emit a hint; to go idle

no baveó biervo por sus fechos (Nehama)



63650

baveo m.

הזלת ריר; ריר הנפלט בלי הרף

drooling; mucus constantly emitted

kuando kita dientes la kriatura está kon baveo (Nehama)



63680

bavlí (ebr.) adj.

בבלי

Babylonian

el Talmud bavli es mucho mas riko ke el Talmud yerusalmi (Nehama)



63810

bayaleado (t.) adj.

חנוק מחום ועייפות, מעולף

choked with heat and fatigue, unconscious

suvió sien eskalones i está bayaleado (Nehama)



63820

bayalear (t.) v.

התעלף מחום, מחוסר אוויר לנשימה

to faint from heat, from lack of breathable air

está de bayalear (Nehama)



63990

baza f.

יסוד, בסיס, אשיה, תשתית, שרשים

foundation, base, infrastructure, roots

para konoser la valor de un fecho no se toma por baza el rezultado de un día solo (Nehama)

fragwar sovre bazas rezias (Nehama)

la baza en todo modo de fecho es el orden (Nehama)



64410

bedahayim/betahayim (ebr.) m.

בית קברות, בית החיים, בית עלמין

cemetery,

en ke bedajey se hue a morar (Nehama)



64590

bedavá (t.) adv.

בחינם, ללא תמורה, גראטיס; פטור ממס; לשווא, בלי תוצאות

free, free of charge, gratis; tax free; In vain, without results

el aver se respira bedava (Nehama)

todos mis esforsos se hueron badiavá (Nehama)



64640

bedjerear (t.) v.

הצליח, גבר על מכשול, נחלץ בשלום מסכנה

to succeed, to overcome an obstacle, to escape safely from danger

el fecho está muy negro, no lo va pueder bedjerear (Nehama)



64810

begilgul (ebr.) adv.

בגלגול, בצורת

in incarnation, in the form of

el falso Mashiah Shabetay Sevi kreia ser, begilgul, Moshe Rabenu (Nehama)



64830

behalom (ebr.) prep.

בחלום, בשינה

in a dream, in sleep

el haragan no se faze riko ni behalom (Nehama)

los profetas arresiven los órdenes divinos behalom (Nehama)

muchas vezes lo ke no se puede alkansar en la vida, en despierto, viene behalom (Nehama)



64860

behayé hol (ebr.)

לגמרי, לחלוטין (באירוניה)

absolutely, completely (ironically)

se echo la redoma d'azeite behaye hol por enriva (Nehama)

le metieron el plato de dulse delantre para ke tomara una kuchara; se lo lambió behaye hol (Nehama)



64940

bekahyá (t.) f.

אחור בפריעת חוב, בתשלום מסים

debt arrears, arrears of taxes

la yaga de las komunidades djudias de Oriente era la bekahya de las taksas devidas al governo turko ke iya engrandesiendo de anyo en anyo (Nehama)



65050

beklear (t.) v.

שמר, השגיח, צפה, עמד על המשמר, חיכה

to watch, to be on guard, to wait

beklear un prizionero/un hazino/un magazen/un sospechozo (Nehama)



65110

bel adj.

יפה (צורה ספרותית ארכאית)

beautiful (archaic literary form)

arrovar al bel mediodía (Nehama)



65180

belá (t.) f.

דאגה, צרה, מזל ביש, נזק, קושי; אחריות גדולה; טורח

worry, trouble, bad luck, damage, difficulty; great responsibility; burden

belá ke se eskapa kon paras no es belá (Nehama)



65400

belí neder (ebr.)

בלי נדר

I take no vow on it

beli neder, al otro anyo vamos a venir akí a pasar la enveranada: (Nehama)

beli neder ve bili sevuá (Nehama)



65690

benadam (ebr.) m.

בן אדם, אדם, איש,גבר; ''בן אדם'' - אדם בעל יושרה; אף אחד

man; "benadam" - a person with integrity; nobody

alguno demandó por mi? be­nadam! (Nehama)

benadam no es? i komer kiere i su kaza para morar (Nehama)

benadam no pasa por esta kaye (Nehama)



65840

bendezir v.

ברך, שיבח, הילל

to bless, to praise

kien bendisho l'azeite bendizerá al vinagre (Nehama)



65870

bendicho adj.

ברוך, מבורך, מקודש

blessed, sacred

bendicho El ke no es a nombrar (Nehama)

bendihco sea el Dio (Nehama)

Bendicho El ke da pasensia al fijo del ombre! (Nehama)

bendicas tripas ke tal parieron!/bendicha la madre ke tal parió! (Nehama)

bendico el ke da i se olvida, ansí ke el ke resive i se akodre! (Nehama)



66000

bené amenu (ebr.) m. pl.

בני עמנו, בני אותה אמונה

of our people, members of the same faith

es de los bene amenu (Nehama)



66390

berber (t.) m.

ספר, גלב, עושה תגלחות; טרדן

barber; nuisance

a kyen le duele la muela ke vaya ande el berber (Nehama)



66450

bereket/berekiet/berekiat (t.) m.

שפע, פוריות; יבול; ברכה, ברכת המזון; גשם בעתו המועיל לתבואה

abundance, fertility; crop; blessing, the blessing of food; rain at the time beneficial to grain

oganyo ay berekye (Nehama)



66520

berí (ebr.) m.

ברית, טקס הברית, שמחת הברית

circumcision, the circumcision ceremony, the joy of circumcision

fulano, kargado de traerme un sesto de fruto, fizo beri en el kamino (Nehama)



66670

beshem (ebr.) adj.

כל ... (בלי הפליה ובלי יוצא מן הכלל), כל הנושא שם ...

All ... (without discrimination and without exception)

besem djidio se va kipur a la keilá (Nehama)



67000

betoh ayayim (ebr.) adv.

כטוב הלב ביין, בחוסר דאגה - כמו אחר שתיית יין

with no worries - like after drinking wine

prometa fecha betoh ayayim es sin valor (Nehama)



67070

bevedero m.

שתיה; צמא; תאוות שתיה בלתי נדלית; שתיה בלי הפוגה

drinking; thirst; Inexhaustible lust for drinking; drinking without respite

estar kon bevedero de agua (Nehama)



67120

bever v.

שתה, לגם, גמע; רימה, הערים; נתן אמון ב-

to drink, to sip; to deceive; to trust in

komed kada uno de su vid i kada uno de su igera i beved kada uno de su pozo (Biblia, Const. 1743)



67300

beveres m. pl.

משקאות

beverages

i sera viguela i alaod adufle i kantavlena i vino de sus beveres (Biblia, Const. 1743)



67350

bevidika f.

שיקוי קל לבליעה

easy to swallow potion

kon una bevidika ke le dio el dotor le amahó la dolor (Nehama)



67360

bevidiko adj.

שתוי מעט, מבוסם

slightly drunk

no save lo ke está diziendo esta bevidiko (Nehama)



67430

bevivle adj.

ראוי לשתיה

drinkable

el vino blanko no es bevivle ke kuando está bien yelado (Nehama)



67590

bezar v.

נישק, נשק; התאים (זה לזה), התחבר היטב

to kiss; to match (to each other), to connect well

los diversos pedasos de un moble bienfecho bezan los unos kon los (Nehama)

te párese ke no va a achetar lo ke l'estó proponiendo? yerro, acheta i me beza la mano (Nehama)



67810

bezerlik (t.) m.

עייפות; ייאוש, דכאון; שיעמום גדול; גועל

tiredness; despair, depression; great boredom; disgust

de bezerlik deshi todo en basho (Nehama)



67890

bezo m.

נשיקה

kiss

kien est? para los bezos está para los pedos (Nehama)



68120

bichimsiz (t.) m.

אדם מקורי, יוצא דופן, מוזר, בעל אופי מוקצן

an original, unusual, strange person, with an extreme character

es un bizimsiz: enverano yeva palto i invierno sale kon vestido de tela (Nehama)



68300

bien m.

רכוש, עושר, הון, ברכה; טוב; יתרון

property, wealth, capital, blessing; goodness ; advantage

fazer bien por el alma de su padre (Nehama)

no fagas bien al malo ni mersed ni grado (Nehama)

kyen bien faze, bien faya (Nehama)

no fagas bien para no topar mal (Nehama)

no ay bien kumplido ni mal akavado (Nehama)

para bien no puede para mal s'esforsa (se hadra/se presta (Nehama)

le párese un bien grande (Nehama)

eyos ten­gan bien i mozotros tambien!

kien muchigua bien, muchigua ansias (Nehama)

el bien i el aver en la kara se ven (Nehama)

el bien va al bien y el erremo sisko a la karvonera (Nehama)

el bien agudese i el mal en

bien tenga kien bien me kiere! (Nehama)

ken tiene el bien ke se lo goze, kien no, ke se lo gorme (Nehama)



68330

bien adv.

היטב, מאוד, למדי; חוץ מזה

well, very, quite; beside that

'kieredme bien' por zorla no ay (Nehama)

kien te kiere bien te faze yorar, kien te kiere mal te faze reir (Nehama)

onde ay bien kierer no kave mal meter (Nehama)

bien guadrado i mal bushkado (Nehama)



68400

bienaventurado adj. & m.

אשרי; מאושר, ברוך, בר מזל; תם, באירוניה: טיפש

happy, blessed, lucky; innocent, (in irony:) stupid

bienaventurado el ke se akontenta kon su parte (Nehama)



68910

bijú (fr.) m.

תכשיט, עדי; כינוי לילד אהוב, לאשה אהובה

jewel; a nickname for a beloved child, for a beloved woman

áyde, a echar, biju! (Nehama)

biju, fizites yerro en la suma (Nehama)



69030

biko (it.) m.

מקור, חרטום

beak

el biko de la graja/de la penina (Nehama)



69180

bilé (t.) adv.

בנוסף ל-, אפילו

in addition to, even

le di lo ke me demandó y un regalo bile (Nehama)



69480

billul/billur (t.) adj.

צלול, צח, שקוף

clear, transparent

en vezes el agua de la mar está billul (Nehama)



70020

birdén (t.) adv.

ברגע ש-, פתע, בבת אחת

as soon as, suddenly, all at once

berden ke lo vido se le echo enriva (Nehama)

berden ke lo vido berden se namora (Nehama)



70460

bislear (t.) v.

גידל, פיטם; האכיל, כלכל מישהו מתוך אינטרס

to raise, to fatten; to feed, to feed someone out of interest

bislea la graja para ke te kite el ojo (Nehama)



70470

bismilá (t.) adv.

בשם אללה, בשם אלהים (נאמר לפני עשית פעולה חשובה); בבת אחת

in the name of Allah, in the name of God (said before doing an important deed); at once

se bivió la redoma de vino bismilá (Nehama)

se kayó a la aguarina i se fizo entero bismilá. (Nehama)



70800

bitún bituné (t.) adv.

לגמרי, מלמטה עד למעלה

completely, from bottom to top

es un echo bitun bitune eskapado (Nehama)



70910

bivdo/a n.

אלמן/אלמנה

widower/widow

no ay bivda sin dolor (Nehama)

azeitunas en bivda azeitunas en kazada (Nehama)

kuando las bivdas yoran, yoran i las bien kazadas (Nehama)

bivéz para el vendedor kiere bivez (Nehama)



70960

bivir v.

חי, התקיים, גר; ניהל חיי הוללות

to live, to exist; to lead a life of debauchery

bivir bueno/bivir kon largura/kon folgura (Nehama)

esta enserrado en kaza, no save kien bive kien muere (Nehama)

de aki dos anyos, el Dio ke mos déshe bivir, vamos a ir a viajar por plazer (Nehama)

ke bivamos, estamos sinko, i la kaza sesh: marido i mujer i tres fijos (Nehama)

biva el devdor kon el arrekavdador (Nehama)

kien mas bive mas save (Nehama)

no pasa por aki alma biva (Nehama)

Israel está biva i firme (Nehama)

ke se enterre bivo! (Nehama)



71980

blankura f.

לובן, צחר, צחות; פחם (בלשון סגי נהור: ''לובן'')

whiteness; coal

merkar blankura para el invierno (Nehama)



72320

blu (it.) m. & adj.

כחול, תכול, תכלת;''כחול'' לכביסה

ropa blu (Nehama)

el sielo esta blu (Nehama)



72500

boda f.

חתונה; בהשאלה: דבר מה בלתי נעים

wedding; a nickname for something unpleasant

ke perro fuye de la boda (Nehama)



72750

bodre m.

חוף, גדה; שפה, קצה, שוליים, צד

beach, bank; edge, margin, side

no te aserkes de bodre del podjo, te puedes kaer (Nehama)



73200

boka f.

פה, לוע

mouth, muzzle

esta yara se avrio komo boka de perro (Nehama)

ke vas bushkando? Na entre los ojos lo tienes, si boka tenia te yamaria (Nehama)

la boka le korre komo el kuliko de la babeka (Nehama)

este ven­dedor no save kalkolar, demanda el presio ke le sale de la boka (Nehama)

de boka en boka una pulga se faze un gameyo (Nehama)

para ganar un pan seko el alma a la boka (Nehama)

si me echa el mestro vo a kedar kon la boka al aire (Nehama)

es patrón de sien mil liras de oro, ke en la boka kaven (Nehama)

pasó tres anyos en la kama, de boka se dize! (Nehama)

dize la bivda: tengo de dar abasto (a dar djoab) a tres guérfanos, tres bokas sin manos (Nehama)

invitar a uno kon boka yena: (Nehama)

kerido kon boka yena (Nehama)

tapón ke se le meta en la boka del alma! (Nehama)

kien boka tiene a Roma va (Nehama)

kien se alava kon su boka merese apedreado (Nehama)

de boka en boka se va a las orezas del rey (Nehama)



74140

bokadiko m.

מלוא הפה; נתח; ארוחה קלה, חטיף; שוחד

mouthful; chunk; light meal, snack; bribe

ven tomarás un bokadíko kon mozotros (Nehama)



74170

bokado m.

נתח, ביס; שוחד; הצטננות

slice, bite; bribe; cold

alevantarse de komer kon el bokado en la boka (Nehama)

la mestra es muy mizmiza; me konta los bokados kuando komo (Nehama)

al des.henado le kae el bokado i dize ke es de ojo malo (Nehama)



74340

bokear v.

דיבר, ביטא, הפטיר, גילה בעקיפין ומתוך היסוס; רייר, הוריד ריר; נחר, חרחר, נשם בכבדות

to speak, to express, to discover indirectly and out of hesitation; to drool; to snore, to breathe heavily

la kriatura bokea kuando kita dientes (Nehama)



74350

bokera f.

פצע בשפתים/בחלל הפה

wound on the lips/oral cavity

al tiempo, para amahar las bokeras las fregavan kon el kuero del kuvo del podjo (Nehama)



74450

bol (t.) adj. & m.

רחב; שופע; מספיק; שפע

wide; abundant; enough; abundance

kuatro metros de ropa abas­tan bol bol para un kostum (Nehama)



74540

bolado adj.

שאיבד את ראשו, נואש; נפעם משמחה

who lost his head, desperate; excited by joy

estar bolado del gusto/estar bolado de la gustada (Nehama)



74620

bolante adj.

מעופף, עף; בעל יכולת לדאות ולרחף, נע ונד בקלות

flying; has the ability to soar and hover, moves and sways easily

pásharo bolante (Nehama)

mas vale un pasharo en la mano ke dos bolantes (Nehama)



74630

bolar v.

עף, טס, ריחף, עופף, פרח; נמלט במהירות; נפטר (באירוניה)

to fly, to hover; to escape quickly; to die (ironically)

s'está balando todo (Nehama)



74840

boleo- de boleo adv.

בלי מען קבוע, חסר בית, אדם החי באי וודאות כלכלית

without a permanent address; homeless, a person living in economic uncertainty

, de boleo mos se kemó la kaza, no mos arresentimos aínda, estamos de bo­leo (Nehama)



75030

bolsa f.

שק, שקית; ארנק, חריט; תיק, אמתחת; גביע נייר; פגם בבגד, גזרה פגומה

sack; wallet, basket; paper cup; defect in garment, damaged cut

buen pagador, hovardá kon bolsa ajena (Nehama)

si no ay bolsa ke no ayga boka (Nehama)

las mudas los mantos i las tovajas i las bolsas (Biblia, Const. 1743)



75060

bolsón m.

קפל בבגד

fold in the garment

el buen sastre ve de vista los bolsones i komo arrekojerlos (Nehama)



75260

bonacha f.

שלווה, מזג אוויר ימי נוח, מזג אוויר נוח

calm; comfortable sea weather, comfortable weather

mas vale fortuna en tierra ke bonacha en la mar (Nehama)



75550

bono m.

שטר, שובר קניה

banknote, purchase voucher

el merkader ke se respekta paga sus bonos a la eskadensia (Nehama)



75620

bonora! interj.

אלהים ישמרך! נאמר כאשר מישהו סופג מכה, נופל, עובר תאונה; כנגד עין הרע

God bless you! - it is said when someone suffers a blow, falls, has an accident; against the evil eye

Bonora me te guadre (Nehama)

el se kae el se dize bonora (Nehama)



75820

boreo m.

איגוד מקצועי; סינדיקט; קרטל (הגבל עסקי)

professional union; syndicate; cartel (restricted trade practice)

al tiempo todos los del mizmo ofisio se aunavan en boreo por kombatir la konkorensia (Nehama)



75860

borneta (t.) f.

חוטם גדול ומכוער

a big, ugly nose

tiene una nariz una borneta (Nehama)



76050

borraska f.

סערה עזה וקצרה, סערת ברקים

a fierce and short storm, a lightning storm

ya desbrochó la borraska: (Nehama)



76070

borrón m.

טיוטא, ספר השוטף (הנה''ח)

draft, current Book (accounting)

las véndidas, las mérkidas, todas las operasiones del día, se echan primero en borrón i después se pasan al djomal en kuentos kurientes (Nehama)



76080

borsa f.

ארנק; בורסה

purse; stock exchange

djugar a la borsa (Nehama)

las suvidas i abashadas de la borsa (Nehama)



76150

boshbogaz (t.) adj.

פטפטן, שאינו שומר סוד, לא דיסקרטי

a chatterer, a person who does not keep a secret, not discreet

el boshbogaz va diziendo lo suyo i lo de la djente (Nehama)



76240

bostán (t.) m.

בֻּסְתָּן, גן ירק; אבטיח ומלון

garden, vegetable garden; a watermelon and a melon

kuando sale el bostan el prove kome a afartar (Nehama)



76280

bostejar v.

פיהק

to yawn

se bos­teja kuando se tiene suenyo/kuan­do se alevanta de dormir (Nehama)



76290

bostejo m.

פיהוק

yawn

bostejo de mi nuera, es de tripas yenas; bostejo de mi suegra, es de tripas vazías (Nehama)



76340

bostizo m.

פיהוק - נאמר באירוניה על אדם עצלן

yawn - said with irony about a lazy person

la servidera está kon bositzos (Nehama)



76370

bota f.

מגף; גיגית, חבית, תיבת לחם, אגן, אמבט; רחצה באמבט; חנות גדולה

boot; tub, barrel, bread box, basin; bathing in the bath; great store

la bota del pan (Nehama)

el dotor le enkomendó botas kayentes (Nehama)



76440

bote m.

צנצנת, כד; מגף, מגף קצר

jar, jug; boot, short boot

yevar botes (Nehama)



76770

bovedad /bovedá f.

טפשות, אווילות, טמטום, חוסר דעת; איוולת

stupidity, folly, ignorance; foolishness

te demandó de emprestarle un posón importante i se lo emprestates, bo­vedad ke no le dates i las yaves de la kasha (Nehama)



76890

boviko m. & adj.

תם, תמים, טיפש, טיפשון

innocent, stupid

boviko, s'esta burlando de ti, te kiere yevar la bolsa d'enriva, no te deshes enganyar (Nehama)



76910

bovo m. & adj.

טיפש, אוויל, פתי, תם, חסר דעת, מטומטם, שוטה, רפה שכל

stupid, foolish, gullible, ignorant, dumb, weak-minded

bovo no se, ya me se entiende un poko (Nehama)

bovo kayado por savio es tomado (Nehama)



77060

boy (t.) m.

גובה; מידה, גודל, ממד, שעור, קומה; גיל

height; size, rate; age

lo ke no tiene de boy, tiene de negregu­ra (Nehama)



77480

boz f.

קול, קול בהצבעה, צליל, טון

voice, vote, sound, tone; tune

no me sale la boz (Nehama)

boz del puerko no suve al Sielo (Nehama)

boz del puevlo boz del Sielo (Nehama)

al sefóh sen­tiremos las bozes (Nehama)

a ken arrepodiaste i denostastes? sovre ken enaltesiste boz i alsaste a los sielos tus ojos? (Biblia, Const. 1743)



77770

bozdeado (t.) adj.

מקולקל, נשחת, פגום, אכול; שחוק, בלוי; מבוזבז; חולה באופן קל

spoiled, damaged, eaten; worn, wasted; slightly ill

guevo bozeado/karne bozeada (Nehama)



77900

bozdearse (t.) v. refl.

התקלקל, נשחת, נשבר; התכער, התנוון; נכשל

to be spoiled, to be broken; to become ugly, to degenerate; to fail

se bozeó la makina (Nehama)

un fecho/un trato se bozea (Nehama)

esta mujer ke era muy ermoza se bozeó (Nehama)



78000

bozezika f.

קול קטן וחלש

a small, weak voice

kantar kon una bozezika de kriatura (Nehama)



78250

bramar v.

נהם, שאג, געה; צעק, זעק; רטן, מלמל; הביע זעם באיומים ותוקפנות

to growl, to roar; to shout; to grumble, to mumble; to express anger in threats and aggression

komo brama el leon i el kadilio sovre arrevatadura komo es apanyado apanamiento de pastores (Biblia, Const. 1743)



78310

brasada f.

משא שתי זרועות; מרחק חתירה בזרוע

two-arm load; rowing distance with arm

una brasada de yervas/de flores (Nehama)



78340

braso m.

זרוע; ענף, סמוכה

arm; branch

para espondjar los tavlados d'al tiempo se kiería azeite de braso (Nehama)

los brasos me kaen de kansería/de dezespero: (Nehama)



78750

bre! (t.) interj.

הי! הי, אתה שם! קריאה למשיכת תשומת לב, קריאת נזיפה/גערה

Hi! Hi, you there! (call for attention/scolding)

bre fijo, ke vas kurriendo? (Nehama)

fulano se murió ensupeto! - bre! ke dizes? (Nehama)



79010

bril m.

חוט זהב/כסף

gold/silver thread

el vestido de novia es yeno de briles (Nehama)



79360

brokado m.

ברוקד, בד משי כבד

brocade, heavy silk fabric

vestido kargado de oro i de brokado (Nehama)



79620

bruna f.

בחורה ברונטית; דמדומים, שעת בין ערביים

a brunette girl; twilight, dusk

pasearse a la bruna (Nehama)



79840

bruto adj.

דוחה, מכוער; גס, גולמי, בלתי מעובד; חורג מנימוס ודרך ארץ; ברוטו (המשקל הכולל, משקל כולל אריזה)

repulsive, ugly; coarse, raw, unprocessed; exceeds politeness and manners; gross

viene bruto fazerse pagar un servisyo entre parientes (Nehama)



80050

buchicha (port.) f.

גרגור; בועה, בלון, שלפוחית (של דג, שלפוחית שתן)

gargling; bubble, balloon, blister (of fish/bladder)

los empesantes enadan kon una buchicha para detenerse enriva el agua (Nehama)

para las agayas enkomendan de fazer buchichas de vinagre kon sal (Nehama)



80190

budjak (t.) m.

'קצה העולם'', מקום נידח,''חור''; בקתה אפילה

"end of the world'', remote place; a dark cabin

entrarse en un budjak/morar en un budjak (Nehama)



80220

buelta f.

סיבוב, סיור, הטיה; שינוי, חילוף, היפוך; החלפת דעה; מעקף

rotation, touring, tilting; change, exchange, reversal; change of view; bypass

una buelta de yave (Nehama)

este korredor no tiene asiento fikso; da dos trés bueltas al día por estas par­tes (Nehama)



80310

bueltezika f.

'סיבוב'', טיול קטן

a small trip

dar una bueltezika:. (Nehama)



80330

buen adj.

טוב (צורה הנאמרת לפני השם)

good .. (form used before a noun)

de buen vezino s'ambeza (Nehama)



80590

bueno adj.

טוב, טוב לב, נדיב לב, רחום, נעים, ישר

good, kind-hearted, generous-hearted, compassionate, pleasant, honest

su buena paga terna del Dio (Nehama)

todo lo ke es bueno ke mos faga el Dio (Nehama)

todo bueno i kolay ke se le faga! (Nehama)

bueno bueno estava, ensupeto se desmayó (Nehama)

gozar de todo lo bueno d'este mundo (Nehama)

tener lo bueno i no saver gozarlo (Nehama)

el ojo kiere ver bueno (Nehama)

para bueno para la djudería (Nehama)



80660

bueno adv.

היטב, בסדר

well, okay

la ora está kaminando bueno (Nehama)

los fechos están kaminando bueno (Nehama)

no ve bueno (Nehama)

mira bueno onde metes el pie (Nehama)

esta melezina le viene bueno (Nehama)



80760

bueno m.

טוּב, טוּב לב; טובה

kindness; favor

no tenerlo a bueno de afir­mar un kontrato en día de martes (Nehama)

no lo tiene a bueno de fazer plazer, de dar sedaká (Nehama)

a los buenos apreva el Dio (Nehama)

al bueno se lo yeva el guerko! (Nehama)



80890

buey m.

שור

bull, ox

a buey maldicho el pelo luze (Nehama)



80970

búfano m.

תאו; שור; אדם רחב כתפיים; אדם גס ובלתי נימוסי

buffalo; bull; a broad-shouldered man; a rude person

echarse enriva komo un búfano/komo un búfano fuido de la araba (Nehama)



81330

bula (bulg.) f.

אשה מבוגרת בת העם; גברת, בעלת הבית; גיסה; אחות גדולה; באירוניה: דודה; גברת, מטרוניתה

an older woman of the people; the landlady; sister in law; big sister; In irony: aunt; Madam

todo se la dize, es Bula Klara! (Nehama)



82050

burakado (port.) adj.

מנוקב, מחורר

perforated

siya burakada (Nehama)



82120

burakar (port.) v.

ניקב, חורר, קדח; חיפש בצורה נוקבת ועקשנית; החריש (החריש אזניים); ציער

to puncture, to sperforate, to drill; to search sharply and stubbornly; to deafen (deafening ears); to cause grief

Tomalde este chuflet ke ya me burako la kavesa (Moscona)

estuvo burakando i alkansó a saver la pura verdad (Nehama)

ke se burake asegún es! (Nehama)



82160

burakito (port.) m.

נקב קטן, חריר

small hole, pinhole

kien no kuze el burakito, kuze el burakako (Nehama)



82590

burlar v.

לעג, לגלג, צחק ל-; פלירטט

to mock, to laugh at; to flirt

si me vites, burli, si no, vos enganyí (Nehama)

No te burles del prove (Nehama)



82950

bushkar v.

חיפש, ביקש

to seek

kien bushka faya (Nehama)

bushkar por sielos i por tierra (Nehama)

todos lo bushkan, todos lo yaman (Nehama)

bushkar de konvenser a uno (Nehama)

los meskinos i los dezeozos bushkantes aguas i non, sus luengas kon la sed se seko (Biblia, Const. 1743)



83360

buyendo adj.

רותח

boiling

el kavé turko se beve buyendo (Nehama)

servir el komer buyety buyendo (Nehama)



83460

buyir v.

רתח; הרתיח; בהשאלה על מעיים: בעבע (גזים)

to boil

kuando aharvan al fijo, a la madre le buye (Nehama)



83530

buyor m.

רתיחה; נקודת רתיחה; אדי רתיחה, בועות רתיחה; חום

boiling, boiling point; boiling steam, boiling bubbles; heat

el kave turko kiere dos i mizmo tres buyores (Nehama)



83650

buz (t.) adj.

קר, קפוא; קריר מבחינה רגשית; ''קריר'' מינית

cold, frozen; emotionally chilly; sexually chilly

tengo los pies buz (Nehama)



83950

chadir (t.) m.

אוהל; מטריה; שמשיה

tent; umbrella; parasol

después de un huerte terretemblo los moradores de la sivdad se van a morar en chadires (Nehama)



84110

chaketón (t.) m.

מכה, סטירה, מהלומה

blow, slap

Le dio un chakiton entre karas i ojos (Moscona)



84160

chakitonear (t.) v.

היכה, הדף, נתן מהלומה

to beat, to hit, to strike

Lo chakitoneo de mala manera (Moscona)



84265

chaldearse v. refl.

התקלקל, נרקב

to break down; to rot

El marmalad se chaldeo (Moscona)



84280

chaleado (t.) adj.

שרוט

scratched

Se torno entero chaleado (Moscona)



84310

chalgí (t.) m.

תזמורת מזרחית/תורכית

Oriental/Turkish orchestra

En la meane en kada noche tanye chalgi (Moscona)

no ay boda sin chalgi (Nehama)



84330

chalgidjilik (t.)

מקצועו של המוסיקאי

the musician's profession

El ermano semantiene de chalgidjilik (Moscona)



84360

chalishear (t.) v.

התאמץ, עמל, עבד קשה

to make an effort, to work hard work

Esta chalisheando por kitarse el mantenimiento (Moscona)

Esta chalisheando por kurtarearse (Moscona)

chalishear por el pan (Nehama)



84410

chalum (t.) m.

יהירות, שחצנות, בטחון עצמי, רברבנות; תרופה, פתרון, מוצא

arrogance, bragging, self confidence, pretentiousness; medication, solution (to problem), remedy

Mira a ver si ay algun chalum de no ir (Moscona)

Tiene grande chalum al avlar (Moscona)

k'es este chalum (Nehama)

ya basta tanto chalum! (Nehama)



84560

chamushkado (t.) m.

ריח בלתי נעים של משהו שלא נשרף כהלכה, ריח חריכה

unpleasant smell of something that didn't burn properly, scorching smell

Esta dando guezmo de chamushkado (Moscona)



84570

chamushkado (t.) adj.

מעלה ריח פיח ועשן; שהוקדח (תבשיל)

smells soot & smoke; to be burnt (dish)

un komer chamushkado (Nehama)

una ropa chamushkada (Nehama)



84600

chamushkar (t.) v.

חרך; שרף בצורה לא מוצלחת

to scorch; to burn unsuccessfully

No te aserkes muncho a la soba ke te puedes chamushkar el vistido (Moscona)



84630

chan (t.) m.

פעמון, מצילה

bell, small bell

El chan ya dio Sulucha no skolo, ke guay de su madre Sulucha ya bolo... (Moscona)

Chan de klisa (Moscona)



84640

chanaka (t.) f.

אגן, קערה שטוחה; קערה, סיר; סיר לילה

bowl, basin, flat bowl; bowl, cooking pot; chamber pot, bedpan

el yogur se vende en chanaka (Nehama)



84670

chanakita (t.) f.

קערונת, קערה קטנה

small bowl

chanakita de yogur (Nehama)



84720

chanto (t.) m.

גגון

small roof

Bozear un chanto para azer un manto (Moscona)



84790

chapeada (fr.) f.

הסרת כובע (לברכה)

removing a hat (as greeting0

dar una cha­peada (Nehama)



84820

chapeo/chapeyo (fr.) m.

מגבעת, כובע; כינוי לאדם אירופאי, בעל נימוסים אירופים

hat, brimmed hat; european person nickname, with european manners

Kon el chapeo ke tengo digo bondjorno! (Moscona)



84880

chapeteado adj.

דלוק, מכוסה אדמומית

who has inflammation, covered in redness

Muy chapeteado lo veo, no sea ke esta kon kaentura (Moscona)



85110

chardak (t.) m.

מרפסת, גזוזטרא; סוכת נצרים; פרגולה

veranda, balcony; reeds hut; pergola;

al tiempo no avia kaza sin chadrak; al chadrak s'espandia la kolada i se dormía en verano (Nehama)



85150

charé (t.) m.

תרופה, תקנה

remedy

Otro chaare no ay (Moscona)

Kere topar el chaare (Moscona)



85350

charpeado (t.) adj.

עקום, מעוות; בעל מום; נבוך, מבולבל

crooked, distorted; cripple; embarrassed, confused

De la hazinura kedo komo charpeado (Moscona)



85360

charpear (t.)

הטיל מום ב-, עיוות; גרם הלם, בילבל

to mutilate, to twist, to distort; to cause shock; to confuse

Tanto lo karishtireo asta ke lo charpeo (Moscona)

Le echo tres gritos, lo charpeo (Moscona)



85370

charpearse (t.) v. refl.

נעשה בעל מום,התעוות, התקלקל; קיבל הלם, התבלבל

to become cripple, to be distorted, to become out of order; got a shock, to become confused

Kon sus manos se charpeo la salud (Moscona)



85510

chaska (bulg.) f.

גביע, ספל

cup, , goblet

Chaska de kave (Moscona)



85530

chatal (t.) m.

מזלג, קלשון; ענף מפוצל; מפשעה

fork, pitchfork; split branch; crotch, groin

El pantalon m'esta estrecho en el chatal (Moscona)



85615

chatladearse (t.) v. refl.

נסדק, נבקע, התבקע

to be cracked, to be cracked open

El djam se chatleo (Moscona)



85640

chatleado (t.) adj.

סדוק, מבוקע

split, cracked

kopo chatleado/chini chatleado (Nehama)



85710

chatra patra (t.) adv.

פחות או יותר, לא באופן מדוקדק

more or less, approximately

se desbrolia en sinko linguas, chatra-patra (Nehama)



85740

chavdar (t.) m.

שיפון, כוסמת

buckwheat, rye

Kave/pan de chavdar (Moscona)



85770

chayir m.

שדה, אחו, כר מרעה

meadow field pasture

Las ovejas las kitaron al chair (Moscona)



85880

chekil (t.) m.

מידת משקל תורכית; ערימת עצים/זרדים במשקל רבע טונה

turkish weight; quarter-ton pile of trees/twits

En el invierno uzamos kemar 15 chikis de lenya (Moscona)

un chekil de lenya (Nehama)



85990

chelenk (t.) m.

גאווה, גובה לב; זר פרחים

pride; bouquet

Alevantarse kon chelenk (Moscona)



86140

chendola (bulg.) f.

מסננת

strainer, colander

La hase esta una chendola (Moscona)



86320

cheshit (t.) m.

מבחר, דוגמא

variety, example; sample

Aki ay tres cheshites, eskojete uno de eyos (Moscona)



86330

cheske (t.) adv.

'חבל, הכל היה אחרת אם ...'', הלוואי!

'Too bad everything would have been different if...', if only!

cheske viajara (Nehama)



86360

chevireada (t.) f.

חקירת שתי וערב, חקירה מחוכמת להוצאת הודאה

cross examination, clever questioning in order to extract a confession

en dos chevireadas ambezi todo lo ke tenia en la tripa (Nehama)



86400

cheyne (t.) f.

לסת

jaw

Ya me apreto la cheyne (Moscona)

Le vo kitar las cheynes (Moscona)



86480

chibuk (t.) m.

מקטרת; נרגילה; פומית לסגריה; טבק

pipe; narghile; cigarette mouthpiece; tobacco

Chibukes largos i buenos i los vazos siempre yenos, media ora por lo menos , sea de una el bever!.. (Moscona)



86520

chicharear v.

צלה, טיגן, חרך

to grill, to toast, to roast, to fry, to scorch

Karnr chichareada (Moscona)



86550

chicharo m.

אפונה, קטניות; כינוי לאדם קטן ורפה; בשר שומני צלוי

pea, legumes; a nickname for a small, weak person; roast fatty meat

Chicharo de pato (Moscona)

Chicharikos de Pesah (Moscona)



86850

chift (t.) m.

זוג

pair; couple

un chift de bueyes (Nehama)

un chift de guan­tes (Nehama)



86960

chikez f.

ילדות, קטנות; קוטן

childhood, youth; smallness

Ke chikez de poyo ke merkates! (Moscona)



86970

chikeza f.

קוטן, קטנות

smallness; childhood

Las letrasestan de una chikitura ke apenas las puedes apartar (Moscona)



87040

chikitiko adj.

קטנטן

tiny

Los chikitikos no entiemden i por esto no apartan de bueno a negro (Moscona)

Chikitika de los ermanos, grande para los mansevos, ya la toman de la mano, se la yevan a bailar .. (Moscona)

no lo mires chikitiko, tiene anyos en kutí (Nehama)



87070

chikito m.

עולל, תינוק, ילד קטן

babe, suckling infant, little boy

De la boka de chikitos i mamantes (Moscona)



87100

chikmá (t.) f.

מוצא, תירוץ; חזיה גברית

outlet, excuse; vest

Metelde la chikma de atlas enrozado! (Moscona)



87130

chiko adj.

קטן

small

De chiko ke ya tuvo estos fesates (Moscona)

el chiko de la kaza es el gran­de de la kolada (Nehama)

chiko hue, grande me fize, tala koza no vido mi ojo (Nehama)



87160

chiko m.

נער, ילד קטן

little boy

englenear/dar a komer/echar a los chikos (Nehama)



87290

chilek (t.) m.

פקעת, סליל

skein, spool

Para eskapar el ufisio me se azen de menester otras tres chiles (Moscona)

un chilek de ilo de lana (Nehama)



87440

chimenea f.

ארובה, מעשנה; קמין, אח; כינוי לאדם מכוער מאוד

chimney; fireplace; a nickname for a very ugly man

La chiminea no sta travando, parese ke esta tikadeada (Moscona)



87660

chinchiado adj.

מוכה פשפשים

flea-stricken

Las kamas estan chinchiadas (Moscona)



87670

chinchiarse v. refl.

התמלא פשפשים

to be filled with bedbugs

Asta el tavan ya se chinchio (Moscona)



87690

chinchon m.

חבּוּרה בראש, תפיחה בראש

head bruise; swelling in the head

Toda la vida esta kon chinchones en la frente (Moscona)



87700

chinchonearse v. refl.

קיבל חבּוּרה בראש

to get a bruise on the head

Echa tino de no chinchonearte en la aliskuridad (Moscona)



87790

chingiraklí (t.) adj.

מצלצל, מהדהד, צלילי

ringing, echoing, sonorous

Boz chingirakli (Moscona)



87800

chingo (t.) m.

אבץ

zinc

Tendjere de chingo (Moscona)



87810

chiní (t.) m.

חרסינה, פורצלן; צלחת, טס

porcelain, china; plate, dish, platter

Chinis de karne i chinis de kezo (Moscona)

Ni chini ni farfuri! (Moscona)

los komeres delikados no inchen chini (Nehama)



87950

chío m.

זעקה חדה ונוקבת

a sharp cry

Loke son estos chiyos? (Moscona)



87980

chipik (rum.) m.

נעל

shoe

Chipikes de lak (Moscona)



88050

chirak (t.) m.

תלמיד, חניך; שוליה

student, pupil; apprentice

De la manera ke esta adelantado en el ufisio de chirak , presto se va azer kalfa (Moscona)



88110

chirek (t.) m.

רבע; סרט בד מוסלין ירוק או אפור בחלק הקדמי של שביס נשי

quarter; green or grey muslin cloth ribbon on the front of a female bite

un chirek de lira (Nehama)



88330

chivdriar (t.) v.

שיגע, הוציא מן הדעת

to "drive someone crazy"

No me agas chivdriar! (Moscona)

Lo chivdrio (Moscona)



88340

chivgín (t.) adj.

משוגע

crazy

Esta chivgin detras de eya (Moscona)

De la solaldad ya vo salir chivgin (Moscona)



88350

chiví (t.) m.

מסמר גדול, מסמר עץ; מאהב; עסק כושל; אי נעימות

large nail, wooden nail; lover; failed business; discomfort

Meter chivi a la puerta (Moscona)

Me se desklavaron los chivis de la penche (Moscona)



88460

chiyar v.

צעק, זעק, זעק זעקת שבר

to shout, to cry, to cry cry of fracture

Esto no es kantar es chiyar! (Moscona)

Apenas lo tokas ke ya chiya! (Moscona)



88520

chizen (t.) m.

זרזיף, גשם דק וממושך

drizzle, thin and prolonged rain

El chizen moja mas ke una luvia fuerte i sin ke te konsientes (Moscona)

El ke afirma lo ke dize este livro bive sano en este mundo i se va kon chizmezes a ganedem! (Moscona)



88630

chokal m.

סיר לילה

chamber pot, bedpan

Chukales por espejos (Moscona)



88840

chorbá (t.) f.

מרק, מרק אורז

soup, rice soup

grande es la chorba ke para todos ay (Nehama)



88850

chorbadjí (t.) m.

מפקד יחידת יניצ'רים; תואר שניתן לאזרחים לא מוסלמים שחילקו מרק לעניים; מעביד

Yanichers unit commander; a title given to non-Muslim citizens who handed out soup to the poor; employer

Tu, chorbadji mio no te agas! (Moscona)



88920

chorón m.

בכיין

someone easily reduced to tears, complainer

No te kreas, es choron! (Moscona)



88950

chorrear v.

זינק (זרם נוזלים), קלח, נבע, התפרץ, זרם; טפטף

to flow, to stream, to gush, to burst out; to drip, to trickle; to pour slowly

Lo trusheron chorreando en la sangre (Moscona)



89050

chorro m.

זרם, שטף, זרם מים; פריצה פתאומית ועזה של נוזלים

current, flow, current of water; a sudden and violent burst of fluids

La fuente esta chorros (Moscona)

Para esto se kere un chorro de paras (Moscona)

chorro de agua/de sangre/de lágrimas/de rizas/de sudor/de liras (Nehama)



89220

chuchulear v.

צייץ, צפצף

to tweet

komo gruya i golondrina ansi chuchuleare, djemire komo la palonba (Biblia, Const. 1743)



89380

chuflete/chuflet m.

משרוקית, צפצפה

whistle, flute; pipe

Tomalde este chuflet ke ya me burako la kavesa (Moscona)



89440

chufliko m.

רוח פרצים

draft wind

esta entrando un chufli­ko ke mos va kalar a todos (Nehama)



89510

chuka f.

כד

jug

Es kadir de beverse una chuka de vino en un suluk (Moscona)



89660

chúnkim (t.) conj.

כאילו ש-

as if

Chunkim el es mas bueno! (Moscona)



89710

chupada f.

מציצה, לקיקה, ליקוק; לגימה; שאיפת סיגריה

sucking, licking; sip; inhaling a cigarette

una chupada de vino (Nehama)



89730

chupadero m.

מציצה מתמשכת; תאוות מציצה; ליקוק, לקיקה

continuous sucking; lust for sucking; licking

el chiko está kon chupadé­ro (Nehama)



89780

chupador m.

לקקן; שתיין עשוי לבלי חת; מוצץ (של תינוק); צלקת מציצה

sweet tooth; a fearless drinker; pacifier (of a baby); sucking scar

El avokato ke tomates es un buen chupador (Moscona)



89810

chupar v.

מצץ, ליקק, לקק; לגם משקה אלכוהולי ברוב חשק; נישק

suck, lick; sip an alcoholic beverage with the most desire; kiss

Esta koza de chupar los dedos (Moscona)

Ya me chupi lo dedos! (Moscona)



90070

churudear (t.) v.

אִכֵּל

to consume

La persona de fierro ke sea, se churudea! (Moscona)



90090

churuk (t.) adj.

רקוב, רעוע; נכה, בעל מום, קיטע

rotten, rickety; disabled, handicapped, amputated

Tiene korason churuk! (Moscona)



90210

chuval (t.) m.

שק מבד יוטה

jute cloth sack

Un chuval de arina (Moscona)



90290

daabeter (t.) adj.

גרוע יותר

worse

vino kon la entision de pelear, daabeter, kon la entision de matar: (Nehama)

si el padre es negro, el fijo es daabeter (Nehama)



90380

dada f.

מכה,סטירה, חבטה, דפיקה

blow, slap, thump, knock

Me di negra dada (Moscona)

Dale dos tres dadas (Moscona)

dar dadas enriva la meza (Nehama)



90400

dadá f.

אומנת, מטפלת בתינוקות

nanny, babysitter

la prima koza ke se demanda de una dadá es de kierer bien a las kriaturas (Nehama)



90420

dadanearse (t.) v. refl.

החזיק את עצמו, בלם את עצמו; נעצר, נבלם; נסבל

to hold himself, to restrain himself; to be stopped, to be braked; to be tolerated

esta kondokta no se dadanea mas (Nehama)

dadanearse de gritar/de korrer/de respirar/de urinar (Nehama)



90430

dadear v.

התרוצץ בלי תכלית

to ran aimlessly

dadanear un karro (Nehama)

dadanear una pare k'está para kaer (Nehama)

dadaneárse delantre una vi­trina (Nehama)

estar dadeando por la kaza la manyanada entera (Nehama)



90480

dádiva f.

מתנה, שי, מתת, מתן, מתנה לאביונים, נדבה, תרומה, מנחה; מתת שמים

gift, giving, gift to the needy, alms, donation; the gift of heaven

dádivas i buenas razones ablandan los korasones (Nehama)



90520

dado m.

קובית משחק; מתנה, נדבה; אצבע

dice; gift, alms; finger

mi fijo no djuga a los dados, djuga a los negros man­dados (Nehama)



90600

dador/dera n.

תורם, מעניק, נדיב; מחלק הקלפים במשחק; מחלק

donor, giver, generous; the one who deals the cards in the game; distribute

Siempre ke seas de los dadores, para tanyedores (Moscona)

no es de los dadores (Nehama)

biva el dador kon el resividor (Nehama)



90670

dagidear (t.) v.

פיזר, הפיץ, זרק

to disperse, to distribute, to discard

No vayas dagidear migas por la kamareta endelantre (Moscona)

Los djidios estan dagideados por el mundo entero (Moscona)



90730

dahtanut (ebr.) f.

פטפטנות; רכילות, לשון הרע

garrulity; gossip, slander

Una dahtanut tiene kon si, ke es koza de murir! (Moscona)



90780

dainda (port.) adv.

עדיין; עוד, עוד יותר

still; even more

ya se fizo de noche, dainda esta lavorando (Nehama)

ya se le dio todo lo ke demandava, dainda kiere (Nehama)

dainda mas par'ayi (Nehama)

dainda no viene (Nehama)

dainda no (Nehama)



90850

dákaki, dákaka! interj.

כן יהי רצון! לו יהי כן!

May it be so!

dákaki ke tuviera un poko de tino al fecho, yo lo uviera kitado anado (Nehama)



90860

dakí (port.) adv.

מכאן

from here

daki a mi kaza ay sien pasos (Nehama)

daki tres semanas/daki un año (Nehama)



91020

daleado (t.) adj.

פזור נפש, שקוע בתוך עצמו

distracted, immersed in himself

Daleado en su echo, no me atinó (Moscona)



91040

dalearse (t.) v. refl.

טבל, צלל אל תוך; התמסר ל-, שקע בתוך משהו, השתקע בעצמו, הסיח את הדעת מן הסובב אותו

to dip, to dive into; to dedicate himself to, to immerse into something, to distract himself from those around him

dalearse en el agua/en el banyo/en l'arena (Nehama)

dalearse en el fecho/en un livro (Nehama)



91080

dalgá (t.) f.

גל (בים, בנהר)

wave (at sea, in the river)

Las dalgas alkansaron una altura de sinko metros (Moscona)



91090

dalgalí (t.) adj.

סוער (גם נפשית); שחוח, מי שעל צוארו נטל משפחה ופרנסה

stormy (also mentally); bow down, he who has on his neck a burden of family and livelihood

La mar esta dalgalí (Moscona)

Avram esta muy dalgalí ainda (Moscona)



91160

dama f.

גברת, גבירה; אבן משחק בדמקה; מלכה במשחק שחמט/קלפים

lady; game-stone in checkers; a queen in a game of chess/cards

Dama i kavaler (Moscona)



91240

damarli (t.) adj.

בעל עורקים (עץ, שיש)

arterial (wood, marble)

mármor/lenyo damarlí (Nehama)



91350

damlá (t.) f.

טיפה, נטף; צינית (שם של מחלה); שבץ לב, שיתוק

drop; stroke, paralysis

Damlas de valerian (Moscona)

Se emboracho de tres damlas (Moscona)

no kedo damla (Nehama)

una damla d'azeite/una damla de miel (Nehama)

damla ke le kayga! (Nehama)



91400

damladear (t.) v.

נטף, טפטף, דלף

to drip, to leak

la juente está damladeando (Nehama)



91410

damlear (t.) v.

הטיף (טפטף) טיפה טיפה; דמע

to drip drop by drop; to weep

La fuente esta damleando (Moscona)

Me estan damleando los ojos (Moscona)



91510

dandaná (t.) f.

הדר, פאר ראוותני; המולה, רעש, מהומה; מריבה, ריב, ויכוח

glory, ostentatious splendor; tumult, noise, commotion; quarrel, argument

agradar fazer dandana (Nehama)



91580

dandanearse (t.) v. refl.

נשנה; התחזק/החמיר אחרי שנשנה; התנחל, קינן

to recurrence; to get stronger/worse after recurrence; to settle, to nest

Ya se le dandaneó la hazinura (Moscona)



91590

dande prep.

מ-, מאצל

from

este moble viene dende mi madre (Nehama)



91690

dankavelik (ebr.) f.

'דם כבד'', מטרד, נדנוד, אנטיפטיות

nuisance, nagging, antipathy

Agora no ampeses los dankavelikes ke uzas tu (Moscona)



91810

danyador m.

שמביא רעות, עושה צרות; רוח רפאים, מלאך חבלה; כעס, מצב רוח זועם

who brings evil, makes trouble; Ghost, sabotage angel; anger, angry mood

kon mi le tomó el danyador (Nehama)

estar kon un danyador ke todo suyo i nada de ningunos (Nehama)

ey le dio el danyador: (Nehama)



91860

danyar v.

הזיק, חיבל, גרם נזק ל- , פגע ב-; הפחיד, הטיל אימה

to harm, to sabotage, to cause damage to, to harm; Scare, intimidate

Danyar es kolay, adovar es fuerte (Moscona)

No te vas djugando kon la ora ke la puedes danyar (Moscona)

el kayentor danya la karne (Nehama)

la negra luz danya la vista (Nehama)

la mucha dulsura danya los dientes i rovina el estomago (Nehama)

vino ensupeto, me danyó (Nehama)



91870

danyarse v. refl.

התקלקל, נשחת; הזיק לעצמו, חבל בעצמו; נבעת, נכנס לפניקה; נהפך לרגזן, עויין, פוגע ומעליב

to be spoiled, to be corrupted; to harm himself, to sabotage himself; to be scared, to panic; to become irritable, hostile, offensive and insulting

danyarse del padre/del mestro: 'craindre son patrón'; (Nehama)

bueno bueno estava, duna duna se danyo (Nehama)



91890

danyo m.

נזק, הרס, פגיעה; כעס, רוגז, מצב רוח רע; שגעון חולף, זרות, מוזרות, אקסצנטריות

damage, destruction, injury; Anger, resentment, bad mood; a transient madness, alienation, strangeness, eccentricity

Esto no aze danyo (Moscona)

Esto me aze danyo (Moscona)

Ay danyos ke se trastornan por provecho (Moscona)

de akavidarse no sale danyo (Nehama)

el lavorar mucho es a danyo de la salú (Nehama)

siempre está; se topa para danyo (Nehama)

sale mas danyo ke provecho (Nehama)

la mestra s'alevantó kon danyo oy demanyana, deshala (Nehama)



92000

danyozo adj.

מזיק, מועד לפורענות; נוטה להתקלקל

harmful, prone to disaster; tends to spoil

El tutun es danyozo (Moscona)



92020

dar m.

נתינה, הכאה, צלצול (פעולה)

giving, beating, ringing

el dar es godrura (Nehama)



92030

dar v.

נתן, העניק, מסר; תרם, נדב; צלצל; הכה; התרחב (בגד, נעל); (כאשר מופיע שם אחרי הפועל:) גרם, עשה

to give, to bestow; to donate; to ring; to strike; to expand (garment, shoe); (when appears after the verb :) to cause, to do

dale dale avía sien prezentes, manko i no mas (Nehama)

no es tanto viejo asegún parese: dale dale terna sikuenta anyos (Nehama)

en una ora adientro, dale tu dale yo mos mudimos de kaza (Nehama)

dale tu dale yo, entre avrir i serrar el ojo mos lambimos la oya de dulse (Nehama)

un pedrisko komo el Dio no tiene ke dar otro (Nehama)

dar melezina (Nehama)

dar i guadrar no es dar (Nehama)

no uvo ke dezir, ya se disho, ya se fizo; dado i mamado (Nehama)

en el kampo de konsentrasion de Bergen-Belsen se dava el alma por un punyadiko d'asuká (Nehama)

se kijo dado el alma al Dio para suvir sien eskalones (Nehama)

kuando el padre da al fijo, ríe el padre, rie el fijo,- kuando el fijo da al padre, yora el padre, yora el fijo (Nehama)

kien da, el Dio le da (Nehama)

kien da su bien en vida, merese apedreado (Nehama)

kien da i toma le sale la korkova (Nehama)

te dan, toma; t'aharvan, fuy (Nehama)

parese ke ya s'inchó de liras, kuando se mira bueno se ve ke, dale ke dale, kita el pan del día (Nehama)

me­terse al fecho dale ke dale (Nehama)

kien da en primero da kon miedo; kien da segundo da kon gusto (Nehama)

kien da a la puerta siente su repuesta (Nehama)

dar grasias al Dio (Nehama)

por azno te lo do (Nehama)

al bovo i al loko asegún les da (Nehama)

no me kiere por amigo, le daré enriva, yo lo kiero manko (Nehama)

diense el Dio ke se averiguen muestros dezeos (Nehama)

kien diense ke estuvieramos en su lugar! (Nehama)



93370

darsar (ebr.) v.

נשא דרשה, דרש, נאם, הרצה; נזף ב-

to deliver a sermon, to give a speech, to lecture; reprimand

Oy va darsar el rabino (Moscona)

Ken darsa a su mujer no se yerra (Moscona)



93380

darse v. refl.

התמסר, הקדיש עצמו

to dedicate oneself, to devote oneself

darse por riko/por prove/por loko/por bovo (Nehama)



93770

dasio m.

מס, הטל

tax

Pujaron los dasios (Moscona)

al tiempo del turko, los dasios no se puedían alevantar (Nehama)



93790

data f.

תאריך

date

pagar un bono a su data (Nehama)



93930

datsiz (t.) adj.

סר טעם, אנטיפט

antipathetic

La kalavasa esta datsiz (Moscona)



94010

davadjí (t.) m.

תובע, מגיש הקובלנה

prosecutor, complainant

guay si el djuzgador el propio es el davadjí, solo el Dio puede ser el yardumdjí (Nehama)



94100

davranearse (t.) v. refl.

פעל במהירות; התגונן; התייצב; החלים, התחזק, חזר לאיתנו; שיקם מצבו הכלכלי

to act quickly; to defend oneself; to stabilize; to recover, to gather strength; to rehabilitate his financial situation

Se davraneo to tio? (Moscona)

No te estas pudiendo davranear de esta bela? (Moscona)



94160

dayanear (t.) v.

החזיק מעמד, האריך; סבל; תמך, סעד

to persevere, to prolong; to suffer; to support

esta fragua adanea otros dos pianos (Nehama)

el vino muy huerte adanea agua (Nehama)

no se peede mas adanear la kondokta de este ninyo (Nehama)

el vestido ke yevas adanea ainda unos kuantos mezes (Nehama)

una kaza mal fraguada no adanea anyos (Nehama)



94200

dayanearse (t.) v. refl.

נתמך ב-, נסמך על

to be supported by, to rely on

Me dayanei en la meza (Moscona)



94250

dayma (t.) adv.

תמיד

always

Dayma uza venir (Moscona)



94300

de prep.

מ-, מן, של, ב-, בנוגע ל-, על

from, of, regarding, on

este livro es de mi ermano (Nehama)

chini de barro (Nehama)

muerir de frío (Nehama)

korrer de prisa (Nehama)

kolpo de martío (Nehama)

kon las kriyaturas no kale ser mucho duro, ni mucho blando: d'eyo kon eyo (Nehama)

de bovo lo tomó de loko lo deshó (Nehama)



94360

debaldahón adv.

בחינם, חינם אין כסף

free with no money

Me lo dieron debaldes (Moscona)

kuando es debaldahon arrevana kon yugo, kuando es de su para s'amos­tra fidalgo (Nehama)



94400

debaldes adv.

בחינם, חינם אין כסף

free with no money

komer debaldes (Nehama)

teatro debaldes (Nehama)

vinagre debaldes es dulse (Nehama)



94470

debasho adv./prep.

מתחת, תחת

under

Debasho del dominio turko (Moscona)

entrarse debasho la kolcha (Nehama)

entrarse debasho la meza (Nehama)

no se da debasho de ninguno (Nehama)

kedar debasho el gasterio de la balabaya desfazedera (Nehama)

kien save lo ke ay de debasho (Nehama)

kyen se kema debasho lo yeva (Nehama)

debasho de mi manto al rey mato! (Nehama)

no uvo nunka mas kruel debaso la kapa del sielo (Nehama)



94740

dechizarse (it.) v. refl.

הגיע להחלטה

to come to a decision

Dainda no se dechizo (Moscona)



94810

dedada f.

כמות נוזל/לח הנלקחת באצבע

amount of fluid/moisture taken in the finger

dar dedadas de vino al chiko (Nehama)

deshar dedadas de boya a la paré (Nehama)



94840

dedientro prep.

בתוך, מתוך

in, out of

dediéntro de kaza (Nehama)

dedientro de una frangola salió un djidyó (Nehama)

dediéntro de una ora (Nehama)



94880

dedikar v.

הקדיש, כתב הקדשה

to dedicate, to write a dedication

Este livro esta dedikado a toda la djente de buena veluntad (Moscona)



94890

dedikarse v. refl.

הקדיש עצמו, התמסר ל-

to dedicate himself, to devote himself to

Se dediko a la muzika (Moscona)



94920

dediko m.

אצבע קטנה

little finger

el dediko chiko me dize ke estas favlando mentiras (Nehama)

el dediko chiko me dize de no entrar en el fecho ke me propones (Nehama)



95000

dedo m.

אצבע; כל דבר בעל צורת אצבע/ממדי אצבע

finger; anything with a finger shape/finger dimensions

La mano tiene sinko dedos i uno kon otro no se paresen (Moscona)

Dedo grande/sigundo/alto/kuarteno/chiko (Moscona)

Los dies dedos sirios los azere, torna no so kreido (Moscona)

yo estava kon el dedo en el ojo i mi vezino me vino a echar moabet (Nehama)

kien s'eskonde detras d'un dedo se le ve el puerpo entero (Nehama)

le das un dedo, kiere el puerpo en­tero (Nehama)

todos los dedos de la mano no son unos (Nehama)

uu dedo de abutargo/de cokolata (Nehama)

un dedo de agua/de vino (Nehama)



95170

deenfrente adv.

ממול

in front of

Todos keremos derecho lo ke al deenfrente toka; i viendo a muestro echo, el pareser mos se troka! (Moscona)



95200

defektado adj.

לקוי, פגום

defective, damaged

Ropa defektada (Moscona)



95270

defender v.

הגן על, גונן על; לימד זכות על, סינגר; מנע, אסר

to protect, to advocate; to prevent, to forbid

Me defendieron de komer karne (Moscona)



95320

defendido adj.

אסור, מנוע ; מוגן

forbidden; protected

Es defendido de pasar (Moscona)



95530

defondo m. & adj.

מנוח, נפטר

the deceased

El defondo desho de sava (Moscona)



95660

degoyado adj.

שחוט, שנשחט בידי שוחט, טבוח

slaughtered, slaughtered by a slaughterer

mira ke ya viene el ke kome degoyado, estáte arrepozado (Nehama)



95910

dehreá (ebr.) f.

הכרח, צֹרֶך דוחֵק, דחיפות

necessity, urgent need, urgency

ke dehrea tenías para salir kon luvia? (Nehama)



96030

deka (3) (gr.) f.

ערימה, כמות גדולה

pile, large quantity

Trusho kon si una deka de kozas (Moscona)



96090

dekalar v.

כופף, היטה

to bend, to incline

Echa tino ke el tendjere se puede dekalar (Moscona)



96150

dekán/dekano/dekanio m.

דיקן, זקן (זקן המשפחה/שבט וכו')

dean, elder (family/tribe elder)

El defondo era dekano de la prensa djudeo-espanyola (Moscona)



96270

deklarado adj.

גלוי וידוע, ידוע בציבור, מקובל

visible and known, publicly known, acceptable

ladrón/mentirozo de­klarado (Nehama)



96280

deklarar v.

הצהיר, גילה דעתו, הודיע, הכריז; הסביר, הבהיר, פירש, שפך אור

to declare, to express his opinion, to announce, to declare; to explain, to clarify, to interpret, to shed light

Deklarar los diritis de las nasiones (Moscona)



96310

deklararse v. refl.

הובהר, התפרש; הוכרז, הוצהר

to be clarified, to be interpreted; to be announced, to be declared

Se deklaro kontrario al sistema de edukasion (Moscona)



96330

deklarasión f.

גילוי דעת, הצהרה, הכרזה; באור, הבהרה

statement, declaration; annotation, clarification

El minustro salio kon deklarasion (Moscona)

Diksionario de la lingua santa kon la deklarasion de kada biervo en la lingua sefardi (Moscona)



96350

deklaro m.

הסבר, באור, פירוש, הבהרה, הארה; ברור נוסח של טקסט

explanation, annotation, interpretation, clarification, enlightenment; Clarifying the wording of a text

Topas su deklaro en el pasuk ocho del kapitolo (Moscona)



96370

deklinarse v. refl.

נטה מ-, היטה עצמו מ-, יצא מ-, נרתע מ-

to be inclined from, to be departed from, to be recoiled from

Deklinarse de la regla jeneral (Moscona)



96390

deklino m.

שקיעה; נטיה מ-

sinking; inclination from

Al deklino del sol (Moscona)



96400

dekolgado adj.

תלוי, כפוף ל-, תלוי ב-, קשור, מחובר

dependent, subject to, depending on, tied, connected

Esta dekolgada la buena veluntad de su tio (Moscona)

Asperar kon ojos dekolgados (Moscona)

estar de­kolgado a la voluntad de otro (Nehama)

estar dekolgado a un evenimiento (Nehama)



96420

dekolgar v.

היה תלוי ב-; תלה ב-

to be dependent, to depend on

dekolgár la dechizión de meterse en kamino de lo ke va ser el tiempo (Nehama)



96520

dekontino adv.

בלי הפסק, בהתמדה; תמיד

non-stop, consistently; always

Roga al Dio dekontino komo la eskuma ke mos suva (Moscona)



96620

dekreser v.

הקטין, הפחית, קיצר

to reduce, to shorten

El dia ampeso a dekreser (Moscona)



96630

dekresimiento m.

הקטנה, הפחתה

reduction

El dekresimiento de las aguas (Moscona)



96760

delantre adv. & prep.

לפני, מול, נוכח, בפני; קדימה, לפנים; בהשוואה ל-

before, opposite, forward; compared to-

Atorgó delantre de mi (Moscona)

me kitó de delantre kon una bava: (Nehama)

delantre de mi kaza (Nehama)

delantre de mi vino, no vendas vinagre (Nehama)

delantre d'el oro la plata vale poko (Nehama)



97090

delikado adj.

עדין, ענוג, רגיש, שביר, רופף; אדיב; רזה, כחוש; אנין; טעים; חריף; מצויין

delicate, sensitive, fragile, loose; kind; thin, skinny; gourmet; tasty; sharp; excellent

Kestion delikada (Moscona)



97210

delito m.

עבירה, עוון, פשע, הפרת חוק

offense, sin, crime, breaking the law

Fuy del delito komo delantre el kulevro, ke en aserkandolo seras mordido! (Moscona)



97260

delivrarse (fr.) v. refl.

השתחרר

to be released

Delivrarse del servisio militar (Moscona)



97280

deltodo adv.

לגמרי

completely

Estas ambierto? –Delentodo! (Moscona)



97310

dem (t.) m.

אזהרה הניתנת באופן דיסקרטי

discretely given warning

si un dem tenía de esta diferensia, yo puedría adovar las kozas antes ke se envelinaran (Nehama)



97370

demanda f.

בקשה, שאלה, משאלה; דרישה, תביעה, הפצרה; ביקוש; עתירה, עצומה

request, question, wish; demand, claim, pleading; Demand; petition

Ay demanda de sereales (Moscona)

ay mucha demanda de teshidos (Nehama)

ay demanda de indjenieres (Nehama)



97460

demandado adj.

נדרש, מבוקש

required, requested

es un artikolo muy de­mandado (Nehama)



97500

demandar v.

שאל, ביקש, דרש, תבע, ביקש במפגיע

to ask, to demand

Mijor es ke tus ijos demanden de ti i no tu de eyos! (Moscona)

A mi mujer le demando la alma muezes freskas (Moscona)

Ken demanda no se yerra! (Moscona)

no ay ken demande por el (Nehama)

vites al ombre, demanda por el nombre (Nehama)

demandame te responderé (Nehama)



97620

demandarse v. refl.

שאל את עצמו, תהה, חכך בדעתו

to ask himself, to wonder

Yo me demando si … (Moscona)



97630

demanyana adv.

בבוקר, מוקדם בבוקר; בוקר; מחר בבוקר

in the morning, early in the morning; morning; tomorrow morning

Alhad la demanyana, sin azer sefte, pudras me demanda (Moscona)

el mundo apartiene a los ke se alevantan demanyana (Nehama)

alevantarse demanyana (Nehama)



97670

demanyanika adv.

מוקדם מאוד בבוקר

very early in the morning

venir al feco demanyanika (Nehama)



97750

demazía f.

עודף, כמות עודפת, מעל הנדרש, יתרה

excess, excess amount, over required, remainder

ay demazía en el pezo (Nehama)

ya le di lo ke le devia kon su demazía (Nehama)



97850

demaziado adj.

מוגזם, מופרז, יותר מדי,יתר על המידה, עולה על גדותיו

excessive, too much, overflowing

no me fagas favlar dema­ziado (Nehama)



97880

demenester m.

צורך

necessity

tener demenester de los otros (Nehama)

me se faze demenester un empyegado (Nehama)



98200

demoralizado adj.

מושחת; רפה ידים, מיואש

corrupt; weak, desperate

Un mansevo demoralizado (Moscona)

El enemigo esta enteramente demoralizado (Moscona)



98285

demostrarse v.

הורְאָה, הופגן, הודגם, הוכח

to be demonstrated, to be proven

Mas no se demostro (Moscona)



98290

demostrasión f.

גילוי דעת, הצהרה; הפגנה; הוכחה, הדגמה

statement; demonstration; proof

La demostrasion tuvo lugar en el parko (Moscona)



98350

demuazel (fr.) f.

עלמה; מורה פרטית; אומנת

girl; private teacher; nanny

Las demuazeles de esta sosieta son muy aktivas (Moscona)



98370

demudado adj.

חיוור, חיוור כמת; שהשתנה סבר פניו; כחוש, צנום; משונה, מוזר, יוצא דופן, בעל הליכות מוזרות; קטנוני, נוקדן; בעל טעם בלתי רגיל/יוצא דופן

pale, pale as dead; that changed his countenance; skinny; strange, unusual, with strange manners; petty, pungent; has an unusual/unusual taste

Muy demudado te veo?! (Moscona)

Kuanto demudada es la noche la esta mas ke todas las noches (Moscona)

mos viene a vijitar oras demudadas; despues de medianoche, por exempyo (Nehama)



98440

demudarse v. refl.

השתנה; החוויר, שינה סבר פניו, נעכר, נדלח; נדהם, התבלבל

to change oneself; to become (turn) pale, to change his countenance, to be turbid; to be astonished, to be confused

se demudó la kara (Nehama)



98460

demuevo adv.

מחדש

re-

Ya ampeso demuevo kon sus kaprichos (Moscona)



98630

denostar v.

השמיץ, העליב, גידף

to defame, to insult

a ken arrepodiaste i denostastes? sovre ken enaltesiste boz i alsaste a los sielos tus ojos? (Biblia, Const. 1743)



98740

denunsiar v.

הודיע, גילה; הכריז, פרסם; הלשין, מסר

to announce, to reveale; to published; to inform

A' mis lavios avriras i mi boka denonsiara tu loor (Moscona)



98810

departamento/departamiento m.

מחלקה; מחוז, חבל

department; district

El departamento de la kultura (Moscona)



98840

depedrerse v. refl.

הלך לאיבוד, איבד דרכו; נעלם; מת, נהרס, אבד; התבולל

to get lost, to lose his way; to disappeare; to die, to be destroyed; to assimilate

Detras del visio del djugar se depedrio (Moscona)



98850

depedrido adj.

אבוד

lost

Un kazal depedrido en la muntanya (Moscona)

Despues de la batalia kedo depedrido (Moscona)



98880

depedrisión f.

אבדן, אבדן דרך, נפילה מוסרית; הרס; מפלה; השמדה

loss, loss of way, moral fall; destruction; defeat; extermination

Todo lo ke mos parese depedrision no es ke un troke de forma (Moscona)



99010

deplorar v.

הצטער על, ביכה

to be sorry for, to mourn

Es de deplorar! (Moscona)



99020

deploravle adj.

מצער, מעציב, אומלל, שיש להצטער עליו

unfortunate, sad, miserable

Estado deploravle (Moscona)



99150

depozitar v.

הפקיד, הפקיד למשמרת, מסר לשמירה; יצר משקע

to deposit,to deposit to guarding, hand over to guarding; o create a precipitate

depozitar paras a la banka (Nehama)

depozitar komanya para la enviernada (Nehama)

l'azeite i el vinagre depozitan madre (Nehama)



99470

derecha (la) f.

ימין, צד ימין; יד ימין

right, right side; right hand

Ni amokarse save a las derechas (Moscona)

mirar a derecha i a estiedra (Nehama)



99550

derechedad f.

יושר, הגינות, ישרות, כנות, תום לב, צדק, חוקיות; זכות

honesty, fairness, sincerity, good faith, justice, legality; right

No tienes la derechedad de avlar (Moscona)

Lavios de derechedad sakan veluntad! (Moscona)



99630

derecho adj.

ישר, צדיק, נקי כפים, הגון, כן, תם לב; ישר, זקוף, ניצב, אנכי; ימני

honest, righteous, decent, sincere; straight, upright, perpendicular, vertical; rightist

Toma la ropa por el derecho (Moscona)



99720

derecho adv.

הישר, בקו ישר, למישרין

in a straight line, directly

kien kamina derecho se da a la paré: (Nehama)



99760

derecho m.

חוק, משפט, חוקה; משפטים (לימודי); מה שצודק והוגן; זכות

law, constitution; law studies; what is just and fair; rights

Los sivdadinos gozan de diferentes derechos komo de voto, de lavoro, de morada ets. (Moscona)

Pedrio el derevho (Moscona)

estudiar el derecho (Nehama)



99870

deredje (t.) m.

מצב, מעמד

status

En el deredje ke lo vidi vaya i no venga! (Moscona)



100090

derredor m.

סביבה, הקף; אווירה; משפחה, קרובים

environment, circumference; atmosphere; family, relatives

Al derredor de la kaza (Moscona)

En los deredores de la sivdad (Moscona)



100200

derritir v.

המיס, מוסס, התיך, הפך לנוזל; נמס, התמוסס, הפשיר, ניתך; נתן להמתין עד בוש; בזבז

to melt, to liquify; to dissolve, to thaw; to let wait for a long and annoying time; to waste

derritir el oro/el kaláy/l'asuká/la sal (Nehama)



100230

derritirse v. refl.

נמס, התמוסס, ניתך, הפשיר; כחש; נואש מהמתנה ארוכה

to melt, to dissolve, to thaw; to lose weight; to give up after a long wait

mos derritimos en pies fina ke venites (Nehama)

el sirio/el parmachet/el shavon/la manteka se derrite (Nehama)



100240

derrokado adj.

חרב, הרוס

destroyed

sivdad derrokada (Nehama)



100280

derrokar v.

הרס, ניתץ, החריב, השמיד, איבד, השם; דירדר, הפיל; אימלל, גרם אסון

to destroy, to smash; to deteriorate, to overthrow; to make unhappy, to cause disaster

derrokar es kolay, fraguar es yuch! (Moscona)

kuando no ay adovar todo se derroka (Moscona)

derroka una kaza aze una pader! (Moscona)

derrokar los kalés/las murayas del rey (Nehama)

derroka una keilá para tomar un klavo (Nehama)



100290

derrokarse v. refl.

התמוטט, קרס; הטיל עצמו, השליך עצמו

to collapse; to cast oneself

el Dio ke lo derroke por su negregura! (Moscona)



100330

dert (t.) m.

עצב, דאגה

sadness, worry

Grande dert mos vino a la kavesa! (Moscona)

Kresen los ijos pujan los dertes (Moscona)



100490

deryán (t.) m.

מקום מרווח ביותר (במובן השלילי: קשה לחממו, לרהט אותו וכו')

extremely spacious place (in the negative sense: difficult to heat, furnish, etc.)

esta kaza es un deryan, ay korrientes de todas las partes (Nehama)



100620

desavidarse v. refl.

גילה אדישות כלפי, לא התעניין בשלום

to show indifference to

desavidarse entera­mente de sus parientes (Nehama)



100780

desbarasado adj.

פנוי (מקום); שפרק את הלחץ והדאגות, רגוע, חופשי מדאגה

available (space); relieved of stress and worries, calm, free from worry

Kamareta dezbarasada (Moscona)



100840

desbarasarse v. refl.

נפטר מ-,

to get rid of

Dezbarasarse de sus adversarios (Moscona)



100870

desbaratar v.

הרס, החריב, פרק

to destroy, to dismantle

I desbarato el real de los aisianos (Moscona)



100920

desbatir v.

גרע, חיסר, ניכה, הפחית, החסיר, צמצם, קיצץ; ברח, הסתלק

to subtract, to reduce, to trim; to escape, to get away

desbatir una suma de otra (Nehama)

desbatir una suma de otra (Nehama)



100940

desbedrer v.

ביזבז

to waste

deshar la kaza al desbedrer (Nehama)

deshar la kaza al desbedrer (Nehama)



101140

desbolverse v. refl.

חילץ עצמו, נחלץ, הסתדר, מצא מוצא, מצא פיתרון; השתעשע, התבדר

to extricate oneself, to get along, to find a way out, to find a solution; to have fun

ensupeto le vinieron diez d'eyos a komer; en manko de nada se desbolvió i endjenyó un pranso en derechura (Nehama)

ensupeto le vinieron diez d'eyos a komer; en manko de nada se desbolvió i endjenyó un pranso en derechura (Nehama)



101230

desbotonado adj.

בלתי מכופתר

unbuttoned

No kaminas dezbotonado (Moscona)



101280

desbragarse v. refl.

פשט את תחתוניו, התפשט מבגדיו; גילה בתמימות כל הסודות; גילה נדיבות מוגזמת (מעל ליכולת) כדי להידמות לאחרים

to take off his underwear, to undress; to innocently discover all the secrets; to show excessive generosity (beyond ability) to resemble others

si le asodese de arresivir djente en kaza, se desbraga en­tero para fazer las onores (Nehama)

si le asodese de arresivir djente en kaza, se desbraga en­tero para fazer las onores (Nehama)



101290

desbrochar v.

פרץ (שטפון/מלחמה); שחרר, הוציא, פתח שסתום; התיר כפתורים; התפרק, הוציא את הרגשות, התפרץ, השתחרר (גז, נוזל)

to break out (flood/war); to release, to remove, to open valve; to untie buttons; to disintegrate, to vent emotions, to erupt, to release (gas, fluid)

I lo dezbrocho el peshkado a lo seko i eskapo Yona (Moscona)

la gerra/la burraska/la korriente desbrocha (Nehama)

la gerra/la burraska/la korriente desbrocha (Nehama)



101310

desbrocho m.

התפרצות/שחרור שאיפת רוח לשם התרגעות וחזרה לנשימה תקינה; התפרצות (הר געש/מוגלה וכו'); פריקה; שסתום לחץ; מחסן לחיסול סחורות; התרת כפתורים

outburst/release of inhalation for relaxation and return to normal breathing; eruption (volcano/pus, etc.); discharge; pressure valve; warehouse for liquidation of goods; unbuttoning

el desbrocho del frió/de la kalor (Nehama)

el desbrocho de la materia (Nehama)

el desbrocho del frió/de la kalor (Nehama)

el desbrocho de la materia (Nehama)



101420

desde prep.

מאז.., למן, מ-, מן

since ... , from ?

desde oy/desde ayer/desde manyana (Nehama)

desde mi kazadesde el primo fina'ultimo (Nehama)

desde kuando (Nehama)

desde su chikés (Nehama)

desde su nasensia (Nehama)

desde ke vino se metió al lavoro (Nehama)

desde oy/desde ayer/desde manyana (Nehama)

desde mi kazadesde el primo fina'ultimo (Nehama)

desde kuando (Nehama)

desde su chikés (Nehama)

desde su nasensia (Nehama)

desde ke vino se metió al lavoro (Nehama)



101560

desdevanado adj.

(נאמר על גלגל/גליל:) ששוחרר ממנו חוט/כבל

(said on a wheel/cylinder::) from which a wire/cable was released

filo/kordón desdevanado (Nehama)

filo/kordón desdevanado (Nehama)



101610

desdichado adj.

אומלל, חסר מזל, מסכן

miserable, unlucky, poor

desdichado de mi, ke puedo fazer (Nehama)

desdichada la madre ke lo parió (Nehama)

al des­dichado no le kamina el kavayo, dize ke es ojo malo (Nehama)

desdichado de mi, ke puedo fazer (Nehama)

desdichada la madre ke lo parió (Nehama)

al des­dichado no le kamina el kavayo, dize ke es ojo malo (Nehama)



101840

desender/desenderse v.

ירד; היה צאצא של

to descend; to be a descendant of

según las santas tradisiones el puevlo djidio desiende de Avraam avinu (Nehama)



101870

desendiente m. & f.

צאצא, שמקורו הוא; יורד

a descendant, whose origin is; who goes down

Desendiente de Varna (Moscona)

Desendiente de la famiya de los .. (Moscona)

Toma a Yits.hak tu desendiente i azlo alsasion a mi prezente .. (Moscona)



102510

desfilarse v. refl.

יצא מקוף המחט (חוט), נפרם; התגעגע, חש געגועים אל

to get out of the needle eye (thread), to be unstitched; to miss, to feel longing for

La alguja me se desfilo (Moscona)



102800

desfortuna f.

מזל ביש, מזל רע; אסון; אומללות; התרוששות

bad luck; disaster; unhappiness; impoverishment

Por desfortuna en akel dia akontesio (Moscona)



102880

desfriar v.

קרר, צינן

to cool

Deshad ke se esfrien las brazas de fuego [...] (Moscona)



102890

desfriarse v. refl.

התקרר, הצטנן

to cool down, to catch a cold

s'desfrían las aguas para ke esta madre demande a su fijo regalado de estudiar al lugar de djugar (Nehama)



103050

desganarse v. refl.

איבד את החשק/ הרצון/הלהיטות

to lose the desire/the eagerness

Ya me desgani de todo i de todos (Moscona)



103220

desgosnarse v. refl.

נקע (את היד, הרגל)

to be dislokated (hand, foot)

Tengo el pie esgoznado (Moscona)



103710

deshar v.

עזב, השאיר, נטש, זנח, הזניח; ויתר על, מסר, נכנע, נתן ל-; עזב מקום עבודה, התפטר; הוריש, ציווה, הנחיל

to leave, to abandon, to neglect; to give up, to deliver, to submit, to give to; to leave a job, to resign; to bequeath

Deshi de fumar (Moscona)

Deshi de eskrivir (Moscona)

Deshad todo, andavos al banyo! (Moscona)

lo bushkó por sielos i por tierra, no deshó burako sano onde no fue (Nehama)

desha estar ke me pasó un fato kuriozo, vos kontaré (Nehama)



104220

des.henarse (ebr.) v. refl.

העז פנים, התחצף

to be insolent

No te vayas des.henando kon este djoloh! (Moscona)



104320

desierto adv.

באמת, כמובן, בודאי, לבטח

really, of course, for sure

I no avia otro remedio? – Desierto ke no! (Moscona)



104610

deskaer/se v./v. refl.

פג, פקע, הגיע מועד פרעון; ירד מגדולה, שקע, נפל, תשש, נחלש, התערער, בלה, ירד מנכסיו, פחת, התנוון

to expire; to lose his greatness, to sink, to fall, to weaken, to be undermined, to lose his assets, to degenerate

Antes era riko agora deskayo (Moscona)

este elevo no deskae de los mijores de su klasa (Nehama)

deskalkár una patija (Nehama)

Eramos proves, agora eskaimos (Moscona)

Me se eskayo de los ojos (Moscona)

Negra koza es eskayer despues de tener tanto bueno (Moscona)



104680

deskaído adj.

מי שנפל/שהודח/ שנושל/שירד מנכסיו/מגדולתו, מנוון; שהגיע מועד פרעונו; בלה, עזוב, מוזנח; רעוע, מתמוטט

who fell/who was deposed/who was dispossessed/ who lost his possessions/his greatness, degenerate; abandoned, neglected; shaky, collapsing

Avram me se vee muy deskaido (Moscona)

Un riko eskaido sin ufisio keda a pan por puertas (Moscona)



104820

deskalsadero m.

בזבוז זמן על חליצה ונעילה

wasting time on taking off and wearing shoes

ya enfastió kon este mal deskal­sadero (Nehama)



104910

deskamado adj.

שהוסרו קשקשיו (דג)

that its scales were removed (fish)

peshe deskamádo i bueno (Nehama)



104990

deskampido/deskampío adj.

שומם

desolate

ir por kampos deskampidos (Nehama)



105020

deskamundarse v. refl.

התקלף

to be peeled

el kuero me se esta skamundando (Moscona)



105110

deskanso m.

מנוחה, מרגוע; הפוגה, הפסקה

rest, relaxation; pause

lu­gar de deskanso (Nehama)

kaminar kon deskanso (Nehama)



105190

deskararse v. refl.

התחצף; גילה עוז בעמידה על זכויותיו

to be rude; to show courage in standing up for his rights

me deskari kon el maestro i le demandi suvir (Nehama)



105220

deskargador m.

סוור, סבל

docker, porter

Para deskargar el vapor se aran demenester sien deskargadores (Moscona)



105250

deskargar v.

פרק משא, הקל עול, שחרר, פטר מחובה, ירה

to unload, to relieve, to release, to shoot

Para deskargar el vapor se aran demenester sien deskargadores (Moscona)

deskargar balas/kashas (Nehama)



105300

deskargarse v. refl.

התפרק, פרק עצמו; נפטר מ-

to unload the load from oneself; to get rid of

Me deskargi de la mision de kashero (Moscona)



105410

deskarrankar v.

עקר, שלף בכוח

to displace, to pull out by force

no ay kien ke lo deskarranke de la meané (Nehama)



105660

deskerensiozo adj.

עויין

hostile

biervos deskerensiozos (Nehama)



105695

deskitar v.

מילא את החסר, השלים את האובדן

to fill in the blanks, to make up for the loss

En kada nes ke se le aze le eskitan de los zehuyot ke izo (Moscona)



105780

deskolgado adj.

תלוי ב-, כפוף ל-

depends on, subject to

el merkader de flako kavdal esta deskolgado al kredito ke goza en plasa (Nehama)



105970

deskonfiansa f.

חוסר אמון, אי-אמון

distrust

La deskonfiansa de este ombre es proverbial (Moscona)



106040

deskonoser v.

התכחש ל-, כפר ב-, לא הכיר, הכחיש, התעלם מ-

to deny, to ignore

No se pueden deskonoser sus meritos (Moscona)



106050

deskonosido adj.

בלתי מוכר, אלמוני

unfamiliar, anonymous

Partio en direksion deskonosida (Moscona)



106420

deskorchado adj.

פשוט עור, שפשטו את עורו; מרומה, שהפשיטוהו מנכסיו

who was stripped of his skin; cheated, who was stripped of his assets

Gato eskorchado! (Moscona)



106440

deskorchar v.

פשט את העור; דרש מחיר מופרז; הפשיט מישהו מנכסיו

to strip the skin; to demand excessive price; to strip someone of their property

deskorchar un kodredo (Nehama)

Ya m'eskorcho! (Moscona)

Eskorchar un karnero (Moscona)



106450

deskorcharse v. refl.

פשט את עורו

to strip his skin

Ya m'eskorchi del gasterio (Moscona)



106480

deskornar v.

חתך את הקרנים; נגח, פצע בקרניו

to cut the horns; to strike with its horns, to injure with its horns

La vaka m'eskorno, a mijor lugar m'echo (Moscona)



106510

deskorrer v.

נזל, זרם, טפטף, איבד נוזלים

to leak, to flow, to drip, to lose fluids

la huente/un odre/un atuendo se deskorren (Nehama)



106820

deskuajar v.

הפשיר, סילק קריש (דם וכו')

to thaw, to remove clot (blood, etc.)

la lumbre deskuaja l'azeite yelada (Nehama)



107030

deskuvierta f.

גילוי, תגלית; הסרת כיסוי

discovery; removing cover

La deskuvierta de l'Amerika (Moscona)

ke no salga a la des­kuvierta lo ke teta la kriatura (Nehama)



107035

deskuviertura f.

גילוי, חשיפה, התערטלות; ערווה

discovery, exposure, undressing

Ke no venga a deskuviertura lo ke teta la kriatura (Moscona)



107040

deskuvierto adj. & m.

חשוף, גלוי, מגולה, גלוי ראש; חסר כיסוי (בבנק)

exposed, visible, bareheaded; missing coverage (at the bank)

Se echo deskuvierto (Moscona)



107160

deskuzirse v. refl.

נפרם; נכשל (תכנית/קשר)

to be unstitched; to fail (plan/conspiracy)

La manga me se deskuzio (Moscona)



107220

desleimiento m.

התמוססות; מק, רקבון

dissolving; rot

i sera en lugar de espesia desleimiento (Biblia, Const. 1743)



107240

desleirse v. refl.

נמס, התמוסס

to melt away

Mi korason se a echo komo de sera desleendose enmedio de mis entranyas (Moscona)



107370

desmadeshado adj.

מותר (פקעת); מבולבל, פרוע; מרושל

untied, released (tuber); confused, wild; sloppy

kuando kamina se manea entero, le temblan las pachas, los brasos, parese desmadeshado (Nehama)



107630

desmembrado adj.

מבותר, מנותח אברים, מפורק לנתחים; מופרד

dismembered, dissected, disassembled; separated

una famiya desmembrada (Nehama)



108190

desnaturado adj.

נשחת, נוגד את הרגש הטבעי, בלתי אנושי

corrupted, contrary to the natural emotion, inhuman

un fijo desnaturado (Nehama)



108215

desniegarse v. refl.

התכחש; הכחיש, סתר; הכחיש בתוקף דבר שאותו אמר/עשה

to renounce; to deny, to contradict; to strongly deny anything he said/did

No te desnieges de tus parientes komo ke no fueras de eyos nasido (Moscona)



108260

desnudar v.

הפשיט, עירטל

undress

kien de otro viste en medio la kaye lo desnudan (Nehama)



108390

desolado adj.

שומם, חרב, נטוש, עזוב

desolate, abandoned

Un lugar desolado (Moscona)



108400

desoladura f.

שממה

wasteland

i ponerlae desoladura no sera apodada i no sera kavada i kresera kadro i espino (Biblia, Const. 1743)



108420

desolar v.

השם, רוקן מתושבים, החריב; העציב, צער

to empty of inhabitants, to destroy; to sadden

I todas sus sivdades destruites i las desolates (Moscona)



108500

despajado adj.

מנופה (שהוצא ממנו התבן); מבורר, ממוין

sieved (from which the hay was removed); selected, sorted

una siya despajada (Nehama)



108600

despareser v.

הסתיר, החביא, העלים; מת, נפטר; נעלם

to hide, to conceal; to die; to disappear

La alguja se desparesio (Moscona)



108690

desparte adv.

חוץ מ-

apart from-

en desparte ke es muy savido, es tambien bueno de korasón (Nehama)

las servideras, en desparte de la mezada, tienen entradas (Nehama)

en desparte ke es siego, es tambien sodro (Nehama)



108750

despartir v.

הפריד, חילק, פילג; הקצה, הפיץ, שיווק

to separate, to divide; to assign, to distribute, to market

despartir dos d'eyos que se están aharvando (Nehama)

despartir un fijo de sus parientes (Nehama)

en pleito no se desparten konfítes (Nehama)

despartir las ga­nansias (Nehama)

kién desparte, del Dio tema, i la mas mucha parte se detiene (Nehama)

kien esparte, del Dio teme i la mar mucha parte se detiene (Nehama)

El ke esparte keda sin parte (Moscona)



108770

despartirse v. refl.

נפרד, נבדל, הבדיל עצמו, התפלג, התפרק (חברה)

to separate, to differentiate, to differentiate oneself, to divide, to disintegrate (company)

Despues ke se espartieron kada uno kedo a lavorar por su konto (Moscona)

No m'esto podiendo espartirme (Moscona)

Kuando se espartio la grasia estuvo durmiendo (Moscona)



108800

despartisión f.

פרידה, הפרדות; חלוקה, הפצה; התפרקות (חברה מסחרית)

farewell, parting; division, distribution; dissolution (commercial company)

La espartision es negra koza (Moscona)

La espartision de sus karos es komo espartir la unya de la karne (Moscona)



109140

despedasarse v. refl.

התפרק לנתחיו, שוסע

to disintegrate into pieces

Ya me espedasi de estar akavidando (Moscona)



109195

despedreserse v. refl.

נעלם, נסתר

to disappear, to hide

I por mankansa de moneda kedo el defus i se despedresieron munchas ojas (Moscona)



109540

despiedregar v.

סיקל

to remove stones

i kavola i despiedrogola i plantola sarmiento i fraguo torre entre eya i tanbien lagar tajo en eya (Biblia, Const. 1743)



109640

desplazer m.

אי נעימות, דחיה, חוסר שביעות רצון, מורת רוח

discomfort, rejection, dissatisfaction, resentment

Es un dezplazer de ver tanta dezregla (Moscona)



109780

desplumar v.

מרט נוצות; הפשיט עירום ועריה, גזל, עשק, הוריד ממעמדו ורכושו

to pluck feathers; to strip naked, to rob, to deprive one of his status and property

El esplumar una gaina [...] (Moscona)

Ya m'esplumaron (Moscona)



109820

despojo m.

גזל, שוד, ביזה, שלל, חמס

robbery, looting

I por la tadre espartira espojo (Moscona)



109990

despozarse v. refl.

התארס

to be engaged

espozarse kon kinian (Moscona)



110110

despresio m.

זלזול, בוז, שאט נפש, ביזוי

contempt, disgust

Mirar kon despresio (Moscona)



110120

después prep.

אחר כך, אחרי; נוסף ל-

then, after; in addition to-

Loke viene despues, no se save! (Moscona)

después de un buen pleito viene una buena paz (Nehama)

después de vendimya em­budo (Nehama)

después ke ya se fuyó el kavayo del ahír (Nehama)



110240

desramado adj.

תלוש, עקור, זנוח

displaced, abandoned

Esta muy kemdo, se ve muy dezramado (Moscona)



110310

desreglado adj.

פרוע, בלתי מסודר, פורע סדר, מקולקל, בלתי סדיר, בלתי מאורגן, חסר סדר, משולל כללי התנהגות; מופקר, מושחת

wild, disorderly, spoiled, irregular, disorganized, deprived of rules of conduct; corrupted

Yevar una vida dezreglada (Moscona)



110400

desrepozado adj.

מוטרד, לא חש בטוב, לא חש נוח

troubled, not feeling well, not feeling comfortable

Mi padre es un poko dezrepozado (Moscona)



110440

desrepozo m.

הפרעה, הטרדה; אי רגיעה, אי נוחות, חוסר מנוחה, מחוש, הרגשה רעה, הרגשה בלתי נוחה

interference, harassment; relaxation, discomfort, restlessness, feeling bad, feeling uncomfortable

En el viaje tuvi munchos desrepozos (Moscona)



110490

destapado adj.

פתוח, שחולץ ממנו הפקק, שהוסר מכסהו

open, from which the cork was extracted, from which the lid was removed

una redoma destapada (Nehama)



110550

destaparse v. refl.

התפשט, הסיר לבוש

to undress, to remove clothing

Durmiendo se destapo (Moscona)



110640

desterrado adj.

עקור, שהוצא מן האדמה; שהוצא מן הקבר; גולה, מוגלה

displaced, removed from the ground; removed from the grave; exiled

Los desterrados de Selanik (Moscona)



110660

desterrar v.

הוציא מהאדמה, עקר; הוציא מהקבר; גרש, הגלה

to remove from the ground, to uproot; to take out of the grave; to expel, to exile

desterrar un muerto (Nehama)



110820

destino m.

גורל, יעד, גזרת הגורל

fate, destination, destiny

El destino lo esta persigiendo (Moscona)



111010

destruído adj.

הרוס, נחרב, רעוע

destroyed, dilapidated

Bohor esta struido (Moscona)



111150

desvachearse (t.) v. refl.

ויתר; נרגע

to give up; to relax

desvachearse de una reklamasion/de un echo/de un projeto/de un dezeo/de un amor (Nehama)



111170

desvainar v.

שלף (חרב, סכין), הוציא מן הנדן; התיר את אמרת הבגד

to pull out (sword, knife), to remove from the sheath; untie the garment

si dezvainates espada sovre tu kompanyero ainda ay esperansa por enkasharla atras (Moscona)



111230

desvaneser v.

עייף, הוגיע, פטפט באופן מעייף; הקים רעש

to tire, to chatter in a tiresome way; to make noise

No te vayas dezvanesiendo la kavesa ke es en baldes! (Moscona)



111250

desvaneserse v. refl.

דיבר הבלים, דיבר שטויות; הטיף לבלי שומע; נדהם

to talk nonsense; to preach without hearing; to be astonished

Ya me dezvanesi kon este tudro (Moscona)



111345

desvaporarse v. refl.

התאדה

to evaporate

La agua se dezvaporo (Moscona)



111420

desvelarse v. refl.

איבד את הרצון לישון

to lose the desire to sleep

a media noche me zveli i mas no serri el ojo (Moscona)



111440

desvelopado (fr.) adj.

מפותח; מוצג באופן מלא על כל פרטיו

developed; fully displayed in all its details

La kriatura esta bien dezvilupada (Moscona)



111550

desverguensozo adj.

חסר בושה

shameless

Ijo desverguensozo repudio de su padre (Moscona)



111610

desviar v.

היטה מהדרך, התעה, הדיח; סטה מהדרך, סטה מ-, פנה, נטה, תעה, נסחף; הלך בדרך לא ישרה; הזניח עבודה באמצע

to deviate from the way, to to mislead; to deviate from, to turn, to incline, to stray, to drift; to go the wrong way; to neglect work in the middle

Topandomi boracho de ansia sin vuno, yo desvii , mis pasos de tu kamino (Moscona)



111770

detadrarse v. refl.

התעכב, התאחר

to linger, to be late

El Dio se detadra ma no se olvida (Moscona)

I vido el puevlo ke se detardava Moshe por desender del monte (Moscona)



111840

detalyo (fr.) m.

פרט, פריט

detail, item

No me vo detener sovre los detalyos (Moscona)



111910

detener v.

עיכב; החזיק ב-, תפס, ריסן, בלם, חסם, עצר

to delay; to hold, to grab, to restrain, to brake, to stop

La polisia lo detuvo (Moscona)



112000

detenerse v. refl.

התעכב, השתהה, נעצר; התאפק, ריסן עצמו, שלט ברוחו; נמנע; בזבז זמנו; החזיק עצמו ל-, נהג בגאווה/יהירות

to linger, to stop; to restrain himself, to control his spirit; to avoid; to waste his time; to cosider himself as, to behave with pride/arrogance

la karrosa se detiene a la puerta de mi kaza (Nehama)

detenerse de uri­nar (Nehama)



112130

determinado adj.

קבוע, מוגדר, מוחלט; נחוש בדעתו

constant, definite, absolute; determined

A un momento determinado (Moscona)

Esta muy determinado (Moscona)



112160

determinarse v. refl.

החליט, החליט בדעתו, גמר אומר

to decide, to make a decision

Por saver si la tierra es buena i determinarsen de odrenar gerra (Moscona)



112260

detrás prep.

אחרי, מאחורי; לפי, כפי, בהתאם ל-

after, behind; according to, as

El krio korrio detras de su madre (Moscona)

eskonderse detras de un dedo (Nehama)



112550

devda f.

חוב; חובה

debt; duty

estar en devda kon uno (Nehama)



112570

devdor n. & adj.

חייב, בעל חוב

a debtor

el devdor demanda su para (Nehama)



112590

devedar v.

נמנע, התחמק, חסך

to avoid, to dodge, to save (money)

el ke deveda su vara aborrese su ijo (Moscona)



112600

devenir/se (fr.) v./v. refl.

הפך ל-, היה ל-, נעשה

to become

el fijo ya devino mansevo (Nehama)



112670

dever/se v.

היה חייב/מחוייב, חב; היה צריך

to be obligated, to be in debt

Ken deve i paga es komo ke no deviera nada (Moscona)

Esto se deve a su kapachita (Moscona)

paga a kien deves saves lo ke tienes (Nehama)

favlar komo se deve (Nehama)

fazer las kozas komo se deve (Nehama)

es per­sona komo se deve (Nehama)



112800

devitor adj.

מחוייב

committed

No so devitor de azer tala koza (Moscona)

Sos devitor de pagar (Moscona)



112850

devorar v.

טרף, בלע

to devour, to swallow

En kurto tiempo fue devorado de las flamas (Moscona)



112920

devuado (fr.) adj.

מסור, נאמן, דבק, אדוק; מחבב, אוהב הזולת

dedicated, faithful, devoted, devout; likes, loves others

Devuado a la kauza asta la muerte (Moscona)



112960

deyo/deya pron..

ממנו/ממנה

from him/her

Por un deyo se paga dos levos i si es ke merkas sinko deyos pagas mueve levos (Moscona)

kieres kastigar a tu fijo? Fas deyo kon eyo: no seas ni mucho duro ni mucho blando (Nehama)



113020

dezaechada adj.

שילדה ולד מת

who gave birth to a stillborn child

Ke todas eyas amilisiadas i dezaechada non ay en eyas (Moscona)



113050

dezaegar v.

הגעיל

to disgust

I dare mi morada entre vos i non dezaegara mi alma a vos (Moscona)



113160

dezagradar v.

לא נשא חן בעיני; גרם מורת רוח/אי נעימות

not like; to cause resentment/discomfort

Tanto de dezagradarla esta koza! (Moscona)



113170

dezagradavle adj.

פוגע, מעליב, חסר נימוס, בלתי נעים, חסר חן, דוחה, מצער, מרגיז, בלתי נעים

offensive, insulting, rude, unpleasant, unkind, repulsive, unfortunate, annoying, unpleasant

Un evenimiento dezagradavle (Moscona)



113200

dezagradesido adj.

כפוי טובה; שהתקבל בסבר לא יפה; בלתי רצוי

ungrateful; received with unkind hospitality; unwanted

Despues ke izo tanto por buena paga kedo dezagradesido (Moscona)



113810

dezatar v.

התיר (קשר), פיתח, שילח רסן;שחרר מהתחייבות

to untie, to unrestrain; to release from commitment

Dezatar un inyudo (Moscona)



114000

dezayunar v.

אכל ארוחת בוקר, סעד

to eat breakfast, to dine

La demanyana uzamos dezayunar kave kon biskocho (Moscona)



114030

dezazer v.

התיר, הרס, השחית, פרק, פורר,בילה, שחק, המיס

to unleash, to destroy, to corrupt, to dismantle, to dissolve

Todas las frenkes se dezazieron (Moscona)



114540

dezear v.

איחל; חשק, רצה מאוד

to wish; to desire, to want very much

Dezeo verte un'ora antes (Moscona)

Dezear a alguno todo bueno (Moscona)

El ojo ve el alma dezea (Nehama)



115200

dezeo m.

רצון, חפץ, חשק, תשוקה, שאיפה, התאוות; הדבר הנחשק; איחול

desire, lust, aspiration; the coveted thing; best wishes

dezeo tengo ke me favle (Nehama)

por dezeo de fijos tomó una kukla (Nehama)

ya le pasó el dezeo (Nehama)



115270

dezeozo adj. & m.

רוצה, חומד, חושק, משתוקק, מתאווה, נכסף; אביון

wants, covetes, desires, longs for, lusts for; pauper

los meskinos i los dezeozos bushkantes aguas i non, sus luengas kon la sed se seko (Biblia, Const. 1743)



115690

dezidera- palavra dezidera

דיבור שאין להבינו באופן מילולי, כפשוטו (למשל: ''החום הזה הורג אותי '')

speech that cannot be taken literally (for example: "this heat kills me")

el moso hue aki al lado para fazer un mandado, un anyo kijo fina ke atorno; palavra dezidera: pedrió ora entera (Nehama)

Esta madre kitó al mundo bula de fijos; palavra dezidera: tiene ocho kriaturas (Nehama)



115740

dezierto m.

מדבר, ציה, שממה, ישימון

desert, desolation, wilderness

boz apregonan enel dezierto eskombrad karrera de A' aderesad en la yanura kalsada a nuestro Dio (Biblia, Const. 1743)



116030

dezir v.

אמר, הגיד, ניסח, הביע, ביטא (בכתב או בעל פה), דיקלם, פקד; היטיב עם

to say, to formulate, to express (in writing or orally), to recite, to command; To do good with

vos digo ke vos estesh kayadis! (Moscona)

es verguensa de dezir todo lo ke le tengo fecho a (Nehama)

avia sien personas, por no dezir mas (Nehama)

iné tiene ke dezir (Nehama)

se disho komer? komió una kanaka entera de yagur! (Nehama)

se disho gritos? ma estempereó! (Nehama)

este vestido le dize (Nehama)

no le dize el vino/el tiempo/el klima (Nehama)

no le disho el dia/la karta (Nehama)

no me dize nada un komer/un pasatiempo (Nehama)

kien le dize al ke tiene por mas intimo amigo es el primo ke lo esta echando al sako (Nehama)

dezir mentiras/dezir la vedra (Nehama)

dize ke, si negra la fecha mas negra la desfecha (Nehama)

Se dize? Kaza es, su gaste demanda (Nehama)

mirar el dediez es dicho para los bienaventurados, no es dicho para un rikon (Nehama)

si se disho el arroz es kon limón (Nehama)

por el komer de la manyana si se disho la manteka es kon la miel (Nehama)

no le digas, no lo kites ni de boka (Nehama)

lo ke disho el Dio akeyo es (Nehama)

kien dize la vedrá piedre l'amistad (Nehama)

si se disho la tinya es para arraskar (Nehama)

el tiempo se le va en ''te dishos i me dishos'' (Nehama)



116920

dezmamparar v.

נטל את ההגנה/משענת מ-, עשה (אותו) חסר ישע, הביך, בלבל

to take the protection/backing from, to make (him) helpless, to embarrass, to confuse

No me dezmampares i no me deshes, o Dio de mi salvasion (Moscona)



116970

dezmayado adj.

מעולף, עולפה, תשוש, חיוור, חסר ברק, שאיבד רעננותו

fainting, exhausted, pale, lacking in shine, who had lost his freshness

una fiesta dez­mayada (Nehama)



117000

dezmayar v.

עילף, ריפה ידיים

to cause faint, to cause weakness

Aki sta dezmayar de la kalor (Moscona)

Ya me dezmayo por un portokal (Moscona)



117010

dezmayarse v. refl.

התעלף, איבד את הכרתו, נחלש; נכסף בלהט

to faint, to lose consciousness, to be weakened; to long with passion

ya me dezmayo por komer (Nehama)



117080

dezmazalado (ebr.) adj.

חסר מזל, ביש גדא, אומלל, מסכן

unlucky, miserable

dezmazalado de mi! (Nehama)



117120

dezmazalar (ebr.) v.

הביא מזל רע, גרם אובדן מזל, גרם כשלונות רצופים

to bring bad luck, to cause bad luck, to cause consecutive failures

bueno estava kaminando en su fecho, el trokar de fecho lo dezmazaló (Nehama)



117210

dezmenguar v.

הפחית, החסיר, המעיט, צמצם, החליש; פחת; הוציא דיבה, השמיץ

to reduce, to subtract, to minimize, to weaken; to be diminished; to slander

dezmenguar a uno. (Nehama)



117260

dezmentir v.

ניתק, עקר ממקומו, הזיז בכוח; הכחיש, הזים, הפריך

to disconnect, to displace, to move by force; to deny, to refute

I si me amostro komo inosente, mi kara me dezmiente! (Moscona)



117370

dezmichado adj.

מסכן

poor

dezmichado de mi! (Nehama)

M'estas dando keshas por las mal­dades de mi fijo. Tienes mil pares de razón. Dezmichado de mi. Ke ke fage? me salió un fijo negro (Nehama)

Al dezmichado no le kamina el kavayo (Nehama)



117430

dezmigajar v.

פורר

to crumble

El peksemet se dezmigajo (Moscona)



117520

dezmodradez f.

מוזרות

weirdness

Ke dezmodratina es esto! (Moscona)



117530

dezmodrado adj.

מוזר, משונה, מעוות, זר, תמהוני, שלא במקומו, חריג, יוצא דופן, אקסצנטרי; מגוחך; בלתי שפוי, משוגע

strange, distorted, eccentric, out of place, unusual; ridiculous; Insane, crazy

Se metio un fustan dezmodrado ke le esta kitando el nur (Moscona)

un vestido dezmodrádo (Nehama)



117620

dezmolado adj.

מושחז

sharpened

Kuchiyo dezmolado (Moscona)



117650

dezmolar v.

השחיז

to sharpen

Los kovdos ya se me ezmolaron (Moscona)



117780

dezmoronarse v. refl.

התפורר

to crumble

Los boyos se estan dezmoronando (Moscona)

la masadura mal kuvierta se dezmorona (Nehama)



118350

dezraigar v.

עקר מהשורש, שירש

to uproot

dezraigar un arvol (Nehama)

dezraigarse de su paez/de un pos­to/de sus parientes/de un amor (Nehama)



118910

día m.

יום, יממה

day

El Dio ke mos de dias para ver maraviyas! (Moscona)

En dia de el bien, pensa por dia malo i en dia de mal espera a el bien (Moscona)

En dia ke no bari vijitadores resivi! (Moscona)

pasar días pretos (Nehama)

venir en días negros (Nehama)

días negros i amargos (Nehama)

el día es grande i la pita chika (Nehama)

el día bueno éntratelo adientro (Nehama)

guadra el aspro para el dia malo (Nehama)

no digas mal del dia si no anochese (Nehama)

los días del Dio no se akavan; no se eskapan (Nehama)

krese el dia, krese el frio, kresen las merendas de los fijos (Nehama)



119760

diamante m.

יהלום; כלי לחיתוך זכוכית

diamond; glass cutting tool

arrelumbrar kom'al diamante (Nehama)



119900

diavlo m.

שטן, שד, מזיק; אדם ערום/פיקח חסר מצפון

devil, demon, harmful; an unscrupulous smart man

Al diavlo se vaya vistido i kalsado (Moscona)

Arrematalo kon siete paesde diavlos! (Moscona)

Lo vites al diavlo –ni preto ni blanko (Moscona)

Azte a la una kon el diavlo asta ke pasas el kyupri (Moscona)



119980

dibidus (t.) adv.

לגמרי

completely

Kedimus dibidus sin lenya (Moscona)



120360

didiez m.

מטבע תורכי ישן, פרוטה, דבר מה דל ערך

an old Turkish currency, a penny, something of little value

sinyora mestra la kiero bien, no es aneya, es al didiez (Nehama)



120430

diente m.

שן

tooth

onde tiene los dientes tiene las mientes (Nehama)



120740

diez/dies num.

עשר, עשרה

ten

ni los diez ni los dos dan abasto a los trentaidos (Nehama)



120770

Diez/Dies m.

אלוהים

God

el Diez del Sielo me Dio rikeza i me dio tristeza (Nehama)



120880

diezmar v.

עישר; הטיל/גבה מעשר

to raise a tithe

I de todo lo ke me dieres diezmar lo diezmare para ti (Moscona)



120930

diferensia f.

הבדל, הפרש, שוני, פער; הבדלה, הבחנה; מחלוקת

difference, gap; distinction; division of opinion

Ay diferensia en la kolor (Moscona)

Entre las dos partes existen grandes diferensia (Moscona)



120960

diferente adj.

שונה, נבדל, אחר

distinct, different

Diterentes modos de gizado (Moscona)

Esto es koza diferente (Moscona)



120980

difeto (it.) m.

פגם במוצר/בגד וכו' דפקט; ליקוי פיזי, חסר; ליקוי בהתנהגות

defect in product/garment, etc., physical defect, missing; behavioral impairment

difeto de memoria, de imajinasión (Nehama)

la eskarsedad es un difeto (Nehama)



121070

difisil adj. & adv.

קשה, בלתי נוח; עקשן, קשה עורף

difficult, uncomfortable; stubborn

Es difisil de dezuzarse (Moscona)



121170

dignidear (t.) v.

היה מודע ל-, חזר לתודעה והבחנה אחרי תרדמה

to be aware of, to return to consciousness and discernment after coma

estava medio dormido, entró ladrón i no dignidei (Nehama)



121180

digresión f.

סטיה, דיגרסיה

deviation, digression

Aki ago una digresion aleshandome kon intision del sujeto (Moscona)



121370

dikotes m. pl.

מרפא, תרופת הרגעה

sedative

estuvo favla favla, mos rompió los selevros, se kijo tomado dikotes para venir en mozotros (Nehama)



121440

diktar v.

הכתיב, ציווה, פקד

to dictate, to command

El profesor dikta i los elevos eskriven (Moscona)

diktar una kondokta (Nehama)



121580

dilindjear (t.) v.

פשט יד, קיבץ נדבות

to collect alms

Dilindjear por las kazas (Moscona)



121670

diluviar v.

ירד מבול

a flood comes down

I diluviaron rios su tierra (Moscona)



121790

dimión (ebr.) m.

דמיון; רמז עמום; חשד חשד קל

imagination; a vague hint; suspicion, slight suspicion

este mansevo, en el favlar/en los djestos, tiene un dimion de fulano (Nehama)



121850

din (ebr.) m.

דין, חוק, צדק; פסק דין; משפט, דין תורה

law, justice; Judgment; Torah Law

Todo se deve de azer sigun los dinim (Moscona)



122140

dinastía f.

שושלת, בית מלוכה

dynasty

La dinastia de David sea luminoza siempre kon tu proteksion (Moscona)



122180

dinero m.

כסף, מטבע; הון

money, currency; fortune

echa agua kita dinero (Nehama)

no ay dinero a la bolsa sin ke ayga dolor en boka (Nehama)

de dinero i buendad kitale metad (Nehama)

dinero en bolsa ke no se gusta, no se goza (Nehama)

kon dinero baila el perro (Nehama)



122230

dinguno pron. ind.

אף אחד

nobody

En la kamareta no ay dinguno (Moscona)

Dinguna regla no ay (Moscona)

Dinguno ke no avle! (Moscona)

Dinguno ke no aspere de Dinguno! (Moscona)

Sin Dinguno de korason (Moscona)

Dinguno no fuye de la miel (Moscona)

En la kamareta no ay dinguno (Moscona)

Dinguna regla no ay (Moscona)

Dinguno ke no avle! (Moscona)



122280

dinsiz (t.) m. & adj.

כופר, אתיאיסט; פורע חוק, עוול

heretic, atheist; breaker of law

para un dinsiz se kiere un imansiz (Nehama)



122350

dinyo adj.

ראוי, נאות, נכבד; מאופק, רציני

worthy, proper, honorable; restrained, serious

No es dinyo para la onor ke le estan aziendo (Moscona)

No es dinyo para la onor ke le estan aziendo (Moscona)



122390

Dio m.

אלוהים, אל; דבר מה אהוב מאוד ונערץ

God; something very beloved and revered

kuando Dio esta kontigo no te espantes de tu enemigo! (Moscona)

el Dio ke mos de pan para komer i panyos para vistir (Moscona)

el Dio ke mos de vidas para ver maraviyas (Moscona)

esta yevando loke no demando del Dio (Moscona)

las kozas klaras el Dio las bendize (Nehama)

ni del Dio ni del vezino no se puede eskonder (Nehama)

ninguno muere si el Dio no kiere (Nehama)

el Dio da barva asegún la keshada (Nehama)

el Dio da barva a kien no tiene keshada (Nehama)

el Dio da la yelada asegún la muntanya: (Nehama)

el Dio mos de el bien i la gana de komer (Nehama)

el Dio mos de el bien i lugar onde lo meter (Nehama)

el Dio mos guadre de riko fijo de prove i de hahám fijo de am aares (Nehama)

el Dio mos guadre de médikos i de endevinos (Nehama)

el Dio da el bien asegún el tabiet (Nehama)

el Dio no tiene moneda, tiene modos i mane­ras (Nehama)

kien al Dio yama no s'enganya (Nehama)

kuando el Dio esta kontigo no t'espantes de tu enemigo (Nehama)

el Dio tiene kuidado de una formiga, no se kiere dicho del fijo del ombre (Nehama)

kien esparte del Dio teme i la mas grande parte se detiene (Nehama)

el Dio lo mate i lo malogre! (Nehama)

e Dio lo arranke del mundo! (Nehama)

el Dio le siege: (Nehama)

este ombre me salvó la vida, para mi es un Dio (Nehama)

el Dio save si avía vente personas (Nehama)

el Dio save si lavori kon mis vente unyas, ma no reushí (Nehama)

ay fruta al bazar?-Mucha, lo ke el Dio emprezentó (Nehama)

el Dio ke no mos de a menester de ninguno/a esperar de otro (Nehama)

ke me mate el Dio si no esto diziendo la vedrá/si no fago lo ke esto prometiendo (Nehama)

el Dio no mos de a kaer en sus manos (Nehama)

el Dio ke mos guadre de aynará/de ojo malo/de bokas de la djgente/de embidya (Nehama)

el Dio manda la yaga kon la melezina (Nehama)



122980

dip (t.) m.

תחתית, קרקעית, עומק, תהום

bottom, depth, abyss

Al dip de la kasha (Moscona)

Al dip del kurtijo (Moscona)

Al dip de la mar (Moscona)

De kitar i no meter se vee presto el dip! (Moscona)

Al dip de la kasha (Moscona)

Al dip del kurtijo (Moscona)

Al dip de la mar (Moscona)



123110

diplomado adj.

מוסמך, מדופלם

certified, diplomaed

médiko diplomado/indjenier diplomado (Nehama)



123530

diritir v.

המס, מוסס

to dissolve

No me diritas komo shavon trefa (Moscona)



123540

diritirse v. refl.

נמס, התמוסס

to be melted/disolved

El buz se diritio (Moscona)

mi fuersa se abatio, se diritio mi sevo, apiadate de mi, ke dainda so mansevo! (Moscona)



123570

dirito (it.) adv.

ישר, ישיר, הישר

straight

de aki sales dirito a la kaleja ke estas bushkando (Moscona)



123760

disfilozo adj.

משתוקק מאוד; קצר נשימה

very eager; breathless

Disfilozo esto de ver una vez las kozas metidas kada una en su lugar (Moscona)



123965

dishus i midishus

התנצחויות

quarrels

Aklarad las kozas bien para ke no ayga despues dishus i midishus! (Moscona)



124180

diskorso m.

נאום, הרצאה, דרשה

speech, lecture, sermon

el diskorso del ministro no izo impresion (Moscona)



124330

diskulpa f.

התנצלות, הצטדקות; סליחה, מחילה

apology, justification; forgiveness

mas negra la diskulpa ke la kulpa (Moscona)



124440

diskuviertura f.

עירום, מערומים

nudity

i vido Ham a diskuviertura de su padre (Moscona)



124710

disponivle adj.

פנוי, זמין

available

kon los remedios disponivles no estamos en grado de ... (Moscona)



124890

disput/disputa m.

ויכוח, פולמוס, התנצחות

argument, controversy, quarrel

el enmleskarse en munchos echos trae a dishputas, djuzgos i djustisias (Moscona)



125240

dito (it.) adv. & adj.

באותו אופן, כנ''ל, כאמור; האמור; פלוני

in the same manner, as above, as aforesaid; the aforesaid; certain

tornar tornare a ti en dita ora (Moscona)

el dito no prime ke sepa (Moscona)

el dito ya son dos vezes ke viene (Moscona)



125415

divirearse (t.) v. refl.

התהפך

to turn over

la araba se divireo (Moscona)

Se arrezvalo i se divireo kon el boy entero (Moscona)



125440

divizar (fr.) v.

חילק, הפריד, פרק, פילח, פילג, פיצל

to divided, to separate, to dismantle, to split

lo divizi entre la munchedumbre (Moscona)

no lo esto podiendo divizar (Moscona)



125480

divorsio m.

גרושין, גט

divorce

el divorsio se dio kon la kontentez de las dos partes (Moscona)



125530

diz (t.)

ברך

knee

me di en el diz (Moscona)



125550

dizenyo m.

ציור, שרטוט, רישום, תרשים; תכנון, עיצוב; מיזם, פרוייקט

drawing, sketching, diagram; planning, design; project

Si es ke tiene algun disenyo madruga demanyanika, se alevanta del suenyo, ensiende la lulaika (Moscona)



125585

dizí m. (t.)

צרור

bundle

un dizi de sevoya (Moscona)



126120

djamdje (t.) adv.

אף אחד, בלי נפש חיה

no one, without a living soul

por esta kaye no pasa djamdje (Nehama)



126230

djan-djin (t.) adv.

בלי נפש חיה

without a living soul

las kayes estan djan-djin (Moscona)



126430

djaspe m.

ישפה; שיש מנומר

marble speckled

oy muncho penates ma todo lo azitesh djaspi (Moscona)



126520

djeb (t.) m.

כיס; ארנק

pocket; purse

kedo sin pará en el djeb (Moscona)



126650

djefane/djebhane (t.) m.

תחמושת

ammunition

detras de la armada estavan las arabas kon la djepané (Moscona)



126680

djedjel (t.) m.

כבד; אבר כלשהו בגוף הסובל בעקבות מאמץ

liver; any organ in the body that suffers as a result of exertion

ay mestras ke kitan el djegel a las servideras (Nehama)

para una persona aidada, suvir una eskalera muy alta, es para salir el djegel (Nehama)



126750

djemido m.

אנחה

sigh

el djemido de los menesterozos (Moscona)



126760

djemir v.

נאנח, התאנח

to sigh

komo gruya i golondrina ansi chuchuleare, djemire komo la palonba (Biblia, Const. 1743)



126840

djenem/djenné/djénneme/djendem (t.) m.

גהינום, תופת

hell

un djendem de kamino (Moscona)

ken save a ke djendem (t.) se aremató (Moscona)



126890

djeneransio m.

דור, תקופת חיים ממוצעת של אדם

generation

noche i dia non se amatara para siempre suvira su umo de djerenansio a djerenansio (Biblia, Const. 1743)

djerenansio va i djerenansio viene ma la tierra esta para siempre (Moscona)

ya konosko al djeneransio entero (Moscona)



126920

djénero m.

סוג, סוגה, מין

type, genre

ke djenero de kozas? (Moscona)



126940

djenerozo adj.

נדיב לב, רחב לב, אציל, אוהב הזולת

generous, noble, loves others

es bravo i djenerozo (Moscona)



126990

djénnemebudjanína (t.) m.

מקום שכוח אל

a place forgotten by God

se hue a morar al djennemebudjanina (Nehama)



127010

djente f.

בריות, בני אדם; קרובים, משפחה רחבה

human beings; relatives, extended family

apartad la buena djente ke vo a echar agua kayente (Nehama)

kien mira a la djente no bive kontente (Nehama)

ninguno no viene a verme, ni primo ni pariente ni nunguno de mi djentedjente (Moscona)

oy la noche vamos a tener djente (Moscona)

entended buena djente! (Moscona)

lo ke van dizir la djente?! (Moscona)



127320

djentoria f.

המון, עם רב, שפעת בריות, שטף אנשים

crowd, plenty of people, an abundance of people, a flood of people

es djentoria te digo! (Moscona)

esto lo ke uvo de djentoria no es koza ke se puede dar a entender (Moscona)



127500

djesto m.

מחווה, ז'סטה

gesture

un djesto djenerozo (Moscona)



127520

djestozo adj.

מעמיד פנים, מתחזה

pretending, impersonating

no lo tokes ke es djestozo (Moscona)



127540

djevez/djeviz (t.) m.

עץ אגוז (נגרות)

walnut wood (carpentry)

el boron es de djeviz (Moscona)



127610

djibraná (t.) adj.

חמוץ

sour

el komposto esta djibraná (Moscona)



127620

djidió m. & adj.

יהודי

Jew, jewish

esklavo djidio no ay (Nehama)

djidio bovo no ay (Nehama)

según va el djidio lo ayuda el Dio (Nehama)

kuando los djidios vos farés buenos el enverano vo lo faré invierno (Nehama)

tadre, tadrezika le viene el meoyo al djidio (Nehama)

kale sufrir porke semos djidios (Nehama)

el ke se toma kon djidio, negra fin aspera (Nehama)



127720

djidit (t.) adj.

חדש, מבהיק

new, shiny

un vestido muevo-djidit (Moscona)



127760

djigantesko adj.

ענקי

gigantic

esforso djigantesko (Moscona)



127780

djigaro m.

סיגריה

cigarette

asender un djigaro (Nehama)

fumar un djigaro (Nehama)

amatar un dji­garo (Nehama)



128045

djinísaru adj.

פראי, מחוספס, גולמי

wild, rough, raw

no tengas katilaka, ke barminam es djinísaru (Moscona)



128080

djins (t.) m.

אופי, טבע, מקור

character, nature

negro djins! (Moscona)



128170

djiradozo adj.

עושה רוח, שעושה מחוות מוגזמות של מאמץ/עייפות וכו'

"makes wind", makes excessive gestures of exertion/fatigue, etc.

deshalo a este djirador, ke de una pulga save azer un gameyo! (Moscona)



128190

djirar v.

חג, סבב, הסתובב; סובב; הפעיל, ניהל; הסב (המחאה, שיק, שטר); קפץ בחבל

to circle, to turn, to turn around; to revolve; to operate, to manage; to convert (check); rope jump

djirar un kanabet (Nehama)

ansina ya la va djirar bueno! (Moscona)



128340

djivá (t.) f.

הברקה, מירוק, צחצוח; גולת משחק מזכוכית או עופרת; כספית; כינוי לאדם תזזיתי

polishing, brushing; a marble made of glass or lead; mercury; a nickname for a frenetic person

djugar a las djivaikas (Moscona)



128530

djoab (t.) m.

יכולת לעמוד במשימה

ability to meet the task

esta balabaya da djoab a una famiya de diez almas (Nehama)

no so kadir (t.) de dar djoap (Moscona)

kodjá fsamiya, no es shaká, kere dado djoap (Moscona)



128580

Djohá m.

דמות ידועה בפולקלור המזרחי; כינוי לאדם מרושל /לא חכם במיוחד

a well-known figure in eastern folklore; a nickname for a particularly sloppy/unwise person

Djoha hue a la feria, al lugar de ganar pedrio/fizo los tres dos/fizo la lira de vente frankos (Nehama)

Djoha no kiere a la mala, ni los malelis kieren a Djoha (Nehama)

Djoha, antes de kazar merko la kuna/antes de suvir al kavayo empesa a manear las pachas (Nehama)

Djoha ke no se echava a la kama kon sehora vieja (Nehama)

Djoha ke desha a los kombidados: (Nehama)

el palto está un djoloh! (Moscona)

una vez la bezó Djohá a la novia – la desho sin ojos! (Moscona)

Djohágana kon los de kaza (Moscona)

espartio Djohá para si lo mas! (Moscona)



128830

djorno (it.) m.

יום

day

estar a djorno kon las eskrituras (Nehama)



128900

djoventud (it.) f.

נעורים, עלומים; נוער

youth

la djoventud de oy no kere saver de nada! (Moscona)

djoventud en flor (Moscona)

la djoventud de la sivdad (Moscona)



128910

djoviyo/djovío m.

כדור צמר, פקעת חוטים

wool ball, tuber of threads

djuvío de lana (Moscona)

el djuvío se va endevanando (Moscona)



128960

djoya f.

תכשיט, עדי; אוסף תכשיטי אשה

jewel, Witness; a woman's jewelry collection

las kofias i las ashorkas i las trensas i djoyas de el pecho i los orejales (Biblia, Const. 1743)

dar la djoya en prenda (Moscona)

vino kon djoya grande a dizirme ke .. (Moscona)



129050

djudaiko adj.

יהודי, של יהודים; יהודי שומר מצוות

jewish, of jews; a observant jew

vestirse a la djudaika (Nehama)

gizar a la djudaika (Nehama)



129100

djudaízmo m.

יהדות

judaism

este no tiene ni haber (t.) de djudaizmo (Moscona)

el djudaizmo de Bulgaria (Moscona)



129120

djudería f.

שכונת היהודים; יהדות העיר/המדינה/העולם

the jewish neighborhood; city/state/world jewry

ayi se avia arrekojida la djudería entera (Moscona)



129150

djudezmo m.

יהדות, אמונה ומצוות היהדות, דבקות בדת היהודית; ספניולית, איספניולית, לאדינו, לשון יהודית

judaism, faith and the commandments of judaism, adherence to the jewish religion; judeo-spanish

avlar en djudezmo (Nehama)

avla agora a tus siervos aramit ke entendientes nos i non avlesh a nos en djudesmo (Biblia, Const. 1743)



129170

djudía f.

יהודיה; עוזרת בית בשכר יומי

jewish woman; daily maid

se kresio kon mosas i djudías (Moscona)

mujeres estos días embian dulses kon djudías a las primas i a las tías, ke ansi es el dover (Moscona)



129200

djudio m. & adj.

יהודי

jew, jewish

salid djudiós ke vo entrar yo! (Moscona)

el kuchiyo del djudió para mal korta (Moscona)

tres djudiós kuatro keilot (ebr.) (Moscona)



129250

djuez m.

שופט, דיין

judge, dayan

kon el djuez no te djuzgas porke en su poder el djuzgo; por ande envelunta lo lo abolta! (Moscona)



129260

djugada f.

משחק; מהלך/מסע במשחק

game; a move in the game

buena djugada mos se djugo! (Moscona)



129270

djugador/dera n.

שחקן; מהמר, משחק במשחקי מזל

player; gambler, plays games of chance

en kaza del djugador poko tura l'ale­gría (Nehama)

es un djugador ke no ay segundo! (Moscona)



129290

djugar v.

שיחק, השתעשע, התבדר; ניגן על כלי נגינה; הימר, שיחק משחקי מזל; לגלג; נע, זע במקומו (יש לו ''שפיל'')

to play, to have fun; play a musical instrument; to gamble, tp play games of chance; to mock; to move, to move in its place (it has a displacement space)

mi fijo no djuga a los dados, djuga a los malos mandados (Nehama)

me aprometió guertas i verdjeles i a la fin me la djugó (Moscona)

no te djuges del d'enfrente ke te viene a la kavesa! (Moscona)

te estas djugando kon la lumbre! (Moscona)

djugar a la papasiega (Moscona)

djugo toda su fortuna (Moscona)

djugar al top (t.) (Moscona)



129680

djuguete/ueto/uego cf. djugete

lo tomó por djuguetiko (Moscona)

esto no es djugueto! (Moscona)

dale el djugueto al krío ke se vaya engleneando (Moscona)



129700

djuisio m.

משפט, דין, פסק דין; דעה, שיפוט, תחושה

justice, judgment; opinion, judging, feeling

i espero por djuisio i ek bostiya, por djustedad i ek esklamasion (Biblia, Const. 1743)



129770

djumbush (t.) m.

בידור, שעשוע; דבר משעשע, בדיחה

entertainment, amusement; an amusing thing, a joke

aspera te kontaré un djumbush (Moscona)



129800

djumerd/djumert (t.) adj.

נדיב, חסיד

generous, follower

al eskarso i al djumerd todo le viene uno (Nehama)



129850

djunta f.

ישיבה, התכנסות, מועצה; קבוצה, חבורה; זוג, צמד; יחסי מין

meeting, gathering, council; group, bunch; pair; intercourse

oy el konsilio komunal tiene djunta (Moscona)

en djunta de sinyores no avles muncho! (Moscona)

djunta de bueyes (Moscona)

djunta de kavayeros (Moscona)



129865

djunto adv.

ביחד

together

sinyor David djunto kon su famiya (Moscona)



129970

djurar v.

נשבע

to swear

a kien djura malo piedra kae (Nehama)

djurar por la Ley de Moshe (Moscona)

algunos djuran ''por este sielo bindicho'', apuntan kon la mano i se la bezan (Moscona)



130050

djurdjina (roman.) f.

מהתלה, בדיחה

a joke

se izo djurdjina grande (Moscona)



130120

djustedad f.

דיוק, דייקנות, נכונות; הצדקה, צדק

accuracy, punctuality, correctness; justification, justice

el ke sembra djustedad tendrá gualardon firme (Moscona)

la djustedad antes de todo! (Moscona)

la djustedad lo rekere (Moscona)



130140

djustifikar v.

הצדיק, הסביר

to justify, to explain

djustifikar las malas echas de alguno (Moscona)

para djustifikar su manera de ver, trusho aguas de mil molinos (Moscona)



130170

djustisia f.

צדק, יושר, הגינות

justice, honesty, fairness

dedo ke se korta kon djustisia no duele (Nehama)

fue entregado en manos de la djustisia (Moscona)

bushko djustisia! (Moscona)



130200

djusto adj.

צודק, חסר פניות, פנים, ישר, צדיק, הוגן, הגון; בעל מידה נכונה

just ,correct, impartial, honest, righteous, fair, decent

no ay ombre djusto en la tierra ke aga bien i no peke (Moscona)

en okaziones kom'a esta bushka de ser djusto (Moscona)



130210

djusto adv.

בדיוק

exactly

pagar por un servisio lo ke es de djusto (Nehama)

el vistido le esta djusto (Moscona)

lo topas de djusto? (Moscona)

djusto en este momento (Moscona)

no es djusto? (Moscona)



130220

djusto m.

צדיק, מי שדבק במוסר ובצדק, בעל מידות טובות

a righteous man, one who adheres to morals and justice, has good qualities

pagan djustos por pekadores (Nehama)

pagan djustos por pekadores! (Moscona)



130470

djuzgador/dera n.

שופט, דיין

judge

el djuzgador no djuzga si no siente de las dos partes (Moscona)



130490

djuzgar v.

שפט, דן; העריך, ביקר; גינה

to judge; to evaluate, to criticize; to condemn

no djuzges para ke ni te djuzgen (Nehama)



130550

doá (t.) f.

תפילה, הודיה

prayer, thanksgiving

as doa ke no se topo tu padre!(Moscona)



130600

doblado adj.

כפול; מקופל, מכווץ

double; folded, contracted

el tapio ya esta doblado (Moscona)

se lo vo pagar doblado i trezdoblado (Moscona)



130630

doblar v.

כפל, הכפיל; קיפל, כופף, היטה

to multiply; to fold, to bend, to tilt

bienaventurado es el ombre ke afito mujer buena, sus dias seran doblados (Moscona)

doblar el lavado (Moscona)

doblar el kaparo (Moscona)



130640

doblarse v. refl.

התכופף, התקפל, השתופף

to bend, to be folded

se doblo delantre de la fuersa (Moscona)



130680

doble m.

קפל, קמט

a fold, a crease

el doble del pantalon (Moscona)



131070

dokunear (t.) v.

היכה, הלם, הקיש; חבל על ידי לחיצה חזקה; הטריד, גרם נזק; נגע, קירב

to hit, to pound, to tap; to damage by pressing hard; to harass, to cause damage; to touch, to bring closer

dokunear a uno en kaminando (Nehama)

me dokunea la kunduria (Nehama)



131080

dokunearse (t.) v. refl.

נעלב, נפגע

to be insulted, to be hurt

Es muy ancho ! de nada no se dokunea (Moscona)



131210

dolanear (t.) v.

עשה סיבובים, סבב, הקיף

to make rounds, to surround

un deskonosido muncho se esta dolaneando por aki, adjaba loke bushka? (Moscona)



131280

dolash (t.) m.

שמירה, סיור שומרים; הקפה

guarding, patrol of guards; encircling

estas bushkando a fulano: da dolashes aki i lo vas a enkontrar (Nehama)



131390

dolensia f.

הרגשה רעה; מחלה; נכות; התאנחות

bad feeling; disease; disability; sigh

mis malisias las tengo en mi prezensia, por eyas konsiento remorso i dolensia (Moscona)



131410

doler v.

חש כאב; חש יסורי מצפון, חש דאגה

to feel pain; to feel the pangs of conscience, to feel worry

a kien le deguele la muela ke vaya ende el berber (Nehama)

a kien le duele la muela ke vaya ande el berber (Nehama)

mas duele la palavrada del amigo ke la piedrada del enemigo (Nehama)

me deguele la kavesa/el braso/el garon (Nehama)

al fijo aharvan, a la madre le deguele (Nehama)

está gastando pará de otro; a el no le deguele (Nehama)

una madre se deguele por sus fijos (Nehama)

se deuele por todos (Nehama)



131520

dolor f. & m.

כאב, מכאוב, ייסורים; צער

pain, ache, anguish; grief

es grande la dolor del padre ke pedrio a su ijo (Moscona)

kaza onde no ayga un dolor de kavesa (Nehama)

avrió el kaniyé i se komió todo lo ke topó; no deshó nada por dolor (Nehama)

de dolor ke va i viene no t'espantes (Nehama)



132180

dor (ebr.) m.

דור, תקופה

generation, period

en ke dor venimos! en ke dor mos topamos! (Nehama)

guay de akel dor ke Han Sipintí por tanyedor (Nehama)



132360

dormir v.

ישן, נם

to sleep

esta durmiendo sovre la mula (Moscona)

kuando se espartio la grasia stuvo durmiendo (Moscona)

kien duerme no alkansa peshe (Nehama)

Djohá se keria muerir para afartarse de dormir (Nehama)



132480

dormisión f.

הרדמות

falling asleep

dormision no me esta entrando (Moscona)



132540

dos num.

שנים, שתים; שני, שתי

two, second

lo vemos por el ojo, viene por akí kada dos por tres (Nehama)

traed kon vos, komed kon dos (Nehama)

dos ideas valen mijor de una (Nehama)

dos kon uno lo kitan del mundo (Nehama)



132690

dosario m.

תיק מסמכים

briefcase

A kual dosario esta aneksado (Moscona)



132730

dota f.

נדוניה, נדן, מוהר

dowry

la fija a la fasha, la dota a la kasha (Nehama)



132760

dotor (port.) m.

רופא, דוקטור

doctor

el dotor dize ke ya veo, ma yo no veo nada (Nehama)



132840

dotrinar v.

נזף, הטיף מוסר, לימד לקח; לימד, אילף, הקנה דעת, חינך ילדים באורח הישר

to rebuke, to preach morality, to teach a lesson; to teach, to tame, to educate children in an honest way

ke kulpa el, kuando no fue giado i dotrinado? (Moscona)



132850

dotrino m.

חינוך, לימוד, אילוף דעת; הדרכה וחינוך ילדים בדרך הישר; נזיפה, גערה, תוכחה

education, study; Guidance and education of children in the straight path; rebuke

kien tiene buen vezino ambeza buen dotrino (Nehama)



132880

dover m.

חובה, מחוייבות, התחייבות; מחוייבות מוסרית, חוק מוסר; תפקיד, משימה; שעורי בית

duty, obligation, commitment; moral obligation, moral law; role, task; homework

me ago el dover de avizarvos kualmente ... (Moscona)

el dover de kada padre es de ... (Moscona)

los doveres de padre/de fijo/de sivdadino/de ombre (Nehama)

los doveres verso el Dio (Nehama)

el elevo pasa la tadrada para azer sus doveres (Nehama)



133210

drama (t./gr.) f.

מידת משקל; כמות קטנה מאוד; דרכמה (מטבע יווני)

weight measure; a very small amount; drachma (greek currency)

no kedó drama de pan (Nehama)



133480

duana (fr.) f.

מכס; בית מכס

customs; customs house

la ropa entro en duana (Moscona)



133520

dubara/dubará (t.) f.

רעש גדול, מהומה; קנוניה, תככים

great noise, commotion; conspiracy, intrigue

estuvimos el día entero en una dobarina kon el karreado (Nehama)



133560

dubiar v.

הטיל ספק ב-, פיקפק

to doubt

esto me aze dubiar (Moscona)



133610

dubiozo adj.

מסופק, מוטל בספק, מפוקפק, דו משמעי, בלתי סביר; חשוד, בעייתי, בלתי ראוי לאמון

doubtful, questionable, dubious, ambiguous, unreasonable; suspicious, problematic, untrustworthy

es una persona dubioza (Moscona)



133670

dúblito m.

העתק, עותק; כפל, כפליים

copy, exemplar; doubling

i el dublito de esto ke le dan, no va achetar (Moscona)



133810

dueledor m.

דאגן, שעומד תמיד על המשמר למניעת תקלה/פגיעה בבריאות וכו'

anxious, who is always on guard to prevent malfunction/damage to health, etc.

no ay mijor due­ledor ke el patrón (Nehama)



133870

duelo m.

כאב, דאגה; דוקרב

pain, worry; duel

todos los duelos kon komer son buenos (Nehama)



133910

duenyo m.

(משמש רק בפתגמים) בעל, בעל בית; ארוע

(used only in proverbs) husband, landlord; event

el duenyo de la kaza (Moscona)



133980

dukado m.

דוקט - מטבע זהב ישן

an old gold coin

si el avlar vale un dukado, el kayar vale dos (Moscona)

ni el dukado ni el prenyado pueden kedar guadrados: (Nehama)



134200

dulse adj. & adv.

מתוק, ערב; רך, טוב, רחום, נעים; תה''פ: ברכות, במתיקות

sweet; soft, good, compassionate, pleasant; adv.: in tenderness; in sweetness

dulse komo la trandafires sea nuestra anyada! (Moscona)

dos anyos pasi en esta kaza a no komer bokado dulse (Nehama)

entre este empiegado i su mestro es ''kon dulse me vengas (Nehama)



134280

dulse m.

ריבה, קונפיטורה, מרקחת

jam, marmalade

dulse de mansana/de pertukal (Nehama)

el dulse es tedjo, la marmelada es un poko aguenta, el komposto tiene mucha agua (Nehama)



134370

dulsor m.

מתיקות, מתק, ערבות, רוך, רכות, נעימות, עדינות, טוב לב, תום, תמימות

sweetness, tenderness, softness, pleasantness, gentleness, kindness, innocence

si no kitas paras de bolsa, ten almenos dulsor en boka! (Moscona)

el dulsor de l'asuká/de la miel (Nehama)



134390

dulsura f.

ריבה, מרקחת; ממתקים, דברי מתיקה; מתיקות

jam; sweets; sweetness

una dulsura de krio esta, aynarah ke no le apoze (Moscona)



134510

duna adv.

לפתע פתאום

suddenly

anunsiar la muerte de un serkano duna-duna (Nehama)



134590

dunke/dunkuey (it.) conj.

לפיכך, לכן, אפוא, כתוצאה מכך

hence, therefore, as a result

dunke devemos ke ... (Moscona)

dunke dishimos ke ... (Moscona)

gana poko, dunke gasta poko (Nehama)



134790

durera f.

עצירות; קשיות, נוקשות, קושי

constipation; hardness, stiffness, difficulty

mal de durera mal de kagadera (Moscona)



134800

dureza f.

קשיות, נוקשות, קושי, קשיחות, אי גמישות

hardness, stiffness, difficulty, stiffness, inflexibility

la dureza del azero (Nehama)



134820

durmidero m.

תרדמה; נמנום, נים ולא נים; בולמוס שינה, תאוות שינה

slumber, hibernation; drowsiness; lust for sleep

el durmidero lo mata (Moscona)



134910

duro adj.

קשה, נוקשה, צפיד, קשיח; קפדן, קשוח, נוקשה, אכזרי; מחוספס, קהה רגש;קפוץ יד; אטום ראש, מוגבל

hard, stiff; strict, tough, rigid, cruel; rough; whose head is opaque , limited

el fierro es duro (Nehama)

el puevlo djidio es duro de servís (Nehama)

para la karne dura dientes rezios (Nehama)



135150

dushman/dushmán (t.) m.

אויב, מי שמבקש הזדמנות להזיק

an enemy, one who seeks an opportunity to harm

esto no le auguro ni a mi dushman (Moscona)



135160

dushmanlik (t.)

אויבות, יריבות, עוינות

enmity, rivalry, hostility

el dushmanlik tiene en el korason! (Moscona)

fin a este kadar de dushmanlik puede ser! (Moscona)



135210

duvdar v.

הטיל ספק ב-, פקפק

to doubt

los temientes de el Dio nunka duvdan en sus buenas esperansas (Moscona)



135280

duyulear (t.) v.

נוכח לדעת, הבחין, חש

to be convinced, to discern, to feel

l'entró ladron kuando estava durmiendo, ni menos duyuleó (Nehama)



135290

duz (t.) adj.

שטוח, חלק, בלי בליטות; מישורי; בלי קישוטים

flat, smooth, without bumps; plane; without decorations

duz komo la laja (Moscona)

el kamino es duz, no ay ni asuvir ni abashar (Moscona)



135320

duzdearse (t.) v. refl.

הסתדר

be arranged

se duzdeo bueno en la vida (Moscona)



135380

duzudear (t.) v.

סידר, ערך; יישר, החליק, ליטש

to arrange; to straighten, to smooth, to polish

duzudear los mobles de la kaza: 'disposer les meubles en bon or­dre'. 2. 'égaliser, niveler': (Nehama)

duzude­ár un kamino: 'niveler une route'. (Nehama)

duzudear los mobles de la kaza (Nehama)

duzudear un kamino (Nehama)



135390

dyuskyun (t.) adj.

שקוע בהרהורים

contemplative

porke estas tan dyuskyun? (Moscona)



136060

echa f.

פעולה, מעשה, פֹּעַל, ביצוע; עסק, עניין

action, deed, act, execution; business, interest

si negra la fecha, mas negra la desfecha (Nehama)



136260

echar v.

זרק, השליך, הטיל; ירה; דחה מ-; השכיב; גרש, גרש אשה; הפעיל

to throw; to shoot; to reject from; to lay down; to expel, to divorce; to activate

echar la fyel i la miel i las tripas de hormet (Nehama)

bendezir al Dio al echar i al ale­vantar (Nehama)



137560

echarse v. refl.

שכב, שכב לישון; הטיל עצמו, החל

to lie down, to lie down to sleep; to begin

kien se echa kon kriaturas s'levan­ta kagado (Nehama)



138000

echo m.

עבודה, עסק, משלח יד, עיסוק, מסחר, התעסקות, עניין, מעשה

work, business, occupation, trade, dealing with, interest, deed

fecho empesado es medio eskapado (Nehama)

esta ropa kosta un fecho de sien frankos (Nehama)

ay un fecho de una ora (Nehama)



138250

echura f.

צורה, תבנית, דמות; עשיה, עיבוד, ייצור; דמי ביצוע/ייצור

Shape, pattern, figure; making, processing, manufacturing; execution/production fee

diez levos de echura (Moscona)



138280

echuría f.

מרקחת, תרופה, תרופה עממית

medicine, folk medicine

no kreer en fechurias (Nehama)



138310

edad f.

גיל

age

la edad lo rekiere (Moscona)

de edad de diez anyos (Moscona)



138380

edepsiz/a (t.) adj. & n.

עז פנים, חצוף

impudent, cheeky, insolent

para un edepsiz se kiere un imansiz (Nehama)



138720

efekto m.

תוצאה, השפעה, אפקט

result, effect

no izo efekto (Moscona)



139070

ehrea(h) (ebr.) m.

הכרח, צורך

necessity, need

me se faze d'ehrea de una sierra (Nehama)



139160

ek prop.

הינה

here is

ek el ombre del kual avlavamos (Nehama)



139410

ekme! interj.

הנני!

here I am!

I el Dio prevo a Avraam i disho a el: Avraam i disho ekme (Moscona)



139490

ekonomía f.

כלכלה, תורת הכלכלה; חסכון

economics, economics theory; saving

kon ekonomia i falsia mulk en Sofia (Moscona)



139560

ekonomizar v.

חסך, קימץ

to save; to skimp

ekonomizar lenya i karvon (Moscona)



140870

eksterminar v.

השמיד, כילה, הכרית

to destroy, to exterminate

Se eksterminen tus adversarios I tus aboresientes I todos los ke bushkan de azermos mal sin razon (Moscona)



141030

ekstremidad/ekstremitá f.

קצה; שיא; גפיים

end; peak; limbs

Las ekstremidades se tokan (Moscona)



141150

el pr. pers.

הוא

he

siéntame, asi biv'el (Nehama)

el sinyor d'Eliáu (Nehama)

el sinyor mestro (Nehama)

el i eya, karvón i lenya (Nehama)



141260

elayá!/élaya! iterj.

אבוי! אבוי לנו!

Alas! Woe to us!

elaya, es siego! (Nehama)

yo, elayá, piedrí a todos los míos en los krematorios de Birkenau (Nehama)



141380

elejir v.

בחר, ברר

to select

fue elejido por prezidente (Moscona)



141990

elguengeziko adj.

ארוך מדי, מייגע, משעמם

too long, tedious, boring

elguengeziko estava el diskorso (Nehama)



142010

elguengo adj.

ארוך; רחוק

long; far away

un ves­tido elguengo (Nehama)

una konseza elguenga (Nehama)

las nochadas de invierno son elguengas (Nehama)

a los elguengos anyos, la fortuna de papa se va a espartir entre los fijos (Nehama)



142030

elguengor m.

אורך; אריכות יתירה

length; excess length

el elguengor de una eskalera/de un varandado/de un dis­korso/de un servisio (Nehama)



142070

eliminar v.

הסיר, סילק; הרחיק; חיסל

to remove; to send away; to eliminate

elimina mis enimigos i dispareskan todos los ke azen sufrir a mi alma (Moscona)



142290

embabukado adj.

מפותה, מרומה, מוּלָךְ/הולך שולל

tempted, deceived

embabukado detras de sus echos (Moscona)



142320

embabukar v.

הונה, רימה, הוליך שולל

to deceive

si provecho no tengo , ya me vo embabukando (Moscona)



142520

embanyarse v. refl.

התרחץ, טבל

to bathe, to wash oneself, to dip

ya me embanyi en la sudor (Moscona)



142575

embarasada adj.

הרה ללדת

pregnant

parese ke la vizina esta embarasada (Moscona)



142580

embarasado adj.

מסובך, מבולבל; עסוק; עמוס, דחוס

complicated, confused; busy; loaded, compressed

una madesha de filo embarasada (Nehama)



142590

embarasar v.

הטריד, הפריע, גרם מכשולים; העציב, ציער, דיכא

to harass, to interfere, to cause obstacles; to sadden, to depress

m'embaraso en la alma ariento (Moscona)



142650

embarateser v.

הוזיל

to reduce, to cheapen

el embarateser de una koza es siman ke ay muncho bolluk o ke no se esta bushkando (Moscona)

el karpuz no ay embarateser (Moscona)

el kunducho embaratesio (Moscona)



142690

embarkarse v.

הפליג

to sail

se embarko para tierras leshanas (Moscona)



142730

embarrar (1) v.

לכלך בבוץ

to make dirty in mud

torno embarrado en el kanyo (Moscona)



142755

embarro m.

מחיקה; כתם דיו, כתם במכתב או דבר דפוס; זכרון מטושטש

erasure, deletion; ink stain, stain on letter or printed matter; blurred memory

tengo komo un embarro en el meoyo (Nehama)



142920

embatakado adj.

מוכתם, מלוכלך, מטונף, מזוהם

stained, dirty, filthy

despues de la mala echa kedo embatakado (Moscona)



142930

embatakar (t.) v.

טינף, לכלך, זיהם, הכתים

to soil, to make dirty, to pollute, to stain

embatakar kon patadas de lodo (Moscona)



142940

embatakarse (t.) v. refl.

עשה במכנסים, ברח לו; התלכלך

to pee in his pants; to get dirty

embatakarse asta las yakas (Moscona)

no me embatako las manos kon echos semejantes (Moscona)



143030

emberrar v.

נער, נהק; דיבר בגסות, בצורה מעליבה

to bray, to groan; speak rudely/insultingly

el azno emberra fina ke se kansa (Nehama)



143050

embever v.

שאב, ספג, בלע, קלט; סבל, חש עלבון, חש עייפות

to pump, to absorb, to swallow,; to suffer, to feel insulted, to feel tired

la esponja embeve el agua (Nehama)

la agua ke kayo se embevio en la tierra (Moscona)



143060

embeverse v. refl.

נספג

to be absorbed

en lavando la hase se embeve (Moscona)



143080

embeveserse refl.

השתעשע, התבדר

to have fun

se fue a la kavane a embeveserse un poko (Moscona)



143170

embiar v.

שלח, שיגר

to send, to launch

embiar munchos saludos (Moscona)



143190

embidia f.

תשוקה, חמדה, חשק; קנאה

passion, desire; jealousy

guadrados seamos fe embidia i de ojo malo! (Nehama)



143210

embidiozo adj.

מקנא, קנאי; חומד

jealous; desiring

una mirada embidioza (Nehama)



143240

embío m.

משלוח

shipping

ke ermoza embiada ke me embia este krio (Moscona)



143255

embirlantar v.

לכסות ביהלומים; לפאר ולרומם מקום עבודה

to cover with diamonds; to glorify and elevate a workplace

mil ke m'embirlantées, este empiégo, no lo puedo achetar (Nehama)



143270

embirrar/se (port.) v.

כעס, זעם; התכעס

to be angry; to get angry

antes de embirrarte konta asta sien (Moscona)

no lo agas embirrar a tu padre (Moscona)



143320

emblankeser v.

הלבין, עשה לבן

to whiten, to make white

la kolada se emblankese al sol (Nehama)

el aire de la montanya emblankese (Nehama)



143330

emblankeserse v. refl.

הלבין, נעשה לבן

to become white

el lavado se emblankese de la agua de lishia (Moscona)

los kaveyos se le empesaron a emblankeser (Moscona)



143340

emblanyarse v. refl.

התרחץ (צורה לעגנית)

to bathe (mocking form)

kon akeya agua buzuna emblanyada me emblanyi, ke apenas no me hainei (Moscona)



143360

embodado adj.

שנתון בערב החופה

who is on the eve of his canopy

a la semana ke viene estamos embodados (Moscona)



143430

embolvido adj.

שקוע ב-, שקוע עמוק (בעבודה); מסובך; מודאג

immersed in, deeply immersed (at work); complicated; worried

esta embolvido entre palo i piedra/en bavas/en kriaturerías/en patranyas (Nehama)

ainda no me embolvi en este mazal (Moscona)

los perdes estan embolvidos en el polvo (Moscona)

embolvido en la kal (Moscona)



143530

embotonadura f.

רכיסה

buttoning, fastening, zipping

la embotonadura va ser kon kopchas sekretas (Moscona)



143575

embovarse v.

נותר המום

to stay stunned

no son oras de embovarse (Nehama)



143590

emboveserse v. refl.

הטמטם

to be stupefied

s'embovesió al lugar d'esveltarse (Nehama)

ensupeto se embovesió (Nehama)

de dia en dia mas se va embovesiendo (Moscona)



143600

embovesido adj.

מטומטם

dumb

tiene el aire de embovesido (Moscona)



143670

embrenearse (t.) v. refl.

נלהב, נקסם, הוקסם

to be enthusiastic, to be enchanted

vijitimos una guerta yena de flores i mos s'embreneó el alma (Nehama)



143720

embrinear v.

הקסים

to charm

me embrinei de la ermozura (Moscona)

me embrinei de la limpieza (Moscona)



143770

embroliado adj.

מסובך; מבולבל; מעורפל; נטרד כולו ושקוע בבעיות וטרדות

complicated; confused; fuzzy; completely bothered and immersed in problems and troubles

un echo embroliado (Nehama)

esta mucho embro­liado; no tiene tiempo ni de pishar (Nehama)



143800

embroliar v.

בלבל, סיבך, ערבב; בלבל את דעתו של, טרד את שלוות רוחו של

to confuse, to complicate, to mix; to confuse the mind of, to disturb the serenity of

por no ser buen kontavle, este empiegado embrolió todas las eskrituras (Nehama)

vino de París i me disho ke vido a mi fijo penseriozo; esto m'embrolió entero (Nehama)

me embrolyi en el konto (Moscona)



143810

embroliarse/embrolarse v. refl.

התבלבל; שקע ב-, התמסר ל-; התעסק בדברי הבל כאילו היו בעלי חשיבות

to become confused; to immerse yourself in, to dedicate to; to deal with nonsense as if it were important

embro­liarse en los fechos/en las buhskidas (Nehama)



143820

embrolio/embrolo m.

סבך, תסבוכת, בלבול, בלבולת, ערבוביה; הזיה, דמיון שוא; חרדה, דאגה, מבוכה

tangle, entanglement, confusion; hallucination, false imagination; anxiety, worry, embarrassment

el ebrolio vino de este ke[...] (Moscona)



143860

embroncharse (it.) v. refl.

התכעס

to get angry

no le puedes dizir ninguna palavra, ke ya se embroncha (Moscona)



143930

embrujarse v. refl.

התבלבל, התלפף

to be confused, to be twisted around

dainda no me embruji en este mazal (Moscona)



143960

embruneser v.

השחים, שיזף

to brown, to tan

el aire de la mar embruniese (Nehama)



143980

embruteser v.

כיער

to make ugly

ay manera de vestir ke embrutese i ma­nera de vestir ke ahena: (Nehama)



144050

embuelto adj.

עטוף, מעוטף, מלופף; עטוף בגדים חמים

wrapped; wrapped in warm clothes

embuelto en la tierra/en el lodo/en la sangre: (Nehama)

embuel­to en un palto (Nehama)



144130

embultura f.

פרצוף, קלסתר, דמות, תואר, חזות, מראה

face, figure, appearance

ay mezes ke no le tenemos visto la emboltura (Nehama)



144160

emburarse v. refl.

החמיץ פנים, התכעס

to turn sour face, to get angry

lo tenemos emburado (Moscona)



144270

embutir v.

מילא, פיטם, הלעיט, ריווה;החדיר לראש רעיונות מסויימים, טיעונים מסויימים

to fill, to fatten, to feed, to saturate; to inject certain ideas/arguments into the head

mos embutimos de komer (Moscona)



144280

embutirse v. refl.

התמלא, התפטם

to fill up, to get fat

embutirse de dulsuras/de vino (Nehama)



144290

emen (t.) adv.

בקושי, זה אך, מיד

barely, immediately

emen emen el komer estara pronto (Nehama)

Hemen lo disho i [...] (Moscona)

Hemen salio de kaza i se kayo (Moscona)



144670

empalarse v. refl.

התקשה, נעשה נוקשה, התעקש; נעשה קר ומנוכר

to harden, to become stiff, to insist; to become cold and alienated

estavamos ke tu ke yo, ensupeto se empaló (Nehama)



144740

empanyado adj.

כהה, עמום, מכוסה אדים

dark, dull, steamy

un espejo/un kopo/un djam/un kristal empanyado (Nehama)

empanyado de la umidad (Nehama)



144800

empapado adj.

ספוג נוזלים, נפוח מנוזלים, רטוב מאוד, רווי; מפוטם

soaked with liquid, swollen with liquids, very wet, saturated; fattened

empapado de sudor/de sangre/d'azeite (Nehama)

kamiza empapada de sudor (Moscona)



144820

empapar v.

מילא על גדותיו, הספיג במים

to fill to overflow, to soak with water

empapar la rizá de lagrimas (Nehama)

eya se lo esta empapando a la kayadez (Moscona)



144950

empasadas adv.

בעבר, לפני זמן

in the past, some time ago

en las empasadas tuvi la okazion de [...] (Moscona)



145000

empatronar v.

שלט

to control

en akel tiempo empatronava grandes rikezas (Moscona)



145010

empatronarse v. refl.

השתלט, רכש לעצמו, תפס (בלי זכות)

to take over, to acquire for oneself, to seize (without right)

el enimigo se empatrono de la sivdad (Moscona)



145020

empazmado adj.

נדהם, המום; קפא מקור

astonished, stunned; frozen from cold

de entonses kedo komo empazmado (Moscona)



145210

empenyar v.

משְׁכֵּן, העביט; השתדל, התאמץ

to mortgage; to make an effort, to strive

empenyar la kaza: (Nehama)

al tiempo, kuando s'estava en estrechura, empenyavan las maniyas, los orejales, el yadran: (Nehama)



145290

empepinado adj.

מיופיף, מנופח, נוקשה, מעושה; מוגבה, תלול; תקוע באמצע; נעלב

beautified, inflated, rigid, artificial; elevated, steep; stuck in the middle; offended

eskalera empepinada (Nehama)



145310

empepinarse v. refl.

התנפח, התפאר, התנהג בצורה מעושה; התקשח בעקבות תחושה שפגעו בכבודו, נעלב

to swell, to boast, to behave in a feigned way; to toughen following a feeling that his dignity was harme

mos se empipino porke le dishimos la verdad en la kara (Moscona)



145390

empériko adj.

נסיוני, אמפירי; מעשי (שלא רכש השכלה פורמלית)

experimental, empirical; practical (who did not acquire formal education)

los médikos de al tiempo eran la mas parte empirikos (Nehama)



145470

empesar m.

התחלה

beginning

Por ampesar se beva raki (Moscona)

Ampeso a avlar lo suyo i lo ajeno (Moscona)



145550

empesarse v. refl.

התחיל

to start, to begin

si no s'empesa no s'eskapa (Nehama)



145560

empesijo m.

התחלה, ראשית, תחילה

start, beginning

al empesijo todo estava kaminando en regla (Moscona)



145680

empezar v.

זיפת

to cover with tar

i la empezaras por adientro i por afuera kon pez (Moscona)



145710

empidir/empedir cf. impedir

me empidio muncho de sintir avlar kontra de mi tio (Moscona)



145750

empiedregado adj.

מאובן, קשה כאבן; רגום באבנים

fossilized, hard as stone; stoned

el pastel esta empiedregado (Moscona)



145840

empiegarse (it.) v. refl.

נכנס לעבודה, החל לעבוד; התעסק ב-

to go into work, to begin to work; to deal with

empiegarse para apaziguar dos adversarios (Nehama)

me empiegi por vendedor ande un konosido (Moscona)



145850

empiego (it.) m.

העסקה, מקצוע, עיסוק,משרה

employment, profession, occupation, job

al dia de oy topar un empiego no es kolay (Moscona)



145990

emplantar v.

הקים, יסד, ייסד; תקע

to establish, to found; to insert

m'emplanto kon la palavra en boka (Moscona)

m'emplanto en un lugar asolado sin dinguno de korason (Moscona)



146070

emplastar v.

גיבס, שם בגבס; כפה דבר מה בלתי נעים, הכריח לבלוע מאכל/תרופה, כפה נוכחות של אדם לא רצוי; חבט, תקע מכות

to plaster (a limb); to force something unpleasant, to force to swallow food/medicine, to force the presence of an unwanted person; to beat, to punch

vino presto, presto; m'emplastó tres valijas enriva la meza i atornó una semana después para desbarasarme (Nehama)

kon haltizikos me em­plastó komo empiegado a su ermano ke no me vale para nada (Nehama)



146090

emplastarse v. refl.

השתרש, נתקע; כפה עצמו על

to take root, to get stuck; to force himself on

s'emplastó a la puerta i no désha pasar a ninguno (Nehama)

s'em­plastaron marido i mujer después de komer en muestra kaza i no se deskarrankavan (Nehama)

se emplasto kon mozos i no lo estamos podiendo despegar (Moscona)



146120

emplear/eyar v.

השתמש ב-; העסיק; רכש

to use -; to employ; to purchase

tan bien fueron empleadas las dolores, mos nasio un ijo de beyas kolores (Moscona)

las palavras no fueron empleadas en su lugar (Moscona)



146410

emposesar v.

נתן בידי, העמיד לבעלות של

to give in hand, to put in the possession of

emposesar a uno de una suma de moneda (Nehama)



146460

empostemar (gr.) v.

גרם ליציאת מורסה; הרגיז ועצבן בנרפות/התנהגות

to cause an abscess to apear; annoying with laziness/behavior

el braso lo tengo empostemado (Moscona)



146510

empoya f.

בועה, שלפוחית, יבלת

bubble, blister, wart

i fue sarna empoyas enfloresien en el ombre i en la kuatropia (Moscona)



146570

emprendar v.

משכן, נתן בעבוט

to mortgage, to give a mortgage

ya se emprendo asta la kamiza (Moscona)



146600

emprender v.

למד

to learn

ay ke emprender en este ombre (Nehama)



146630

emprestado adj.

מולווה, מושאל

lent

toma una boka emprestado i kántale las de sabá (Nehama)

tener una boka emprestada i dizir lo ke te siente el korason (Moscona)



146660

emprestar v.

הלווה; השאיל

to lend; to borrow

si el emprestar era bueno, emprestava el rey a su mujer (Nehama)

munchos se vidan de emprestar pensando porke piedra mi moneda sin tener kulpa (Moscona)



146700

empreteser v.

השחיר, הקדיר, שיזף; הצביע נגד מישהו על ידי הטלת כדור שחור לקלפי

to blacken, to tan; to vote against someone by throwing a black ball to the ballot box

la provedad empretese mas del sol (Nehama)



146770

emprezentar v.

הגיש; נתן במתנה; מחל

to submit; to give a gift; to forgive

por esta vez ya t'emprszentí i no sea ke lo fagas mas (Nehama)

no puede ser ke no esté kontento, ya tomó lo ke el Dio emprezentó (Nehama)



146800

emprezentarse v. refl.

התמסר ל-, הקדיש מאמציו ל-

to dedicate to, to devote his efforts to

empre­zentarse a una ovra (Nehama)



146840

emprimero adv.

בתחילה, ראשית כל

initially, first of all

Enprimero el Dio (Moscona)



146910

emproveser v.

רושש, העני; התרושש

to impoverish; to become poor

kien te empovresió? lo bara­to (Nehama)

kuando el rey emprovesió bushkó tefteres viejos (Nehama)



147000

empusho m.

דחיפה, דחיקה, הדיפה

push

este ninyo es mucho haragan, es kon em­pushos ke le alevanto de la kama la manyana (Nehama)



147050

emuná (ebr.) f.

אמונה, אמון

faith, trust

en este no ay emuna (Moscona)

nozotros kreemos kon emuna kumplida ke el kriador, bindicho su nombre, el es uno i no sigundo, i el solo es muestro Dio; el fue i es i sera (Moscona)



147090

enadado adj.

רטוב, טובל, מוצף

wet, immersed, flooded

enadado en los fechos/en las sekaturas (Nehama)



147110

enadar v.

שׂחה

to swim

los komeres de la kuzina turka enadan en l'azeite (Nehama)

es bueno de embezarse a enadar de chiko (Nehama)

los komeres turkos están siempre enadando en l'azeite (Nehama)



147130

enáiti (t.) adv.

סוף סוף

finally

no importa enaiti somos vizinos (Moscona)

despues de asperar semanas enteras, enaiti vino haber (Moscona)



147160

enalteser v.

העלה, הגביה, הרים, נישא

to raise, to lift

si te metieron por grande, kuando te asentas endjuntos kon eyos, non te enalteskas i mira de ser komo sus eguales (Moscona)

muncho se enaltesio el ijiko de tu ermana (Moscona)



147170

enalteserse v. refl.

התנשא, התגאה

be raised, to be arrogant

se enalteska tu mano kontra tus adversarios (Moscona)



147180

enaltesido adj.

מורם, נישא, מוגבה

raised, elevated

siempre ke sea enaltesido! (Nehama)



147230

enamorado adj. & m.

מאוהב; אוהב, מאהב

in love; lover

el enamorado salio a su enkontro (Moscona)



147270

enamorarse v. refl.

התאהב; העריץ, הוקסם ממישהו

to fall in love; to admire, to be fascinated by someone

te rogo i te enamoro (Moscona)

me enamori de la limpieza (Moscona)

se enamoro de su ermozura (Moscona)



147310

enarkado adj.

מקושת, קשתי

arched

seja enarkada (Nehama)



147330

enbaldes adv.

חינם, לחינם, לשוא, לבטלה

free of charge; in vain

yazik por la pena, vinimos enbaldes (Moscona)

ande tanto esta ensistiendo enbaldes no es (Moscona)

nuestros esforsos fueron enbaldes (Moscona)



147370

enbasho adv.

למטה, על הארץ, על הרצפה

downstairs, on the ground, on the floor

las peras estan kayendo enbasho (Moscona)

la tijera kayo enbasho (Moscona)



147420

enbevdar v.

השקה

to water, give to drink

kuando bien se enbevdo el rey kon el vino [...] (Moscona)



147565

enbonora f.

ברכת הפרידה

farewell blessing

en vezes, las enbonoras turan mas ke la vijita (Nehama)



147610

enbuenoras f.

ברכת ''בשעה טובה''

blessing: "at a good time"

vini a dar las buenoras (Moscona)



147640

enchantado adj.

אפוי למחצה, לא נאפה דיו; מאובן

semi-baked, not baked enough; fossilized

el pastel kedo enchantado (Moscona)



147690

enchikeserse v. refl.

קטן, פחת, הצטמצם

to be diminished, to be decreased, to grow smaller

los dias enchikesieron (Moscona)



147750

enchorreado adj.

רטוב עד לשד עצמותיו

wet to the bone

enchorreado en el agua/en la sudor/en la sangre (Nehama)



147860

endagora adv.

זה עתה, רק הרגע, עכשיו; מעכשיו, מעתה

just now, now from now on

endagora estava akí (Nehama)

endagora se tiene ke aparejar para el viaje (Nehama)



147910

endecha f.

קינה

lament

al muerto se endecha siete dias, al loko todos sus dias (Moscona)

tu tornates por mi mi endecha en baile (Moscona)



148080

endenyar/endenyarse v./v. refl.

הואיל, נאות, נענה

to agree, to consent

no s'endenya de avlar kon kada uno (Moscona)



148150

enderechar v.

יישר, תיקן, שיפץ, זקף, העמיד מחדש; הימין, פנה ימינה

to straighten, to repair, to renovate, to erect, to reposition; to turn right

enderechar las tuertedades/las indjustisias (Nehama)



148160

enderecharse v. refl.

התיישר, הזדקף; שיקם את מעמדו; חזר למוטב

to straighten up, to stand up straight; to rehabilitate his status; to return to the beneficiary

ya se enderecho de la hazinura (Moscona)



148190

enderecho adv.

למישרין, היישר

directly

tomando este kamino sales enderecho al charshi (Moscona)



148230

endesparte adv.

מלבד זאת, נוסף לכך, לא רק ש-

besides, in addition, not only that

endesparte ke no lavora es también gastador (Nehama)

tiene buena paga endesparte los sakshishes (Moscona)



148240

endevanar v.

ליפף, כרך צנף (לפקעת); דיבר בלי להפסיק מבלי לומר דבר טעם

to wrap ; to talk without stopping without saying a point

la vida se va endevanando (Moscona)



148270

endevdado adj.

חייב

debtor

endevdado komo el pusht Memed (Moscona)



148340

endevdar v.

השקיע בחוב

cause to sink into debt

no me puedo endevdar en tal de fraguar (Moscona)



148420

endevinar v.

ניחש, הגיד עתידות, התנבא

to guess, to predict, to prophesy

Indivina lo ke tengo en la mano (Moscona)

Ya vo indivinar ke tuvites ke azer (Moscona)

El indivino el motivo de su truble (Moscona)

El sodro si no siente indivina (Moscona)



148450

endevino m.

מגיד עתידות

fortune teller

fazme endevino, te faré riko (Nehama)

Lo ke asovra del ladron se va al indivino (Moscona)

Komio medra de indivino (Moscona)



148520

endientar v.

הוציא שיניים (תינוק)

to take out tooth (baby)

kuando están endientando los rezin nasidos no kedan de yorar (Nehama)



148560

endir v.

פילח, שיסע, בקע, סדק; הרס

to slice, to crack, to rupture; to destroy

este fijo, kon su negro komporto fendió a sus parientes en la salud i en la fortuna

algunos mamiferos tienen la pisonia endida (Moscona)

Tiene unyas fendidas komo el buey (Moscona)



148720

endjeniador/dera cf. indjeniador/dera

el endjenyador de dito livro luzio (Moscona)



148760

endjenio cf. indjenio

izo mil endjenios para reushir (Moscona)

el mal trae el endjenio (Moscona)



148870

endjidear (t.) v.

פגע ב-, גרם עוול, העליב, גרם אי נוחות, הכאיב

to hurt, to cause injustice, to insult, to cause discomfort

m'endjidea la kunduria (Nehama)



148920

endjoyar v.

כיסה בתכשיטים; שימח, עינג (לפי האיט.)

to cover with jewelry; to rejoice, to delight

le topi un empiego par'al fijo, di ke lo endjoyi (Nehama)



149040

endorar v.

הזהיב, ציפה זהב; קישט, ייפה; גרם אושר וסיפוק

to gild, to to coat with gold; to decorate, to beautify; to cause happiness and satisfaction

mizmo si me lo endoran no lo kiero (Nehama)

nasen palos para endo­rar, nasen palos para aharvar (Nehama)

kieres endorar a una ,madre? fazle las alavasiones de su fijo (Nehama)



149060

endormeser v.

הצפיד, כיווץ, הקשה(אבר בגוף); הרגיע; הסיט תשומת הלב של מישהו/להרדים חושיו (כדי לרמותו)

to shrink, to harden (organ in the body); to calm; to divert someone's attention/to numb his senses (to deceive him)

antes de la operasion le endormesieron (Moscona)



149250

endureserse v. refl.

התקשה, התחזק, התקשח, נעשה נוקשה

to harden, to get stronger, to become stiff

se le enduresió el korasón (Nehama)



149310

enemigo m.

אויב

enemy

en kaer tu enemigo no te alegres (Nehama)

si tu ene­migo te kiere matar, madruga i mátalo (Nehama)

al enemigo fáztelo amigo (Nehama)

kuando el Dio está kontigo no t'espantes de tu ene­migo (Nehama)

Este kadar de sufriensas - ni al enemigo (Moscona)



149510

enfashar v.

חיתל; חיתל ספר תורה

to diaper; to wrap up the Tora roll

va ke te enfashe tu madre (Moscona)

ya lo enfashimos (Moscona)

al suvrino no l'enfashimos (Moscona)



149550

enfasiar (port.) v.

הטריד, ייגע, עייף, הציק, שיעמם

to bother, to tire, to harass, to bore

este komer ya m'enfastió (Nehama)

ya enfasio al kolel (Moscona)



149560

enfasiarse (port.) v. refl.

השתעמם, התעייף, התייגע

to be bored, to get tired

de no enfasiarse de ir i venir tantas vezes (Moscona)

ya m'enfasyi d'asperar (Moscona)



149570

enfasio (port.) m.

טרדה, טרחה, אי נעימות; שעמום

harassment, hassle, discomfort; boredom

no kero dar enfasio a la djente (Moscona)



149820

enfeuziarse v. refl.

היה בעל אמונה מוחלטת בתמיכת/בהגנת, נתן מבטחו ב-

to have an absolute trust in support/protection

enfeuziarse en el Dio i no en fijo de ombre (Nehama)



149870

enfigusiarse v. refl.

נשען, שם מבטחו ב-

leaning, trusting in

Enfiuzarse sovre suenyos es komo apanyarsede la solombra (Moscona)



149900

enfilar v.

השחיל

to thread

kon los ojos me kiere enfilar (Nehama)



150020

enfinkar v.

נעץ, סימרר

to stick

El kuchio me kedo enfinkado en la spalda (Moscona)



150040

enfinkarse v. refl.

נתקע

to get stuck

Komo el sol ke esklarese demanyana i se enfinka en la tadre (Moscona)

Un punchon me se enfinko en la planta del pie (Moscona)



150190

enflamar v.

הבעיר, הדליק, הצית אש, חתה (גחלים); הלהיב, שילהב; גרם דלקת, גירה את העור

to ignite, to ignite fire; to excite; to cause inflammation, to irritate the skin

Estas palavras fueron bastantes para enflamar al puevlo (Moscona)



150210

enflamasión f.

תבערה

conflagration

El braso lo tengo korolado-pandjar de la enflamasion (Moscona)



150310

enforkado adj.

תלוי, מוקע

hanged

En kaza de enforkado no se avla de kuedra (Moscona)



150350

enfornado m.

פעולת ההכנסה לתוך התנור; מכלול המאפה הנמצא בתנור

act of insertion into the oven; the pastry assembly in the oven

se le kemó el enfornado (Nehama)



150390

enforno m.

אפיה; תנור

baking; oven

en el pir d'el enverano el enforno era geinam para la balabaya (Nehama)



150440

enforteser v.

חיזק, גיבש, ביסס

to strengthen, to consolidate, to establish

enforteser las se­rraduras (Nehama)

la luvia/el aire/el huego enfortesieron (Nehama)



150480

enfrankeado adj.

שהפך למערבי/צרפתי(אירוני)

who became western/French (ironic)

en favlando le agrada emplear palavras enfrankeadas (Nehama)



150550

enfrente adv.

ממול, מול, נוכח; נגד

against, in front of, opposite to

enfrente de mi kaza (Nehama)

amóstrate siempre dulse kon el d'enfrente (Nehama)

enfrente de mi vino, no vendas vinagre (Nehama)

lo ke no kieres para ti no lo kieras par'al denfrente: (Nehama)

enfrente del oro la plata vale poko (Nehama)

Kon primos i parientes, komer i bever de enfrente (Moscona)

Enfrente de mi kaza (Moscona)

Si sos kapache sal enfrente (Moscona)



150660

enfroniar (port.) v.

הכניס את הכר לציפה

to insert the pillow into the pillowcase

Loke te vas enfronyando tanto en esta kalor (Moscona)

Ande mozos la regla es de enfronyar los kushines kada semana (Moscona)



150780

enfushkar (port.) v.

העלה אבעבועות (ע''י כוויה, מזון מפולפל)

to become filled with blisters (by burn, peppery food)

La mano la tengo enfushkada de la kemadura (Moscona)



150800

enfuchido adj.

דחוס

compressed

Enfuchido en la pudra (Moscona)

Enfuchido de paras (Moscona)



150820

enfuchirse v. refl.

נדחס

to be compressed

Ya s'enfucho de star tomando de uno i de otro (Moscona)



150830

enfuerteser v.

חיזק

to strengthen

La karestia se esta enfuertesiendo de dia en dia (Moscona)



150990

enganchar v.

תלה (על וו/אנקול); עיקל,נתן צורה מעוקלת

to hang (on a hook); to give a curved shape

Los dedos los tengo komo enganchadoes (Moscona)

Se le engancho la boka (Moscona)



151050

enganyar v.

הטעה, רימה, הונה, הוליך שולל; סחט (הוציא כסף במרמה)

to deceive; to blackmail (to take money fraudulently)

no te kiero enganyar (Nehama)

Kedo enganyado en sus esperansas (Moscona)

Ya me vo enganyando de mi para mi (Moscona)



151080

enganyarse v. refl.

רימה עצמו, השלה עצמו

to deceive himself

kien kome la manyana no se enganya (Nehama)



151100

enganyo m.

מרמה, רמאות, רמיה, תרמית, הונאה, גניבת דעת; בדותה, תחבולה, תכסיס

cheating, deception, fraud; fib, trickery, ploy

Esto es un enganyo (Moscona)

Lo trusheron kon enganyo (Moscona)



151120

enganyería f.

רמאות, רמיה, הולכת שולל

deception

Kon moldes de enganyeria i falsia (Moscona)



151280

englendjelik (t.) m.

התבדרות

entertainment

Merki pepitas para englendjelik (Moscona)



151300

englenearse (t.) v. refl.

התבדר,השתעשע, נהנה, העסיק עצמו בדברים המשכיחים דאגה/מכאוב; התעכב, עצר בדרך, התבטל, טייל להנאתו

to have fun, to enjoy, to engage oneself in things that make forget worry/pain; to be delayed, to stop on the way, to idle away, to walk for pleasure

las nochadas de envierno mos engleneamos en sentiendo kontar kozas del tiempo viejo/konsejas (Nehama)

tadri de venir porke me engleneí en el kamino kon un amigo (Nehama)

Va engleneate un poko kon las kriaturas (Moscona)



151310

englobar v.

כלל, הקיף, הכיל

to include, to encompass, to contain

en­globar dos anyadas en un bilanso (Nehama)



151330

englutir v.

בלע, גמא, גמע

to swallow

apenas si tuve tiempo de englutir un bokado (Nehama)

en los elguengos anyos ke sirvió en esta kaza, esta muchacha no englutió un día bokado dulse (Nehama)

kien englute amargo no eskupe dul­se (Nehama)

la soba englute lenya (Nehama)

este fecho ya englutió fortunas (Nehama)

Esto no lo esto podiendo englutir (Moscona)

Engluten los priadores su aver (Moscona)



151380

englutirse v. refl.

בלע, אכל בחפזון

to swallow, to eat in a hurry

el djugo/los visios/las mujeres/el bever se englutieron a este desmeoyado (Nehama)

Es kadir de englutirse una kaza entera (Moscona)



151480

engodrar v.

פיטם

to fatten

A los ke sufren de korason no les dize engodrar (Moscona)



151540

engomado adj.

צמיג, כמו גומי

tire, like rubber

La sereza esta bien engomada (Moscona)



151610

engormarse v. refl.

נשא ייסורים, סבל מרירות ורוגז

to endure anguish, to endure bitterness and irritability

engormarse en un empiego (Nehama)



151660

engozar/engozarse v./v. refl.

שבע, אכל לשובע

satiated, who ate to satiety

Ya m'engozi de yevar mal (Moscona)

Ya me engozi de komer uva (Moscona)



151680

engrandeser v.

גדל, שגשג, צמח; גידל(ילד); הגדיל, הרחיב, הרבה, העצים, הפריז, הגזים; גרם שגשוג

to grow, to prosper; to raise (a child); to increase, to expand, to multiply, to empower, to exaggerate; to cause prosperity

engrandesimos i enmalesimos (Nehama)

el Dio engrandeska

Lo pario, lo krio i lo engrandesio (Moscona)

Engrandese la ora, engrandese el frio (Moscona)



151700

engrandeserse v. refl.

התרחב, התפשט; גדל (עברו עליו שנות ילדותו ב-)

to become wider, to spread; to grow up (he spent his childhood in)

kien se engrandese sin tener valor, presto kae (Nehama)

engrandeserse entre buena djente (Nehama)

se engrandesio al kazal (Nehama)



151710

engrandesido adj.

שגדל, שגודל, שטופח, מפותח, שבגר; שקודם, שהועלה בדרגה, ששופר מעמדו

grown, nurtured, developed, matured; promoted, whose status improved

nasido i engrandesido en buena kaza/en kaza de reyes (Nehama)



151750

engrasiado adj.

מחונן, שחונן/זכה לחסד מיד אלוהים/מידי הטבע

gifted, benefited from the hand of God/from the hands of nature

engrasiado de el Dio i de la djente (Nehama)



151770

engrasiar v.

נטה חסד ל-, העניק חן

to tend kindness to, to bestow grace

Si el Dio te engrasio kon ijos, dales buen kastigerio i purfia de kazarlos en sus mosedad (Moscona)



151790

engrasiarse v. refl.

נעשה חביב (נאמר גם באירוניה על המפריז ברצון להתחבב)

to become likable (also said with irony about someone who exaggerates his desire to be liked)

la mosa (la novia) por s'engrasiar se suvió al musandara (Nehama)



151860

engresho m.

טינופת שמנונית; ריב, מחלוקת (בין חברים קרובים)

oily filth; quarrel, dispute (between close friends)

los engreshos komplikan la vida (Nehama)



151880

engriar v.

פלירטט, התעסק עם

to flirt, to mess with

No se engrie kon ombres ke los aze pekar en penserios negros (Moscona)



151890

engriamiento m.

שמחה; אהבהבים

joy; flirtation

I tanto fue su alegria ke lo yamo engriamento (Moscona)



151940

engrishar v.

פרע, סתר (שער)

to dishevel (hair)

Kaveyos engrishados (Moscona)



152280

enguyo/enguyos (port.) m.

בחילה, קבס, גועל נפש

nausea, disgust

Me da enuyos de sintir ke [...] (Moscona)

Enguyos de gumitar (Moscona)



152310

enhaminado (ebr.) adj.

של חמין

of cholent (hamin)

El muestro esta enhaminado (Moscona)



152330

enhaminar (ebr.) v.

שלק ביצה עדהשחמה (בחמין); בהשאלה: הרג

to boil egg until it achieve browning; metaphor: to kill

Ya m'enhamini de la kalor (Moscona)



152400

enhazinarse/enhazinearse v. refl.

חלה, נחלה

to fall sick (ill)

Si le aze ambre le manka el pan i kuando kome por artarse , del mal se enhazina (Moscona)



152420

enharemado (ebr.) adj.

מוחרם, מנודה

excommunicated

No te entremetas kon este enharemado (Moscona)



152750

enkachar v.

כרך (ספר)

to bind

por enkachar se paga mas ke el koste del livro (Moscona)

di los livros a enkachar (Moscona)



152890

enkalkado adj.

מלא, מפוטם; אדוק, מאמין בצורה קנאית; קיצוני, מוגזם

full, fattened; devout, zealously believing; extreme, excessive

djidió enkalkado (Nehama)



152970

enkalmada f.

רגיעה

relaxation

buena enkalmada se enkakmo (Moscona)



153120

enkampada f.

פח, פחת

trap

en negra enkapada me enkampi (Moscona)



153130

enkampador m.

צייד טומן פחים

a hunter hiding traps

eskapate komo el korso de la mano del kasador i komo pasharo de la mano del enkampador (Moscona)



153160

enkamparse v. refl.

נפל בפח; נכשל (נתקל במשהו ונפל)

to fall into trap; to bump into something and fall

ya mos enkampimos en la bela (Moscona)

se enkampo kon una negra de mujer ke no lo desha sosegar (Moscona)



153180

enkandelear v.

זגג בסוכר גבישי, הכין פירות מסוכרים

to glaze with crystalline sugar, to make candied fruit

almendras/kastanyas/frutas enkandeleadas (Nehama)



153200

enkandjarse v. refl.

נלכד, נשאב אל, הסתבך

to be trapped, to be sucked into, to be entangled

s'enkandjó en un embrolio ke no le desha ni tiempo de komer (Nehama)



153260

enkantado adj.

מוקסם, מכושף; נדהם, המום; משותק מרוב הפתעה

fascinated, enchanted; astonished, stunned; paralyzed by surprise

kedó enkantádo de ver ensupeto a su ermano ke lo kreia muerto (Nehama)

kedo enkantado de la lindura (Moscona)



153320

enkantarse v. refl.

נדהם, התבלבל, איבד ראשו

to be astonished, to be confused, to lose his head

no te enkantes, no son oras de enkantar (Nehama)

s'enkantó Hanino en medio el kamino (Nehama)

tan grande es el echo , ke ya se enkanto (Moscona)



153380

enkantonado adj.

מסתגר, מובדל, מופרש

shutting oneself, separated, secreted

dinguno no lo bushka, ayi esta enkantonado (Moscona)



153410

enkantonarse v. refl.

התבודד, התבדל, הסתגר

to be alone, to be separated, to be shut up

una muchacha no deve enkantonarse, kale ke salga entre la djente (Moscona)



153430

enkanyar v.

טינף, לכלך, זיהם, הטיל רפש

to make dirty, to soil, to pollute, to slime

Ande no se lo komio, es ke no le enkanyo (Moscona)



153580

enkargado adj.

טעון, עמוס; נושא משרה/שליחות

loaded; job/mission holder

enkargado komo la mula (Moscona)

esta enkargado kon una mision muy emportante (Moscona)



153620

enkargar v.

הטעין, העמיס (על אוניה, כלי רכב); הטיל עול/שליחות/משימה

to load (on ship, vehicles); to impose a burden/mission/task

esto enkargado de parte del komite (Moscona)



153850

enkashar v.

הכניס, החדיר, תחב, תקע, נעץ, טמן; המוני: הונה, ''זיין'', ''הכניס לו''

to insert, to tuck, to poke, to stick, to bury; vulg.: to deceive, ''fuck''

enkashar la mano en el fuego (Moscona)

enkasha dos lenyos en la sosa (Moscona)



153870

enkasharse v. refl.

נכנס, הכניס/השקיע עצמו, השתקע, נטמן, נדחק, תקע עצמו למקום שאינו רצוי בו; התכווץ, השתוחח; חדר, הסתנן

to enter, to insert oneself, to bury, to be pushed, to stick oneself to an undesirable place; to shrink, to bend; to penetrate, to infiltrate

ya me la enkasho (Moscona)

tu no t'enkashes (Moscona)



153910

enkashatina f.

גניבה, חטיפה, תרמית, הונאה; סחורה שאינה שווה דבר

theft, kidnapping, fraud, deception; commodity that is worth nothing

ke pekado de pagar tanta para por esta enkashatina (Moscona)



154050

enkativar v.

שבה

to capture, to take a captive

no tengo otro remedio agora ya m'enkativi (Moscona)



154130

enkaza adv.

אצלו, בביתו

by him, in his house

komer d'enkaza es ekonomiozo i saludozo (Nehama)

los kuentos d'enkaza no valen a la plasa: (Nehama)



154160

enkí

טינה, משטמה

resentment

Me tiene enki (Moscona)



154430

enkojer v.

הצר, כיווץ, צימצם, צימק, קימט

to narrow, to shrink, to wrinkle

enkojer un vestido (Nehama)

en lavandola la kamiza se enkojo (Moscona)



154510

enkolado adj.

מעומלן

starched

kamiza enkolada (Nehama)



154610

enkolgar v.

תלה, הוקיע

to hang

ropa/guantes para enkolgar en la oreja (Nehama)

los vizinos dizen ke s'enkolgo (Moscona)

koza te esta enkolgando por detras (Moscona)

enkolga este kadro (Moscona)



154670

enkomendado adj.

מצוּוה, מוזמן

who is commanded, invited

antes de salir, la patrona deshó enkomendádo a los ser­vidores de meter todo en regla (Nehama)



154700

enkomendansa f.

הוראה, פקודה, צו, מצווה; המלצה

instruction, ordinance, order, mitzvah; recommendation

las enkomendansas de la Ley (Nehama)

porke kandela es la enkomendansa i luz la ley (Moscona)



154710

enkomendar v.

ציווה, פקד, הורה; יעץ, המליץ; הזמין (בגד, נעלים לפי הזמנה)

to command, to instruct; to advise, to recommend; to order (garment, shoes)

enkomendár teshidos/un pantalón/un par de kundurias (Nehama)

me lo enkomendo mil vezes (Moscona)

enkomendame un kave (Moscona)



154735

enkonado adj.

טמא, מחולל; מלוכלך, מטונף, מזוהם; טמא, מחולל, טבו

unclean, desecrated; dirty, filthy; unclean, desecrated, taboo

no se dio netilás la manyana, está enkonado i le kae todo de la mano (Nehama)

después de fazer sus menesteres i mismo de urinar kale lavarse las manos para no kedar enkonado (Nehama)

la mujer es enkonada mientres que tiene las re­glas (Nehama)



154760

enkonar v.

טינף, לכלך, זיהם; חילל, טימא

to defile, to pollute; to desecrate

el enkonado enkona todo lo ke toka (Nehama)

no se le enkona la mano ... por poko (Nehama)



154920

enkonozo adj.

מטמא

defiles

un djesto/un akto/enkonózo (Nehama)



154940

enkontrar v.

פגש; ספג, נחשף ל-

to meet; to absorb, to be exposed to

oy lo enkontri en la kaye (Moscona)



154950

enkontro m.

פגישה, מפגש, צירוף, התחברות

meeting, joining, connecting

enkontros buenos ke mos aparejen de los Sielos (Nehama)

salio a su enkontro (Moscona)



155170

enkoronar v.

הכתיר; גרם סיפוק עמוק

to crown; to cause deep satisfaction

enkoronar la ovra (Moscona)



155280

enkosharse v. refl.

הפך לצולע/פיסח; איבד להיטותו לבצע את המשימה; הפך פתאום לחסר יכולת/כשרון/מיומנות; התנהל באופן ''צולע''

to became lame; to lose his eagerness to perform the task; to suddenly become incapable

los fechos s'enkosharon (Nehama)



155310

enkovrado adj.

מצופה נחושת; שציפויו נפגם

copper plated; whose coating has been damaged

no gizes en este tendjere porke esta enkovrado (Moscona)

el tipsi esta enkovrado (Moscona)



155330

enkovrarse v. refl.

קיבל טעם פגום (בשל הסיר שנפגם ציפויו)

to get a bad taste (due to the pot whose coating is damaged)

la komida esta enkovrando (Moscona)



155410

enkuadrado adj.

ממוסגר, נתון במסגרת

framed

un diploma enkuadrado (Nehama)



155680

enkuvierta f

דבר סתר, נסתרות; מחבוא

a secret thing, hidden things; hiding place

el Dio solo save las enkuviertas (Nehama)



155700

enkuvrir v.

החביא, הסתיר, הצפין, שמר בסוד

to hide, to keep secret

enkuvrir la verdad/los fatos (Nehama)

kuvierta de oro kon ke enkuvrieron los idolos su enmedio siendo de maredo (Moscona)



155720

enkuvrirse v. refl.

התכסה; התחבא; נגעל

to be covered; to hide; to be disgusted

no te enkuvras en oras komo estas (Moscona)



155820

enlishearse (t.) v. refl.

נתקע, נתפס

to be stuck, to be caught

No me enlishees te rogo (Moscona)

Ande te enlisheates el pantalon (Moscona)



155860

enlodarse v. refl.

התלכלך, התרפש, התכסה בוץ; הוכפש, הכפיש את שמו

to get dirty, to be covered in mud; to be degraded, to defame his name

no te enlodes en estos fechos (Nehama)



155870

enlokeser v.

שיגע

to drive insane, to madden

No abasta ke el es loko, enlokese i a los otros (Moscona)



155950

enlusar v.

פאר, קישט, הדר

to decorate, to adorn

enlusar la kaza (Nehama)



156100

enmaleser v.

עשה רע, גרם לרוע, הרע

to do evil, to cause evil

la floshura de los parientes enmalese a los fijos (Nehama)

a tenor ke va engrandesiendo va enmalesiendo (Nehama)



156290

enmelado adj.

דביק, מרוח בדבש; כינוי לאדם מתרפס ודביק

sticky, smeared with honey; a nickname for a submissive and sticky person

Es muy enmelado (Moscona)

Tengo los dedos enmelados (Moscona)



156360

enmelarse v. refl.

הכתים אצבעותיו/לבושו בדבש; הסתבך בעסק או בתגרה

to stain his fingers/his clothing with honey; to get involved in a business or a brawl

Ya s'enmelo kon mi ermano (Moscona)

Se enmelo de la mizma hazinura (Moscona)

Toki miel i m'enmeli (Moscona)



156400

enmelatina f.

הידבקות

adhesion

Enmelatina de persona (Moscona)



156480

enmeleskatina f.

ערבוב; תקיעת אף

mixing; sticking nose in

Enmleskatina preta ke tiene en kada koza (Moscona)



156510

enmentar v.

ביטא, הזכיר, איזכר, נקב בשם

to express, to mention, to name

apenas enmentas un djugete delantre esta kriatura ke kon gritos lo de­manda (Nehama)

I si komo no se puede saver todo lo enmentado en los livros de nuestros hahamim [,,,] (Moscona)



156550

enmleskar v.

ערבב

to mix

No t'emleshkes en mis echos (Moscona)

No enmleshkes karne kon kezo (Moscona)

En enmleskando dulse kon agrio sale mayhosh (Moscona)



156570

enmofeserse v. refl.

התעפש, רקב

to become mouldy, to rot

Ya me amofesi de asperar (Moscona)



156620

ennegreser v.

השחיר, הכהה; עשה לרע/למרושע, השחית, השחית את המידות, סאב

to blacken, to darken; to make evil/wicked, to corrupt

la ija del djudio krese i enegrese (Moscona)



156630

ennegreserse v. refl.

השחיר (מלכלוך), השחים, כהה; נשחת, נפגם, הורע; התפנק כילד כדי לקבל ליטוף

to be blackened (dirt), to be browned/dark; to be corrupted, to be damaged/aggravated; to be pampered like a child to get caressed

esta ropa se ennegresió por ser siempre mal lavada (Nehama)



156640

ennegresido adj.

שהשחיר, איבד אתלבנוניתו (לבנים, סדינים); שהשחית דרכו; נשחת; שהתפנק כילד כדי לזכות בליטוף

which blackened, lost his whiteness (bricks, sheets); who became corrupted; who indulged like a child to win a caress

el lavado kedo enegresido (Moscona)



156680

ennovleser/bleser v.

האציל, הגדיל כבודו ואצילתו; העניק תואר אצילות

to become noble, to increase his honor and nobility; to award a degree of nobility

el ser dezenteresado, el ser siempre djusto, el ser korajozo ennovlesen (Nehama)



156700

ennuvlarse v. refl.

התענן, התכסה בעננים

to become cloudy, to be covered with clouds

el tiempo/el sielo s'ennuvló (Nehama)



156750

enojo m.

כעס, זעם, מורת רוח

anger, rage, resentment

No me des enojo (Moscona)



156780

enorio m.

צבי

deer

Asemeja mi kerido a korso o a enorio de los siervos (Moscona)



156820

enos (t.) adv.

בקושי, זה אך

hardly

Enos me lo disheron (Moscona)

Enos vinites i ya te keres ir (Moscona)



156890

enpiés adj.

בעמידה, על הרגלים

standing, on legs

Si komo no ay siyas vas a estar enpies (Moscona)



157100

enraigado adj.

מושרש

rooted

el mal está enraigado i no se deskarranka (Nehama)



157110

enraigar v.

השריש

to strike roots

no deshes enraigar una hazinura akudéte presto, va ende el dotor (Nehama)

enraigar manyas buenas/negras (Nehama)

En esta kaza la amor era enraigada komo los enzinos en la tierra (Moscona)



157130

enraiziar v.

השריש

to strike roots

La malisia se enraizio en el (Moscona)



157210

enrareser v.

דילל, הקליש, עשה נדיר

to dilute, to make rare

las hazinuras apegadozas van enraresiendo en los paezes sivilizados (Nehama)



157220

enrasmado adj.

צרוד

hoarse

tener el garón enrasmado/la boz enrasmada (Nehama)



157330

enreinar v.

מלך, עלה על כס המלוכה, עלה לשלטון

to reign, to ascend the throne, to ascend to power

ya lo enreinates (Nehama)

Mirate bien ke no se te enreine el mal (Moscona)



157530

enrikeserse v. refl.

התעשר

to get rich

Kuando s'enrikese un djudio la mujer se le vee fea i la kaza estrecha (Moscona)



157580

enrisar v.

סימר שער

to cause the hair to stand on end

Erizar kere dizir ponerse tiesos los kaveyos (Moscona)



157600

enriva prep.

מעל, על גבי

above, on top

tomar una kriatura enriva los ombros/enriva la espalda (Nehama)

echarse el komer por enriva (Nehama)

tu, pa­trón, kieres ke se salga de la kaza antes del tiempo, ven, te daré enri­va, te daré paras enriva (Nehama)

tomó en­riva de si de adovar dos amigos (Nehama)

m'arresives a komer a tu kaza?-enriva de mi ka­vesa (Nehama)



157940

enrokeserse v. refl.

נצרד, הצטרד

to become hoarse

ya s'enrokesió de tanto favlar (Nehama)



158080

ensalsar v.

שימר ברוטב

to preserve in sauce

ensalsar peshe (Nehama)



158160

ensanyar v.

הכעיס

to anger, to enrage

duro por ensanyar i lijero por afalagar (Nehama)



158170

ensanyarse v. refl.

התרגז

to become angry

No me agas ensanyarme (Moscona)



158210

ensavanado adj.

צבוע, ערמומי, חנפן, מדבר חלקות

hypocrite, cunning, flattering, slippery

espántate de los ensavanados (Nehama)



158280

enselar v.

קינא

to be jealous, to envy

Chikitika no te kazes ke tu mama se va enselar (Moscona)



158290

enselarse v. refl.

התקנא

to be jealous, to envy

M'enselo de la djente (Moscona)



158330

ensender v.

הדליק, הצית

set on fire, to ignite

Todo el ke ensiende pleyto se inche de lepra (Moscona)

Fuego de kontino sera ensendido sovre la ara (Moscona)



158500

enserado adj.

מכוסה שעווה

covered with wax

no se manea, no faze djestos, párese un enserado (Nehama)



158580

enserrar v.

סגר, הטיל הסגר, סיגר, אסר, כלא, עצר; הכניס להסגר, נעל, סתם, חתם; הכניס לייחוד (זוג שנישא)

to close, to impose quarantine, to imprison, to detain; to put in quarantine, to lock, to clog; to introduce to "unity" (a couple that is just married)

Esta noche se va enserrarbuen frio (Moscona)

M'enserri entre kuatro paderes, no sto viendo ojo de bivo (Moscona)



158590

enserrarse v. refl.

נסגר, הסתגר, התבודד

be closed, to shut oneself, to be isolated, to seclude oneself

enserrarse en kaza (Nehama)

El sol konse el lugar de enserrarse (Moscona)



158640

ensevar v.

לחוש את השומן באוכל

to feel the fat in the food

El pastel esta ensevando (Moscona)



158650

enshaguada f.

שטיפה

washing, rinsing

Dale una enshaguada a este chini (Moscona)



158730

enshaguar v.

שטף, הדיח

to rinse

enshaguar la ropa/los chinís (Nehama)

enshaguar la boka (Nehama)



158970

enshemplado adj.

נמשל ל-, דומה ל-

for example, similar to

el ombre es enshem­pládo a un tiesto roto (Nehama)

Ya es enshemplado por su negrigura (Moscona)



158980

enshemplar v.

המשיל, דימה ל-

to liken to

La ley se enshempla a espesias de vida (Moscona)

Enshemplar por la plasa (Moscona)



159100

enshugadura f.

כלי מרחץ (מגבות וכו')

bath utensils (towels, etc.)

yevar la enshugadura al banyo (Nehama)



159120

enshug(u)ar v.

ייבש, ניגב, קינח, מחה

to dry, to wipe

ensugar la kolada (Nehama)

ensugar la sudor (Nehama)

Tovaja para enshugar las manos (Moscona)

Enshugar las lagrimas (Moscona)



159130

enshugarse v. refl.

התייבש, התייבש מאי אכילה

to dry up, to dry up from not eating

Detras de esta erma de dieta ya m'enshugi (Moscona)

El lavado ya se enshugo (Moscona)



159140

enshundia f.

לשד עצמות; שומן עוף

bone marrow; chicken fat

beraha i salu, todo ke te se aga shundias i godrura (Moscona)



159190

enshundiar v.

פיטם, הלעיט

to fatten, to feed

enshundiar patos (Nehama)

enshundiar indianas (Nehama)



159230

enshuto adj.

יבש, מיובש

dry, dehydrated

Kedar al enshuto (Moscona)

Pasa por aki ke esta enshuto (Moscona)



159290

ensima adv.

למעלה, על גבי, מעל

up, on top, over

ensima el almario (Nehama)

pasar el fregón por en­sima el moble (Nehama)

kieres ser byen ser­vido? da alguna kozika ensima di la tarifa (Nehama)

pasar por ensima (Nehama)



159480

ensúpito adv.

פתאום, לפתע

suddenly, all of a sudden

el moso demanda ke le dupyen la mezada; ensupito (Nehama)



159530

ensuziar v.

הכתים, טינף, לכלך, זיהם, אילח

to stain, to defile, to soil, to pollute

La kamiza ya se ensuzio (Moscona)

Apenas eskapimos de alimpiar, no ampeses a ensuziar demuevo (Moscona)



159580

entafuyar v.

הסתיר, לא גילה את קלפיו

to hide, not to reveal his cards

El baston kedo entafuyado (Moscona)

Ande s'entafuyo? (Moscona)

Para entafuyar las kozas es piri (Moscona)

Ande la entafuyates la skova? (Moscona)



159590

ental conj.

למען, במטרה ל-

for the purpose of

Es kapache de kitar sus dos ojos ental de kitar uno del d'enfrente (Moscona)

Se struyo ental de alkansarla (Moscona)



159620

entamalado adj.

קפוא מקור

frozen from cold

De la kaye vino entamalado (Moscona)



159630

entamalar v.

הקפיא

to freeze

Aki esta d;entamalar (Moscona)



159640

entamalarse v. refl.

קפא מקור

to freeze from cold

Ya m'entamali (Moscona)



159860

entendedor/dera n.

מומחה, מבין עניין

expert

a buen enten­dedor, un biervo (Nehama)



159880

entendensia f.

הבנה, ידע

understanding, knowledge

Entre los amigos falta la entendensia (Moscona)

En supiensa i entendensia, alavar al Dio keriensia (Moscona)



159890

entender v.

הבין, תפס (שכלית)

to understand, to perceive

entender una lingua/un problema (Nehama)

kome kon kien komes i favla kon kien t'entiende (Nehama)

poko favlar i mucho enten­der (Nehama)

darse a entender kon djente de meoyo/kon lokos (Nehama)



160080

entender m.

דעה, סברה

opinion, conjecture

Loke se entiende de esto? (Moscona)

Dar a entender kon la sal i la pimienta (Moscona)



160100

entenderse v. refl.

הגיעו לידי הבנה, הסתדרו ביניהם היטב, חיו בהרמוניה; התמחה/היה מומחה (בתחום כלשהו); הובן, הסתבר

to come to an understanding, to get along well, to live in harmony; to specialize; to be understood, to turn out

ya s'entendieron entre eyos (Nehama)

entenderse en djoyas/en mulkyes/en vinos/en beverajes: (Nehama)

Ya mos entendimos, no? (Moscona)



160120

entendido adj.

מומחה; חכם, נבון; מובן

expert; wise, prudent; understood

médiko savio i entendido (Nehama)

Es muy entendido en la ley (Moscona)

Es un ombre entendido (Moscona)



160190

entenyir v.

צבע, הספיג בצבע; גער, הוכיח קשות

to paint, to soak in paint; to scold

s'esta komportando muy negro, ya es ora ke lo entinia de mala manera (Nehama)



160200

entenyirse v. refl.

הצטבע; השתכר

to be painted; to get drunk

s'entinyó bueno (Nehama)



160290

entero adv.

לגמרי

completely

amojarse entero (Nehama)

siente i arránkate entero: (Nehama)

dezir la tefilá por entero (Nehama)

Partio por entero (Moscona)



160340

entero adj.

שלם, בלי פגם, מלא, כולל, כולו

complete, flawless, inclusive

un pan entero (Nehama)

un día entero (Nehama)

Se mojo entero (Moscona)

Se komio un pan entero (Moscona)



160390

enterramiento m.

קבורה, לוויה; התנהגות שפלה שראוי להקבר בעטיה באדמה

burial, funeral; abject behavior that deserves being buried in the ground

asistir a un enterramiento (Nehama)



160410

enterrar v.

קבר, טמן, הטמין

to bury

Enterrar las paras (Moscona)

Lo enterraron kon grande pompa (Moscona)



160450

enterrarse v.

הסתגר, קבר עצמו

to shut up, to bury oneself

s'enterró en kaza, no sale mas entre gente (Nehama)

Ya me se enterro la kara (Moscona)

Ya m'enterro la kara en el lodo (Moscona)



160510

entesar v.

מתח, משך

to stretch, to pull

Entesar el arko para asaetar (Moscona)



160520

enteshé m.

פיליגרן, רקמת זהב או כסף

filigree, gold or silver embroidery

maniyas de enteshé (Nehama)



160540

entezada f.

קור גדול, קפיאה

great cold, freezing

Afuera dio la entezada (Moscona)



160590

entezarse v. refl.

קפא, נקרש

to freeze, to solidified

El rio s'entezo (Moscona)



160630

entiesarse v. refl.

התעבה, התקשה

to get thick, to harden

En lavandolo s'entieso (Moscona)



160660

entikiyarse v. refl.

רזה מאוד, השתחף, חלה בשחפת; סבל בלי הרף

to become very thin, to get tuberculosis; to suffer constantly

Ya m'entikei d'asperar (Moscona)



160690

entinyir v.

השחיר; הכתים, הכפיש; קלקל, השחית

to blacken; to stain, to defame; to spoil, to corrupt

Entinyir las paras (Moscona)

I entinyeron a la tonga en la sangre (Moscona)



160710

entinyirse v. refl.

חלה, קלקל בריאותו

to get sick, to spoil his health

S'entinyo la salud (Moscona)



160730

entirisiarse v. refl.

קפא, רעד מקור

to freeze, to shake of cold

Kon este paltiko delgado ya se entirisio (Moscona)



160810

entitulado adj.

וכתר בשם

named

Un livro entitulado [...] (Moscona)



160850

entiviar v.

עשה פושר

to make lukewarm

entiviár un agua k'está mucho kayente (Nehama)

Desha la komida ke se entivie (Moscona)



160900

entiznar v.

פייח, לכלך בפיח; גרם סבל נפשי/יאוש; נזף ב-, גער ב-, הוכיח

to soot, to soak in soot; to cause mental suffering/despair; to rebuke at

Todo s'entizno de los burus ke alimpimos (Moscona)



161030

entonar v.

פצח בשיר; חלק מחמאות (פצחבשיר הלל)

to start singing; to give compliments (to sing a song of praise)

Entonar kantes de alegria (Moscona)



161050

entonses adv.

אזי, אם כך; לפנים, מקודם

so, then; before

Entonsez seria olgansa a mi (Moscona)



161090

entonteser v.

טמטם, המם, הדהים, הביך,הטפיש

to make stupid, to stupefy, to stun, to astonish, to embarrass,

el mal entontese i el bien agudese (Nehama)



161160

entorcharse v. refl.

התפעל

to admire

Ya m'entorchi de las echas tuyas (Moscona)

M'entorchi de ver la buena regla (Moscona)



161170

entornado adj.

מוקף, אפוף; פתוח למחצה

surrounded, enveloped; semi-open

entornado de amigos/de enemigos (Nehama)



161190

entornar v.

הקיף, סבב, סובב, אפף; פתח למחצה

to surround, to rotate, to wrap; to half-open

Las muchachas entornaron a sus madre (Moscona)



161210

entorno m.

הקף; סביבה; פמליה, בני לוויה

circumference; environment; entourage, companions

En los entornos de las sivdad (Moscona)

Al entorno de la meza (Moscona)



161280

entosegado adj.

מורעל; מלא מרירות, קודר; שנהפך לעוין

poisoned; full of bitterness, gloomy; who became hostile

Mi marido esta entosegado de la afronta (Moscona)



161320

entosegar v.

הרעיל; מילא מרירות; עורר טינה וחשד

to poison; to fill with bitterness; to arouse resentment and suspicion

Poko tosego no entosega (Moscona)



161340

entosegarse v. refl.

הרעיל עצמו;התמלא מרירות; התמלא חשד וטינה; חש סבל ועגמה

to poison oneself; to be filled with bitterness; to be filled with suspicion and resentment; to feel suffering and sorrow

Aki te puedes entosegar del umo (Moscona)

S'entosego de lo ke komio enkovrado (Moscona)



161380

entoteser v.

גרם זמנית לאבדן התחושה ויכולת התנועה

to temporarily cause loss of sensation and ability to move

de tanto eskrivir me se entotesió la mano (Nehama)



161410

entrada f.

כניסה, פרוזדור, חדר כניסה; מוצא; הכנסה; ערך מילוני

entrance, hallway, entrance hall; exit; income; dictionary value

d'en­trada ya empesó kon gritos (Nehama)

No le puedes entender ni la entrada ni la salida (Moscona)

Sigun los livros la entrada amonta a [...] (Moscona)

La entrada de la lotaria (Moscona)



161570

entradura f.

כניסה; צורת הכניסה

entrance; the form of the entrance

Entradura de mez (Moscona)



161610

entrafikado adj.

מסובך, מבולבל; סתוּר

complicated, confused

Eskritura entrafikada (Moscona)



161720

entranyas f. pl.

קרביים, מעיים; הדברים ההכרחיים ביותר; המקום העמוק שבו שוכנת האהבה האמיתית

intestines; the most necessary things; the deepest place where true love resides

Kuando ampesa a skarvar es fin las entranyas (Moscona)

Mojarse asta las entranyas (Moscona)



161780

entrar v.

נכנס, חדר; התכווץ

to enter, to penetrate; to shrink

esta persona entra i sale por aki (Nehama)

entró ladrón/ratón/guzano en esta kaza (Nehama)

por onde entró el puntiko dedientro la mem (Nehama)

entrar kon boka chika i salir kon boka grande (Nehama)



162210

entravarse v. refl.

התכווץ, הצטמק; התבייש

to shrink; to be ashamed

M'entravi de entrar en konversasion kon una tal ilustre persona (Moscona)



162260

entre prep.

בין; במשך

between; during

entre una kaza i la otra (Nehama)

entre mar­tes i mierkoles (Nehama)

me demandí, me dishe entre mi (Nehama)

entre lo karo i la barato, lo karo muchos vezes conviene mijor (Nehama)

entre ermanos no kave pleito (Nehama)

dar un punyo entre mushos i kara (Nehama)

entre la suegra i la nuera keda la kaza sin barrer (Nehama)

menazas, prometas fechas entr'el vino/entre la ravia no kontan (Nehama)

Entre dos males se eskoje el mas chiko (Moscona)



162410

entregar v

מסר, הפקיד בידי; הלשין

to deliver, to entrust to the hands of; to inform on

entregar una ropa kontra resevida (Nehama)

entregar a uno una suma de moneda para ke la djire (Nehama)

entregar a uno una kaza para ke l'arkile i la kuide (Nehama)

al tiempo de la inkizisión el fijo entregava al padre (Nehama)

es verguensa para un elevo de en­tregar a su kompanyero (Nehama)

Fue entregado (Moscona)



162420

entregarse v. refl.

התמסר לאויב, מסר עצמו לאויב, נכנע, הסגיר עצמו, התמסר

to surrender oneself to the enemy, to surrender

entregarse a la polisía (Nehama)

S'entrego de komer serezas (Moscona)

Entregarse a la vida (Moscona)

Entregarse al inimigo (Moscona)



162450

entrekeser v.

הדהה, הכהה, הכתים

to fade, to darken, to stain

la sudor en­trekese la ropa: (Nehama)

la mala vida entrekese (Nehama)



162500

entrelasar (fr.) v.

שזר, קלע, שילב

to weave, to combine

entrela­sar filos/paja/kanyas/ramas de arvol (Nehama)



162550

entremeter/se v. /v. refl.

התערב; תיווך; קיים יחסי מין, התייחד

to intervene; to mediate; to have sex

El dia entero s'esta entremetiendo kon bavajadas (Moscona)

Kon kualo t'estas entremetiendo? (Moscona)



162570

entremetido adj.

שקוע ב-, מעורב ב-

immersed in, mixed in

entremetido en fechos/en bavajada/en kriaturerias (Nehama)



162600

entremientes (port.) prep.

בינתיים

meanwhile

Entrimentes afitaron munchas kozas (Moscona)



162650

entrensar v.

קלע צמות

to braid braids

El djuvio se entrenso (Moscona)



162690

entretanto adv.

בתוך כך, במשך הזמן הזה

meanwhile, during this time

mos vere­mos de oy en kinze, entretanto vo a ir en Atena i vo atornar (Nehama)



162710

entretener v.

קיים, החזיק, העסיק, תחזק, טיפח, פרנס; עיכב, השהה; שוחח, ניהל שיחה, החליף דעה

to sustain, to hold, to employ, to maintain, to nurture, to provide for; to delay, to pause; to converse, to have a conversation, to exchange an opinion

entretener a uno de una kuestión (Nehama)



162720

entretenerse v. refl.

שוחח, דיבר עם; התפרנס, קיים עצמו, הזין עצמו

to talk to; to make a living, to support oneself, to nourish oneself

Se entretuvo unas kuantas oras kon [...] (Moscona)



162760

entretién m.

פגישה, ראיון

meeting, interview

El entretien se eskapo (Moscona)



162820

entrevista f.

ראיון; שידוך

interview; matchmaking

Tengo entrevista kon [...] (Moscona)



162850

entrezorar v.

השביע רצון, גרם סיפוק, שימח

to satisfy, to cause satisfaction, to make happy

ya entrezorates a este autor en favlándole de sus eskritos, en alavándoselos (Nehama)



162860

entrikeser v.

בילה

to wear out

La yaka de la kamiza esta entrikesida, ya la podras lavar mil vezes, esto es (Moscona)



162890

entrompesar v.

התנגד ל-, הפריע, הכשיל, המעיד

to resist, to interfere, to cause a failure, to cause to stumble

la yaká/la kunduria me entrompesa (Nehama)



162920

entrompesarse v. refl.

נתקל ב-, נכשל, מעד, כשל

to encounter, to fail, to stumble

entrompesarse a un moble (Nehama)



162960

entrompieso m.

מכשול, מעצור, עיכוב, מגבלה; פח, מלכודת, מוקש

obstacle, delay, limitation; trap, mine

no ay entrompiéso (Nehama)



163100

entruviar v.

קילקל, הכתים, העכיר

to spoil, to stain, to make turbid

el vistido no se entruvio afilu ke lo yeva dia de kada dia (Moscona)



163180

entufar v.

הבאיש

to stink

La sarsicha esta entufando (Moscona)



163200

entumeserse v. refl.

נרדם (אבר בגוף), קיבל עוית והתכווצויות

to fall asleep (organs), to get spasm and cramps

me se entumesió la pierna de tanto estar asentado (Nehama)



163445

enuko m.

סריס

eunuch

I Paro s'ensanyo kontra sus dos eunukos (Moscona)



163570

envaniko adv.

לאט, באיטיות;

slowly

Las puertas eran muevas i eskrushiran - avrildas envaniko non se sintira (Moscona)



163590

envano adv.

לשוא

in vain

Envano, envano me se vino alado (Moscona)

Envano ke no se vazie (Moscona)

Todos mis esforsos fueron envano (Moscona)



163665

enveche de (it.) prep.

בִּמְקוֹם

instead of

Lavan le dio a Yaakov a Lea enveche de Rahel: (Nehama)

fijo mió, enveche de djugar ambézate la lisión (Nehama)



163730

envejeser v.

הזקין, הזקין את גילו (הצהיר על גיל גבוה יותר); בילה (מרוב שימוש)

to grow old, to declare a higher age; to spent (too much use)

Los penserios azen enviejezerantes de su tiempo (Moscona)



163820

envelinarse v. refl.

התאלח, הזדהם; נהפך לעוין

to become infected; to become hostile

este grano se envelinó (Nehama)



163890

enveluntar v.

רצה, חפץ, התאווה; העניק (אלוהים) לה יכולת ללדת

to want, to desire, to covet; to give (God) the ability to give birth

m'envelunta el alma un paseo/un buen peshe/de ver a mi fijo (Nehama)

lo ke m'envelunta el Dio, akeyo es (Nehama)

el Dio te de lo ke envelunta tu korasón! (Nehama)

el Dio enveluntó a Hanná ke era manyera i parió a Shemuel ke hue grande profeta en Israel (Nehama)

Este kadar se le envelunto del alma (Moscona)

Non enveluntes la dadiva del eskarso, porke su ojo es por kovrarse siete tantos (Moscona)

Se le envelunto de ir a Vidin (Moscona)



163955

envenimarse (fr.) v. refl.

הזדהם, התאלח, הורעל

to be contaminated, to be poisoned

la yará se envenimó (Nehama)

entre yevar i traer se envenimaron los raportos entre dos buenos amigos (Nehama)



163990

enventar v.

המציא; דמיין, בדה מליבו; נתן רעיון, עורר חשק; ארגן דבר מה שלילי

to invent; to imagine, to fabricate from his heart; to give an idea, to arouse desire; to organize something negative

La luz elektrika fue enventada por Edison (Moscona)

Te rogo ke no enventes kozas ke no ay (Moscona)



164020

enveranada f.

תקופת הקיץ

summer period

pasar la enveranada a la kampanya (Nehama)

Enverso de mi (Moscona)

Enveranada buena i klara! (Moscona)

La enveranada entera paso en luvias (Moscona)



164060

enverano m.

קיץ

summer

kuando los djidios se farán buenos, el enverano se les va fazer invierno (Nehama)



164150

envidia f.

קנאה

jealousy, envy

Sentimientos inspirados por la envidia (Moscona)



164170

envidiar v.

קינא

to be jealous, to envy

El eskaso a todo envidia (Moscona)



164330

envisiarse v. refl.

נהנה מן החיים, עשה חיים; בלשון סגי נהור: סבל מבעיות וצרות

to enjoy life; metaphorical: to suffer from problems and troubles

pasó dos mezes en una kaza de kampanya komo en un paradizo sin penserios, kon un derredor muy agredavle i se envisió (Nehama)

S'envisio, se izo espasio de ver (Moscona)



164340

envisio m.

מתיקות; זללנות

sweetness; gluttony

Se fue detras de envisios de este mundo (Moscona)

Ke le den a komer i a bever envisios de rey (Moscona)



164690

erbap (t.) adj.

אדם מוכשר, כשיר, מומחה

a talented, competent, expert person

Si sos erbap sal enmedio (Moscona)



164730

eredad f.

ירושה, נחלה

inheritance

Eredad i ventura azen rikeza, empero kontentes de korason es mijor ke todas dos (Moscona)



164790

ereser v.

התמלא זעם, התכעס

to be filled with rage, to get angry

I no iriska tu folor en tu siervo (Moscona)



164920

erijir v.

הקים, בנה, העלה, הגביה, הרים

to erect, to build, to raise, to lift

erijir un monumento (Nehama)



165100

ermandá m.

"אח" (באירוניה)

"brother" (ironically)

El ermanda ke tiene ke ser, es kanyo kon lodo (Moscona)



165140

ermanim! interj.

אחים! צרה גדולה באה עלינו!

Siblings! Great trouble is coming upon us!

Ermanim, grande mal mos vino a la kavesa (Moscona)



165150

ermano m.

אח

brother

ya vino, er­mano del Dio! ya se metió a gri­tar (Nehama)

al malo tómalo por ermano (Nehama)

ermanos i amigos seremos, en la bolsa no tokemos (Nehama)

el ganar i el pedrer son ermanos (Nehama)

me demandas ke le de a fulano una suma importante para kitarlo de apretó, de pedrer días por fulano, k'es fulano para mi? ermano de mi padre? ermano de mi madre? (Nehama)

vo a vijitar a ermana Sara, a ermano Moshon - están hazinos (Nehama)

Sin ermanos es komo sin pies ni manos (Moscona)



165270

ermení/erminí (t.) m.

ארמני

Armenian

Es muy ermeni (Moscona)



165320

ermo! (port.) interj.

דפוק! מחורבן!

screwed! lousy!

El ermo de uzo ke tiene de [...] (Moscona)



165360

ermoyo m.

נבט, ניצן, זרע, לבלוב

sprout, bud, seed, bloom

En pastos de ermoyo me aze yazer, djunto a aguas de repozo me gia (Moscona)



165420

ermozo adj.

יפה, נאה, הדור, אסטטי

beautiful, handsome, aesthetic

un ermozo ombre (Nehama)

fulano me akonseja de no fumar, lo ermozo es ke el está fumando de kuando se alevanta la manyana fina kuando se echa la noche (Nehama)

ermozo no es lo ke es ermozo, ermozo es lo ke plaze a la persona (Nehama)

Es ermozo de kara (Moscona)

No es ermozo avlar mintiras (Moscona)



165460

ermozura f.

יופי, חן, נוי, תפארת

beauty, grace, glory

Tiene ojos por ermozura (Moscona)



165620

érremo (gr.) adj.

עגום, אומלל; בעל כוונה רעה; מזיק, קטלני, - מלה הבאה לפני שם/תואר ומעניקה לו משמעות שלילית

dismal, miserable; having a bad intention; harmful, deadly, - a word that comes before a noun / adjective and gives it a negative meaning

un érremo uzo/este érremo vestido/esta érrema para (Nehama)

ermozo dizes, no estás en ti, ke érremo ermozo (Nehama)

me dates este beveraje komo una koza dulse; ke éremo dulse! Es amargo komo la fyel! (Nehama)



165690

esbafar v.

שיחרר את לחץ האדים; השתפך

to release the steam pressure; to gush

Vino para esbafar un poko (Moscona)

El arroz esta esbafado (Moscona)



165820

esbivlar (la ley) v.

חילל, הפר (מצווה), עבר על (חוק); להגות לשוא את שם השם; להשתמש בחפצי קודש לצרכי חולין

to desecrate, to violate (mitzvah), to pass on (law); to pronounce in vain the holy name; to use sacred objects for profane purposes

esbivlar el sabá/esbivlar la Ley/el nombre del Dio (Nehama)

Echar ojas de ley al sierko es esbivlar (Moscona)



166030

esforsarse v. refl.

התאמץ, השתדל, התחזק; התאפק

to strive, to strengthen; to hold back

Me esto esforsando a konvenserlo (Moscona)



166040

esforso (port.) m.

מאמץ, התאמצות

effort

Vo azer todos mis esforsos (Moscona)



166190

esgarrarse v. refl.

הצטרד

to become hoarse

Ya m'esgari de avlar (Moscona)



166210

esglatarse v. refl.

החליק; התפגר פתאום

to slide; to die suddenly

kijo abashar la eskalera kuatro a kuatro, s'esglató i se rumpió la pierna (Nehama)

era un puerko, ya s'esglató, derecho a geinam ke se vaya! (Nehama)



166290

esgrimarse v. refl.

נגעל

to become disgusted

Oy vidi una kulevra m'esgrimi entero (Moscona)



166310

esh (t.) m.

בן זוג (גרב, נעל)

one of pair (sock, shoe)

El esh de esta kalsa no lo veo (Moscona)



166400

eshek (t.) m.

חמור

donkey

lo yamimos a komer kon mozotros; disho no, i s'anojó; viendo ke nin­guno le hue arrogar, eshek yebi s'asentó a la meza (Nehama)



166650

es.huegra f.

חמות, חותנת

mother-in-law

es.huégra ni de barro buena (Nehama)

entre la es.huegra i la nuera deshan la kaza sin barrer (Nehama)

Esfuegra ni de barro es buena (Moscona)



166740

es.huela f.

סוליה

sole

es.huela del sapato; es.huela del estivaleto (Nehama)



166900

es.huenyo m.

שינה; חלום

sleep; dream

Lo ke la vieja keria en su esfuenyo se lo via (Moscona)



167110

esierkol m.

שפה, פסולת, זבל

waste, garbage

m'esta sierko en los ojos (Moscona)



167140

eskabuirse v.

נחלץ, השתחרר, נשמט, נעלם

to be released, to be dropped, to disappear

Me se eskabuyo de las manos (Moscona)

El arroz se eskabuyo, no sta por enmedio (Moscona)



167180

eskadensia (it.) f.

מועד פרעון

payment date

todo merkader ke se respeta paga sus bonos a la eskadensia (Nehama)



167320

eskalavrado adj.

פצוע ראש, פצוע במצח

head wounded, wounded in forehead

Dado, mamado i eskalavrado (Moscona)



167380

eskalavrarse v. refl.

נפצע בראשו; שבר את הראש, עשה מאמצים לפתרון בעיה

to be wounded in his head; to break the head, make efforts to solve a problem

La kaza la tenemos vazia, si un raton se kae - se eskalavra (Moscona)



167420

eskaldado adj.

חלוט, שחלטוהו; שסובל מגרוי בעור; שספג מכות קשות; שאיבד ממוןרב (במשחק/בבורסה); שהונוהו במחיר

boiled (by pouring boiled water); suffering from skin irritation; who suffered severe blows; who lost money (in a game/in the stock market); who was deceived in price

tengo los pies skaldados (Moscona)



167450

eskaldar

הרתיח, חלט, הגעיל; גרם גירוי בעור המרפק/ברך; הכה מכות נאמנות; הונה במחיר; גרם אבדן ממון

to boil, to pour boiling water, to rinse in boiling water; to cause irritation of the skin of the elbow/knee; to beat hard blows; to deceive in price; to cause a loss of property

el kavé turko, se beve eskaldando (Nehama)

los pies los tengo eskaldados (Moscona)



167520

eskalera f.

סולם, מדרגות

ladder, stairs

es­kalera kómoda (Nehama)

Eskaleras de dos pachas (Moscona)



167570

eskalón m.

מדרגה, שלב (בסולם), דרגה

step, step (of a ladder), rank

Tres eskalones mas arriva (Moscona)



167610

eskama f.

קשקשת (של דג)

dandruff (of fish)

Las eskamas de la maya (Moscona)



167870

eskapadura f.

סוף, סיום, קץ, גמר, השלמה

end, completion

Eskapadura liviana ke tengas (Moscona)



167900

eskapar v.

גמר, סיים, השלים, כילה; חמק, השתמט; הציל, הושיע

to fnish, to complete; to dodge; to save

eskapar un fecho (Nehama)

no eskapa de favlar (Nehama)

kuando s'eskapa el mundo? kuando se muere la persona (Nehama)

belá ke se eskapa kon paras no es belá (Nehama)

dale lo ke demanda i eskapa de el (Nehama)

bendicho El ke mos eskapó! (Nehama)

se kemó la kaza, eskapimos de las chinchas (Nehama)

Eskapo los echos (Moscona)

Eskapai ven (Moscona)

Ya eskapi de eskrivir (Moscona)

Mi vida esta en tu mano, si keres la eskapas kon una palavra de amor, de la muerte la arrankas (Moscona)

Eskapo la vida (Moscona)

Ya eskapo de yevar mal (Moscona)



168030

eskaparse v. refl.

נמלט, ברח, התחמק; ניצל, נושע; נגמר

to escape, to flee, to dodge; to be saved; to be finished

Lo ke parese es ke ya se eskapo el mundo (Moscona)

Se le eskapo la azeite de bivir (Moscona)



168050

eskapasión f.

יום, גמר; הצלה

termination, finish; rescue

Eskapasion de todos los males, ishala (Moscona)



168120

eskarado adj.

חצוף, ציניקן, עובר על גדרי הצניעות

cheeky, cynical, goes over the fence of modesty

Porke a kavza de la mujer eskarada, viene el ombre asta un pedaso de pan (Moscona)



168150

eskarar v.

החציף, נתן לו את הסיבות להתחצף; זנה

to give him the reasons to be rude; to fornicate

no eskares al fijo, favlale sin gritos i malidisiones (Nehama)



168180

eskaravajeado adj.

'מרוח'', עשוי ברשלנות

made negligently

un kuzidó eskavarajeado (Nehama)



168290

eskarinyarse v. refl.

התגעגע, נאכל געגועים

to miss, to be eaten by longings

Ya m'eskarinyi de mi ermana, vo ir a verla (Moscona)



168300

eskarinyo m.

געגוע

longing

El eskarinyo es huerte mas ke la muerte (Moscona)

El Dio guadre de kamino i de eskarinyo (Moscona)

Ya me muero de eskarinyo (Moscona)



168460

eskarpin m.

נעל נמוכה, נעל שטוחה

low shoe, flat shoe

Este anyo salieron eshkarpas de goma (Moscona)



168490

eskarsedad/eskarsidad f.

קמצנות

stinginess

D'este kadar de eskarsura de ombre no tengo ke ver (Moscona)



168500

eska(r)so m.& adj.

קמצן, צייקן; נדיר

miser; rare

al eskarso i al djumérd a todos le viene uno (Nehama)



168550

eskarvadero m.

חטטנות

snooping

Eskarvadero ke tiene (Moscona)



168590

eskarvar/eskarvarse v./v. refl.

חיטט, נבר, חפר; חיפש באופן מדוקדק

to pry, to dig; to search carefully

es­karvar las faldukueras/un almario (Nehama)

eskarvarse la narizes/los dientes/las orejas (Nehama)

la gayina eskarva la tierra i topa ke komer (Nehama)

No te vayas eskarvando los oyido (Moscona)

Eskarvate las aldikeras (Moscona)

Eskarvar el klavo i el burako (Moscona)



168610

eskasarse v. refl.

התפנק

to be pampered, to be spoiled

Vino a eskasarse ande su madre (Moscona)

No te vayas eskasando (Moscona)



168660

eskasiano m.

מוזג, שר המשקים (פרש תיוסף)

the beverage commissioner (biblical)

Pekaron el eskasiano del rey de Ayifto i el panadero a su sinyor el rey de Ayifto (Moscona)



168680

eskaso adj.

קמצן, צייקן, כילי; נדיר

stingy, rare

Eskasos de Vizu (Moscona)



168760

eskatimar v.

קימץ, חסך יתר על המידה; עקב וחיפש בקפידה

to skimp, to save too much; to follow and search carefully

No eskatimes en el presio (Moscona)

La mitsva no la aga de baldes, sino ke la merke kon sus paras i no eskatime en eya (Moscona)



168860

eske? interog.

האין זה כך?

Is not it so?

Otro echo no tenesh eske? (Moscona)



168940

eskierda f.

שמאל

left

Si a la eskierda i aderechare, i si a la derecha i aeskierdare (Moscona)



168980

eskifo (it.) m.

גועל, בחילה, מיאוס, קבס; זלזול

disgust, nausea; contempt

eskifo da de verlo/de sentirlo (Nehama)



169050

eskilensia f.

מחלה, חולי

Illness, sickness

Le viene una mala eskilensia ke se muere de eya (Moscona)



169090

eskitarse v. refl.

עזב, יצא מ-; התפטר

to leave; to resign

no está mas al mizmo posto, ya s'eskitó (Nehama)



169140

esklareser v.

הבהיר, ברר; הנץ (שמש/יום)

to clarify, to find out; to rise (sun/day)

si no esklarese no amanese (Nehama)



169210

esklavo m.

עבד; סוג אריג פשוט לתפירת מדי חיילי השולטן

slave; a simple type of fabric for sewing the Sultan's soldiers' uniforms

kedar esklavo vendido debasho las devdas: (Nehama)

Esklavo fuimos a Paro en tierra de Ayifto (Moscona)



169310

eskojer v.

בחר, ברר, מיין

to select, to sort

la fruta freska se vende a un presio si es a eskojer, i mas barato si es a la sirá (Nehama)

kien mucho eskoje peor le venga i no s'anojga (Nehama)

Se eskojo por prezidente (Moscona)

Ke se eskoja uno de estos aniyos (Moscona)



169360

eskojida f.

בחירה, מיון; מה שנבחר

selection, sorting; what is chosen

buena/negra eskojida (Nehama)



169380

eskojido adj.

נבחר, משובח; ממויין

selected, fine; sorted

una asistensia eskojida (Nehama)



169540

eskolar v.

יצא בסוף יום עבודה/בסיום העבודה; יצא מביה''ס; ניקז, ייבש מנוזלים; אסף הנוזל (שמן/דבש) שעלה על גדותיו

to leave at the end of the work day/at the end of the work; to leave school; to drain, to dry from liquids; to collect the liquid (oil/honey) that has overflowed

es­kolar la miel/l'azeite (Nehama)

el chan ya dio Sulucha no skolo, ke guay de su madre Sulucha ya bolo (Moscona)

los elevos dainda no shkolaron (Moscona)



169550

eskolario adj.

בית ספרי

of a school

los livros eskolarios (Nehama)



169580

eskolarse v. refl.

זב; התרוקן, רזה, התייגע; התרוקן מכספו

to drip, to empty, to lose weight, to get tired; to run out of money

la plasa, las kayes, la sivdad s'eskolaron (Nehama)



169630

eskombrado (cat.) adj.

נקי, מטואטא, מפונה; מסודר

clean, swept, evacuated; arranged

Aki no se puede ver eskombrado (Moscona)



169660

eskombrar (cat.) v.

פינה, ביער, ניקה, כיבד, טאטא; סילק מכשולים (מהדרך)

to evacuate, to clear, to clean, to sweep; to remove obstacles (out of the way)

El eskombrar me toma la manyana entera (Moscona)



169740

eskonder v.

החביא, הסתיר, הצפין, העלים; האפיל

eskonder la ver­dad (Nehama)

kierer es­konder el sielo kon la mano, kon un dedo (Nehama)

arrojar la piedra i eskonder la mano (Nehama)

kien s'eskonde detrás d'un dedo se le ve el puerpo entero (Nehama)

ni del Dio ni del vezino no se puede es­konder (Nehama)

Djugar al eskonder (Moscona)

Del Dio i del vizino nada se puede eskonder (Moscona)



169800

eskondidijo m.

מחבוא, מסתור

hiding place

Salio de su eskondidijo (Moscona)

Tiene mania de eskondidijo (Moscona)



169810

eskondido adj.

חשאי, סודי; חבוי, נחבא, נסתר

secret, confidential; hidden, concealed

lo eskondido salió a luz (Nehama)

En lugar eskondido (Moscona)



169910

eskontrar v.

נתקל, פגש באופן בלתי צפוי

to encounter, to meet unexpectedly

No tokes kozas suzias ke puedes eskontrar en mil olaim (Moscona)



169940

eskontrarse v. refl.

נבהל קשות, נטרף מפחד

to be severely frightened, ro be devoured by fear

Se eskontro de los gritos (Moscona)



169980

eskopo (it./port.) m.

מטרה, תכלית, יעד, כוונה

purpose, goal, intention

A ke eskopo? (Moscona)

Kon ke eskopo? (Moscona)



170260

eskova f.

מטאטא, מכבדת

broom

eskova mueva barre bueno (Nehama)



170360

eskozer v.

צרב, גרם כאב צורב

to burn, to cause a burning pain

Me esta eskoziendo la yara (Moscona)



170400

eskrito m.

כתוב; תעודה; צוואה; חוזה

written; diploma; will; contract

eskrito está sovre la palma lo ke deve de yevar el alma (Nehama)



170410

eskrito adj.

כתוב

written

Ya esta eskrito en la palma lo ke tiene ke yevar la alma (Moscona)



170470

eskritura f.

כתב, כתב יד; ניהול ספרים

handwriting; book management

tener buena/negra eskritura (Nehama)

Tiene buena eskritura (Moscona)

Eskritura grega (Moscona)

Ken no puede meldar su eskritura es azno de buena natura (Moscona)



170540

eskrivano m.

סופר, לבלר, סופר סת''ם

scribe (bibl.), clerk, scribe of Tora scrolls

Un eskrivano fransez disho [...] (Moscona)



170550

eskrividero m.

כתבנות כפייתית

compulsive writing

está kon un mal eskrividero, no asolta un punto la penina (Nehama)



170560

eskrividor m.

מחבר; סופר, לבלר, פקיד, רשם, סופר בית דין

author; scribe, clerk,

El eskrividor de la presente [...] (Moscona)



170570

eskrivir v.

רשם, כתב

registerer, court clerk

eskrive antes ke des i des­pues ke tomas (Nehama)

Tengo de eskrivir (Moscona)

Eskrivitelo en el meoyo (Moscona)

Eskritos en livros de vida (Moscona)



170600

eskrivirse v. refl.

נרשם; התכתב

to register; to correspond

M'eskrivi por miembro (Moscona)



170670

eskrushir v.

חרק (שיניים), השמיע קול חריקה

to gnash (teeth), to make a creaking sound

me demandó el dupyo del presio i no kije deskontarlo, eskrushi dientes i pagi (Nehama)

kere untado la puerta ke no skrusha (Moscona)



170750

eskuchar v.

האזין, הקשיב; ציית, שמע בקול; שינן (שעור, תפילה)

to listen, to listen; to obey, to memorize (lesson, prayer)

kien no eskucha a la madre eskucha a la mala madrasta (Nehama)

kien no eskucha a la mujerika se arretuerse la orejika (Nehama)

Eskucha lo ke t'estan avlando (Moscona)

Eskucha a tus djenitores (Moscona)

Eskucha la lishion (Moscona)



170770

eskudiyar v.

יצק לקערה; הגיש אוכל

to pour into a bowl; to serve food

Esto me lo eskudiaron oy (Moscona)



170900

eskuezer v.

צרב, גרם צריבה בשל מורת רוח על הוצאה מופרזת

to burn, to cause burning due to resentment for excessive spending

el limón eskueze sovre una yara (Nehama)

m'eskuezen las beshigas de la boka (Nehama)



170950

eskulka m.

מרגל

spy

No son tus siervos eskulkas (Moscona)



171030

eskulpidor m.

פַּסָּל

sculptor

Eskulpidor o eskriviente de leyes sovre tavlas (Moscona)



171100

eskuma (port.) f.

קצף

foam

la azeite esta tan negra ke la paila se incho de skumatina (Moscona)

de la ira le salia skumaraje de la boka (Moscona)



171270

eskupina f.

רוק

saliva

va i ven presto, vo a echar una eskupinika en basho: (Nehama)



171290

eskupinada f.

רקיקה, רקיקה בפרצוף

spitting, spitting in the face

Komer maldisiones i eskupinadas (Moscona)



171330

eskupir v.

ירק, רקק; גילה סוד

to spit; to tell a secret

kien al sielo eskupe en la kara le kae (Nehama)

en el podjo donde bevites agua no eskupas (Nehama)

kien englute amargo no eskupe dulse (Nehama)

esta koza de skupir las unyas (Moscona)

ken eskupe al sielo en la kara le kae (Moscona)



171440

eskureser v.

החשיך, האפיל, העיב, הקדיר,עמעם, ערפל

to darken, to obscure, to dim

echates las velas, eskuresites la udá (Nehama)

kon tus espiegasiones embroliadas eskuresites la kestión al lugar de aklararla: (Nehama)

las nuves eskuresen el sol (Nehama)

Kuando muncho eskurese es para amaneser (Moscona)



171450

eskureserse v. refl.

החשיך (נעשה חשוך), הקדיר (נעשה קודר)

to become dark, to become gloomy

a las oras de tadre el sielo se eskurese (Nehama)

el korasón s'eskurese de ambezar lo ke se pasó en Birkenau (Nehama)



171510

eskurido adj.

סחוט; ספוג

squeezed; soaked

Eskurido en la agua (Moscona)



171540

eskurina f.

חשיכה, חושך, אפילה, חושך מצרים, חשיכה עמוקה; ''מציאה''

darkness, darkness, deep darkness; ''bargain''

kaminar a las eskuri­nas (Nehama)

Merko una eskurina de patatas ke al mundar la meata se fue aporaya (Moscona)



171580

eskurir v.

נטף, טפטף; סחט

to drip; to squeeze

Meter los chinis a eskurir (Moscona)

La para le esta eskuriendo por la pacha (Moscona)



171600

eskuro (port.) adj.

חשוך, אפל, אפלולי; כהה, קודר; עגום; מעורפל; שקשה להסבירו, שקשה להבינו

dark, gloomy, dim; dark, gloomy; bleak; fuzzy; that is difficult to explain, that is difficult to understand

kuanto mas eskura esta la nochada, mas presto ama­nese (Nehama)

el fecho kedó eskuro (Nehama)

el zoar es un es­krito eskuro (Nehama)

todo me lo izo skuro (Moscona)



171610

eskuro (port.) m.

אדם פסימי, רואה שחורות

a pessimistic

es de los eskuros (Nehama)



171660

eskuza (port.) f.

התנצלות, הצטדקות; תירוץ, אמתלה

apology, justification; excuse

eskuza de muchos, eskuza de bovos (Nehama)



171820

esmerar v.

צחצח, ליטש; טיהר; טיפל באופן קפדני

to brush, to polish; to purify; to carefully handle

Limpio komo el oro refinado I ezmzrado siete vezes (Moscona)



171860

esmersar v.

קנה, רכש, עשה קניות

to buy, to shop

mas vale un buen esmersar ke un buen ganar (Nehama)



171980

esmover v.

ריגש, גרם התרגשות, עורר רחמי

to excite, to cause excitement, to arouse pity

Ezmover sus tiendas (Moscona)



171990

esmoverse v. refl.

התרגש

to get excited

Ezmoverse de su lugar (Moscona)



172020

esnaf (t.) m.

איגוד מקצועי, גילדה; בורגנות זעירה; בורגני זעיר; בעל מלאכה

trade union, guild; tiny bourgeoisie; tiny bourgeois; craftsman

Apartiene al esnaf de los tenekedjis (Moscona)

Es un buen esnafiko (Moscona)



172090

espada f.

חרב, סיף

sword

Espada de siete kortes (Moscona)



172250

espalankar/espalankarse v.

התנשם

to pant, to breathe heavily

Ya m'espalanki de korrer arriva I abasho (Moscona)



172260

espalda f.

גב, שכם; כושר עמידה

back, shoulder; stamina

dar la spalda (Moscona)

avlar a la spalda (Moscona)



172410

espaldera f.

משענת גב; החלק האחורי של

back support; the back of

la spaldera de la kaza (Moscona)



172460

espander v.

פיזר, זרה; פרש, גלל; תלה/פרש כביסה ליבוש

to disperse; to spread, to scroll; to hang/spread laundry for drying

espande la pacha fina onde te alkansa la kolcha (Nehama)

No te vayas espandiendo todo esto (Moscona)

Se esta espandiendo arriva de su boy (Moscona)

Las flores de la nieve espandesen komo la lana (Moscona)



172570

espandidura f.

התפשטות, פרישה, התפרסות; מרחב, שטח

spread; space

I la espandidura denonsia la ovra de sus manos (Moscona)

En la espandidura de los sielos (Moscona)



172650

espantar v.

הפחיד, הבעית, החריד, הבהיל

to scare, to frighten, to terrify,

Lo espantaron ke lo van a entregar (Moscona)



172670

espantarse v. refl.

פחד, ירא, התירא, נבהל, נבעת, נחרד, נאחז פחד

to be afraid, to panic, to be anxious, to be filled with fear

kien del Dio s'espan­ta no viene en falta: (Nehama)

me despertó d'una d'una, ensúpeto, me espantó (Nehama)

no s'espanta ni del guerko (Nehama)

espántate de los kayados, de los ke van arrez de paré (Nehama)

espantarse de ratón/de ladrón/de hazinura (Nehama)

espántate de aire de kaleja i de pedo de vieja (Nehama)

s'espanta el ojo de ver el gasterio en tiempo de boda (Nehama)

No m'espanto de nada (Moscona)

Espantate de djudio riko, de grego boracho I de turko prove (Moscona)



172720

espanto m.

פחד, מורך לב, מורא, אימה, יראה, חרדה, בהלה; פוביה

fear, terror, awe, anxiety, panic; phobia

ay espanto de ratón/de fuego/de hazinura/de muerte (Nehama)

Le entro espanto (Moscona)

No tiene espanto de dinguno (Moscona)

No tiene espanto del Dio (Moscona)

No me espanto - ya me aziron por espanto (Moscona)

El Dio diera ke mis espantos fueran en vano (Moscona)



172820

espantozo adj.

פחדן, מוג לב, מפוחד, פחדני; מטיל פחד

cowardly, frightened; who casts fear

esta kriatura es muy espantoza, no durme sin pavolia (Nehama)

Un fuego espantozo amenazava todas las kazas de la kaleja (Moscona)



172880

esparanyar v.

חסך

Esparanya las avlas vazias (Moscona)

El ke no esparanya de si arekoje para otros (Moscona)



172890

esparanyo m.

חסכון

Yevarse kon esparanyo (Moscona)



173060

esparzido adj.

מפוזר, נפוץ; דליל

los djidios están esparzidos en kuatro partes del mundo (Nehama)

Los djudios estan esparzidos por el mundo entero (Moscona)

La kamareta esntera esta esparzida de migas (Moscona)



173090

esparzir v.

פיזר, הפיץ, זרה

I enbio sus saetas I los esparzio (Moscona)

En esparziendo de este polvo no keda nil is de chincha (Moscona)



173110

espasiar v.

טייל במרחב הפתוח

se fueron a spasiar (Moscona)



173120

espasiarse v. refl.

התבדר, השתעשע; בלשון סגי נהור: לסבול מצרות וטרדות

me spasiyi de ver [...] (Moscona)



173130

espasio m.

מרחב, שטח, חלל; רווח, מרווח; סדק; שעשועים, בידור, פנאי; תענוג,עונג

Los kuerpos selestes rodean en el espasio (Moscona)

Espasio de ver (Moscona)

I se vayan avriendo al espasio nuestras mezas (Moscona)

una kara - spasio (Moscona)



173280

espavoreserse v. refl.

נבעת

No te espavoreskas en tu djuzgar derechedades (Moscona)



173440

espejarse v. refl.

טעה לחשוב, הביןהפוך, דימה לראות בטעות, נתחלף לו דבר בדבר; ראה עצמו בראי; נצנץ, הבריק; בחן בסקרנות

La muchacha no sale de kaza sin atakanarse I espejarse (Moscona)



173480

espejo m.

מראה, ראי, אספקלריה; בבואה; נצנוץ, זיו; דוגמא, דגם

t'echates a bever, kieres saver lo ke te va akonteser? tienes el espejo de tu tío, de tanto bever se le kemó el fégado i se murio mansevo (Nehama)



173600

espekulasión f.

ספסרות, ספקולציה

lo djuzgaron por spekula (Moscona)



173610

esperansa f.

תקווה, תוחלת, סיכוי

si me kitas la espe­ransa me kitas la vida (Nehama)

esperansa de salir lokos (Moscona)

La esperansa ke se detadra es dolor de korason (Moscona)

Kon la esperansa todo se alkansa (Moscona)



173620

esperar v.

קיווה, ציפה, ייחל, חיכה

kien bive esperan­do muere krepando: (Nehama)

kien de otro espera se dezespera (Nehama)

Espero de pueder reushir (Moscona)



173630

esperiensa f.

נסיון, חוויה

Merkansa de eksperiensia (Moscona)



173720

espesatina f.

עובי, סמיכות

Este kadar de espesatina de dulse no me tiene afitado (Moscona)

La espesatina de este ombre no la esto podiendo tragar (Moscona)

Agora no empeses kon las espesatinas ke uzas tu (Moscona)



173730

espesear v.

עיבה, עשה לסמיך

El dulse se deve de espesar otro un poko (Moscona)

No te vayas espesando (Moscona)



173740

espesia f.

סוג, מין; תבלין; בושם

Brigantes, asasinos I ladrones de la peor espesia (Moscona)



173900

espeso (1) adj.

צפוף, סמיך, עבה, עבות, צמיג (נוזל); מלוכד, קומפקטי

Tomo un yoro espeso I minudo (Moscona)

El tren tadra muy espeso (Moscona)



173920

espeso (2) adj.

קפדן, נוקדן, איסטניס, נוקדן

No te agas espeso (Moscona)



173940

espesura f.

עובי, צפיפות

Komo de espesura de kriansa (Moscona)

No ay roza sin espino (Moscona)



174015

espidirse v. refl.

התעכל

no me se espidió el komer (Nehama)



174080

espina f.

קוץ, עצם דג

bushkar la spiga por milizina (Moscona)



174180

espino m.

שיח, סנה; קוץ, חוח; כינוי לזד

no ay roza sin espino (Nehama)



174420

esplikar v.

הסביר, באר, פרש; הצדיק

Komo se eksplika ke [...] (Moscona)

Agora me ekspliko la razon de su komporto (Moscona)



174430

esplikarse v. refl.

הצטדק, הוכיח צדקתו, הבהיר עצמו; התבאר; התפרש

Ven mos eksplikaremos (Moscona)



174570

espolvar v.

איבק (הסיר את האבק)

Esta ija ya m'espolvo (Moscona)



174640

espondjado adj.

ספוגי

no kamines sovre lo espondjado (Nehama)



174680

espondjar v.

הספיג; שטף את הרצפות

a las servideras d'al tiempo, la mansevez se les ia en espondjar i fregar (Nehama)



174790

espozado adj.

ארוס, מאורס

Tambien a los espozados les salio nueva moda, parese ke ya estan kazados en antes de azer boda (Moscona)



174820

espozo/za n.

חתן/כלה; בעל/אישה נשואה, רעיה

no me des por espoza a la ke presto rie i presto yora: (Nehama)



174840

esprimida f.

סחיטה; לחץ להשגת דברמה ממישהו (''סחיטה''); מאמץ קל הנעשהבלי חשק

dar una sprimida al limon (Moscona)



174940

esprimirse v. refl.

עשה מאמץ חזק וניכר לעין; לחץ כדי לעשות צרכיו; נלחץ לתרום בלי רצון

kuando ya s'esprimió dio dos soldos para los proves onde los otros dieron diez frankos (Nehama)



174960

esprito m.

רוח; אלכוהול, ספירט, כוהל; אד זיקוק; רוח רפאים, רוח

el meldar mantiene el esprito (Nehama)



175220

espuntar m.

הנצה, פתיחת פרח

este kaminante viene de londje, de onde despunta el sol (Nehama)

las flores empesaron a espuntar (Nehama)



175230

espuntar v.

הנץ, צץ, ביצבץ, צץ ועלה, הופיע, נפתח (פרח)

la igera spunto sus igos (Moscona)

la nave spunto en el orizonte (Moscona)

kuando spunta la luna [...] (Moscona)



175400

estableser v.

ייסד, ביסס, כונן, הקים

Para estableser la verdad [...] (Moscona)



175430

establesido adj.

מבוסס; מיושב

Estavlesido en Varna (Moscona)



175460

estada f.

שהייה, שהות, המצאות

En mi estada en el ajeno (Moscona)



175490

estado m.

מצב, מעמד, נסיבות; סמכות; מדינה

las leyes del estado (Nehama)

No esto en estado de azer este plazer (Moscona)



175620

estajarse v. refl.

נעצר

No se estajan de azer orasion (Moscona)



175640

estajo m.

הפרדה, מחיצה, רווח, מרווח

entre las tavlas de un parké no kave estajo (Nehama)



175830

estankar v.

סתם, חסם, עצר, אטם; נעצר, הפסיק; חדל/נח ממאמץ

ya estankó la sangre/la luvia (Nehama)



175890

estanko m.

עצירה, הפסקה, הפוגה

la fuente estuvo kurriendo la noche entera sin estanko (Nehama)



175970

estanyar v.

ציפה בבדיל; נזף, ענש

komo s'estanya el kovre arre­lumbra (Nehama)



176030

estar v.

היה, נמצא; שהה, התעכב; פועל עזר לציון התמשכות הפעולה

no está en kaza (Nehama)

kuantos estamos? (Nehama)

ke tiempo está? está de luvia (Nehama)

estamos el primo del mez (Nehama)

estar en kamino (Nehama)

Esta en kaza (Moscona)

Esto okupado (Moscona)

Esto kaminando, fumando bailando (Moscona)

Estamos a diez kilometros de leshura (Moscona)

Esta en viaje (Moscona)

Estamos del mizmo pareser (Moscona)

Estamos de akordo (Moscona)

Estar en kada koza (Moscona)

Komo estas? (Moscona)

Komo esta el sinyor padre? (Moscona)

Estar de buenas (Moscona)

No estar en si (Moscona)

No se steyga en su reposo (Moscona)

Por lo ke estamos bindigamos (Moscona)

Desha a star (Moscona)

Desha a star, toma hase (Moscona)



176460

estatura f.

קומה, גובה

Toda estatura delantre de ti se enkorva (Moscona)



176500

este pron. dem.

זה

este pan para este kezo (Nehama)

Ken es este? (Moscona)

Este kadar de grande (Moscona)

Este boy de ijo (Moscona)



176630

estendido adj.

פרוש, נפוץ

Estendido en la tierra (Moscona)

Este uzo es muy estendido (Moscona)



176700

estera f.

מחצלת; שטיח כניסה

dormir enriva de una estera: (Nehama)

Vino kon la estera kemando (Moscona)



176840

esteso (it.) adj.

זהה

el hazino esteso deve de kuidarse (Nehama)

el shastre me fizo un vestido esteso del ke yevo enri­va (Nehama)



176860

esteso m.

אותו דבר

Ve de su haver I aze lo esteso (Moscona)



176900

estía f.

קוץ, שבב

donde salió esta estia? de akel mal madero (Nehama)



176910

estiedra f.

צד שמאל; יד שמאל

kaminar a la estiedra de uno (Nehama)



176970

estiedro adj.

שמאלי

la mano estiedra/el pie estiedro/el ojo estiedro/el lado estiedro (Nehama)



177000

estierko/estierkol m.

אשפה, זבל

echar al estierko (Nehama)



177130

estilar v.

הוגיע, עייף, ייאש (בהמתנה ממושכת וכו')

Ya se me estilaron las orejas (Moscona)



177140

estilarse v. refl.

התייגע, התעייף, התייאש

mos estilimos en el frío i el aire fina ke vino (Nehama)



177200

estima f.

הערכה, הוקרה, כבוד

De alta estima I de korason (Moscona)



177230

estimado adj.

מכובד

Lo ke demandas estimado? (Moscona)

El patron lo estima muncho; el es estimado I de sus kolegas (Moscona)



177250

estimar v.

כיבד, העריך, הוקיר; העריך, שם, עשה שומה

Al prove lo estiman kuando es sezudo I al riko por su rikeza (Moscona)



177400

estirarse v. refl.

השתרע, התרפה; מת, שבק חיים; נהיגה ביהירות ובצורה מנופחת

S'estiro un poko (Moscona)

Ya me s'estiraron las orejas por komer (Moscona)



177470

esto pron. dem.

זה, הזה

esto es echo kolay (Moscona)



177600

estofa f.

אריג, בד; בד משי, ברוקאד

Estofa de alta fantazia (Moscona)



177700

estómago m.

קיבה

dolor d'estomago (Nehama)

Komo estas kon el estomago? (Moscona)

Estomago se kere (Moscona)



177920

estrafutarse (it.) v. refl.

לא נתן חשיבות ל-, לא היה איכפת לו מ-

estrafu­tarse de una koza/de uno (Nehama)



178020

estranyedad f.

זרות, מוזרות; נכר, ארץ זרה

A las vezes tienes uas estranyedades ke azen pensar (Moscona)

I no te enkorves a Dio de estranyedad (Moscona)



178050

estranyo adj.

מוזר, משונה, תמהוני, הפכפך, גחמן; זר, נוכרי

Non sea en ti Dio estranyo (Moscona)



178140

estrasar v.

הרס, החריב, נהג כוונדאל

Toda la vida kamina estrasado (Moscona)



178150

estrasos m. pl.

הרס, נזקים גדולים כתוצאה של ונדליזם/ מלחמה/ רשלנות/כוחות טבע וכו'

Aviendo kavzado estrasos en la fragua [...] (Moscona)



178240

estrechar/estrechear v.

הצר

El pantaloon m'esta ancho kale dado ke me lo estrechen (Moscona)



178280

estrecharse v. refl.

הצטמק, התכווץ; דאג, אכל את עצמו, חש מועקה

de ver estas manzías s'estreca el alma/el korasón (Nehama)



178340

estrecho adj.

דחוק, לחוץ, צר; הדוק; דחוק (כספית); קמצן, מוציא כספו בקמצנות

el tiempo es es­trecho (Nehama)

la famiya es grande i la kaza chika, estamos estrechos (Nehama)

la komida está muy estrecha para tantas personas (Nehama)

Es estrecho I de kara kurta (Moscona)

Ya savemos ke sos estrecho, agora tom alas kozas a la anchura (Moscona)

Mas vale komer un pan estrecho debasho de su techo, mas ke estrecharse en kaza estranya (Moscona)



178380

estrechura f.

צרוּת (צר); מצוקה, דוחק, דוחק (כספי), צמצום

Estamos biviendo en grande estrechura (Moscona)

Mi ermano esta pasando grandes estrechuras (Moscona)

No me metas en estrechura (Moscona)



178450

estremeser m.

זעם, זעף, רוגז; תוקפנות

deshalo, no le favles oy, está kon estremeser (Nehama)



178460

estremeser v.

הפחיד, זעזע, החריד, גרם חלחלה, הטיל אימה, הבעית

el djemido del tigre estremese (Nehama)

Me asonyi un esfuenyo ke me izo estremeser (Moscona)

De la tempesta los montes estremesen (Moscona)

Estremeser las karnes (Moscona)

Estremesedvos I no pekesh (Moscona)



178470

estremeserse v. refl.

הזדעזע, רעד, נבעת, נבהל, חרד

s'estremese komo del guerko: (Nehama)

estremeserse del padre/del mestro/del maestro (Nehama)



178610

estrenado adj.

שחנכו אותו, שמשתמשים בו לראשונה

este vestido es estre­nado de oy (Nehama)



178630

estrenar v.

חנך, לבש בפעם הראשונה, השתמש בפעם הראשונה

estre­nar kaza/un moble/un vestido (Nehama)

fraguar una kaza i estrenarla (Nehama)

Me estreni kalsado (Moscona)

Kuando te vas a estrenar el vistido? (Moscona)



178640

estrenarse v. refl.

לבש בגד חדש

es muy embelekado, kada dos por tres se estrena una hazinura (Nehama)



178720

estreya f.

כוכב, מזל, גורל

este vestido está la estre­ya negra (Nehama)

Ver las estreyas (Moscona)

Le valio la estreya (Moscona)



178900

estreyado m.

שמים מכוכבים

no te fíes del estreyado ni del marido d'al lado (Nehama)



178910

estreyería f.

אסטרונומיה; אסטרולוגיה, קריאה בכוכבים

Lo alkansaron a saver kon hohma de la estreyeria (Moscona)

Los estreyeros estavan kada noche en la estreyeria (Moscona)



178930

estreyero m.

אסטרונום, אסטרולוג, חוזה בכוכבים

Estreyeros ke esparten los sielos pensando de divinar de eyos lo ke a de vinir (Moscona)



178990

estrindjar (it.) v.

הידק, לחץ, מתח; גרם חרדה, הדאיג

s'estrindje el korasón kuando se pensó a los fornos de Birkenau (Nehama)

estrindjar la chintura (Nehama)



179020

estripar v.

הוציא את המעיים, פתח את הבטן

la djentoria fue tanta ke ya me ivan a stripar (Moscona)



179040

estriparse v. refl.

החליק, גלש

M'estripi para pasar entre tanta djentoria (Moscona)



179150

estruidero m.

נטיה להשחית, נטיה לבלות

struidero de kalsado ke tiene este ijiko (Moscona)



179220

estruir v.

גרף, החריב, השם, הרס, השמיד, בילה (מרוב שימוש), קלקל

esta purga lo estruyó (Nehama)



179270

estruirse v. refl.

כילה את כוחו, ''הרס'' את עצמו; התקלקל, נהרס, חרב

s'estruyó el mundo para ke diera sien frankos para los proves (Nehama)

las ropas, los ves­tidos, los kalsados s'estruyen kon el tiempo (Nehama)

ten pasensia, no se struyo el mundo! (Moscona)

ya me strui de gastar (Moscona)

lo ke parese ke ya se struyo el mundo, barminam (Moscona)



179290

estruisión f.

חורבן, שאיה, הרס, התמוטטות

este fecho hue estruisión para fulano (Nehama)

el kavo del pekador struision i para su yaga non milizina (Moscona)

la karestia esta struision del mundo (Moscona)



179350

estudiar v.

למד, עיין ב-, חקר

se fue a studiar (Moscona)



179440

estuguerser v.

הטיל אימה

vino ensupito i me estuguersió (Nehama)



179650

esvachearse (t.) v. refl.

חזר בו, התחרט, ויתר על; איבד את החשק; הסיח דעתו

Ya me ezvachei (Moscona)

Va ezvacheate un poko (Moscona)



180370

eventualidad f.

מקריות; אפשרות

Por toda eventualidad (Moscona)



180390

evidensia f.

ודאות

Meter en evidensia (Moscona)



180460

evlát (t.) m.

בן

Alkavo alkavo es tu evlat (Moscona)



180600

exajerar v.

הגזים, הפריז; השתמש לרעה, השלה, הטעה

no kale exajerar las kozas (Moscona)

la persona puede bever ma no exajerar (Moscona)



181130

existensia f.

קיום, מציאות, ישות

no kreo en la existensia de [...] (Moscona)



181290

ey adv.

כאן, פה

ey está (Nehama)

no te kedes ey (Nehama)



181330

eyaya! interj.

ההיא שם, המסכנה!

Eyaya lo ke esta yevando kon este borrachon (Moscona)

Eyaya de la bova (Moscona)



181430

ezdear (t.) v.

מחץ, מעך

Ya se me ezdeo la mano (Moscona)



181660

ezmusharse v. refl.

נפל על הפנים

Ya s'ezmusho (Moscona)



181850

facha (1) (it.) f.

פנים, פרצוף, קלסתר; מראה, מראית עין, חזות; יוקרה, שם טוב

face; appearance; prestige, good name

facha de ombre, facha de león (Nehama)

la facha de un sesto de fru­ta (Nehama)

de facha a la paré/al sol/a la mar (Nehama)

amostravos al espejo i la facha vos vere (Moscona)



182270

fadario m.

גורל (של מישהו); גורל, פור

destiny (of someone); fate

Al fadario no lo topimos en kaza (Moscona)



182280

fadarse v. refl.

המזל האיר לו פניו

luck lit up his face for him

ya se le fado un vestido muevo (Nehama)



182310

fadika f.

פיה קטנה

little fairy

El echo me lo devo de eskapar yo, no van a vinir las fadikas a azermelo (Moscona)



182320

fado m.

גורל; כישוף, קסמים

fate; witchcraft, magic

Esto le fue el fado (Moscona)



182330

fafuria f.

בד דקיק ולא חזק

thin and not strong fabric

Esto no esta basma - esta una fafuria (Moscona)



182360

faiz (t.) m.

רבית

interest (money)

Tomar paras kon faiz (Moscona)



182390

fakir (t.) m.

נזיר הודי, פאקיר; מסכן, עני

indian monk, fakir; poor man

Ay fakir ayi (Moscona)



182600

falda m.

חיק, חֹצֶן; צד, שוליים, כנף הבגד; חצאית

lap, bosom; side, hem, wing of garment; skirt

inchirse la falda de fruta (Nehama)

tomar una kriatura a la falda (Nehama)



182830

falsador m.

כזבן, רמאי; אדם שאינו עומד בדיבורו

a swindler; a person who does not keep his word

I karera de falsadores es dura i trayen dolores (Moscona)



182860

falsar v.

רימה, הונה, בגד, לא עמד בדיבורו, מעל

to cheat, to deceive, to betray, does not keep his word, to embezzle

La manteka la ampesaron a falsar (Moscona)



182930

falsedad f.

צביעות, אי כנות; שקר, רמיה, רמאות

hypocrisy, dishonesty; lie, cheating

De mintira i falsedad mira de alesharte, en kaminos de verdad mira de andarte (Moscona)



182960

falsía f.

צביעות, אי כנות; שקר, רמיה, מעל; סוג של דג סול

hypocrisy, dishonesty; lie, deceit; sole (fish)

Todo lo de este mundo es falsio (Moscona)



183010

falso adj.

כוזב, מזויף, מסולף, שקרי, מעוות; שגוי, מלאכותי, מעושה, מוטעה

false, falsified, perverted; Wrong, artificial, fake

Es in falso ke no ay sigundo (Moscona)



183160

falta f.

משגה, שגיאה, טעות; פגם; עבירה, עוון, חטא, אשמה; חוסר, חסרון, מחסור

error, mistake; defect; offense, iniquity, sin, guilt; lack, scarcity

es su falta si se izo hazino, kumió mucho (Nehama)

por falta de mezos, kedó sin fecho (Nehama)

La falta tuya se remarko (Moscona)

Una madre i una manta tapan munchas faltas (Moscona)

Su faltura era mijor (Moscona)



183240

faltar v.

שגה; חסר, היה חסר; לא קיים (את החובה)

to make a mistake; to be missing; to fail to comply (the obligation)

faltar de huersas/de moneda/de tiempo/de amigos (Nehama)

me kansi ke viniera a pasear kon mi, faltava ke lo tomara en brasos (Nehama)

Me faltan 1000 levos para pagar la politsa (Moscona)

Konstati ke aparte de lo otro me faltan i paras (Moscona)

Mueve faltan para minyan (Moscona)

I no faltimos ni uno de nombrar (Moscona)

Falta sea la onor (Moscona)



183280

falto adj.

חסר, משולל, מחוסר

missing, deprived, lacking

El aroz esta falto (Moscona)



183360

fama f.

שם, פרסום, תהילה, מוניטין

name, publicity, fame, reputation

tener buena fama/negra fama (Nehama)

toma fama buena i echate a arrovar (Nehama)

Kompra para ti fama buena ke eya te akompanyara (Moscona)

Da buena fama, pishate en la kama (Moscona)

Mijor es la buena fama ke el buen azeyte i el dia de la muerte ke el dia de el nasimiento (Moscona)



183980

farfur/í (t.) m.

כלי חרסינה, פורצלן

porcelain

Ni chini ni farfuri! (Moscona)

Ni chini ni farfuri (Moscona)



184150

faropia f.

שרשראות, כבלי ברזל

chains, iron chains

Por atar sus reyes kon faropias (Moscona)



184180

farsí (1) (t.) m. & adj.

פרסי; פרסית; שפה מתוחכמת שאינה מובנת להמון העם

persian; persian (language); a sophisticated language that is not understood by the masses of the people

el fransez lo avla farsi (Moscona)



184290

fas f.

פנים (פני המים/כדור הארץ)

surface (water/earth)

al tiempo del diluvio, las aguas kuvrieron la fas de la tierra (Nehama)



184385

fashado adj.

עקוד (עקודים נקודים וטלואים)

spotted

Ovejas fashadas, pintadas i pedriskadas (Moscona)



184580

fasina f.

אלומה

sheaf

Vendras a la vejez a la fuesa komo se rekoje la fasina en su tiempo (Moscona)



184630

fasla f.

כתם שומן; כינוי לאשה גסת רוח

grease stain; a nickname for a rude woman

El pantalon esta yeno de faslas (Moscona)

Kuando l'eskudias ampesa a skarvar por ver si le kayo buena fasla (Moscona)

La vizina mueva esta una fasla (Moscona)



184810

fatiga f.

עייפות, לאות, יגיעה, חולשה, רפיון; טירדה, טורח

fatigue, tiredness, weakness, laxity; nuisance, burden

Kon pasensia i fatiga todo se alkansa (Moscona)

Retirate mansevo, tu tiempo non piedras, ni menos a tu kuerpo fatiga le metas (Moscona)

Afuera sta fatiga grande (Moscona)



184850

fatigar v.

עייף, הוגיע, ייגע, הלאה; הטריד; חש ברע בשל אוכל; גרם עצירות

to tire, to weary; to bother; to feel bad due to food; to cause constipation

el komer mucha dolsura afatiga (Nehama)



184860

fatigarse v. refl.

נלאה, התעייף, התייגע

to get tired

Sin fatigarse no ay ganas (Moscona)



184870

fatigozo adj.

מעייף, מוגיע; על מזג אוויר: מעיק, מחניק

tiring; (on weather :) oppressive, stifling

El tiempo esta fatigozo (Moscona)



184890

fato (it.) m.

עובדה, מקרה, ארוע, התרחשות, חוויה

fact, case, event, occurrence, experience

kontar un fato (Nehama)

los fatos le dieron razón (Nehama)



184940

fatura (2) (port.) f.

חזות, מראה חיצוני; חזות ירודה ובלויה; אדם לבוש בלואים

appearance; poor and worn appearance; a man dressed in rags

Barminam en la fatura ke lo vidi (Moscona)



185040

favor m.

חסד, חן, טובה (עשה לו טובה)

kindness, grace, favor

Votar en favor de [...] (Moscona)



185130

favorizar (fr.) v.

העדיף, נטה חסד ל-, נתן זכות יתר ל-

to prefer, give privilege to

El ke es emparsial no favoriza a dinguna de las partes (Moscona)



185260

fayo m.

חסרון, פגם

defect

Kuala deve ser nuestra kondukta kuando vemos ke nuestro kompanyero tiene algunos fayos (Moscona)



185480

feder v.

הסריח, הבאיש, העלה צחנה, הדיף ריח רע, הצחין; הטריד, הפריע

to stink; to disturb

de la kavesa fiede el peshe (Nehama)

Esto me guele akeyo me fiede (Moscona)

Fediendo a lesh (Moscona)



185610

fediendo adj.

מסריח, מבאיש, מצחין; רקוב; שחצן; מטריד

stinking, disgusting; rotten; arrogant; bothersome

kien paga el peshe adelantado lo kome fedido (Nehama)

Deshalo a este fediendo (Moscona)



185630

fedionda f.

סרחון

stench

Penso de darle su ija la loka fedionda de boka (Moscona)



185650

fedor m.

סרחון, צחנה, באשה, ריח רע; שערוריה; שחצנות, רהב

stench, bad smell; scandal; arrogance

Tiene una fedor en si ke es koza de murir (Moscona)

Va salir a la fedor (Moscona)



185670

fedorento adj.

מסריח; שחצן; חסר כל ערך, עלוב

stinking; arrogant; worthless, miserable

me yamó a komer, me paresió ke me iya a fazer pranso, i ke vites aki?- me dio un komer fedorento (Nehama)



185910

felisitar v.

שיבח, איחל, ברך; החמיא

to praise, to wish, to bless; to compliment

Felisitar el anyo nuevo (Moscona)



186060

féntis adj.

שטחי

superficial

Moshiko de los fentis (Moscona)



186070

feo adj.

מכוער, כעור, חסר חן

ugly

un ombre feo, una mujer fea

lo feo bushka lo feo

lo feo en este ninyo es ke favla sin respeto a su padre

El mazal de la fea ke tenga mi ija (Moscona)



186180

ferah (t.) adj.

מרווח, רחב ידיים; נדיב, בעל יד רחבה; רחב דעת

spacious; generous, broad-handed; broad-minded

Salimos a ferahlanearmos de la nochada (Moscona)



186190

ferah (t.) m.

עונג, תענוג, הנאה, הרווחה

pleasure, enjoyment, well-being

Ke te sea un ferah de salir a la veranda (Moscona)



186220

ferahlí (t.) adj.

נעים, ערב, מהנה, מענג

pleasant, pleasing, delightful

El balkon muestro es muy ferahli (Moscona)

La kamereta buena es muy ferahli (Moscona)



186250

feretro m.

ארון קבורה

coffin

Feretro or ataud para yevar los muertos a la fuesa (Moscona)



186290

ferida f.

פצע, חַבּוּרה, מכה

wound, bruise, blow

Firida de mayores (Moscona)



186310

ferido m. & adj.

פצוע

wounded

Diez muertos i trenta firidos (Moscona)



186330

ferir v.

פצע, חבל

to injure

Si lo apanyo lo firio de mala muerte (Moscona)

Tanto te kero ke te do una i te fiero (Moscona)

I irio a Ayov kon sarna mala desde la planta de su pie asta su meoyera (Moscona)

I irio a el aisiano I lo eskondio en la arena (Moscona)



186360

fermán (t.) m.

צו, פקודה, צו שולטני

order, order of the Sultan (ferman)

Kore kore Shemueliko ke el memun esta detras - no t'espantes chakiriko ferman tengo del pasaj (Moscona)

Para meldar este ferman se kere una ora entera (Moscona)



186590

ferroja (port.) f.

חלודה

rust

Komo el fiero no desha su faruja, ansi tu enimigo su enimistad (Moscona)



186760

ferver v.

רתח, תסס, געש

to boil, to ferment

Fuerte komo la agua ke ferve (Moscona)



186810

fesat/fesad (t.) m.

קונדסות, מעשה קונדס, משובה; תכך; ארוע יוצא דופן

mischievousness; intrigue; an extraordinary event

De chiko ke ya tuvo estos fesates (Moscona)

Buen fesat mos kito (Moscona)

Es yeno de fesates (Moscona)



186980

feuzia f.

בטחון ב-, אמון, מיבטח

confidence in, trust, reliance

tener feuzia en el Dio, no en fijo de ombre

Bindicho tu Adonay asufriensai fifusia a los djustos (Moscona)



187050

fey f.

אמונה

faith

no tener ni ley ni fey, ni profeta



187120

fez (t.) f.

פז, תרבוש תורכי; חלק מן הקופיה (כיסוי ראש נשי סלוניקאי)

fez; part of the kofia (Salonica female headdress)

Le merki a mi chilibi una fez dalli (Moscona)



187160

fiado adv. & m.

באשראי, בהקפה; הקפה, אשראי; סך המכירות באשראי

on credit; credit; total sales on credit

el fiado rovina

el fiado es dos vezes pagado

el fiado es dos vezes pagado (Nehama)

No vendo fiado (Moscona)



187165

fiado adj.

לקוח/נתון באשראי/בהקפה

a customer on credit, on credit

Lo fiado es siempre mas karo (Moscona)

El fiado es kon su pekado (Moscona)



187220

fiansa f.

ערבות, ערובה, ערבון, אחריות

guarantee

La fiansa es komo la nave entre las olas de la mar (Moscona)

Le Sali fiansa (Moscona)

No se fia de ninguno (Moscona)



187260

fiar v.

מסר/הפקיד למשמרת (דבר יקר/ חשוב למוסר); נתן אמון ב-; מכר באשראי; השגיח מקרוב, עקב אחרי

to give/deposit (something precious/important to the submitter); to trust in; to sell on credit; to watch closely, to follow

no te fies del estreyado ni del marido d'al lado (Nehama)

no ay ke fiar ni en la kamiza d'enriva (Nehama)

fiar me kiero ke el gayo me metió guevo: (Nehama)

No lo fies en manos ajenas (Moscona)

No lo fio de un ojo a otro (Moscona)



187350

fiasko (it.) m.

כשלון, מפלה, פיאסקו

failure, defeat, fiasco

azer fiasko (Nehama)



187540

fiel adj.

נאמן

loyal

amigo fiel, perro fiel (Nehama)



187610

fiero (fr.) adj.

גאוותן; חייתי, פראי, בלתי מרוסן; אמיץ; נוקשה, קשוח; גדול, עצום

arrogant; beastly, wild, unrestrained; brave; rigid, tough; big, huge

El fierro se bate asta ke sta kayente (Moscona)

Agora stamos fierro (Moscona)



187640

fierro m.

ברזל; עוגן

iron; anchor

si el fierro da al vidro, guay del vidro; i si el vidro da al fierro, guay del vidro! (Nehama)

kien kon fierro mata kon fierro muere (Nehama)



187750

fiesta f.

חג, חגיגה, מועד, יום טוב; שמחה,מסיבה, כרה

holiday, celebration, feast; joy, party, pillow

El kalsado mo lo vo estrenar para las fiestas (Moscona)



187780

fiestar v.

חגג, אכל ושתה, נהנה

to celebrate, eat and drink, to enjoy

Fiestar el aniversario (Moscona)



187860

figura f.

דמות, דיוקן, צלם, פנים

figure

Sangrateo la figura (Moscona)



187930

figurar f.

דימה, תיאר, הופיע; צייר; מילא/שיחק תפקיד, התבלט

to simulate, to describe, to appear; to draw; to play a role, to stand out

En el numero de los eskojidos figura i el Sr. [...] (Moscona)

Ya te puedes figurar mi estado (Moscona)



187990

fijanko/fijanka n.

בן/בת בוגרים, שיצאו מכלל ילדות

adult son/daughter, who left childhood

parese chiko dainda, ma ya tiene dos fijankos: (Nehama)



188080

fikir (t.) m.

רעיון, דעה

idea, opinion

Los fikires no se eskapan (Moscona)



188120

fiksar v.

קבע, הציב, ייצב; תקע, נעץ, סימרר; ברר, הבהיר

to fix, to place, to stabilize; to poke, to stab, to nail; to find out, to clarify

Loke me esta fiksando esta persona? (Moscona)



188250

fila f.

תור, טור, שורה; תהלוכה; בצק עלים, עלי בצק

column, line; procession; puff pastry

estuvo favlando dos oras en fila (Nehama)

la fruta se merka a la fila mas barato ke kon eskojer. (Nehama)

Ya se echo la fila (Moscona)



188530

filar m.

מחרוזת פנינים/מטבעות

pearl/coin string

yadran de diez filares de perlas/de ambaras (Nehama)



188780

filiko m.

זרם דקיק; פלג, נחל קטן

thin stream; brook

un filiko de agua (Nehama)



188800

filindra /filinera f.

רוק מר (מיצי קיבה העולים לפה)

bitter saliva (gastric juices that rise to the mouth)

tener la boka yena de filindra (Nehama)



188820

filindrozo adj.

מלא רוק מר (מיצי קיבה)

full of bitter saliva (gastric juices)

alevantarse la manyana kon la boka filindroza es sinyal de negra dijestión (Nehama)



189020

fin f.

קצה, גבול, תחום, סוף, קץ; הפסק, חידלון, כלה, מוות

edge, border, end; cease, death

la fin de un livro (Nehama)

fin de anyo (Nehama)

deshar para la fin (Nehama)

para todo ay fin (Nehama)

para su negragura no ay fin (Nehama)

Al empesijo i a la fin (Moscona)

Le vino la fin (Moscona)

Sin fin i sin kadar (Moscona)

A fin de arivar a una konkluzion (Moscona)



189200

fina prep. & conj.

עד, עד ל-

until, up to

te vo a esperar fina ke eskapas de komer (Nehama)

fina ke vino m'akoró el alma (Nehama)

fina ke manea la pacha se kiere tiempo (Nehama)

fina ke no tiene gana no lo forses a komer (Nehama)



189370

findján/findjaniko (t.) m.

ספל קפה, ספלון, ספלול, פינג'אן

coffee cup, cup, finjan

Djugo de fildjanes (Moscona)

Unos ojos, unos fildjanes (Moscona)



189440

fineza f.

דקות, דקיקות, עדינות; אנינות דעת

thinness, ultra fineness, delicacy; refinement

la fineza de un teshido (Nehama)

la fineza de un parfumo (Nehama)

Preguntar kon fineza (Moscona)



189450

finga f.

חתיכה, פיסה, חלק קטן מאוד

a piece, a very small part

no dar ni finga (Nehama)



189490

fino adj.

דק, דקיק, עדין, רזה, טהור (זהב); מעודן, טעים לחיך, משובח, מעולה; מזוכך; חד, שנון, פיקח

thin, slender, delicate, pure (gold); refined, delicious to the palate, fine, excellent; purified; sharp, witty, clever

Es muy fino (Moscona)



189570

finyir v.

לש, ערבל בצק

to knead, to blend dough

a kien finye i amasa no le arroves la masa (Nehama)

Lo finyo bueno, bueno (Moscona)

En este echo esta amasado i finyido (Moscona)



189620

firaón m.

פרעה; חוצפן, איש ריב ומדון

Pharaoh; cheeky, quarrelsome

Kon este firaon no se sale a bash (Moscona)



189730

firmamiento/firmamento m.

רקיע; ברית; חתימה

firmament; alliance; signature

Membrad para siempre su firmamiento (Moscona)



189780

firmemente adv.

ביציבות, בתקיפות

stably, firmly

Esto firmemente konvensido (Moscona)



189800

firmeza f.

מוצקות, יציבות, איתנות, חוזק; תקיפות; התמדה

solidity, stability, robustness, strength; firmness; persistence

En este mundo no ay firmeza de nada (Moscona)

Resta en tu firmeza i siempre kon un modo de avla (Moscona)



189810

firmo adj.

קבוע, יציב, איתן, חסון, חזק; תקוע; תמידי; בטוח, עומד על דעתו

steady, stable, sturdy, strong; stuck; constant; sure, stands his ground

dar/tomar un presio firmo

Israel es bivo i firme (Nehama)



189890

fishugar/fishugiar v.

הטריד, הקניט; התעסק, מישש, ליטף

to harass, to tease; to tinker, to feel, to caress

No lo vayas fishugiando muncho (Moscona)

Boz fishugante (Moscona)

El aire fresko del mar figushava su figura (Moscona)



190000

fista prep.

עד

up to, until

ir fista en kaza (Nehama)

me kitó el alma fista ke vino: (Nehama)

m'akompanyó fita'n kaza (Nehama)

Fista ke abolto la kara (Moscona)



190090

fit (t.) adv.

בלי יתרון, בשוויון, באיזון, בלי להרוויח ובלי להפסיד; ''פיט''

without advantage, in equality, in balance, without winning and without losing

lo ke te gani ayer me lo ganates oy estamos fit (Nehama)

Echar fites (Moscona)



190150

fitero m.

דרגה עילאית; שעת השיא

supreme rank; peak time

arrodear por los fiteros del sol (Nehama)



190160

fitija f.

(בהפרזת גנאי:) בחורה; בחורה משרכת דרכיה

(in derogatory exaggeration :) girl; a girl who traverses her ways

para kien está metido el devente? no tiene ni fijosni fitijos (Nehama)



190180

fitijo m.

בן סורר

a rebellious son

Este fitijo repozo no me sta dando (Moscona)



190190

fitil (t.) m.

פתיל, פתילה; פתיל רועם

wick; a thundering wick

el fitil de la lam­pa: (Nehama)



190260

fito m.

מטרה (לירי, לחיצים)

target

Estiro su arko i me puzo komo fito a la saeta (Moscona)



190310

fizikamente adv.

באופן פיזי, באופן חומרי, גופנית

physically

Fizikamente es imposivle (Moscona)



190370

fizionomía f.

פרצוף, הבעת פנים, סבר

physiognomy

Loke parese ke se le troko la fizionomia (Moscona)



190500

flakeza f.

רזון, שידפון; חולשה, תשישות, אנמיה, תורפה

thinness, blight; weakness, exhaustion, anemia

Esto es una flakeza (Moscona)



190530

flako adj.

חלש, חלוש, רפה, בעל בריאות רופפת, רופף; רזה, צנום, כחוש, דק; שביר

weak, in poor health, loose; thin, slender, skinny; fragile

Los tratos estan flakos (Moscona)

Flako de konstitusion (Moscona)

Flako de korason (Moscona)

El mantenimiento lo tenemos muy flako (Moscona)



190600

flama f.

להבה, שלהבת, לשון אש

flame

Enchikesi esta flama kela redoma del gas se puede patlear (Moscona)



190660

flamada f.

התלקחות

catching fire

Ke so estas flamadas, ya vas a kemar la kaza (Moscona)



190690

flamear v.

חרך; התלקח, עלה בלהבות

to singe; to catch fire

I ayi se flamean i se aze relampago (Moscona)



190770

flatería/flaterías (fr.) f./f. pl.

חנופה, התרפסות, חלקות, חונף

flattery, subservience

no es mi kulpa si tomas por flateria el linguaje de mi korason (Moscona)



190960

flema (gr.) f.

ליחת גרון, ריר, כיח, רוק

mucus, saliva

Estorvio de suenyo, dolor de vientre i flemas, todo viene de komer demaziado (Moscona)



191410

fogarero/a m./f.

מוקד; כירה, אח, מחתת גחלים (לחימום ביתי)

stove, fireplace, charcoal stove (for home heating)

en invierno la famiya bivia al derredor del fogarero (Nehama)



191660

folor f.

כעס, זעם, חימה, חרון אף

anger, rage

No se ensienda el folor en los ojos de mi senyor (Moscona)



191790

fonder/se cf. undir/se

I eskojidura de sus kapitanes fueron fondidos en mar ruvio (Moscona)



191840

fondo adj.

עמוק

deep

podjo muy fondo (Nehama)

kitar i no meter al fondo ayega(Nehama)



191850

fondo m.

תחתית, קרקעית; קרן, הון

bottom; fund, capital

Estudiar una kestion a fondo (Moscona)

Bever la kopa de la amargura asta el fondo (Moscona)



192020

fonksión (fr.) f.

תפקיד, משרה

function, position, job

El reinche unas kuantas funksiones (Moscona)

En la funksion de [...] (Moscona)



192040

fonksionamiento/fonksionamento (fr.) m.

תפקוד, תפעול

functioning, operation

El funksionamiento regolar de la makina fue impedido de [...] (Moscona)



192320

forma f.

צורה, מראה, תבנית, דפוס, אופן; מדים

shape, appearance, pattern, manner; uniform

Me lo disheron en forma de sekreto (Moscona)

Una haya en forma de benadam (Moscona)

Todos los elevos estavan vistidos en forma (Moscona)

Ke forma tiene? (Moscona)



192390

formalidad/formalitá f.

רשמיות, נוהל, צעדים מנהליים

formality

Reinchir las formalidades (Moscona)



192490

formarse v. refl.

נוצר, קיבל צורה, התהווה

to be created, to take shape

Ansina se forman los pleitos (Moscona)



192510

format/o m.

גודל, מידה, צורה, תבנית, פורמט

size, shape, pattern, format

Por endelante la gazeta va salir en formato redusido (Moscona)



192780

forro adj.

חופשי, בן חורין, משוחרר

free, liberated

El anyo el vinien en tiera de israel ijos forros (Moscona)



192850

forsar v.

הכריח, אילץ, חייב, אנס, תקף

to force, to rape, to attack

No me forses (Moscona)

Forsar la kale (Moscona)

Esto forsado (Moscona)

El krio no se deve de forsar para ke koma (Moscona)



192930

forsudo adj.

חזק, חסון, רב כוח

strong, sturdy, powerful

Es muy forsudo, un vero Shimshon Agibor (Moscona)



192940

forta f.

גאווה, יהירות, שחצנות

pride, arrogance

Tiene unas fortas kon si ke barminam (Moscona)



193000

fortaleza f.

כוח, גבורה, עוצמה, עוז, תעוזה, חוזק; עצימות, אינטנסיביות; חומרה, קשיחות; מצודה, מבצר

strength, heroism, power, courage, daring; intensity; hardware, rigidity; fortress

de la forta­leza de las aguas se derrokó el ponte (Nehama)

No te puedo eksplikar la fortaleza de ombre ke es (Moscona)

Te amare, Dio, mi fortaleza (Moscona)

Kon fortaleza de mano nos sako Adonay de Ayifto (Moscona)



193030

forteresa/fortereza f.

מבצר

fortress

La fortereza de Ederne kayo despues de sinko mezes de muasere (Moscona)



193080

fortuna (.t.) f.

סערה, סערת ים

storm, sea storm

mas vale fortuna en tierra ke bonacha en la mar (Nehama)

Afuera esta fortuna (Moscona)

Lo ke son estas fortunas? (Moscona)

Males, fortuna (Moscona)



193130

fortuna f.

רכוש, הון, עושר; מזל

property, capital, wealth; luck

la fortuna por kien la perkúra (Nehama)

Guay del prove i su negra fortuna (Moscona)



193200

fortunozo/fortunojo (2) (t.) adj.

סוער; נסער

stormy; agitated

La mar esta fortunoza (Moscona)

Achakes ke la operaron a su mujer, esta muy fortunozo (Moscona)



193380

foya f.

בור, שוחה, חור; קבר, שחת

pit, ditch, hole; tomb, grave

El lajado esta foyas foyas (Moscona)

A la fin kada uno va entrar en la foya (Moscona)



193470

foyo m.

גומה; בור, קבר; נקב; מפוח

hole; pit, grave; puncture; blower

Ya abasta fumates ke pareses a un foyo (Moscona)



193550

fraguar v.

בנה, הקים

to build, set up

kien fragua se desfragua (Nehama)

Yo fraguo – el doroka (Moscona)

En la kaleja muestra se estan fraguando dos binas muevas (Moscona)



193740

frangula/frangola (it.) f.

תות שדה, תות גינה

strawberry

dedientro de una frangola salió un djidió (Nehama)

Unos mushos - frangolas! (Moscona)



193920

franko m. & adj.

ארופאי, מערבי; לאדינו, ספניולית; פרנק (מטבע צרפתי)

European, Western; Ladino; Franc (French currency)

vestirse a la franka (Nehama)

Koman todos komo frankos kon piron i manteles blankos, si no ay siyas en bankos, porke aze bien komer (Moscona)



194030

frashka (it.) f.

שבב, נסורת

chip, sawdust

Meti unas kuantas frashkas ke se arebiva esta soba (Moscona)



194080

frasko m.

בקבוק

bottle

Fraskito kon agua oloroza (Moscona)



194180

fregador m.

סחבה, מטלית שפשוף, סמרטוט; סוחר רמאי

rag, rubbing cloth; deceiver trader

El bakal vuestro es fregador de klasa (Moscona)



194200

fregar v.

חיכך, שיפשף, הבריק; הדיח (כלים), מרק; הטריד, הרגיז; ''תקע'', ''דחף''; עיסה

to rub, to polish; to wash (dishes); to harass, to upset; ''to poke'', "to push''; to massage

arrefregar la espalda kon kolonya para fazer pasar una dolor (Nehama)

fregar el puerpo kon kolonya (Nehama)

Me frego una mintira boy de el (Moscona)



194250

fregarse v. refl.

שיפשף, השתפשף

to rub, to be rubbed

No te freges los ojos kon manos suzias (Moscona)



194270

fregatina f.

סחורה מאיכות גרועה; שפשוף חזק, שפשוף אבר מגרד בגוף;שטיפת מוח

poor quality goods; strong rubbing, rubbing an itchy organ in the body; brainwashing

Komo vinites a merkar esta manera de fregatina (Moscona)

Buena fregatina! (Moscona)



194280

fregón f.

סחבה, מטלית

rag, cloth

para ke se vaya al fregón mijor está el garón (Nehama)

Para ke se vaya al fregon ke se vaya al garon (Moscona)



194470

freno m.

מתג, רסן, זמם, מחסום; בלם

bridle, barrier; brake

Bienaventurado el marido de mujer virtuoza porke no es giado kon freno de buey i azno auna (Moscona)



194510

frente adv.

ממול

in front of

mora en frente de mi kaza (Nehama)

en frente del oro la plata vale poko (Nehama)

en frente de mi vino no vendas vi­nagre (Nehama)



194520

frente f.

מצח

forehead

Salir kon la frente limpia (Moscona)

Torno del front kon tres firidas (Moscona)



194680

fresko adj.

קריר, צונן, רענן, טרי

cool, fresh

al empesijo de la primavera las manyanadas son freskas (Nehama)

el hazino parese kalmo, ya le abasho la kayentura; está fresko (Nehama)

Asentarse a lo fesko (Moscona)

Fresko komo la roza (Moscona)



194720

freskor m.

קרירות, טריות, רעננות

coolness, freshness

Se demudo mi freskor en sekuras de verano (Moscona)



194730

freskura f.

קרירות, טריות, רעננות

coolness, freshness

Freskura de karas ke tiene esta (Moscona)

El pipino da freskura (Moscona)

En tiempo de freskura de komer sekura (Moscona)



194770

friar v.

הקפיא

to freeze

Oh ke brasos blankos ke en la agua frien (Moscona)



194850

friir v.

טיגן

to fry

Despues del gizado tengo de friir pishkado (Moscona)



194860

friirse /friyirse v. refl.

ניטגן (להיטגן); דאג

to be fried; to worry

meter l'azeite a friirse kuando el peshe está en la mar (Nehama)



194910

frijalda/frijaldo f./m.

בצק עלים, מאפה מבצק עלים; שכבה, רובד

puff pastry; layer

La reinika la zinganika se komia las frijaldikas, ya deshava las filikas, se chupava las manikas (Moscona)



194970

frío adj.

קר, צונן; אדיש, קריר

cold, chilly; indifferent

aguas frías (Nehama)



195020

frío m.

קור, צינה; חום קדחת

cold; fever

en invierno aze frío (Nehama)

El frio esta grande (Moscona)

Me apanyaron siete frios (Moscona)

Estar kon frios (Moscona)



195370

fruchiguar v.

נשא פרי, הניב פירות

to bear fruit

fruchiguad i muchiguad i inchid la tierra (Nehama)

Fruchiguadvos i munchiguadvos i inchid a la tiera i sodjigualda (Moscona)



195450

fruta f.

פרי, פירות

fruit, fruits

fruta de oy, pan de ayer, karne de antiyer (Nehama)

La fruta enkaresio (Moscona)

No ay konto de merkar pan fresko ke se va komo fruta (Moscona)

Para las frutas vo kumplir 20 anyos (Moscona)



195550

fruto m.

פרי; תוצר, תוצרת; תוצאה, תועלת

fruit; product, produce; Result, benefit

El fruto de las prisas es arepintir (Moscona)



195670

fudulik (t.) f.

בזבזנות, פזרנות; שפע

extravagance; abundance

Ya lo aferro el fuduluk (Moscona)



195700

fuego m.

אש, תבערה, שריפה, דליקה, בערה, להבה; בהשאלה: יקר מאוד

fire, burning, flame; (metaphorically:) very expensive

Grande huego ay en la famiya (Moscona)

De dizir huego la boka no se kema (Moscona)



195800

fuero m.

חוק; סמכות; זכות יתר, פריבילגיה

law; authority; privilege

Si en mis fueros anduvieres i a mis enkomendansas guardares i izieres a eyos (Moscona)



195820

fuersa f.

כוח, גבורה, עוצמה, מרץ, יכולת

power, heroism, vigor, ability

kierer bien por fuersa no ay (Nehama)

A fuersa de repetar uno se ambeza (Moscona)



195940

fuerte adj.

חזק, חסון, קשה, עז; נמרץ, תקיף, סמכותי; נוקשה, קשיח, קשוח, חמור; שובב

strong, sturdy, hard, fierce; vigorous, firm, authoritative; stiff, hard, tough, severe; naughty

frío huerte/kalor huerte (Nehama)

es fuerte de espartirse de los ijos (Nehama)



195970

fuerteziko adj.

קשה מאוד

very hard

el frio esta fuerteziko (Nehama)



195980

fuesa f.

בור, שוחה, שחת, קבר

pit, trench, grave

Repozo kero en la fuesa ke tengo prisa de repozar (Moscona)



196030

fuído m.

בורח, נמלט

runaway

parese un búfano fuido de l'arabá (Nehama)



196040

fuín m.

פיח, קורי פיח בארובה, על קירות המטבח, בפינת הבישול

soot, soot webs in the chimney, on the kitchen walls, in the cooking corner

Los burus estan tikadeados de fuin (Moscona)



196060

fuír v.

ברח, נס, נמלט; נמנע מ-; סטה מ-

to run away, to escape, to flee; to avoid; to deviate from

te aharvan, fuy; te dan, toma (Nehama)

fuir de pleitos: (Nehama)

Fuyo ke dainda esta fuyendo (Moscona)

Ken de kaza fuye a kaza torna (Moscona)

Despues de la vaka fuida va serar la puerta (Moscona)

Fuy de una ora mala biviras mil anyos (Moscona)

Fuir dize, el sielo buraka (Moscona)



196410

fulín (t.) adj.

מפוייח, מלוכלך, מוזנח

sooty, dirty, neglected

la kaza está un fulín (Nehama)

está todo fulines (Nehama)



196440

fumada f.

שאיבת עשן סיגריה, ''שכטה''

cigarette smoke extraction

Ya te bevites la chigara en dos fumadas (Moscona)



196450

fumadera f.

(באירונ':) סיגריה, ''סיגרונת''

(ironically :) cigarette

Daki una fumadera (Moscona)



196460

fumadero m.

עישון מוגזם

excessive smoking

Shaki de fumadero ke tiene (Moscona)



196500

fumar v.

עישן (מקטרת וכו'); עישן (מזון)

to smoke (pipe, etc.); to smoke (food)

Es kadir de fumarse tres paketos de tutun al dia (Moscona)



196710

funebre/o adj.

של לווית המת, של אבלות

funerary

La seremonia funebre tendra lugar en [...] (Moscona)



196790

furajka f.

כובעית, כיפה

hat, cap

De la alegria ampesaron a echar las furajkas por enalto (Moscona)



196900

furdá (t.) f.

פסולת, לכלוך, שיירים; מוץ

waste, dirt, residues; chaff

De la lana kayo muncha furda (Moscona)

Del trigo salio muncha furda (Moscona)



196940

furia f.

זעם, כעס, רוגז, חרון; בת שאול

rage, anger; furia

Kon furia kato (Moscona)

Kon grande furia (Moscona)



196960

furiozo adj.

כעוס, זועם, נזעם, רוגז; נלהב, קנאי, מטורף, מלא רגשה

furious

En ora de tu sanya non seas furiozo! (Moscona)



197060

fursant f.

שגעון לדבר אחד, אידה פיקס

madness for one thing, idee-fix

Le entro fursant (Moscona)



197150

fushka (1) (gr.) f.

אבעבועה

blister

De tanta sal ya me se izieron fushkas en la boka (Moscona)



197190

fushko (port.) adj.

חשוך, אפל, עמום; צנוע

dark, dim; modest

este desgrasiado va kon ojos fushkos, no mira en alto, no le ríe la kara (Nehama)

viene a vermos komo un ladrón, entre mus­kos i fuskos (Nehama)



197270

fustán/a (t.) m./f.

שמלה

dress

Una de la otra se van selando, las modas van kitando` detras del fustaniko se meten samariko (Moscona)



197300

fustanela (t.) f.

חצאית קפלים; חצאית גברית יוונית (לבוש לאומי)

pleated skirt; Greek male skirt (national dress)

La novia de las siete fustanelas (Moscona)



197480

fyel adj.

מר כלענה

very bitter

la fyel le está kuriendo por la kara (Nehama)



197490

fyel f.

מרה; לענה

bile

Poka fyel aze amarga muncha miel (Moscona)

Ni su miel ni su fiel (Moscona)

Delantre de todos me izo unas echas ke me arrevento la fyel (Moscona)



197600

gaavá/gavá (ebr.) f.

גאווה, יהירות, יוהרה, עזות; חוצפה; גאוותנות, התפארות

pride, arrogance, boldness; gall; boasting

Para la gaava ke sta, ni avlar se le puede (Moscona)



197680

gadar (t.) adj.

אכזר; בהשאלה: סוחר יקרן''פושט עור''

cruel; (metaphorically:) overcharger merchant

Mil vezes son ke te lo enkomendo, ke no stes a emplear de este gadar, no se ke amistad te entro kon el (Moscona)



197690

gadol (ebr.) adj.

גדול

big

Ay dizientes ke el gadol esta enkamado (Moscona)



197780

gajo m.

פלח (תפוז, אשכולית וכו'); פלח (מחצית) השקד

slice (orange, grapefruit, etc.); segment (half) of the almond

Al tinyozo un gajo mas (Moscona)



197850

galadrón m.

גמול

reward

El bueno ayara su gualardon (Moscona)



197890

galana adj.

יפה, חיננית; בעלת בית מוכשרת

beautiful, graceful; a talented landlady

Todas vinieron, mi galana no (Moscona)



197920

galante adj.

אדיב, מנומס, אבירי; מחזר, עוגב

kind, polite, chivalrous; courting

No te amostres por muy galante ke la djente ya save ijo de ken sos (Moscona)



198130

galera f.

ספינת משוטים, ספינת ענושים (עבודת פרך); מאסר

rowing ship, punishment ship (hard labor); imprisonment

mijor sien anyos en galera ke uno debasho de tierra (Nehama)



198170

galeta (it.) f.

עוגה דקה, חררה

thin cake

Galetika mashka i a ti te amaha! (Moscona)



198290

galut/galú(d) (ebr.) m.

גלות, גולה, שבי, שביה

exile, captivity

El galut de la agua no sta koza de tragar (Moscona)

Huerte galut ke sta para moldear una kaza (Moscona)



198330

gálvano m.

שרף ארומטי (בעל ריח חריף), חלבנה

aromatic resin (with a pungent odor)

Galvano goma de guezmo fuerte (Moscona)



198370

gam (t.) m.

צער, עגמה

grief, sorrow

No eches gam a la tripa (Moscona)



198410

gamashear (t.) v.

סינוור

to dazzle

De la luz fuerte ya me se gamashearon los ojos (Moscona)



198450

gambada (it.) f.

פסיעה

pace, step

Asuvio las eskaleras en tres gambadas (Moscona)



198560

gameyo m.

גמל

camel

el gameyo no ve su korkova, ve la del d'enfrente (Nehama)

De una pulga azer un gameyo (Moscona)



198630

gana f.

תיאבון, רצון, חשק, תשוקה

appetite, desire, lust, passion

tener gana de komer (Nehama)

komer kon gana/sin gana (Nehama)

fazer fuir la gana (Nehama)

kada uno kon gana, la vieja kon la érrema tayarina (Nehama)

Me se avrio la gana (Moscona)

Para todo se kere gana (Moscona)

No tiene gana de verse a si (Moscona)

Me esta dando ganas de [...] (Moscona)

Me sta dando ganas de arrankarle la kavesa (Moscona)



198775

ganado adj.

מורווח, שהרוויח

who earned

Todo lo ganado para Ham Merkado (Moscona)



198790

ganador /dera n. & adj.

מרוויח, משתכר ללחמו, זוכה, מנצח

earner, earns for a living, winner

una famiya grande kon un solo ganador (Nehama)

un ganador no puede dar abasto a muchas bokas (Nehama)

tengo un fijo ganador, se va kon tres, viene kon dos (Nehama)

El ganador del bileto ainda no se demostro (Moscona)

Es ganador de mil levos al mez (Moscona)

Ijo el ganador yeva tres trae dos (Moscona)



198820

ganansia f.

רווח, הכנסה, תקבולים, שכר; זכיה; רכוש

profit, income, receipts, wages; winning; property

El Dio ke mos de ganansias buenas (Moscona)



198860

ganansiozo adj.

נושא רווחים, רווחי, כדאי, רנטבילי

profit-bearing, profitable, worthwhile, rentable

El saraflik es echo ganansiozo (Moscona)

Ganansiozo del djugo salites tu (Moscona)



198870

ganar v.

הרוויח, זכה ב-; נהנה מ-, הפיק תועלת; ניצח, זכה; השתכר; רכש

to earn, to win ; to enjoy, to benefit from; to win; to be paid; to purchase

el ganar i el pedrer son ermanos/onde ay ganar ay también pedrer (Nehama)

el buen ganar faze el buen gastar (Nehama)

onde no ay ke ganar ay ke pechar (Nehama)

El ganar i el pedrer son ermanos (Moscona)

Ganaras el pan kon el sudor de frente (Moscona)



198990

ganarse v. refl.

זכה

to gain

Ansi te ganas rnimigos (Moscona)



199040

ganchear v.

ניסה לתפוס משהו באנקול

to try to catch something with a hook

ganchear para kitar el kuvo ke kayo al podjo (Nehama)



199100

gancho m.

וו, אנקול, קרס; חכה, צלצל; וונעילה; עוגן; מסרגה

hook; fishhook; locking hook; anchor; knitting needle

Derecho komo el gancho (Moscona)



199210

ganeden/ganeder (ebr.)

גן עדן

paradise

Aki esta ganedem en vida (Moscona)

Ke su alma repoze en ganedem (Moscona)



199850

gargajo m.

רוק, ריר, כיח; כינוי לאדם כחוש ותשוש

saliva, mucus; a nickname for a skinny and exhausted person

kitar/eskupir gargajo (Nehama)

kada gargajo i gargajo a su paladar es dulse! (Nehama)



199860

garganta/gargante m.

גרון, צואר

throat, neck

favlar kiero i no puedo, la garganta me duele (Nehama)

Amudision en la garganta (Moscona)



199910

gargantear v.

זלל ברעבתנות

to devour hungrily

No te pareska ke se arekojeron para eskapar algun echo, todo es dafka para gargantear (Moscona)



199920

gargantera f.

מטפחת, צעיף; תחבושת לגרון

handkerchief, scarf; bandage for the throat

Tiene gargantera chika (Moscona)



200180

garón (ebr.) m.

גרון, לוע, קנה

throat

Todo lo ganado es para el garon (Moscona)

El garon es venturozo (Moscona)

En el garon ke le kede lo ke komio i bevio (Moscona)



200460

gas m.

גז, נפט

gas, oil

Echa gas al gaz (Moscona)



200560

gastador/gastadero/dera n. & adj.

בזבזן

spender

Gastadero ke tiene este ombre para lo ke prime i no prime (Moscona)



200580

gastar v.

בזבז, הוציא כסף; בילה, כילה, קלקל, מירטט

to spent, to spent money; to spoil

gasta el loko para ke koma el savio (Nehama)

mas vale un buen gastar ke un buen ganar (Nehama)

kien gasta viernes kome sabá (Nehama)

kien gasta en lo seko kome en la mar (Nehama)

Prime ke sepas komo ganar i mas de esto komo gastar (Moscona)

Mozotros gastamos muncha agua (Moscona)

Se gasto todas las paras (Moscona)

En la manera ke esta kaminando este ijiko se va gastar (Moscona)



200660

gastarse v. refl.

התבלה, התקלקל; התבזבז

to become worn out, to be spoiled, to be wasted

la karne/el peshe se gastan (Nehama)



200670

gaste m.

הוצאה, הוצאות

expenditure

el gaste lo estruyó (Nehama)

salir de gaste (Nehama)

Esta semana tuvimos munchos gastes (Moscona)

No agas gastes sin pensar (Moscona)

Muncho gaste mal Shabat (Moscona)



200810

gata f.

חתולה; טופר, ציפורן חתול

cat (female); claw, marigold

las kiriaturas kaminan a gatas (Nehama)

Ya le echo la gata (Moscona)



200930

gato m.

חתול

cat

el gato tiene siete almas (Nehama)

kien mete la kampanía al gato? (Nehama)

gato kon gantes no aferra raton (Nehama)

gato eskaldado s'espanta del agua fria (Nehama)

kaminar a puntas de pies, kom'al gato (Nehama)

Se pasan komo el gato i el perro (Moscona)

El ke mata gato yeva siete anyos de aniyut (Moscona)

Es komo el gato, siempre kaye enpies (Moscona)



201320

gaviente/to (ebr.) m.

גאה, גאוותן, יהיר, עז פנים

proud, arrogant

prove i gaviento (Nehama)

Gaviento komo el bibo (Moscona)



201450

gayego adj.

בן גליסייה שבספרד; עילג שפה

native of Galicia in Spain; who speaks slurred language

semos gayegos no vos entendemos (Nehama)

semos gayegos no mos entendemos (Nehama)



201530

gayina f.

תרנגולת

hen

la gayina de la vezina da dos kaldos (Nehama)

onde se hue la gayina ke se vaya i el kaldo (Nehama)

Despues ke la degoyo, el sohet la spulgo la gayina por aki, por ayi i la kito trefa (Moscona)

Dayi le dio la tos a la gayina (Moscona)

Es el de la gayina blanka (Moscona)

A la gayina del patron no se dize kish (Moscona)



201640

gayo m.

תרנגול

rooster

kada gayo i gayo en su gayinero kanta (Nehama)

gayo i muchacha, no mas d'un anyo (Nehama)

entre daka'l gayo, toma'l gayo, kedan las plumas en la mano (Nehama)

Kada gayo en su gainero kanta (Moscona)

Gayo ke no kanta tiene koza en la garganta (Moscona)

Saltar kom'al gayo (Moscona)



201770

gaytán (t.) m.

סרט קישוט, שנץ, פס, שרוך, פתיל, חבל דק

decorative ribbon, lace, stripe, drawstring, thread, thin rope

Abasho la lana, pujo el gaytan (Moscona)



201850

gazela f.

איילה

doe

Lo echaron a la gazeta (Moscona)



201950

gaznat/gaznate/gaznete m.

גרון, גרגרת, קנה

throat

Detener sus palavras en su gaznete (Moscona)



202010

geberear (t.) v.

נבקע, התפוצץ; התפגר

to be split, to explode; to die

Ke se geberee bolayki (Moscona)

Ke geberee por lo ke es (Moscona)



202070

geinam (ebr.) m.

גהינום, תופת

hell

las puertas de geinam están siempre aviertas (Nehama)

geinam no se inche de paja sino de almas enfernadas (Nehama)



202170

gemer (ebr.) m.

החלטה, הכרעה

decision

Ya se dio gemer de boda (Moscona)



202210

general m.

גנרל

general

Mi general! Komandi sinyor rey! (Moscona)



202340

gerra f.

מלחמה, קרב

war, battle

Los ermanos estan en una gerra (Moscona)

Entre la paz i la gerra vay de ken las yeva (Moscona)



202540

geulá (ebr.) f.

גאולה

redemption

el Mashíah traerá la geula a Israel (Nehama)



202640

gía f.

מדריך; מנהג

guide

El defonto fue un buen gia de nuestra komunita (Moscona)



202680

giar v.

הדריך, הנחה, הוביל, ניהל

to guide, to lead, to manage

No saves giar famiya (Moscona)



202690

giarse v. refl.

התנהל, התנהג, כלכל מעשיו

to conduct, to be managed, to behave

Uno deve giarse asegun el revinido ke tiene (Moscona)



202700

gibí (t.) adv.

כמו

same as

Komo esta tu primo? Aman gibi! (Moscona)



202720

gidí! (t.) interj.

כזה מין!

Such a type!

Gidi pero hairsizi (Moscona)



202790

gilgul (ebr.) m.

גלגול, שינוי צורה

incarnation, transformation

A la otra vinida va apareser en gilgul de haya (Moscona)



202890

gío m.

חינוך, הכוונה

education, guidance

El gio del padre ke no manke (Moscona)



202910

giozboyadjí (t.) adj.

מעמיד פנים; נוכל

pretending; crook

Giozgyore esta avlando mintiras (Moscona)



202960

giriz (t.)

ביצה; בהשאלה: פסולת החברה

egg; (metaphorically:) society waste

Lo kito del kanyo, lo enkasho al giriz (Moscona)



203070

gizado m.

בישול; תבשיל, נזיד

cooking; stew

El gizado toma muncho tiempo (Moscona)

Kon la merendjena se azen modos i maneras de gizados (Moscona)



203120

gizandor/dera n.

טבח/ית, מבשל/ת

chef, cook

Gizanderas en las kuzinas desplumando las gainas, kaymak yigurt kon miinas, me empesen a komer [...] (Moscona)



203130

gizar v.

בישל

to cook

El gizar es yuch, el komer es kolay (Moscona)

El garvanso no se giza ansina (Moscona)

Ya save gizar la bula Djamila kon la alkuza i la alburnia (Moscona)



203320

gliserin/a/glitserin/a m./f.

גליצרין

glycerin

La glitserin ablanda el kuero (Moscona)



203350

gloria f.

תהילה, תפארת, הוד

glory

Gloria a David! (Moscona)

Grande gloria de trespajar un ombre viejo (Moscona)



203590

godrura f.

שומן, חלב; עובי; כרסנות, שמנות יתירה

fat; thickness; bellying

lo mas de klientes demandan al karnesero karne alimpiada de toda godrura (Nehama)

en algunas famiyas de Oriente se gizava kon godru­ra de pato (Nehama)

la mucha godrura es danyoza para la salud (Nehama)

ver bueno de los fijos es godrura (Nehama)

tavla de dos dedos de godrura (Nehama)

Ya se tiene visto djente godra, ma esto esta una godreza bisharet (Moscona)

No kortes esta godreza de revanadas (Moscona)

Godreza de karne ke merkates (Moscona)



203610

goel (ebr.) m.

גואל, מושיע

savior

Esperamos el goel komo luz de la manyana (Moscona)



203660

gola (it.) f.

לוע

mouth

todo es para la gola (Moscona)

Boka kon boka se avre la gola (Moscona)



203690

goler v.

הריח, רחרח; חש; מישש דופק

to smell, to sniff; to sense; to feel the pulse

No sto podiendo goler porke tengo las narizes tapadas (Moscona)

Esta goliendo a gas (Moscona)

Ken lo guele la nariz le kaye (Moscona)



203740

golerse v. refl.

העלה ריח, הבאיש

to stink

La karne se golio (Moscona)



203780

golfo m.

מפרץ

gulf

Agora esta en el golfo del navego (Moscona)

Tiene butika en el golfo del charshi (Moscona)



203850

golpe m.

מכה, מהלומה, אגרוף, הולם; הלם, שוק, זעזוע; תקיפה; יריה

blow, punch; Shock, shock; attack; shot

kon un golpe no se rompe un lenyo (Nehama)



204040

gomitar v.

הקיא

to vomit

la mar gomita toda koza mas liviana del agua (Nehama)

Solo de ver ya vo gumitar (Moscona)



204110

gómito m.

קיא; הקאה

vomit; vomiting

de sen­tir ke va aver gerra toma gomito i pulgadero (Nehama)

Noche entera estuvo en un gomito (Moscona)



204270

goral (ebr.) m.

גורל, פיס; גורל, מזל

lot; fate, destiny

Esto le fue el goral (Moscona)

Me kayo al goral (Moscona)



204520

gostar v.

טעם; ניסה; נהנה; הבדיל, הפלה

to taste; to try; to enjoy; to distinguish, to discriminate against

Daki a gostar (Moscona)

Daki gostare (Moscona)

Mas no lo kero ni saver, ya le gosti la savor (Moscona)

Komo gustas (Moscona)



204530

gostarse v. refl.

שמח, צהל, נהנה, נשא חן

to rejoice, to enjoy, to please

Me gusti de sentir (Moscona)

No te gustes antes kon antes (Moscona)

Deshalo ke se vaya gustando (Moscona)



204590

gota/gote (1) f.

שיתוק; פודגרה

paralysis; podagra

la kaza esta sin agua, no ay ni gota (Nehama)

a gota a gota el agua buraka la piedra (Nehama)



204640

gotear v.

נטף, טפטף, זלף, דלף

to drip, to drizzle, to leak

Panal gotean tus lavios, novia (Moscona)

Mi ojo gotea i no se akeda (Moscona)



204830

governar v.

משל ב-, שלט ב-, ניהל; כלכל

to govern

No se save governar (Moscona)



204880

governo/govierno m.

ממשלה, שלטון,ממשל; מזון, מחיה, כלכלה

government, rule; livelihood

Se la va enkasar al governo (Moscona)



204950

gozar (de) v.

נהנה (מ-)

to enjoy

engrandeser fijos i gozar kon eyos (Nehama)



205000

gozarse v. refl.

נהנה, התענג, התמלא שמחה, עלז

to enjoy, to relish, to be filled with joy

Se agoze I se alegre su korason ke meresio ser tan onrado (Moscona)



205070

gozozo adj.

שמח, עליז

happy, cheerful

Kavayeros salieron muy apresurozos, alegres anduvieron i muncho gozozos (Moscona)



205080

grada f.

מדרגה, מעלה

degree, grade, level

No suvas por gradas a mi ara (Moscona)



205110

grado (1) m.

עונג, רצון

pleasure, desire

Lo aresivieron de buen grado (Moscona)



205140

grado (2) m.

דרגה, מדרגה, מעלה, רמה, מידה; מדחום; הוקרה, הערכה

degree, grade, level; thermometer; appreciation

grado la kayentura le suvio a 39 grados (Nehama)

las kozas vinieron a tal grado ke .. (Nehama)

Alkanso a tal grado ke [...] (Moscona)

La agua buye a sien grados (Moscona)

Toma el grado i amezurate la kayentura (Moscona)

I non suvas kon grados sovre mi ara (Moscona)



205360

graja f.

עורב; דיה

crow

Las grajas se akojen djuntos (Moscona)



205440

gramátika f.

דקדוק

grammar

mas vale la pratika ke la gramatika (Nehama)



205620

grande adj.

גדול, גבוה, מבוגר

big, tall, mature

grande la nave, grande la fortuna (Nehama)

ni al grande le digas echati, ni al chiko alevanta (Nehama)

Se izo grande (Moscona)

Mas ya sos grande (Moscona)

Los grandes deven dar egzempio a los chikos (Moscona)



205720

grandeza f.

גאווה, יהירות; גדולה

pride, arrogance; greatness

ya basta tanta grandeza! (Nehama)



205820

grandiozo m.

הבכור; הבכיר בדרגה, אדםבעל סמכות וכוח

the eldest; the senior in rank, a man of authority and power

El grandiozo arrivo en fayton (Moscona)

El negro enshemplo esta viniendo del grandiozo (Moscona)



205990

grano m.

גרעין, גרגר; ניצה, כפתור של פרח; פצע, מורסה, אבעבועה; מטבע; מידת משקל

grain; bud; wound, abscess, blister; currency; weight measure

un grano de trigo/de mijo/de uva (Nehama)

el oro se peza a granos (Nehama)

No lo tokesh ke oy esta un grano para patlear (Moscona)



206150

grasia f.

חן, חסד, קסם; חסד עליון

grace, kindness, charm; Supreme Grace

Tiene muncha grasia (Moscona)

Kaer en grasia (Moscona)

No le entro en grasia (Moscona)

Orasion ke bushka grasias (Moscona)



206390

grasiozo adj.

חינני, מלא חן, מלבב, נחמד, חמוד, נאה, נעים, חביב, מקסים, מושך את הלב, רב חסד

gracious

Es muy grasiozo (Moscona)



206730

greda f.

נתר, טיט; כסף

Natrium, clay; silver

el kovre se frigava al tiempo kon greda (Nehama)



206780

grego n.& adj.

יווני; יוונית (השפה)

Greek; Greek (language)

kuzinar a la grega (Nehama)



206820

grenia f.

זים (זימים); קרום שינה על העיניים

gill; sleeping membrane on the eyes

aínda está kon las grenias a los ojos! (Nehama)

Ya se kito las grenias de penar (Moscona)

El pshkado no es fresko, se vee de las grenias ke estan roz en lugar de koreladas (Moscona)



207160

gritar v.

צעק, זעק, צרח, צווח, קרא בקול; רגז, קצף; גער, נזף

to shout, to scream, to call aloud; to Irritate, to become angry; to scold, to rebuke

gritar no es kantar (Nehama)

Tanto grita el ladron ke no desha para el patron (Moscona)

Kuando te pizan - gritas (Moscona)

Gritar a la vaya (Moscona)

Te va gritar tu padre (Moscona)



207400

grosh (t.) m.

מטבע קטן (גרוש, אגורה)

small currency (penny)

Dar el grosh i tomar zolota (Moscona)

Mijor es tomar ombre sin grosh ke tomar groshes sin ombre (Moscona)



207510

groso m.

סיטונות

wholesale

Vender en groso (Moscona)



207540

grosura f.

שומן, חלב; עובי, יהירות

fat; thickness; arrogance

Rusio de los sielos i grosuras de la tierra (Moscona)



207770

guadrado adj.

שמור, גנוז; מוגן; שמור ל- (מיועד)

save, hidden; protected; save to (designated)

No es ke la koza se pedrio, sino ke estuvo bien guadrada i mal bushkada (Moscona)



207840

guadrar v.

שמר, הגן על; הסתיר, הצפין

to keep, to protect; to hide, to conceal

guádrate de médiko i de endevino (Nehama)

El ke tiene mujer ermoza ke la tenga bien guadrada, se la yevan de la kama i se keda el sin eya (Moscona)



208200

guardia f.

שמירה; משמר, משמרת; אשמורת; חוק

keeping; guard, shift; watch (a period of night); law

Star en guardia (Moscona)

Guardaresh pues mi guardia (Moscona)



208240

guardián m.

שומר, נוטר

guard, watchman

Si tienes ijas mira de ser guardian sovre eyasi no les amostres muncha kara! (Moscona)



208370

guay! interj.

אוי! אויה! אבוי!

Alas!

guay de mi, guay de la madre ke me parió (Nehama)

guay si se favla de paseo delantre d'esta kriatura: al punto da patadas demandando de ir a pasear (Nehama)

Guay de mi, no (Moscona)

Guay ke ya bolo (Moscona)

Guay de la ora ke ya disho no (Moscona)

Guay del prove i su dia malo (Moscona)

Guay a el malo i a su vezino (Moscona)



208440

guaya f.

בכי, קינה, זעקת כאב, מורת רוח

crying, lamenting, crying in pain, resentment

ke se fizo de la para ke meti en tal fecho? -tu ke tengas la vida, faz guayas por Vianello (Nehama)

kuando no tenemos a kien yorar, fazemos guayas por Vianello ke se murio mansevo (Nehama)



208510

guaymear v.

התבכיין

to whine

Ya abasta guaymear (Moscona)

Ke vas guaymeando i tu! (Moscona)

Ande sta akel guaymish (Moscona)



208650

guérfano m.

יתום

orphan

Los guerfanos tienen munchos padres (Moscona)



208670

guerkana f.

שטניוּת

demonism

No saves ke guerkana ke es (Moscona)



208680

guerkería f.

מעשה שדים; מעשה שובבות;זריזות, פקחות

an act of demons; mischief; agility, shrewdness

No es guerkeria de poko (Moscona)



208710

guerko m.

שטן, שד; ערום, פיקח; שובב (שד משחת)

demon; shrewd, clever; naughty

kien te lo disho? - el guerko de la kalsada (Nehama)

si no viene el guerko, embia al moso (Nehama)

El guerko no tuvo ke azer (Moscona)



208910

guerta/guerte f.

גן, גינה, גן ציבורי, פארק; גן ירק

garden, public garden, park; vegetable garden

pasearse por las guertas: (Nehama)

krese en la guerta lo ke no kiere el patron: (Nehama)

boda i guerta del vezino (Nehama)

ya se lo ke tengo en la guer­ta (Nehama)

Ya konosko rozas de mi guerta (Moscona)

Avram es guerta por ombre (Moscona)



208960

guesiziko m.

עצם קטנה; משחק העצמות

small bone; the game of bones

Eya kome la gaina i dize ke es mintira, los guesizikos echa detras de la kama (Moscona)



209010

gueso m.

עצם, גרם; כף נעליים (עשויה עצם)

bone; shoe spoon (made of bone)

los guesos ke akavas de raer no me los des a komer (Nehama)

gueso ke te kayó en parte yévatelo kon arte (Nehama)

Adovar los guezos (Moscona)

Meter los guezos en buen lugar (Moscona)

Gueso ke te kayo en parte , komelo kon buen arte (Moscona)



209350

guevo m.

ביצה; אשך

egg; testicle

de un guevo dar a komer al kal entero i al hazan primero (Nehama)

Ya salio de la kashka el guevo! (Moscona)

Kada koza en su tiempo - el guevo en Pesah (Moscona)

Tomaldo este guevo, echaldo a la oya (Moscona)



209570

guezmar m.

חוש הריח

sense of smell

No digas ke kon muchedumbre de alsasion me perdonara el Dio i por mis revelios are guezmar prezente (Moscona)



209610

guezmo m.

ריח

smell

El guezmo es mishilikero (Moscona)



210100

gusto m.

טעם; רצון, תיאבון; הנאה, אושר, תענוג, סיפוק; נטיה, חוש טעם

taste; desire, appetite; pleasure, happiness, satisfaction; tendency, sense of taste

Se viste kon mucho gusto (Moscona)

Tu tia no tiene gusto de nada (Moscona)



210190

gustozo adj.

מאושר, שמח, עליז, מלא גיל; עשוי בחן וטעם

happy, full of joy; Made with grace and taste

Asi te vea gustozo i alegre (Moscona)



210320

guzanearse v. refl.

התליע, התמלא תולעים, התמלא רימה

to become full of worms, to be filled with worms, to be filled with maggots

El kezo se guzaneo (Moscona)

Las chinchas se guzanearon (Moscona)

Ya abasta, te guzaneaste! (Moscona)



210390

guzano m.

תולעת

worm

Kon esta suziedad ya mos van a komer los guzanos (Moscona)

Mis karikas koroladas - mansanikas de Stambol, ariento ay un guzano ke kavaka 'l korason (Moscona)

No tengas ke azer kon este guzano (Moscona)

Le entro el guzano de djugar (Moscona)



210480

guzmá (ebr.) f.

גוזמה, הגזמה

exaggeration

Sin guzma te rogo (Moscona)

Es guzma la negrigura de este fitijo (Moscona)



210680

gyurultí m.

צעקה, צווחה; רעש, מהומה

shouting, screaming; noise, commotion

No agas gyurulti ke tu padre echo a repozar (Moscona)



210730

haber (t.) m.

ידיעה, חדשה, בשורה, הודעה

news, tidings, message

Haberes buenos de parte a parte (Moscona)

No tengo ni haber del echo (Moscona)



210820

habura (ebr.) f.

אי סדר, בלגן

disorder, mess

Todo esta una habura (Moscona)



210880

hacheado (t.) adj.

מצולק; מרוח, נגוע באצבעות לא נקיות

scarred; smeared, infected with unclean fingers

La komida esta hacheada (Moscona)



210890

hachear v. (t.)

חתך, צילק, שרט; שיסף, הרג בכלי נשק חד

to cut, to scar, to scratch; to split, to kill with sharp weapon

No hachees la leche (Moscona)



210970

hachón adj.

אוכל מכל הבא ליד, מערבב מאכלים; עצלן, אינו מדייק בעבודתו

who eats from whatever is near, mixes foods; lazy, inaccurate in his work

Mi kunyada es prestoza ma hachona (Moscona)



210990

hachupón m.

מאכל תפל וחסר טעם

a bland and tasteless dish

Komer en la kaye es komer hachupon (Moscona)



211060

hadjí (t.) m. & adj.

חג' (מוסלמי שעלה למכה), יהודי שעלה לרגל לירושלים; בעל נסיון חיים; מתעשר חדש

Hajj (a Muslim who made a pilgrimage to Mecca), a Jew who made a pilgrimage to Jerusalem; having life experience; nouveau riche

No es Ali es Hadji Ali (Moscona)



211110

hadra f.

העוויה, פוזה, פאסון; מאמץ, עבודה

grimace, pose, fa?on; effort, work

ya estas en la hadra, trayeme un kopo d'agua (Nehama)

ya te me­tites en la hadra, eskapa el fecho (Nehama)

Tiene hadras grandes (Moscona)

No agas hadras (Moscona)



211180

hadrar v.

עשתה הכנות לחג (עקרת הבית); עשה את עצמו, העמיד פנים, לבש סבר

to make preparations for the holiday (housewife); to pretend

para bien no puede, para mal se hadra (Nehama)



211290

hafif (t.) adj.

חלש, קליל

weak, light-hearted

El echo esta hafif (Moscona)

Oy la komanya estuvo hafif (Moscona)



211340

haftoná (ebr.)

מכות, מלקות, הלקאה

beatings, flogging

komer una haftona de mestros (Nehama)

Al pareser ke va komer haftona (Moscona)

A la tadre vino mi padre una haftona me dio (Moscona)



211420

haham (ebr.) m. & adj. (pl. hahamim)

חכם, ידען, למדן, מלומד; רב ספרדי

smart, knowledgeable, learned; Sephardic rabbi

en tanto haham, bien kave un amaares (Nehama)

espantate de haham fijo d'amaares i de riko fijo de prove (Nehama)

s'echo azno s'alevantó haham (Nehama)

kada uno i uno es haham en su ofisio (Nehama)

Es muy haham (Moscona)

Haham a la kavesa (Moscona)

Ense de haham (Moscona)

Kada uno es haham de su ufisio (Moscona)



211540

hak (t.) m.

חוק, משפט; זכות קנויה

law, justice; a granted right

Me komio el hak (Moscona)



211600

hakirá (ebr.) f.

חשבון

arithmetic

Azer hakira (Moscona)



211630

hal (t.) m.

מצב, מצב העניינים; צרה, מצב אומלל

state, state of affairs; trouble, miserable condition

no me abasta mi hal, tengo de pensar por mi vezino (Nehama)

Los persigimientos mos trusheron en este hal (Moscona)

Barminam en el hal ke lo vidi (Moscona)

No save el hal de la onor (Moscona)



211740

halal (t.) adj.

מותר, סתמי; ברוך, מבורך

allowed, indefinite; blessed

Halal ke le sea (Moscona)

Halal para (Moscona)



211850

halayla adv.

אף פעם, ביום כלשהו

never, on any day

kuando va venir? -halayla! (Nehama)

No vas a azer la pas kon tu kunyada - halayla (Moscona)

Kuando se va azer benadam este tudro? Halayla (Moscona)



211910

haleshentos adj.

רב לאין מספר, מופלג (בשנים)

countless, extreme (in age)

dizes ke no ay kazas por arkilar? -Pregunta, vas a topar haloshentas (Nehama)

Este minder ya es viejo de halushentos anyos (Moscona)



211930

halhalear v.

צחק צחוק מהדהד ולא מרוסן

to laugh a resounding and unrestrained laugh

Riendo i halhaleando (Moscona)



212020

halís (t.) adj.

מקורי, אמיתי, אותנטי, טבעי

original, real, authentic, natural

No le es ijo halis (Moscona)



212030

halís (t.) adv.

לבטח, בלי ספק

sure, no doubt

manyana viene halis (Nehama)

Halis ke no ay (Moscona)



212080

halitranka f.

שבר כלי, גרוטאה, דבר בלתי נחוץ

broken vessel, scrap, unnecessary thing

El dolap esta yeno de kuanta halitranka ay i no ay (Moscona)



212110

halka (t.) f.

טבעת, חוליה; עגיל

ring, link (chain); earring

Lo pasaron kon halkas (Moscona)



212200

halun- a halun de la madre

ממקום שאינו קיים

from a place that does not exist

de onde va kitar paras? -de a halun de la madre! (Nehama)



212210

halush/halus (ebr.) adj.

חלש, חלוש

weak, faint

Es muy halush, de un aireziko se echa en kama (Moscona)



212250

halvá (t.) f.

חלווה; בליל; עניין פעוט, עניין של מה בכך

halva; mixture; a petty matter, a trivial matter

Ya vendio la halva (Moscona)



212280

halvadjí (t.) m.

מוכר חלווה

halva seller

Ya se va el halvadji ma no se menea de aki (Moscona)



212350

hamal (t.) m.

סבל, סוור; כינוי לאדם גס הליכות

porter; a nickname for a rude person

solo los amales ganan kada dia (Nehama)

favlar komo un amal (Nehama)

komporto d'amal (Nehama)

huersudo kom'un amal del porto/del komercho (Nehama)

Hamal del Dio (Moscona)



212500

hamín (ebr.) m.

חמין

cholent (meat stew)

Hamin de spinaka (Moscona)

Komer hamin (Moscona)



212510

hamindjí (ebr.) m.

אדם שחיד/שניתן לשחדו

a person who can be bribed

El muestro es hamindji (Moscona)



212570

hamor/a (ebr.) n.

חמור/אתון, בהשאלה: טיפש, אוויל, חסר דעת, שוטה

donkey, metaphorically: stupid, foolish, ignorant

un hamor i el dos (Nehama)

viste al hamor, paresera un gran senyor (Nehama)

a lavar la kavesa del hamor se piedre la leshia i el shavon (Nehama)

Pedaso de hamor (Moscona)



212630

han (1) (t.) m.

חאן, אכסניה, פונדק דרכים

khan, hostel, roadside inn

Esta puerta nunka no se sera, lo ke parese ke es puerta de han (Moscona)



212640

han (2) (ebr.)

מר (פניה לאדם פשוט - קיצור של התואר ''חכם'')

Mr. (address to a simple person - an abbreviation of the title ''Haham'')

pie kon pie, Han Merkado (Nehama)

guay d'akel dor ke Han Sipinti por tanyedor (Nehama)

Al azno dile ham azno (Moscona)



212750

handrajada f.

ערימת סחבות

a pile of rags

Ya le se la handrajada de fustanes ke tiene (Moscona)



212770

handrajear v.

בילה, מרטט, עשה לסחבות

to make into rags

Todo ya se handrajeo (Moscona)



212990

haniné (ebr.) adj.

מפונק

pampered, spoilt

Chikitiko el hanine (Moscona)



213000

hanino (ebr.) adj.

בעל עור בהיר מאוד; חנני, בעל חן

who has very fair skin; graceful

Es un ijo hanino (Moscona)



213030

hanuká (ebr.) f.

חנוכה; תאריך רחוק, רחוק בזמן

Hanukkah; a date far, far away in time

Disho ke va tornar a las ocho - hanunka! (Moscona)



213080

hanum (t.) f.

ריקוד תורכי

Turkish dance

hanum durmiendo, el mazal despierto (Nehama)



213200

hap (t.) m.

כדור, כמוסה, גלולה

pill, capsule

Englutimos un hap amargo (Moscona)



213320

harafot (ebr.) adv.

במרחקים, במקום שאיש אינו פוקד אותו

In the distance, where no one visits

Ande mora? Por las harafot (Moscona)



213330

haragán n. & adj.

עצל, עצלן, בטלן, נרפה

lazy

el moso haragan da muchos konsejos: (Nehama)

la haragana, rosh-hodes kon kara (Nehama)

Haragan en chiko, ladron en grande (Moscona)

El haragan i el selozo nunka tienen repozo (Moscona)

El haragan es konsejero (Moscona)



213340

haraganear/haraganearse v.

התעצל, הלך בטל

to get lazy, to go idle

No se haraganea de alevantarse en las siete madrugadas ental de no tadrar (Moscona)



213400

haraganud/haraganut f.

עצלנות, בטלנות, עצלות

laziness

Es muy bueno ama la haraganut lo mata (Moscona)



213410

haram (t.) m. & adj.

איסור; אסור באיסור דתי

prohibition; prohibited by a religious prohibition

Haram i mursa ke se le aga lo ke komio i bevio (Moscona)



213480

haramelo m.

כובע קטן (באירוניה)

little hat (ironically)

Daki akel haramelo del enkolgador (Moscona)



213550

hardal (t.) m.

חרדל; תחבושת חרדל

mustard; mustard bandage

Me izo kagar hardal (Moscona)



213660

harif (ebr.) m. & adj.

חריף (מזון); פיקח, חריף, שנון, ממולח, ערמומי

spicy; clever, sharp, witty, shrewd, cunning

Ya es harif, no se desha enganyar (Moscona)



213720

harova f.

חרוב (הפרי)

carob (the fruit)

Se agan sus enemigos sekos komo l'aharova (Moscona)



213900

hasbón (ebr.) m.

חשבון

reckoning

Esto aziendo hesbon de ir [...] (Moscona)



213970

hasé (t.) m.

אריג, ארג כותנה

fabric, cotton fabric

La hase ke merkates esta una chendola (Moscona)



214160

hasidut/hasidud (ebr.)

חסידות, אדיקות, דבקות דתית

piety, religious devotion

El hasidumbre de este ombre ya es nombrado (Moscona)



214210

haspú m.

סמרטוט

rag

Arekojo en un bogo kuanto haspu ay i no ay (Moscona)

Asprikos i haspikos no se estan kayadikos (Moscona)



214280

hasubá f.

לכלוך, זבל

dirt, garbage

No merkes salamia ke ariento meten mil i una hasubot (Moscona)



214330

hatán (ebr.) m.

חתן, חתן תורה

groom, Torah groom

Va pagar komo 'l hatan (Moscona)



214370

hatehot/hatahot (ebr.) f. pl.

מטבעות

coins

Tiene muchas hatahot (Moscona)



214380

hathut adv.

לפתע, פתאום

suddenly

Es un echo muy liviano - hat-hut fin ke aboltates la kara (Moscona)

Se fue hat-hut (Moscona)



214400

hatir (t.) m.

טובה (עשה לו טובה); הוקרה

favor; esteem

Azime este hatir (Moscona)

No le rompas el hatir (Moscona)

Por hatir de tu padre ke es un buen ombre (Moscona)



214560

haver (ebr.) m. (pl.: haverim/haveres)

חבר, רע, עמית, שותף; חבר (בארגון)

friend, colleague, partner; member (in an organization)

No agas a tu haver mal, no kon avla, no kon echa (Moscona)



214610

haveransa (ebr.) cf. havransa

Tomaron el echo a haveransa (Moscona)



214660

havra (ebr.) f.

תלמוד תורה, ''חדר'', ביכ''נ; חברה

Talmud Torah, heder (religious elementary school), synagogue; company

En la hevra entran sinko personas (Moscona)



214760

hayá (ebr.) f.

חיה, בהמה; איש לא חברותי

animal, beast; an unsociable man

Oy vamos a ir a ver las hayot (Moscona)

Una haya kon dos ojos (Moscona)



214880

hayir (t.) m.

רווח, יתרון, תועלת, שימוש

profit, advantage, benefit, use

No tengo hayir de este echo (Moscona)

Ke es el hayir (Moscona)

Hayir ke no veyga (Moscona)

Kita hayir de la boka (Moscona)

Azeme este hayir (Moscona)



214890

hayirlí (t.) adj.

מועיל, נושא רווח

beneficial, profitable

Hayirli ke sea (Moscona)



214900

hayirsiz (t.) adj.

בלתי מועיל, שאינו נושא רווח; שאינו אוהב לגמול טוב

unhelpful, non-profit; Who does not like to reward others

Pelo hayirsiz (Moscona)



214910

hayirsizlik (t.) m.

רשעות

evil, wickedness

Este kadar de hayirsizlik se tiene visto (Moscona)



214950

haymaná (t).m.

שוטטן, משתרך ברחובות

wandering the streets

Haymana de las kayes (Moscona)



215070

hazán (ebr.) m.

חזן, פייטן

cantor

Alevantar hazan (Moscona)

I este loke alevanto hazan (Moscona)



215120

hazanyá (ebr.) f.

חזנות

cantillation

Tiene 40 anyos de hazanya (Moscona)



215180

hazinearse v. refl.

חלה

to become ill

Se hazineo de mala hazinura (Moscona)

Ya me hazinei de estar diziendo (Moscona)



215200

hazino m.

חולה, פציינט

sick, patient

El prove i el hazino no son aparientados (Moscona)



215300

hazinura f.

מחלה, חולי; נכות; דאגה, צרה, אובססיה; הרגל רע שקשה להגמל ממנו

disease; disability; worry, trouble, obsession; a bad habit that is hard to get rid of

El Dio ke mos kure de toda hazinura (Moscona)

Hazinura de leon komer i echar (Moscona)

Hazinura larga - muerte sigura (Moscona)



215330

hazir (ebr.)

חזיר; כינוי לאדם מעורר גועל

pig; a nickname for a disgusting person

No lo esto podiendo ver komo al hazir (Moscona)



215350

hazné/haziné (t.) f.

אוצר, בית אוצר; מאגר; מאגר מים

treasure, treasure house; stock; reservoir

La hazne del rey no se derite (Moscona)



215450

helek i belek (ebr.)

חילק ובילק - פלוני ואלמוני

so and so

No me enteresa lo ke van a dizir helek i belek (Moscona)

Vinieron kuanto ay i no ay helek i belek (Moscona)



215460

hem (t.) conj.

גם, גם כן, באותה מידה

also, equally

Hem grande, hem ermozo (Moscona)

Hem mos vamos a ver, hem vamos a pasar la ora (Moscona)



215490

hen (ebr.) m.

חן, טוב טעם, חינניות; סדר, נוהג

good taste, daisies; order, practice

Tiene muncho hen, kuando entra de la puerta se kita el kalsado i se troka el vistido (Moscona)

Sin hen i grasia (Moscona)



215580

henozo (ebr.) adj.

מסודר, ערוך יפה, חינני, מטופח

neat, beautifully arranged, graceful, well-groomed

Es muy henozo, todo le viene de la mano (Moscona)



215590

henozura (ebr.) f.

חן

grace

Esta la henozura de mi vava (Moscona)



215880

hich (t.) adv.

בשום אופן

no way

Hich ke no sea, yene va dar lo ke el dio emprezento (Moscona)

Hich puede ser d'esta manera de koza? (Moscona)



215900

hidez m.

אי סדר

mess

La kamareta esta adeta un hidez (Moscona)



215910

hidush (ebr.) m.

חידוש, חידוש תורה

resumption, resumption in Torah

No ay hidush de nada (Moscona)



216300

hiyanet (t.) m.

בן אדם כפוי טובה; טיפוס מזיק

ungrateful person; harmful person

Azeme este plazer, no seas hiyanet (Moscona)



216410

hohenta f.

דרישה, תביעה; אמתלה, תואנה

demand, claim; an excuse

Esta bushkando hohentas (Moscona)



216450

hohmá (ebr.) f.

חכמה, בינה, תבונה, נסיון

wisdom, understanding, reason, experience

Ay muncha hohma en el (Moscona)

Palavras yenas de hohma (Moscona)



216620

holhoy (t.)

מפלצת; דחליל

monster; scarecrow

Kon este vistido te azes un holohoy (Moscona)

Un plato - un holohoy (Moscona)



216630

holi (ebr.) m. (pl.: holaim)

חולי, מחלה; שחפת

disease; tuberculosis

Holaim de echo ke esta (Moscona)



216950

horo/horó (gr.) m.

ריקוד עם, מחול מעגל יווני

folk dance, Greek circle dance

I todos dos van akurridos komo si ganaron oro, rodancha de enlokesidos en el baile del horo (Moscona)



217050

hová (ebr.) f.

חובה; חובות החג בפסח (כרפס, חרוסת וכו')

required; Holiday obligations on Passover (karpas, charoset, etc.)

Por salir de hova (Moscona)



217080

hovardá (t.) adj.

נדיב, רחב לב, פזרן

generous, extravagant

Azete huvarda (Moscona)



217090

hovardalanear (t.)v.

פיזר ביד רחבה

to spread generously

Huvardalaneate un poko (Moscona)



217100

hovardalik (t.) m.

נדיבות, רוחב לב, פזרנות

generosity, extravagance

Darse al huvardalik (Moscona)



217540

hupá (ebr.) f.

חופה, טקס נישואין

canopy, wedding ceremony

Ocho dias de hupa (Moscona)



217560

hupistra adv.

אלהים יודע מאיפה

God knows where

De ande vino? De hupistra (Moscona)



217690

huy (t.) m.

הרגל, נטיה שלילית

habit, negative tendency

Tiene huy de bever (Moscona)

Negro huy (Moscona)



217800

ibish (t.) m.

מוקיון; בהשאלה: שטן

clown; (metaphorically:) Satan

Ya pago el dasio al ibish (Moscona)



217930

ichizo m.

קסם, כישוף

magic, sorcery

kontra el ichizo es bueno bever agua de kurshum tuzu (Moscona)

Bunika kayo hazina, alberto la miro, ya le dio la kura i el ichizo a bever [...] (Moscona)



217940

ichuría f.

תרופה

medication

Para kada hazinura se topa ichuria (Moscona)



217950

ida f.

הליכה, יציאה, עזיבה, יציאה לדרך

walking, leaving, setting off

Una ida - dos mandados (Moscona)

La ida sin tornada (Moscona)

La ida esta en mi mano, la tornada en las manos del Dio (Moscona)



218010

idaré(t.)

מינהל, אדמיניסטרציה, ניהול

administration, management

No m'esto abastesiendo de azer idare (Moscona)



218050

idea f.

השגה, תפיסה, ידיעה, מושג, מושכל, רעיון, מחשבה, אידיאה; דעה

perception, knowing, concept, idea, thought; opinion

Azerse una idea (Moscona)



218580

iftirá (t.) f.

האשמת שוא, הרשעת שוא, השמצה, דיבה

false accusation, false conviction, defamation, libel

Kitar iftiras (Moscona)



218610

igera/igero n.

עץ תאנה

fig tree

en toda buena kaza de sefardí d'al tiempo avía una figera i una par­rera (Nehama)



218660

igo m.

תאנה

fig

el figo bueno se lo kome la graja (Nehama)

El igo de Adam arishon (Moscona)



218710

igual adj.

זהה, שווה, שווה ערך, שקול

equal

Todo me es igual (Moscona)



218730

igualar v.

היה שווה ל-

to equalize

Te puedes igualar kon el (Moscona)



218790

ihtiyach (t.) m.

צורך, נצרכות (להיות נצרך למישהו ותלוי בו)

need, neediness

el ihtiyach faze ke aboke la kavesa a todo lo ke dize (Nehama)



218830

ija f.

בת, ילדה

daughter, girl

Estash kayados komo ke vos nasiera ija (Moscona)

Ija de hazan, inyeta del guerko (Moscona)

Ija de djudio no keda sin kazar (Moscona)

Bosteja mi ija de la tripa vazia, bosteja mi nuera de la tripa yena (Moscona)



218850

ijadas f. pl.

קרביים

entrails

Porke mis ijadas estan yenas de kemadurai no ay sanedad en mi karne (Moscona)



218940

ijo m.

בן, ילד

son, boy

un fijo de oro (Nehama)

kual es akel fijo de la santa madre ke se mete en kamino kon esta nieve (Nehama)

kréeme si sos fijo de tu padre!: (Nehama)

el Dio ke no mos de a menester de fijo de ombre! (Nehama)

por esta kaye no pasa fijo de ombre (Nehama)

estávamos pasando la ora, deskuidados, ensupeto detente fijo de ombre ke ya te komí! se maneó la tierra i mos kayó el tejado enriva la kavesa (Nehama)

fijos no tengo, nietos me yoran (Nehama)

fiza de kazar, nave d'enkargar: (Nehama)

mis fijas kazadas, mis ansias dubladas (Nehama)

kien tiene fijos no muere d'afito (Nehama)

ke darse mi fijo ke sea en tisabeá (Nehama)

fija en la fasha, la dota en la kasha (Nehama)

tengo fijo ganador, yeva tres i trae dos (Nehama)

mi fijo no djuga a los dados, djuga a los malos mandados (Nehama)

tal padre, tal fijo (Nehama)

fijos de reyes no se depiedren (Nehama)

ni tu ni yo ni fijo de djidió (Nehama)

Ijo va naser (Moscona)

Kaza a tu ijo kon su igual para ke no avlen de ti mal (Moscona)

El ijo onra al padre i el siervo a su amo (Moscona)

Ijos zaharim ke vos akompanyen al bedahaim (Moscona)



219070

ikar (ebr.) m.(pl.: ikarim)

עיקר, עקרון

principle

el meldar no es el ikar, ma las fechas (Nehama)

El ikar para un ombre es ke goze de buen nombre (Moscona)



219180

ilacha f.

סיב, פקעת חוטים

fiber, tuber of threads

El pantaloon esta ilachas (Moscona)



219260

ilaká(t.) f.

יחס, קשר; תואנה

connection; pretext

Sta bushkando la ilaka para pelear (Moscona)



219290

ilar v.

טווה

weave

Ilavan a el kavrinyo (Moscona)



219420

illa (t.) adv.

מעל לכל, בכל מחיר

above all, at any cost

no me vo a repozar ni un punto, illa eskapar mi fecho (Nehama)

me esta faziendo mucha fambre lo ke kieres dame, illa komer (Nehama)



219430

illán (t.) adv.

בעיקר, בראש ובראשונה

mostly, first and foremost

Por si ya se biroto illan le disheron alguna palavra demazia (Moscona)

Illan azer su dicha (Moscona)



219440

ilo m.

חוט; להב (צד חותך של סכין/חרב)

thread, wire; blade (cutting side of knife/sword)

Pasado por el filo de la espada (Moscona)



219960

imbutido adj.

דחוס, ממולא, מפוטם

compressed, stuffed, fattened

Un kushin imbutido de pluma (Moscona)



220410

impedir v.

מנע, עיכב, עצר, שם מכשול, קידם פני; נעצב, הצטער; נפגע

to impede

Esto puede impedir a la ovra (Moscona)

No impide (Moscona)

Me impedio muncho ke no me topi en kaza (Moscona)

M'impidio muncho de sintir semejantes mintiras por mi konto (Moscona)



220750

implorar v.

התחנן, ביקש, עתר, הפציר

to implore

onde ti vengo rogandote i emplorando tu klemensia (Moscona)



220920

importante adj.

חשוב, נחשב, בעל ערך

important, considered, valuable

es muy emportante de saver si [...] (Moscona)



220930

importar v.

ייבא; היה חשוב

to import; to be important

me emporto muncho ke no mos podimos ver (Moscona)



221070

imposivle adj.

בלתי אפשרי, לא יתכן, מןהנמנע; בלתי נסבל

impossible

De un karakter imposivle (Moscona)



221130

impozar v.

כפה, הכריח, הטיל על

to impose

Impozar su opinion (Moscona)



221140

impozarse v. refl.

עמד על שלו, השתלט

to stand on his own, to take over

Impozarse kon la fuersa (Moscona)



221190

imprenta f.

מלאכת הדפוס, הדפסה; בית דפוס

printing craft, printing; printing house

Davan a su kara una imprenta oriental (Moscona)



221880

inat (t.)

עקשנות, קשי עורף, קשיות עורף

stubbornness

No metas inat (Moscona)

No es inat de poko ke tiene (Moscona)

Por inat de mi mujer me la korto (Moscona)



222150

inchimiento m.

מילוי, תכולה; תוספת

content; extension

La mar I su inchimiento (Moscona)



222160

inchir v.

מילא, גדש; פיטם, הלעיט

to fill, to pile up; to fatten, to feed

inchir redomas (Nehama)

no es bueno de inchir mucho a la vejes (Nehama)

Inchiran los vazos I no diran beraha (Moscona)

No se inche ni una kashka de alviana (Moscona)

Grano a grano se inche el papo de la gaina (Moscona)

Entre estas I estas se inchen las sestas (Moscona)



222500

independensia f.

אי תלות, עצמאות

independence

Lucha por la independensia (Moscona)



222520

independente adj.

עצמאי, בלתי תלוי

independent

Por motivos indipendentes de mi Buena veluntad (Moscona)



222590

indeterminado adj.

בלתי מוגדר, סתמי

indeterminable

La siduta fue ajurnada para un dia indeterminado (Moscona)



222660

indihiarse (ebr.) v. refl.

השתהה, התעכב, התאחר

to linger, to be late

No ves ke estamos kon prisa, loke te vas indiheando (Moscona)



222870

indirearse (t.) v. refl.

גמע מלוא לוגמיו

to swallow fullness of sipping

Es kadir de indirearse media oka de raki komo nada (Moscona)



223210

indjenio m.

זריזות, כשרון, מיומנות; כושר המצאה, תחבולה, תכסיס, המצאה

agility, talent, skill; Ingenuity, trickery, invention

El mal trae el indjenio (Moscona)



223260

indjidear (t.) v.

הכאיב, עינה, גרם סבל; גרם נזק; גרם עלבון

to hurt, to torture, to cause suffering; to cause damage; to cause insult

onde te indjidea la kunduria? (Nehama)



223400

indriz f.

סדק, חריץ

crack, groove

tavlado yeno de findirizes (Nehama)



223990

inferno m.

גהינום, תופת

inferno

Seran tornados los malos al infierno (Moscona)



224200

influensa f.

השפעה; שפעת

influence; influenza

En la sivdad esta kaminando la enfluensa (Moscona)



224230

influensia f.

השפעה

influence

Esto tienen grande enfluensia (Moscona)



224520

inguyo m.

בחילה, קבס, רצון להקיא

nausea, urge to vomit

Inguyo me da de sintir las alavasiones (Moscona)



224580

iniervar v.

עיצבן, הרגיז, הטריד

to get on one's nerves, to irritate, to bother

No me agas enyervar (Moscona)



224620

inieto m.

נכד

grandson

Ijos no tengo inietos me yoran (Moscona)



225000

inklinasión f.

נטיה

inclination

Tener inklinasion por la pintura (Moscona)



225060

inkomodar v.

הטריד, הפריע

to trouble, to disturb

No se inkomodi (Moscona)



225420

inku m.

סיוט; בהשאלה: סבל, צער

nightmare;( metaphorically:) suffering, sorrow

Gana bueno ma bive kon inku (Moscona)



225450

inkuesta f.

חקירה; סקר, משאל

investigation; poll

Los djuezes azieron una inkuesta minusioza sovre la testimoniansa I se konvensieron de su verdaderia (Moscona)



225470

inkulkarse v. refl.

שינן לעצמו, הכניס לראשו; עמד על דעתו, התעקש

to memorize for himself, put in his mind

Inkulkarse una idea falsa (Moscona)



225780

inosentar v.

זיכה, טיהר, ניקה, זיכך

to purify, to cleanse

Inosentame de mi pekado (Moscona)



225830

insaf (t.) m.

מתינות, איפוק, שיקול דעת

moderation, restraint, discretion

Insaf no tiene (Moscona)



226950

intensión f.

כוונה

intention

Mi ermano tiene intision de fraguar (Moscona)

Ay intision de salir loko (Moscona)



227110

interés m.

עניין; ריבית

interest; interest

el interes kontrae rovinas (Nehama)

es el interes ke lo gía (Nehama)

Este livro se melda kon grande intereso (Moscona)

El intereso antes de todo (Moscona)

Dar paras kon intereso (Moscona)



227160

interesante adj.

מעניין

interesting

Es interesante de saver [...] (Moscona)

Lo interesante es [...] (Moscona)



227180

interesarse v. refl.

התעניין, מצא עניין ב-; נטל חלק בעסק

to be interested, to find interest in; to take part in a business

El ke es kuriozo, de todo s'interesa (Moscona)



227310

interlokutor m.

איש שיח, בן שיח

interlocutor

Mirava kon deskonfiensa a su interlokutor (Moscona)



227350

intermedio m.

הפסקה; תיווך, תיווך למען, פעולה למען מישהו

pause; intermediacy

Kon el intermedio de [...] (Moscona)



227790

intervensión f.

התערבות, תיווך

intervention

Se izo menester de intervension hirurjika (Moscona)



227980

intimo adj.

ידידותי, משפחתי, מקורב, אינטימי

intimate

En serklo intimo (Moscona)



228540

inventar v.

המציא, בדה, דמיין, זרק לחלל חידוש/הפתעה; עורר חשק, העלה רעיון

to invent

inventar makinas (Nehama)

guay si inventates koza delantre de este ninyo: al punto lo kiere kon patadas i dje­midos (Nehama)

un día de Purím, se inventó barbut entre amigos i uvo kien pedrió fina los tumanes (Nehama)



228600

inverso adj.

הפוך

inverse

En senso inverso (Moscona)



228660

inviernada f.

תקופת החורף

winter period

Este anyo la inviernada ampeso de muy temprano (Moscona)

Kale aprontarmos para la inviernada (Moscona)



228700

invierno m.

חורף

winter

Pensando al invierno no se goza del enverano (Moscona)



228740

invitar v.

הזמין

to invite

sin envitar no dan lugar (Nehama)



228820

inyán (ebr.) m.

עניין; מהות; נושא

interest; essence; topic

El inyan es ke [...] (Moscona)

El nombre demostra su inyan (Moscona)



228840

inyoransa f.

בורות, בערות, אי ידיעה

ignorance

La inyoransa es mankansa de saver (Moscona)



228880

inyudar v.

קשר

to tie

Me esta aziendo inyudar las tripas (Moscona)



228890

inyudo m.

קֶשֶר

bond

Inyudo siego en la privada (Moscona)



228970

ipókrita/o adj.& m.

מתעה, רמאי, נוכל; צבוע, מתחסד, דו פרצופי

hypocrite

Kon la boka el ipokrita danya a su kompanyero (Moscona)



229050

ir v.

הלך, ניגש אל, ביקר; כלה; חלף (זמן); פועל עזר לציון הווה מתמשך/עתיד; התאים

to go, to approach, to visit; gone (time); auxiliary verb to indicate continuous present/future; to match

no t'espantes de dolor ke va i viene (Nehama)

el ombre va fina onde puede i no fina onde kiere (Nehama)

ir a la mar i no topar agua (Nehama)

dime kon kien vas, te diré kien sos (Nehama)

este vestido te va (Nehama)

se van el bien i el aver i el lodo keda a la paré (Nehama)

onde irás ke mas valdras? (Nehama)

en ke se le va la kandela del prove? - a kontar el bien del riko (Nehama)

el ir está en mi mano, la venida no se kuando (Nehama)

dime kon kien vas te diré kien sos (Nehama)

el día de oy vaya i no venga! (Nehama)

el yerro ke fizites merese un buen kastigo, vamos a ver ke sos flako de salud (Nehama)

este vestido no te va (Nehama)

ke va-aya yo tengo kupeta, vozotros no! (Nehama)

ke va-aya, yo tengo vestido muevo, tu no! (Nehama)

la anyada de oganyo vaya i no venga! (Nehama)

la pará ya va ya viene (Nehama)

los dias/los anyos ya van ya vienen (Nehama)

no va ke un viejo kede en pies kuando djóvenes están asentados (Nehama)

nochada de anoche vaya i no venga! (Nehama)

se imajina ke su fijo esta daínda bivo, va dile ke ya se murió (Nehama)

se tiene por meoyudo; va dile ke es un azno (Nehama)

te tengo por empiegado i no me vales para nada; vate a alavar ke me adjideo de tu padre, sino ya te huera metido a la puerta (Nehama)

vamos a ver ke sos fijo de un amigo karonal i te konfío las yaves de la kasha; en ninguno otro el mundo tuvria konfiansa (Nehama)

Tu ke huites I vinites kontami de lo ke tu vites (Moscona)

Kuanto das por ir I vinir (Moscona)

Muncho ay muncho se va (Moscona)

Se lo vo dizir (Moscona)

Esta kolor no te esta yendo (Moscona)

No vayamos mas leshos (Moscona)

Desha el mundo por ande va (Moscona)

Ande iras az lo ke versa (Moscona)

Vayga al enimigo lo ke pensa el amigo (Moscona)



229375

irse v. refl.

הלך לו, עזב

to leave

Ya se fue el vazo (Moscona)

Ya se me fue el tino en mil lugares (Moscona)

Me se fue de la mano (Moscona)

Vate a ganar (Moscona)



229380

ira f.

כעס, זעם, חימה, כעס גדול

rage, anger, great anger

Se tomo unas iras de struir mundos (Moscona)

A la ira 'l Dio (Moscona)



229450

ironía f.

לעג, לגלוג, אירוניה

irony

Avlar kon ironia (Moscona)



229810

irritar v.

הרגיז, הכעיס, הקניט, הקציף; גרה

to irritate

No lo agas irritar (Moscona)



230000

isa! interj.

קריאת זרוז והמרצה

call of stimulation

Yo sinyor, tu sinyor ken va dizir isa al hamor (Moscona)



230060

ishalla! (t.) cf. inshalla

No te vayas sikileando, versa komo todo se va aresentar - ishalla (Moscona)



230070

isharet (t.)m.

קריצת עין

wink

D'enfrente me estuvo aziendo isharetes (Moscona)



230110

ishlear/ishleyar (t.) v.

פעל, עבד (על כלי או מכונה)

to operate, to work (on a tool or machine)

Oy no vamos a ishlear (Moscona)

La yara esta ishleando (Moscona)



230170

ishtah (t.) m.

תיאבון; חשק, רצון

appetite; desire

No tengo ishtah de nada (Moscona)



230190

ishtahlí (t.) adj.

בעל תיאבון

who has an appetite

Parese ke ya esta ishtahli por merkar la kaza (Moscona)



230195

ishté (t.) adv.

הנה שם

Here it is!

Ishte, este modo I este modo pasa la koza (Moscona)

Ishte ke no vino (Moscona)



230730

izín (t.) m.

רשות

permission

Ya dieron izin (Moscona)



230815

izlacharse v. refl.

נפרם

to be unstitched

los dizes del pantalon me se izlacharon (Moscona)



231810

kabá (t.) m.& adj.

אכזרי, גס, אלים, המוני, פרא אדם; מאיכות נמוכה

cruel, rude, violent, vulgar, wild man; of low quality

ropa kabá (Nehama)

una kondota kabá (Nehama)



232550

kada adj.

כל-

all-

kada uno por si, el Dio por todos (Nehama)

kada uno s'arraska onde le kome (Nehama)

kada gayo i gayo en su gayinero kanta (Nehama)

kada dia k'amanese koza mueva akontese (Nehama)



232900

kadir (t.) adj.

מסוגל

able

Es kadir de beverse una chuka de vino en un suluk (Moscona)



233030

kaduno (kada uno) pron.

כל אחד

each

en la espartision tokó dos liras a kaduno (Nehama)



233330

kagadura f.

צואה, רעי

excrement

kagadura de moshka/kagadura de raton (Nehama)



233560

kagón adj.

אינו שולט בצרכיו; פחדן; מעמיד פני גיבור

who does not control defecation; coward; who pretends to be a hero

el kagon aze burla al pishon (Nehama)



233660

kaída f.

נפילה, ירידת ערך (מטבע), מפלה,הרס, תבוסה, אסון; התמוטטות; כניעה

fall, depreciation (currency), defeat, destruction, disaster; collapse; surrender

la kaida de un imperio (Nehama)



233840

kaje adv.

כמעט, כאילו, כביכול

almost, as it were, so to speak

mora kaje enfrente de mi (Nehama)

es kaje esto (Nehama)

kaje nada (Nehama)



234190

kal sheken (ebr.) prep.

לא כל שכן, על אחת כמה וכמה

all the more so

el Dio tiene kuidado de una formiga, kal shekén del fijo del om­bre (Nehama)



234220

kalada f.

נזלת, הצטננות

common cold, colds

irse de kalada a la kama (Nehama)



234350

kalar v.

גרם הצטננות; זיהם; קלקל; גער קשות והעניש

to cause colds; to contaminate; to spoil; to scold severely and punish

la luvia/los lodos le kalaron el vestido (Nehama)

el shastre kaló la ropa (Nehama)



234730

kaldo m.

רוטב; מרק

sauce; soup

ma­near el kaldo (Nehama)



235180

kalfa (t.) m.

אומן; פרח אומנים, שוליה

artisan; craftsman, apprentice

De la manera ke esta adelantado en el ufisio de chirak , presto se va azer kalfa (Moscona)



235260

kalidad/kalitá f.

איכות

quality

Ropa de primera kualita (Moscona)



235430

kalkadosh (ebr.) m.

ק''ק, קהל קדוש

synagogue

el kalkadosh Aragon (Nehama)



235580

kalmar v.

שיכך, הרגיע, השקיט, הקל

to soothe, to calm, to pacify

kalmar la ambre, kalmar la ravia, kalmar el frio, kalmar la kalor, kalmar los batimientos d'alma (Nehama)



235940

kalsada f.

מסילה, כביש

road

kien te lo disho? —el guerko de la kalsada! (Nehama)



236280

kama f.

מיטה, ערש, יצוע

bed

la kama es una buena koza, si no se durme se arrepoza (Nehama)



236590

kambur (t.) m.

גיבן, בעל חטוטרת

hunchback, humpback

el kambur no ve la kambura suya, ve la del d'en­frente (Nehama)



236600

kambura (t.) f.

גבנון, חטוטרת

hump

el kambur no ve la kambura suya, ve la del d'en­frente (Nehama)



236800

kaminar v.

הלך, צעד, פסע, התהלך, טייל

to walk, to go

esta kravata no kamina kon este ves­tido (Nehama)

kien kamina derecho topa a la paré/se da a la paré (Nehama)



237200

kamiza f.

כתונת, חולצה

shirt

meterse la kamiza arrevez sinyal ke va aver boda serkamente en la famiya (Nehama)



237410

kampanya f.

כפר, נאות דשא, שדה, אזור כפרי; מערכה, מבצע; אסיף, קציר

village, field, countryside; campaign, operation; harvesting

la kampanya de Rusia (Nehama)



238100

kandil m.

עששית, מנורת שמן; שתוי

lantern, oil lamp; drunk

para moabét no se kiere kandil (Nrhama)

unos lazdran al kandil, otros vienen azir azir (Nrhama)



238180

kandja f.

סד

pillory

este koyar es una kandja (Nrhama)



238860

kanseriozo adj.

מייגע, מעייף, מלאה

tiresome, tiring

un lavoro kanseriozo (Nrhama)

una kaza kanserioza (Nrhama)



239440

kantonada f.

פינה, זווית, קרן זווית; פינת רחוב, פינת בית

corner, angle; street corner, house corner

kuatro kantonadas ay en esta kaza, kuatro malahim ke mos akompanyen i mos guadren de ira, i sanya, i muerte supetania (Nrhama)



239630

kanyarandera/kanyarandika/kanyarandijo/kanyarandura

דבר בלי שם ופעוט ערך התופס מקום בלי כל תועלת

a thing without a name and a value that takes up space without any benefit

ya se hadró i embió kuanta kanyarandika ay i no ay por regalo de boda (Nrhama)



240060

kapak (t.) m.

מכסה

cover

el tendjeré arrodeó i a la fin se le kuajó ka­pak (Nrhama)



241020

kara f.

פנים, פרצוף, קלסתר; לחיים; גפת הנעל (החלק העליון של הנעל)

face; cheeks; upper part of the shoe

kara tuerta, ventura derecha (Nehama)

el mal i el bien en la kara se ven (Nehama)



241860

karal (t.) m.

כמות, דרגה, מידה

quantity, rank, measure

este karal ya abasta (Nehama)

no se tiene visto este karal de bovedad/de negregura (Nehama)

ke karal kieres? (Nehama)

kada uno da a karal de su poder (Nehama)

no lo tengo visto este karal de arraviado (Nehama)

este karal de grandeza no alkansó ni Paró (Nehama)



242490

kareser v.

חסר, נעדר

to be missing, to be absent

no se topa al bazar, todo karese (Nehama)



242550

karga f.

משא, מטען, משקל, עומס; עול, נטל, מעמסה, חובה, שליחות

freight, cargo, weight, load; burden, duty, mission

al ammal págale apenas mete la karga en basho (Nehama)

la madre tiene la karga de toda la famiya (Nehama)



243360

karne f.

בשר

meat

el benadam es de karne i sangre (Nehama)

karne kruda, peshe kocho (Nehama)



243600

karnero m.

כבש, איל

lamb, ram

kada karnero i karne­ro por su pacha lo enkolgan (Nehama)

karnero viejo da buen kaldo (Nehama)



243690

karo adj. & adv.

יקר; נדיר, בלתי מצוי; יקר ללב, יקיר; ביוקר

expensive; Rare, uncommon; Dear to the heart, dear; dearly

lo karo es barato i lo barato es karo (Nehama)



244060

karrear (port.) v.

הוביל משאות כבדים, הוביל, הסיע; החליף/העתיק דירה; גרם, היה הסיבה ל-; אסף, קיבץ; כלכל

to carry heavy loads, to transport, to drive; to exchange an apartment; to cause, to be the cause of; to collect, to group; to maintain

karrear kashas/karrear sakos/karrear lenya (Nehama)

este padre de famiya va karreando el tiempo entero (Nehama)

karrear pleito/danyo/hazinuras (Nehama)

karrear piojos/chinchas/guzano (Nehama)

karrear suenyo (Nehama)

karrear djente (Nehama)



244090

karrera f.

מחצבה; דרך, נתיב, נתיבה, משעול; דרך חיים; שורה כתובה (ביד או בדפוס)

quarry; road, lane, path; way of life; written line (by hand or in print)

beata al ke va en karrera derecha (Nehama)



244380

karta f.

גלויה, איגרת, מכתב; כרטיס; קלף משחק

postcard, letter; card; playing card

eskrivir/postar/embiar/arresevir karta (Nehama)

kartas buenas no vienen de Yerushalayim (Nehama)



245230

kashka f.

קליפה; תרמיל (של אפונה וכו')

shell, peel; pod (botany)

kashka d'alviana/d'almendra/de muez/de fustuk (Nehama)

kashka de pepita (Nehama)

kashka de fijoleta/de fava (Nehama)

kashka de melon/de karpuz/banana/pertukal/li­mon/pera/mansana (Nehama)



245720

kasta f.

כת, כיתה, מעמד, קסטה

sect, caste

venir de katsa/de kasta alta (Nehama)

de kasta vengan los reyes para ser emperado­res (Nehama)



246040

kat (t.) m.

שכבה; קומה בבניין; חליפת בגדים

layer; floor in building; a suit of clothes

doblar una ropa a dos kates/en kuatro kates (Nehama)

kuando no se barre ni se alimpia, se apozenta en basho i sovre los mobles un kat de tierra (Nehama)

un kat de suziedad (Nehama)



246910

kavala (gr.) adv.

עם כל הבטחונות

with all the collateral

estar kavala (Nehama)



246930

kavaler (it.) adj.& m.

אבירי; בן זוג, בן לוויה

cavalier, gallant, companion

Dama i kavaler (Moscona)



247000

kavaná (ebr.) f.

כוונה

intention, meaning

fazer orasion kon kavaná (Nehama)



247140

kavayero m.

אביר, פרש; איש המעלה, בעל נימוסים

knight; a man of virtue/with manners

komida de kavayeros verguensa de kuzineros (Nehama)



247180

kavayo m.

סוס; קלף ה''נסיך''

horse; the "Prince" card

a kavayo maldicho bien arrelumbra el pelo (Nehama)

kavayo maldicho no muere (Nehama)

kien tiene kavayo al ahir no es verguensa ke kamine a pie (Nehama)

al kavayo sarnozo akorre la moshka (Nehama)

al desdichado no le korre el kavayo, dize ke es de ojo malo (Nehama)

al lugar de un azno ato un kavayo (Nehama)



247450

kaver v.

יכול להכנס (יש לו מקום); התאים

to have a seat/space; to match

en este auto no kaven mas de sinko (Nehama)

no kavemos en esta kaza (Nehama)

el aniyo no me kave al dedo (Nehama)

no kavemos en pies i el gato mos pario tres (Nehama)

shaká maká no kave aká (Nehama)

en la meza d'akel rey bien kave una bogacha (Nehama)



247510

kaverengí (t.) adj.

בצבע הקפה

in the color of coffee

vestir kaverengí (Nehama)



247530

kavernozo adj.

מלא מערות, חשוך, עמוק (קול עמוק), מפחיד

full of caves, dark, deep (deep voice), scary

una boz kavernoza (Nehama)



247540

kavesa f.

ראש

lavorar/meldar el dia entero sin alevantar la kavesa (Nehama)

el rey korta kave­sas, pan no korta (Nehama)

kavesa elguenga, meoyo kurto (Nehama)

kada kavesa es un mundo (Nehama)

konta kavesas i mete bonetes (Nehama)

la ka­vesa ke sea muestra para arraparla es kolay (Nehama)

kave­sa ke s'abokó no se kortó (Nehama)

mas vale ser kavesa de ratón ke koda de león (Nehama)



248100

kavesal m.

כר, כרית

pillow

mal de kavesal, no ay mas negro mal (Nehama)



248130

kavesera f.

מראשות; מנהיג, ראש, ראש כנופיה, מנהיג המרד; ראשות; כותרת נייר מכתבים; כר

head-rest; leader, head, gang leader, rebel leader; leadership; stationery title; pillow

guadrar el portefolio debasho de la kavesera (Nehama)

ke seamos siempre por kavesera i no por koda (Nehama)



248220

kaveyo m.

שער

hair

kaveyo lungo, meoyo kurto (Nehama)

kaveyo i kantar no kumplen l'ashugar (Nehama)



248380

kavo m.

סוף, קץ, אחרית; קצה

end ; edge

para su negregura no ay kavo (Nehama)



248520

kavod/kavó/kavot (ebr.) m.

כבוד, יְקר, דרך ארץ

honor, respect, dignity

meter uno a la puerta kon kavod i kon onor (Nehama)

tener kavod por padre i madre/por su maestro/por los sinyores hahamim/por un lugar santo (Nehama)



248790

kavzar v.

גרם, גרם ל-, הביא לידי

to cause

kavzar pleitos (Nehama)



248800

kavzo m.

מקרה, מאורע

case, event

en kavzo de gerra (Nehama)

un kavzo (Nehama)



248920

kayado adj.

שקט, דומם, שותק; שתקן

quiet, still, silent; silent person

espántate de los kayados (Nehama)



248990

kayar m.

שקט

to be silent

el kayar es la salú (Nehama)

el kayar es de oro i el favlar es de plata (Nehama)



249180

kayente adj.

חם, שיש לו חום, קודח, לוהט

hot, feverish

kale aharvar el fierro en ka­yente (Nehama)



249230

kayentor m.

חום, להט, שרב; דרגת חום; התלהבות, להט; חיבה

heat, flame, burn; temperature; enthusiasm, passion; affection

esta soba no da kayentor (Nehama)



249310

kayer/se v./v.refl.

נפל; חל, ארע

to fall; to fall on, to occur

le kayó la kaza (Nehama)

el fruto fecho kae de suyo del arvol (Nehama)

kaer de tripa/d'espalda/de lado (Nehama)

kayeron los aniyikos, kedaron los dedikos (Nehama)

kayer en manos del enemigo (Nehama)

en kayer tu enemigo no te alegres (Nehama)



249630

kaza f.

בית, דירה; חדר

house, apartment; a room

ke bivamos, estamos sinko, padre i madre i tres fijos i la kaza sesh (Nehama)

en kaza yena presto se giza la sena (Nehama)

en kada kaza i en kada kashon ay una dolor de korason (Nehama)

en kaza del djugador poko tura la alegría (Nehama)

la kaza del riko se vazia i la del prove no se inche (Nehama)

el kuento d'en kaza no sale a la plasa (Nehama)

la butika faze kaza, la kaza no faze butika (Nehama)

kaza mueva, vida mueva: (Nehama)

la kaza es de la mujer (Nehama)



249890

kazado adj.

נשוי; ממולא (נאמר על פרי)

married; stuffed (said about fruit)

mis fijas kazadas, mis ansias dupiadas: (Nehama)



249970

kazal (port.) m.

עיירה, כפר

little town, village

en el kazal ke iras asegun veras faras (Nehama)

abolta kazal, abolta mazal (Nehama)

en kazal kon perros kamina kon palo (Nehama)

en kazal sin perros kamina kon palo (Nehama)

topar kazal sin pe­rros (Nehama)



250060

kazamiento m.

חתונה, נִשואים, כלולות

marriage, wedding

el kazamiento es koza sakra, es para la vida (Nehama)



250120

kazar v.

חיתן, השיא; התחתן, נישא; מילא (הכין מְמֻלָּאִים)

to marry off, to get married; to stuff

kien se kaza kon amor bive kon dolor (Nehama)

mi sinyor me kazara i yo no lo savia (Nehama)

ke kaze Sara, ke venga mi sira (Nehama)



250510

ke pron.

ש-, אשר

which

Uno ke avla mintiras no es kreido (Moscona)

Kero ke entiendas de palavras (Moscona)

Vini fin la konviksion ke [...] (Moscona)

Ke no digas despues ke [...] (Moscona)

Es tu kulpa ke no tomates las mizuras menesterozas (Moscona)

Amostrate ke te estan yamando (Moscona)

Ke bivas ke Kreskas! (Moscona)

Fuerte ke fuerte (Moscona)

Los ke se toman kon amor biven kon dolor (Moscona)



250570

ke? interog.

מה? איזה?

What? Which?

De ke kolor? (Moscona)

Ke es de tu tio? (Moscona)

Ke manera de koza es esto? (Moscona)

Ke es esta kedada ke se kedo? (Moscona)



250670

keazer m.

תעסוקה, התעסקות

employment, preoccupation

No me enlishees ke tengo keazer (Moscona)

Machi de los keazerez (Moscona)



250740

kedada f.

עצירה, הפסקה; שהייה, שהות, השארות

stop, pause; stay

En mi kedada ayi tuve la okazion de ver (Moscona)



250790

kedar v.

נשאר, נותר; חדל, הפסיק; עצר

to remain; to cease; to stop

kedar en medio el kamino (Nehama)

kedar de favlar (Nehama)

kedar de yorar (Nehama)

kedar riir (Nehama)

kedar de lavorar (Nehama)

no kedó nada: (Nehama)

fulano era konosido komo muy riko, agora emprovesió, ma el nombre de riko le kedó (Nehama)

kedar solo/kedar bivdo/guérfano (Nehama)

kedar siego/kosho/mudo/sodro/shashut/flako (Nehama)

Kedo sin paras (Moscona)

Kedo por balabay de kaza (Moscona)

Kedo en el lugar (Moscona)

Se kedo pensando (Moscona)

Ke avia de kedarte esto todo? (Moscona)

Se kedo kon un palmo de nariz (Moscona)

Me kedi kon eyo (Moscona)

Ya kedi en las demandas (Moscona)

Ayi me kedaron los ojos (Moscona)

Ya kedo komiendo (Moscona)

Ya kedo riendo (Moscona)

Ande kedimos? (Moscona)

Kedado de dor amabul (Moscona)

Kedado de antiohos zamani (Moscona)

Kedado de dor a patlangach (Moscona)



250940

kedarse v. refl.

חנה; נשאר, נותר, שהה; נעצר, חדל לנוע

to camp; to remain, to stay; to stop, to stop moving

kedarse en kaza (Nehama)



250970

kedo adj.

אדיש, פסיבי, אפטי; שלו, שקט, רגוע, שאנן, שווה נפש; מגושם, מסורבל; דומם, נייח, בלי תנועה

indifferent, passive, apathetic; peaceful, quiet, calm, complacent; awkward; still, stationary, motionless

State kedo (Moscona)



251020

kefazer m.

משימה, עניין, תעסוקה, עסק

task, interest, employment, business

guadra ke komer i no kefazer (Nehama)



251030

kefí (ebr.) prep.

כפי, בהתאם ל-, כמו

as, according to

Kifi de mi [...] (Moscona)

Kifi la ora ke se topa! (Moscona)



251140

keilá (ebr.) f.

בית כנסת; קהילה

synagogue; community

desazer una keilá para tomar un klavo (Nehama)



251260

kelev (ebr.) m.

כלב; כינוי לאדם מרושע

dog; a nickname for an evil man

Deshalos a estos kelavim (Moscona)



251340

kemado adj.

שרוף

burnt

Ya esta kemada del primer kazafierto (Moscona)



251390

kemadura f.

כוויה, צריבה

burn, scorching

Negra kemada se kemo (Moscona)

El nishan de una kemadura keda asta la vejez (Moscona)



251440

kemando adj.

חריף, צורב; לוהט, בוער

spicy, stinging; fiery, burning

Mi tio es muy Amador de kemando (Moscona)



251470

kemar v.

שרף, הבעיר, הדליק, העלה באש

to burn, to light, to set on fire

kemar papeles/kemar lenya (Nehama)

ya me kemó la kaza (Nehama)

kemar la kaza para eskapar de las chinchas (Nehama)

este vendedor save kemar bivo al kliente (Nehama)

Kemar la kaza para eskapar de las chinchas (Moscona)



251550

kemarse v. refl.

נכווה; חש להט;איבד ביתו/עסקו בשרפה; אכל עצמו, התחרט

to be scalded; to lose his home/business in a fire; to eat himself, to regret

kemarse la mano (Nehama)

kien se kema, debasho lo yeva (Nehama)

Ya me kimi la boka de esta pipirisa (Moscona)

Ya se va kemar la komida (Moscona)

Ainda me kemo ke no le dishe la verdad (Moscona)

Ya me kemo la karne (Moscona)



251670

ken? pron. interog.

מי?

who?

Para ken sera? Para ken se lo komera (Moscona)



251680

ken pron.

מי ש-, ש-, אשר, ה-

who

Ken save lo ke estara pensando (Moscona)

Ken yeva la bolsa yeva el gozo (Moscona)

No te adjidees de ken kolcha tiene I no se kuvija (Moscona)

Ken amargo englute , no eskupe dulse (Moscona)



251720

Kenán m.

כנען

Canaan

tierra de Kenan (Nehama)



251730

kenar (t.) m.

חוף, גדה; שפה, קצה, שוליים; פינה

shore, beach, bank; rim, edge, margin; corner

El kenar de la kuedra (Moscona)

De un kenar al otro (Moscona)

Al kenar de la mar (Moscona)

Kada teshido tiene dos kenares (Moscona)



251840

kenkere

אדם כלשהו, לא חשוב מי

some person, no matter who

kenkere te aharve a la puerta, nos avras (Nehama)



251850

kenoygarió! (ke no ayegaráyo) interj.

שלא נדע!

Let us not know!

Kenoygarayo lo ke mos akontesio (Moscona)



251940

kerelia f.

גניחה, אנחה; קטטה, ריב

groan, sigh; brawl, quarrel

Oui a kerelia de ijos de Israel (Moscona)



251960

kerensia f.

חיבה, אהדה, אהבה, רוך, חסד

affection, sympathy, love, tenderness, kindness

Va a tu travajo kon kerensia presuroza (Moscona)

No es kerensia de poko ke se keren los dos primos (Moscona)



251990

kerensiozo adj.

רך, נעים, מגלה חיבה, שופע חום, חביב, אוהד; אדיב, טוב לב

soft, pleasant, affectionate, warm-hearted, kind, sympathetic; kind-hearted

fijo kerensiozo/ermano kerensiozo (Nehama)

Es muy kerensiozo de su djente (Moscona)



252000

kerer v.

רצה, חפץ; אהב, חיבב, אהד

to want, to desire; to love, to like, to sympathize

tanto te kiero ke te fiero (Nehama)

kieredme bien por zorla no ay (Nehama)

kierer es pueder (Nehama)

on­de tiene los pies le kiere ver la kavesa! (Nehama)

mas tiene, mas kiere (Nehama)

lo ke la vieja kieria entre eshuenyos le venia (Nehama)

el Dio ke te de todo lo ke kiere tu korason, lo ke te kiero yo ke sea demazyado! (Nehama)

lo ke no keres para ti no lo kieras para tu haver (Nehama)

onde ay bien kierer no kave mal meter (Nehama)

todos lo kieren, todos lo yaman (Nehama)

kiere una ora para eskrivir dos biervos (Nehama)

kiero favlar kon fulano (Nehama)

Kero komer (Moscona)

Komo kere ke sea (Moscona)

El ke no kere ke se siege (Moscona)

Kerer es poder (Moscona)

A la ija del rey me dan kerer no la kero (Moscona)

Ninguno no muere si el Dio no lo kere (Moscona)



252085

kerer m.

רצון, חפץ

desire

matar lo kere (Nehama)

ken kere lo muncho, piedre lo poko i lo muncho (Nehama)



252090

kererse v. refl.

צריך היה; דאג לעצמו

should have; to take care of himself

kien bien se kiere en poko lugar kave (Nehama)

Me kero ir (Moscona)

Para ke se kere? (Moscona)

Para 'l guevo se kere sal I fuego (Moscona)



252200

kerido adj.

יקיר, יקר, אהוב

dear, beloved

mi fijo kerido (Nehama)



252270

kerpedén (t.) m.

מלקחיים

tongs

Es tan kayado ke las palavras prime ke le traves kon kerpeden de la boka (Moscona)



252310

kervasará(t.) f.

אכסניה, פונדק, מלון אורחים; בהשאלה: מהומה/אי סדר/לכלוך

hostel, inn, guest hotel; (metaphorically :) confusion/disorder/dirt

Esto no es klasa ya lo aboltates a kervasara (Moscona)



252320

kesat (t.) m.

עונת השפל במסחר, תקופה ירודה בעסקים, מחסור

downturn in trade, poor period in business, shortage

El konducho esta kesat (Moscona)



252350

kesha f.

תלונה, תרעומת, קובלנה

complaint, resentment

Tengo una kesha (Moscona)

Dar las keshas (Moscona)



252380

keshada f.

לסת; לחי

jaw; cheek

Keshada de azno (Moscona)



252430

kesharse v. refl.

התאונן, התלונן, קבל, העלה האשמות כנגד; נאנח, התאנח

to complain, to raise accusations against; , to sigh

Se akesho a la polisia (Moscona)

Se esta akeshando de dolores en la pierna (Moscona)

Si te akeshas de mi, te akeshas de tus karnes (Moscona)



252480

keshke/keshki (t.) adv.

לו לפחות, ולוואי ש-

at least if, I wish that

Keshki ke lo tomara (Moscona)

Keshki olmayaydi (Moscona)



252530

kesijo m.

גניחה, אנחה

groan, sigh

estuvo la noche entera en un kesijo (Nehama)



252560

keskín (t.) adj.

כועס, זועם

angry

El vinagre esta kiskin (Moscona)



252600

kestión f.

שאלה

a question

Tengo de areglar una kestion (Moscona)

Es kestion de moneda (Moscona)

Ni kestion (Moscona)



252660

ketatá (ebr.) f.

קטטה, מריבה

brawl, quarrel

Los vizinos estan en una ketata (Moscona)



252670

ketatear (ebr.) v.

גרם מריבה

to cause a quarrel

Eskapates de ketatear? (Moscona)



252680

ketén (t.) m.

פשתן, פשתה

linen

El keten tiene segula grande ke no pozan sovre el ichizos (Moscona)

Kaveyos blankos - keten (Moscona)



252690

ketentumu- papas de ketentumu/ketentomu

איספלנית

bandage

Lapa de ketentomu (Moscona)



252710

ketubá (ebr.) f. (pl. ketubót)

כתובה; בהשאלה: מסמך ארוך ומייגע

ketubah (Jew. marriage contract); (metaphorically :) A long and tedious document

Akodrate ke la tomates por mujer kon ketuba I kedusim (Moscona)



252850

kevrantar v.

שבר, שיבר, הכריע; ייאש

to break, to overthrow; to despair

los yoros/las alguayas krevantan el korason (Nehama)



252880

kevrar v.

שבר; פשט רגל

to break, to go bankrupt

Boz de Adonay kevran alarzes (Moscona)

En la estampa fueron kevradas o esmovidas de sus lugares algunas letras (Moscona)

Emprimero detuvo los pagamientos I despues kevro (Moscona)



252890

kevrarse v. refl.

קיבל שבר

to get a fracture

No alevantes pezgo ke te puedes kevrar (Moscona)



253000

kezo m.

גבינה

cheese

El kezo es la nekochera de kaza (Moscona)

El kezo esta un mantar (Moscona)

El kezo esta un tebisir (Moscona)

De komer muncho kezo I poko pan se azen lumbrizes (Moscona)



253180

kibrit (t.) m.

גפרור

match

kon un kibrit se kema una sivdad (Nehama)

Es fuerte kibrit (Moscona)



253230

kich (t.) m.

בעיטת סוס/חמור

horse/donkey kick

Antes se estava nazlaneando, agora esta dando kichis para alkansarlo (Moscona)



253260

kidear (t.) v.

העז; סרב (לאדם קרוב), נזף/ גער במישהו שבד''כ נענים לו; בזבז כסף

to dare; to refuse (to a close person), to scold someone who is usually answered; spend money

Komo kideates a arejistar este buen ombre (Moscona)

No kidea a dar nada de lo suyo (Moscona)



253370

kief (t.) m.

עונג, תענוג, הנאה, שעשוע, כיף, מצב רוח טוב

pleasure, enjoyment, amusement, fun, good mood

el mestro me paga la mezada kuando le viene el kief (Nehama)

Es un kef de ver (Moscona)

Te se izo el kef (Moscona)

Estamos asperando ke le vanga el kef (Moscona)

El kef entero de un djidiyo es una kupika de raki kon un guevo enhaminado (Moscona)

Kef ke ayga! (Moscona)



253480

kieflí (t.) adj.

שרוי במצב רוח טוב

who is in a good mood

El muestro esta kefli (Moscona)



253490

kiefsiz (t.) adj.

נתון במצב רוח רע, מצוברח; חולה, סובל, עגום

in a bad mood, upset; sick, suffering, miserable

Mi marido va yendo kefsiz (Moscona)



253500

kiefsizlik (t.) m.

מחלה קשה; אי נוחות

hard disease; discomfort

el Dio no de un kiefsizlik, no es bueno bivir solo (Nehama)



253510

kiefté (t.) f.

כופתא, קציצה

dumpling, cutlet

kiefté de kezo/d'espinaka/de patata (Nehama)



253640

kiemer (t.) m.

כיפה (ארכיטקטורה), שער נצחון; חגורה, אבנט, ארנק למעות בחגורה

Asigun se vee ya izo el kemer (Moscona)



253680

kiep m.

מעיל מצמר גס

coarse wool coat

si el rey mete kiep, iné rey parese (Nehama)



253690

kiepazé/kiepazel (t.) m.

חצוף, אדם גס, פרא אדם

cheeky, rough man, wild man

Ya se izo kepaze del mundo (Moscona)



253720

kiepazelik (t.) m.

שערוריה, סקנדל, קלון

scandal, disgrace

Ande se tiene visto este kepazelik (Moscona)



253780

kieratá (t.& gr.) m.

נבל, נוכל, אדם בזוי

villain, crook, despicable man

Ande esta este kerata (Moscona)



253860

kieto adj.

שקט, רגוע, שלו

quiet, calm, peaceful

I kontra los kietos de la tierra pensan kozas de enganyo (Moscona)



253990

kiimet (t.) m.

ערך

value

Este no save el kiimet de las kozas (Moscona)



254010

kijo m.

מטיל, עשת, גוש מתכת

ingot, a lump of metal

Kijo de plata aun kon sus eskorias (Moscona)



254030

kilate m.

קראט, מידת משקל לזהב ואבני חן

carat, weight for gold and gems

oro de 14 kilates (Nehama)



254070

kilik (t.) m.

מראה חיצוני, דמות

appearance, figure

Barminam en el kilik ke lo vidi (Moscona)



254320

kimyá (ebr.) cf. kemeá

Se esta vendiendo al presio de kimya (Moscona)



254340

kiná (1) (ebr.) f.

קנאה

jealousy

El kin lo tiene ariento l'alma (Moscona)



254380

kindí (t.) m.

שעת בין ערביים

twilight

Ikindi ya se izo ainda esta por vinir (Moscona)

Aksham para ikindi (Moscona)



254450

kinián (ebr.) m.

הסכם ארוסין; קניין

engagement agreement; property

Ansi la kero I me kere ke ni kinian se kere (Moscona)



254480

kinim (ebr.) m. pl.

כינים

lice

esta yeno de kinim (Nehama)



254540

kinlilik (ebr.) m.

טינה

grudge

Este kadar de kinlilik no se tiene visto (Moscona)



254560

kintal m.

מאה ק''ג (יש רושמים: 50 ק''ג)

one hundred kg (according to others: 50 kg)

el mal viene a kintales i se va a metikales (Nehama)



254630

kinze num.

חמישה עשר, חמש עשרה

fifteen

si al kinze no vino, al de vente no lo asperes (Nehama)



254660

kiohné (t.) adj.

לא ערני, אפאטי

apathetic

Tiene una kiohne por butika (Moscona)



254680

kiok (t.) m.

שורש, מקור

root, source

Muela de tres kiokes (Moscona)



254760

kiorpé (t.) adj.

רענן, טרי

fresh

La fasulia esta muy kiorpe (Moscona)



254790

kioshé (t.) m.

פינה, זווית

corner

A tres kuvas de bukluk en kada kishe (Moscona)

Me lo veo asentadiko en la kishe (Moscona)



254900

kirá (t.) f.

שכירות; שכר דירה, דמי שכירות

rent

de ke estavas favlando kon tanto sekreto? - Por la kiera de la kaza! (Nehama)

Las kiras pujaron (Moscona)



254930

kiragí (t.) m.

שכבת כפור

frost layer

La manyana amanesimos kon kiragi (Moscona)



254990

kirech (t.) m.

סיד

lime

Enmedio del kamino kastiyo le fraguo de piedra minuda I I kirech al deredor (Moscona)



255100

kirlí (t.) adj.

מלוכלך

dirty

La kamiza esta kirli (Moscona)



255110

kirlilik (t.) m.

לכלוך

dirt

Fregate bien ke te salga el kirlilik (Moscona)



255150

kirtik (t.) m.

חריץ; שריטה

slot; scratch

La meza esta sade kirtikes (Moscona)



255220

kish! interj.

קריאת גירוש לבעלי חיים: קיש קיש! קישטה!

Quiche!

a la gayinika del patron no se dize kish! (Nehama)



255310

kismet (t.) m.

מזל, גורל

kismet

Si tenemos kismet (Moscona)

No tuvo kismet kon la mujer (Moscona)

Si es kismet! (Moscona)



255330

kismetlí (t.) adj.

בעל מזל, בר מזל

lucky

El kismetli fuites tu (Moscona)

Huites kismetli ke no te topates en akeya ora (Moscona)



255360

kisto adj.

אהוב

beloved

médiko muy kisto de su klientela (Nehama)



255530

kitar v.

הוציא, הסיר, סילק, השמיט, גרע, ניכה, הפחית, החסיר, חיסר, הפריש; גרש, נתן גט; עזב, יצא

to take out, to remove, to omit, to deduct, to reduce, to set aside; to expel, to give a divorce; to leave

kita la kavza, kita el pekado (Nehama)

kitame de aki méteme mas par'ayi (Nehama)

kita i mete Bula Sete (Nehama)

Save kitar la para por debasho la piedra (Moscona)

Para kitar un bokado de pan me estan saltando las vistas (Moscona)

El kitar I no meter al fondo yega (Moscona)

No lo kites de boka (Moscona)

Ya me kiti el kuero de lazdrar (Moscona)



256160

kitlik (t.) m.

מחסור, חוסר, דלות, רעב, בצורת

shortage, lack, poverty, hunger, drought

por kitlik de ombres, al barvez lo yamaron han barvez (Nehama)

Kitlik de pan ke ay en los ornos (Moscona)

Kitlik de mushteris ande sta la ropa (Moscona)



256280

kiymat (ebr.) adv.

כמעט, כנראה ש-

almost, probably

Kiymat key a se eskapo (Moscona)

Kiymat ke no kere (Moscona)



256310

kizderear (t.) v.

חימם, ליהט, ליבן, הסיק; הכעיס, הרגיז, עצבן

to warm, to heat, to whiten; to anger, to annoy

No me agas kizdiriar (Moscona)

Estq muy kizdriado (Moscona)

La soba se kizdirio (Moscona)

Ya se le kizdrio la tinya (Moscona)



256380

kizim! (t.) interj.

בתי!

My daughter!

Hayde kizim! (Moscona)



256390

kizishear (t.) v.

ליבה, ליהט, שיסה

to inflame, to ignite, to incite

Kizishea esta soba (Moscona)



257580

kodjá (t.) adj.

גדול, ענק; גבוה; מגודל

big, huge; high; grown

kudja kaza/kudja mansevo/kudja mosa (Nehama)

ya s'incho el mundo de kudja yemish (Nehama)



258040

kojeta f.

מגבית, איסוף כספים, קיבוץ נדבות

collection of money, begging, beggary

fazer una akojeta para kazar una guerfana (Nehama)



258460

kol (ebr.) adj.

כל

all

entre kol i kol se metió en la kaye (Nehama)



258670

kolada f.

כביסה, בגדים לכביסה, כיבוס; סינון

laundry, clothes for washing, washing; filtering

lavar la kolada/espander la kolada/akojer la kolada (Nehama)



258810

kolar m.

צוארון, צוארון נוקשה; רביד

collar, stiff collar; necklace

kolar el vino/el vinagre/l'azeite/el agua/la leshia (Nehama)



258860

kolay (t.) adj.

קל, נוח

easy, comfortable

Danyar es kolay, adovar es fuerte (Moscona)

desha por oy, mas tadre veremos, kolay será (Nehama)



259530

kolondrina f.

סנונית

swallow

una kolondrina no faze la primavera (Nehama)



260140

komandar v.

פקד, ציווה, הורה; הזמין; שלח; היה בעלים של

to command, to instruct; to order; to send; to be the owner of

komandar una partida de teshidos (Nehama)

kien paga - komanda (Nehama)

kien ko­manda no se kansa (Nehama)

koman­dar una kaza (Nehama)

komandar kampos i vinyas (Nehama)



260290

komarka f.

מחוז, גליל, אזור

district, region

konoser las komarkas de una kaza (Nehama)

según las komarkas es persona danyoza (Nehama)



260390

kombidado n. & adj.

אורח, מוזמן

guest, invited

Djohá ke deshó a los kombidados (Nehama)



260470

kombinar v.

צירף, תאם, התאים; עיבד; הקים; קרה ש-

to attach, to combine, to coordinate, to adjust; to process; to establish; to happen that

kombinar las kolores. (Nehama)

kombinar las vestimientas: (Nehama)



260720

komeduras f. pl.

רעב מתמיד

constant hunger

komedu­ra de raton (Nehama)

komedura de la kunduria (Nehama)



260850

komer m.

מזון; ארוחה, תבשיל

food; a meal, a stew

el komer esta yelado (Nehama)

el komer esta kemando (Nehama)



260960

komer v.

אכל, סעד; גרד, איכל

to eat, to dine; to scratch, to corrode

desha ke komer i no ke fazer (Nehama)

ata al gato kuando kome (Nehama)

komed ke de lo vuestro komesh (Nehama)

no la kome ni del guerko ni del gran senyor (Nehama)

el ke kome la manyana no se enganya (Nehama)

kale komer para bivir i no bivir para komer (Nehama)

la gana viene en kumiendo (Nehama)

onde komen dos komen tres (Nehama)

ke komer no ay, ma ay ravanikos para regoldar (Nehama)

kome kon kien komes i favla kon kien t'entiende (Nehama)

el komer i el arraskar son al empesar: (Nehama)

s'arraska onde le kome (Nehama)

kien kome i desha, kada dia mete meza (Nehama)

el ke suda i kome no tiene kayentura (Nehama)

todos los duelos kon komer son buenos: (Nehama)

komites kaymak? komites kyebab? -No! –Dalde (Nehama)

komites, no komites, a la meza estuvites (Nehama)

mas kome el ojo ke la boka (Nehama)

kuando se kome peshé, no se favla (Nehama)



261430

komerse v. refl.

אכל; אוכל, נאכל

to eat; to be eaten, to be consumed, to decay

los takos/los kovdos se komen (Nehama)

ya te komites el buey, por los kuernos? (Nehama)



261650

komida f.

ארוחה, סעודה; אוכל, מאכל

meal, feast; food

komida de kavayeros, verguensa de kuzineros (Nehama)



261680

komido adj.

אכול, בלוי; שבע, שאכל לשבעה

eaten, worn out; satiated, who ate to his heart's content

me invitó a komer kuando ya estava komido (Nehama)



261890

komo adv.

כמו, בדומה ל-, כפי ש-; בערך, כ-

like, similar to, as roughly, about

vino diziendo komo kual avia visto a fulano muerto en el kampo (Nehama)

es avokato i se prezentó komo tal (Nehama)

komo es la ley (Nehama)

komo es el dover (Nehama)

komo dize el refrán: (Nehama)

le dádiva, komo el dador (Nehama)

ay un frío komo el Dio no tiene ke dar (Nehama)



265620

konké conj.

למרות/בתנאי/על מנת ש-

despite/provided/in order that

deshó la kaza sola, konke lo avia akavidado, i entró ladrón (Nehama)

te vo a pagar bueno konke lavores de korasón (Nehama)



265980

konmigo prep.

איתי, עימי

with me

ven konmigo (Nehama)



266160

konosido adj.

מוכר, מפורסם, ידוע, בעל שם

known, famous, well-known, renowned

mas vale un mal konosido ke un bueno por konoser (Nehama)



266340

konsavido adj.

מיודע, מתודע, שיודע את הדבר

informed, aware, who knows the thing

no penes a kontarme lo ke se pasó, ya esto konsavido de todo (Nehama)



266410

konseja f.

מעשיה, סיפור

a tale, a story

no me kontes konsejas (Nehama)



266480

konsejero n.

יועץ

advisor, counsellor

la nochada es konsejera (Nehama)



266500

konsejo m.

עצה

advice

el moso haragán da muchos konsejos (Nehama)

no des konsejo al ke no te lo demanda (Nehama)

todos los konsejos son de varón, lo solo es lo ke disho el Dio (Nehama)

konsejo de chikos, fragua de palikos (Nehama)

konsejo - ande el viejo (Nehama)

el konsejo de la mujer es flako, ma el ke no lo toma es loko (Nehama)



266690

konsentirse v. refl.

נוכח לדעת, הרגיש, חש

to be convinced, to feel, to sense

konsentirse una dolor/un pezgór en el estómago (Nehama)

kien no se konsiente no viene de djente (Nehama)

me konsenti ke me mankava el portofolio (Nehama)

le yevan la bolsa d'enriva i no se konsiente (Nehama)



266780

konsenyarse v. refl.

מסר עצמו בידי

delivered himself in hands of

el ladron se konsenyó a la polisía (Nehama)



267090

konsiderar v.

העריך, החשיב, כיבד; הביא בחשבון, עיין ב-

to consider

konsidera para ke te konsideren (Nehama)



267190

konsigo prep.

איתו, עימו

with him

el gasterio trae la mizeria konsigo (Nehama)



267420

konsolado adj.

מנוחם; מרוצה, שקיבל כל מה שהתאווה לו

comforted; satisfied, who got everything he wanted

konsolado ke te vea komo me konsolates a mi (Nehama)



268010

konsuegrar v.

בא בקשרי מחותנות

to become relative by marriage

el ke no kiere konsograr demanda mucho ashugar (Nehama)

kien konsogra kon parientes se le apretan los dientes (Nehama)



268040

konsuegro m.

מחותן

the father of son or daughter in-law

mi konsuegro le dio a mi fija ke es su nuera un ermozo birlante; yo no kedi atras: a mi torno, yo le arrega­li a mi yerno, ke es su fijo, una leguentina de oro (Nehama)



268200

konsumido adj.

שצרכו אותו, שהוחלש, שאוכל, שרזה, שמיצו את נוזליו, תבשיל שאיבד את הרוטב שלו מרוב בישול

consumed, that was weakened, that became thin, that its fluids were used up, a dish that lost its sauce from overcooking

komer konsumido (Nehama)



268290

kontado adj.

חשוב, ראוי לציון, נכבד, מפורסם; נחשב; ספור

important, noteworthy, respectable, famous; considered; counted

médiko kontado (Nehama)

las kazas por arkilar son kontadas (Nehama)

ashugar i kontado te puedo dar, la ventura vátela tu a bushkar (Nehama)



268480

kontante adv.

במזומן

in cash

oy kontante, amanyana fiado (Nehama)



268920

kontigo prep.

אתך

with you

ten una arma kontigo (Nehama)



269120

kontra prep.

נגד, כנגד, בנגוד ל-, לעומת

against, contrary to, vs

un moble kontra otro (Nehama)



269670

kontrariar v.

הפריע, התנגד ל-

to hinder, to oppose

al loko no lo kontraries, yévalo kon sus aguas (Nehama)



270060

konushear (t.) v.

שוחח, דיבר, נכנס בשיחה, התחבר עם

to chat, to talk, to enter into a conversation, to associate with

konushear kon los vizinos (Nehama)



270800

kopika f.

גביע קטן

small cup

kopika de yagur/de krema. (Nehama)



271050

korasón m.

לב, לבב, ליבה; מרכז

heart, core; center

el korason lo kiere el Dio (Nehama)

me duele el korason de ver este gasterio (Nehama)

se alegra el korason (Nehama)



271750

korkova f.

חטוטרת, גבנון; דבשת

hump

kien da i toma le sale la korkova (Nehama)



272200

korredería/korreduría f.

תיווך, סרסרות

brokerage

korrederías i kazamento, en kayente (Nehama)



272230

korredor adj.

מלא מרץ, אנרגטי, חולה עבודה

full of vigor, energetic

shastre en pies, korredor asentado (Nehama)



272920

kortado adj.

חתוך; נימול

cut; circumcised

kuento kortado es medio pagado (Nehama)



273040

kortar v.

גזר, חתך, כרת, קיצר; שבר, הפסיק, אסר; סיפר (תספורת)

to cut, to shorten; to break, to stop, to forbid; to cut hair

kual dedo de la mano se korta ke no duele? (Nehama)

el se lo korta, el se lo kuze (Nehama)



273380

korte f.

חצר; חצר המלך, אנשי החצר; בית משפט; חוד, להב; חתך; בד גזור לבגד; גזרה; חיזור

yard; the king's court, the courtiers; court; point, blade; cut; cloth cut for clothing; courtship

korte de shastre i punto de adjami (Nehama)



273540

kortijo m.

חצר, חצר פנימית, פטיו

courtyard, patio

El moso de la shkola mora en el kurtijo (Moscona)



273880

koshkía f.

דגדוג

tickle

Azeme kushkias me riire (Moscona)



274290

kostura f.

תפירה, תפר

sewing, seam, stitch

Ande vozos la kostura se paga karo (Moscona)

kostura no eskapada no la mostres ni a suegra, ni a kunyada, ni a vizina malfadada (Nehama)



274530

kovdisia f.

תשוקה, חמדה, חשק

desire

Forma i ermozura – kovdisia del ojo, i mas ke eyas - la espiga en el kampo (Moscona)



274560

kovdisiar v.

שאף ל-, חמד, חשק

to aspire to, to covet

No kovdisies su ermozura en tu korason! (Moscona)



274620

kovija/kovidja f.

סדין, כיסוי

sheet, cover

espande la pacha fina onde t'alkansa la kovija (Nehama)



274640

kovijar v.

כיסה, עטף

to cover, to wrap

yerro de médiko la tierra lo kovija (Nehama)



274670

kovrador m.

גובה

collector (of money)

mal kovrador faze mal pagador (Nehama)



274770

kovre m.

נחושת

copper

komo s'estanya el kovre, arrelumbra (Nehama)



274920

koyunear (it.) v.

הפיל בפח, רימה, הונה, ניצל תמימותו של

to cheat, to deceive, to take advantage of the innocence of

no se desha koyunear (Nehama)



274970

koza f.

דבר, חפץ, דבר מה, עניין

a thing, an object, something, matter

tres kozas son de muerir: asperar i no venir, asentarse a la meza i no komer, echarse a la kama i no dormir (Nehama)



275280

kozina f.

מטבח; (איסטנבול: שרותים)

kitchen; (Istanbul: toilets)

kien luze kon la kozina no luze kon la vizina (Nehama)



275320

kozinero n.

טבח

cook

Ken te izo kuzinera? El safran i la pimienta! (Moscona)

kien te fizo kozinera? - el safran i la pimienta (Nehama)



275590

kreensa/kreensia f.

אמונה, אמון

faith, trust

La kreensa es pilar de fortaleza para los ke se asufren sovre eya (Moscona)



275610

kreer v.

האמין; סבר, הניח

to believe; to suppose

Kreo en la ley de moshe (Moscona)

De lo ke vees kreete la mitad i de lo ke oyes - nada (Moscona)

No me kreo en estas kozas (Moscona)

No so kreido (Moscona)

Se kree por muy savido (Moscona)

Si no vos jreesh anda lo miresh (Moscona)



275860

kreser v.

גדל, צמח, צמח לגובה, התארך; גידל; הגדיל, האריך

to grow, to grow to height, to extend; to grow; to increase, to extend

Luna kresiente (Moscona)

Del kavo de dekemvri ampesa a kreser el dia (Moscona)

Crese el azno, mengua el sayo (Moscona)

Esta kresiendo komo la flor de la kalavasa (Moscona)

De kuando parí i krest mi papo no arti (Moscona)

Kresio kon muncha adula (Moscona)

Ya me kresio pipita en la boka de star (Moscona) diziendo (Moscona)



275910

kresido adj.

מגודל; שגודל, שחונך

grown; educated

Nasido i kresido de Varna (Moscona)

Kresido de suziedad (Moscona)



276150

kriado m.

יצור אנושי, בריה; תינוק, יונק; גידול תינוק; תקופת ההנקה והטיפול בתינוק; אופן גידול תינוק

human being; nursing infant; raising a baby; the period of breastfeeding and caring for the baby; the way of raising a baby

Todos somos kriados del shem yitbarah (Moscona)

el Dio tiene kuido de todos los kriados (Nehama)



276160

kriador m.

בורא, יוצר

creator

El kriador del mundo (Moscona)

Non yeves nombre del kriador sovre tus lavios (Moscona)



276180

kriadura f.

יצור, בריה; בריאה, יצירה; תקופת ההנקה

creature; creation; the breastfeeding period

El Dio izo a toda la kriadura kon sensía (Moscona)



276200

kriansa f.

יצור, בריה; בריאה, יצירה

creature; creation; the breastfeeding period

faz tu sabat en semana i no tengas menester de las kriansas (Nehama)



276220

kriar v.

ברא, יצר; הניק; גידל (ילדים)

to create; to breastfeed; to raise (children)

un komer ke krió el Dio/una kaza ke krió el Dio/un paseo ke krió el Dio (Nehama)



276270

kriatura f.

תינוק, ילדון; יונק, ינוקא; אדם חסר נסיון

a baby, a child, suckling; an inexperienced person

Meoyo de kriatura (Moscona)

Una krivantura kuando kazo (Moscona)

si no yora la kriatura no le dan leche (Nehama)

a la kria­tura i al loko se les dize todo (Nehama)



276400

krío m.

תינוק, יונק, עולל; תקופת ההנקה; תקופת חינוכו וגידולו של ילד קטן; אופן הטיפול בתינוק

baby, nursing infant; raising a baby; the period of breastfeeding and caring for the baby; the way of raising a baby

Agora los krios son mas savidos de los grandes (Moscona)

Dainda es un krio i por kazar demanda (Moscona)



276640

krítiko adj. & m.

ביקורתי; מכריע, גורלי; מבקר

critical

Momentos kritikos (Moscona)



276710

krizol m.

כור, מצרף

furnace, melting pot

Komo plata ezmeralda en krizol de tierra, refinada siete vezes (Moscona)



276780

krónika f.

ידיעות, דברי הימים, כרוניקה

chronicle

Enfermidad kronika (Moscona)



276870

krosta (it.) f.

קרום, קרום לחם, חלק קשה, גלד, קליפה, קליפת העץ; שכבת לכלוך

crust, bread crust, hard part, scab, peel, bark; a layer of dirt

La krosta de la tierra (Moscona)

Bovo kon krosta (Moscona)

Krosta de pan (Moscona)

de un pan mal kocho se kome la kros­ta i se desha la miga (Nehama)

la krosta del arvol (Nehama)

la haragana desha todo a krostas (Nehama)



276960

krudez/krudeza f.

טריות, חוסר בשלות, בוסר; ישירות, גסות

freshness, immaturity; crudity

Tratar kon krudeza (Moscona)



276980

krudo adj.

חי, לא בשל, בוסר, נא, לא מבושל; גולמי, בלתי מעובד; גס רוח

raw, unripe, uncooked; raw, unprocessed; rude

El pan esta krudo (Moscona)

Ainda esta krudo (Moscona)

Meoyo krudo (Moscona)

Venir kon lo krudo (Moscona)

No komas krudo i no kaminas a pie diznudo (Moscona)

fruto krudo (Nehama)



277000

kruel adj.

אכזר, אכזרי

cruel

Persona kruel (Moscona)



277090

kruz f.

צלב

cross

La santa kruz (Moscona)



277130

kuaderno m.

מחברת, יומן רישום

notebook, journal

Kuaderno de trenta ojas (Moscona)



277160

kuadrada f.

תפיסה, הבנה בחוש

perception, understanding by sense

Esta fue buena kuadrada (Moscona)



277200

kuadrar v.

הגה, הגה רעיון, דמיין, תפס בדמיונו, העלה בדעתו; מיסגר

to conceive, to conceive an idea, to imagine, to grasp in one's imagination, to bring up in one's mind; to frame

Ke te kuadra? (Moscona)

No ay kuadrar en una persona (Moscona)

El kuadrar es muncho de dizir (Moscona)



277330

kuajarse v. refl.

נקרש, קפא; התגבש, הסתדר, התממש

to freeze; to take shape, to manage, to materialize

No se esta kuajando en la boka (Moscona)

kon el frio l'azeite se kuaja (Nehama)

ya se le kuajo un vestido (Nehama)



277350

kuajón m.

קריש

aspic

un kuajon d'azeite/de leche (Nehama)



277370

kual /kuala? kualos?/kualas

מי/מה זה?, מי/מה זו?, מי/מה אלה?

who/what is this?, who/what are these?

Kual dia de la semana? (Moscona)

No se kual dia (Moscona)

Tal i kual (Moscona)

puedes venir kual día ke sea (Nehama)

kual es tu fijo (Nehama)

kualo ke faga en primero?: (Nehama)

este es el ombre el kual t'està bushkando (Nehama)

na la kaza de la kuala te favli (Nehama)

manyana empesa el fecho para el kual te engaji: (Nehama)

kualo te plaze? (Nehama)



277590

kuán adv.

עד כמה, כל כך, כה

how much, so much

Kuan gloriozo es tu nombre en todsa la tierra (Moscona)



277600

kuando adv.

כאשר, כש-

when

Kuando siento dizir (Moscona)

Kuando si, kuando no (Moscona)

De vez en kuando (Moscona)



277640

kuando? adv.

מתי

when?

Kuando va vinir? (Moscona)

De kuando par'aki? (Moscona)

Asta kuando? (Moscona)

Fin kuando? (Moscona)

kuando s'akava el mun­do? kuando se muere la persona (Nehama)



277670

kuantitativo adj.

כמותי

quantitative

Analiz kuantitativo (Moscona)



277680

kuanto/kuantos/kuantas adv.

כמה

how many, how much?

Tanto kuanto (Moscona)

Kuanto mas (Moscona)

En kuanto (Moscona)

Entre kuanto (Moscona)

Otra koza no es poka entre kuantas malas son, tener una en la bokai otra en el korason!... (Moscona)

A kuantos paras es el metro? (Moscona)

kuanto mas va mas apreta (Nehama)

el de kuantos del mez vamos? (Nehama)



277820

kuarenta num.

ארבעים

forty

Unas kuarenta dias (Moscona)



277870

kuarta m.

מידה לנוזלים (רבע אוקה, 320 גרם)

measure for liquids (quarter of an ounce, 320 grams)

una kuarta d'azeite/de vino/de gaz (Nehama)



277910

kuartana f.

קדחת רבעונית

quarterly fever

estar kon kuartenas (Nehama)



277980

kuarto m.

רבע; מטבע

quarter; quarter (currency)

Un kuarto de kilo (Moscona)

Un kuarto de ora (Moscona)

Son las dos i un kuarto (Moscona)

Un kuarto de milon (Moscona)

Kuarto de masapan (Moscona)

Kuartos de merendjena (Moscona)

el kuarto de un melon (Nehama)

fazer una kaminada de un kuarto (Nehama)



278040

kuatro num.

ארבע, ארבעה

four

Mas bien spn kuatro ojos ke dos (Moscona)



278140

kubik/o adj.

מעוקב, קובי, קובייתי

cubic, cubical

Un kubik de lenya (Moscona)



278190

kuchara f.

כף

tablespoon

Kuchara de palo (Moscona)

veremos de ke polo se le tiene ke fazer esta kucha­ra (Nehama)

kon una parte de la kuchara te do a ko­mer, kon la otra te kiero kitar el ojo (Nehama)



278230

kucharada f.

תכולת כף, מלוא כף

the contents of a spoon, a full spoon

Se komio en dos kuchareadas! (Moscona)



278250

kucharear v.

הניע בחוזקה, ערבב; טעם מן התבשיל בעודו מתבשל

to stir vigorously, to stir; to taste the stew while it is cooking

A penas kuchareo dos tres kucharas (Moscona)

Se lo kuchareo todo (Moscona)



278280

kucharika f.

כפית

teaspoon

el meoyo no se echa kon kuchari­ka (Nehama)



278320

kuchiyada f.

דקירה, דקירת סכין; צלקת, שריטה; פגיעה בכבוד

stabbing; scar, scratch; insult

kuchiyada en puerpo ajeno no duele (Nehama)

pasan kuchiyadas i no malas palavradas (Nehama)



278340

kuchiyar v.

פצע, דקר בסכין, תקע סכין, נעץ סכין; חתך בסכין

to wound, to stab, to stick a knife; to cut with a knife

El kuchiyado pedrio muncha sangre (Moscona)



278380

kuchiyo/kuchío m.

סכין

knife

Kuchiyo de alpaka (Moscona)

el frio korto kon kuchiyo (Nehama)



278550

kudiado m.

דאגה, טיפול

care

Muncho ke esta en kudiado! (Moscona)

Esta kudriado de las paras! (Moscona)

El Dio tiene kuidado de una formiga, no se kiere dicho del fijo del ombre (Nehama)



278600

kudiar v.

טיפל ב-, דאג ל-

to take care of

Va por kudiar ande tu ermano (Moscona)

Esto en kudiado por Avram (Moscona)



278610

kudil m.

עכוז העוף

chicken butt

Kudil de pato (Moscona)



278620

kudio m.

השגחה, דאגה, טיפול מסור

supervision, concern, dedicated care

Tiene muncho kudio por el ambezamiento (Moscona)

Ya tiene kudio por todos (Moscona)

los kudios del dotor/del servidor (Nehama)



278660

kudriada (t.) f.

השתוללות, הוצאה מן הדעת

rampage, driving crazy

Kudriada preta ke se kudriaron las chinchas! (Moscona)



278670

kudriado (t.) adj.

מסוחרר, רוגש, נסער

dizzy, excited, agitated

Los krios dales kudriar (Moscona)



278690

kudurearse (t.) v.

השתולל,השתגע, התמלא זעם; עבר גבולות המוסר והצניעות

to go berserk, to be mad, to be filled with rage; to cross the boundaries of morality and modesty

Kuando no sta el gato los ratones se kudrean (Moscona)



278730

kuduz/kudús (t.) adj.

פראי; כעסן, עצבני, זועם, ''נדלק'' מהר; חולה בכלבת

wild; angry, irritable, furious, ''turns on'' quickly; sick with rabies

Deshaldo ke esta kuduz (Moscona)



278750

kuduzluk (t.) m.

כעס, זעם

anger, rage

Ya lo afero el kuduzluk (Moscona)



278770

kuecho m.

שוחד, שיחוד

bribery

Ni kera perdonar aunke muchigues kuecho (Moscona)



278780

kuedra f.

חבל, מיתר, רצועה, מיתר של כלי נגינה

rope, string, strap, string of a musical instrument

Kuedra de enkolgar (Moscona)

Djurar a la kuedra (Moscona)

Kada uno trava la kuedra por ande si (Moscona)

atar kon kuedra (Nehama)

a mucho travar la kuedra, se rompe (Nehama)



278970

kuento m.

חשבון, סכום, כמות, רווח; סִפּוּר

account, amount, quantity, profit; story

Agora vos kontare un otro kuento kon mijor palavras i mijor asiento (Moscona)

kuento arreglado es medio pagado (Nehama)

los kuentos klaros el Dio los bendize; (Nehama)

los buenos kuentos fazen los buenos amigos (Nehama)

kontar un kuento: (Nehama)



279320

kuerno m.

קרן, שופר

horn, shofar

kuerno de vaka/de toro/de bufa/de kamero/de siervo (Nehama)

al marido bueno dos kuernos; al negro tres i kuatro (Nehama)

el kezo está kuerno (Nehama)



279380

kuernudo adj.

מקורנן, בעל קרנים; ''מקורנן'' (שאשתו בוגדת בו); חסר ערך

having horns; cuckold

semos kornudos no demos kuento a ningunos (Nehama)

kitar a uno delantre kon un grosh kuernudo (Nehama)



279390

kuero m.

עור

skin

el kuero kita kueros (Nehama)

los banyos de sol keman el kuero i lo ennegresen (Nehama)

a la muntanya el kuero se emblankese (Nehama)



279450

kuerpo m.

גוף

body

El kuerpo entero tengo tomado (Moscona)



279830

kukla (gr.) f.

בובה, מריונטה; כינוי לאשה הדורה; כופתא

puppet, marionette; a nickname for an elegant woman; dumpling

Kukla de kuti (Moscona)



279930

kuku m.

קוקיה

cuckoo

Un kuku seko (Moscona)



280010

kukush (t.) m.

סרחון, צחנה

stench

El krio esta kukush! (Moscona)

Guezmo de kukush (Moscona)

Aki sta kukush (Moscona)



280020

kukushear (t.) v.

גרם צחנה, הבאיש

to cause a stench, to stink

Ya kukusheates la kaza entera! (Moscona)



280030

kukushearse (t.) v. refl.

הצחין, הסריח, העלה באשה

to stink

El kezo kedo sin salamura i se kukusheo (Moscona)



280220

kulanear (t.) v.

השתמש ב- (שימוש רגיל ויומיומי), היה רגיל ל-, נטה ל-

to use (normal and everyday use), to be used to, to tend to

Este chapeo lo kulanea de kuando me akodro (Moscona)

kulanear fanella (Nehama)

kulanea de ir al kafé (Nehama)



280580

kulo m.

עכוז, שת, אחוריים, ישבן

buttocks

Se alevanto kon el kulo enpies (Moscona)

lavorar por un kulo de pepino (Nehama)

echarse/asembrarse de kulo en alto (Nehama)

es maraviya: el pie le duele i el doktor l'enkomendó purga: del kulo al pulso? (Nehama)

el tejado se korre i se hue adovar el temel; del kulo al pulso (Nehama)



280725

Kulopansa m.

עיירה נידחת במקדוניה - כינוי למקום דמיוני שאינו קיים

a remote town in Macedonia - a nickname for an imaginary place that does not exist

Onde nasio fulano? ke te sale? mete a Kulopansa (Nehama)



280790

kulpabilidad f.

אשמה

guilt

Los djuezes eran konvensidos en la kulpabilidad del akuzado (Moscona)



280820

kulpar v.

חטא, אשם, היה אשם

to sin, to be guilty

Tu lo kulpas! (Moscona)



281020

kumadre f.

מיילדת

midwife

entre la kumadre i la partera enterraron a la kriatura (Nehama)



281250

kumichear v.

(צורה נלעגת:) בכה, התיפח, יילל, נדנד; הטריד, הטריח, הדריך מנוחה

(mocking form:) to cry, to sob, to wail, to nag; to disturb, to trouble

Ya me kumicheo el alma! (Moscona)



281280

kumistra f.

(צורה נלעגת:) ארוחה

(mocking form:) a meal

El komer ke komimos komo la kumistra del enemigo! (Moscona)



281340

kumplido adj.

משכיל מאוד, מלומד; שלם, מושלם, גמור, מלא

very educated, learned; complete, perfect, finished

ni bien kumplido ni mal akavado (Nehama)



281380

kumplir v.

השלים, גמר, סיים; קיים, מילא

to complete, to finish, to end; to fulfill

Vos auguro a ke se kumplan todos vuestros dezeos! (Moscona)



281480

kunarse v. refl.

התנדנד, התערסל, התנענע

to swing, to sway, to wiggle

Me se estan kunando las pachas! (Moscona)



281560

kundir v.

מתח, האריך, משך; מתח את הזמן; גרם המתנה מתמשכת ומייאשת; הועיל, הביא תועלת; (על מזון:) האריך ימים; הפיץ ידיעות/מחלה

to stretch, to extend, to pull; to stretch the time; to cause a continuous and frustrating wait; to benefit, to bring benefit; (on food:) to prolong life; to spread news/disease

Para kundir el kezo come mas muncho pan i mas poko kezo (Moscona)



281590

kundjibí/kundjubí (t.) m.

כיס קטן במכנסים לשעון/מעות קטנות

a small pocket in the pants for a watch/coins

Las poaras minudas las detengo en el kundjibi (Moscona)



281710

kunduriero (t.)

סנדלר

shoemaker

el kunduriero tiene la sapateta rota (Nehama)



281810

kupa f.

כוס, גביע; ''הלב'' בקלפים

cup, goblet; the ''heart'' in the deck of cards

una kopa de yagur. (Nehama)



281950

kura f.

תרופה, סם מרפא; טיפול הניתן לחולה; דייטה לחולה; שיטת ריפוי; פתרון, תקנה; אחריות

medicine, medicinal drug; treatment provided to the patient; a diet for the patient; healing method; solution, regulation; responsibility

Esta kura se toma antes de komer (Moscona)

kura de sol/kura de muntanya/kura de banyos tivios/kura de banys kayentes/kura de banyos de mar (Nehama)



282020

kurador/kurarador m.

מרפא נקעים, חובש

sprain healer, paramedic

el tiempo es kurador (Nehama)



282080

kurar v.

ריפא, טיפל ב-, דאג ל-; כבש בחומץ/במלח תחת השמש

to cure, to take care of; to pickle in vinegar/salt under the sun

Se fue a la lindja a kurar el revmatizmo (Moscona)

El Dio ke mos kure de toda hazinura (Moscona)

kurar una yara/kurar los dientes (Nehama)

kurar por los echos (Nehama)

kurar por los fijos (Nehama)



282110

kurarse v. refl.

התרפא, טופל רפואית; העמיס על עצמו דאגה/אחריות

to be cured, to be treated medically; To burden oneself with concern/responsibility

Ken se kura – tura! (Moscona)



282210

kurear (t.) v.

מתח שעון

to stretch the watch spring

Me olvidi de kurear la ora (Moscona)



282290

kuriozo adj.

סקרן, מתעניין; מעניין, מוזר, משונה

curious, interested; Interesting, strange

El ke es kuriozo, de todo s'interesa (Moscona)



282420

kurshum (t.) m.

עופרת, כדור עופרת (כדור רובה); אוכל כבד וקשה לעיכול; כינוי לאדם כבד הליכות; אדם אטום (אפאטי)

lead, lead ball (rifle ball); heavy and hard-to-digest food; nickname for a heavy person; apathetic person

pezgado kom'al krushum (Nehama)



282440

kurshumaná (t.) adj.

כבד מאוד, כבד כעופרת

very heavy, heavy as lead

Esto esta kurshuman (Moscona)



282480

kurso m.

קורס; מרוצה, מרוץ, רצף, מהלך, התנהלות

course; race, sequence, move, conduct

No 'sto en el kurso de la koza (Moscona)

Elevo de treser kurso (Moscona)

En el kurso de unos kuantos dias (Moscona)

Komo va oy el kurso de la sterlina? (Moscona)



282510

kurtarear (t.) v.

הציל, הושיע

to save

Kurtarear la vida (Moscona)



282520

kurtarearse v. refl.

ניצל, נושע

to be saved

Me kurtarei de un ataganto muy grande (Moscona)

Ya se kurtareo de yevar mal (Moscona)



282540

kurteza/kurtez f.

קיצור, קוצר, תמציתיות; ביישנות, התנהגות צנועה, צניעות בדרישות

brevity; shyness, modest behavior, modesty in demands

la kurteza de un vestido (Nehama)

kurteza de un diskorso (Nehama)



282590

kurto adj.

קצר, תמציתי; חולף, בן חלוף, רגעי, ארעי; ביישן, חסר עוז

short, concise; transient, transitory, momentary, ephemeral; shy, lacks courage

El pantalon se le izo kurto (Moscona)

un pantalon kurto (Nehama)

en invierno los dias son kurtos (Nehama)

a la vejes, kurtos son los dias ke kedan de bivir (Nehama)



282680

kurujo m.

תסבוכת, ערבוביה

a tangle, a mess

Todo esta en un kurujo (Moscona)

La kolcha la echo en un kurujo (Moscona)



282710

kurunearse (t.) v. refl.

נזהר; התנפח מגאווה

to be careful; to swell with pride

Kale kuruneado la salud (Moscona)

No te vayas kuruneando tanto! (Moscona)



282760

kushak (t.) f.

חגורה, אזור; חישוק חבית

belt; barrel hoop

Kushak de oro mandola azer para la ija de onra (Moscona)



282820

kushí (t.) m.

ריצה

jogging, running

Tornar kon/en kushi (Moscona)



282870

kushkusha f.

קש, תבן

straw

Komo kushkusha i paja se asemeja todo esto: atar aire a la tovaja i echar agua al sesto (Moscona)



282890

kushterear v.

דהר, הדהיר, דרבן

to gallop, to spur on

este mestro va kushtereando a los empiegados (Nehama)



283000

kusur (t.) m.

שארית, שאר, יתר, יתרה, יותרת, עודף; פגם, חסרון, ליקוי

remainder, rest, surplus, excess; defect, shortcoming

Oy vamos komer los kusurikos (Moscona)

El kusur de la djente tornaron atras (Moscona)

es kusur tuyo si el gato se kumio la karne (Nehama)

no deshar kusur en el chini (Nehama)

la balabaya henoza save indjeniar los kusures (Nehama)



283050

kutí (t.) m.

קופסה

box

Lo metio kuti dientro de kuti/tapon dientro tapon (Moscona)

No lo mires minudiko, anyos tiene en kuti! (Moscona)



283300

kuvierta f.

עטיפה; שמיכה, כיסוי (מיטה); כסות; גשר אניה, סיפון

cover; blanket, covering (bed); ship's bridge, deck

Se echo sin kuvierta (Moscona)

viajar i dormir a la kuvierta (Nehama)



283310

kuvierto adj.

מכוסה

covered

el sielo esta kuvierto (Nehama)



283390

kuvrirse v. refl.

השתעמם; התעטף, התכסה; כיסה עצמו כספית; רכש כנגד מכירות באשראי

to be bored; to wrap up, to cover up; to cover himself in financial coverage; to purchase against sales on credit

El sielo se kuvrio de nuves (Moscona)

El kuerpo se le kuvrio de yagas (Moscona)

Kuvrite la kavesa! (Moscona)



283520

kuzido m.

תפירה, דבר מה תפור ביד

sewing, something sewn by hand

kuzido empesado es medio eskapado (Nehama)



283570

kuzindera f.

תופרת

dressmaker

Aparte ke es buena kuzindera es i prima modistra (Moscona)



283600

kuzir v.

תפר

to sew

Agora me vo kuzir la boka! (Moscona)

todos saven kuzir samarra, ma los pelos les embarasan (Nehama)



283640

kuzirse v. refl.

תפר לעצמו

to sew to himself

tenerlo a negro de kuzir en­riva de un bivo (Nehama)



283660

kuzum! (t.) interj.

יקירי, יקירתי

my dear

Ven aki kuzum! (Moscona)



283670

kvartal m.

רובע, שכונה

neighborhood

Bive en uno de los kvartales muevos (Moscona)



283730

kyaseika (t.) f.

ספלון, ספלול

small cup

De farfuri kyaseikas aun ke sean medianikas, aprestan bueno para bever (Moscona)



283800

kyebarlik (t.) m.

אצילות/יות

nobility, aristocracy

Ke kebarlik de persona (Moscona)



284290

kyuflear (t.) v.

החליד

to become rusty

El tebeke se kyufleo (Moscona)

Merkader kiyfleado (Moscona)



284310

kyul (t.) m.

אפר

ash

Todo se izo kyul (Moscona)

Kedo kyul (Moscona)



284450

kyutuk (t.) m.

קורה

rafter

Kyutuk de banyo (Moscona)



284600

ladinar v.

תירגם לספניולית (לאדינו)

to translate to Ladino

Este vierbo se ladina dos modos (Moscona)



284650

lado m.

צד; צד הגוף

side; body side

tener una ferida en el lado (Nehama)

me duele el lado (Nehama)

al lado de mi kaza (Nehama)

ven a mi lado (Nehama)

tener un fijo de kada lado (Nehama)

al lado de el la yori i yo (Nehama)

no pasar por al lado de una persona/de una koza (Nehama)

lados no mos kedo de reir (Nehama)

al lado de lo seko se kemo i lo vedre (Nehama)

ken ladra no modre (Nehama)

Lo estavan yevando dos personas una de kada lado (Moscona)

Lados no me kedaron de riir (Moscona)



284790

ladrador adj. & m.

נובח, נבחן; אדם גס המקלל בלי הרף

barker, barking; a rude person who curses constantly

Perro ladrador no modre (Moscona)



284820

ladrar v.

נבח; השמיע קללות ואיומים

to bark; to utter curses and threats

Ladrar en el dezierto (Moscona)



284850

ladrón m. & adj.

גנב, גזלן, פורץ; נוכל, רמאי

thief, robber, burglar; swindler

az plazer i por paga ke te kiten o ladrón o putanyero (Nehama)

setam ladrón sospechador (Nehama)

el Dio adjidea al ladrón, ma kiere bien al patrón (Nehama)

lo ke keda del ladrón se lo yeva el endevino (Nehama)

Tanto grita el ladron ke no desha para su patron (Moscona)

Ladron d'a medianoche (Moscona)

En la komunita se enkasharon un alay de ladronim (Moscona)



284960

ladronisio m.

גניבה, פריצה; רמאות, הונאה

theft, burglary; cheating, fraud

Esto no es merkansia es ladronisio (Moscona)



285000

laganya f.

לפלוף

pus (in the eye)

Las laganyas son sinyal de ojos hazinos (Moscona)



285020

lagar m.

גת; מרתף יינות, יקב; מחסן בר

wine-press; wine cellar, winery; grain warehouse

Travaja tu kampo inchi tu lagar (Moscona)



285040

lagarto m.

לטאה; כינוי לאדם המתנפל על האוכל

lizard; a nickname for a person who falls upon food

echarse enriva de una koza komo un lagarto (Nehama)



285100

lágrima f.

דמעה; טיפה

tear; drop

echar/verter/yorar lagrimas de sangre (Nehama)

alimpiar las lagrimas (Nehama)

deshar kaer las lagrimas (Nehama)

Yorar kon lagrimas (Moscona)

Me saltaron las lagrimas (Moscona)

Yo kayi en estos kamposde arvoles I pinos altos, luvia kaye de los sielos, lagrimas de los mis ojos [...] (Moscona)

Ken va kon lagrimas ken kon suspiros (Moscona)



285140

lagrimar/lagrimear v.

דמע, הזיל דמעות

to shed tears

Me se lagrimaron los ojos (Moscona)

La fuente esta lagrimeando (Moscona)



285270

laja f.

מרצפת, אבן שיש או גרניט, אריח; חריץ (גבינה); אדם אטום כמו אבן

paving stone, marble or granite, tile; cheese slice; a man who is as opaque as a stone

si tu sos laja yo so piedra ke te maja

En lugar de kapak, en la tinaja metemos una lajika (Moscona)



285510

laklak m.

הבלויות, שטויות

nonsense

No me vayas kontando laklakis (Moscona)



285670

lamber v.

ליקק, לחך

to lick

el perro lambe las manos/la kara de su pa­tron (Nehama)

De lamber es feo (Moscona)

Tanto le plazio ke se lambio el chini (Moscona)



285700

lamberse v. refl.

פעל בזריזות

to act quickly

lamber­se el kuzido (Nehama)



285710

lambida f.

לקיקה, ליקוק

licking

komerse un pan en una lambida (Nehama)

en avrir i serrar el ojo se lambió una rima de chinís (Nehama)



285740

lambido adj.

שכחש, שרזה; הרוס, מותש

who became thin; ruined, exhausted

estu­vo tiempo en la kama, está lam­bido (Nehama)



285770

lambidura f.

לחיכה, לקיקה, ליקוק, לֹגֶם; שאריות

munching, licking

no deshar ni lambidura (Nehama)



285920

lampa (gr.) f.

מנורה, פנס

lamp, flashlight

asender/abashar/amatar la lampa (Nehama)



285980

lana f.

צמר

wool

abasha la lana, suve el algodón (Nehama)

ir por lana i salir treskilado (Nehama)

Marido traeme la lana ke ya me vino la gana (Moscona)



286010

landra (1) f.

קותלי ברווז

duck meat

La landra ke le de al gato ke ya se yevo la karne (Moscona)



286020

landre/landra (2) f.

דבר (מגיפה)

plague

la landra se hue, el pitum aketoret kedó (Nehama)

en tiempo de landra, todos se fazen de guerko (Nehama)



286090

langosta f.

ארבה, גובאי, חסיל; ''מזיק'' - אדם הגורם נזקים

locust, a person who causes damage

Esta langosta ya mos va komer las orejas (Moscona)



286370

largeza/largez f.

נדיבות, רוחב לב

generosity

Largeza de siduta ke eskapasion no ay (Moscona)



286400

largía f.

התמשכות

continuity, lingering

Tomo el echo a la largia (Moscona)



286430

largo adj.

ארוך; רחוק; נדיב לב

long; far away; generous

favlar/estar de largo kon uno (Nehama)

el Dio te de vidas largas (Nehama)

Ay largo tiempo ke no te veo (Moscona)

Kontar en largo I en ancho (Moscona)

Pasar de largo (Moscona)



286490

largura f.

אורך, רוחב; מרחק; שפע, רווחה

length Width; distance; abundance, well-being

Este kadar de largura de ombre no tengo visto (Moscona)



286550

lashón (ebr.) m.

לשון, שפה, עברית, לשון הקודש

language, Hebrew, the holy language

eskuchar un pasuk en lashon i en ladino (Nehama)

Otro lason! (Moscona)



286640

laso m.

לאסו, פלצור, לולאת חבל, עניבת חבל; פח, מוקש, מלכודת

lasso, rope loop, rope tie; trap

Komo ke tuviera un lazo en el garon (Moscona)



286770

latida f.

דופק, דפיקת לב, פעימה; דגדוג, דקירות; כאב פתאומי

pulse, heartbeat, pulsation; tickling, pricks; pang

A las piedras! Unas latidas esto en la sien! (Moscona)



286980

lavaderío m.

ערימת כביסה

a pile of laundry

No es lavaderio de poko ke se arekojo (Moscona)



286990

lavadero m.

כביסה; שגעון רחצה, נטיה להתרחצות בלתי פוסקת; עובד מכבסה

laundry; bathing frenzy, tendency to incessant bathing; laundry worker

Lavadero ke tiene en kada ora i punto (Moscona)



287020

lavado m.

כביסה, כיבוס; רחיצה, שטיפה, הדחה

laundry, washing, laundering; washing, rinsing

esta ropa kiere una lavada para ruvinarse

Apreva a darle una lavadika, no emporta ke es de seda (Moscona)

El lavado esta sisko (Moscona)



287050

lavador m.

כיור; ערימת כלים לשטיפה; רוחץ מתים; רחצה

washbasin; a pile of dishes to wash; the person who bathes the dead; bathing

tener mucho lavador

lavador de muertos

las ropas se ennegresen kon las lavaduras presurozas



287110

lavanda f.

אזוביון; בושם האזוביון (לבנדר)

lavender

El guezmo de la levanda esta matador (Moscona)

La masa no se levdo (Moscona)



287160

lavar v.

רחץ, כיבס

to wash

lavar las ropas

la luvia lava las kayes

la vida se le va en lavar i espondjar



287230

lavio m.

שפה (שפתים)

lip

oigan tus oidos lo ke dizen tus lavios

Unos lavios kolor de agranada (Moscona)



287270

lavor f.

עבודה, יצירה

work, creation

tener lavor

lavor empesado es medio eskapado

lavor empesado no amostres ni a suegra ni a kunyada, ni a vezina alborotada

lavor fecho dinero aspera

Lavor no sera impuesto sovre eya (Moscona)

Este diente me va avrir algun lavor (Moscona)



287380

lavorar v.

עבד; פעל, תיפקד

to work; to act, to function

lavo­rar para kitar un djornal/para ganar el pan

Lavorar de dia i de noche (Moscona)

Lavora de al Dio (Moscona)

El ke no kere lavorar demanda muncho al pagar (Moscona)



287440

lavoro (it.) m.

עבודה, עמל, יגיעה; עסק, עיסוק; תפקיד, משימה; מוצר מעובד היטב, מוצר אמנותי

work, toil; business, occupation; role, task; a well-made product, an artistic product

Lavoro ampesado no lo amostres ni a suegra, ni a kunyada, ni a vizina aedada (Moscona)



287510

lavrar v.

רקם; עבד את האדמה

to embroider; to work in farming

I no avia ombre para lavrar la tierra (Moscona)



287550

lazdrado adj.

שהושג בעמל רב

which was achieved with great effort

pará lazdrada (Nehama)



287560

lazdrado m.

חסכונות שהושגו בעבודה קשה; עבודת פרך

savings earned through hard work; drudgery

komer/vestir/gastar de su lazdrado (Nehama)



287590

lazdrar v.

עמל, יגע, התייגע, עבד קשה, התאמץ; עבד במסירות ודיוק

to toil, to work hard, to make an effort; to work with dedication and precision

Penar i lazdar i poko alkansar (Moscona)

El ombre lazdra de dia de salir de vientre de su madre, asta tornar a vientre de la tiera (Moscona)

Unos lazdran al kandil, otros komen hazir - hazir (Moscona)



287610

lazeria/lazerio (port.) f./m.

עבודה, עמל; עבודת פרך

work, toil; drudgery

Esta lazeria preta i skura no sta koza de tragar (Moscona)



287700

leal adj.

נאמן, כן, גלוי לב, ישר, הוגן

loyal, honest, frank, fair

Alma derecha i leal (Moscona)



287740

leche f.

חלב

milk

hair ke te se faga komo la leche ke te dio tu madre

estas vezinas s'estan kitando los ojos, se les kiere dado leche de madre i fija

kien te dio leche te dio fiel, kien te dio pachas te dio miel

Mansevo de la leche (Moscona)

A estos pleitezes kere dado leche de madre i ija (Moscona)



287940

lechuga f.

חסה, מרור

lettuce, maror - bitter herb

dizen ke la alechuga aze dormir (Nehama)



288180

legumbre m.

ירק, ירקות

vegetable, vegetables

Todo echo i bien kompuesto trigo i lugumbre (Moscona)



288330

lejería f.

זריזות; מחסן לבנים

agility; underwear warehouse

La mitsva ke la aga kon lejeria muncha i enlugo (Moscona)



288710

lenya f.

עץ (חומר), עץ הסקה; חבטות, מלקות; יער

wood (material), firewood; beatings, whippings; forest

lenya para el forno/para la soba (Nehama)

Al ombre palavra, al azno lenya (Moscona)

Beraha i salu ke se aga la lenya ke komio (Moscona)



288800

lenyo m.

בול עץ; בהשאלה: טיפש, אטום ראש

log; metaphorically: stupid

un lenyo solo no asiende (Nehama)

vestid a un lenyo i pareserá un djentil mansevo (Nehama)

ensupito se fizo un lenyo (Nehama)

kon una aharvada no se rompe un lenyo (Nehama)

Lenyo bahar maredo (Moscona)



288870

leolam (ebr.) adv.

לעולם

forever

dizes ke el tiempo s'adovó: leolam es k'esta faziendo luvia (Nehama)



288890

león m.

אריה, לביא, ארי; כינוי לאדם אמיץ לב

lion; nickname for a brave person

vino komo el leon i se hue komo el makarrón (Nehama)

arrojarse komo el leon (Nehama)

Leon ke esta durmiendo no lo despiertes (Moscona)



288990

leorá (ebr.) adv.

לאור

in light of

Este echo no va salir a leora (Moscona)



289060

lesensia f.

רשות, זכות, רשיון, הרשאה

permission, right, license, authorization

Kon lesensia del autor (Moscona)

Esto en lesensia (Moscona)

Kon mucha lesensia padre bueno ke yo me vo kon el mi amado - ija me vayas en mazal klaro (Moscona)



289170

leshos adv.

רחוק, הרחק

far

Es muy leshos de mi kaza (Moscona)

Leshos de la djuderia (Moscona)



289200

leshura f.

מרחק, רוחק

distance

Es grande leshura (Moscona)



289240

letra f.

מכתב, איגרת; אות; כתב

letter, epistle; letter; writing

letras buenas no vienen de Yerusalayim (Nehama)



289470

levantino m. & adj.

בן המזרח; קתולי מזרחי; לבנטיני

Eastern; Eastern Catholic; Levantine

Para los sefaradim levantinos (Moscona)



289520

levdar v.

החמיץ, התפיח

to leaven and swell

el pan en masa levda antes de ir al forno (Nehama)



289600

levita m.

לוי, אחד הלויים

Levi, One of the Levites

Resivi mi kanto komo akel del leviota (Moscona)



289610

ley (1) f.

מטבע רומני

Romanian currency

muestra Ley dize ke (Nehama)



289620

ley (2) f.

תורה, חוק; אמונה, דת

Torah, law; faith, religion

La ley es mas larga de mizura de la tierra i onda mas de la mar (Moscona)

La ley mos tiene savor komo la miel i no enfasia komo el oro (Moscona)

Dizir las mil leyes (Moscona)

Kon los aznos no avlo la ley (Moscona)



289830

leylek (t.) m.

חסידה

stork

En Vaera arivan los leylekes (Moscona)



289850

lezét (t.) m.

טעם; עונג

taste; pleasure

La karne pikada kon satir tiene otro lezet (Moscona)



290050

líbero (it.) adj.

חופשי, עצמאי

free, independent

El lugar esta libero (Moscona)



290200

lidja (t.) f.

מעיין חם, מרחצאות חמים

hot spring, hot baths

Se fue a la lindja a kurar el revmatizmo (Moscona)

Las lindjas del Hisar son renomadas (Moscona)



290330

lijero adj.

זריז; פועל בלי לחשוב; שטחי

agile; acts without thinking; superficial

el Dio es duro para ensenyar i lijero para afalagar (Nehama)

El ke es lijero kome i beve , durme i se envisia (Moscona)



290570

limitado adj.

מוגבל, מוגדר, מצומצם

limited

tener un revenido limitado (Nehama)



290610

límito m.

גבול, תחום, תיחום

limit

para todo ay limito (Nehama)



290670

limón m.

לימון

lemon

para entender lo ke kieres dezir no se kiere limon (Nehama)



290850

limpieza f.

נקיון, זכות, צחות; חטאת

cleanliness

la limpieza es media rikeza (Nehama)

La limpieza es sanedad (Moscona)

Toma a ti bezero, ijo de vaka, por limpieza, i barvez por salvasion (Moscona)

La limpieza es media rikeza (Moscona)



290860

limpio adj.

נקי, טהור, זך, צח

clean, pure, clear, fresh

Kon korason limpio (Moscona)

De este echo salio limpio (Moscona)

La mujer kriadera ni limpia ni arta (Moscona)



290910

limunio m.

אבל, תוגה

mourning, grief

Avla sin tiempo asemeja komo el kante en kaza de limunio (Moscona)



291020

lindo adj.

יפה, נאה; נחמד; חינני; הדור; מקסים

beautiful, handsome; nice; graceful; elegant; charming

Novia de amor ke tan galana sosh, tan linda i tan kolorada, ken vos izo tan demudada? (Moscona)



291040

lingua f.

שפה, לשון; לשון (אבר בפה)

language; tongue

kien lingua tiene a Roma va (Nehama)

La lingua turka la konose a perfeksion (Moscona)

El livro esta trezladado en munchas linguas (Moscona)



291100

linguaje m.

לשון, שפה

language

Este linguaje no me es konosido (Moscona)



291160

linia f.

שורה, קו

row, line

en kada foja de este livro ay trenta linias (Nehama)



291190

lino m.

פשתן, בד פשתן

linen, flax, linen fabric

Las linias del tren (Moscona)

T'eskrivo estas kuantas linias por [...] (Moscona)



291240

lira f.

נבל (כלי נגינה); לירה (מטבע)

lira (musical instrument); lira (currency)

lira ingléza, lira sterlina (Nehama)

este komer kosta una lira un bokado (Nehama)

entre dos litigantes, el terso se lo goza (Nehama)



291320

lis (t.) f.

עקבות

traces

No ay ni lis (Moscona)



291490

lisho adj.

חלק, שעיע; בלי מכשול; חלקלק

smooth; without obstacle; slippery

Por enriva lisho, i por debasho medra (Moscona)



291510

lishura f.

חלקות, שעיעות

smoothness

Dar lisiones (Moscona)

Esto ke te sea por lision (Moscona)



291880

livianez/a f.

קלות, קלילות

lightness

Pario kon livianez (Moscona)

La livianez de este ombre ya es konosida (Moscona)



291900

liviano adj.

קל, נוח, זריז; שטחי

easy, convenient, quick; superficial

Aki no ay un kilo, me se esta viendo liviano (Moscona)

Es muy grasiozo i muy liviano (Moscona)



291980

livianos m. pl.

תרופה עממית, תרופה ביתית (המסת עופרת)

folk remedy, home remedy (melting lead)

Le echaron livianos (Moscona)



292070

livrar v.

מסר, נתן ביד, הסגיר; שחרר, פטר

to hand over; to let go

Sigun el akordo la ropa deve ser livrada en interval de kinze dias (Moscona)



292160

livro m.

ספר

book

meldar livros (Nehama)

enkachar un livro (Nehama)

La suerte es un livro serrado (Moscona)

Skritos en livro de vida (Moscona)



292300

lo pron. pers.

כינוי מיידע סתמי; אותו, את זה, לו (אותך, לך בפניה נימוסית)

him, it, for him (you, for you in polite address)

Ya lo vidi (Moscona)

Lo ke debaldes me kosta, barato lo do (Moscona)

Lo ke se aze para la boda no se aze kada dia (Moscona)

Lo ke izites te azeran (Moscona)

Todo lo ke brriya no es oro (Moscona)



292360

loar v.

הילל, שבח, פאר, רומם

to praise, to glorify, to exalt

es de loar al Dio (Nehama)

Loaremos a ti para siempre (Moscona)



292370

loasión f.

הלל, שבח

praise

Kon loasion i kantiga, kon alavasion i orasion salmeavan a el Dio bendicho (Moscona)



292400

lodansina/lodasina f.

בוץ, טיט, רפש, יוון; ביצה

mud, mortar, slime; marsh

no se kamina por la kaye de la lodasina (Nehama)

La lodasina estava asta las yakas (Moscona)



292460

lodo m.

בוץ, רפש, טיט; בהשאלה: אדם חסר מוסר, חסר אופי

mud, slush, clay; metaphorically: a person without morals/without character

es un lodo/es un lodo i no del bueno (Nehama)

en el lodo no kave ma­nía (Nehama)

Del lodo no ay por ande pasar (Moscona)

No estes a emplear de akel shavon ke es kanyo kon lodo (Moscona)

Akeyos polvos trusheron estos lodos (Moscona)

Un lodo kita otro (Moscona)



292600

lograr v.

נהנה מ-, התענג על; הצליח, הגיע למטרה, השיג מה שרצה

to enjoy, to delight in; to succeed, to reach the goal, to achieve what he wanted

Lograr ijos (Moscona)

Estas mezas son del vino, ke bevan i logren de ken son (Moscona)



292630

lograrse v. refl.

השיג מבוקשו; איחל לעצמו

to achieve the desired; to wish himself

se logró la muerte i la fayó (Nehama)



292740

lokamente adv.

בטירוף, בשגעון, בפזיזות ובלי מעצורים

madly, recklessly and without restraint

Esta lokamente enamorado (Moscona)



292820

loke? pron. indeter.

מה?

what?

Loke dishites? (Moscona)



292900

loko m. & adj.

משוגע, מטורף, חולה נפש; שוטה, אויל; של טרוף, שגעוני

crazy, insane, mentally ill; fool; of a frenzy, crazy

al loko i al bovo según les da (Nehama)

un loko kita sien (Nehama)

mas save un loko en su kaza ke un savio en kaza de otro (Nehama)

el loko gasta, el savio goza (Nehama)

kieres matar a un savio, métele un loko al lado (Nehama)

Un pedaso loko i bovo (Moscona)

Un loko kita sien (Moscona)

Ni loko ni sezudo! (Moscona)

Arena, sal i fiero son mas livianos por yevar i no un loko (Moscona)

Vena de lokos (Moscona)

Ken demanda al Dio poko es loko (Moscona)

No digas al loko ni poko ni tanpoko (Moscona)

Del loko i de la kriatura ay ke deskuvrir (Moscona)



293050

lokura f.

שגעון, טרוף, איוולת, סכלות

madness, frenzy, folly

Es lokura de salir en este tiempo (Moscona)

Mas vale ke el loko eskonda su lokura i no el savio su sensia (Moscona)



293110

lokuria! adj.

משהו משגע! שגעון של דבר!

Something crazy!

El karpuz salio lokuria (Moscona)

Un vestido me estreni - lokuria! (Moscona)



293190

londjano (port.) adj.

מרוחק, רחוק

distant

un lugar londjano: (Nehama)

un tiempo londjano: (Nehama)



293200

londje (port.) adv.

הרחק, במרחקים

far, far away

La piedra no viene de londje (Moscona)

Londje de vista, londje de korason (Moscona)



293400

longura f.

אורך

length

longura de dias (Moscona)



293470

loores f. pl.

שבח, תשבחות, תהילות

praise, glories

Loores al Dio (Moscona)

ke de loores ke eskapo la vida (Moscona)



293610

lovo v.

זאב

wolf

el lovo tiene el piskueso godro porke se faze el propio sus mandados (Nehama)

I el lovo arto i la karnera biva (Moscona)

Se keren komo el lovo i la oveja en la konseja (Moscona)



293670

luchar v.

נאבק, נלחם, התקוטט

to wrestle, to fight, to quarrel

Luchar por la paz (Moscona)



293720

luenga f.

לשון

tongue

la luenga no tiene gueso, ma akreventa gueso (Nehama)

kien luenga tiene a Roma va: (Nehama)



293750

luengo adj.

ארוך

long

los dias d'enverano son luengos (Nehama)

kedar por luengo tiempo (Nehama)



293780

lugar m.

מקום, אתר, מושב, איזור; תפקיד

place, site, seat, area; role

al lugar de Rahel le dieron a Lea ( (Nehama)

en el lugar ke iras asegun verás farás (Nehama)

al lugar de un azno, ato un kavayo (Nehama)

en mi lugar burako (Nehama)

A la boda sin kumbidar no dan lugar (Moscona)

El Dio mos de bien i lugar ande meterlo (Moscona)

Kemal mos kera, ya esta en su lugar (Moscona)

El lugar esta kukush (Moscona)



294030

lukso adj.

פאר, יפעה, הדר, חגיגיות; מותרות

splendor, solemnity; luxury

oy al luso manyana al lustro (Nehama)

Es un komite de grande lukso (Moscona)



294090

lulá f.

מקטרת

pipe (for smoking)

Tutun de lula (Moscona)



294140

lumbo m.

מעיים, קרביים; מותן

intestines, entrails; waist

I reyes de tus lumbos saldran (Moscona)



294185

lumbraria f.

מאור

luminescence

I a la alminara para lumbraria (Moscona)



294190

lumbre f.

אש, להבה

fire, flame

asender la lumbre (Nehama)

amatar la lumbre (Nehama)

la lumbre i la ventana kitan a la ninya haragana (Nehama)

kien tuvo lumbre bivió, kien tuvo pan murió (Nehama)

el komer está lumbre (Nehama)

La lumbre i la ventana azen a la ija haragana (Moscona)



294360

luminozo adj.

מאיר, מבהיק, זוהר, קורן, זורח; בהיר מאוד, שאמיתותו ניכרת לעין

Illuminate, shine, radiate; very clear, whose truth is evident to the eye

Rayo luminozo (Moscona)

Esprito luminozo (Moscona)



294540

lunar m.

ירח במילואו; אור הירח; עור בסיס הציפורן; נקודת חן, שומה

full moon; moonlight; nail base skin; a mole

meldar al lunar (Nehama)

pasearse al lunar (Nehama)

Una noche al lunar yo sali a kaminar (Moscona)



294590

lunes m.

יום שני

Monday

de lunes a martes pokos son los artes (Nehama)



294640

lungeziko/lungito

מעט ארוך מדי

a little too long

un pantalon lungeziko (Nehama)

diskorso lungito (Nehama)



294900

luto/lutio m.

אבל, תקופת האבל

mourning , the mourning period

Yevar lutio (Moscona)



294930

lúvaro adj.

מפלצת טורפת

a carnivorous monster

Un mansevo, un luvaro (Moscona)



294940

luvia f.

גשם, מטר; כינוי לשפע

rain; a nickname for abundance

luvia i sol, kaza el guerko (Nehama)

el amojado no s'espanta de la luvia (Nehama)

para los safanyones la salu son las luvias, las aguas de Nisdn (Nehama)

El sol i la luvia son para todos (Moscona)

Ni luvia sin truenos, ni parto sin dolores, ni muchacha sin amores (Moscona)



295120

luz f.

אור

light

poka karne i luz mucha (Nehama)

A la luz del dia (Moscona)

No vido luz de su mansevez (Moscona)

La luz de un dia tapa la eskuridad de munchas noches (Moscona)



295340

luzir v.

האיר, זרח, הבריק, הבהיק, נצץ; ניצל נכסיו והפיק מהם תועלת; התלבש בטעם ודקדוק

to shine, to sparkle; to utilize his assets and benefit from them; to dress with taste

todo lo ke luze no es oro (Nehama)

kien luze kon la kuzina no luze kon la vezina (Nehama)

Lavar i luzir (Moscona)



295440

maaná (t.) f.

תירוץ, טיעון; פגם

excuse, argument; defect

Kon la maana de [...] (Moscona)

No le topes maana (Moscona)



295460

maanadjí (t.) adj.

בלתי מרוצה

unsatisfied

Es muy maanadji en la komida (Moscona)



295470

maané f.

לחן, נעימה, מנגינה

melody

Maanes a la turka (Moscona)



295580

mabul (ebr.) m.

מבול; גשם זלעפות, שטפון; שפע

flood; torrential rain, flood; abundance

afuera esta mabul (Moscona)



295730

machukado adj.

מעוך, מחוץ, כתוש, חבול; נכה, בעל מום

crushed, bruised; disabled

Ken mete la mano entre dos piedras la kita machukada (Moscona)



295760

machukadura f.

חבלה, חבּוּרה, מכה טריה

a bruise, a fresh blow

Se dio negra machukada en el dedo (Moscona)



295780

machukar v.

כתש, כתת, שחק, מעך, דרס ברגליים, מחץ, פצע, הכאיב, חבל, היכה, דיכא; לעס

to crush, to wear out, to trample, to injure, to hurt, to bruise, to strike, to oppress; to chew

No te deshes machukar (Moscona)

Machukale la nariz (Moscona)



295900

madesha f.

פקעת, סליל

a coil

una madesha de lana/una madesha de filo (Nehama)



296010

madmuazel (fr.) f.

עלמה; אומנת; מורָה

maiden; nanny; teacher

La madmazel lo torno a kaza ke se korte las unyas (Moscona)



296040

madrasta f.

אם חורגת; חמות, חותנת; אם אכזרית

step mother; mother-in-law; a cruel mother

Madrasta - el nombre ya abasta (Moscona)



296050

madre f.

אם, אמא; רחם; שמרים; מקור, מעיין

mother; uterus; yeast; a spring

madre mia kerida/madre mia regalada! (Nehama)

no ay tal madre komo la ke pare/no ay mijor madre ke la ke pare (Nehama)

akeya madre parió kulevros, al otro día deman­dó por eyos (Nehama)

la madre le dize a la fija: ke me bivas i ke me fagas figas (Nehama)

la madre galana kita a la fija haragana (Nehama)

la madre olgana kita a la fija haragana (Nehama)

kien se guadró, su madre no lo yoró/kien se akavidó, su madre no lo yoró (Nehama)

kien no siente a la madre siente a la mala madrasta (Nehama)

la madre al ogar, la fija al muladar (Nehama)

la madre a la eskondidas, la fija a la miskita (Nehama)

madre paridera ke sea tapadera (Nehama)

entre la madre i la kumadre matan a la kriatura (Nehama)

madre ke es kazar? - filar, parir i yorar (Nehama)

madre ke pario a Silvana ke onra le kedaria (Nehama)

Padre i madre son una vez (Moscona)

Entre la madre i la komadre (Moscona)



296200

madrugada f.

שחר

dawn

Alevantarse de madruga (Moscona)



296230

madrugador/dera adj.

משכים קום

early-rising

al buen madrugador el Dio le bendize (Nehama)



296250

madrugar v.

השכים, נעור בשחר

to get up early

kien madruga el Dio lo ayuda (Nehama)

ni por mucho madrugar amanese (Nehama)

En echo del Dio madruge de mansevo asta viejo (Moscona)

Al ke madruga i el Dio le ayuda (Moscona)



296430

maestro m.

מנהל עבודה; מורה; אדם מיומן במקצועו, רב אמן; מנצח, מאסטרו

foreman; teacher; a skilled person in his profession, master craftsman; conductor, maestro

Kada uno es maestro de su ufisio (Moscona)

Asigun la ovra, asigun es alavado el maestro (Moscona)

Es muy maestro (Moscona)



296500

magaja/magadja f.

חתיכה קטנה, פיסה, פרור, פתות

a small piece, a crumb, a morsel

una magaja de komer (Nehama)

tenemos una magaja de tiempo (Nehama)

en la ravia, arrojo un espejo i lo fizo magajas (Nehama)

el ayudo ke tenia ke ser me lo dieron a pokos I a migajas ansi ke no vidi ni hair ni bereket (Moscona)

No tiene una migajika de insaf (Moscona)

El kezo se kome a migajikas (Moscona)



296520

magajika f.

חתיכה קטנה מאוד, חתיכה זערורית

a very small piece, a tiny piece

una magajika d'asukar (Nehama)

una magajika de lugar (Nehama)

una magajika de tiempo (Nehama)

fazer todo magajikas (Nehama)



296540

magazén (fr.) m.

חנות, בית מסחר; מחסן, מרתף

shop, trading house; warehouse, basement

merkansias en magazen (Nehama)

al magazen de la kaza se guadran vinos, rezervas de zayré (Nehama)



296570

magefá (ebr.) f.

מגיפה, כולרה, תמותה

plague, cholera, mortality

la magefa esta faziendo estrasos entre el puevlo (Nehama)



296790

mahamá (ebr.) conj.

מחמת, מפני

because of

Mahama ke es bueno sufre (Moscona)



296800

mahashavá (ebr.) f.

מחשבה, דעה, כוונה, תכנית

thought, opinion, intention, plan

kuando un fijo tadra de venir la noche, a la madre, la mahashavá se le va en mil lugares (Nehama)

Le paso una mahashava por el tino (Moscona)

La mahashava entera se abolta (Moscona)



296890

mahmur (t.) adj.

מנומנם, רדום למחצה, מטושטש מרוב שינה

drowsy, half-asleep, fuzzy from sleep

La demanyana antes de bever kave esta mahmur (Moscona)



296910

maho (arab.) adj.

רפה, רך; אדיש, אפטי; שקט מאוד, רגוע, שלו

limp, soft; indifferent, apathetic; very quiet, calm, peaceful

kédate maho (Nehama)

el hazino esta maho (Nehama)

la mar esta maha (Nehama)

Es maho i repozado (Moscona)



296920

mahpul (t.) m.

דבר יחיד במינו/יוצא דופן/נדיר, דבר הבא בעיתו

an unusual/rare thing, something that comes in time

el regalo ke le trushe de mi viaje le pasó mahpul (Nehama)

El livro ke me emprezentates es grande mahpul (Moscona)



296960

mahsús (t.) adv. & adj.

בכוונה, במתכוון, ''דווקא''; מכוון, מיועד ל-

on purpose; aimed at

vestido mahsus para la boda (Nehama)

dubara mah­sus (Nehama)

dale mahsus shalom de mi parte (Nehama)

Lo izo por maksus (Moscona)



297020

majamiento m.

מעיכה, כתישה

crushing

Dar una majada (Moscona)

Dale una majada a la sal ke esta godra (Moscona)

La mujer mala es eskuridad de ojos, kevrantamiento de korason i majada de esprito (Moscona)



297030

majar v.

ריסק, מעך, כתש, כתת, שחק

to crush, to wear out

majar, tajar i malograr (Nehama)

Majando sisko, aziendo karvon (Moscona)



297150

majoritá (fr.) f.

רוב דעות

majority

Fue eskojido kon la majorita de las bozes (Moscona)



297160

maká (ebr.) f.

מכה, פצע, מחלה; פגם, חסרון, דופי

blow, wound, disease; defect, shortcoming, fault

Tiene maka de arovar (Moscona)

Negra maka (Moscona)



297200

makam (t.) m.

מקאם (מודוס מוסיקלי); נעימה, שיר

Makam (musical modus); melody, song

Esta kantika tiene i otro makam (Moscona)

Kon muncho makam (Moscona)



297250

makará (t.) f.

סליל; גלגילה, כננת

reel; roller, winch

La tuvlas las asuven kon makara (Moscona)



297520

mákula f.

פגם, חסרון, דופי; כתם, רבב

defect, shortcoming, fault; stain

Makula no ay en ti (Moscona)

Tiene makula de avlar mintiras (Moscona)



297580

mal adj.

רע, גרוע, מרושע

bad, wicked

estar kon un mal bostejo (Nehama)

hui a vijitar a una famiya konosida; ensupeto vide ke marido i mujer se aferraron de palavras; ke las kozas se iyan a agrear; viendo malas i no buenas me meti en la kaye (Nehama)



297620

mal m.

כאב, מכאוב; רע, רעה; חטא; מחלה; נזק; הרגל רע; רכילות, לשון הרע

pain; bad, evil; sin; disease; damage; bad habit; gossip, slander

azer bien i topar mal (Nehama)

mal tenga kien mal pensa (Nehama)

kien mal pensa para si se lo pensa (Nehama)

tiene el mal enraigado en el gueso/en el korason (Nehama)

tengo mal a la espalda (Nehama)

kien tiene mal a dedo se faze pregonero (Nehama)

mal ke s'eskapa kon paras no es mal (Nehama)

no ay mal ke por bien no venga (Nehama)

mal de kavesal no ay mas negro mal (Nehama)

este mal de la moda ke troka kada nada (Nehama)

los males no van por las muntanyas, van por la kavesa de los ombres (Nehama)

bendicho sea el mal kuando viene solo (Nehama)

el mal i el bien en la kara se ven (Nehama)

kien mal favla, mal tenga (Nehama)

tiene un mal ke kome a dezoras (Nehama)

No ay dingun mal (Moscona)

Ke mal ay si [...] (Moscona)

Grande mal mos vino a la kavesa (Moscona)

Ande no ay mal ay (Moscona)

Esta yamando los males de Paro (Moscona)

El dia de mal en mal sale (Moscona)

Todo modo de mal no es mal komo el de la mujer negra (Moscona)

Si para bien no puede, para mal s'esforza (Moscona)

El mal entontese, el bien engodrese (Moscona)



298020

malah (ebr.) m.

מלאך; בעל תכונות תרומיות, מי שמופיע כמלאך המושיע

angel; possessing charitable qualities, the one who appears as the savior angel

I los malahim bushkan piadades (Moscona)

Para mi fue komo un malah de los sielos (Moscona)



298050

malamata (ebr.) adv.

בקירוב, פחות או יותר, מעלה מטה

approximately, more or less

Kuanto valdara malamata? (Moscona)



298060

malanyo m.

שנה מקוללת, שנה שחורה ואומללה

a cursed year, a black and miserable year

Ay diez malanyos ke esta hazino (Moscona)

Mal i malanyo (Moscona)

Mal i malanyo i piedra por kavesal (Moscona)



298340

maldezir/maldizir v.

קילל, דיבר רעות

to curse, to speak ill of

Maldezir a la piedra minuda (Moscona)

Ni te maldigo ni te bindigo sion la ora ke te lo digo (Moscona)



298390

maldisión f.

קללה, אלה; חרם, נידוי

curse; excommunication

tener maldision de padre (Nehama)

Maldision sin razon torna a su patron (Moscona)

La maldision buen dia no trae (Moscona)



298520

malelí (t.) m.

תושב שכונה; מנהיג/חבר ועד שכונתי

neighborhood resident; neighborhood committee leader/member

Djojá no kiere a la malá, ni los malelís no kieren a Djojá (Nehama)



298590

maler (fr.) m.

צרה, אסון

trouble, disaster

En este mundo ay maleres ke vienen para bien (Moscona)



298720

malgrado (it.) prep.

אף על פי, למרות

although

se metió en kamino malgrado el negro tiempo (Nehama)



298750

malhut (ebr.) f.

מלכות; חיי נוחות ורווחה

kingdom; a life of comfort and well-being

tener malhut (Nehama)



298860

malisia f.

זדון, רשע, רשעות, רוע לב

malice, wickedness

De la malisia no sera eskapado malo i esperansa de djustos nunka se depiedre (Moscona)

La malisia la tiene en el korason (Moscona)



299120

malmeter v.

סכסך, התנכל, רקם נכלים

to intrigue, to harass

onde ay bien kierer no kave mal­meter (Nehama)

Ande ay bienkerer no ay malmeter (Moscona)



299180

malo m.

רשע, אדם מזיק, נוטה לעשות רע

wicked, a harmful person, inclined to do evil

al malo fastelo ermano (Nehama)

mas vale un malo konosido ke un bueno por konoser (Nehama)

al malo, ni mersed ni grado (Nehama)

al malo no le des a mano (Nehama)

guay del malo i del vizino del lado (Nehama)

El malo abolta la ley asigun su veluntad (Moscona)



299190

malo adj.

רע, רשע, מרושע, רע לב, נבל, מנוול; גרוע; שובב, בלתי ממושמע

bad, evil, wicked, evil-hearted, villain, rascal; bad; mischievous, undisciplined

Los negros argates tienen malos alates (Moscona)

Malo de vista, malo de korason (Moscona)

Ke los malos anyos aga! (Moscona)



299300

malograr v.

קלקל, השחית, בילה; בזבז; איחל רע

to spoil, to corrupt; to waste; to wish ill

malograr una ropa (Nehama)

malograr un komer (Nehama)



299570

malsinar/malshinar (ebr.) v.

הלשין, מסר

to inform on

Te vo malsinar a tu padre (Moscona)



299600

maltener v.

פירנס/קיים עצמו בקושי

to support himself with difficulty

Ya mos vamos malteniendo (Moscona)



299760

mama/mamá(n) f.

אמא

mother

mama i delantal tapan mucho mal (Nehama)



299850

mamar v.

ינק, מצץ; היניק

to suck; to breastfeed

Dado, mamaso i eskalavrado (Moscona)



299870

mamashut/mamasut (ebr.) m.

ממשות, מציאות, ראליות

reality

No ay mamasut de nada (Moscona)



299940

mamón (ebr.) m.

ממון, עושר

money, wealth

onde ay mamón ay kavod (Nehama)



300040

mampir m.

ערפד; תינוק שאינו נרדם

vampire; a baby who doesn't fall asleep

Komo esta? Mampir gibi (Moscona)



300090

mamzer/erá (ebr.) n.

ממזר/ה; ''ממזר'' - זריז ותחבולן

a bastard; "Bastard" - quick and cunning

fijo d'un mamzer/fijo d'un mamzer de franko, ken fizo esto (Nehama)

Es muy mamzer (Moscona)



300110

mamzerta (aram.) f.

ממזרתא

a bastard

Ande esta akeya mamzerta? (Moscona)



300130

man (ebr.) m.

מן (שאכלו בני ישראל)

Manna

I agora nuestra alma seka, non ay nada salvo a el man (Moscona)



300140

maná (gr.) f.

אמא; סנדקית

mother; godmother

Ke aze tu sebtora mana (Moscona)

Mana arriva, mana abasho, mana de la eskalera abasho (Moscona)

La grasia de tu mana (Moscona)



300190

manadero m.

מקור, מוצא ; מעיין, עין

source, origin; spring

Manadero de sensia (Moscona)



300210

manadura f.

שטף, זרם עצום

a flow, a huge current

Manadura de la karne ke se yama gonorea (Moscona)



300310

manar v.

נבע, קלח, זרם, שפע, זב

to flow

Tierra manan leche I miel (Moscona)

Non mas prezurozas ke las aguas manantes I non demudamiento mas ke korason I sezo de mujer (Moscona)



300340

mancha f.

כתם, רבב; אות קלון

a stain; stigma

mancha d'azeite (Nehama)

mancha de boyá (Nehama)

Guay de la mancha (Moscona)

Es negra mancha (Moscona)



300400

manchado adj.

מוכתם (גם כתם מוסרי), מרובב, מלוכלך

stained (also with a moral stain), dirty

mi fijo no djuga a los dados, djuga a los malos mandados (Nehama)

no ay mijor mandado del ke yo me fago (Nehama)

kien faze los man­dados ke se koma los bokados (Nehama)

Kedo manchado para toda la vida (Moscona)



300420

manchar v.

הכתים, לכלך; התווה אות קלון, הכתים, הדביק סטיגמה, הטיל דופי

to stain, to dirty; to stigmatize, o reproach

manchar un vestido (Nehama)



300440

mancharse v. refl.

נכתם, התמלא כתמים

to be stained, to be filled with stains

Me manchi el vistido muevo (Moscona)



300540

mandado m.

שליחות, צו, שירות

mission, order, service

Esto yendo por mandados (Moscona)

Una ida dos mandados (Moscona)

A tu mandado siempre lo an baldado, a ti no estiman, no se en ke se arriman (Moscona)

No ay mijor mandado de el ke yo me ago (Moscona)



300610

mandar v.

שלח, שיגר; פקד, ציווה, הורה; הזמין

to send, to dispatch; to command, to instruct; to order

Ken bavas manda, mokos arresive (Moscona)

Lo mandimos por lana mos torno arapado (Moscona)

Ken anda el Dio le manda (Moscona)

Izieron un ijo sin padre I madre I lo mandaron a kaminar (Moscona)



300740

mandjafarina f.

דחליל; דמות דמיונית שמפחידים בה את הילדים

scarecrow; an imaginary character that scares the children

kédate kedo porke ya viene el mandjafarina (Nehama)



300750

mandjar (it.) m.

מצרכי מזון, מזון

foodstuffs, food

I az a mi mandjares komo amo (Moscona)



300790

mando m.

פקודה, צו

command, order

por mando del rey (Nehama)

Tu mando are (Moscona)

El ke tiene mando de mi kaza es Eliezer de Damesek (Moscona)



300870

mandra (2) (gr./t.) f.

רפרפת בזק מקמח תירס

corn flour custard

No ay mas esta mandra (Moscona)



300990

manera f.

אופן, דרך, שיטה; צורה, תבנית; נימוס, גינונים; כפפה

manner, way, method; form, pattern; etiquette, manners; glove

no tengo visto esta manera de djente (Nehama)

En ke manera lo keres? (Moscona)

El Dio no da moneda ma aze modos I maneras (Moscona)



301160

manga (1) f.

שרוול

sleeve

Mos salio por la manga (Moscona)



301220

mangal (t.) m.

מחתת גחלים, מנגל

burning coal pan

asender el mangal (Nehama)



301270

mangrana f.

רימון

pomegranate

I el bien mos munchigue komo granos de mangrana (Moscona)



301300

mania f.

שגעון לדבר אחד, בולמוס, הרגל רע; טיב

mania, binge, bad habit; quality

pedrió su posto por sus manias/por sus negras manias (Nehama)



301360

manido adj.

(בשר) שהשאירוהו להתרכך; בלה (זקנה בלה)

(meat) that was left to soften; worn out

karne manida (Nehama)

mujer manida (Nehama)

La matsa se deve azer kon agua manida (Moscona)



301510

maniya/manía f.

צמיד, שרשרת ליד

bracelet

Maniya enkastonada de diamantes (Moscona)

El ufisio es maniya de oro (Moscona)



301570

mankansa f.

חסרון, חוסר, חסר, מחסור, העדרות, העדר, פגם, ליקוי; עניות, דחקות

defect, deficiency, lack, absence, flaw, defect; poverty

mankansa de tiempo (Nehama)

man­kansa de salud (Nehama)

mankansa de huersas (Nehama)

mankansa de fecho (Nehama)

el no ir a bezar la mano a los parientes al salir de Kipur era, al tiempo, una grande mankansa (Nehama)



301610

mankar (it./fr.) v.

חסר, היה חסר; שגה, החטיא; נעדר; לא קיים (את החובה)

to lack, to be lacking; to err, to miss; to be absent; not fulfill (the duty)

me manka una ora para eskapar este lavoro (Nehama)

mankan una ojas en este livro (Nehama)

manka un pedaso de ropa (Nehama)

me manka komer para akontentar a tanta djente (Nehama)

lo ke le manka al uno le sovra el otro (Nehama)

no me mankan amigos (Nehama)

no te manka nada (Nehama)

le manka meoyo (Nehama)

manka, ay un mez de su posto (Nehama)

Para pensionarse le mankan otros dos anyos (Moscona)

Me va vinir a mankar (Moscona)

Te manki (Moscona)

Mueve mankan para minian (Moscona)

Nunka mos manke el pan I el vino, biva la patrona kon su marido (Moscona)

No mankare de reinchir mi dover (Moscona)

No manko de arivar a tiempo (Moscona)

Esta djusto kon lo ke manka (Moscona)

I a los reyes les viene a mankar (Moscona)



301750

mankeza f.

חסר, חסך, חסרון, משגה

lack, shortcoming, error

Por mankeza de konoser la valor I el presio de la Ley (Moscona)



301760

mankida f.

גרעון, פחת, החלק החסר

deficit, depreciation, the missing part

ay mankida (Nehama)



301830

manko adv.

פחות

less

a lo manko va a ver a tu madré una vez la semana (Nehama)

ni mas ni manko, le yamó ladrón (Nehama)

Son las tres manko diez (Moscona)

Me dio manko (Moscona)

Esta manko en plasa (Moscona)



301880

manko m.

גרעון, הפסד

deficit, loss

Manko de atagantos (Moscona)



301930

mankura f.

כתם, רבב; חסרון, מום, פגם, משגה; תעלול, סטיה מדרך הישר; אשמה

a stain; defect, deformity, flaw; trick, deviation from the straight path

Ay mankura de severa (Moscona)

Es mankura de la djente (Moscona)



301960

mano f.

יד

hand

man-mano k'estava kaminando estava trikotando (Nehama)

se le tomo la mano en la mákina (Nehama)

aferrar a uno kon el rovo en la mano (Nehama)

beza manos ke kieres kortar (Nehama)

lo ke fazes kon tus manos no te lo faze ni tu ermano (Nehama)

merkar una ropa de mano a mano (Nehama)

una mano lava la otra, las dos lavan la kara (Nehama)

en manos del Dio todo ay (Nehama)

meter en mano de korredor (Nehama)

de mano a mano krese un palmo (Nehama)

dar una mano para el karreado (Nehama)

salga de mi mano, vaya ende mi ermano (Nehama)

la karmadera le pasó la mano i las dolores de kavesa le amaharon (Nehama)

kuando kome la mano derecha es para dar, l'astiedra para tomar (Nehama)

kien la mano espande, no muere de fambre (Nehama)

Te vea tomado de pie I de mano (Moscona)



302900

manovrar v.

הפעיל, הניע, השתמש ב-

to operate, to drive, to use

Los marineros manovravan sus remos kon regularidad (Moscona)



302910

mansana f.

תפוח

an apple

mansana ke mal sana (Nehama)



303000

mansevería f.

בני הנעורים, עלומים; פעולה אמיצה

youth; brave action

No kere amostrado manseverias (Moscona)



303020

mansevez/mansevés f.

נעורים, עלומים

youth

la mansevez es una vez (Nehama)

En la mansevez se azen yerros (Moscona)

Por mi mansevez Buena! (Moscona)



303060

mansevo m.

בחור, עלם; רווק

lad; bachelor

Ke bushkas manseva en el bodre del rio (Moscona)



303210

manta f.

שמיכה; כיסוי מיטה; מרבד קטן; אדרת

blanket; bed cover; small mat; cloak

Arapate ke estas una manta de papaz (Moscona)



303220

mantar (t.) m.

שעם

cork

Estos mantares ande mi no pasan (Moscona)



303260

manteka f.

חמאה

butter

Mishtikas de manteka (Moscona)



303290

mantekozo adj.

דשן, חמאתי, מרוח בחמאה

buttery, buttered

El kezo esta mantekozo (Moscona)



303320

mantener v.

כִּלְכֵּל, פִּרְנֵס, החזיק, תמך כלכלית, קיים, זן, האכיל

to maintain

El dia de oy mantener una famiya no es kolay (Moscona)

I mozotros tenemos kaza de mantener (Moscona)

No mantuvo su palavra (Moscona)



303350

mantenerse v. refl.

התקיים, התפרנס, ניזון

to support oneself, to earn a living

Es un buen esnafiko ya se mantiene (Moscona)

Si no komes y ate mantienes (Moscona)



303380

mantenimiento m.

מחיה, פרנסה, קיום, מזון, תזונה, צידה, מכולת

livelihood, sustenance, existence, food, nutrition, grocery

Ya se kita el mantenimiento (Moscona)



303450

manto m.

גלימה, מעיל

cloak, coat

debasho de mi manto al rey mato (Nehama)

Bozear un chanto para azer un manto (Moscona)

Debasho de mi manto al rey mato (Moscona)



303520

manya (port.) f.

נוהג, הרגל רע

bad habit

Tiene negras manyas (Moscona)

Es manya de natura (Moscona)

Ya se tomaron las manyas (Moscona)



303600

manyana adv.

מחר

tomorrow

manyana es dia de fiesta (Nehama)

Ya stamos de oy para manyana (Moscona)



303640

manyana f.

בוקר, שחרית

morning

el dotor arresive solo la manyana (Nehama)

la manyana lavora, despues de mediodia se arrepoza (Nehama)

este fecho no está ni por oy ni por manyana (Nehama)

kien save lo ke va ser el día de manyana (Nehama)

El dia bueno se ve de la manyana (Moscona)



303670

manyanada f.

שעות שלפני הצהרים; הצגה יומית

the hours before noon; matinee

la manyanada de sabad se pasava, al tiempo, en vijitas a la parentera (Nehama)

La manyanada entera me se fue en asperar (Moscona)

Manyanada buena I klara (Moscona)



303770

manyera f.

עקרה

barren woman

Bulba manyera (Moscona)



303870

manzía/manziya f.

עצב, אומללות

sadness, unhappiness

Me paresio ke alkansi un mudaber, tu diras pekado I manziya (Moscona)

Tu moras en la tristeza I yo en la eskuridad, ke manziya por tu linda klaridad (Moscona)



303940

maona (gr.)

ארבָּה, אסדה, בּוּצית

barge, rig

Dike estas tan penseriozo, no sea ke te se undieron las maunas (Moscona)



303990

mar f.

ים

sea

vino una luvia huerte, se fizo todo una mar (Nehama)

si a la mar va no topa agua (Nehama)

En la mar ay una torre, en la torre ay una muchacha [...] (Moscona)

Mar de roperio (Moscona)



304100

marafet (t.) m.

דבר פלא, קסם, מקסם, דבר יפה שנוצר בכשרון ידיים

a wonder, a charm, a beautiful thing created by skillful hands

De kada dedo a un marafet (Moscona)



304230

maranya f.

סיוט, מחשבה טורדנית, אובססיה, קבעון, שגעון לדבר אחד

a nightmare, a disturbing thought, an obsession, a fixation, a craze for one thing

se l'entró una maranya (Nehama)

kitar la maranya del meoyo (Nehama)



304260

maravía/maraviya f.

פלא, נפלאות

wonder, wonders

dias para ver maraviyas (Nehama)

Me aze maraviya ke no vinites (Moscona)

Ven por maraviya (Moscona)

Daki ojos para ver maraviyas (Moscona)



304550

mareo m.

סחרחורת; מחלת ים

dizziness; seasickness

la meshidera me dio mareos (Nehama)



304580

marfil m.

שן, שנהב

ivory

De dientes de marfil se topa derunyir (Moscona)



304640

marido m.

בעל, בן זוג

husband, spouse

al marido bueno dos kuernos, al malo tres i kuatro (Nehama)

al marido komo lo ambezates; al fijo komo lo kriates (Nehama)

todo bueno, marido viejo (Nehama)

marido en kaza, dolor de keshada (Nehama)

marido selozo no tiene repozo (Nehama)

Al ijo komo lo ambezates, al marido komo lo auzates (Moscona)

Mujer eskarsa mete a su marido por ekskuza (Moscona)



305230

martes m.

יום שלישי

Tuesday

kuando sea martes un dia mas antes (Nehama)

de lunes a martes pokos son los artes (Nehama)

en martes, ni fijos kazes ni panos kortes (Nehama)

Di ke fue martes I no un dia antes (Moscona)



305320

martiyo/martío m.

פטיש, מקבת

hammer

Me salto martiyo de starmi dezvanesiendo (Moscona)



305340

mas adv.

יותר, עוד

more

por mas de prisa en pies se pisha (Nehama)

deshar un fecho para mas tadre (Nehama)

vino mas tadre de los otros (Nehama)

mas vale ke me muera (Nehama)

mas tiene mas kiere (Nehama)

mas da el duro k'el desnudo (Nehama)

mas da el ke kiere k'el ke puede (Nehama)

mas vale dar ke tomar (Nehama)

el frio estava matador: me demandó ke le emprestara el palto ke yevava enriva, i nada mas ke esto (Nehama)

le dieron todo lo ke demandó, mas i no manko (Nehama)

Por ombre grande mas ke ti non te afianses I si afiansates pagar pagaras (Moscona)

Mas me lo valgo (Moscona)

Mas vale tuerto I no muerto (Moscona)

Mas alto me veo mas alto me dezeo (Moscona)

Mas vale ser envidiado ke adjideado (Moscona)

El ojo kome mas ke la boka (Moscona)



305630

masa f.

בצק, עיסה; מסה; כמות גדולה, המון; טבע, אופי; (אצל פושט רגל:) יתרת הנכסים

Dough, pulp; mass; a large amount, a lot; nature, character; (In the case of a bankrupt:) the remaining assets

a kien fine y amasa no le arroves la masa (Nehama)



305810

masadura f.

בצק, עיסה מוכנה לאפיה

dough, dough ready for baking

Si vieras a la pulga amasando la masadura, dando teta a la kriatura [...] (Moscona)



305860

masal (t.) m.

מעשיה, צ'יזבט

anecdote, tale

No me vayas kontando masales (Moscona)



305980

masha/mashá (t.) f.

צבת, מלקחיים

pliers, tongs

tener masha i kemarse la mano (Nehama)

El ke tiene masha no se kema las manos (Moscona)



306015

mashala f.

מדורה

bonfire

El krio esta mashala (Moscona)

Anoche ke fueron akeyas mashalas por la kaye vuestra (Moscona)



306020

mashalla/h! (t.) interj.

בלי עין הרע!

touch wood!

Komo esta tu tio de la salud? - mashalla (Moscona)



306030

masheahalnu (ebr.)

אמצעי מחיה, אמצעי קיום

means of livelihood, means of existence

Estas kitando el masheahalnu (Moscona)



306080

mashiah (ebr.) m.

משיח

Messiah

venga el Mashiah, ma no en muestros dias (Nehama)

Venga mashiah ma no en muestros dias (Moscona)



306240

mashkar v.

לעס

to chew

No esto pudiendo mashkar kon esta bokadura pustiza (Moscona)



306280

mashkareado adj.

מחוק, מטושטש

erased, blurred

Achakes ke estava mashkareado no lo podimos meldar (Moscona)



306420

maskará (t.) f.

שוטה, ליצן, בדחן; לעג, קלס, לצון

a fool, a jester, a joker; mockery

Se izo maskara de la djente (Moscona)



306480

maskarear/se (t.) v./v. refl.

היתל, לעג, שם ללעג; שם עצמו ללעג

to mock/to put oneself to mockery

No te maskarees del d'enfrente ke te viene a la kavesa (Moscona)



306570

maso m.

צרור, אלומה

bundle, sheaf

En la una mano mansanas I peras, en la otra mano un maso de kandelas (Moscona)



306690

masraf (t.) m.

הוצאה, הוצאות, בזבוז

expenditure, waste

Se aze muncho masraf (Moscona)



306840

matado adj. & m.

הרוג, נרצח; גופת הנרצח

killed, murdered; the body of the murdered

El matado estava estirado al kenar del rio (Moscona)

Matado de mala muerte (Moscona)



306870

matador/dera m. & adj.

רוצח; תליין; מטאדור; מהמם, ''הורג''

killer; executioner; matador; stunning, "killing"

El matador ya se topo (Moscona)

La vidi a tu ermana estava kon un fustan matador (Moscona)



306980

mataná (ebr.) f.

מתנה, שי, מתן, דורון; הזדמנות, מציאה

gift; opportunity, bargain

Matana para los proves (Moscona)



307020

matansina/matasina f.

טבח, הרג, רצח, קטל, הריגה

massacre, killing, murder

Anoche en los deredores de la sivdad uvo una matansina (Moscona)

Tanto uvo de djentoria ke fue una matansina para entrar (Moscona)



307040

matar v.

הרג, המית; הטריד, הפריע

to kill; to bother, to disturb

mata al padre por un devente (Nehama)

dur­mete, ke si no mos mata papá! (Nehama)

Una bira se tomo - de matar djente (Moscona)

No me mates aki, matame mas ayi (Moscona)



307130

matarse v. refl.

התאבד, המית עצמו; השתדל מאוד; להתעייף עד מוות

to commit suicide, to kill oneself; to try very hard; to get tired to death

ma­tarse por karne/por fruta (Nehama)

ya se matan por pan (Nehama)

Ay dizientes ke se mato (Moscona)

Me mati ma no fui eskuchado (Moscona)

Ken se mata mas ke mi (Moscona)

Matami ke matarte te kero (Moscona)



307220

materia f.

מוגלה; חומר, נושא

pus; material, subject

punchar un panaris para ke salga la materia (Nehama)

La sangre me la izo materia (Moscona)



307470

matranada f.

שחר

dawn

Se alevanto en la matranada (Moscona)



307680

mauyar v.

נאנח, גנח, נאנק, ילל, יבב, נהם, זעק

to sigh, to moan, to wail, to whimper, to growl, to cry out

Ya me mauyates las tripas (Moscona)



307740

maví (t.) n. & adj.

כחול, תכול, תכלת

blue, light blue

La palomba blanka del ojo mavi (Moscona)



307790

may (it.) adv.

פעם, אי פעם, אף פעם

once, ever, never

may vi­mos tala koza (Nehama)



307810

maya f.

חוליה בשרשרת; שריון; בד תחרה, בד רשת

a link in a chain; armor; lace fabric, mesh fabric

mayá para kezo/para yagur (Nehama)

La maya la izo de la merkansia (Moscona)



307910

maymón/maymún (t.) m.

קוף; בדחן

monkey; joker

maymon tuyo no se yo (Nehama)



308090

mayoral m.

מחנך, מדריך; האיש הבכיר, מנהיג; ראש צוות

educator, instructor; the senior man, leader; team leader

El mayoral de los pastores (Moscona)



308170

mayorgar v.

גבר

to overcome

Mayorgar su apetite malo (Moscona)



308180

mayorgarse v. refl.

התגבר, הגיע לשיא

to be intensified; to reach a peak

No te entreges kon toda tu alma a la mujer kisas se mayorgara sovre tu senyorio (Moscona)



308270

mayúskula f.

אות גדולה, אות רישית

a capital letter

letra mayúskula (Nehama)



308310

mazal (ebr.) m.

מזל, גורל; מזל ברקיע

luck, fate; star

no tuvo mazal de tener un fijo para ke lo mire a la vejés (Nehama)

unos nasen kon mazal i ventura, otros kon potra i krevadura (Nehama)

el mazal no se merka kon paras (Nehama)

el mazal de la fea la ermoza lo dezea (Nehama)

Nasio kon mazal (Moscona)

Negro mazal ke lo tuvo (Moscona)

Mazal enmedio el sielo (Moscona)

Ande esta akel mazal klaro (Moscona)

La djente de eriho se ivan detras de sinyales de las estreyas I mazalot (Moscona)



308520

mazaludo (ebr.) adj.

בר מזל, בעל מזל, ממוזל

lucky

Ande vas mazaludo ke seas (Moscona)



308700

meanadjí/meanedjí (t.) m.

בעל בית מרזח, בעל מסבאה, מוזג

tavern owner, bartender

Kual meyanedji dize ke su vino es vinagre? (Moscona)



308710

meané (t.) f.

מרזח, בית מרזח, מסבאה

tavern

yo no vo a la meana, tu no vienes a la yeshivá, komo ke mos enkontremos (Nehama)



308730

meatad/meatá f.

חצי, מחצית

half

La meatad de mil es kinientos (Moscona)



308740

mecha f.

פתילה, פתיל; נר רפואי; תלתל, קווצת שער

wick; medical candle; a curl, a strand of hair

Ande esta esta mecha de yave (Moscona)



308810

medalia f.

עיטור, אות הצטיינות, אות כבוד, מדליה

decoration, badge of honor, medal

Loke pares eke por esto le van a dar medalia de oro (Moscona)

El rovez de la medalia (Moscona)



308875

mediano m.

בן המעמד הבינוני

middle class person

En Pesah son kuatro dias de moadim I kuatro de medianos (Moscona)



309040

médiko m.

רופא

doctor, physician

no vayas ende el médiko sino en kien lo pasa (Nehama)

médiko savio i entendido (Nehama)

el médiko dize ke ya veo, ma yo no veo nada (Nehama)

yerro de médiko la tierra lo kovija (Nehama)

médiko viejo, berber mansevo (Nehama)

La hevra tiene su mediko apropiado (Moscona)

Mediko I dulier ande el enimigo (Moscona)

El mijor mediko tiene su bedahaim aparte (Moscona)



309350

mediodía m.

צהרים, צהרי היום

noon

Las mediodias torno a kaza (Moscona)



309600

medra f.

צואה

feces, excrement

Merese ser kemado kon medra de perro (Moscona)

Lo ke parese ke komio medra de indivino (Moscona)

Todo es paja I medra de graja (Moscona)



309720

medrozo adj.

צואי, מטונף; נוקדן, קפדן; רמאי, נוכל

excremental, filthy; punctilious, strict; cheater, crook

No lo tokes ke es medrozo (Moscona)



309850

mehaper (ebr.) m.

תועלתן, נצלן, מבקש טובת עצמו, חסר נקיפות מצפון

a utilitarian, an exploiter, seeking his own benefit

Ayi se arekojeron un suri de mehaperim (Moscona)

A la kavesera en lugar de giadores se arekojeron un alay de mehaperim (Moscona)



309910

mehoram (ebr.) m.

מוחרם, כינויו של האשם; ערום, תחבלן

excommunicated; cunning, tricky

Es muy mehoram, no se desha enganyar (Moscona)



310100

mekor (ebr.) m.

מקור

source

Esta en el mekor de los echos (Moscona)



310260

meldadero m.

נטיה לקריאה בלי הרף

tendency to read incessantly

esta kon mal meldadero ke ya mos atagento la salú (Nehama)



310290

meldador/dera n.

קורא; קריין; למדן

reader; reciter; scholar

I agora mi sinyor meldador ermozo, si patron de alma ermoza tu [...] (Moscona)



310340

meldar v.

קרא; למד; הגה בתורה; התפלל

to read; to learn; to study the Torah; to pray

meldar livros; mel­dar el djornal (Nehama)

i no el meldar es el ikar, salvo las echas (Nehama)



310400

meldar m.

חדר, תלמוד תורה, ת''ת; לימוד

heder (religious elementary school); study

Las de mi edad mandan ijos al meldar (Moscona)

El meldar es komo kontar dukados de la hazne del rey (Moscona)



310490

melezina f.

תרופה, סם מרפא

medicine, medicinal drug

para esta hazinura no ay melezina (Nehama)

el Dio apareja la melezina antes de la yaga (Nehama)

Para esta hazinura no ay milizina (Moscona)

El Dio ke de, ke topes milizina (Moscona)

De sus aldas milizinas (Moscona)



310560

melezinarse v. refl.

החלים, הבריא

to recover

muchas hazinuras se melezinan de suyo (Nehama)



310570

melezinozo adj.

מרפא,שיש בו רפאות

having a degree of healing

Puedo alavarme yo ke mi kueshko es milizinozo (Moscona)



310610

melisio m.

תאום

twin

I ek milisios en su vientre (Moscona)



310710

melón (1) m.

מלון

melon

partir un melón (Nehama)

revanada de me­lón (Nehama)

pepitas de melón (Nehama)



310810

membrasión f.

זֵכֶר, זכרון, זכרון העובר במשפחה מדור לדור

a memory, a memory that passes through the family from generation to generation

Moshe, su membrasion por bendision (Moscona)



310900

memoria f.

זכרון, זכר

memory

Me se fuyo de la memoria (Moscona)



311070

menasup (t.) adj.

מתאים, בא בעיתו

appropriate, timely

Esta muchacha no es menasup para mi suvrino (Moscona)



311240

mendrugos m. pl.

פתותי לחם יבשים

dry flakes of bread

Ke se aga pedasos I mindrugos (Moscona)



311330

meneamiento m.

קריצת עין

wink

Kon meneamiento de ojos I de parparosla mujer yerada se da a konoser por lo ke es (Moscona)



311360

menear v.

זז, נע, התנועע; הזיז, הניד, הניע, נענע, זעזע, הרעיד, טלטל, ערבב

to move, to wiggle; to move, to shake, to stir

menear un moble (Nehama)

menear una redoma para enmeleskar lo ke ay adientro (Nehama)

menear a uno k'está durmiendo (Nehama)

Djohá antes de suvir al kavayo em­pesó a menear las pachas (Nehama)

ninguno save lo ke ay en la oya sino la kuchara ke la menea (Nehama)

Asta ke se va menear el gato ya le yeva la pacha (Moscona)



311430

menearse v. refl.

נע, זז, התנועע, התנודד, פירכס, פיזז, כרכר; הזיז עצמו, אץ, נחפז

to move, to wiggle, to wobble, to wriggle, to lurch; to move oneself, to rush, to hurry

el mundo se menea ma no kae (Nehama)

No te menees de tu lugar (Moscona)



311510

menester m.

צורך, נחיצות, הכרח, כורח

need, necessity

me se aze menester de un ayudante (Nehama)

dile a fulano ke venga a verme, lo tengo menes­ter (Nehama)

no me se aze menester (Nehama)

el Dio ke no mos de a menester/ke no me trayga a menester de las kriansas/de fijo de ombre (Nehama)

Los menesteres son mas grandes de los revenidos (Moscona)

No es menester de mensionar todos os nombres (Moscona)

Todo el ke tiene de menester venga I paskue (Moscona)

Para pelear I para kazar es menester ke sean dos (Moscona)



311620

menesterozo adj. & m.

נצרך, עני, אביון; שזקוקים לו, שצריכים אותו

poor, destitute; who is needed

No es prove, ma menesterozo (Moscona)

No es menesterozo de adjuntar ke [...] (Moscona)



311680

menguado adj.

חסר, מופחת

missing, reduced

Los menguados de saver s'enfiuzian sovre suenyos (Moscona)



311700

menguante m.

תקופה הפחתת הלבנה

The period of waning of the moon

no sale a bueno de trokar kaza/de dar boda en menguante (Nehama)



311710

menguar v.

חסר, פחת; החסיר, הפחית, הקטין; הפחית עיניים (בסריגה)

to lessen, to diminish; to subtract, to reduce; to reduce eyes (in knitting)

Krese el azno, mengua el sayo (Moscona)



311780

menor adj. & m.

קטין, צעיר, קטן, פרח (קדט)

minor, young, small, cadet

Ken se mete kon menor piedre su onor (Moscona)



311820

menos/meno adv.

פחות

less, minus

no se eskuza lo ke fizo, al meno ke no lo konten por loko (Nehama)

vo a venir a verte manyana, a meno k'esté hazino (Nehama)

esta ropa es menos buena ke la ke vites ayer (Nehama)

Sinko menos dos le aze tres (Moscona)

Son las ocho menos diez (Moscona)



312020

menospresiarse v. refl.

זלזל בערך עצמו, הפחית בחשיבות עצמו

to underestimate one's own value, to reduce one's own importance

Ser modesto no kere dizir de menospresiarse (Moscona)



312040

menospresio m.

זלזול, בוז, ביזוי, קלון, השפלה, בזיון, עלבון, השמצה, לעג

scorn, disgrace, humiliation

Le echo una mirada yena de menospresio (Moscona)



312200

mentar v.

ביטא, ציטט, הזכיר, איזכר; ביטא את שם השם; העליב, קילל; הרעים, פוצץ

to express, to quote, to mention, to mention; pronounce the name of God; to insult, to curse; to blow up

El ke no es de mentar (Moscona)

Todas las frutas mentimos I no faltimos ni una (Moscona)

El bienedukado no menta (Moscona)

Mentar a la bizareha (Moscona)



312270

mentira f.

שקר, רמיה, תרמית, כזב

lie, deception, fraud, falsehood

-ya parese ke te yevi la bolsa d'enriva -mentiras será! ya me yevates la bolsa d'enriva (Nehama)

la mentira no tiene pie (Nehama)

no ay mijor mentira ke la vedrá (Nehama)

La mintira laenreinimos, la tomimos por sinyora, la verdad abandonimos - vaya en la buena ora (Moscona)

Pqrq ti mintiras, para mi verdad (Moscona)



312360

mentirozo m. & adj.

שקרן, כזבן, רמאי

liar

refran mentirôzo no ay (Nehama)

para el mentirozo un sarnudo es un ayudo (Nehama)

dize ke vido kon su ojo un azno bolando en aver komo un pasharo! Es ridikolo, e! Ma va kítalo mentirozo! (Nehama)

Mundo falso, mundo mintirozo (Moscona)

La kandela del mintirozo no tura muncho (Moscona)



312430

menudaya f.

אברים פנימיים של עוף או בהמה (כבד, טחול, לב, כליות); כנופית ילדים; פרוטרוט; זוטות, דברים חסרי ערך

internal organs of chicken or animal (liver, spleen, heart, kidneys); a gang of children; detail; trifles, worthless things

menudaya de kodredo (Nehama)



312620

meoyera f.

קודקוד, מוח

head, brain

Tiene sal en la meoyera (Moscona)



312640

meoyo m.

מוח, שכל, חכמה; מצח

brain, mind, wisdom; forehead

kon una piedrada le avrió los meoyos (Nehama)

los karneseros vendían al tiempo el meoyo i los rinyones en una i las mujeres fazian un komer savrozo, traidiko en l'azeite, de meoyo i rinyon (Nehama)

el ke tiene meoyo no entra en este modo de fechos (Nehama)

kien no tiene meoyo ke tenga pachas (Nehama)

el meoyo de la mujer es poko, ma kien no lo toma es loko (Nehama)

Para kada koza se kere meoyo (Moscona)



313140

meoyudo adj. & m.

בעל מוח, פיקח, נבון, בר דעת, בעל שכל ישר

having a brain, smart, intelligent, sensible, having common sense

el meoyudo lo pensa, el borracho lo dize (Moscona)



313160

merak (t.) m.

דאגה, עגמה, יגון, דכאון; חשק

worry, sadness, grief, depression; desire

Meti merak de ambezarme ingles (Moscona)

Tengo merak de [...] (Moscona)

Se metio a la ovra kon grande merak (Moscona)

Ya se me izo merak ke dainda no vino (Moscona)



313230

meraklí (t.) adj.

עגום, מלנכולי; אכול געגועים, מתאווה; אומן המבצע מלאכתו באהבה ומיומנות

melancholic; consumed by longing, lustful; a craftsman who performs his craft with love and skill

Esto muy merakli de saver [...] (Moscona)



313270

meraz (t.) m.

ירושה, מורשה; הולך בטל

inheritance; lounger

Me kedo meraz de mi padre (Moscona)



313330

merekía (t.)

דאגה, עגמה, צער, געגוע

worry, sadness, sorrow, longing

Ya me se izo mirikia (Moscona)

Tiene muncha mirikia de ambezar (Moscona)



313410

merenda f.

ארוחת אחה''צ קלה; התכנסות לבילוי ערב; פיקניק; חגיגה בחנוכה הכרוכה ביציאה לטבע

light lunch; Gathering for an evening out; picnic; a Hanukkah celebration that involves going out into nature

krese el dia, krese el frio, krese la merenda de los fijos (Nehama)



313440

merendear/se v.

הרג, המית, חיסל (וולג.)

to kill, to eliminate (vulg.)

Al bekshi lo merendearon (Moscona)



313450

merendjena f. (cf. berendjena)

חציל

eggplant

La merendjena es la reina del konducho (Moscona)

Kuando sale la merendjena no se bushka la kalavasa (Moscona)



313520

mereser v.

היה ראוי ל-

to be worthy of

Onra la sandaka ke todo bien merese, mos kito un ijo, el dio se lo emprezente (Moscona)

Merese arrankarle la kavesa (Moscona)



313530

meresido adj.

ראוי, הראוי לו, שמגיע לו (שכר או עונש)

deserving, deserving (reward or punishment)

Resiviras lo meresido (Moscona)



313820

merkar v.

קנה, רכש

to buy, to acquire

merkar karo/merkar bara­to (Nehama)



313910

mersed f.

חסד

benevolence, charity

Esta a la mersed del Patron del mundo (Moscona)

Yo keria ser rubisa asentada en la kishe, ke me bezen I la mano, ke me yamen de mersed (Moscona)



313940

mersedozo adj.

נדיב, נוטה חסד, בעל חסדים

generous, benevolent

El mersedeozo se afiansa por su kompanyero I el kruel lo aze aprezar (Moscona)



314100

mesajero m.

שליח, רץ, בלדר

messenger, courier

I envoi Yaakov mensajero (Moscona)



314160

meser v.

הניף

to wave

I mesiras a eyos mesidura delantre Adonay (Moscona)



314180

meshé (t.) m.

אלון, עץ אלון (החומר), עץ קשה

oak, oak (the material), hardwood

el meshe es el mijor lenyo para kemar (Moscona)



314290

mesheriko (port.) m.

רכילות

slander, gossip

mesheriko mata tres (Nehama)



314350

meshkita f.

מסגד

mosque

el ke s'arrova una meshkita tiene kuidado de aparejarse el kilif (Nehama)

El ke kere arovar la mishkita s'apareja el kilif de adelantado (Moscona)



314480

meskino adj.

עני, נצרך, מסכן; קמצן, צר עין

poor, needy, wretch; stingy, narrow-minded

al meskino despues de komer le faze frio (Nehama)

al meskino le faze frio porke beve agua i no beve vino (Nehama)



314600

mestra (port.) cf. maestra

senyora mestra la kiero bien, (aparte:) no es a eya es al de diez (Nehama)

a la mestra ke se le inche el fuzo i a mi ke me kede el uzo (Nehama)



314730

metalik (t.) m.

מטבע תורכי

Turkish currency

No vale ni un metalik (Moscona)



314840

metedura f.

שימה, הנחה; ערבון

placing; guarantee

Lugar de su metidura del tefilin de rosh es [...] (Moscona)



314890

meter v.

שם, הניח, הציב, קבע; השקיע (כסף)

to put, to place; to invest (money)

Meter los guezos en buen lugar (Moscona)

Kitar al rey meter al vizir (Moscona)

El ke mete kara , kaza (Moscona)

Kada uno mete la mano ande le arguele (Moscona)



315280

meterse v. refl.

לבש; החל

to wear; to begin

meterse a yorar/a korrer/ a kantar (Nehama)



315760

meylem (t.) m.

משחה

ointment

Me vino yaraya meyle (Moscona)



315790

mez m.

חודש

a month

Es tomador de 200 levos al mez (Moscona)

Ya entro en el mez (Moscona)



315830

meza f.

שולחן

table

asentarse al derredor de la meza (Nehama)

en la meza d'akel rey bien kave una bogacha (Nehama)

Ken kome I desha mete dos vezes mesa (Moscona)

Djura lo tiene la meza de no levantarse ambierta (Moscona)



315970

mezada f.

שכר חודשי, משכורת חודשית; תקופת/משך חודש

monthly salary; period/duration of a month

la mezadika va i viene, komo kiere ke le kaminen los fechos al patron (Nehama)

Tengo pujita en la mezada (Moscona)



316070

mezé (t.) m.

מתאבן; קינוח, פרפרת, ארוחה קלה; רווחים קטנים

appetizer; dessert, light meal; small profits

Ande Chilibi, el raki lo dan kon sesh modos de meze (Moscona)

Su bovedad se esta aziendo meze en las bokas del mundo (Moscona)



316170

mezo (it.) m.

אמצעים, אמצעים כספיים, משאבים

means, financial means, resources

Mezo mi primo te mando sien levos (Moscona)



316220

mezoniera f.

פונדקאית

innkeeper

I savresh ke dita Rahav Azona era mezonera ke su ufisio era ke dava a komer a los pasajeros ke ivan I vinian de sus kamino (Moscona)



316280

mezura (fr.) f.

מידה, שיעור; סאה; רצינות וכובד ראש; מתינות, שיקול דעת; משורה (כלי מדידה לנוזלים)

measure, rate; seriousness; moderation, discretion; measuring tool for liquids

gastar kon mezura (Nehama)

komer kon mezura (Nehama)

favlar kon mezura (Nehama)

para su negregura no ay mezura (Nehama)

El shastre me tomo mizura (Moscona)

Tomad mizuras (Moscona)

Ya tasheo la mizura (Moscona)

A mizura ke vas entrando mas ariento [...] (Moscona)



316430

mezuzá (ebr.) f.

מזוזה

mezuzah

bezar la mezuzá (Nehama)

arrovar pitas i bezar mezuzá (Nehama)



316460

mi/mis adj. pos.

שלי

my

mi padre; mi madre; mis fechos; mis keshas; mi sinyor padre; mi sinyora madre (Nehama)



316470

mi pron. pers.

אותי, לי

me

si no yo para mi kien para mi? (Nehama)



316520

miamarim (ebr.) m. pl.

יסורים, המים המאררים

suffering, torment

Esto yevando miamarim (Moscona)



316540

midá (ebr.) f. (pl.: midot)

מידה, תכונה, הרגל

measure, feature, habit

I ke suva delantre de ti la mekdadura de tredje midot (Moscona)



316570

midán (t.) m.

כיכר ציבורית מקורה

covered public square

Si sos muy serbez, sal al meydan te vere (Moscona)



316690

miedo m.

פחד

fear

el miedo guadra la vinya (Nehama)

el ke da primero da kon miedo, el ke da segundo da kon gusto (Nehama)

ay miedo ke este perro modra (Nehama)

por miedo de ratón (Nehama)

por miedo de ladrón (Nehama)

por miedo de huego (Nehama)

No tiene miedo de dinguno (Moscona)

Le entro miedo (Moscona)



316760

miel f./m.

דבש

honey

kien de la miel manea algo se le apega (Nehama)

kien se faze miel se lo komen las moshkas (Nehama)

Ken en la miel menea se chupa los dedos (Moscona)

Ken en la miel menea algo se le apega (Moscona)



316830

miembro m.

אבר; חבר בארגון

organ; a member of organization

Los miembros del kuerpo umano (Moscona)

Los miembros del konsilio komunal (Moscona)



316850

miente f.

דעה, הבנה, כוונה; זכרון

opinion, understanding, intention; memory

tener las mientes al djugo (Nehama)

no meter mientes al estudyo (Nehama)

mira bien i para mientes! (Nehama)

Metamos todas muestras mientes para afirmar esta mitsva (Moscona)



317000

mientres conj.

בעת, במשך, בעוד

while, during

mientres ke se kome peshe no se favla (Nehama)

mientres ke tu durmías, yo lavorava (Nehama)

Mientres estavamos konversando se desho de vinir I su ermano (Moscona)



317030

mierkoles m.

יום רביעי

Wednesday

no ay mierkoles sin sol (Nehama)



317050

miga f.

פירור, פתות, תוך הלחם

crumbs, the inside of the bread

Es pekado de pizar miga (Moscona)

No agas migas (Moscona)

Ya me komio la miga del meoyo (Moscona)



317190

mihtar (t.) m.

כמות, סך

amount, total

Un mihtar kedaron I otro partieron (Moscona)



317220

mijo m.

דוחן

millet

La mijor boza se aze de mijo (Moscona)

Tanta fue la djentoria ke no uvo ande asoltar un mijo (Moscona)



317230

mijor adj.

טוב יותר, עדיף

better

el mijor elevo de la eshkola (Nehama)

el mijor tiempo del anyo es la primavera: (Nehama)

el hazino esta mijor (Nehama)



317270

mijor adv.

טוב יותר, מוטב

better

Agora me siento mijor (Moscona)

Poko es mijor ke nada (Moscona)

No topi mijor para mi paladar ke de kayar (Moscona)



317340

mijorado adj.

טוב יותר, משופר

improved

Mijurado de kada anyo (Moscona)



317420

mijuría (2) f.

מעדן, בהשאלה: טוּב

a delicacy, metaphorically: goodness

I kazas yenas de toda mijuria ke non unchaste (Moscona)



317480

mikako f.

קורטוב, שמץ, כמות מועטה

a small amount

En la redoma kedo una mikako de azeite (Moscona)

Esta mikako de kandela no va turar ni media ora (Moscona)



317630

mil num.

אלף

one thousand

mil muertes i un selo no (Nehama)

mil anyos en kadenas i no debasho de tierra (Nehama)

Mil kandelas no azen un sol (Moscona)

Mil penserios no pagan una devda (Moscona)

Vistirse a las mil maraviyas (Moscona)



317760

milaim-milaim (t.)

דבר מה מוצלח ומעולה, דבר מה העולה יפה

something successful and excellent, something that comes out beautifully

La komposta me vino milaim (Moscona)

tiene una avla milaim (Moscona)



317900

milión num.

מיליון

million

esta madre kiere a su fijo un milión de bien (Nehama)



318210

min (ebr.) m.

מין, סוג; מין, כופר

species, type; infidel, heretic

Ay min I min de djente (Moscona)



318220

mina (1) f.

מכרה; מוקש

mine; mine

va gastando komo si tiene mina (Nehama)



318240

minado adj.

ממוקש

mined

La mar esta minada (Moscona)



318260

minag (ebr.) m.

מנהג, נוהג

custom, practice

El minag po irenu (Moscona)



318270

minar v.

מיקש; כרה; חתר תחת; התיש, השחית בריאותו של

to mine; to subvert; to exhaust, to spoil the health of

Minar la autoridad de alguno (Moscona)



318320

minder (t.) m.

ספה תורכית, דרגש, מזרן

Turkish sofa, mattress

Lo metio debasho del minder (Moscona)



318370

minero m.

כורה

miner

Los mineros desendieron en la mina para sakar el metalo (Moscona)



318400

minhá (ebr.) f.

תפילת מנחה

minhah (afternoon prayer)

Yo pasi por vuestras puertas ora de minha (Moscona)



318450

mínimo adj.

מזערי, מינימלי, הקטן ביותר

minimal

el minimo ke un padre pueda demandar de su fijo es el respeto (Nehama)

No deves de tener el minimo sospecho (Moscona)



318520

ministro m.

שר, מיניסטר; פקיד

minister

I se levanto Moshe I Yeoshua su ministro (Moscona)



318630

minudensia f.

זעירות, קטנות; זוטה, דבר פחות ערך; בהשאלה: פרוטרוט, כסף קטן

minuteness, littleness; a trifle, a thing of less value; small change

Las minudensias de la ave (Moscona)

No tengo minudensia (Moscona)



318650

minudo adj.

קטן, זעיר, דק, דקיק, עדין

small, tiny, thin, flimsy, delicate

Es muy minudo (Moscona)

Dio I tomo, dio I tomo, espeso I minudo, koza de salir loko (Moscona)



318690

minuto m.

דקה; רגע

minute

No tengo ni un minuto de repozo (Moscona)



318770

mío/míos adj. pos.

שלי

my

lo mio mio, i lo tuyo mio (Nehama)

de los mios kiero dezir ma no kiero sen­tir (Nehama)

Lo mio es mio (Moscona)

De los mios kero dizir I no sintir (Moscona)

Si el mal no era mio me burlaria de mi vizino (Moscona)



318830

mirada f.

מבט

look, gaze

Ya me va komer de las miradas (Moscona)

Echa una Mirada a la sena (Moscona)

Ashkolsum, buena mirada la mirates (Moscona)



319010

mirar v.

הסתכל, הביט, צפה, השקיף; השגיח, נתן דעתו; שקל; ריפא, טיפל ב-

to look, to watch, to overlook; to supervise; to consider; to cure, to treat

el Dio ke mos mire kon ojo de piadad (Nehama)

el puerko mira en basho, no mira al sielo (Nehama)

esta enfirmiera miró a mi madre de parida (Nehama)

kien mira a la djente no bive kontente (Nehama)

la gayina beve agua i mira al sie­lo (Nehama)

mira a la savor i no a la kolor (Nehama)

mira a ver de ganar tu pan/el pan de kada dia (Nehama)

mira bueno lo ke vas a fazer (Nehama)

mira kon kien estas avlando (Nehama)

mira kon kien kaminas (Nehama)

mira la madre i toma a la fija (Nehama)

mirar famiya (Nehama)

mirar fecho (Nehama)

mirar por la ventana (Nehama)

no mires ke no te respondí, es ke te tengo mucho respeto (Nehama)

Sin mirar nada (Moscona)

No mires la kolor, mira la savor (Moscona)

Tu me ivas prometido de azerme un fustan ma agora sto mirando ke te vas aripintir (Moscona)

Ken mira la djente ni bive kontente (Moscona)



319430

mishlikero/mishilikero (port.) m.

מלשין, מוסר

delator, informer

Los mishilikeros son de menospresiar (Moscona)



319480

mishpahá (ebr.) f.

משפחה, בני הבית, צאצאים; ייחוס, אבות

family, household members, descendants; ancestors

traerse a la mishpaha entera kon si (Nehama)

Es de buena mishpaha (Moscona)



319510

mishpat (ebr.) m.

משפט

justice

Ya le azieron el mishpat (Moscona)



319730

misteriozo adj.

מסתורי, סודי, נסתר, סתום

mysterious

Desparesio de una manera misterioza (Moscona)



319790

Mistrayim (ebr.) f.

מצרים

Egypt

en Mis­trayim arrojaron piedras, me kayeron enriva de mi kavesa (Nehama)



320130

mizeravle adj. & n.

אומלל, עלוב, מסכן, עני; פעוט ערך

miserable

Toma una paga mizeravle (Moscona)



320140

mizeria f.

עוני, דלות, מצוקה, מחסור

misery

Kayo en grande mizeria (Moscona)

Le estan aziendo munchas mizerias (Moscona)



320210

mizmedad/mizmidad f.

דמיון, זהות

similarity, identity

En mizmidad del dia (Moscona)



320220

mizmiz (t.) adj.

קפדן, דקדקן; רטנן, מתאונן; קמצן, כילי

strict, meticulous; complaining; stingy

El Dio ke guadre de aire tindriz I de mujer mizmiz (Moscona)



320230

mizmizlik (t.) m.

קפדנות מופרזת, דקדקנות; קמצנות, כילות

excessive strictness, meticulousness; stinginess

Kon la vejez viene I el mizmizlik (Moscona)



320240

mizmo adj

שווה, דומה; אותו עצמו

equal, similar

estos mobles son mizmos (Nehama)

el oro mizmo no tiene valor en tiempo de l'ambrera (Nehama)

En el mizmo tiempo (Moscona)

Es todo lo mizmo (Moscona)



320420

mizvá (ebr.) f.

מצווה; מת, ארון מת

commandment; dead, coffin

Ayudar a los menesterozos es mitzva (Moscona)

Te vas a ganar mitzva (Moscona)



320470

mo pron. pers.

אותנו; לנו; מאתנו; (צורה מקוצרת של מוס המקדימה את הכינויי לו/לה/לוס/לאס)

a shortened form of Mos preceding the pronouns Lo/La/Los/Las

No mo lo disheron (Moscona)

Tanto mo lo vemos fin ke lo kreemos (Moscona)



320480

moabet (t.) m.

שיחה, פטפוט

conversation, chatter

para moabet no se kiere kandil (Nehama)

La kavane es lugar para muabet (Moscona)

Del rovo paraki otro muabet no ay (Moscona)



320550

moadim (ebr.) m. pl.

מועדים, חגים

holidays

moadim vienen i se van, kedan rosh hodesh i shabát (Nehama)

Sin los sabatiot, moadim I dias enuvlados (Moscona)



320830

moda f.

אופנה

fashion

vestirse a la moda (Nehama)

a kada tiempo su moda (Nehama)

Agora salio una dezmodratina de moda ke los ombres sin barva I mustachos paresen a unos shebekes (Moscona)



320930

moderado adj.

מתון

moderate

A presios moderados (Moscona)



321090

modista/modistra f.

תופרת, כובענית (של כובעי נשים)

seamstress, hatter (of women's hats)

Aparte ke es buena kuzindera es i prima modistra (Moscona)



321110

modo m.

אופן, דרך, שיטה, צורה, נוהג, סוג, מין

mode

ke modo de ombre es este? (Nehama)

Ay modos I maneras de djentes (Moscona)

Este modo de kozas (Moscona)



321210

modre (port.)- por modre de

בגלל, כי

because

por modre de ti no salí (Nehama)

esta hazino por modre ke abuzó en el komer (Nehama)

dike no vinites? - pormodo ke stuvi okupado (Moscona)



321230

modredero m.

נשכנות, נטיה לנשוך

biting, tendency to bite

la kriatura k'está kitando dientes, tiene modredero/está kon modredero (Nehama)



321270

modrer v.

נשך; גרם פצע/חתך; נשא רווח; הבין

to bite; to cause a wound/cut; to carry profits; to understand

el perro modre (Nehama)

perro ke grita no modre (Nehama)

el perro no modre la mano del ke le da a komer (Nehama)

Kulevra ke no modre ke biva sien anyos (Moscona)



321320

modrerse v. refl.

נשך לעצמו

to bite himself

Me modri el musho del rejisto (Moscona)



321390

modrisko m.

נגיסה, נשיכה; ''מכה'' - רווח חד פעמי גדול

a bite; a large one-time profit

El aire esta modrisko (Moscona)

Le echo un buen de modrisko (Moscona)



321420

moed (ebr.) m. (pl. moadim)

מועד, חג

a holiday

Buen moed, buenos anyos (Moscona)



321440

moela (fr.) f.

מוח עצמות

bone marrow

Asta la moela de los guesos (Moscona)



321470

mofa (port.) f.

רקבון, רקב, עובש, עיפוש

rot, putrefaction, mould, mustiness

Esta de tufo de mofo (Moscona)



321510

mofeser/se (port.) v.

נרקב, העלה עובש

to become mouldy, to rot

El pan se mofesio (Moscona)

Ya me mofesi de star asperando (Moscona)



321660

mojado adj.

רטוב, לח

wet, humid

Trokate ke estas mojada de sudar (Moscona)

El mojado no s'espanta de la luvia (Moscona)

Tengo los pies mojados (Moscona)



321700

mojarse v. refl.

התרטב

to get wet

La kriatura se esta mojando (Moscona)

Kuando ka eluvia todos se mojan (Moscona)



321730

mojo m.

השריה, שריה

immersion (in liquid)

Mozos uzamos komer muezes metidas en mojo, ke se azen mijor de las freskas (Moscona)

Ke me metites en mojo? (Moscona)



321760

moko m.

ליחת האף, ריר אף

nasal mucus

Apegado kon moko de kandela (Moscona)

Kedo kon los mokos enkolgados (Moscona)

No tengo de kualo averguensarme, ni el moko me kae, ni la bava (Moscona)



321930

molde m.

אמצעי

means

No tiene el molde (Moscona)



321950

moldear v.

קיים; היה בעל אמצעים, השיג את האמצעים

to maintain; to have means, to obtain the means

No es kolay de moldear una famiya (Moscona)

Salio a emplear para moldear el shabat (Moscona)



322000

moleja f.

זפק, מוראה, קורקבן; מטעמי לבלב/מוח

craw, crop

Aduldar la moleja (Moscona)



322030

moler v.

טחן; עיכל

to grind; to digest

moler kavé (Nehama)

moler karne (Nehama)

el estomago no le muele el komer (Nehama)

aguas pasadas no molen (Nehama)



322100

molido adj.

טחון

ground

arroz molido (Nehama)

pimienta molida (Nehama)



322140

molinero m.

טוחן, טחן (בטחנת קמח)

miller

kuando el moli­nero se sakude la barva bien sale una buena bogacha (Nehama)



322150

molino m.

טחנה, מטחנה; כינוי לפטפטן

mill, grinder; a nickname for a chatterbox

Aguas pasadas no boltan el molino (Moscona)

Ke muela el Molino sea sevada, sea trigo (Moscona)



322280

momento m.

רגע; זמן, הזדמנות

moment; time, opportunity

En un momento de ravia (Moscona)



322520

moneda f.

כסף, מטבע, מטבעות; הון

money, currency, coins; fortune

moneda de plata; mo­neda de oro; moneda de kovre (Nehama)

el Dio no tiene moneda, tiene modos i manera (Nehama)

Kon la moneda todo se alkansa (Moscona)

A munchos aze sombayar la moneda, tambien korasones de reyes los abolta (Moscona)



322820

montado adj.

רוגז, זועם

angry

estar muncho montado kontra uno (Nehama)



322880

montanya f.

הר

mountain

solo las montanyas no se enkontran (Nehama)

ganar a montanyas (Nehama)

esta ropa se topa a montanyas al charshí (Nehama)

Los males no van por las montanyas (Moscona)



323140

morada f.

בית, דירה, מגורים, מקום מגורים, דיור, אכסון

house, apartment, residential, place of residence, housing

No tiene ni kaza ni morada (Moscona)

Ayi aze la morada (Moscona)



323190

morado adj.

סגול; שחום

purple; swarthy

Torno el musho morado de la kanseria (Moscona)



323230

moral m.

מוסר; דם קר

moral; cold blood

La moral de esta konseja es [...] (Moscona)



323410

Mordehay- azerse del Mordehay

להעמיד פני תם/לא יודע

pretend not to know

Azerse del Mordehay (Moscona)



323490

morenika v.

שחומה, חומה, ברונטית

swarthy, brown, brunette

morenika i savrozika (Nehama)



323500

moreno adj.

שזוף, שחום, שחרחר, חום

tanned, swarthy

lo moreno fizo el Dio, lo blanko fizo el platero (Nehama)



323590

morhunear v.

הסתובב בבטלה, שוטט, הלך בנעלי בית

to wander around idly, to wander, to walk in slippers

el haragán pasa su tiempo en morhuneando (Nehama)



323660

moro m.

מורי, מאורי, שחור, מוסלמי

Moorish, Maori, Black, Muslim

Bira de moros (Moscona)



323680

morra f.

משחק אצבעות

finger game

djugar a la morra (Nehama)



323730

mortaja f.

תכריכים

shrouds

De la faja asta la mortaja (Moscona)



323780

mortal adj.

קטלני, מועד לפורענות, גורם למוות; בן תמותה, בן אנוש

deadly, causing death; a mortal, a human

Todo lo bivo es mortal (Moscona)



323810

mortandad cf. mortaldad

I no sera en eyos mortalidad en kontar a eyos (Moscona)



323930

moruk (t.) m.

הזקן - כינוי לאבי המשפחה

the old man - a nickname for the father of the family

el moruk no me desha salir esta noche (Nehama)



323970

mos pron. pers.

אותנו; לנו; מאתנו; את עצמנו

us; from us; ourselves

mos disho (Nehama)



323980

mosa f.

עלמה, בחורה; עוזרת-בית, משרתת

maiden, girl; housekeeper, servant

no ay mosa sin amor (Nehama)

kien en mosa no se lo gaza, al otro mundo no arrepoza (Nehama)

mil mosas para un mansevo i mil mansevos para una mosa (Nehama)



324080

mosear v.

שרת; נהנה מן העלומים

to serve; to enjoy the youth

Ya m'enfasyi de mosear a la djente (Moscona)



324090

mosedad f.

בתולין; עלומים, נעורים; מעשי עלומים

virginity; youth; youth deeds

Ijos de las mosedades (Moscona)



324120

moshka f.

זבוב

fly

Las moshkas en lugar suzio se adjuntan (Moscona)

Komo la moshka en la leche (Moscona)



324240

moshkear v.

'צד זבובים'' - התבטל; שרת

to hunt flies - to idle away; to serve

Dias enteros esta moshkear sin azer sefte (Moscona)



324280

moshkito m.

יתוש; זבובון

mosquito; little fly

Es repozado - una moshkita (Moscona)



324340

mosho adj.

קהה, שהוקהה עוקצו

dull, whose sting has been dulled

una alguja mosha (Nehama)



324420

moso m.

משרת, נער (משרת); עלם, בחור

servant, boy (servant); lad, guy

kien kiere moso ke koma poko (Nehama)

al moso bueno le dan la fija del mestro (Nehama)

el moso i el gayo un anyo, al de dos una koz (Nehama)

mi moso tiene otro moso (Nehama)

el moso haragán da muchos konsejos (Nehama)

Ya me ize moso de la djente (Moscona)

Ken kere ser amo prime ke ampese de moso (Moscona)

Moso fui, tambien me enviejesi I no vidi al djusto deshado (Moscona)

Ken es mosa I no se lo goza, al otro mundo no repoza (Moscona)



324580

motivo m.

מניע, גורם, סיבה; מוטיב

motive

Kon motivo de [...] (Moscona)



324700

mover v.

ילדה טרם זמן, הפילה (עשתה הפלה); הניע, הזיז

to give birth prematurely, to miscarry (to have an abortion); to move

I se movio de ayi Avraam a tierra del drom (Moscona)



324780

movito m.

נֶפֶל; זַחַל

abortive; larva

El kodreriko estava adeta un movito (Moscona)

No tenemos a ken yorar, yoramos a los movitos (Moscona)



324850

mozos/mozas pr. pers.

אנחנו

we

Mozos paja no komeremos (Moscona)



324860

mozotros/mozotras pr. pers.

אנחנו

we

mis ermanos partieron, mozotros kedimos aki (Nehama)

se tomaron kon mozotros (Nehama)



325040

muaseré/muaselé (t.) f.

מצור

siege

Enderne kayo despues de sinko mezes de muasere (Moscona)



325060

muayar (t.) m.

פקדון, קונסיגנציה

deposit, consignment

Me desho la ropa muayar (Moscona)



325080

muchacha f.

עלמה; משרתת

maiden; maid

Si komo skayo no tuvo otro remedio I fue ovligado a dar sus ijas por muchachas en kazas de rikos (Moscona)



325120

muchacho m.

עלם, בחור; רווק

lad, a guy; bachelor

un muchacho me se propuzo komo empiegado (Nehama)



325150

muchedumbre/muchidumbre f.

ריבוי, כמות גדולה, שפע, מספר רב; המון, עם רב

multiplicity, large amount, abundance, large number; a lot, a lot of people

En la muchedumbre mos pedrimos (Moscona)

Kon muchedumbre de komidas se muchiguan Dolores, empero el ke no tiene abasto muchigua hazinuras (Moscona)



325190

muchiguar v.

הרבה, הגדיל, הגדיל את הכמות; נמצא בשפע

to multiply, to increase, to increase the quantity; to be found in abundance

muchiguar rikezas es muchiguar ansias (Nehama)

Fruchiguad I muchiguad I inched la tierra (Moscona)



325230

mudaber m.

מעדן

delicacy

Komer melon a la entrada del invierno es grande mudaber (Moscona)



325320

mudarse v. refl.

החליף, החליף בגדים, החליף לבנים, עבר (ממקום למקום)

to change, to change clothes/underwear; to move (from place to place)

Mudarse de lugar a lugar (Moscona)



325350

mudera f.

שתיקה (מתוך בחירה), אלם

silence (by choice), muteness

Antes avlava a derecha I a siedra, agora le kayo la mudera (Moscona)



325410

mudesko m.

לשון אלמים

tongue of the mute

Avlar en mudesko (Moscona)



325460

mudo m. & adj.

אילם, דומם

mute, still, silent

Los mudos se entienden entre si kon djestos (Moscona)



325680

muerte f.

מוות, מיתה, פטירה

death

para la muerte solo no ay remedio (Nehama)

muerte i vida están en manos del Dio (Nehama)

Djuzgado a la muerte (Moscona)

Murio matado de mala muerte (Moscona)

No ay muerte sin achake (Moscona)

De muerte no, Patron del mundo (Moscona)

Esto me es la muerte (Moscona)

Kama kurta, muerte liviana (Moscona)

La muerte la yevamos en la boka, mos parese koza poka (Moscona)

Me paso la muerte chika (Moscona)



325880

muerto m. & adj.

מת, חלל, נפטר

dead, passed away

a tanto alavar al nuerto no se arrebiva (Nehama)

estar muerto por komer; estar muerto por dormir (Nehama)

muerto por favlar (Nehama)

muerto por fazer bien (Nehama)

ni muer­tos onora ni proves abedigua (Nehama)

Mas muerto ke bivo (Moscona)

Muerto por la tura del rey (Moscona)

Ya esta muerto solo ke le digan (Moscona)



326040

muestra f.

דוגמה, דגם, דוגמית

example, model, swatch

el maestro echa muestra de eskritura al elevo (Nehama)



326100

muestro/muestros adj. pos.

שלנו

our

muestra ley; muestros savios (Nehama)

es muestro bien (Nehama)

venga el Mashiah, ma no en muestros días (Nehama)



326180

muevo adj.

חדש, חדיש; מתחיל, ירוק, טירון

new, modern; beginner, green, novice

vestido muevo; kaza mueva (Nehama)

sedasiko muevo, al de tres dias a la paré (Nehama)

Ke ay de muevo? (Moscona)



326270

muez f.

אגוז

nut

Mas pokas son las muezes ke el ruido (Moscona)



326400

muhar (ebr.) adj.

מובחר

selected

Todo lo ke merka es lo bueno I lo muhar (Moscona)



326420

muhardjé (ebr.) adj.

מובחר

selected

Todo mos plaze muhardje (Moscona)



326530

mujer f.

אשה, בת זוג, בת לוויה, רעיה, חברה

wife, partner, companion

una mujer pompoza i un ombre gastador (Nehama)

la mujer savia fragua la kaza, la loka la derroka (Nehama)

abasha eskalón i toma mujer, suve eskalón i toma haver (Nehama)

prima mujer, eskova; segunda sinyora (Nehama)

mujer anojada, maldisión del Dio (Nehama)

no t'aharvo mujer t'apreto a la pared (Nehama)

mujer ke chu­fla, gayina ke kanta, mátalas! (Nehama)

ni mujer ni tela no eskojgas a la kandela (Nehama)

A mujer paridera del aver se le apega (Moscona)

La mujer I el vino kitan al ombre del tino (Moscona)

La mujer ke es onrada esta ariento de su kaza (Moscona)

Kada dia da una buelta el mundo I la mujer kada segundo (Moscona)

Buenos son parientes, kompanyeros I amigos I mask e estos la mujer buena (Moscona)

No te aharvo mujer, te apreto a la pader (Moscona)



326660

mujerika f.

שם חיבה לרעיה

an affectionate name for his wife

kien no siente a la mujeri­ka se arretuerse la orejika (Nehama)



326730

mukaet (t.) m.

תשומת לב, שימת לב

attention

Azte mukaet de adovar la yevadura (Moscona)



326780

mukaetsizlik (t.) m.

רשלנות, אי זהירות

negligence, carelessness

Todo se va stroshando por mukaetsizlik del balabay (Moscona)



326820

mula f.

פירדה; כינוי לטיפש

mule; a nickname for a fool

una mula i el dos (Nehama)

la mulika de Pinhas, al lugar de ir adelantre va atrás (Nehama)

El kashkaval esta unya de mula (Moscona)

La mula de Penhas ni adelantre ni atras (Moscona)



326980

mulk/mulkye (t.) m.

בעלות; נכסי קרקע, נכסי דלא ניידי, בניין, נחלה

ownership; land assets, immovable assets, building, estate

Pan I trushi, myulk en el charshi (Moscona)

Ni myulk en Turkia, ni mujer de Rumania (Moscona)



327000

mulkyiziko (t.) m.

בניין קטן

small building

ya se merkó un mulkyiziko (Nehama)



327190

mumia f.

מומיה, חנוט; תרופה עממית: ערלה מיובשת וכתושה נמהלת בשיקוי לטיפול בחולי

mummy, embalmed; Folk remedy: dried and crushed foreskin dissolved in a potion to treat the sick

El pan esta seko mumia (Moscona)



327270

muncho adj.

מאוד, רב

highly, much

mucha miel da dolor de vien­tre (Nehama)

mi fijo kumple oy sinko anyos, muchos ke faga (Nehama)

mucha karne i mal sabá: (Nehama)

dale muchas saludes de mi parte (Nehama)

todo lo mucho es negro (Nehama)

vino mucha djente/mucho puevlo (Nehama)

kien a muchos servió a todos deskontentó (Nehama)

kien kiere lo mucho piedre lo poko i lo mucho (Nehama)

mal de muchos konsolasión de bovos (Nehama)

Muchos me dieron I me daran, guay kuando de mi no ay (Moscona)

Mucho koro para ti, mas negosios akavo para mi (Moscona)



327380

muncho adv.

הרבה, רב

considerably, a lot, much

ay, ay ay ke mucho ay i nada no mos dan! (Nehama)

mucho favlar, mucho yerrar: (Nehama)

mucho korrer i nada alkansar (Nehama)

ni por mucho madrugar amanese (Nehama)

lo ke mucho pezga i poko vale (Nehama)

Mucho penar I poko alkansar (Moscona)



327550

mundarse v. refl.

התקלף

to be peeled

De la kaentura del sol te se esta mundando la nariz (Moscona)



327560

munderío m.

כמות גדולה, ריבוי, שפע

a large amount, abundance

Me konto un munderio de kozas (Moscona)

Gastimos en baldes un munderio de paras (Moscona)



327600

mundjir v.

חלב; ''חלב'' מישהו, ניצל, חי על חשבון

to milk; 'to milk someone: to take advantage of, to live at the expense of someone

mundjir la vaka/la kavra/la azna (Nehama)

Lo topo boyo, lo esta mundjendo komo se deve (Moscona)

Mundjir las karneras (Moscona)



327630

mundo m.

עולם, תבל; כל הבריות

world; all the people

el Dio krió el mundo (Nehama)

el mundo se manea, ma no kae (Nehama)

este modo topimos el mundo, este modo lo vamos a deshar (Nehama)

este mundo es un bonete, kien lo kita, kien lo mete (Nehama)

Ay en el mundo? (Moscona)

En ke mundo estas biviendo (Moscona)

No te vas azer ni en este mundo ni en el otro (Moscona)

Me se undio el mundo (Moscona)

Fuir me kero por estos mundos endelantre (Moscona)

No ay por el mundo (Moscona)

Kedar en medio el mundo (Moscona)

En este mundo todo se arregla tadre o temprano (Moscona)



328390

muraya f.

חומה; דייק, סוללה; כינוי לאדם חסר הבנה או קהה רגש

wall; siege-wall, rampart; a nickname for a person who lacks understanding or is emotionally numb

Kayo de la muraya abasho (Moscona)



328450

murir/murirse v./v.refl.

מת, נפטר

to die, to pass away

murir de vejés (Nehama)

kien es de onor muere de sitafón (Nehama)

ninguno muere si el Dio no kiere (Nehama)

a murir avía apenas sien personas (Nehama)

se muere por dulse (Nehama)

se muere por azer plazer (Nehama)

murirse por ver a uno (Nehama)

murirse por un kopo d'agua (Nehama)

si se muere, no acheta (Nehama)

muere Shimshón kon kuantos son! (Nehama)

muera pato, muera farto (Nehama)

no muere brusha, sino desha brusha (Nehama)

Murir por komer (Moscona)

Komer por no murir (Moscona)

Me muri de riir (Moscona)

Ya me muero por un vaso de agua yelada (Moscona)

Muerete te kerere bien (Moscona)



328870

mursá (ebr.) m.

מורסה; כיעור; אדם/דבר מה בלתי נעים ומעורר גועל

abscess; ugliness; an unpleasant and disgusting person/thing

No la puedo ver a akeya mursa (Moscona)

Mursa ke se aga! (Moscona)



328880

mursaíka f.

בחורה כעורה

ugly girl

La novia de tu primo esta mursaika (Moscona)



328930

murushko adj.

אדם שזוף מאוד

a very tanned person

Torno preto murushko (Moscona)



328960

musafir (t.) m.

אורח/ת

guest

Venga sinyora, venga le kontare, el musafir de anoche salio ke era mujer (Moscona)

El musafir nada kome ma la meza kompone (Moscona)



329170

mushkada- muez-mushkada

אגוז מוסקט

nutmeg

Ke save el azno de muez-muskada? (Moscona)



329200

musho m.

שפה (שפתים); פנים; חרטום

lip; face; prow

Si metio el musho I Avramiya se fue la leche (Moscona)

El musho ke te sea (Moscona)

Musho enshuto, alma repozada (Moscona)

Kuando da el Dio es entre musho I kara (Moscona)



329360

mushtada (t.) f.

עקיצה, דקירה

sting, stab

Tengo unas mushtadas en la spalda (Moscona)



329530

mustacha f.

(בלשון לעגנית:) בחורה

(in mocking language:) Girl

La mustacha mos izo kacha, disho ke se v air (Moscona)



329550

mustacho m.

שפם

mustache

traer el mundo en un mustacho de raton (Nehama)

El mustacho al yan (Moscona)

Si no es verdad me arapo el mustacho (Moscona)



329650

musyú (fr.) m.

אדון, בעל הבית; מורה

lord, the owner of the house; teacher

El musyu me alevanto a meldar (Moscona)



329750

mutlak (t.) adv.

לבטח, בלי ספק, בלי תנאי

for sure, without a doubt, unconditionally

prometer mutlak de venir a una seduta (Nehama)



329920

muy adv.

מאוד, ביותר

very

muy interesante (Nehama)

muy bue­no (Nehama)

te lo agradesko muy mucho (Nehama)



330130

na prep.

הנה, הרי, ובכן; קח!

here, well; take!

na, toma esto! (Nehama)

Na a mi, na a ti (Moscona)

Na ke ya vino (Moscona)



330190

nada f.

אפס, אין, מאום, מאומה, לא כלום, שום דבר, דבר זניח; כינוי לאדם חסר ערך

zero, none, nothing, negligible thing; a nickname for a worthless person

para nada mas vale agua (Nehama)

el tiempo i la moneda se le van en nada (Nehama)

vender una ropa por nada (Nehama)

no digas nada (Nehama)

no ay nada mijor ke la verdad (Nehama)

Sin dolor nada no se alkansa (Moscona)



330350

nadadura f.

שחיה

swimming

Varon ke sintio esto al nado se echo (Moscona)



330360

nadar v.

שחה; שט, צף

to swim; to sail, to float

Esta nadando en la para (Moscona)



330490

nahamú (ebr.)

'נחמו''

naham?

Kuando se va eskapar? Para Nahamu la tadre (Moscona)



330600

nal (t.) m.

עקב; פרסת סוס

heel; horseshoe

Stiro los nales (Moscona)



330630

nalchá (t.) f.

פרסת סוס, פרסת מגף

a horse's hoof, a boot's hoof

Dizen ke la nalcha de kavayo trae mazal (Moscona)

El dantisto se desho las manos en la dientadura ke parese a nalcha de kavayo (Moscona)



330680

nalet (t.) m.

אדם ציני, מקיאבליסט

a cynical, Machiavellian person

Es muy nalet kriansa (Moscona)



330690

naletlitik (t.) m.

ציניות, רשעות

cynicism, malice

Esto es naletlitik de tu parte (Moscona)



330700

nalga f.

ירך, עכוז

hip, buttock

La semanada entera se me fue entre kulos I nalgas (Moscona)



330730

nam (t.) m.

שם, פרסום, תהילה

name, publicity, fame

Uno tiene el nam otro las echas (Moscona)

Da nam bueno pishate en la kama (Moscona)



330790

namorado m. & adj.

אוהב, מאוהב, מאהב, אהוב

love, in love, lover, loved

La vieja Sara ke mal tiene ke namorados kere (Moscona)



330840

namorozo adj.

נעים, מלבב

pleasant, endearing

El ke la mirava se dezmayava, despues s'aretornava porke era grasioza I muy namoroza (Moscona)



331030

naranchada f.

מיץ תפוזים, אורנז'דה

orange juice, orangeade

Vos venish mi dama por la alvorada, beveresh raki kon naranchada (Moscona)



331110

nariz f.

אף, חוטם

nose

asegún la nariz el panarís (Nehama)



331280

narizes f. pl.

נחיריים

nostrils

korrer sangre de las narizes (Nehama)



331350

nark (t.) m.

מחיר רשמי קבוע

fixed official price

Metieron nark en la asukar (Moscona)



331440

naser/naserse v.

נולד; בקע, בצבץ

to be born; to hatch, to emerge

kien nase kon ventura, kien kon potra i krevadura (Nehama)

kien no tiene ventura no avría de naser (Nehama)

de kuando nasió i kresió su papo no inchó (Nehama)

kuando no nase arkilado, el andar keda siempre vazío (Nehama)

nasen palos para endorar, nasen palos para aharvar (Nehama)

no saver kien nase ni kien muere (Nehama)

kien negro nase djamay se enderecha (Nehama)

no kon kien nases, sino kon kien pases (Nehama)

no nasió aínda el ke me tiene ke dar órdenes/el ke me tiene ke tuerser el braso (Nehama)

Mi vava dize ke nasio por las frutas (Moscona)

Este nasio en tiempo 'el Turkito (Moscona)

Ken tuguerto nase nunka s'enderecha (Moscona)

No nasio key a starnudo (Moscona)



331585

nasido m.

יילוד

newborn

Mazaludo ke mos sea el resin nasido (Moscona)



331610

nasílisa (t.) adv.

בין כך ובין כך, בין כהוכה

either this or that

nasilisa ya pasimos l'anyada (Nehama)



331620

nasimiento f.

לידה, הולדת

being born, birth

I estos nasimientos de Esav el Edom (Moscona)

Ser nato komo primero a Adonay (Moscona)



331790

natura f.

טבע; אופי, טבע, מהות

nature; character, nature, essence

es de natura ke kada uno i uno se kiere bien a si (Nehama)

es su natu­ra de estar siempre mutrozo (Nehama)

no es mi natura de (Nehama)

En la natura existe armonia perfekta (Moscona)

La natura del benadam es ke el ojo vee I el korason kuvdisia (Moscona)

Esto es en su natura (Moscona)



331840

natural adj.

טבעי

natural

Es natural ke [...] (Moscona)



332050

nave f.

אניה, ספינה, כלי שיט

a ship, a vessel

guay de akeya nave kon muchos kapitanes (Nehama)

grande la nave, grande la fortuna (Nehama)

Grande la nave, grande la fortuna (Moscona)

Dike estas tan penseriozo, no sea ke te se undieron las naves? (Moscona)



332070

navegar v.

שט, הפליג באניה; ניווט, הוביל, הדריך; עבר, סבל; גידל

to sail, to sail in a ship; to steer, to lead, to guide; to pass; to raise

Navegar una famiya no es koza liviana (Moscona)

Negradeya lo ke esta navegando kon este viejo enkamado (Moscona)



332100

navego m.

נסיעה; דאגה, חרדה, טיפול מסור

voyage; worry, anxiety, dedicated care

No es navego de poko (Moscona)



332220

navla f.

כלי נגינה בעל מיתרים

a stringed musical instrument

Kon navla de diez kuerdas salmead a el (Moscona)



332240

navlo/navlón (gr.) m.

מטען, משלוח; דמי הובלה

cargo, shipment; freight charges

estar empenyado por el navlo (Nehama)



332250

navo m.

לפת

turnip

ni el navo se faze ravo, ni el ravo se faze navo (Nehama)



332370

nazik (t.) adj.

רך, מעודן

soft, refined

La frenk es konducho nazik (Moscona)



332460

neayet (t.) adv.

בסופו של דבר

in the end

favló oras enteras, neayet no konvesió a ningunos (Nehama)



332470

nebet (t.) m.

פעם

once

El sakadji trusho tres nebetis de agua (Moscona)



332490

nedavá (ebr.) f.

נדבה, צדקה

donation, charity

Nedava no esto demandando (Moscona)



332500

neder (ebr.) m.

נדר

vow

Dio neder de emprezentar un parohet para el ehal (Moscona)



332610

nefes (t.) m.

נשימה

breath

Nefes no le kedo (Moscona)



332620

nefesh (ebr.) f.

נפש

soul

No le kedo nefesh (Moscona)



332640

nefretiko adj.

ששייך לכליות

nephritic

dolores nefrétikas. (Nehama)



332770

neglijensa/neglijensia f.

הזנחה, רשלנות, הקלת ראש

negligence

Por su neglijensa kedo a repetar la klasa (Moscona)



332820

negosiasión f.

משא ומתן

negotiation

Se esta yevando negosiasiones (Moscona)



332890

negradeya! interj.

מסכנה!

poor!, wretch!

Negradeya de mi, yo ke lo kulpo (Moscona)



332950

negregón m.

סימן שחור בגוף (אחרי מכה)

a black mark on the body (after a blow)

Toda la vida la tiene de nigrigones I chichones (Moscona)



332960

negregura f.

רֶשַע, רשעות, רוע לב, רעה

wickedness, malice, evil

Es negrigura de su parte (Moscona)

La negrigura de este krio no existe (Moscona)



333030

negrinyado adj.

בזוי, נקלה, שפל

contemptible, vile

Negrinyado se lo vea! (Moscona)



333060

negro m. & adj.

רשע; רע, גרוע, כעור, מכוער, מזיק; מלוכלך; שחור

wicked; bad, ugly, harmful; dirty; black

mijor un negro konosido ke un bueno por konoser (Nehama)

kien negro kiere senar, de noche i al eskuro lo vaya a bushkar (Nehama)

negra djente (Nehama)

por su negra mania le vienen los males (Nehama)

si negra la fecha mas negra la desfecha (Nehama)

tener negras entisiones (Nehama)

a los negros ayuda el Dio (Nehama)

adjuntate kon los negros i seras uno de eyos (Nehama)

esta persona es de todo lo negro del mundo (Nehama)

kien negro faze, negro topa (Nehama)

kien negro pensa para si se lo pensa (Nehama)

Se fue presto I negro (Moscona)



333210

negrudel! interj.

איזה מסכן!

Poor thing!

Deshalo, negrudel lo ke te esta aziendo (Moscona)



333270

neisé/neisa (t.) adv.

בכל אופן, בין כך וכך, איך שלא יהיה

anyway, between this and that, whatever

nisa, ya valió para alguna koza (Nehama)

estava fambrento i no avía komer pronto; nisa, la ravanada de pan i un pedaso de kezo me abatieron la fambre (Nehama)



333610

nes (ebr.) m.

נס, פלא

a miracle, a wonder

akontesió un nes (Nehama)

nes del Dio! nés del Sielo! (Nehama)

es un nes ke, es por un nes ke (Nehama)

nes ke me aperseví a tiempo (Nehama)

el Dio mos fizo un nes, mo lo faga kada vez (Nehama)

por un nes ke kedó bivo (Nehama)

El Dio mos izo nes (Moscona)

Se le fado grande nes (Moscona)



333650

nesesario adj.

נחוץ, דרוש, הכרחי

needed, necessary

Izo todo lo nechesario (Moscona)



333690

nesesitar v.

הצטרך

to need

A las vezes nesesita ser mas duro ke de ordinario (Moscona)



333980

ni conj.

לא זה, גם לא, אף לא

not that, not even, not at all

ni tu ni yo ni fijo de djidió (Nehama)

no es savido, ni menos save meldar (Nehama)

ni alto ni basho (Nehama)

Ni el uno ni el otro (Moscona)

Ni kaveyo ni kantar no se mete en el anshugar (Moscona)

No le dishe ni bueno ni negro (Moscona)

No se save lo ke hue del marido ansi ke la desgrasiada kedo ni bivda ni kita (Moscona)



334030

nido m.

קן

nest

el pasharo fragua su nido (Nehama)

No tiene su nido (Moscona)

Se le bozeo el nido (Moscona)



334050

niegar v.

שלל, הכחיש; סרב, מאן; כפר ב-; הסתיר, שמר בסוד

to deny; to refuse; to hide, to keep secret

niegar devdas/palavras ya dichas (Nehama)



334110

niervo m.

עצב; גיד

nerve; tendon

estar kon niervos/suvir los nervos, (Nehama)

Sus nervos de estiravan a romper (Moscona)



334190

nieto m.

נכד

grandson

fijos no tengo, nietos me yoran (Nehama)



334220

nieve f.

שלג

snow

nieve, nieve, la gayinika me se muere, pan de sevada, chikitika revanada, Simón, Simón kapitán d'Estamból (Nehama)

la nieve pizan los kavayos, la pimienta komen los reyes (Nehama)

La nieve esta dando entre karas I ojos (Moscona)

Blanko komo la nieve (Moscona)



334290

niftar (ebr.) m. & adj.

המנוח, נפטר

the deceased, passed away

Oy fue niftar [...] (Moscona)



334340

nigún (ebr.) m.

ניגון, נעימה, לחן

melody

Este pizmon tiene I otro nigun (Moscona)



334400

nikia f.

תנאים (חתונה)

marriage contract

Demando la nikia de su madre (Moscona)



334410

nikista f.

רשעות, רוע

wickedness, evil

No guadres nikista (Moscona)



334520

nikur adj.

מלוכלך, מזוהם

dirty, polluted

esta un nikur entero (Nehama)



334570

ningún/a adj.

אף (אחד)

no[body]

no ay ningun períkolo (Nehama)

nin­gun prizionero se kita de la prizión (Nehama)

ningun fijo de djidió se tope en este sar (ebr.) (Nehama)

ninguna madre kiere mal a su fijo (Nehama)



334580

ninguno pr. indef.

אף אחד; אדם חסר ערך

nobody; a worthless person

ninguno da lo ke no tiene (Nehama)

ninguno save el mal de la oya sino le errema kuchara ke la manea (Nehama)

Ninguno se arrelumbra kon su kandela (Nehama)



334610

ninyeta/ninyete f.

אישון עין; דבר מה יקר מאוד ללב

eye pupil; Something very dear to the heart

Komo ninyete guadralo (Moscona)



334630

ninyo m.

ילד, ילדון

child, little boy

Para ke la kero esta blanka ninya, el rey es mansevo de eya s'enamoraria (Moscona)



334690

nisán/nisanú (t./ebr.) m.

ניסן

Nisan (7th month of Heb. year)

Pesah kae al 15 de Nisan (Moscona)



334710

nishán/nisham (t.) m.

סימן; קישוט; עיטור, מדליה; מטרה, נקודת יעד

sign; decoration;, medal; goal, target point

Metiti un nishamiko entre las ojas para ke sepas fin ande alkansates (Moscona)



334750

nivel m.

מפלס, רמה

level

Al nivel de la mar (Moscona)



334810

niyet (t.) m.

כוונה, כוונה נחרצת

intention, firm intention

meterse en niyét de (Nehama)

no tener niyet de (Nehama)

lavora sin kedar, de día i de noche, en niyet de fazerse riko (Nehama)

No tiene niet de salirse (Moscona)

Sigun lo ke entendi es ke tiene niet de partir al ajeno (Moscona)



334840

no adv.

לא, לאו

no

disho no, es no (Nehama)

a no komer, se kumió un pan entero (Nehama)

a no tener, tiene ochenta anyos/sien mil liras (Nehama)

no ay nada en el (Nehama)

Por sip or no (Moscona)

No le venga ni al enimigo lo ke se pensa por el amigo (Moscona)



334920

nochada f.

ליל, נשף, מסיבת לילה, ערב תרבות/שירה וכו'

night, ball, night party, cultural/singing evening, etc.

kuanto mas eskura esta la nochada mas presto amanese (Nehama)

Va fregando Avraam ke la nochada es grande (Moscona)

Negra nochada ke la tuvimos anoche (Moscona)



335000

noche f.

לילה, ליל

night

noche d'alhá/de lunes, etc. la noche es paridera (Nehama)

la noche es paridera (Nehama)

a la noche favlamos (Nehama)

Si ampesaron a avlar es kon noches olvidadas (Moscona)



335180

nokayamal! interj.

שלא נדע רע!

Let us know no harm!

ven aki nokayamal, ke t'akontesió?. (Nehama)



335220

nombradía f.

שם, כינוי, מוניטין, פרסום

name, nickname, reputation, publicity

Ni su nombre ni su nombradia (Moscona)

Por ke tengas una nombradia de mi (Moscona)



335230

nombrado adj.

מכונה, נקרא, קרוי; נודע, ידוע, מפורסם

called; known, famous

un médiko/un avokato nombrado (Nehama)

el nombrado Moshón (Nehama)



335290

nombrar v.

קרא שם, קרא בשם, נתן שם, כינה, נקב בשם; ציטט, ציין, העלה זכר

to call a name, to give a name; to quote, to mention

Siempre te nombramos (Moscona)

No seas nombrado (Moscona)



335330

nombre m.

שם, שם פרטי

name

toma nombre bueno y échate a arrovar (Nehama)

vites al ombre, demanda por el nombre (Nehama)

kien me nombra en bueno bien tenga, kien no, arrepentido kede (Nehama)

Dale saludes de mi nombre (Moscona)

En el nombre del rey (Moscona)

Kon el nombre del Dio (Moscona)

Le salio el nombre (Moscona)

Nombre metido en su lugar vinido (Moscona)



335470

nominar v.

מינה; הציע כמועמד

to nominate

Fue nominado al posto de [...] (Moscona)

Fue nominada una komision (Moscona)



335500

non adv.

לא

no

Non I non Patron del mundo (Moscona)



335520

non m.

אי זוגי, פרט, מספר איזוגי

odd

Ya tiene a pares I a nones (Moscona)



335580

nonu! adj.

ובכן לא! לא, אז לא! (מענה למישהו המשיב בשלילה)

Well no! No, then no! (an answer to someone who answers in the negative)

No kero nonu (Moscona)

No vo vinir - nonu (Moscona)



335590

noranegra adv.

למרבה הצער

unfortunately

se murió, noranegra, antes de su tiempo (Nehama)

tresalió, noranegra (Nehama)



335660

nórdiko adj.

צפוני

northern

los paezes nordikos (Nehama)



335810

nota f.

הערה, רשימה, ציון; חשבון (במסעדה וכו')

note

El buen elevo toma notas buenas (Moscona)



335850

notado adj.

המצויין; מצויין, ראוי לציון, בעל שם

noted

una persona notada (Nehama)



335910

notariado adj.

מאושר ע''י נוטריון

notarized

un kontrato notariado (Nehama)



336050

notisia f.

ידיעה, חדשה, הודעה; בשורה; דעה, חוות דעת; אורח חשיבה; סיפור קצר

notice

traer/anunsiar una buena notisia (Nehama)



336070

novedad/novitá f.

חידוש; חדשה; הודעה על ארוע חדש

novelty

Ke novidad es? (Moscona)



336180

novio/via n.

חתן/כלה; ארוס/ארוסה

bride/groom; fianc?

buena es la novia siega d'un ojo (Nehama)

novia chika, novia grande, su tálamo kiere (Nehama)

la novia por s'engrasiar se suvió al mosandará (Nehama)

ni la novia ni la tela no las mires a la kandela (Nehama)

asónate, le dizen a la novia, ma no para kitarte la nariz (Nehama)

sien novios para una novia/sien novias para un novio (Nehama)

los de la novia a la kuzina, los del novio a la kurtina (Nehama)

ni novia sin seja, ni boda sin kesha (Nehama)

Por vos novia toda la boda (Moscona)

Novio kon padre I madre (Moscona)

Novio kero, presto lo kero (Moscona)

Los novios a sus novias embien dulse, rozas I briles I de djoya algunas kozas ke les kedan a dever (Moscona)



336350

nuera f.

כלה (אשת הבן)

daughter-in-law

a mi nuera no le agrada fideos (Nehama)

regolda mi nuera tripas yenas, regolda mi fija de tripas vazías (Nehama)

mi nuera es buena kuzinera, ama guay de l'azeite i de la farina! (Nehama)

nuera, dolor de muela (Nehama)

Amor de suegra I nuera - de los dientes par'afuera (Moscona)

La nuera es kulevra kon chalgi (Moscona)

Mi nuera bien kuzina, guay de la manteka I la arina (Moscona)

Se arremango las mangas mi nuera , vazio en la lumber la kaldera (Moscona)



336590

número m.

מספר, ספרה; גליון (של כתב עת); "מספר" – קטע בהופעה

number

No es siempre el numero ke aze la fuersa (Moscona)



336670

nunka adv.

אף פעם, בשום אופן, לעולם לא

never, no way

no kiere venir? ke nunka venga ni ayege a venir! (Nehama)

nunka darsó mi fijo, ke darse i ke sea en tesabeá (Nehama)

nunka sea ke el gato se kumió la karne? (Nehama)

nunka sea ke se kayó i se rumpió la pierna? (Nehama)

nunka lavrí, en día de viernes me arremangí (Nehama)

Nunka se yora (Moscona)

Nunka ni hanunka (Moscona)



336730

nur (t.) m.

יופי, מראה חיצוני

beauty, looks

Kon este peinijo te se fue el nur (Moscona)

Kuando te metes esta kamiza te kitas el nur (Moscona)



336880

nuvlado adj.

מעונן; מעורפל, עמום

cloudy; foggy, dim

Dia nuvlado, dia bolado (Moscona)



336900

nuvlarse v. refl.

התענן

to become cloudy

el sielo se nuvló (Nehama)



336950

nuvlo adj.

מעונן; קודר, אבל

cloudy; gloomy, mourning

El tiempo esta nuvlo (Moscona)

El dia nuvlo se va komo el fumo (Moscona)



336970

nuvoté (fr.) m.

בד לבגדי נשים

fabric for women's clothing

merkader de nuvote (Nehama)



337530

od ayom (ebr.) adv.

עד היום, עד עתה

until today, until now

me tomó una suma emprestado ay dos anyos, od ayom me la deve (Nehama)



337740

odre m.

נאד; ''נאד נפוח'' - כינוי לאדם שמן

skin bottle; "swollen skin bottle" - a nickname for a fat person

tiene una azeituna atrás i le parese ke tiene un odre d'azeite (Nehama)



338050

ofisio m.

מקצוע, עיסוק, מלאכה; משרד

profession, occupation, craft; office

a kada uno su ofisio (Nehama)

ke ofisio tienes? el ke me vesh (Nehama)

kien tiene ofisio tiene benefisio (Nehama)

ofisio bovo no ay (Nehama)



338220

oganyo adv.

השנה

this year

oganyo uvo buena rekolta (Nehama)



338360

ogurlí (t.) adj.

ממוזל, שמביא אושר ומזל

lucky, who brings happiness and luck

ke te sea ogurlía i bien estrenada la kaza/la mobilia (Nehama)



338470

oído m.

אוזן; חוש שמיעה, אבר שמיעה

ear; sense of hearing, organ of hearing

tener oído duro (Nehama)

por un oido le entra, por el otro le sale (Nehama)

le entro por el un oido , le salio por el otro (Moscona)

dos oidos tengo, por el uno me entra por el otro me sale (Moscona)

m'esta komiendo el oido, parese ke vo sintir algun haber (Moscona)

avriti bueno los oidos (Moscona)



338550

oír v.

שמע, הקשיב, האזין; ציית

to hear, to listen; to obey

oygan tus oidos lo ke dize la tu boka (Nehama)



338820

ojo m.

עין

eye

ojos blus; ojos pretos; ojos vedres (Nehama)

taparse un ojo para ver del otro (Nehama)

mas kome el ojo ke la boka (Nehama)

el ojo del ombre se inche solo kon un punadiko de tierra (Nehama)

londje de ojos, londje de korasón (Nehama)

el ojo ve, el alma dezea (Nehama)

s'avren los ojos: este padre tiene diez ijos, todos de buena salud, (Nehama)

s'avren los ojos: fulano ganó sinko mil liras de oro en un echo (Nehama)

el ojo kiere ver bueno (Nehama)

el ojo del pa­trón engodrese la gayina (Nehama)



339600

okazión f.

הזדמנות; ארוע מיוחד (נשף, מסיבה) שיש להתהדר לקראתו; ''מציאה'' מיד שניה

occasion; a special event to show off for; "Bargain" second hand

la okazión faze el ladrón (Nehama)



339830

ola f.

גל

wave

las olas de la mar (Nehama)



339840

olam (ebr.) m.

עולם

????

los djuustos de todos los puevlos tienen parte en olám abá (Nehama)



340270

olvidadozo adj.

שכחן, מפוזר, מבולבל; קל דעת, פוחז, פזיז

forgetful, absent-minded, confused; frivolous, reckless

el Dio es tadriozo ma no olvidadozo (Nehama)



340290

olvidar/olvidarse v./v. refl.

שכח, נשה

to forget

el fijo bueno no se echa a olvidar de la madre (Nehama)

el fijo kerensiozo no se echa a olvidar de padre i madre (Nehama)

el negro pagador se echa a olvidar de sus devdas (Nehama)

los yernos se echan presto a olvidar de las es.huegras (Nehama)



340360

ombligo m.

טבור

navel

al amigo fin al ombligo (Nehama)

ayi le kortaron el umbligo (Moscona)

la ke tiene butika debasho del umbligo, no se muere ni de ambre ni de frio (Moscona)



340410

ombre m.

בן אדם, אדם, אנוש, איש, גבר

male, human being, person, man

el ombre arreyeva mas ke la piedra (Nehama)

el ombre se faze el nombre (Nehama)

vites al ombre, demanda por el nombre (Nehama)

el ombre va fina onde puede i no onde kiere (Nehama)

al ombre kon la pala­vra, al buey kon la kuedra (Nehama)

el ombre propone, el Dio dispoza (Nehama)

el ombre es de karne i sangre (Nehama)

el ombre se goza el nombre (Nehama)

el Dio krió al ombre el sezén dia (Nehama)

los ombres se empatronaron de la tierra (Nehama)



340780

ondada f.

חבטת גל, התנפצות גל; בחילה, קבס

a wave hit, a wave crash; nausea

las prenyadas su­fren akorruto de ondadas (Nehama)



340800

onde adv.

איפה, היכן; אצל, במקום ש-

where; at

onde está insistiendo, es ke ay alguna razón impor­tante (Nehama)

onde irás, asegún verás farás (Nehama)

onde komen dos komen tres (Nehama)

onde tiene los dientes tiene las mientes (Nehama)

onde va la gruya va kon su negra ventura (Nehama)



340940

ondear v.

העמיק; קיווה, דמיין לו כאפשרי

to deepen; to hope, to imagine to himself as possible

onde no se ondea sale (Nehama)



341220

onor f.

כבוד

honor

fazer onor a sus parientes/a su maestro (Nehama)

kien es de onor muere kon sitafón (Nehama)



341640

operasión f.

ניתוח; ביצוע, מִבְצע, פעולה

operation

la operasión reushó, ma el hazino murió (Nehama)



342000

ora (1) f.

שעון

watch

para ir en tal lugar se kiere una ora/una ora kon la ora en la mano (Nehama)



342140

ora (2) f.

שעה

hour

oras de mediodía; oras de noche (Nehama)

nada no kamina si no viene la ora del Dio (Nehama)



342650

orasión f.

תפילה

prayer

kada buen djidió faze tres orasiones al día (Nehama)



342770

ordenar v.

ציווה, הורה, פקד, גזר על; סידר; הזמין (סחורה); חיבר (שיר)

to order; to compose (a song)

odrenar boda/meza/ziafét/ (Nehama)



342890

oreja f.

אוזן

ear

por una oreja me entra, por la otra me sale (Nehama)

kien no siente a la mujerika se aretuerse la orejika (Nehama)



342990

orejal m.

עגיל

earring

para yevar orejales se kiería burakado las orejas las ninyas yevavan orejales fin a sus kazamiento; kuando se kazavan no se metían mas orejales, porke se vestían a la kofia, a la djudaika (Nehama)



343460

oriya f.

חוף, גדה; שפה, קצה, שוליים

beach, shore; rim, edge, margin

en la uriya de la mar (Moscona)



343630

ormiga f.

נמלה

ant

el Dio tiene kuidado de una formiga, no se kiere dicho del fijo de ombre (Nehama)

a la urmiga le da paso (Moscona)

el dio tiene kargo i de la urmiga del kampo (Moscona)



343880

oro m.

זהב, פז

gold

onde se mete el oro, arrelumbra (Nehama)

se van el oro i el aver, keda el lodo a la paré (Nehama)

todo lo ke briya no es oro (Nehama)

prometer pasharikos d'oro (Nehama)

sangre d'oro tiene de kombidar djente para un pranso i no tener ke pan i kezo para dar a ko­mer (Nehama)



344780

otro adj.

אחר, שונה, נבדל

other

kien de otro aspera se dezespera (Nehama)

kon este vestido pareses otra persona (Nehama)



345010

oveja f.

כבשה

sheep

el buey i la oveja todos en la mizma errema konseja (Nehama)



345100

ovra f.

יצירה, עבודה, מעשה, מפעל; ארגון, אגודה; קופה

creation, work, act, enterprise; organization, association; cash register

el mundo es ovra del kriador (Nehama)

este moble es ovra de tal lavorador (Nehama)

el Dio te page según tus ovras (Nehama)

en este fecho se pedrió ovra de mil liras (Nehama)



345210

oy adv.

היום

today

oy esto aki, amanyana me vo a ir (Nehama)

mas vale un guevo oy ke una gayina manyana (Nehama)



345350

oya f.

סיר, קערה, קדרה; כור היתוך

pot, bowl, cauldron; melting pot

para kada oya ay su tapadera (Nehama)

ni oya deskuvierta ni kaza sin puerta (Nehama)



345380

oyada f.

תכולת הסיר

the contents of the pot

una oyada d'arroz (Nehama)



345500

ozadía f.

העזה, תעוזה, אומץ לב; עזות מצח

dare, boldness, courage; shamelessness

de tener la uzadia de avlar semejante! (Moscona)



345550

pacha f.

איזון (במשחק), פיפטי פיפטי

balance (in a game), fifty fifty

pachás blankas no visten kalsas (Nehama)

kien te dió pachás te dió miel, kien te dió leche te dió fyel (Nehama)

kien no tiene meoyo ke tenga pachás (Nehama)

espande la pachá fina onde t'alkansa la kolcha (Nehama)



345570

pachá (t.) f.

שוק, רגל

leg (below the knee)

kada karnero por su pacha s'enkolga (Moscona)

ken te dio leche te dio fiel, ken te dio pachas te dio miel (Moscona)



345930

padre m.

אב, אבא

father

tal padre, tal fijo (Nehama)

kuando el padre da al fijo, rie el padre i rie el fijo; kuando el fijo da al padre, yora el padre i yora el fijo (Nehama)

el padre se kome la karne (Nehama)

fazer un fijo sin padre ni madre i embiarlo a la eshkola (Nehama)

mi padre me kazava i yo no lo savía (Nehama)

a padre guadrador fijo gastador (Nehama)

estar sin padre ni madre ni perro ke ladre (Nehama)

vestirse kom'al tiempo de muestros padres (Nehama)

bindision de padre se konfirma (Moscona)

el padre del novio trusho muncho (Moscona)

los bienes de mi padre tapan mi korkova (Moscona)

no sea ke es bien de tu padre! (Moscona)



346060

padrucho m.

אבא'לה

daddy

inchi padrucho bevi ermanucho (Moscona)



346070

pae (t.) m.

מצב, מעמד

situation, status

vinimos en pae de zinganos (Moscona)



346110

paga f.

שכר, תשלום, משכורת, תגמול, גמול, תמורה, פרעון

salary, payment, reward, recompense, return, repayment

en paga de bien, topar mal (Nehama)

en paga de un azno ató un kavayo (Nehama)

su buena paga terná del Dio (Nehama)

lavorar kon su buena paga, no por kavod del Dio (Nehama)

detener las pagas (Moscona)

toma buena paga (Moscona)

de buena paga me esta aziendo en trompiesos (Moscona)

a kada empiego su paga (Moscona)



346170

pagador/dera n.

שלם, גזבר; משלם

cashier, treasurer; paying

a mal pagador buen arrekavdador (Nehama)

biva el pagador tambien i el arekavdador (Moscona)



346210

pagamiento m.

תשלום, פרעון

payment

este mez tengo munchos pagamientos (Moscona)



346250

pagante adj.

משתלם; שמשלם, חייב בתשלום

lucrative; who pays, must pay

es un fecho pagante (Nehama)

un elevo pagante (Nehama)



346260

pagar v.

שילם, פרע, פרע את החשבון, שילם שכר ל-

to pay, to pay off, to pay off the bill, to pay wages to

pagar devdas (Nehama)

paga al ke deves, saves lo ke tienes (Nehama)

kien paga el peshe adelantado lo kome fedido (Nehama)

el mal pagar mata al emprestar (Nehama)

kien paga komanda (Nehama)

fazer asperar por pagar para ke arrogen por tus vidas (Nehama)

pagan djustos por pekadores (Nehama)

pagarse de la razon (Moscona)

esto pronto por pagar kualsiker presio (Moscona)

el dio ke te page por tu negrigura (Moscona)

paga lo ke deves, savras lo ke tienes (Moscona)

le vo pagar kon su demaziado (Moscona)

ken paga el pishkado de adelantado, se lo ko;e fedido (Moscona)

pagami lo ke me deves, ke lo ke te devo en kuenta sta (Moscona)



346340

pagavle adj.

בר פרעון, שיש להחזירו, שיש לפרעו

payable

pagavle en tres ratas (Moscona)



346350

pago m.

שכר, גמול, תשלום

payment

merkar una ropa por tres pagos (Nehama)

estamos pagos! (Moscona)



346470

paja f.

חציר, שחת, קש, תבן; קשית; כינוי לאוכל תפל וחסר טעם

hay, straw; a nickname for bland and tasteless food

mucha paja i poko trigo (Nehama)

una paja detiene un molino (Nehama)

este anyo la paja esta falta (Moscona)

la fasulia esta paja (Moscona)

mozos paja no komemos! (Moscona)

el se trae la paja, el se la kome (Moscona)

es komo bushkar alguja en la paja (Moscona)



346540

pajaza f.

סוכה

hut

el ganado repoza en la pajaza (Moscona)



346700

paketo (it.) m.

חבילה, חפיסה, צרור

a pack, a bundle

un paketo de ropa (Nehama)



346780

pala (1) f.

כף לתנור, מירדה, יעה; את

shovel

kon la pala se arrekoje la tierra ke kita la kazmá (Nehama)

pala d'enfornar (Nehama)

de la pala al orno (Moscona)



346790

pala (2) f.

כתף

shoulder

tengo las palas doloriozas (Moscona)



346800

palada f.

תכולת הכף, תכולת המירדה

the contents of the shovel

el orno es chiko i se inche kon tres paladas (Moscona)



346810

paladar m.

חיך

palate

a kada paladar su gargajo es dulse (Nehama)

kada uno kome a savor de su paladar (Moscona)

kada mogo para su paladar es dulse (Moscona)



346840

paladear v.

טעם אל חיך, נהנה מן הטעם

to enjoy the taste

deshame paladear la kuchara de dulse (Nehama)



346860

palamida (gr.) f.

פלמידה (סוג דג), טונה; לשון

bonito (fish), tuna (the fish); tongue

ya me salio la palamida (Moscona)



346910

palasio m.

ארמון, טירה, פלטין; היכל, דביר

palace

el palasio del rey (Nehama)



346950

palavra f.

מילה, דיבור, כשרון הדיבור; שפה; מונח

word, speech, eloquence; language; term

mucha palavra, poka palavra (Nehama)

una palavra trava la otra/las pa­lavras son komo las serezas, la una trava a las otras (Nehama)

las palavras tienen kuatro kantonadas (Nehama)

ni palavra ni piedadra no atornan atrás (Nehama)

la palavra faze la diferensia entre los ombres i los animales (Nehama)

raportar una konversasión palavra por palavra (Nehama)

tengo de avlar dos palavras (Moscona)

avlara medias palavras (Moscona)

fulano es de pokas palavras (Moscona)

este no save otro mas ke palavras (Moscona)

no te gastes las palavras en baldes (Moscona)

de este no asperes ni palavra mala ni echo bueno (Moscona)

la palavra es palavra (Moscona)

palavrikas dulses ke alkavo salen fiel (Moscona)

las palavras entre es.huenyos ni azen ni dezazen (Moscona)



347590

paleta f.

טבלת צבעים, פאלטה; כף טייחים, מרית; יעה, מחתה; את; להב משוט

palette; trowel, spatula; pan; shovel; oar blade

echa dos paletas al eshporah (Moscona)



347700

paliko m.

מקלון, קנה, גבעול; אטב, מקל כביסה

small stick, reed, stalk; clothespin

los palikos de la ora no kedan de kaminar (Nehama)



347740

palma f.

כף יד; דקל, תומר, תמר

palm, hand; date palm

eskrito esta en la palma lo ke tiene ke sufrir el alma (Nehama)

yevar en palmas (Moscona)

al prove espande tus palmas kon dadivas por ke seas bindicho en toda echa de tus manos (Moscona)

ya esta eskrito en la palma lo ke tiene ke yevar la alma (Moscona)

por tanto no komen los ijos de israel el niervo enkojido ke esta sovre la palma de la anka asta este dia (Moscona)



347780

palmadas f. pl.

מחיאות כפיים, תשואות; מכות

applause; beatings

tomar en palmetas (Moscona)



347820

palmo m.

טפח

hand breadth

a un palmo de leshura (Moscona)

kedar kon un palmo de nariz (Moscona)



347830

palo m.

מקל, אלה, מטה, מוט, כלונס; עץ (החומר)

a stick, a club, a staff, a pole, a stake; wood (the material)

de tal palo, tala estía (Nehama)

nasen palos para endorar; nasen palos para aharvar (Nehama)

asembra palos para ke te aharven (Nehama)

en kazal sin perros kamina kon palo (Nehama)

ya se podra dar al palo, yo de lo mio no shashireo (Moscona)

el paliko vino de ganedem (Moscona)

le vo amostrar de ke palo se aze la kuchara (Moscona)

torna mushiko por el paliko (Moscona)

a la manyana lo toparon palo seko (Moscona)

vites al malo, apareja el palo (Moscona)

el palo tuerto, la lumbre lo enderecha (Moscona)



348230

palpón/es m./pl.

גישוש באפילה

groping in the dark

en la aliskuridad estuve kaminando a palpones komo los siegos (Moscona)



348350

pan m.

לחם, פת

bread

a pan duro diente agudo (Nehama)

pan kon sal i pan kon savor (Nehama)

pan i kezo i tanyedores i no gayina kon dolores (Nehama)

mas vale pan kon amor ke gayina kon sitafón (Nehama)

mas vale pan solo kon paz ke gayi­na kon agra (Nehama)

este pan es para este kezo (Nehama)

el ke tiene pan al sesto, ni farto ni fabrento (Nehama)

el pan de la vezina es melezina (Nehama)

el ke tuvo lumbre bivió, el ke tuvo pan murió (Nehama)

pan kon borajos, kezo sin burakos (Nehama)

el rey korta kavesas, pan no korta (Nehama)

pan kon pan se rie el Dio (Nehama)

pan solo aze la boka d'oro i el kuliko godro (Nehama)

pan i kezo ama la kara riendo (Moscona)

menesterozo komo el pan de la boka (Moscona)

pan para mil anyos! (Moscona)

mi pan i mi pishkadiko (Moscona)

pan dulse no m'esta dando (Moscona)

me se amargo el pan (Moscona)

por este pan del dio (Moscona)

el pan ke me siege (Moscona)

traedme un pan kaente, metemeldo enfrente, ke yo por el puedo djurar (Moscona)

tanyir de un dia, guay del pan al otro dia (Moscona)



348890

panadero m.

אופה, נחתום; מפיץ לחם

baker; bread distributor

mayoral de los panaderos (Moscona)

el ijo del panadero levadura mos demanda (Moscona)



348900

panal m.

חלת דבש, יערת דבש

honeycomb

komo panal de miel gotean tus lavios (Moscona)



348920

panarís/panariz m.

מורסה, פארונקל; אבעבועה בקצה החוטם

abscess; blister on the tip of the snout

esta un panariz para patlear (Moscona)



349080

pandero m.

תוף מרים, טמבורין

Miriam drum, tambourine

kuando el prove va kazar se rompe el pandero (Nehama)



349120

pandjá/pandjar (t.) m.

סלק אדום

beet

de la verguensa se izo pandjar (Moscona)



349400

panpán m.

(בלשון ילדותית:) מכות בטוסיק

(in childish language:) hits in the butt

dar panpán al kuliko (Nehama)



349480

pantalón/es m.

מכנסיים

pants, trousers

pantalón estrecho sin devente al pecho (Nehama)

toda la vida esta kon entojos en el pantalon (Moscona)



349690

panyetes m. pl.

תחתונים; מלבושים

underpants; clothes

i az a eyos panyetes de lino (Moscona)



349710

panyo m.

בד, ארג, אריג; לבוש

fabric; clothing

arremetida tu panyo lo yevarás otro un anyo; arremendalo otra vez lo yevarás otro un mez (Nehama)

no lo agas bala de panyo (Moscona)

los panyos dan onores (Moscona)

un panyo aremendado tura munchos anyos (Moscona)



349990

papara/paparika (t.) f.

ארוחה דלה (דייסת לחם), דייסת לחם בשמן וגבינה

a poor meal (bread porridge), bread porridge with oil and cheese

la suegra a la nuera: para kien es esta paparra? la nuera a la suegra: -para (n)eya sinyora suegra -la suegra: para mi es esta paparrika? (Nehama)

endjuntos komieron la paparika (Moscona)



350080

papás (gr.) m. [pl.: papazim]

כומר (יווני אורתודוכסי)

priest (Greek Orthodox)

el papas ya pasa, kon las kodas anchas; a(n)el ke le kaygan, a mi ke kreskan (Nehama)

el papaz no se kaza, de kirinti se pasa (Moscona)

si no estas kontente akeshate al papaz ermeni (Moscona)

ya se entezaron siete papazim (Moscona)



350100

papasiega f.

עטלף

bat

djugar a la papa-siega (Moscona)

kaminar a la papa-siega (Moscona)



350150

papeado adj.

סמיך (תבשיל)

thick (stew)

al djudio dale papeadiko (Moscona)



350170

papearse v. refl.

נעשה סמיך, כלו נוזליו (תבשיל על האש)

to become thick, to make run out of liquid (stew on the fire)

mete la komida ke se vaya papeando (Moscona)

papearse en la kama (Moscona)



350200

papel m.

נייר; שטר כסף

paper; money banknote

del djuzgo trusheron un papel (Moscona)



350370

papelada f.

ערימת נייר, גל ניירות חסרי ערך; תכולת גביע נייר

a pile of paper, a pile of worthless papers; contents of a paper cup

lo ke es esta toda papelada por la tierra? (Moscona)



350450

papeliko m.

פיסת נייר; ברפואה עממית: אבקת תרופה ארוזה בפיסת נייר

piece of paper; in folk medicine: medicinal powder

el dotor me dio unos papelikos ke me trusheron la salú (Nehama)

tomar papelikos (Nehama)



350570

papo m.

זפק, מוראה; קיבה

goiter; stomach

ni se kome todo lo ke ay en el plato, ni se dize todo lo ke ay en el papo (Moscona)



350640

papú (gr.) m.

סבא; ישיש

grandfather; old man

aferró una kalada, unos fríos del papú del padre (Nehama)

unas peras de papu el padre, kada una tantas (Moscona)



350710

papusha (rum.) f.

בובה

doll

es una papusha (Moscona)



350740

par m.

זוג

pair

un par de guantes (Nehama)

un par de kalsas (Nehama)

un par de kundurias (Nehama)

un par de pan­tuflas (Nehama)

un par de sávanas (Nehama)

un par de kultukes (Nehama)

un par d'orejales (Nehama)

un par de manías (Nehama)

un par de bo­tones de mangas (Nehama)

un par de mangas (Nehama)

un par d'entojos (Nehama)

un par de bragas (Nehama)

el Dio te page a pares dublados, triplados, tresdublados! (Nehama)

ya stan un par muy uygun (Moscona)

ke te sea de avizo i no digas ke en supito fuimos en par de ti (Moscona)



350890

para prep.

בשביל, למען, כדי ש-, ל-, לכיוון, לקראת

for, in order to, to, towards

akorer para arremediar al prove (Nehama)

déshalo para manyana (Nehama)

el kuchiyo vale para kortar (Nehama)

grito para ke me sientan (Nehama)

agua para las plan­tas (Nehama)

es bueno para la salud (Moscona)

kariola para echar (Moscona)

paras para la kira (Moscona)

no tiene unyas para araskarse (Moscona)

ke lo kulanees para bien (Moscona)

kal para enkalar (Moscona)

partio para el kazal (Moscona)

para tehiat a-metim (Moscona)

sos muy chiko para saver todo (Moscona)

estar para kaer (Moscona)

esta para parir (Moscona)



350980

pará (t.) f.

מטבע עות'מני; כסף

Ottoman coin; money

la pará va i viene (Nehama)

pará hazina no se piedre (Nehama)

no vale ni una par? burakada (Moscona)

mas vale tener onor en plasa ke par?s en kasha (Moscona)

toda la vida le faltan trenta par?s para adjustar el grosh (Moscona)

las par?s son redondas, van i vienen (Moscona)



351140

parabienes m. pl.

איחולים, ברכות

best wishes, greetings

i parabien es profesor! (Moscona)



351230

paradizo (it.) m.

גן עדן; כינוי למקום נעים ומלא קסם

paradise; nickname for a pleasant and magical place

ke su alma repoze en el paraizo (Moscona)



351490

parar v.

עמד, עצר

to stand, to stop

mira bien i para mientes (Nehama)

non, ke se pare por nos (Moscona)

ma su madre parava mientes a la koza (Moscona)



351580

paratraz adv.

אחורה

backwards

no mires paratras (Moscona)

ansina va reushir paratras! (Moscona)



351710

pared/paré m.

קיר, כותל

wall

las paredes tienen oídos (Nehama)

azerse todo paré i nada puerta (Nehama)

kien kamina derecho topa a la paré (Nehama)

se enserro entre kuatro paderes (Moscona)

kitar kon la pader basha (Moscona)

las paderes tienen uidos (Moscona)



351940

parentesko m.

קרבה משפחתית, שְאֵרוּת

family kinship

vate detu tierra i de tu parentesko (Moscona)



351960

pareser m.

מראה, הופעה; עמדה, דעה, שיפוט

appearance; position, opinion, judgment

las kozas no son según paresen (Nehama)

parese ke va fazer luvia (Nehama)

le paresió peshalado, se lo echo en un bokado (Nehama)



351990

pareser/se v.

דמה, נדמה, נראה כ-; הופיע

to resemble, to appear as; to appear

los primos se paresen (Moscona)

komo te parese? (Moscona)

no te pareska ke [...] (Moscona)

lo ke parese ke no es ijo de este padre (Moscona)

si no parese ke es bien de su padre (Moscona)



352340

parida f.

יולדת

giving birth

parida de un ninyo/parida de una ninya (Nehama)

la parida ya estuvo liviana (Moscona)

la parida esta bien i el krio tambien (Moscona)



352390

paridera f.

יולדת, ולדנית

giving birth, often gives birth

entrimientez yo sto paridera (Moscona)



352410

parido m.

בעל היולדת, אבי הבן/בת; (במשחק:) המפסידן הראשי; (בבילוי:) מי שמשלם עבור הכל

the husband of the woman giving birth, the father of the son/daughter; (in a game:) the main loser; (in entertainment:) the one who pays for everything

ya viene el parido al dip de la kama (Moscona)



352420

paridura f.

לידה

birth

paridura de ijo bizradel (Moscona)



352430

pariente m.

קרוב, קרוב משפחה; מקורב

relative, close relative; close friend

inga minga pariente de mi karkanyal (Nehama)

mas valen dientes ke parientes (Nehama)

mas valen dientes ke parientes (Moscona)

ken kons.huegra kon parientes apreta dientes (Moscona)

los parientes vinieron para la boda (Moscona)



352470

parientez f.

קרבה משפחתית

family relationship

no tenemos dinguna parientez (Moscona)

ombre no puede vijitar a mujer hazina ke no es su parientez (Moscona)



352530

parir v.

הוליד/ילדה

to give birth

kien parió ke mesha (Nehama)

kien no parió no se adolorió (Nehama)

guay de las yervas de parir kuando no se traen kon si (Nehama)

tu stuvistes al djugo, yo stuve pariendo (Moscona)

mama dami almishada kon pan! - agora te la vo parir (Moscona)

deznudo asegun lo pario su madre (Moscona)

un sako de chinchas ke pariera su madre i no a este ugursuz (Moscona)

madre ke pario kulevros se apiado de eyos (Moscona)



352640

parirse v. refl.

נולד, בא לעולם

to be born

se pario un ijo de beyas kolores (Moscona)



352720

parladear (t.) v.

התפוצץ; שילם בעל כרחו

to explode; to pay reluctantly

ya me parladeo las tripas (Moscona)

no me agas parladear (Moscona)



352740

parlak (t.) adv.

בצורה בהירה, בבירור

Clearly

asender un parlak (Nehama)

amatar un parlak (Nehama)



353000

parnasá (ebr.) f.

פרנסה, מחיה, תזונה, מזון

livelihood, sustenance, nutrition, food

ya se va kitando la parnasa (Moscona)

somos rogadores por parnasa tova (Moscona)



353030

Paró (ebr.) adj.

רשע, ''פרעה''

evil, "Pharaoh"

ni Paró alkansó su grandeza (Nehama)



353180

parparear (t.) v.

התבלט, התהדר, התפאר

to stand out, to flaunt, to boast

este tiene mania de parparear (Moscona)

azela esta soba parparear (Moscona)



353200

parparlí (t.) adj.

הדור, מרשים, מעורר כבוד

classy, ??impressive, awe-inspiring

la soba esta parpari (Moscona)

akeyos gazes estavan parpari (Moscona)



353430

parte f.

מנה, חלק; אזור; צד

portion, part; area; side

tomar parte a un divertimento (Nehama)

tomar parte a una ovra de bienfezensia (Nehama)

la parte derecha/la parte istiedra (Nehama)

azer parte de un grupo (Nehama)

azer parte de un klub (Nehama)

es de la buena parte (Nehama)

no tener ni arte ni parte (Nehama)

a parte ke es bovo del Dio, es i ramay (Nehama)

a parte ke ya resivió su buena paga, kiere i para bever (Nehama)

meter paras a parte (Nehama)

yo tambien tengo parte en la hevra (Moscona)

azelo en diez partes (Moscona)

la parte del leon (Moscona)

la mayor parte de los [...] (Moscona)

sin parte, kon parte (Moscona)

echar a la parte (Moscona)



353750

partensia f.

עזיבה, יציאה, נסיעה, הפלגה, זינוק

departure, journey, sailing, leap

la partensia esta en mi mano, la tornada en las manos del dio (Moscona)



353810

partida f.

חלק, מנה; חטיבה, מפלגה, קבוצה מקצועית; סבוב במשחק; חבילה; יציאה, הפלגה

part, portion; division, party, professional group; round in a game; package; departure, voyage

djugar una partida de kartas (Nehama)

djugar una partida de tavla (Nehama)

es indjinier muy huerte en su partida (Nehama)

una partida de la kaza es para dormir (Nehama)

una partida de ropa (Nehama)

aguas pa­sadas no muelen (Nehama)

una partida de la djente (Moscona)

la partida esta a tu dispozision (Moscona)

avrir or serrar las partidas (Moscona)



353870

partido m.

מפלגה; צד; ''שידוך'' (כינוי לבחור/ה מועמד/ת לשידוך)

party; side; ''matchmaker'' (a nickname for a candidate for matchmaking)

tomo un partido todo lo ke ay de mijor (Moscona)



353960

partikolar adj.

מיוחד, ייחודי, בלעדי; אישי

special, unique, exclusive; personal

tiene su fayton partikular (Moscona)



354050

partir v.

עזב, יצא, יצא לדרך, נסע, הפליג; חתך, חצה

to leave, to go out, to set out, to travel, to sail; to cut, to cross

partir melón (Nehama)

partir pan (Nehama)

kon una dada no se parte un lenyo (Moscona)

partio al ajeno (Moscona)

nuestro enimigo se parta komo la kashka de la muez (Moscona)

no partio ni una lagrima (Moscona)



354085

partirse v. refl.

נחצה, נחתך, נבקע; יצא, יצא לדרך,

to be crossed, to be cut, to split; to set out

se partio la kavesa (Moscona)



354100

partisipar v.

השתתף, נטל חלק

to participate

partisipar a la alegria (Moscona)



354180

parto m.

לידה

birth

tambien a las prenyada les toman los partos i los van pariendo enmedio los kampos (Moscona)



354280

pasa f.

צימוק

raisin

una kara una pasika (Moscona)

el novio ke tomo es una pasa de miel (Moscona)



354310

pasada f.

מעבר; שכחה

passage; oblivion

tiene buena pasada (Moscona)

te kontare ke pasada me paso (Moscona)



354370

pasadero adj.

עובר, חולף, זמני; בר מעבר

passing, temporary; transitory

loke es este pasadero i tornadero? (Moscona)



354430

pasado adj.

שחלף, שעבר

that passed

el mez pa­sado (Nehama)

aguas pa­sadas no muelen (Nehama)

los tiempos pasados (Nehama)

kontar males pasados (Nehama)

ya es pasado de dos (Moscona)

pasado de bueno (Moscona)

pasado de siguro (Moscona)

pasado sea! (Moscona)



354470

pasado m.

עבר, זמן עבר

past, past tense

para lo pasado no ay remedio (Nehama)



354500

pasaje m.

מעבר, פסאז', פרוזדור; פיסקה

passage, corridor; paragraph

el pasaje esta serrado (Moscona)

los pasajes de la vida (Moscona)



354630

pasaporto (it.)/pasaporte/ m.

פספורט, דרכיה, תעודת מסע

passport, travel document

afirmar el pasaporto (Moscona)



354640

pasar v.

עבר, חלף, חצה; בילה

to pass, to pass by, to cross; to spend time

pasar la mar (Nehama)

por esta kaleja no pasa alma biva/no pasa ni gato (Nehama)

pasar de un piano al otro (Nehama)

pasar un ponte (Nehama)

pasar un rio (Nehama)

pasa por mi kaza! (Nehama)

pasí a ver a mi madre (Nehama)

del pasarlo al kon­tarlo se piedre la metad (Nehama)

mal pasando, bien asperando (Nehama)

i reyes pasan (Nehama)

pasa punto pasa mundo (Nehama)

pasar por loko (Nehama)

pasar por mudo (Nehama)

si aznedad me pasa, para ke kiero el erremo sehel (ebr.) (Nehama)

ya me pasó la fambre (Nehama)

ya le pasó la marekía (Nehama)

ya me pasó la gana (Nehama)

ya me pasó la dolor (Nehama)

ya me pasó el estilo (Nehama)

es defendido de pasar (Moscona)

me paso de tino (Moscona)

pasar de largo (Moscona)

pasar la lishion (Moscona)

pasar la mansevez (Moscona)

no me esta pasando (Moscona)

de mi ke pase (Moscona)



355120

pasarse v. refl.

קרה, התרחש; הלך לו, הסתדר

to happen, to occur; t went well for him

pasarse por riko (Nehama)

pasarse por avokato (Nehama)

pasarse por médiko (Nehama)

pasarse a kaza mueva (Moscona)

pasarse kon lo ke tiene la persona (Moscona)

lo ke me la pasi es esto (Moscona)

ainda no me pasa (Moscona)

les paso el gato preto (Moscona)

los dos no se pasan (Moscona)



355250

pasatiempo m.

בילוי, בידור, שעשועים

recreation, entertainment, amusements

afuero de la kavane, otro pasatiempo no tenemos (Moscona)



355280

pasavle adj.

עביר; מניח את הדעת, מתאים

passable; reasonable, suitable

ropa pasativle i ganansioza (Moscona)

los hahamim hueron aziendo livros de moral en kada tiempo, lo pasavle para su dor (Moscona)



355400

pasearse v. refl.

התהלך, הלך לטיול, טייל, שוטט, הלך בטל, טייל להנאתו

to walk, to go for a walk, to stroll, to wander, to walk idly, to stroll for pleasure

pasearse por los kampos (Nehama)

pasearse por la guerta (Nehama)



355410

pasensia f.

סבלנות, אורך רוח

patience

kien pasensia terná de la foja del arvol vestirá (Nehama)

la pasensia es media sensia (Nehama)

el Dio ke le mande pasensia/pasensia ke l'embíe el Dio! (Nehama)

ten pasensia! (Moscona)

ya pedri la pasensia (Moscona)

para el bien se kere sensia, para el mal pasensia (Moscona)



355500

paser v.

רעה

to graze, to shepherd

por paser a ovejas de su padre (Moscona)



355520

pashá (t.) m.

פאשה, פחה (תואר תורכי עות'מני); גנרל; כינוי חיבה לאדם אהוב

Pasha (Ottoman Turkish title); general; affectionate nickname for a loved one

la karne la mas dura se korta pashá yibí kon un kuchiyo bien esmolado (Nehama)

es un pasha por ijo (Moscona)

ayde pasha de la madre (Moscona)

daviko pasha, traeme dos kuvas de agua (Moscona)



355580

pasham! (t.) interj.

טעות בידך!

You made a mistake!

pasham, no es komo dizes tu! (Nehama)



355630

pashareta f.

עוף

bird

ke komitesh? - pasharetas (Moscona)



355700

pásharo/pasharó m.

ציפור, עוף

bird

el mas gran­de pásharo se abate kuando le detienen las dos alas (Nehama)

mas vale un pásharo en la mano ke dos bolando (Nehama)



355940

pasión f.

סבל, כאב, מכאוב, ייסורים; תשוקה עזה, תאווה, חשק, להיטות

suffering, pain, anguish; intense desire, lust, desire, eagerness

la pasion del djugo (Moscona)

pasion por la muzika (Moscona)



355970

pasionar v.

הלהיב, הלהיט; התאווה

to excite, to heat up; to desire

el echo Dreyfus avia pasionado el mundo entero (Nehama)



356120

paslaná (t.) f.

לכלוך, זוהמה

dirt, grime

akel fustan - paslana! (Moscona)



356140

paso (1) m.

צעד, שעל; מידת צעד; הליך; תוקף; שם טוב, יוקרה; זכות מעבר, כרטיס מנוי בתחבורה ציבורית

step; measure of step; procedure; validity; good name, prestige; right of passage, public transportation pass

este artikolo kedó de tener paso (Nehama)

a dos pasos de lugar (Moscona)

primeros pasos (Moscona)

paso i butika (Moscona)

a kada paso (Moscona)

alargar el paso (Moscona)

no da ni un paso sin [...] (Moscona)

de este paso [...] (Moscona)

aves de paso (Moscona)

al ke fue, sus pasos se le veen kurtos (Moscona)



356470

pastel m.

בצק, עיסה; פשטידה; פסטל, ציור בצבעי פסטל

dough; pie; pastel, pastel painting

pastel de poyo (Nehama)

pastel de kalavasa (Nehama)

pastel de merendjena (Nehama)

pasteliko i banyo ke no mos manke todo el anyo (Moscona)



356650

pasto m.

טעם; עודף שומן; מרעה, רְעִיָה, שדה מרעה, אחו

taste; excess fat; pasture, grazing, pasture field, meadow

pasto tiene ke novio no venga a los kidushim (Nehama)

no deshar tomar pasto (Nehama)

ovejas de tu pasto (Moscona)

kuando es kon limon la agristada tiene otro pasto (Moscona)



356770

pastrafucho m.

תבשיל

stew

zahud de shabat: pastrafucho i pastel; peshkado i el guevo enhaminado, kon salero i pimentel (Moscona)



356800

pasuk (ebr.) m.

פסוק

verse

ansi disho el pasuk (Moscona)



356850

pasul (ebr.) adj.

פסול, חסר ערך

invalid, worthless

el etrog sin la koronika es pasul (Moscona)



356860

pata f.

ברווזה; (המוני:) אבר המין של האשה/גבר

duck; (vulgar:) female/male genitals

komer patas kon merendjena (Moscona)



356870

patada f.

עקבות; בעיטה; נקישת עקבים; צעד, שעל; רקיעה

footsteps; kick; click of heels; step; stamping with feet

despues de Hanuká los dias kresen de una pa­tada de gayo (Nehama)

sentir la patada konosida de uno (Nehama)

de la patada la madre endevina la venida de kada fijo (Nehama)

no agas patadas ke agora estamos eskapando d'espondjar (Moscona)

de mi patada haire ke veas (Moscona)

kuanto ermozas son las patadas de esta muchacha (Moscona)



356960

pataleando adj.

מפרכס

has spasms

lo desho pataleando de yorar (Moscona)



356970

patalear v.

פרכס, פרפר, פיזז, כרכר, התנועע

to twitch, to flutter, to wiggle

ni buye ni patalea (Moscona)



357450

patladear/se (t.) v./v. refl.

התפוצץ, התנפץ, ''התפוצץ'' (מעצבים/ מקנאה/ מרוב אכילה)

to explode, to shatter, to ''explode'' (from jealousy/from overeating)

ya me patladeo la fiel (Moscona)



357470

patlak (t.) m.

התפוצצות, פיצוץ

explosion, detonation

ya dio el patlak (Moscona)



357540

patlear/patleyar (t.) v.

פוצץ, ניפץ; התבקע, התפוצץ; ירה

to blow up, to shatter; to burst, to explode; to shoot

patlear kon rebolver (Moscona)

no m'espanto, ya tengo la fiel patleada (Moscona)

no m'esta aziendo patlear (Moscona)

la sensia entera echo en patlear (Moscona)



357550

patlearse/patleyarse (t.) v. refl.

התפוצץ, התנפץ

to explode, to shatter

se kayo, se patleo la kavesa (Moscona)

esta kavesa dize ke me se va patlear (Moscona)

la piedra se patlea, el ombre no (Moscona)



357580

pato m.

ברווז

Duck

pato kuriendo, gato asegiyido (Nehama)

muera pato, muera farto (Nehama)

la vizinika vuestra es un buen pato (Moscona)

mira pato ke esta pasando (Moscona)



357710

patraka (fr.) adj. & m.

חולני, חלוש, כואב בכל גופו

sickly, weak, aching all over his body

estar entero una patraka (Nehama)



357880

patrón m.

אדון; מעביד, מעסיק, בוס; בעלים; תומך

patron

a la gayinika del patrón no se dize kish (Nehama)

kada koza tiene su patrón (Nehama)

ata al azno ande kere el patron (Moscona)



358000

patrulia f.

משמר, סיור, פטרול

patrol

las patrulias azen voltas las noches (Nehama)



358150

paveza f.

שביב אש, רמץ, ניצוץ

spark

tomad a vos inchimiento de vuestros punyos paveza de ornaja i la esparza moshe a los sielos a ojos de paro (Moscona)



358260

pay (t.) m.

חלק, מנה

portion

kada uno tomo su pay (Moscona)



358300

payís/payiz f.

ארץ, מדינה

country, state

en el paez ke irás, asegún verás farás (Nehama)



358400

paz f.

שלום

peace

ke el Dio de paz en los reinados (Nehama)

ke ayga paz en el mundo (Moscona)

kuando estan en paz la shuegra i la nuera? - kuando el azno suve la eskalera (Moscona)

i esta ley de sakrifisio de las pazes ke ayegara para adonay (Moscona)



358610

pazmo m.

השתוממות, השתאות; הצטננות, התקררות; כאב חזק

astonishment; cold, chills; severe pain

no vino de pazmos (Moscona)

lo arondjo kon siete pazmos (Moscona)

mama! - ke pazmo? (Moscona)



358700

pechadura f.

חזה, מפלש חזה אשה; לבבית חזיה

chest, a woman's chest; bra

kuvijati ke te vas a yelar la pechadura (Moscona)



358720

pechar v.

שילם, פרע מס; שילם נגד רצונו

to pay, to pay a tax; to pay against one's will

para este echo ay ke pechar muncha moneda (Moscona)



358800

pecho m.

שד, דד, חזה, חיק; חזיה גברית

breast, chest, bosom; waistcoat

kuvrirse los pechos (Nehama)

se lo echo al pecho (Moscona)



359020

pedadero m.

נטיה לנפוח בלי הרף

tendency to constantly fart

estar kon pedade­ro (Nehama)



359130

pedar/pedarse v./v. refl.

נפח, נתן נפיחה

to fart

ya pedó, ya sarnudó (Nehama)



359170

pedasiko m.

חתיכה, שבר, פיסה, רסיס, קטע

piece, fragment, shard

un pedasiko de pan (Nehama)



359190

pedaso m.

חתיכה, נתח, חלק, מנה, שבר

piece, chunk, portion, fraction

onde está fulano? - naldo en un pedaso! (Nehama)

las manos las tengo un pedaso de buz (Moscona)

no te se kome el pedaso (Moscona)

kaerse a pedasos (Moscona)

muerto por un pedaso de pan (Moscona)

ni un pedasiko de amistad no tiene por sus parientes (Moscona)

para ke se aga mas pastozo se echan dos-tres pedasikos de asukar (Moscona)



359290

pedir v.

ביקש, התחנן, דרש; הזדקק, נזקק

to ask, to beg, to demand; to need

no me pide a mi ke me merkes tu, tengo un padre merkader muy grande ke me va merkar sapatos del lugar (Nehama)

kiero fazer un fecho, me pide moneda (Nehama)

vino su kompanyia i de el pidio [...] (Moscona)



359300

pedo m.

נפיחה

fart

kon pedos no se boyadean guevos (Nehama)

el sonido del pedo (Nehama)

el guesmo del pedo (Nehama)

kon pedos no se boyadean guevos (Moscona)

el dio mos guadre de pedo de vieja i aire de kaleja (Moscona)



359490

pedregozo adj.

מלא אבנים, סלעי

full of stones, rocky

kamino pedregozo (Nehama)

pasaje pedregozo (Nehama)



359500

pedrer v.

איבד

to lose

el pedrer i el ganar son ermanos (Nehama)

el pedrer viene amargo (Nehama)

no te vayas pedriendo el tiempo en bavajadas (Moscona)

ya pedrio charshamba i pershembe (Moscona)



359710

pedrerse v. refl.

תעה, איבד דרכו, הלך לאיבוד; איבד כל כספו; איבד שמו וכבודו

to go astray, to lose one's way, to get lost; to lose all one's money; to lose one's name and honor

la kriatura se pedrio (Moscona)

en lugar de irme a la kavane, me tomo el meamloez i me piedro de mi (Moscona)

se piedre este mundo i el otro (Moscona)



359770

pedrido adj.

אבוד; שאיבד דרכו; מופסד

lost

del djugo se sale pedrido, ganado o al par (Nehama)



359870

pedrika f.

חלוק אבן

pebble

mi fijo, amarga de mi, echo tres pedrikas atrás: ya mezes ke no me viene a ver ni demanda por mi salú (Nehama)



359940

pedrisión f.

אובדן, הרס; אבדן מוסרי, אובדן רגש מוסר ומחוייבות

loss, destruction; moral loss, loss of moral sense and commitment

el nombre del malo por perdision, i membrasion de el djusto resta para siempre (Moscona)



359970

pedrisko m.

ברד

hail

el pedrisko kayó i rompió tejas i djames (Nehama)



360040

pedromo m.

'קצה העולם'', ''חור'', מקום מרוחק שקשה להגיע אליו

'the edge of the world', a remote place that is difficult to reach

en ke pedromo se topa fulano? (Nehama)

en ke pedromo están las yaves? (Nehama)

en ke pedromo estuvites fin agora? (Nehama)

ir a bushkar a uno al pedromo muevo (Nehama)

fraguar kaza al pedromo muevo (Nehama)



360060

pedrón m.

סליחה, מחילה

pardon

no ay pedron para este pekado? (Nehama)

ni peko ni demando pedron (Moscona)



360100

pedronar v.

סלח, מחל, חנן

to forgive, to pardon

vas a pedronar! (Moscona)



360140

pegamasa f.

טיפוס טרדן/דביק

a nagging/sticky person

es pegamasa i medio (Moscona)



360160

pegimá (ebr.) f.

פגימה, ליקוי; כתם

defect, flaw; stain

en el visitido no le puedes ver ni una pigima (Moscona)



360290

peinar v.

סירק

to comb

kien save kien se estará peinando por ti (Nehama)



360380

peka f.

נמש (נמשים), בהרת קיץ; חטא

freckle, summer freckle; sin

tiene la kara yena de pekas (Nehama)

por todos esta topando su peka sovre el (Moscona)



360390

pekado adj.

מנומש; מכוסה אבעבועות

freckled; covered with pockmarks

es pekado de favlar de tala persona (Nehama)

ya le tomates atrás lo ke avía arrovado: pekado ke no lo fizites meter en prezo (Nehama)

ya te atrevites a aharvarlo, ya estavas en la hadra, pekado ke no le kitates un ojo (Nehama)



360400

pekado m.

חטא, עוון

sin,crime

kien save por ke pekados mos está kastigando el Dio (Nehama)

pekado atorgado es medio pedronado (Nehama)

es pekado de pizar migas (Moscona)

es pekado de maymonearse de un kosho (Moscona)

esta pagando sus pekados (Moscona)

pekado atorgado - medio perdonado (Moscona)

el fiyado es kon su pekado (Moscona)

yo no tengo pekado (Moscona)

pekado ke no mos vimos (Moscona)



360500

pekador/dera n.

חוטא; עבריין

sinner; criminal

pagan djustos por pekadores (Nehama)



360520

pekar v.

חטא, עבר עבירה

to sin, to commit a crime

favlar de un ombre djusto es pekar (Nehama)

árvoles pekan, ramales la yoran (Nehama)

Yarovam pekó i fizo pekar a los muchos (Nehama)

peki por dezir lo ke pensó, solevantaron ga­yos (Nehama)

peki por dezir/por nombrar chokolata delantre los chikos, saltaron todas las kriaturas kon guayas diziendo: chokolata kieremos! (Nehama)

Yerovam pekó i fizo pekar a los muchos (Nehama)

esto es avlar i pekar (Moscona)

el ke arrova peka una vez, el ke sospecha peka tres (Moscona)



360740

pelago m.

אפיק, ערוץ נחל; מפל מים, אשד; אגם; לב ים

a stream, a river channel; a waterfall, a cascade; a lake; the heart of the sea

sus ojos komo de palombinos sovre pelagos de agua (Moscona)



360770

pelaím (ebr.) m. pl.

פלאים, נסים ונפלאות

wonders, miracles and marvels

sta kitando pelaim de la boka (Moscona)



360790

pelar v.

קלף, קילף; הסיר שער

to peel; to remove hair

pela el brisko a tu amigo i la pera a tu enemigo (Nehama)



360810

pelarse v. refl.

התקלף; הסיר שערו

to be peeled; to remove one's hair

pelarse las sejas (Moscona)

ya me peli los ojos por el (Moscona)



360830

peleado adj.

מסוכסך

in conflict

esta peleado kon todos (Moscona)

parese ke los ermanos estan peleados (Moscona)



360840

peleador/dera n. & adj.

לוחם

fighter

los dos peleantes (Nehama)



360860

pelear v.

נאבק, נלחם; רב

to struggle, to fight; to quarrel

pelear por la verdad (Moscona)

asperando esta una palavra para ampesar a pelear (Moscona)

un bueno i un negro no pelean (Moscona)



360880

pelearse v. refl.

רב, התקוטט, התכתש, הסתכסך

to quarrel, to clash, to have a fight

no te pelees ko djente pleytez, porke ansi yevas lenya por muchiguar brazas (Moscona)

pelearse kon el vizindado es mankura (Moscona)



360940

pelejo m.

גיד; קמט עור

tendon; skin fold

en lugar de karne te fregaron solo pelejos (Moscona)



361080

peligro m.

סכנה

danger

estar en peligro (Moscona)



361130

pelishko m.

צביטה

pinching

pe­lishko en puerpo ajeno no duele (Nehama)

ya aferró peshe de pelis­hko (Nehama)

me lo yevo de piyishkos (Moscona)



361270

pelo (2) m.

שער, פלומה

hair, feathers

le esta briyando el pelo (Moscona)

ya le podras dizir mil kozas, a el pelo no le pasa (Moscona)

mucho pelo - poko meoyo (Moscona)



361350

pelota f.

פקעת, סליל (חוטים/צמר); כדור

coil (threads/wool); ball

vestirse a rotas i a pelotas (Nehama)

aparejar una valija a rotas i a pelotas (Nehama)

kontar una koza a rotas i a pelotas (Nehama)

djugar a la pilota (Nehama)

una pilota d'asuka, una pilota de manteka, una pilota de tahina (Nehama)



361450

peltekear v.

גמגם

to stutter

kuando se estrecha ampesa a pelteklenear (Moscona)



361530

pembé (t.) m.

ורד

rose

roz, pembe kolor del sielo (Moscona)



361560

pena (1) f.

מאמץ, טורח; צער, עצב, סבל, מכאוב, ענות, ענות; עונש

effort, trouble; sorrow, sadness, suffering, pain, torment; punishment

apenas vino se echó a la kama (Nehama)

ay una ora a pena ke salió de aki (Nehama)

este asuvir i abashar me da muncha pena (Moscona)

para meter en regla este ambar de kamareta , es la pena del diavlo (Moscona)

a mala pena (Moscona)



361700

penador/dera adj.

מסכן; עמלן

poor; laborer, active

el marido es muy penador (Moscona)



361740

penar v.

התאמץ, עמל; הכאיב, עינה

to strive; to hurt, to torment

kien pena alkansa (Nehama)

el pan no sale sin penar (Moscona)

penar kon sus vente unyas (Moscona)

el penar es dado para la djente (Moscona)



361810

penché (t.) f.

סוליה

sole

Me se desklavaron los chivis de la penche (Moscona)

las penches muevas no turaron ni un mez (Moscona)



361830

pendón m.

כיסוי מיטה; וילון; נס, דגלון

bedspread; curtain; flag

enriva pendones debasho kagajones (Nehama)



361900

péndola f.

עט, עט נובע

pen, fountain pen

tiene buena pendola (Moscona)



361940

pendón m.

נס, דגל

flag

por enriva pendones, por debasho kagajones (Moscona)



361970

penetensiozo adj.

המצריך מאמצים מרובים וקשים

which requires multiple and difficult efforts

lavoro pe­netensiozo (Nehama)



362230

pensada f.

מחשבה, מזימה; דעה; השראה

thought, plot; opinion; inspiration

esto son pensadas (Moscona)

tu mira ke pensada (Moscona)



362270

pensamiento m.

מחשבה

thought

porke lo todo i pensamiento de viento (Moscona)



362280

pensar/se v./v. refl.

חשב, הרהר, הגה, העלה על הדעת; דאג

to think, to ponder; to worry

pensar de fazer un viaje (Nehama)

pen­sar de fazer un fecho (Nehama)

pen­sar de fraguar (Nehama)

pensando a la vejés no se goza de la mansevez (Nehama)

pensa para el dia de amanyana (Moscona)

son echas sin pensar (Moscona)

pensa lo ke podia akonteser (Moscona)

muncho pensar es danyo para la salud (Moscona)

no penses ke la djente estan durmiendo (Moscona)

pensa a lo bueno para ke se aga (Moscona)

pensar es uno, azer es otro (Moscona)

no save pensar asta el kavo (Moscona)

esto pensando de [...] (Moscona)

antes de azer la echa pensate bien (Moscona)

antes de azer lo ke sera, pensa a su kavo (Moscona)



362420

pensativle adj.

חושש, חרד, מודאג; מהורהר, שקוע במחשבות

anxious, worried; pensive, lost in thought

pensativle está el buen rey (Nehama)

tu sinyor esta muy pensativle (Moscona)



362460

penserio m.

דאגה; מחשבה

worry; thought

este penserio no me esta dando repozo (Moscona)



362600

penya f.

סלע, צור

rock

adonay es mi pinya (Moscona)



362630

penyasko m.

סלע גדול

big rock

mi dio, mi pinyasko (Moscona)



362690

peor adj. & adv.

יותר גרוע, רע יותר

worse

peor lo roto ke lo deskuzido (Nehama)

no se vaya este sinyor i mos venga un pior (Nehama)

luego entran en otra peor ke eya (Moscona)

no se vaya un sinyor i mos venga otro peor (Moscona)



362740

pepino m.

מלפפון; (בקוביה: ) המספר אחת

cucumber; (on a dice:) the number one

se alevantaron los pipinos i aharvaron a los bahchavanes (Moscona)



362850

pepita (1) f.

גרעין, גרעין אבטיח/מלון, גרעינים לפיצוח

kernel, watermelon/melon kernel, kernels for cracking

kien pepitas vende, pepitas gana (Nehama)

ashugar kumplida sin ke manke una pepita (Nehama)



362880

pepita (2) f.

מחלת עופות (יבלת/גידול על הלשון)

fowl disease (wart on the tongue)

biva la gaina, biva kon la pipita (Moscona)

ya me kresio pipita en la boka de estar diziendo (Moscona)



362920

pepitear v.

בגד, גילה סוד, ''טפטף'' סוד, גילה טיפין טיפין

to betray, to reveal a secret, to 'drip' a secret, to reveal bit by bit

no tiene animo de pipitear (Moscona)



362970

pera f.

אגס

Pear

la pera buena el puerko se la kome (Moscona)



363000

peral m.

עץ אגס

pear tree

la pera no kae mas leshos del peral (Moscona)



363030

perat (ebr.) m.

פרט, מקרה; אדם יחיד

detail, item; single person

en este perat tienes razón (Nehama)



363160

perdé (t.) m.

וילון, מסך; מפרש; אקרן; תיאטרון צלליות

curtain, screen; sail; silhouette theater

no tiene perde en la kara (Moscona)

ya kito el perde (Moscona)



363340

perdón m.

סליחה, מחילה

forgiveness, pardon

kien arrova del ladrón tiene siete anyos de perdón (Nehama)



363440

peregrino m.

צליין, עולה רגל; נודד, נע ונד; מהגר; זר, גר, נוכרי

pilgrim; wanderer, mover; immigrant; stranger, sojourner, foreigner

el semen de Israel es pelegrino desde dos mil anyos (Nehama)



363490

pereshil m.

פטרוזיליה

parsley

mos fuimos del prishil, mos kresio en la nariz (Moscona)



363510

peresozo/perezozo m.

עצלן

lazy

no seas presurozo kon tu luenga, ni perezozo en tus ovras (Moscona)



363850

períkolo/kulo (it.) m.

סכנה, סיכון

danger, risk

períkolo (it.) de fuego/de ladrón/de muerte (Nehama)



364120

perkura f.

מאמץ, התאמצות; יפוי כוח, מנדט

effort, exertion; power of attorney, mandate

fulano tiene mi perkura (Nehama)



364150

perkurador m.

שתדלן, מיופה כוח, פרקליט; מפרנס משפחה, מחזיק ומסייע

lobbyist, proxy, attorney; family breadwinner, supporter and helper

guérfanos sin perkurador (Nehama)



364160

perkurar/se v./v. refl.

התאמץ, השתדל, ניסה, טיפל ב-

to strive, to endeavor, to try, to treat

perkurar de ganar el pan (Nehama)

perkurar de venir a tiempo (Nehama)

perkurar kon sus vente unyas (Nehama)

no ay kien perkura por estos desgrasyados (Nehama)

la ventura - por kien la per­kura (Nehama)



364170

perla f.

פנינה, מרגלית

pearl

la perla de las beviendas (Moscona)

kitar perlas de la boka (Moscona)



364210

perlado adj.

מעוטר בפנינים; עשוי בתשומת לב מרובה

decorated with pearls; made with great care

un lavoro perlado (Nehama)



364330

permeter v.

התיר, הרשה, איפשר

allow, permit, enable

el entrar sin batir no es permetido (Moscona)

el se permetio de ensultarlo publikamente (Moscona)



364370

permisión f.

חופשה; רשות, היתר, הרשאה

leave; permission, permit, authorization

kon permision de [...] (Moscona)



364430

perodear v.

התנהג בחופשיות יתר על המידה

to behave excessively freely

ke regla es esto de perodear fin a medias noches ? (Moscona)



364540

perrada f.

חבורת כלבים; חבורת אנשים נלוזים

a pack of dogs; a bunch of mischievous people

vino a la boda kon su perrada entera (Nehama)



364590

perro m.

כלב

dog

perro de kazal/perro de guertelano ni durme ni deha durmir (Nehama)

perro ke ladra no modre (Nehama)

en kazal sin perros kamina kon palo (Nehama)

arrastar komo el perro (Moscona)

el perro blanko ke sea o preto, de preto no sale (Moscona)

perro ke sea, de soy ke sea (Moscona)

ken ke fuera perro en tiempo de kodrero (Moscona)

el buen bokado se lo kome el perro (Moscona)

el perro del guertalano ni duerme ni desha durmir (Moscona)



364930

persegir/perseguir v.

רדף אחר; ביקש, חיפש; המשיך

persecute

loke me vas persigiendo? (Moscona)

persigir para alkansar (Moscona)



365230

perso (it.) adj.

חולה אנוש, אבוד; נתון בסכנה מיידית

critically ill, lost; in immediate danger

avraam esta perso (Moscona)

estamos persos (Moscona)



365240

persona f.

בן אדם, איש

person

la persona ke no se alave de si para si (Moscona)



365300

personal m.

צוות עובדים, סגל, פרסונל; קהל

personnel

el personal no esta kontente de las pagas (Moscona)



365930

peshalado m.

מליח, דג מלוח

salted fish

le paresió peshalado se lo echó en un bokado (Nehama)



365960

peshe (port.) m.

דג

fish

kuando se kome peshe no se favla (Nehama)

el peshe grande se lo kome al chiko (Nehama)

kien duerme no alkansa peshe (Nehama)

el ke paga el peshe adelantado lo kome fedido (Nehama)

onde venden peshe?- a la peshkadería! (Nehama)

aínda el peshe esta en la mar! (Nehama)

peshe buyido/peshe asado/peshe frito (Nehama)

kontente i livre komo el peshe en el agua freska (Nehama)

ay varios peshes en el río (Nehama)

bivas, kreskas i engrandeskas komo el peshiko en el agua freska/el peshi­ko para komer i tu/i el fijiko para engrandeser (Nehama)



366090

peshkado m.

דג

fish

gizar peshkado (Nehama)

el peshkado grande s'englute al chiko (Moscona)

peshkado i agua de mar (Moscona)

miren de komer peshkado primo, kocho i asado, i ke no manke salado porke aze bien bever (Moscona)



366220

peshkesh /peshkish (t.) m.

מתנה; מתנה הניתנת לבנאים עם יציקת הגג; מתנה לכלה ביום חתונתה

a gift; a gift given to the builders when the roof is poured; a gift to the bride on her wedding day

kien echó peshkesh ke se kede, kien no ke se vaya (Nehama)



366390

peskerir v.

חקר, ביקש, חיפש

to investigate, to ask, to search

eskudreniemos muestros kaminos i pishkeramos i tornemos a adonay (Moscona)



366410

peskueso m.

עורף, מפרקת, צואר

nape, neck

el piskueso lo tengo torsido (Moscona)

merese ser degoyado por el piskueso (Moscona)



366500

peskuzar v.

חקר, בדק, תיחקר, שאל לעומק, תישאל, ערך חיפוש

to investigate, to examine, to question deeply, to search

no piskuzi por saver ken era (Moscona)

ken uzo, no piskuzo (Moscona)



366550

pestanya f.

ריס; אישון, בבת עין

eyelash; pupil

los ojos pedrimos, las pistanyas vamos a bushkar (Moscona)



366610

pestil (t.) m.

ממתק עשוי מציפת משמש או שזיף ירוק דקה ושטוחה

a candy made from thin, flat green apricot or plum pulp

la prostela ya sta pistil (Moscona)

azer a alguno pistil (Moscona)



366890

peyda m.

איסור

prohibition

fize peyda a mi fijo de pizar al kafé (Nehama)



366920

pez m.

זפת

tar

pes i ashufre ensienden mas muncho el fuego, ansii las avlas de menospresio para la ira (Moscona)



366980

pezar (1) v.

שקל

to weigh

pezar djusto i vender karo (Nehama)

un sako de asukar peza sien kilos (Moscona)

komo ke pezas tu plata i tu oro, ansi ke pezes tus dichas antes de dizirlas (Moscona)



367070

pezevenklik (t.) m.

סרסרות; דמי סרסרות

pimping; pimping fees

me bozeó el fecho i por mas pezevenklik, demanda korredería (Nehama)



367110

pezgadía f.

כובד; משא קשה לנשיאה; משימה כבדה הנעשית נגד הרצון; הפעלה נוקשה של כללים וחוקים; שעמום

heaviness; a heavy burden to bear; a heavy task undertaken against one's will; rigid application of rules and laws; boredom

ya me mata; sien vezes me demanda la mizma koza; para desbarasarme de esta pezgadía, le di todo lo ke kijo (Nehama)

el tavlado s'esfondó de la pezgadía de la kasha de fierro (Nehama)

me es pezgadía de ir a vijitarlo (Nehama)

deshate de estas pezgadias (Moscona)

me fui antes del tiempo por no darles pezgadias (Moscona)



367140

pezgado adj.

כבד, כבד משקל, מעיק; כבד תנועה, מגושם; בלתי נסבל בשל פדנטיות; מטומטם, טיפש; חמוּר

heavy, weighty, oppressive; cumbersome, clumsy; unbearable due to pedantry; stupid; severe

eskapí a fulano de un embrolyo, ma me viene pezgado de demandarle paga (Nehama)

lo ke komi me kayo pezgado (Moscona)



367220

pezgar v.

שקל, היה כבד; הטריד, הדאיג

to weigh, to be heavy; to bother, to worry

esta ropa pezga una oka (Nehama)

me pezga de demandar lo ke me se deve (Nehama)



367240

pezgo m.

משא, מטען, כובד, עומס, משקל, כבידה, נטל, זבורית; מועקה, ייסורי מצפון

burden, load, heaviness, load, weight, gravity, burden; distress, pangs of conscience

no alevantes pezgo (Moscona)

el fierro es mas pezgo ke la tavla (Moscona)



367250

pezgor m.

משקל, כובד; תחושת כובד בקיבה, קשיי עיכול; דאגות

weight, heaviness; feeling of heaviness in the stomach, indigestion; worries

no se alevante de en basho del pezgor (Nehama)



367270

pezo m.

מאזנים, משקל; משקולת

scales, weight; sinker

lo mas de ropas se venden a pezo (Nehama)

el pezo no esta amezurando djusto (Moscona)

kon esta djente todo kale estado kon el pezo i la vezne (Moscona)



367340

pi m.

הגה, הברה

phoneme, syllable

un pi si dishe, al punto todo se faze a dover (Nehama)



367350

piadad f.

רחמים, רחמנות, חמלה, חסד; חסידות

mercy, compassion, kindness; piety

aharvar kon piadad/kon mano de piadad (Nehama)

el Dio ke mos mire kon ojo de piadad (Nehama)

ten piadad! (Moscona)

ombre de piadades (Moscona)

no estamos diziendo ke no komas, ma el komer deve ser kon piadad (Moscona)



367450

piadozo adj.

רחום, רחמן, חסוד, בעל צדקה, נדיב לב, חנון

compassionate, merciful, pious, charitable, generous, kind-hearted

el Dio piadozo (Nehama)

el piadozo no tienen repozo (Moscona)



367490

piano (2) m.

קומה

floor

kaza de ocho pianos (Nehama)



367500

piano (it.) adv.

לאט, בעדינות, ברכות

slowly, gently, softly

no te apresures, va pian piano (Nehama)



367520

piante- ni piante ni mamante

אין נפש חיה

There is no living soul

no topar ni piante ni mamante (Nehama)



367570

pich (t.) m.

ממזר, אדם נקלה

bastard, a vile person

es un pich (Nehama)



367740

pie m.

רגל; מידת רגל

foot; foot size

ya estás en pies, az la kama (Nehama)

no meter pie en kafé/en yeshivá/en eshkola/en keilá (Nehama)

le das el pie, kiere el pie i la mano (Nehama)

kuando se tiene kavayo al ahir no es verguensa de kaminar a pie (Nehama)

en mi kaza no entra pie ajeno (Nehama)

en esta kaye no piza pie de bivo/de benadam (Nehama)

de pies fina kavesa yevar todo muevo (Nehama)

azer echos en pies (Moscona)

no le des pie d'entrada (Moscona)

ande le veo los pies, le vere la kavesa (Moscona)



368520

piedra f.

אבן; חומר קשה מאוד; אבן מצבה, מצבה

stone; very hard material; tombstone, gravestone

si la piedra da al vidro, guay del vidro, i si el vidro da a la piedra, guay del vidro (Nehama)

la piedra no viene de londje (Nehama)

ken tiene tejado de vidro ke no arroje piedras al vezino (Nehama)

arrojar la piedra i eskonder la mano (Nehama)

kayo piedra en pozo (Moscona)

save kitar la para por debasho la piedra (Moscona)

el ombre yeva mas ke las piedras (Moscona)



368700

piedrada f.

מכה באבן, פצע שנגרם מאבן

a stone blow, a wound caused by a stone

ni palavra ni piedrada no tornan atrás (Nehama)



368870

pierna f.

שוק, ירך

leg (below the knee), thigh

espande la pierna fina onde va la kuvierta (Nehama)

las piernas las tengo tomadas (Moscona)

los del rey en meza komen, i los tuyos a mi pierna (Moscona)



369020

pikado adj.

טחון; מדוקר, עקוץ; נפגע, פגוע

ground; pricked, stung; injured, harmed

mas vale pikado ke guzaneado (Nehama)

de lo pikado se faze kyeftes (Nehama)



369100

pikar v.

טחן; עקץ, דקר, נעץ; טעם מאכלים בלי להסב לשולחן; פגע (במילים)

to grind; to prick, to stab; to taste food without sitting at the table; to hurt (with words)

las gainas se estan pikando una a la otra (Moscona)



369110

pikarse v. refl.

נדקר; נפגע

to be pricked; to be hurt

se pika de tener muy buena edukasión/de konoser lenguas/de ser de buena famiya (Nehama)



369160

piko m.

מידת אורך: טפח; מקור (של עוף); מקב, מעדר

length measure: palm; beak (of a bird); hoe

i el prove i el riko se amizuran kon un piko (Moscona)

piko para lavorar las piedras (Moscona)



369200

pikurina f.

דבר מה פעוט

something small

la fuente esta koriendo una pikurina (Moscona)



369220

pila f.

כיור; שוקת; ערימה

sink; trough; pile

una pila de ropas (Nehama)

una pila de topes (Nehama)

una pila de lenya (Nehama)



369350

pilikura (gr.) m.

דבר פעוט, חסר ערך

a small, worthless thing

unos pishkadikos, una pilikuria (Moscona)



369390

pilishti (ebr.) m.

פלשתי; בהשאלה: רשע

Philistine; in a figurative sense: wicked

kon este pilishti ke no tengas ke azer (Moscona)



369580

pimienta f.

פלפל

pepper

la pimienta komen los reyes, la nieve pizan los kavayos (Nehama)

grano de pimienta (Nehama)



369760

pino m.

שיא, פסגה, צמרת; אורן

peak, summit, top; pine

un ombre alto komo el pino (Moscona)

estar en la punta 'el pino (Moscona)



369800

pinta adj.

מאיכות גרועה; בהשאלה: נאמר על אדם במצב בריאותי ירוד שאין לקנא בו

of poor quality; figuratively: said of a person in poor health who should not be envied

komo esta el hazino? - pinta (Moscona)

el shavon ke merkates esta pinta zahro (Moscona)



369810

pinta f.

נקודת חן; נמש; נקודה, כתם, צבע; טיפוס המעיים

birthmark; freckle; spot, stain, color; intestinal typhus

kon pintos pretos i blankos (Moscona)



369820

pintado adj.

צבוע, מצוייר; ירוד מבחינה חומרית/בריאותית

painted, drawn; poor in material/healthy terms

pintado a las mil maraviyas (Moscona)

avram esta pintado (Moscona)



369850

pintar (1) v.

צבע, צייר; תיאר בצורה ציורית; קישט (עוגה)

to paint, to draw; to depict in a pictorial manner; to decorate (a cake)

el saver pintar es un dono (Moscona)



369860

pintar (2) v.

שילם במזומן; בזבז כסף

to pay in cash; to spend money

pintar las paras (Moscona)



369870

pintarse v. refl.

התאפר, התפרכס, הצטבע

to put on makeup, to make up, to paint oneself

ke se pinti por lo ke es (Moscona)



369890

pintilik (t.)

קמצנות, צייקנות

stinginess

el pintilik ke tiene no lo desha gozar (Moscona)



369940

pinturia f.

תמונה, ציור

picture, painting

korason de pensamientos buenos asemeja a pinturia de rozas sovre pared enkalada (Moscona)



370000

pinya adj.

מלוח מאוד

very salty

el kezo esta pinya (Nehama)



370100

pinyuga f.

גחלת

ember, cinder

del buen karvon - buena pinyuga (Moscona)

kavesa de pinyuga (Moscona)



370110

pinzel m.

מכחול, מצבוע

brush, paintbrush

ensúpito me se metió delantre komo un pinzel (Nehama)



370170

pío a pío/píos a píos adv.

בהדרגה, מעט מעט

gradually, little by little

pagar una devda a píos a píos (Nehama)



370240

piojo m.

כינה

lice

piojo sovre kustura (Moscona)

se ancheo komo el piojo en la tinya (Moscona)



370510

pir (fr.) adj.

יותר גרוע

worse

su ermano es pir (Moscona)



370520

pir (gr.) m.

הנקודה הגבוהה ביותר, השיא

the highest point, the summit

el pir de la kalor (Nehama)

el pir del frio (Nehama)

al pir de la ravia (Nehama)

al pir de la mansevez (Nehama)

al pir de la ermozura (Nehama)

el pir es ke [...] (Moscona)



370630

piriz (t.) m.

צום, תענית

fast, fasting

no tiene piriz en la boka (Moscona)



370800

pishada f.

הטלת מים, השתנה

peeing

pishada sin pedo es komo boda sin pandero (Moscona)

le esta kaminando atras komo la pishada del azno (Moscona)



370820

pishadero m.

הטלת מים/השתנה תכופה

frequent urination

la bira da en pishadero (Moscona)



370830

pishado adj.

מוכתם בשתן

stained with urine

ken se echa kon pishado se alevanta pishado (Moscona)



370900

pishar v.

השתין, הטיל מימיו

to pee

pisharse en la palavra (Moscona)

es el ke pisho en el ojo del guerko (Moscona)

pisharse en la banyika (Moscona)

no save ni por ande pisha la gaina (Moscona)

djoha, alevanta, pisharas (Moscona)

pisharon en una kalavasa (Moscona)



371060

pishik (t.) m.

מרמה, תרמית

fraud

azer pishikes (Moscona)



371080

pishín (t.) adj.

משולם מראש

prepaid

fiado no vende , ande mi se paga pishim (Moscona)



371090

pishín/pishim (t.) adv.

מיד, תכף, מהר; מראש

immediately, quickly; in advance

pishim de todo, prime ke sepas kualmente [...] (Moscona)



371240

pishkín (t.) adj.

מומחה, מיומן, מוסמך, בר סמכא

expert, skilled, qualified, authoritative

si sos pishkin sal en medio (Moscona)



371280

pishmán(t.) adj.

מתחרט, בעל תשובה

Repentant

mil vezes esto pishman ke me apanyi en este baile (Moscona)



371300

pishmanlik (t.) m.

חרטה, חזרה בתשובה

Repentance

pensa bueno para ke despues no ayga pishmanlik (Moscona)

en arrepintiendose se ovliga a pagar 100 levos de pishmanlik (Moscona)



371310

pisho m.

שתן; זרזיף, טפטוף

urine; trickle, drip

dar guezmo de pisho (Nehama)

un pisho d'agua/d'azeite/de vinagre (Nehama)



371350

pishpón m.

שם של משקה; לגימה, סביאה

name of a drink; sip, swig

lo ke gana mosho se va para pishpon (Moscona)



371500

piska f.

קורטוב, קמצוץ, קורט; חתיכה, פיסה

a bit, a pinch; a piece

no tiene una piska de verguensa (Moscona)

en la papelera kedo una piska de sal (Moscona)



371580

pisón m.

פיטמה

Nipple

la kriatura aferra el pisón kuando está fabrenta i lo asolta kuando está farta (Nehama)



371720

pita (gr.) f.

פיתה

flat Arab bread

kien se kumió la pita?- la nuera (Nehama)

pita kayente kon kezo fresco (Moscona)



371900

pitilá (ebr.) f.

רטיה, אספלנית דביקה; ''דבק'' - אדם דביק ובלתי נסבל

sticky bandage; nickname for a sticky and unbearable person

no te apanyes kon esta pitila (Moscona)



371940

piyadé (t.) m.

צבא, חיל רגלים

army, infantry

mi ijo sierve en un piyade (Moscona)



372000

pizada f.

דריכה; בעיטה

stepping; kicking

dar una pizada (Moscona)



372040

pizar v.

דרך, דרס, רמס, בטש, מעך; השיג גבול; כתש; ניצב על

to step on, to run over, to trample, to crush; to encroach; to stand on

este moble no piza bueno (Nehama)

mas ke no pizes por aki (Moscona)



372070

pizma (gr.) f.

עקשנות, רשעות; טינה; התגרות

stubbornness, malice; resentment; provocation

azer algo por pizmas (Moscona)



372200

plaka (gr./t.) m.

אדם איטי וגמלוני

a slow and clumsy person

una plaka de chimento/una plaka de marmol/una plaka de mé­tal/una plaka de piedra/una plaka de vidro (Nehama)



372290

plan/o m.

תכנית, מתווה, תרשים, שרטוט, מפת שטח

plan, outline, diagram, drawing, area map

el plan de la sivdad lo estan lavorando de muevo (Moscona)

la kaza se va ir al plan (Moscona)

los planes de muestros adversarios salieron yerados (Moscona)



372410

planta f.

שתיל, נטע, צמח; כף (רגל/יד)

plant; palm (foot/hand)

planta de la mano, planta del pie (Nehama)



372490

plantarse v. refl.

ניטע; נתקע, ננעץ, קבע עצמו

to be planted; to be established

se planto delantre de mi i no me esta deshando ver nada (Moscona)



372510

planteo m.

נטיעה; צמחיה

planting; vegetation

los planteos ermoyesen i kuvijan la tierra (Moscona)



372540

plasa f.

כיכר; כיכר השוק, שוק

square; market square, market

kuento de kaza no vale a la plasa (Nehama)

lo ke pasa en kaza no pasa a la plasa (Nehama)

el fijon esta falto en plasa (Moscona)



372650

plasar v.

הציב, הניח, שם, מיקם, שם במקום, קבע, השקיע (כסף); מכר בקמעונאות, הציע למכירה

to place, to set, to invest (money); to sell at retail, to offer for sale

plasar ropa/bilietos de lotería (Nehama)

esta bien plasado (Moscona)



372870

platero m.

צורף

jeweler

la morena fija del Dio, la blanka fija del platero (Nehama)

ovra de maestro i de manos de platero (Moscona)



372930

platiko m.

צלחת קטנה, קערונת; שי של צלחת ממתקים/פירות; משלוח מנות

small plate, bowl; gift of a plate of sweets/fruits; delivery of dishes

kien manda/embía platikos arresive chanakitas (Nehama)



372980

plato m.

צלחת, מגש; מנה; שי פירות/ממתקים/פרחים הנשלח לרגל ארוע

a plate, tray; a dish; of fruit/candy/flowers sent on the occasion of an event

en una famiya medianera, para un komer regolar se sierven algunos mezetes para avrir la gana, uno o dos platos i fruta para kitar la savor de la boka (Nehama)

no dates haber ke el plato se chatleo (Moscona)

en las kazas djudias uzan gizar en viernes ocho platos , a dos para kada meza asta noche de alhad (Moscona)



373060

plazer m.

עונג, תענוג, הנאה, עדנה; טובה, חסד

pleasure, delight, enjoyment, grace; goodness, kindness

az plazer, no mires a kien (Nehama)

azer pla­zer i topar la belá (Nehama)

kon grande plazer (Moscona)

tengo el plazer [...] (Moscona)

azimi este plazer (Moscona)

el azer akonanta el plazer (Moscona)



373130

plazer v.

מצא חן, נשא חן, נעם, ערב

to be liked, to be favored

no ay a kien no plazgan las flores (Nehama)

me plaze estar en buena kompanía (Nehama)

lo bueno plaze a todos (Nehama)

no me plaze repetar (Moscona)

te plazen kastanyas? (Moscona)

le plazio la koza en sus ojos (Moscona)



373180

plaziente adj.

נעים, נוח, ערב

pleasant

tu plaziente, yo kontente (Nehama)

es una persona muy plaziente (Moscona)

el klima en estos lugares es muy plaziente (Moscona)



373190

plazo m.

מועד

festival

a la luna la kompozo por plazos i por azer saver los trokamientos de los tiempos (Moscona)



373330

pleito m.

מריבה, ריב, מחלוקת, קטטה, תגרה, סכסוך, מדון

quarrel, dispute, confrontation, argument

pleito d'ermanos, alhenya de manos (Nehama)

pleito de merkaderes, alegría de djabadjis (Nehama)

en pleito no s'esparte konfites (Nehama)

después de un buen pleito una buena paz (Nehama)

los vizinos estan en un pleito (Moscona)

padre i ijo estan en pleito (Moscona)

en kaza ke ay pleito no se akoje ni la siniza (Moscona)



373440

pletez m. & adj.

איש ריב, איש מדון, שוחר מדון, קנטרן, רגזן, אלים

quarrelsome, irritable, angry, violent

pursedaka no te apanyes kon este ombre pleitez (Moscona)



373590

plomada f.

חרט עופרת; משקולת עופרת, אנך

lead pencil; lead weight, plumb line

la plomada se uza para enderesar i azer derechos los muros ke se fraguan (Moscona)



373640

plombar (fr.) v.

סגר בחותמת, חתם בפלומבה

to seal with a lead-seal

tengo dos muelas por plombar (Moscona)



373650

plomo m.

עופרת; כדור יריה; טרדן, טרחן

lead; bullet; troublesome

no te djuges kon plomo yeno porke se tienen visto munchas desgrasias (Moscona)

loke fueron akeyos plomos a media noche? (Moscona)



373690

pluma f.

נוצה, פוך; ציפורן, עט, קולמוס

feather, down; nib, pen

kavesal de pluma (Nehama)

kultúk de pluma (Nehama)

fuir kon plumas (Moscona)



373880

podar v.

גזם, זמר, קצץ

to prune, to trim, to chop

apodar la vinya (Nehama)

podar la vid o alimpiarla kortando sus sarmientos demaziados (Moscona)



373890

poder m.

יכולת, סמכות, יפוי כח, עצמה, כוח, שלטון; רווחה, מצב כלכלי טוב, אמצעים כלכליים

ability, authority, power, strength, rule; well-being, good financial situation, financial means

bien bueno en poder negro (Nehama)

a poder de gritos (Nehama)

a poder de kinino (Nehama)

a poder de melezinas (Nehama)

a poder de menazos (Nehama)

a poder de rogativas (Nehama)

estas dolores en poder de otro se kierría konsulta de dotores (Nehama)

kada uno da según su poder (Nehama)

se le tomo el poder (Moscona)

al poder vino el partido demokratiko (Moscona)

lo keres konoser - dale poder (Moscona)

a poder de paras (Moscona)



373960

poderozo adj.

עשיר, בעל יכולת; חזק, כל יכול

rich, capable; powerful, omnipotent

el todo poderozo ke mire i se apiade (Moscona)



373990

podestador m.

שליט, אדון

ruler, master

kruel podestador dezgrasia del puevlo i governadores derecheros azen enfloreser sivdad (Moscona)



374000

podestanía f.

שלטון; שליטה

rule; control

la Rusia i los Estados Unidos de Amarika se pelean por ganar la podestanía sovre todos los Estados de la tierra (Nehama)



374010

podestar v.

שלט על, חלש על, משל, רדה ב-; הכריע (אויבים)

to control, to dominate, to rule over; to overcome (enemies)

lo iziste podestar sovre las ovras de tus manos (Moscona)



374030

podjo m.

באר; בור

well; pit

asi me echen al podjiko de las agujas si estó favlando mentiras (Nehama)

en el podjo donde bevites agua no eskupas (Nehama)

es podjo sin fondo, echas i no se inche (Nehama)



374270

poezía f.

שירה

poetry

agora vamos a sintir la poezia dicha por [...] (Moscona)



374310

pohondra f.

קבעון

fixation

ya le entro la pohondra (Moscona)



374380

pokito m.

כמות מועטה, קומץ

a small amount, a handful

aspera un poki­to (Nehama)

vate un pokito mas par'ayí, ven un po­kito mas par'akí (Nehama)



374400

pokitura f.

כמות מועטה, סכום פעוט

a small amount

ke pokitura ke te dieron por un levo (Moscona)



374410

poko adj.

מועט

little

pokos son los ke saven razonar (Nehama)



374460

poko adv.

מעט

few

lo ke poko pezga i mucho vale (Nehama)

poko favlar i mucho sentir (Nehama)

poko favlar mucho entender (Nehama)

poko favlar poko pekar (Nehama)

poko favlar poko yerrar (Nehama)

poko favlar salú para la bovedá/salú para'l puerpo (Nehama)

por poko ke sea [...] (Moscona)



374500

poko m.

כמות קטנה

small quantity

a kitar de lo poko no keda nada (Nehama)

dame otro un poko (Nehama)

en vezes, kon un poko de kanseria se alkansa mucho (Nehama)

este póvero padre no pudo dar a su fija ke sinko mil liras de oro de dote. Poko i nada! (Nehama)

kien demanda poko es loko (Nehama)

kien poko da porke poko tiene da kon su alma, kien mucho da porke mucho tiene da de su bolsa (Nehama)

komer poko i luz mucha; komer poko i ver al Dio a la kama (Nehama)

komer poko i vestir bueno (Nehama)

merkar un poko de ropa (Nehama)

otro un poko ya viene (Nehama)

pedrer lo poko de bien ke se tiene (Nehama)

pelearse por poko i por nada (Nehama)

antes un poko (Moscona)



375050

poliyarse v.

נאכל ע''י עש; התמלא דאגות כוססות; נשאר תקוע בחור שלו בלי קשר לבריות

to be eaten by a moth; to be filled with gnawing worries; to remain stuck in one's own hole without regard for creatures

poliyarse por los ijos/por la kaza (Nehama)



375070

polka f.

ריקוד הפולקה; ז'קט נשי עם שולי פרווה

polka dance; women's jacket with fur trim

i por este i por todos mi alegria se apoka kuando bailan a dos a dos en el baile de la polka (Moscona)



375250

polviko m.

אבקת תרופה

medicine powder

las viejas del tiempo konosian polvikos ke davan para pasar adelantre de los fríos (Nehama)



375270

polvo m.

אבק, עפר; אבקה; קמח

dust; powder; flour

korre korre, i a la fin polvo i guzano! (Nehama)

alevantar del polvo (Moscona)

alimpiar el polvo (Moscona)

todo es del polvo i todo tornara al polvo (Moscona)

polvos para dolor de kavesa (Moscona)



375470

pompa f.

זוהר, יפעה, תפארת, פאר, ראוותנות; משאבה

splendor; pomp

salieron a su resivo kon grande pompa (Moscona)



375490

pompeada f.

שאיבה; לגימת משקה גדולה

pumping; taking a large sip of drink

inchir un kántaro en dos pompeadas (Nehama)



375620

ponentino adj.

מערבי

western

en Venezia existían tres komunidades djudías: la ponentina, de los orijinarios de la Europa oksidental, la djermánika, de los eskenazím ke favlavan yidish, orijinarios de la Europa sentral i de Rusia, i la le­vantina, de los orijinarios de las tierras turkas, sefardis, por la mas parte de Salonik (Nehama)



375630

poner v.

שם, הניח; הניח הנחה, דמיין

to put; to assume, to imagine

poner karga sovre alguno (Moscona)



375640

ponerse v. refl.

ניגש ל-; שקע (השמש)

to approach; to set (the sun)

de onde nase el sol i asta onde se pone (Nehama)

al ponerse del sol (Moscona)



375720

ponte m.

גשר; סיפון, גשר הספינה

bridge; deck, ship's bridge

el ponte del rio (Nehama)

pasar el ponte (Nehama)

el ponte de la nave, el ponte del va­por (Nehama)



375960

por prep.

בתור; מחמת, בגלל; בשביל, בעבור, כדי, למען; בעד, מבעד ל-, דרך; באמצעות; למשך, במשך; ב-, בתוך

as; because of; for, in order to, for the sake of; in favor of, through; by means of; for, during; in, within

Abel hue matado por Kaín (Nehama)

arrivar/partir por treno/por va­por/por avión (Nehama)

dar a Lea por Rajel (Nehama)

dar una koza por otra (Nehama)

darse a entender por djestos (Nehama)

el pan es fecho por el panadero (Nehama)

empesar por el empesijo/por enmedio/por el kavo (Nehama)

es luvia por luvia (Nehama)

esta kaza esta por arkilar/por vender (Nehama)

estar en una sivdad por un día (Nehama)

ganar tanto por día/por semana (Nehama)

ir por lana i salir treskilado (Nehama)

lavorar por interés/por amistad/por negregura/por vengansa (Nehama)

merkar una koza por bavas (Nehama)

ninguno lo kiere por su negregura (Nehama)

pasar por el ponte (Nehama)

pasar por la puerta (Nehama)

pasearse por el molo (Nehama)

pasearse por las guertas (Nehama)

por bueno lo fizo (Nehama)

salir por/para tomar aire (Nehama)

sufrir por modre de uno (Nehama)

tener a un negro por amigo (Nehama)

tomar a uno por otro (Nehama)

tomar por empiegado (Nehama)

travar por las orejas (Nehama)

viajar por todos los tiempos/por tiempos serenos i por tiempos truvios/por las luvias/por las nieves (Nehama)

pasar por la kaye (Moscona)

luchar por la pas (Moscona)

una koza por otra (Moscona)

el artikolo fue eskrito por [...] (Moscona)

por su buendad (Moscona)

por mi mansevez buena (Moscona)

por moso (Moscona)

por mujer (Moscona)

por tres levos (Moscona)

pasar por savio (Moscona)

darse por vensido (Moscona)

ainda esta por vinir (Moscona)

la kaza esta por vender (Moscona)

por poko (Moscona)

por mi parte (Moscona)

por mas bueno (Moscona)

por amor de (Moscona)



376330

porfiar v.

התחנן לפני, הפציר ב-; עמד על, התעקש

to beg before, to plead with; to insist on, to insist

esto purfiando por entrar (Moscona)

no eeas selozo kon tu mujer porke purfiara por enganyarte (Moscona)



376390

porke conj. & adv.

מפני ש-

because-

no partió porke mankó el treno (Nehama)

se kayó porke se arresvaló (Nehama)

lo yevan por la mano porke es siego (Nehama)

me arrepozo porke estó kanso (Nehama)

kierer saver el porke de todo (Nehama)



376415

porke interog.

מדוע, למה

why?

porke yoras? (Nehama)



376570

portador m.

סבל, נושא; שוער

porter

el portador de la prezente (Moscona)



376620

portalero m.

שוער

concierge

pero no se ke batir tuvieron los portaleros esta noche, ke por lo tanto tadraron de serrar las puertas (Moscona)



376630

portanto (fr.) conj.

בכל זאת, למרות זאת, אולם, אף על פי כן, מכל מקום; לכן, על כן, משום כך

despite this, however, nevertheless, in any case; therefore, therefore, therefore

es akojedor i portanto esta yeno de liras (Nehama)



376660

portativo adj.

מיטלטל, נייד

movable, mobile

lampa portativa (Nehama)



376790

porto m.

נמל

port

porto de mar; porto de rio (Nehama)



376850

portokalar m.

עץ תפוז

orange tree

el kamino pasava entre portokalares i limonares (Moscona)



376920

posa (t.) f.

משקע, תחתית החבית/ הבקבוק

bottom of barrel/bottle

la pusa de la djuderia (Moscona)

despues de kolar kedo una pusa vedre (Moscona)



377090

posibilidad/posibilitá/posibilidat f.

יכולת, חלופה, אפשרות

ability, alternative, possibility

no tengo la posivilidad (Moscona)



377110

posivle adj.

אפשרי

possible

azeras todo lo posivle (Moscona)



377170

posta (1) (it./t.) f.

דואר; משימה (לזמן מוגדר); ניידת, רכב להסעת עצירים, משלוח

mail; mission (for a specified time); mobile, vehicle for transporting prisoners, delivery

oy vino mucha posta (Nehama)



377250

postal (2) (bulg.) adj.

עצלן

lazy

de este postal echo ke no asperes (Moscona)



377300

postema (gr.) f.

מורסה, אבצס, פרונקל; בהשאלה: מכאוב; כינוי למישהו מאוס ומכביד; עוגמה ישנה ומכבידה

absces; figuratively: painful; a nickname for someone who is disgusting and burdensome; an old and burdensome affliction

postemas tiene mamá al fondo de la kasha! (Nehama)

el vidjut entero lo tengo una postema (Moscona)



377440

posto (it.) m.

תפקיד, משרה; מקום, מושב

position, office; place, seat

no es su puesto (Nehama)

meter kada koza a su puesto (Nehama)

el posto de direktor esta vakante (Moscona)



377500

postura f.

יציבה, תנוחה, מצב; שקיעה

posture, condition; setting

de onde esklarese el sol asta su postura (Moscona)



377530

potá (t.) f.

כור היתוך, מצרף, בית יציקה

melting pot, foundry

estos dos no se pueden kalar; se kieren echados a la pota (Nehama)



377670

potín (t.) m.

מגף

boot

bastoniko djilali, el putin delgado, entojiko mavili, se asenta allado (Moscona)



377690

potra f.

זפקת, בלוטה נפוחה; שבר, פקע

strumosis, swollen gland; hernia

kien kon la potra kien kon la krevadura (Nehama)

no m'abas­ta mi potra sino enriva me viene otra (Nehama)

todo adjusto shimshon, mas ke potra i kevradura (Moscona)

no abastese mi potra, ke agora me sale otra (Moscona)

no se mira el su potra (Moscona)



377830

povoreza f.

עניות, דלות

poverty

kada uno kon su penserio, el riko kon su rikeza, i el prove kon su povreza (Moscona)



377900

poyiko m.

אפרוחון; כינוי לבחורה צעירה וצנומה

chick; nickname for a young, skinny girl

se izo un puyiko (Moscona)



377910

poyo m.

אפרוח, תרנגול צעיר; רווח גדול; אדם חיוני ואמיץ; הולם לב

chick, young rooster; great profit; vital and brave person; heart-pounding

onde mete la mano kita po­yos/onde piza salen poyos (Nehama)

la asentada ke di ya vo kitar poyos (Moscona)

apanyo un poyo lo sta splumando (Moscona)



377930

poyrás/poyraz (t.) m.

רוח צפונית- מזרחית

northeast wind

vino komo el poyraz (Moscona)



377980

pozar v.

חנה, נטה אוהלו; הציב, הניח, שׂם, הציג; דיגמן; הציג עצמו לראווה

to park; to place, to put up, to display; to model; to put oneself on display

pozar una karga (Nehama)

devemos de pozar las kozas en regla (Moscona)

no se save ni pozar ni empozar (Moscona)



378020

pozisión f.

מצב, עמדה, מעמד; משרה

condition, position, status; position

es de buena pozision (Moscona)



378070

pozitivamente adv.

באופן חיובי

positively

a la kestion mos respondio pozitivamente (Moscona)



378100

pozo m.

באר, בור

well, pit

kavakar pozo kon alguja (Moscona)



378140

prado m.

אחו, נאות דשא

meadow, grassy area

krese la yerva del prado sin agua? (Moscona)



378200

pranga (t.) f.

בית סוהר, בית כלא, מחנה מעצר, תא כלא; שלשלאות לרגליים

prison, jail, detention camp, prison cell; leg chains

meter en pranga (Nehama)

kuatro anyos de prezion en la pranga metido (Moscona)



378250

pranso (it.) m.

משתה, סעודה חגיגית, מסיבה, בנקט

banquet, festive meal, party

aparejos de pranso (Nehama)

invitar/kombidar/yamar a pranso (Nehama)



378280

prasa (t.) f.

כרשה, כרתי, פראסה

leek

ya sta por prasa i kalavasa (Moscona)



378340

pratika f.

מיומנות; מעשה, ביצוע, הגשמה, שמירה, קיום (חוק, מצוות)

skill; act, execution, fulfillment, observance, observance (law, commandment)

tener la pratika de un fecho (Nehama)

la pratika vale mas ke la gramatika (Nehama)



378390

pratikarse v. refl.

רכש מיומנות

to acquire a skill

pratikarse en un ofisio/en una lingua/en un arte (Nehama)



378410

prátiko adj.

נוח, שימושי, פרקטי; מיומן

convenient, useful, practical; skillful

un ombre pratiko (Nehama)

bushkamos un eskrivano bien pratiko en los kontos (Moscona)



378460

prear v.

שדד, בזז, שלל, גזל, חטף

to rob, to plunder, to kidnap

ajenos los prian i los eredan, no tienen ijos israel (Moscona)



378600

predezir v.

ניחש, ניבא

to guess, to predict

predizir los akontesimientos venideros (Moscona)



378910

pregón m.

הכרזה, הצהרה, הודעה, צו

announcement, declaration, notice, order

salió pregón del rey (Nehama)



378990

pregonero m.

כרוז

announcer

kien tiene mal al dedo se faze pregonero (Nehama)



379050

preguntar v.

שאל, חקר, ברר, הציג שאלות; שאל בשלום

to ask, to investigate, to inquire, to pose questions; to ask in peace

su manera de preguntar dava a entender el uzo de komando (Moscona)



379360

premir v.

נצרך, נזקק ל-, השתוקק ל-

to be in need of, to crave, to yearn for

no me prime, ya puedo asperar (Nehama)



379400

prenda f.

משכון, ערבון, עבוט; עיקול, החרמה, הפקעה

pledge, surety, pawn; seizure, confiscation, expropriation

dar en prenda (Moscona)



379470

prender v.

לקח, נטל; לכד, תפס

to take, to take away; to capture, to seize

en la red ke eskondieron fue prendido su pie (Moscona)

ke vos dire mi kerido, vinieron letras de fransia, el negosio esta prendido, en nada no ay ganansia (Moscona)



379690

prenyado m.

הריון

pregnancy

ni el prenyado ni el dukado pueden kedar guadrados (Nehama)



379860

preparativa/o f./m.

הכנה

preparation

preparativos de viaje/de fiesta (Nehama)

azer preparativas (Moscona)



379880

preparativo adj.

מכין

prepares

los lavoros preparativos ya ampesaron (Moscona)



380200

presiar v.

קבע, הידק; העריך, אמד; ערך את שומת הנדוניה

to fix, to fasten; to estimate; to make the valuation of the dowry

no saves presiar las kozas (Moscona)



380250

presio m.

מחיר; ערך

price; value

mos trusho un sesto de fruta, no debaldes, kon su presio (Nehama)

los presios estan en pujita (Moscona)

no ay presio para su kapachita (Moscona)



380760

presto adj.

זריז, מהיר

agile, fast

se fue presto i negro (Moscona)



380770

presto adv.

מהר, חיש, מיד, בקרוב; מוקדם

quickly, immediately, soon; early

el dar presto es komo dar dos vezes (Nehama)

vinites muy presto (Moscona)

kamina mas presto (Moscona)



380860

prestura f.

מהירות, זריזות, חפזון

speed, agility, haste

en la prestura me alvidi de tomarlo (Moscona)

ke es la prestura de alevantarte? (Moscona)



380980

presurozo adj.

דחוף; מהיר, זריז, נחפז; שאוהב לפעול מהר ובלי לחכות

urgent; quick, agile, hasty; who likes to act quickly and without waiting

ganansia rovada komo la luvia presuroza, presto viene i pasa (Moscona)



381140

preto adj. & m.

שחור; כושי; אומלל, עצוב, אבל; אדם אלים

black; unhappy, sad, mourning; violent person

mira ke viene el Preto! (Nehama)

disho la pes a la kaldera, kulo preto vate mas aya (Moscona)



381350

preva f.

הוכחה, ראיה; נסיון

proof, evidence; trial

asta preva kontraria (Moscona)

dar prevas (Moscona)



381460

prevaz (t.) m.

כרכוב, צוק; מסגרת (דלת/ חלון)

cornice, cliff; frame (door/window)

el prevaz de la puerta/de la ventana (Nehama)



381640

prezentar v.

הציג, הראה, הגיש, מסר

to present, to show, to submit, to deliver

vos prezento el konto (Moscona)



381660

prezentarse v. refl.

התייצב, הציג עצמו

to present oneself

ayer se prezento sr [...] (Moscona)

sosh rogados de prezentarvos a la ora apropiada (Moscona)



381690

prezente adj.

נוכחי, נוכח

present

tener prezente (Moscona)



381720

prezente m.

הווה; מתנה, שי, מתן, דורון, מנחה

present; gift, present, offering

kien echó prezénte ke se kede, kien no, ke se vaya! (Nehama)

dar prezente (Moscona)



381890

prezo m.

בית סוהר, בית כלא; מאסר; אסיר

prison, jail; imprisonment; prisoner

porke estas en prezo? -por diez groshes de medra (Nehama)

echar en prezo (Moscona)



381930

prezumir v.

הניח, שער, ניחש, ניבא; התיימר

to assume, to estimate, to guess, to predict; to pretend

i eya sintiendo ditas avlas se prezumio mas mucho por kaminar komo novia (Moscona)



382060

prima adv.

ראשית כל

first of all, primerly

los vezinos se adjuntan de prima para pasar la ora (Nehama)

empesar de primas a primeras (Nehama)

me alevanti de prima (Moscona)



382120

primario adj.

ראשוני, יסודי; קדום; מצוין

primary, elementary; ancient; excellent

se topa en sofia i esta primario (Moscona)



382150

prime adv.

יש צורך ב-, צריך ל-

there is a need for

antes de partir por tiempo, prime ke meta todo en regla (Nehama)

prime pasensia (Moscona)

prime repozo (Moscona)



382170

primer (it.) v.

היה זקוק ל-, היה צריך

to need

guadrati la salud ke te va primir (Moscona)

prime ke vayas (Moscona)

prime dicho a su padre (Moscona)



382180

primer/primero adj.

ראשון, התחלתי

first, the beginning

el primer día (Nehama)

la primera ora (Nehama)

por primer komer tenemos peshe (Nehama)

el primer fijo (Nehama)

los primeros ombres bivian en las sharas (Nehama)

la primera regla para la salud es de komer kon mezura (Nehama)

los primeros tiempos (Nehama)



382200

primero/en primero adv.

בתחילה, ראשית, קודם כל

initially, first of all

primero el Dio, no tengo menester de fijo de ombre (Nehama)

primero el Dio, ya se dirijir mi fecho (Nehama)

kien da en primero da kon miedo, kien da segundo da kon gusto (Nehama)

en primero las paras (Moscona)

en primero de todo (Moscona)



382240

primería f.

ביכורים; התחלה

firstfruits; beginning

todas las primerias son duras (Nehama)

az tornar nuestros djuezes komo en la primeria (Moscona)



382300

primo adj. & m.

ראשון, ראשון במעלה, מעולה

prime, first, foremost, excellent

la prima foja del livro (Nehama)

el primo i el último (Nehama)

el primo número (Nehama)

por primo devo dizir [...] (Moscona)

va ser primo si es ke puedo alkansar a tiempo (Moscona)



382330

primo m.

דודן, בן דוד

cousin

ir por kaminos onde no ay primos ni parientes (Nehama)

mi primo (Nehama)

semos primos (Nehama)



382340

primodjenito m.

בכור

firstborn

tus ijos i tus ijas estavan komiendo i beviendo vino en kaza de su ermano el primojenito (Moscona)



382370

primura f.

דחיפות, שעת חירום; צורך דחוף, נחיצות

urgency, emergency; urgent need, necessity

tengo primura de [...] (Moscona)

ke primura avia de enmeleskarte en este echo (Moscona)

no se aze primura (Moscona)



382400

primurozo/primorozo adj.

דחוף; נחוץ; נצרך, נזקק

urgent; necessary; needed

no es prove ma primurozo (Moscona)



382470

prink m.

בדיה

fiction

este prink kontaselo a otro (Moscona)



382490

prinsip/prinsipio m.

עקרון; התחלה, ראשית

principle; beginning

prinsipios de un ofisio/de un arte/de una sensia (Nehama)

el prinsipio de los menesteres del ombre son: fuego i agua, fierro i sal, vino i azeite, trigo i arina, leche i miel, kuvierta i panyo para vistir (Moscona)



382505

prinsipal m.

מנהל

principal

aki nada no se aze sin el prinsipal (Moscona)



382630

prisa f.

חפזון, פזיזות, מהירות

haste, recklessness, speed

por mas de prisa en pies se pila (Nehama)

ande kon tanta prisa? (Moscona)



382740

privada f.

שירותים, בית כסא, בית שימוש; אדם גס ולא ישר; דבר דוחה ומעורר גועל

toilet; a rude and dishonest person; something repulsive and disgusting

la ora de la pishada, fraguala la privada (Moscona)

la privada no le abasha de la boka (Moscona)



382860

prizión f.

כלא, בית סוהר, בית אסורים

prison, jail

lo echaron en una prezion onde no ve luz de sol (Moscona)



382870

prizionero m.

אסיר; שבוי

prisoner; captive

ningún pri­zionero se kita de la prizión (Nehama)



382930

pro prep.

בעד

pro

diez bozes pro i sinko kontra (Moscona)



383530

profito (it.) m.

רווח, תועלת, הכנסה

profit

onde no ay profito ay danyo (Nehama)



383560

profondina f.

עומק, מעמקים, מצולה

depth, abyss

i echara en profondinas de mar todos sus pekados (Moscona)



383570

profondita (it.) f.

עומק, מעמקים, העמקה

depth, depths, deepening

estudia las kestiones en profundita (Moscona)



383580

profondo/profundo adj.

עמוק

deep

penserios profondos (Nehama)



383660

progresar v.

התקדם

to progress

progresar en el estudio (Moscona)

progresar en el empiego (Moscona)



383840

proksimamente adv.

בקרוב; בקירוב, בערך

soon; approximately

proksimamente se asperan grandes evenimientos (Moscona)



383860

próksimo adj. & m.

קרוב, סמוך; קרוב משפחה

close, nearby; relative

lunes próksimo (Nehama)

ama a tu proksimo (Moscona)

ke entre el proksimo (Moscona)



384000

prolongar/prolungar/prolungear v.

האריך; האריך תוקף

to extend; to extend the validity

prolongar una politsa (Moscona)

ken prolonga meza, prlonga dias (Moscona)



384040

prometa f.

הבטחה; נדר

promise; vow

ya esto arto de prometas (Moscona)



384080

prometer v.

הבטיח; נדר; הועיד, יעד

to promise; to vow; to appoint, to designate

kien promete en devda se mete (Nehama)

le prometieron a rahel, le dieron a lea (Moscona)

mijor es ke no prometas ke kuando prometes i no pagas (Moscona)



384250

pronto adj.

מוכן, נכון; מהיר, זריז

ready; quick, agile

estó pronto para ser­virte (Nehama)

el komer esta pronto (Nehama)

kalsados prontos/ropa pronta (Nehama)

esto pronto por azer tu dicha (Moscona)

todo ya esta pronto (Moscona)



384300

pronunsia f.

ביטוי, הגיה, היגוי

pronunciation

pronunsia klara (Nehama)



384310

pronunsiar v.

הגה, ביטא, הביע, נאם, חרץ

to pronunciate

prononsar las palavras klaro (Moscona)

el djuzgo ainda no se prononso (Moscona)



384330

pronunsiarse v. refl.

בוטא, נהגה, נחרץ

to be pronunciated

tu tambien deves de prononsarte (Moscona)



384480

propio adj.

אישי, עצמי, ייחודי; הולם; עצם (בעצמו), זהה, אותו ה-

personal, self, unique; appropriate; identical, the same

eskrivir kon su propia mano (Nehama)

afirmar kon su propio punyo (Nehama)

me lo disho el propio (Nehama)

lo propio me akontesió a mi (Nehama)



384660

propózito m.

כוונה, מטרה, תכלית; נושא, עניין, משפט, מילה

Intention, goal, purpose; subject, matter, sentence, word

kuanto mas grande es el propozito, mas mijor es poko avlar i muncho dar a entender (Moscona)



384790

proseso m.

הליך, תהליך; משפט, דין

process

oy se mira el proseso de kontrabanda (Moscona)



384850

prosperar v.

שגשג, הצליח

to prosper, to succeed

si agora tu estas prosperando mi kamino por el kual ando (Moscona)



384930

prostemería f.

הסוף, אחרית; קץ הימים, התקופה האחרונה

the end; the end of days, the last period

manyadero de el pekador sobervia i su prostimeria por entinyirse i estruimiento (Moscona)



385340

prove n. & adj.

עני, רש; מסכן

poor, miserable

de ser prove no es verguensa (Nehama)

el povre i el riko se amezuran kon el mismo piko (Nehama)

kuando el prove va kazar se le rompe el pandero (Nehama)

ni por ey prove ni por ey riko (Nehama)

prove no es el ke tiene poko, es el ke kovdisia lo del otro (Nehama)

ayudami proves, no sere uno de vos (Moscona)



385430

provecho m.

רווח, תועלת, הנאה, יתרון; יעילות; הקלה, הרווחה

profit, benefit, pleasure, advantage; efficiency; relief, welfare

Ay danyos ke se trastornan por provecho (Moscona)

la melezina le fizo provecho (Nehama)

lavorar kon/sin provecho (Nehama)

ke es el provecho? (Moscona)

de los sanyos no vidi dingun provecho (Moscona)



385480

provechozo adj.

יעיל, מועיל, בעל תועלת, שימושי; מרגיע, מקל, מעלה מרפא

effective, beneficial, useful; soothing, alleviating, healing

melezina provechoza (Nehama)

ansi seras provechozo para ti i para tu famiya (Moscona)



385490

provedad f.

עניות, דלות, אביונות, ריש, חוסר כל, מחסור, דחקות, מסכנות

poverty, destitution, want, shortage, distress

la provedad es negra koza (Moscona)



385500

proveer v.

סיפק, המציא, צייד, פרנס

to provide, to equip, to support

i disho avraam, el dio proveera para si el karnero para alsasion (Moscona)



385720

provizorio adj.

ארעי, זמני

temporary

lo provizorio se aze en vezes de tura (Nehama)



385890

pruna/prunia/pruma f.

שזיף

plum

pruna dulse/pruna vedre/agra (Nehama)

savrozo komo la sena ke echan en eya prunas (Moscona)



385940

pruntar v.

חקר, שאל

to investigate, to ask

pruntale a ke oras trava el tren (Moscona)

kon pruntar puedes alkansar asta stambol (Moscona)



386120

pu! pu! pu! interj.

התבייש לך! - קריאת בוז בכיווץ השפתיים, מעין יריקה בפרצופו של מי שעשה מעשה מביש

shame on you! - a cry of contempt with pursed lips, a kind of spitting in the face of someone who has done a shameful act.

pu ke me digan si no le do un shamár en medio la kaye (Nehama)



386220

publikarse v. refl.

התפרסם; יצא לאור

to become famous; to be published

su baragania ya se publiko por el mundo (Moscona)



386260

públiko adj.

פומבי, ציבורי

public

un lugar públiko (Nehama)



386320

pudra (fr.) f.

אבקה, אבק, טלק, פודרה

powder, dust, talcum

enfuchido en la pudra (Moscona)



386360

pudrá f.

כסף

money

el mal de la pudra esta negra koza (Moscona)



386390

pudre (1) m.

אבא (עיוות של ''פאדרי'')

father (distorted form)

en akel momento entro el pudre (Moscona)



386490

pudridura f.

רקב, רקבון, מק; החלק הרקוב

rot, decay; the rotten part

d'esta manera de pudres mijor es ke no se ayegen a topar (Moscona)



386530

pudrir v.

השחית, גרם רקבון; נרקב

to corrupt, to cause decay; to rot

la umidad pudre la ropa (Nehama)

el guzano pudre los frutos (Nehama)



386540

pudrirse v. refl.

רקב, נרקב, כורסם, נכסס; דאג מאוד, נכסס מדאגה

to rot, to gnaw, to gnaw; to worry a lot, to gnaw with worry

el peshe se pudrió (Nehama)

por esta ropa no pagan ni la metad de lo ke kostó; la vo a deshar ey, ke se pudra (Nehama)

pudrirse por los fijos (Nehama)

pudrirse por la djente/por los otros/pudrirse por todos (Nehama)

de las luvias todo se va pudrir (Moscona)

pudre i no se pudre (Moscona)



386550

pudrisión f.

דאגה גדולה, חרדה; רקבון

great worry, anxiety; decay

la pudrision por la ija no la desha repozar (Moscona)



386560

pudrum (t.) m.

חשיכה, אפילה

darkness, gloom

afuera esta pudrum (Moscona)



386590

pueder v.

יכול, היה מסוגל, היה בעל יכולת

can, to be able, to be capable

el djidió i el muzulmano no pueden komer puerko (Nehama)

El ke puede ke te oyga (Nehama)

el ombre va fin ande puede i no fin ande kiere (Nehama)

kada uno puede disponer liberamente de su moneda (Nehama)

kierer es pueder (Nehama)

los amales de Selanik puedían yevar a la espalda arriva de sien kilos (Nehama)

muzulmanos pueden tener asta kuatro mujeres lejítimas (Nehama)

para bien no puede, para mal s'esforsa (Nehama)

pueder bever una redoma de vino sin emborracharse (Nehama)

pueder kaminar oras enteras (Nehama)

pueder mantener famiya (Nehama)

pueder tener una korrespondensia en una lingua forastera (Nehama)

uno solo no puede alevantar esta kasha de fierro (Nehama)

no puedo mas (Moscona)

poder saltar, djugar, fumar, etc. (Moscona)

puede ser (Moscona)



386630

puederse v. refl.

ניתן ל-, אפשר

to be possible to

en sabá no se puede asender kandil, ni fumar, ni tokar lumbre (Nehama)



386670

puerkería f.

חזירות, מעשה נבלה, תועבה; לכלוך, זוהמה; דיר חזירים

stable act, abomination; dirt, filth; pigsty

a­zer puerkerías (Nehama)



386710

puerko m.

חזיר; ''חזיר'' - כינוי לנבל; כינוי לאדם שמן ודוחה

pig; ''pig'' - nickname for a villain; nickname for a fat and disgusting person

boz de puerko no suve al sielo (Nehama)

el puerko no mira al sielo (Nehama)

no lo esto podiendo ver komo al puerko (Moscona)

las peras buenas el puerko se las kome (Moscona)



386740

puerpo m.

גוף

body

el melón avre el puerpo (Nehama)

la harrova serra el puerpo (Nehama)



386920

puerta f.

דלת, שער, פתח

door, gate, opening

entrar/salir por la puerta (Nehama)

avrir/serrar la puerta (Nehama)

deshar la puerta media avierta (Nehama)

serra tu puerta alava tu vezino (Nehama)

se le serraron todas las puertas (Nehama)

lo echas por la puerta, entra por la ventana (Nehama)

las puertas de Geinam están siempre aviertas (Nehama)

la puerta del Dio está siempre avierta (Nehama)

kuando una puerta se serra otra se avre/sien se avren/las puertas del Dio se avren (Nehama)

kien da a la puerta siente su repuesta (Nehama)

aharva a la puerta i te será respondido (Nehama)

una puerta se sierra, sien se avren (Moscona)

ke aspera el gato? mujer deskuidada i puerta avierta (Moscona)



387250

puertal cf. portal

no pizar puertal de keilá (ebr.) (Nehama)

no pizar puertal de kafé (fr.) (Nehama)



387290

pues adv.

אחרי, אחר כך, אז

after, afterwards, then

pus dishimos ke [...] (Moscona)



387380

puevlo m.

עם, גוי; ציבור

people, gentile; public

boz del puevlo, boz del sielo (Nehama)

uvo muncho puevlo (Moscona)



387480

puja f.

תוספת, עליה, הגדלה

addition, increase

la sal da puja porke embeve umidad (Nehama)



387520

pujamiento m.

הוספה, תוספת, ריבוי, גידול

addition, multiplication, growth

el pujamiento se konta del mez pasado (Moscona)



387540

pujar v.

הוסיף, הגדיל; התייקר; גדל, התווסף

to add, to increase; to become more expensive; to grow, to be added

de pesah endelantre me van a pujar la paga (Moscona)

las aguas del rio pujaron muncho (Moscona)

los presios de la severa pujaron kon trenta por sien (Moscona)



387580

pulga (1) f.

פרעוש

flea

kien kon pulgas se echa kon yagas se alevanta (Nehama)

se desha chupar la sangre por las pulgas (Nehama)

de una pulga aze un gameo (Moscona)

asi bivan tus pulgas (Moscona)



387690

puliarse v. refl.

נוּגע בעש, התמלא עש

to be moth-eaten, to be full of moths

ya me pulii de estar asperando (Moscona)



387900

pulso m.

דופק, פעימה; פרק היד

pulse; wrist

para ke el lavado esté bien limpio, se kiere azeite de pulso (Nehama)

arremangar los pusos (Moscona)

del kulo al puso (Moscona)



388050

punchada f.

דקירה, כאב פתאומי וחזק, עקיצה; חתך להוצאת מוגלה; רמיזה; עידוד

stabbing, sudden and strong pain, sting; incision to remove pus; insinuation; encouragement

tengo punchadas en la spalda (Moscona)



388080

punchadika f.

דקירונת ; עידוד, דחיפה

light stabing; encouragement, a push

este panaris una punchadi­ka solo kiere (Nehama)



388140

punchar v.

דקר, עקץ, נעץ; פתח מורסה להוצאת המוגלה; גרם כאב עם מכשיר חד; ''דקר'', השמיע רמז פוגע

to prick, to stick; to open an abscess to drain pus; to cause pain with a sharp instrument; to make an offensive allusion

l'aguja puncha los dedos (Nehama)

la bezba puncha kuando la disturban (Nehama)

la kunduria me puncha (Nehama)

la mulika echa kiches kuando l'albadra le puncha (Nehama)



388150

puncharse v. refl.

נדקר, נעקץ

to be stabbed, to be stung

en kuziendo me punchi (Moscona)

ainda me puncha ke no lo vidi (Moscona)



388230

punchonozo/punchonioso adj.

קוצני; חריף; (משקה) מוגז; דקדקני, נוקרן

prickly; spicy; (drink) carbonated; meticulous

beveraje punchonozo/vino pun­chonozo (Nehama)



388270

punta f.

קצה, סוף, פסגה; נקודה; כף

edge, end, peak; point; cape

asentarse en una punta del mendel (Nehama)

guadrar parás en una punta de rizá (Nehama)

la punta de l'aguja; la punta del klavo (Nehama)

vestir a uno de punta pie/de punta pie fina kavesa (Nehama)

la punta de la kaleja (Moscona)

de una punta a la otra (Moscona)

en la punta 'la nariz (Moscona)

en la punta 'el tufek (Moscona)

kaminar en puntikas de pie (Moscona)

azer las kuatro puntas (Moscona)



388440

puntador m.

מחווה, ''יד'' (לספר תורה); חוטר, מקל הצבעה

''hand'' (for a Torah scroll); a stick, a pointing stick

el maestro sesierve de un apuntador para ambezar a meldar a los empesantes (Nehama)



388490

puntero m.

מרצע; קליד (קלידים); מצביע, מחוון, ''יד'' (לספר תורה)

awl; key (keys); pointer, indicator, ''hand'' (for a torah scroll)

el hazán gia kon un puntero de oro o de plata la meldadura del yahid yamado al sefer (Nehama)



388530

punto (1) m.

הוד, פאר; גינוני טכס

grandeur, splendor; ceremonial formalities

dar de puntos (Moscona)

no tiene punto (Moscona)

vistido de punto (Moscona)



388560

punto (2) m.

רגע, דקה; נקודה; סימן פיסוק; רגישות יתר, נוחות להשפעה; תפר, תפר כירורגי; נקודה לדיון; מידת אורך (ס''מ)

moment, minute; period; punctuation mark; hypersensitivity, ease of influence; suture, surgical suture; point for discussion; measure of length (cm)

a punto vino; a punto salió de aki (Nehama)

es a punto lo ke te iya a dezir (Nehama)

estar de punto en punto para parir/para muerir/para venir/para par­tir (Nehama)

estar en punto de ravia (Nehama)

la ora esta adelantre de vente puntos; la ora esta atrás de sinko puntos (Nehama)

me se fizo un punto un anyo (Nehama)

meza alta de ochenta puntos (Nehama)

pasa punto, pasa mundo (Nehama)

pasar negros puntos (Nehama)

se emprovesió a tal punto ke duvo de echarse akojer (Nehama)

de aki dos puntos parte el tren (Moscona)



388980

puntozo adj.

קפדן, נוקדן, דייקן, חשדן, רגיש; מקפיד על דקדוקי נימוסים

strict, meticulous, punctual, suspicious, sensitive; meticulous about etiquette

es muy puntozo (Moscona)



389080

punyada f.

מהלומת אגרוף

fist blow

echar a uno kon punyadas (Nehama)



389110

punyadiko m.

חופן, קומץ מועט

a small handful

el ojo del ombre se inche solo kon un punyadiko de tierra (Nehama)

un punyadíko de fustukes (Nehama)



389120

punyado m.

חופן, מלוא היד, קומץ

a handful

un punyado de fruta seka (Nehama)

esta ganando a punyados (Moscona)



389210

punyo m.

אגרוף; מכת אגרוף; חופן

fist; punch; fistful

aharvar kon punyos (Moscona)



389570

Purim (ebr.) m.

פורים

Purim

kien a Purim vela, su tiempo pedrió (Nehama)

buen purim, buenos anyos (Moscona)

ni purim moed, ni frios hazinura (Moscona)



389630

puro adj.

טהור, זך, נקי, צלול, בהיר, ברור, צח, שקוף

pure

de lo puro skuro (Moscona)



389640

puro m.

סיגר

cigar

fumar un puro (Nehama)



389730

pursedaká! (ebr.) interj.

למען השם!

For God's sake!

pursedaka no steas a dizirlo a alguno (Moscona)



389920

pustas f. pl.

כסף, מעות

tiene munchas pustas (Moscona)



389970

púsula (t.) f.

רשימה, מרשם, חשבון, הערה, כרטיס; מצפן

list, prescription, bill, note, card; compass

ya pedrio la pusula (Moscona)



389980

puta f.

זונה, פרוצה, יצאנית, נפקנית

whore, prostitute

puta la madre, puta la ija, puta la kolcha ke las kuvija (Moscona)

la puta vieja kita burla de la manseva (Moscona)



390270

raat (t.) adj. & m. & adv.

רגוע, שקט; רגיעה, מנוחה, הרפיה; ברוגע, בשקט

el padre de famiya está en raat kuando ya trusho la komania para la semana entera: (Nehama)

el sabá es dia de raat (Nehama)

es tan travieso ke ni por un momento no se sta rat (Moscona)



390320

raatlik (t.) m.

מנוחה, רוגע, הרפיה, נוחיות, חוסר דאגה

mos se sozeo el ratlik de kaza (Moscona)

kon el sporah ke merkimos, mos ganimos el ratlik del mundo (Moscona)



390560

racha (port.) f.

קו, חריץ, סדק, בקיע; מקף; שריטה

echar rachas (Moscona)



390810

raegavle adj.

מושרש

i sera komo raegavle de la tierra (Moscona)



390820

raer v.

גרד, קרד, קירצף, שרט; מחק, העביר קו על; הפיק רווח; כירסם ברעש

estarse raendo i kumiendo por la djente (Nehama)



390950

rafidán (t.) adj.

מורתח קלות (ביצה)

guevo rufidan! (Moscona)



390970

rafinado (fr./it.) adj.

עדין, ענוג, מזוקק

ombre kebar i rafinado (Moscona)



391080

rafraganearse (t.) v. refl.

רגע, התרגע, שלו, נפש אחר יגיעה קשה

rafraganearse en la kama/en un diván/en una poltro­na (Nehama)



391170

rahaná litslán!/rahamana letsilá! (aram.)

רחמנא לצלן! אלוהים ישמור!

después ke pedrió bienes i fijos, Iyov kedó rahamaná letsilá (Nehama)

a esta madre se le murió el solo fijo ke tenía i está rahama­ná letsilá (Nehama)



391330

raíz f.

שורש

kortar a raiz (Moscona)

echar raizes (Moscona)



391410

rakí (t.) m.

יי''ש, עראק

na una de raki ke te vayas de aki, porke plazer no tengo de avlar kon ti (Moscona)



391530

rama f.

ענף, בד; סניף; ענף (מקצועי וכו')

i ke sean las ramas komo su raiz (Moscona)



391570

ramal m.

סבך ענפים

árvoles pekan, ramales la yoran (Nehama)



391680

ramo m.

ענף, נצר, חוטר; אגף, שלוחה; מסגרת רקמה; ענף רקום על בד; ''כוכבי'' שלג על זגוגית; סימן מחלה/פגיעת מוח

arvoles pekan, ramos yoran (Moscona)



391770

rana f.

צפרדע; אדם זריז היודע להגיע לכל מקום/להשיג מידע חיוני (בנימה שלילית)

kuando le kresera a la rana pelos (Moscona)

lo ke kita de la boka son ranas i kulevras (Moscona)



391910

rango m.

תור, טור, שורה; מקום, מעמד, עמדה, מעלה

bivir kon djente de su ran­go (Nehama)

alkansar al rango el mas alto (Nehama)



392170

rapidez f.

מהירות, זריזות

las negras novidades se espanden kon la rapidez del viento (Moscona)



392230

raportar (fr.) v.

הביא לידיעה, דיווח; הלשין; נשא רווחים

los imobles bien arkilados/las tierras bien kultivadas raportan (Nehama)



392250

raporto (fr.) m.

קשר הדדי, יחס גומלין, זיקה; דו''ח, דיווח; רווח, הכנסה; הספק; השוואת ערך/איכות שני דברים מאותו סוג

fecho de buen raporto (Nehama)

en reporto [...] (Moscona)

esto no tiene reporto kon [...] (Moscona)



392320

rapoza/o f./m.

שועל; אדם ערום, ערמומי כשועל

rapozos pekenyos danyantes vinyas (Moscona)



392340

raramente adv.

באופן נדיר, בצורה נדירה, לעתים רחוקות

entre los djudios ralamente puedes enkontrar ombres iletrados (Moscona)



392380

raro adj.

נדיר, יקר המציאות; דליל, קלוש

la leche esta rala, parese ke ya la ampesaron a falser (Moscona)

en ralas okaziones (Moscona)



392580

rasión f.

מנה, מכסה

eyos devian resivir kada dia doble rasion (Moscona)



392780

raskunyo m.

שריטה, שרטת

la madre se afortunea por un raskunyo de su kriatura (Nehama)

la madre no kere ver ni un rizgunyo en el dedo chiko de su ijo (Moscona)

ken kon gatos djuga, kon rizgunyos sale (Moscona)



392880

rastrear/rastreyar v.

גרר, סרק; שידד, יישר קרקע

despues de arar la tierra, se deve de dezminuzar en rastreyandola (Moscona)

lino rastreyado o penyado (Moscona)



392910

rata (it.) f.

מנה, מכסה, תשלום (תשלומים)

pagamiento en tres ratas (Moscona)



393020

ratón m.

עכבר; חולדה

los ratones bailan kuando se va el gato (Nehama)

kien se kumió el kezo? - los ratones (Nehama)

el gato no aferra al ratón por el alma del padre, es para komerle la kavesa (Nehama)

el gato no kome el raton por los ojos pretos del patron (Moscona)

es verdad ke la kaza se va a kemar, ama i raton bivo no va a kedar (Moscona)

paso el ratiko, echo un pediko (Moscona)

salto el raton de su kanton (Moscona)

ken se komio el kezo? - los ratones (Moscona)



393120

ratonera f.

מאורת עכברים; מקבץ עכברים בבית; מלכודת, מלכודת עכברים

la ratonera se kudrio (Moscona)



393190

ravada f.

מבט, הצצה, מעוף עין; מבט כעוס

mirar de ravada (Moscona)

echar ravadas (Moscona)



393260

rávano m.

צנון, לפת; בהשאלה: בור, בער, עם הארץ

ni el ravano se faze navo, ni el navo se faze ravano (Nehama)

pan para komer no ay - ravanos para regoldear (Moscona)

es un buen ravano (Moscona)



393330

ravia f.

כעס, רוגז, חרון, זעם, זעף, חימה

no es ravias de poko ke se tomo (Moscona)

en tres kozas se konose el ombre: en la ora de su ravia, kuando beve vino i en su bolsa (Moscona)



393580

rayo m.

קרן; ברק; מגררת, פומפיה; משוף; חישור (בגלגל); כינוי לאדם המטריד בדרישות/עצות

los rayos del sol (Moscona)

en la meshkita kayo rayo (Moscona)



393660

razgar v.

קרע

razgare kon mi dolor mi korason i no mi manto (Moscona)



393700

razgelear (t.) v.

מצא במקרה, נתקל במקרה, נפל על הזדמנות, הזדמן לו

si razgeleas en sofia algun kadife bordo, merkami un top (Moscona)



393710

razgo m.

קרע; תווי פנים; תכונה, אופי

el chiko atornó de la eshkola a razgos (Nehama)



393760

razgón (1) m.

קרע

se enliseo en un klavo i se echo un buen razgon en el pantaloon (Moscona)



393790

razimo m.

אשכול, אשכול ענבים

un razimo d'uva (Nehama)

si me endevinas lo ke yevo en la falda te do un razimo (Nehama)

de los ke tengo en la alda te dare un razimo (Moscona)



393820

razón f.

שכל, תבונה; טעם, סיבה, נימוק, הצדקה, הוכחה; יכולת חשיבה, הגיוניות

ay ra­zón/es razón de alavar a uno (Nehama)

ra­zón de muchos, ra­zón de bovos (Nehama)

la razón umana (Nehama)

la razón diferensia al ombre de las bestias (Nehama)

para esto no uvo unas kuantas razones (Moscona)

por razon es de alavar al Dio noches i dias (Moscona)



393930

razonar v.

הסיק דבר מתוך דבר; התווכח, התפלמס

los deshi ke se estavan razonando (Moscona)



393950

razonavle/razonivle adj.

נבון, שקול, הגיוני, סביר, לוגי

a presios razonavles (Moscona)

no es razonavle de [...] (Moscona)



393970

rea (ebr.) m.

ריאה

ya me komio la rea (Moscona)



394130

realizar v.

מימש, הגשים, הוציא לפועל

para realizar esta buena intision [...] (Moscona)

de la ropa realizi poka ganansia (Moscona)



394300

rebasho m.

ירידה, שפל; הוזלה, הנחה, קיצוץ

las ropas están en re­basho (Nehama)



394520

rebuelta f.

התקוממות, מרד, מרי, מרידה, הפיכה, מהפכה; בלבול, סכסוך; מהומה

todo esta en rio i rebuelta (Moscona)



394920

redjá (t.) f.

בקשה, תחינה

tengo una ridja (Moscona)



395060

redonda f.

מעגל, עיגול, חוג; כינוי למטבע כסף: כתר

redonda redonda, kom'al pie de la onda, onda de peshé, tara tara peshé, peshé la luna, ke ya viene kufa, kufa sinyora a la puerta de la Velona, Simon Simon kapitán d'Estambol (Nehama)

asentar a la redonda (Moscona)



395090

redondez f. (m.)

עֹגֶל, עגלגלות; כרכוב

la redondez del karro (Nehama)



395100

redondo adj.

עגול, עגלגל

la tierra es redonda (Nehama)

mundo redondo, ken no save giarlos kae al fondo (Moscona)

la para es redonda - va de mano en mano (Moscona)



395540

referensia f.

סימוכין, אסמכתא, הפניה, מראה מקום; המלצה

kon referensia a [...] (Moscona)

por el suplo del reflo de tu folor (Moscona)



395890

refrán m.

פתגם, אימרה, מימרה

refrán mentirozo no ay (Nehama)

refran mintirozo no ay (Moscona)



396270

regalo m.

מתנה, שי, מתן, דורון

resevir rega­lo; tomar regalo; mereser regalo (Nehama)

es regalo de mi ermano (Moscona)

le das muncho regalo (Moscona)



396390

regla f.

חוק, כלל, תקן, שיטה, סדר; צו, פקודה; סרגל

ande mozos la regla es de komer temprano (Moscona)

ke regla es esto? (Moscona)

aki no ay regla de nada (Moscona)

el Dio krio al ombre en buena regola (Moscona)



396500

reglado adj.

בדוק, מדוייק; מסודר, בעל הרגלי סדר וחסכון; פועל במתינות; משורטט, מקווקו

kuento reglado es medio pagado (Nehama)



396570

reglamiento m.

הסדרה (חשבון, סכסוך); תשלום

reglamiento del trafiko (Moscona)



396800

regoldar/regoldear v.

גיהק

regolda mi nuera de tripas yenas; regolda mi fija de tripas vazias (Nehama)

es mankura de regoldear en la meza (Moscona)



396880

regretar (fr.) v.

התחרט; הצטער על, נעצב

es de regretar ke [...] (Moscona)



396910

regreto (fr.) m.

צער; חרטה

a mi regreto devo dizir ke [...] (Moscona)



397120

reina f.

מלכה

tanto es la reina para el rey, tanto es Djoya para su marido (Nehama)



397130

reinado m.

מלכות

ta se levantaron los siete reinados fuersa para el turko ya no le desharon (Moscona)

la mujer buena tiene su reinado detras de la puerta (Moscona)

komo estas? - reinado (Moscona)



397180

reinchir v.

מילא, מילא שנית

reinchir su dover (Moscona)



398020

rekoltar (fr.) v.

קצר, אסף, ליקט

kien asembra, rekolta (Nehama)



398100

rekompensa f.

פרס, גמול, תגמול, שכר

este akto de koraje merese su rekompensa (Moscona)



398240

rekonoser v.

זיהה; הכיר ב-; הודה

rekonosko mis faltas (Moscona)



398250

rekonosido adj.

מוכר, בדוק

no ser rekonosido (Moscona)



398260

rekonosiente adj.

אסיר תודה

te so rekonesiente (Moscona)



398520

rekreser v.

קרה, התרחש; פיתח, הגדיל; גדל; הוסיף ''עיניים'' (בסריגה)

pueden rekreser obstakulos (Moscona)



398860

relampagear v.

הבריק, הזהיר, נצץ

el sielo relampageava (Moscona)



398980

relasión f.

קשר, יחס, זיקה; סיפור המעשה; דו''ח

en relasion a [...] (Moscona)



399210

relumbror m.

זוהר, ברק; מראה זוהר

oh ke relumbror de novia galana (Moscona)



399380

remandar v.

דחה

re­mandar un viaje (Nehama)

remandar la boda (Nehama)



399390

remaneser v.

נעור; צץ והופיע; נותר, שרד

te veo mucho alborotado, ke te remanesió? (Nehama)



399680

remedio m.

תרופה, מרפא; פתרון, תקנה, תיקון, מוצא, תקווה, אמצעי, עזרה

para todo ay remedio, para la muerte no (Nehama)

para lo pasado no ay remedio (Nehama)

para este mal no ay remedio (Moscona)

no ay remedio ni uno ni medio (Moscona)



399760

remendo m.

הטלאה, תִּקּוּן בבגד; טלאי

remendo de hesha en sayo de seda (Nehama)

echar remendos (Moscona)



399910

remirar v.

בחן, בדק, השווה; דמה ל-

los fijos remiran al padre o a la madre (Nehama)

el bronzo remira al oro (Nehama)



400150

remorso (it./port.) m.

יסורי מצפון, מוסר כליות, חרטה

el re­morso se lo está kumiendo (Nehama)

konsentir remorso (Moscona)



400270

rempushón m.

הדיפה, דחיפה אלימה

lo echo de la butika a rimpushones (Moscona)



400460

rendelear (t.) v.

הקציע במקצועה; גרר (במגררת) בהשאלה רזה

la hazinura te rendeleo bueno (Moscona)



400640

rendista m.

קצבאי, גמלאי

bivir komo rendista (Nehama)



400790

reniegante m. & adj.

משומד, כופר, מומר, בוגד; סותר

i ansi dos pasukim los reniegantes este a este asta ke venga el tresero i kontrapeze entre eyos (Moscona)



400800

reniegar v.

השתמד, המיר דתו, כפר, התכחש ל-; סתר את

re­niegar una palavra dada (Nehama)

re­niegar una prometa (Nehama)



400940

renovar v.

חידש, שיפץ, תיקן

renova sovre mozotros anyada buena i dulse del presipio i asta el kavo del anyo (Moscona)



401020

renta f.

קצבה, רנטה

bivir de rendida (Nehama)



401040

rentado adj.

בעל קצבה

estar bien ren­tado (Nehama)



401100

renuevo m.

חידוש; תבואה

i sesh anyos sembraras tu tierra i apanyaras tu renuevo (Moscona)



401280

reparavle adj.

בר תיקון, ניתן לשיפוץ

no es mal grande, el danyo ya es reparavle (Moscona)



401315

repartirse v. refl.

נחלק

toma tu parte asigun te se repartee (Moscona)



401460

repensar v.

העמיק לחשוב, חשב פעם נוספת

pensar i repensar antes de embarkarse en un fecho (Nehama)



401550

repeté (fr.) adv.

שוב, עוד פעם, באופן חוזר ונשנה

repete fijon! (Moscona)



401760

repozado adj.

שלו, שקט, שוקט, רוגע, רגוע, נינוח, שאנן

la mar esta repozada (Moscona)



401780

repozar v.

הרגיע, השקיט; נח, חדל מעבודתו/מפעילותו

aki repoza el defonto (Moscona)

no m'estan deshando repozar (Moscona)

m'estiri por repozar un poko (Moscona)

la kama es una koza ke si no se durme se repoza (Moscona)



401810

repozo m.

שלווה, מנוחה, רוגע, מרגוע, שקט, שאננות, הפוגה; מתינות, שיקול דעת

el hazino está en repozo (Nehama)

el Dio ke mos de repozo i paz/el Dio ke mos de repozo!/repozo ke mos de el Dio! (Nehama)

repozo no ay (Moscona)

repozo no estan deshando (Moscona)

el varon bien dotrinado, kome i beve kon repozo (Moscona)



402140

repuesta f.

תשובה, מענה

kien da a la puerta siente su repuesta (Nehama)

asperar repuesta de si o de no (Nehama)

dar repuestas (Moscona)



402260

resalir v.

בלט החוצה, יצא, התבלט; הגיע ל-

de buen lavoro re­sale siempre profito (Nehama)

la fatura resale a una suma konsideravle (Nehama)



402400

resentir (fr.) v.

הרגיש ב-, חש ב-

resentir frío; resentir kalor (Nehama)



402410

resentirse v. refl.

סבל מתוצאות ארוע קודם

agora m'esto resentiendo de la kaída/de la kanseria (Nehama)



402510

resfolgo m.

מנוחה, הפוגה, מרגוע, הקלה, נופש; נוחות; תזונה; מזווה; חדר אורחים

kozas de refolgo komo karne, dulse i semejante (Moscona)

bokado kayente refolgo del alma (Moscona)



402900

resivida f.

קבלה, אישור; קבלה, קבלת פנים

no saves ke resivida ke me resivieron (Moscona)



402980

resivo m.

קבלה; קבלת פנים

al resivo de tu letra te respondí de vista (Nehama)

fazer un resivo yelado (Nehama)

fazer un resivo kayente (Nehama)

fazer un resivo kalorozo (Nehama)

fazer buen resivo (Nehama)



403030

reskaldo/reskaldada m./f.

רמץ לוהט

kayentarse las manos a la reskal­dada (Nehama)



403100

reskontrar v.

נתקל בדבר רע; סבל מתוצאות של

eskapar de un mal i reskontrar kon un pior (Nehama)



403400

resplandor m.

זוהר, זיו, נוגה, קרינה

el resplendor de su blankura envisia i goza el korason (Moscona)



403440

responsabilidad/responsabilitá f.

אחריות

no te tomes esta responsabilidad (Moscona)



403460

responsavle adj.

אחראי

va ser tenido responsavle kada ken [...] (Moscona)



403490

respuesta f.

תשובה, מענה, תגובה

la respuesta blanda abolta sanya (Moscona)



403500

resta/reste f.

מחרוזת (שומים, בצלים וכו')

una resta de figos (Nehama)

meteme en resta ke ajiko so (Moscona)



403540

restán m.

שארית, יתרה

el restan de los yahidim (Moscona)



403640

resto m.

שארית, מותר, יתרה, עודף, שיור, שריד

tornar el resto (Moscona)



403830

resumir v.

נזל, טפטף, חלחל

la pared/el taván está resumiendo umidá (Nehama)



404110

retardo m.

אחור, פיגור, דיחוי, שיהוי

el treno tiene retadro (Nehama)



404150

retener v.

החזיק; זכר, שמר בזכרונו; שם מכשול, עיכב

re­tener una kantiga (Nehama)



404170

retenyer v.

שמח, צהל

un flako ruido retenyo i la puerta se avrio (Moscona)



404270

retomar v.

לקח מחדש; התחיל מחדש

la moda retomó (Nehama)

la luvia retomó (Nehama)



404370

retorser v.

עיקם, פיתל

kien no siente a la mujerika se retuerse la orejika (Nehama)



404490

retravar/se v./v. refl.

משך עצמו, נסוג; בהשאלה: התאפק

falsi i no me retravi noche i dia (Moscona)



404650

reunión f.

אסיפה, כינוס; איחוד, חיבור, התאחדות, איסוף, קיבוץ

la reunion aze la fuersa (Moscona)



404730

reushir (fr.) v.

הצליח, עלה יפה

riushir en la vida (Moscona)

no riusho a kumplir sus dezeos (Moscona)



404750

revah (ebr.) m.

רווח, רווחה

dar paras a revah (Moscona)



404830

revalsarse (it.) v. refl.

החליפו ביניהם שטרי חוב

estos dos merkaderes se revalsan (Nehama)



404840

revanada f.

פרוסה, נתח, פלח

revanada de torta (Nehama)

revanada de me­lón (Nehama)

revanada de pan (Nehama)



404970

revedrido adj.

מחודש, שהוריק מחדש

buido, vino revedrido (Moscona)



404980

revelado adj.

גלוי, נגלה

la Tora es la Ley revelada a Moshé sovre el Monte de Sinay (Nehama)



405110

revenir (fr.) v.

חזר, שב; התאים; השתווה בערכו ל-; הגיע לו; עלה (כסף)

los fijos s'espartieron la eredad de sus padres i kada uno tomó la parte ke le reviene (Nehama)

una redoma media yena i una redoma media vazía revienen a lo mizmo (Nehama)



405270

revés m.

צד שני, גב

no grites, a revés, avla kon repozo (Nehama)

todo lo entiende a la rovez (Moscona)

se alevanto kon la kamiza a la rovez (Moscona)

el rovez de la medalia (Moscona)



405330

reveyar v.

מרד; כפר ב-

reveyar en la Ley/reveyar en el Dio/en el rey (Nehama)



405350

reveyo m.

מרד, התקוממות; חטא, פשע

doloriozo de korason, yo parado i atristado sovre mi revelio (Moscona)



405560

revoltado adj.

מתקומם, מרדן; מזועזע, סולד

esto muy revoltado de su komporto (Moscona)



405700

rey m.

מלך

al rey le agrada figos (Nehama)

debasho de mi manto al rey mato (Nehama)

el rey esta hazino, al vezir le echaron las ayudas (Nehama)

el rey korta kavesas, pan no korta (Nehama)

fijos de reyes no se depiedren (Nehama)

kada uno es rey en su kaza (Nehama)

kien a dos reyes sierve ni a uno ni a otro akontenta (Nehama)

kien es rey, en la kara se ve (Nehama)

kuando el rey emprovesió bushkó tefteres viejos (Nehama)

rey muerto, rey puesto (Moscona)

ken del rey se kome la gaina flaka, godra la paga (Moscona)

en la meza del rey una bogacha enamora (Moscona)

el rey esta hazino al vizir le echan ayuda (Moscona)

ni rey viene a su pie (Moscona)



405970

rezervado adj.

מאופק, מתון, זהיר, מסוייג, מהסס, שתקני; שמור

por las oras esta muy rezervado (Moscona)



406020

rezgate/rezgato m.

גאולה, פדיון, שחרור, כופר

azer sedaká por el rezgate de su alma (Nehama)

el rezgate de Ayifto (Nehama)



406190

rezín adv.

לא מכבר, לא מזמן, זה אך, זה מקרוב

los rizin kazados se echan dos, se alevantan tres (Moscona)



406230

rezina f.

שרף

a saumerio de las rezinas para la santidad (Moscona)



406430

rezma f.

(מידה לנייר:) חבילת 500 גליונות

rezma de papel (Nehama)



406550

rezultar v.

נבע מ-, יצא (תוצאה), קרה כתוצאה, בא בעקבות

todas las konseguensias ke rezultarian [...] (Moscona)



406720

ribuy (ebr.) m.

ריבוי, גידול, עליה; כמות גדולה

al dirush del haham uvo un ribuy de puevlo (Nehama)



406850

rifa f.

הגרלה, תגרולת

djugar a la rifa (Moscona)



406890

riga (it.)f.

קו, פס, שורה, שרטוט; חוק, כלל

kero eskrivirle dos rigas (Moscona)



406980

rigor m.

קפדנות, הקפדה, חומרה, קשיחות, קשיות

a la rigor (Moscona)



407130

riidero m.

צחוק

loke es este riideero kuando se avla de kozas seriozas (Moscona)

le dio en riidero (Moscona)



407140

riir v.

צחק

ni todos rien en un día, ni todos yoran el mismo día (Nehama)

el riir es bueno para la salud (Moscona)

ni todos rien en un dia, ni todos yoran en el mizmo (Moscona)



407240

riirse v. refl.

הצטחק, צחק

rendido estar rendido (Nehama)

yo k'esté kayente i ke se ría la djente (Nehama)

pan kon pan se rie el Dio (Nehama)

riirse de la dezgrasia del d'enfrente es negridura (Moscona)

yo stare kaente desha ke se rian la djente (Moscona)



407320

rijidor/dera n.

מנהלן, מנהל משק, מנהל, מארגן, מסדר

parnas i rijidor de Israel (Moscona)



407390

rijir v.

אירגן, ניהל, סידר, ערך, התקין, טיפל ב-; סיפק, נתן; רחץ את המת; הכין אוכל, בישל

ke vas a rijir para shaba? (Moscona)

galut ke sta por el komer, no s'esta topando lo ke rijir (Moscona)

rijir el muerto (Moscona)



407490

rijo m.

ניהול, ארגון, סידור, טיפול; עבודה, מטלה; בישול; סעודת חג; תבשיל עשיר להבראת חולים

el rijo de un hazino/de una parida/demandan esveltez i kara de riza (Nehama)

mos manka el rijo (Moscona)

en este rijo estesen [...] (Moscona)



407560

rikeza f.

עושר, הון, רכוש; שפע

el saver linguas es una rikeza (Moscona)

las rikezas le estan eskuriendo por la pacha (Moscona)

en la rikeza no ay firmeza - la moneda supito aze alas i se bola (Moscona)



407630

riko adj. & m.

עשיר, אמיד; שופע; מוצלח, יפה

al riko i al prove, kon el mizmo piko los amezuran (Nehama)

al riko, la gayina le mete dos guevos (Nehama)

el Dio no de a tener kefazer kon riko fijo de prove ni de haham fijo d'amaares (Nehama)

el riko kome lo ke kiere, el prove lo ke puede (Nehama)

el riko kuando emprovese es komo kuando el prove s'enrikese (Nehama)

fina ke al riko le viene la gana, al prove le sale el alma (Nehama)

ke no se alave el riko kon su rikeza ni el barragán kon su barraganía (Nehama)

kien al riko servió su tiempo pedrió (Nehama)

la bolsa del riko se vazia i la del prove no se inche (Nehama)

ni al riko devas ni al prove akometas (Nehama)

ni por ey prove, ni por ey riko (Nehama)

riko es el ke se akontenta kon su parte (Nehama)

riko es el mi padre? -el guerko lo save! (Nehama)

ni al riko devas, ni al prove aprometas (Moscona)

al riko le dizen ''kon salud'', al prove le demandan ''ken te lo dio'' (Moscona)

al riko i el gayo le mete guevo (Moscona)

ken al riko sirvio, sus dias pedrio, a la fin del anyo sale ladron o putanero (Moscona)



407660

rikón adj.

עשיר מאוד, עשיר גדול, עשיר מופלג

para el rikinion lo imposivle no existe (Moscona)



407690

rima f.

חרוז (בשירה); ערימה, אוסף

rima de ropa; rima de kashas; rima de balas (Nehama)



407900

río m.

נהר, נחל, פלג

todos los rios a la mar baten (Nehama)

mas vale kaer en un rio furiente/kuriente ke en bokas de la djente (Nehama)

el rio pasa, el arenal keda (Nehama)

todos los rios van a la mar i la mar no se inche (Moscona)

despues de la luvia las kayes estan rios (Moscona)

mas grande es el rio mas grandes son los pishkados (Moscona)



408240

riza f.

צחוק

me tomo/me saltó la riza (Nehama)

me dio la riza (Moscona)



408370

rizika f.

צחוק מעושה ומאומץ; העויות צחוק שעושים לתינוק

echar rizikas (Moscona)



408390

rizikar (it.) v.

סיכן, הימר על

rizikar la vida (Moscona)



408450

rizil (t.) m. & adj.

חרפה; בוש, מבוייש, עוטה חרפה

azerse rizil (Moscona)

oy vizir, amanyana rizil (Moscona)



408470

rizilik (t.) m.

חרפה, עלבון, בושה

ande se tiene visto este rizilik (Moscona)



408680

rodear/rodearse v./v. refl.

נדד, סבב, הסתובב, שוטט; הקיף, סובב

el ke rodeo por el mundo prevo tanto el bien komo el mal (Moscona)



408690

rodeo m.

סיבוב, הליכה מסביב, עקיפה; גלגל

le tomo los bienes kon rodeo (Moscona)

azer mil rodeos (Moscona)

todo es rodeo de los sielos (Moscona)



408720

rodiyas/rodías f. pl.

ברכיים

meterse de rudiyas (Moscona)



408820

rogador m.

המעתיר, המתפלל

el ke sea rogador delantre del patron del mundo (Moscona)



408830

rogar v.

ביקש, הפציר, התחנן, הפגיע, התפלל

los frutos están a rogar (Nehama)

te rogo kon ardor ke me digas la verdad si otro amas (Moscona)



408870

rogativa f.

תחינה, תפילה, תחנון, בקשה

tengo una rogativa (Moscona)



408960

rolo (2) (fr.) m.

רשימה, תור; תפקיד (בתיאטרון וכו')

no djuga rolo (Moscona)



409020

romana f.

מאזנים, משקל, פלס; אשה מכוערת

alevantar el top kon la romana (Nehama)

komerse todo el dulse de un plato al lugar de tomar una kuchara es alevantar el top kon la romana (Nehama)

no se alevanta ni kon la romana (Nehama)



409040

romanesido m.

שארית, יתרה, הנותר

uno de eyps no fue romanesido (Moscona)



409090

romansa f.

בלדה, רומנסה

romana i balansas de djuisio son de adonay (Moscona)



409290

romper v.

שבר, ניפץ, ריסק; קלקל; עצר, הפסיק, ביטל; הפר ברית, חילל שבועה

romper djames (Nehama)

romper kopos; romper redomas (Nehama)



409410

romperse v. refl.

נשבר; שבר, קרע; נקע את הירך

no se rompe por ser delgado, se rompe por ser mal filado (Nehama)



409690

ropa f.

בד, ארג, אריג; בגדים; סחורה; לבנים; וילון עבה

ropa pronta , para aspera (Moscona)

rahelina, rahelina, ande sta tu mama? - mi mama se fue a lavar, echando blu en la ropa para el dia de la boda (Moscona)

ke ropa de komporto es esto? (Moscona)



409860

rosh-hodesh (ebr.)

ראש חודש

kada rosh-hodesh i sabá lo tenemos akí (Nehama)

tener una buena mezada fiksa, aparte de rosh-hodesh i sabá (Nehama)



409930

rosío m.

טל

las yervas estan mojadas del rusio (Moscona)

viene el rusio i remoja en la tierra (Moscona)



409940

roska f.

צנים, עוגה יבשה, כעך

mi madre fue roska, yo me muero al ambre (Moscona)



410050

roto adj.

שבור, מקולקל

un kantaro roto tura mas ke un sano (Moscona)

el viejo va yendo roto (Moscona)



410100

rovada f.

מבט נסתר

mirar a las rovadas (Moscona)



410280

roza f.

ורד, שושנה; פרח

ya konosko rozas de mi guerta (Moscona)



410500

ruda f.

פיגם, רודה

ruda menuda ke nunka s'amurcha (Nehama)



410640

ruido m.

רעש, המולה, שאון; שקשוק, קרקוש; שמועה

las paras azen un ruido ke de leshos se siente (Moscona)

korren ruido ke el governo esta para kaer (Moscona)



410870

rumatismo/tizmo m.

שגרון, ראומטיזם

Se fue a la lindja a kurar el revmatizmo (Moscona)



410890

rumía f.

גירה

a el gameo porke alsan rumia el, i unya non el unyan (Moscona)



410960

rupo m.

מידת אורך לאריגים

la novia no trusho ni un rupo de ropa (Nehama)

oganyo no me kortí ni un rupo de ropa (Nehama)



411130

ruvina f.

הרס, מפולת, חורבה, חורבות, הריסות, עיי חורבות; התרוששות

ruinas de kazas i sivdades derrokadas (Moscona)



411220

saalam (t.) adj.

בריא, חזק, שלם, שניתן לבטוח בו

Healthy, strong, whole, trustworthy

es ombre saalam (Moscona)

el echo no me se esta viendo saalam (Moscona)



411260

sabá/sabat (ebr.) m.

שבת

Sabbath

faz tu sabá en se­mana i no tengas menester de las kriansas (Nehama)

mucha karne i mal sabá (Nehama)

ni oy es sabá, ni el dukado está en basho (Nehama)



411520

sadé (t.) adj. & adv.

פשוט, סתמי, טהור, לא מעורב; בלבד, סתם

Simple, casual, pure, unmixed; merely, merely

i si kaye en mis manos lo vo azer sade merkader (Moscona)

sade ke tenga animo (Moscona)



411700

safanyón m.

אבעבועות חורף

Winter chickenpox

las aguas de Nisán son la mijor melezina para los safanyones (Nehama)



411720

safek (ebr.) m.

ספק, פקפוק; חשש, חשד, חשד לאי כשרות

Doubt, doubt; apprehension, suspicion, suspicion of non-kosherness

meter ratonera por safek de ratón (Nehama)

akavidarse por safek de huego/de ladrón (Nehama)

esto en safek (Moscona)



411790

safí (t.) adj. & adv.

טהור; לבטח, ללא ספק

Pure; certainly, without a doubt

kavé safí; leche safí (Nehama)

fazte panadero, es safí ganar (Nehama)



411810

safrá (t.) f.

מרה, מרה שחורה

Bile, black bile

komer almendra es bueno porke bastirea la safra (Moscona)



411850

safrán m.

כרכום, זעפרן

Turmeric, saffron

Ken te izo kuzinera? El safran i la pimienta! (Moscona)

kien te fizo kuzinero? - el safrán i la pimienta (Nehama)



411940

sagrado adj.

קדוש

holy

mos azemos un dover sagrado de [...] (Moscona)



412020

sakadjí (t.) m.

שקאי, מוביל מים (בנאד עור)

Shekai, water carrier (leather belt)

sakadjis agua traen de la fuente limpia komo la azeite (Moscona)



412070

sakametlí (t.) adj.

מסוכן

dangerous

es echo sakametli (Moscona)



412100

sakapro m.

שובב, משחית כל מה שבא לידיו

Mischievous, corrupting everything he gets his hands on.

a este sakapro, ya le podras meter kalsado de fierro, yene los va estruir (Moscona)



412110

sakar v.

הוציא, הסיר, הוריד, סילק

Removed, removed, lowered, eliminated

los katalanes de las piedras sakan panes (Nehama)

saka de la boka i mete a la bolsa (Nehama)

sakonos Adonay de Ayifto kon poder fuerte i kon braso tendido (Moscona)



412170

sakat (t.) m. & adj.

פגום; נכה, בעל מום, קיטע

Damaged; disabled, deformed, mutilated

un moble sakat; un vestido sakat (Nehama)



412220

sakatlik (t.) m.

נכות, מום

Disability, deformity

echa tino ke no afite algun sakatlik (Moscona)



412330

sako m.

שק; מעיל קצר, וסט, מותניה

Sack; short coat, vest, waistcoat

mijor ke pariera tu madré un sako de chinchas i no te pariera a ti (Nehama)

sako vazío no se detiene en pies (Nehama)

sako vazio en pies no se sta (Moscona)

la boka del mundo no es sako ke lo kuzas (Moscona)



412580

sakudida f.

נענוע, זעזוע, טלטול; חקירה נמרצת; רעש, רעידת אדמה

shaking, jolt, jolting; vigorous investigation; noise, earthquake

dales unas sakudidas a estas sakas (Moscona)



412640

sakudir v.

נענע, זעזע, טלטל, ניער; איבק, ניקה באופן יסודי

Shake, shock, jolt, shake; dust, clean thoroughly

sakudi el arvole ke kayan las peras echas (Moscona)

kuando el arinero se sakude la barva, le sale una bogacha (Moscona)

sakudir la yaka (Moscona)

me sakudieron komo se deve (Moscona)



412700

sakudirse v. refl.

התנענע, הזדעזע, התנער

Shaken, shaken, shaken off

kuando akel farinero/molinero se sakude la barva, iné sale una buena bogacha (Nehama)



412750

sal f.

מלח

salt

la sal al agua no kayó (Nehama)

pan kon sal i sal kon savor (Nehama)



412920

saladear (t.) v.

הניע, הזיז

Move, move

a este arur yo no le saladeo kauk (Moscona)



412970

salado adj.

מלוח; כבוש במלח; יקר

Salty; Pickled in salt; Expensive

le va salir salado (Moscona)



413000

saladura f.

מליחות; מליחה

Salinity; salinity

ya sta kadar de saladura (Moscona)



413230

salario m.

שכר, משכורת

Salary, wage

toda pena merese salario (Nehama)



413240

salata (t.) f.

סלט, ''סלט'' – ערבוביה;

Salad, ''salad'' ? a mixture;

para una buena salata se kiere dos d'azeite i una de vinagre (Nehama)



413300

saldado adj.

שנפרע, ששולם

Repaid, paid

kuento saldado (Nehama)



413310

saldar v.

חיסל (מלאי, סחורה); פרע חוב, סילק חוב

liquidate (stock, goods); pay off a debt, clear a debt

vini por saldar el konto (Moscona)



413480

salida f.

יציאה, מוצא; יציאה לבילוי; תירוץ; מוצאי; הוצאה; יציאת קיבה, צואה

Exit, exit; going out for fun; excuse; exit; exit; stomach exit, feces

esta semana no tuvimos ninguna salida (Nehama)

la salida del virus me toma las huersas (Moscona)

no se topa ni la salida ni la entrada (Moscona)

si el Dio kere, salida de Pesah parto al ajeno (Moscona)



413620

salir v.

יצא מ-, עזב את; יצא לבילוי

left, left; went out for a walk

l'esta saliendo el alma detrás de los fijos (Nehama)

le kayo la fez, le salio la tinya (Moscona)

a ti ke te sale? (Moscona)

mos vamos a salir de kaza (Moscona)

salir kon la vida (Moscona)

me sali del echo (Moscona)

salir kon los dedos por afuera (Moscona)



414350

saliva f.

ריר, רוק

Mucus, saliva

no piedras tu saliva! (Nehama)



414430

salmear v.

שיבח, הילל, שר תהילות, קרא מזמורי תהילים

Praise, extol, sing praises, read psalms

salmear al Kriador (Nehama)



414580

salpikar v.

טפטף, ירד גשם; התיז, הטיל בוץ על

It drizzled, it rained; it splashed, it threw mud on

la luvia arrojada/el lodo arrojado salpikan (Nehama)

echa tino de no sarpikarte el vistido (Moscona)

esta sarpikando (Moscona)



414640

salsa f.

רוטב

sauce

mas vale la salsa k'el peshe/mas de salsa ke de peshe (Nehama)

la kaza esta yena de todo lo bueno del mundo, ma la patrona de kaza es chincha, lo mete todo en salsa (Nehama)



414750

saltanat (t.) m.

פאר, הדר, הוד, הפגנת עושר וכוח; מלכות

Splendor, splendor, majesty, display of wealth and power; royalty

el resivo se izo kon grande saltana (Moscona)



414810

saltar v.

קפץ, דילג, ניתר, זינק, התפרץ; פוצץ; קפץ לביקור; נבהל

Jumped, skipped, leaped, sprang, burst out; exploded; popped in for a visit; spooked

mira no te salte de la boka de lo k'estas sintiendo (Nehama)

salto una vez la semana ende mi madre (Nehama)

meldando se salto una oja entera (Moscona)



414940

saltarse v. refl.

נשבר; דילג

Broken; skipped

se salto en seko (Moscona)

se salto en durmiendo (Moscona)



414960

salto m.

קפיצה, דילוג, ניתור גבוה, זינוק, גלגול, התהפכות, סאלטו

Jump, skip, high jump, leap, roll, flip, somersault

dar saltos de alegria (Moscona)



415010

salud/salut/salú f.

בריאות

health

kon salu ke lo yeves!/ke lo gozes! (Nehama)

un ''kon sa­lu'', mil dukados (Nehama)

al mez venidero vamos a partir para Pa­ris, salú ke ayga/salú i vidas ke mos de el Dio! (Nehama)

kortar de fumar es ganarse la salú (Nehama)

no tiene salud/le manka salud (Nehama)

tiene buena salud (Nehama)

poko favlar viene bueno para la salú (Nehama)

kayades bulisu, ke para vos es salu (Moscona)

buenos dias - salud i vidas (Moscona)

bever a la salud de alguno (Moscona)

kuando uno esta sano no apresia la salud (Moscona)

struir la salud (Moscona)

kon esto ke kavimos pozo en el kurtijo, mos ganimos la salud (Moscona)



415160

saludar v.

ברך לשלום, דרש בשלום

Greet in peace, pray in peace

kada uno saluda kon el chapeo ke tiene (Nehama)

kada uno saluda kon el chapeo ke tiene (Moscona)

ay dar, ay saludar (Moscona)

vos saludo a la okazion del despozorio de vuestra ija augurandovos [...] (Moscona)



415200

saludo m.

ברכת שלום, דרישת שלום, הצדעה

Greeting, greeting, salutation

me korto el saludo (Moscona)

pasa mis saludos a madam (Moscona)



415250

saludozo adj.

בריא

healthy

le demandi un empréstimo i me refuzó; saludozo m'esté! (Nehama)

sano i saludozo ke m'estes (Moscona)



415300

salvadiento adj.

קמחי, בעל טעם של לחם

Floury, with a bread flavor

ken se aze salvado se lo komen los patos (Moscona)

la arina esta sade salvado (Moscona)

no me plazen las mansanas salvadientas (Moscona)



415320

salvado m.

סובין; נסורת; קשקשים בראש

Bran; sawdust; dandruff on the head

kien se faze sal­vado, se lo komen los patos (Nehama)

las vakas/los kavayos komen salvado (Nehama)



415450

salvasión f.

הצלה, תשועה, ישע, גאולה

Salvation, salvation, deliverance, redemption

esta bushkando salvasion (Moscona)



415490

salvo adj.

שלם, בריא ושלם; נושע

Whole, healthy and whole; saved

arivo sano i salvo (Moscona)



415510

salvo prep.

חוץ מ-, פרט ל-, להוציא, מלבד, זולת; רק אם

except, except for, except for, except for; only if

te vo a venir a ver manyana, salvo si esto hazino (Nehama)

lavorar kada día, salvo el sabá (Nehama)



415610

samara f.

פרווה

Fur

todos saven kuzir samara, ma los pelos les embarasan (Nehama)

todos saven kuzir samara ma el pelo les embarasa (Moscona)



415630

samarón m.

מעיל פרווה קצר

Short fur coat

si no viene sevó, no te kites el samarón (Nehama)



415850

sanarse v. refl.

התרפא, הבריא, השתפר מצבו, חזר לקדמותו

Healed, recovered, his condition improved, returned to normal

ya me sani (Moscona)



415860

sanasión f.

ריפוי; הבראה

Healing; recovery

sanasion ke ayga (Moscona)



416070

sanedad f.

בריאות

health

sanedad i repozo ke mos mande el dio (Moscona)



416110

sanglut(e)ar/sanglutir (fr.) v.

שיהק

Hiccup

muncho estas sanglutiendo, kale ser ke alguno te esta nombrando (Moscona)



416120

sangluto/sangloto (fr.) m.

שיהוק

Hiccups

en este mundo apronto, kome de todo asta ke vos de sangluto i demandesh por bever (Moscona)

me dio sangluto (Moscona)



416220

sangre f.

דם; קרבה משפחתית

Blood; family relationship

el ke toka sangre no muere de fambre (Nehama)

korrer sangre por las narizes (Nehama)

la sangre s'estankó (Nehama)

este ninyo les beve la sangre al padre i a la madre kon su komporto negro delantre la djente (Nehama)

la sangre no se faze agua (Nehama)

mirar un konosido i no saludarlo tiene sangre de un insulto (Nehama)

ya se fizieron mil aparejos para un piknik a la kampanya: sangre tiene agora ke salga una buena bora (Nehama)

la sangre agua no se aze (Moscona)

ya me bevio la sangre kon kanyika (Moscona)

ya me bevio la sangre! (Moscona)

no tiene sangre en el ojo (Moscona)

ya me asuvio la sangre a la kavesa (Moscona)

chorear en la sangre (Moscona)



416690

sangrear v.

דימם, שתת דם

Bleed, drank blood

la yara esta sangreando (Moscona)



416810

sangrudo adj.

נעים, נוח, אהוד, סימפטי, קל מזג; תורשתי

Pleasant, comfortable, popular, sympathetic, easy-going; hereditary

sangrudo de la madre (Moscona)

es muy sangrudo (Moscona)



416820

sangujuela f.

עלוקה

leech

se va fuyendo de la mano komo una sandjuguela (Moscona)

echar sandjuguelas (Moscona)



416850

sankí/sankyí/sankim (t.) adv.

כאילו

As if

es un ladrón patentado i se kiere fazer pasar por un santo; sankyi no lo konosemos! (Nehama)

vino a vermos en lo ke estávamos kumiendo; lo yamimos a sentarse a la meza kon mozotros, se fizo arrogar, sankyi no tenía gana, ma presto achetó i kumió bendicho (Nehama)

un komporto tiene kon si sankim es ministro (Moscona)



416940

sano adj.

בריא, שלם; טוב/יפה לבריאות, מבריא

Healthy, whole; good/beautiful for health, wholesome

de lo sano no partas, de lo roto no komas (Nehama)

se demanda al hazino, al sano se le da (Moscona)

si keres estar sano azte viejo de temprano (Moscona)



417100

santifikar v.

קידש

Kiddish

membra al dia de Shabat por santifikarlo (Moscona)



417130

santim (fr.) m.

סנטים (מטבע צרפתי), פרוטה

Centime (French currency), penny

no da un santim por nada (Moscona)



417180

santo adj. & m.

קדוש

holy

kien es este fijo de la santa madre ke se atrive a salir delantre un tigre? (Nehama)



417310

sanya f.

זעם, זעף, רוגז, כעס

Fury, fury, irritation, anger

varon de sanya entiende baraja (Moscona)

la sanya del reyes komo mesajero de muerte (Moscona)



417330

sanyozo adj.

רוגז; רגזן, כעסן

Irritability; irritable, angry

non lo ensiendas mas al sanyozo, kisas te kemaras en brazas de su sanya (Moscona)



417370

sapá (t.) adj.

נידח, שכוח אל

Rejected, forgotten

la butika es en una kaleja sapa anayore i el trato (Moscona)



417420

sapatada f.

(אירוני:) פסיעה, צעד

(Ironic:) step, step

se fuyo en tres sapatadas (Moscona)



417430

sapatear v.

טייל, שוטט, הלך בטל, טייל להנאתו; גרר רגלים, השתרך

Wandered, wandered, walked idly, strolled for pleasure; dragged his feet, trudged

dias enteros esta sapateando por aki por ayi (Moscona)



417450

sapatero m.

סנדלר

shoemaker

el sapatero ke tiene el sapato roto (Nehama)

sapatero amigo - s.huelas kemadas i filo pudrido (Nehama)



417500

sapato m.

נעל בית, אנפילאה, דרדס; נעל

Slipper, anphilea, smurf; shoe

el sapatero yeva el sapato roto (Moscona)



417560

sapio (gr.) adj.

רקוב, אכול

Rotten, eaten

un fruto sapio (Nehama)



417610

sar (1) (ebr.) m.

שר, מנהיג, ראש

Minister, leader, head

los sarim (ebr.) del kolel (Nehama)

los sarim (ebr.) del governo (Nehama)



417620

sar (2) (ebr.) m.. (pl.: sares)

חרדה, פחד, בהלה, אימה; ייסורים

Anxiety, fear, panic, terror; anguish

asi te kite el Dio de sar (ebr.)! (Nehama)

el Dio save los sares (ebr.) ke tenemos travado (Nehama)

valer para ora de sar (Nehama)

no ay dingun sar (Moscona)

se tomo grande sar (Moscona)



417800

saraguelos m. pl.

לבנים, בגדים תחתוניים

Underwear, undergarments

iki don saraguel bir saraguel (Moscona)



417830

sarampión f.

חצבת

measles

le salió sarampión (Nehama)

todo adjusto Shimshon mas ke sarna i sarampion (Moscona)



417840

sarat m.

ביליארד; גולות משחק

Billiards; game marbles

djugar a los sarates (Nehama)



418190

sarnozo adj.

מוכה שחין, חולה גרדת/גרב, נגוע; מזוהם; אדם פחות ערך ומנופח

Stricken with boils, scabies/scabies, infected; contaminated; a less valuable and inflated person

al kavayo sarnozo le viene la moshka (Nehama)

al kavayo sarnozo le viene la moshka (Moscona)



418220

sarnudar v.

התעטש

Sneezed

hazino ke sarnuda está serka de estar bueno (Nehama)

prenyada ke sarnuda no está serka de parir

starnudado por la nariz (Moscona)

lo guadro en una kasha, la kasha era de pimienta, el marido ke entrava, el namorado ke starnudava (Moscona)



418230

sarnudo m.

עיטוש, עטישה, התעטשות

Sneezing, stuffiness, sneezing

para el mentirozo un sarnudo es un ayudo (Nehama)

al guzmadji un starmudo le abasta (Moscona)



418270

sarpuído adj.

שיש לו פריחה (בעור)

Having a rash (on the skin)

la garganta la tengo sarpuida (Moscona)



418380

sartén f.

מחבת

pan

dize la sartén a la kaldera: vate vate ke sos preta (Nehama)

ya me frii en la sertena (Moscona)



418470

saserdote m.

כהן; כומר

Priest; priest

i todos sus ermanos saserdotes - ijos de Aaron (Moscona)



418510

satán (ebr.) m.

שטן, שד; מלאך המוות

Satan, demon; angel of death

es un satan ke su faltura era mijor (Moscona)

el guerko ke lo yeve, el satan ke lo arraste (Moscona)

malah le avlas - satan te responde (Moscona)

el satan no tuvo keazer (Moscona)



418560

satanearse (ebr.) v.

התכעס, התמלא כעס

Get angry, get angry.

no me agas satanear (Moscona)



418800

saushar (t.) v.

החליק, נשמט

Slipped, fell

se le saushio de las manos (Moscona)



418810

savá (ebr.) f.

צוואה; בקשה אחרונה; מורשת אבות

Will; Last Will; Ancestral Legacy

mi padre desho de sava [...] (Moscona)



418890

saver m.

ידע, הבנה, שכל, דעה

Knowledge, understanding, intellect, opinion

dar a saver al mundo/a la djente (Nehama)

fina ke grado lo kulpa, el Dio i su alma lo saven (Nehama)

lo ke save el lo se i yo (Nehama)

mas save el loko en su kaza ke el savio en kaza de otro (Nehama)

saver meldar; saver eskrivir (Nehama)

saver linguas (Nehama)

solo un Dio i mi alma saven lo ke tengo sufrido (Nehama)

se yora por el muerto porke perdio la vida i por el loko ke perdio el saver (Moscona)

del espanto se le tomo el saver (Moscona)



418930

saver v.

ידע, היה מלומד, הכיר

Knew, was learned, was familiar with

ya es savido ke [...] (Moscona)

ya save asta lo ke komio el pasha anoche (Moscona)

no es komo saves ma komo puedes (Moscona)

todo saver es bueno ma no todo azer (Moscona)

mas saven las kashkas ke las muezes (Moscona)

save la roza en ke kara apoza (Moscona)

yo ya savre lo ke azer (Moscona)

avras de saver [...] (Moscona)

no se ke te diga (Moscona)

mas poko saver, mas poko mal tener (Moscona)

el ke no save por demandar (Moscona)

no save dos kon tres (Moscona)



419090

saverisio m.

ידיעה, ידע

Knowledge, knowledge

muncho saverisio en esta kavesa (Moscona)



419120

savido adj.

בקי, ידען, למדן, נבון

Knowledgeable, knowledgeable, learned, wise

un médiko savido/un ofisial savido (Nehama)



419150

savidor m.

בעל ידע בנושא

Knowledgeable on the subject

no te fagas savidor, déshalo ke te konte el (Nehama)



419160

saviduría f.

חוכמה, נסיון, ידע, ידענות

Wisdom, experience, knowledge, expertise

la boka del djusto avla saviduria i su lingua avla djuisio (Moscona)



419180

savio m.

חכם, מלומד, ידען, למדן

Wise, learned, knowledgeable, learned

es­pántate de savio fijo de amaares, de riko fijo de prove (Nehama)

kieres matar a un savio, métele un loko al lado (Nehama)

no es savio el ke para si no save (Nehama)

el savio se aira de lo ke vee, el loko de lo ke pensa (Moscona)



419200

savor f.

טעם; עונג; רושם, קסם

Taste; pleasure; impression, charm

buena savor; negra savor (Nehama)

de tiempo en tiempo asistir a una komedia, a un buen koncherto, su savor tiene (Nehama)

déshame tomar savor (Nehama)

faz plazer i por paga arresive keshas, ke savor tiene? (Nehama)

kada uno favla a savor de su paladar (Nehama)

mira la savor, no la kolor (Nehama)

ni todos komen a la mizma savor, ni todos visten a la mizma kolor (Nehama)

savor dulse; savor amarga; savor agra (Nehama)

ni todos komen kon una savor, ni todos visten una kolor (Moscona)

me kedo la savor en la boka (Moscona)



419310

savorear v.

נתן טעם, עינג; טעם, התענג, טעם בהנאה, נהנה מ-, מיצה את הטעם, חש טעם; קישט סיפור בפרטים פיקנטיים

Gave a taste, enjoyed; tasted, relished, tasted with pleasure, enjoyed, savored, tasted; embellished a story with piquant details

el angustiarseen angustia de su kompanyero asavurea tambien su alegria (Moscona)

loke ay para savurear la boka? (Moscona)

savurea este kave por ver si te va agradar (Moscona)



419380

savrozo adj.

טעים, ערב לחיך, מענג, נעים, חינני

Delicious, pleasing to the palate, delightful, pleasant, graceful

el pan moreno es mas savrozo del blanko (Moscona)



419390

savrozura f.

טעם, עונג, מתיקות

Taste, pleasure, sweetness

d'este kadar de savrezura de krio mashalla! (Moscona)

gosta esta pera ke veas savrezura (Moscona)



419460

saygí (t.) m.

כבוד, הוקרה, הערכה

Respect, appreciation, appreciation

no tiene saygi por dinguno (Moscona)



419500

sayo m.

שלמת גבר; שמלה; מקטורן, חזיה; מעיל ארוך; שכמית משי (ללא שרוולים)

Men's suit; dress; jacket, bra; long coat; silk cape (sleeveless)

todos los sayos le vienen djus­tos (Nehama)



419620

sazonado adj.

טעים, מתובל

Delicious, spicy

sazonado kon vinagre (Moscona)



419720

sebeb/sebep (t.) m.

סיבה, טעם, מניע, גורם

Reason, motive, motive, cause

ser sebeb de la rovina de uno (Nehama)

ser sebeb de la salvasión de un desgrasiado (Nehama)

por su sebep (Moscona)



419830

sedaká (ebr.) f.

צדקה, נדבה, חסד

Charity, alms, kindness

demanda sedaká no por menester, ma para atagentar a los gevirim (Nehama)

kien demanda sedaká no s'echa sin senar (Nehama)

la sedaká (ebr.) balda la gezerá (ebr.) (Nehama)



419890

sedaso m.

נפה, כברה

Subdistrict, district

sedasiko muevo al de tres días a la paré (Nehama)

tapar el sielo kon sedaso (Moscona)



419930

sedat (t.) m.

קול, צליל

Voice, sound

ni sedat (Moscona)

sedat no ay (Moscona)



420030

sedesiozo adj.

צמא

thirst

asigun la boka sedeziosa aspera por agua, ansi el torpe por novedades (Moscona)



420190

seduta (it.) f.

ישיבה, כינוס, מושב

meeting, gathering, session

entrar en siduta (Moscona)



420270

sefer/sefer torá (ebr.) m.

ספר תורה

Torah scroll

los días de sefer (ebr.) son asinyalados (Nehama)



420410

sefté (t.)

מכירה ראשונה של היום/ השבוע/ החודש, ''סיפתח''

First sale of the day/week/month, ''Opens''

kien la ve no faze sefté la semana entera (Nehama)

vites ke mintiras ke me va kontando? - no es sefte (Moscona)

ken lo enkontra la manyana, sefte no aze (Moscona)

alhad la demanyana, sin azer sefte la ija paras me demanda (Moscona)

serrar sin sefte (Moscona)



420450

segada f.

קציר

harvesting

el ke duerme en la segada es ijo ke me kavza verguensa (Moscona)



420600

seguir v.

הלך אחרי, הלך בעקבות, בא אחרי, עקב; המשיך

followed me, followed, came after me, followed; continued

sigio diziendo [...] (Moscona)

sigir el kamino derecho (Moscona)

sigir las novidades (Moscona)



420620

séguita (it.) f.

המשך, תוצאה; פמליה

Continuation, result; entourage

a la séguita (it.) de mi reklamasión (Nehama)

la séguita (it.) de una istoria/de una konversasión (Nehama)

la séguita (it.) de un ministro (Nehama)



420690

según prep.

כפי, לפי, בהתאם ל-

As, according to, in accordance with

el lavorador deve ser pagado según su valor (Nehama)

kada uno viste según su gusto (Nehama)

según va el djidió lo ayuda el Dio (Nehama)

sigun va el djidio, ansi le ayuda el dio (Moscona)



420780

segundo adj.

שני

other

mi ermano se va kazar para los sigundos de sukot (Moscona)

no se lo desho dizir sigunda vez (Moscona)

al ke demanda sigunda vez, dale i az ke no lo vez (Moscona)



420920

seguro adj. & adv.

בטוח, מובטח, ודאי

Safe, guaranteed, certain

va venir tu tio a la boda tuya? – seguro! (Nehama)

lo meti en lugar siguro (Moscona)

esto mas de siguro (Moscona)



421020

sehel (ebr.) m.

שכל, תבונה, חכמה, שיקול דעת

Intelligence, wisdom, wisdom, judgment

un anyo mas, un sehel (ebr.) mas (Nehama)

lo dishi, tambien lo digo, por la mujer topi eskrito ke el kaveyo tiene largo ma el sehel poko i kurto (Moscona)



421150

sehorá (ebr.) f.

מרה שחורה, עגמה, צער

Black bile, gloom, sorrow

Djojâ no se echa a la kama kon sehorá vieja (Nehama)

no te tomes tanta sehora (Moscona)



421260

seja f.

גבה

eyebrow

arrugar la seja (Moscona)

embatakarse asta las sejas (Moscona)



421340

seka/sekada f.

תחינה או בקשה טרחנית/ טורדנית, טרחנות; יבשה

A troublesome/annoying plea or request, bothersomeness; dry

i yamo el rey a la seka tierra (Moscona)



421390

sekaná (ebr.) f.

סכנה

danger

kon estos buzes esta sekana de kaminar por las kayes (Moscona)



421430

sekanalí/a (ebr.) adj.

משחית, איש ריב ומדון

Corrupter, quarrelsome and quarrelsome

es un lugar muy sekanali (Moscona)



421450

sekanozo (ebr.) adj.

מסוכן; קיצוני, עז, מופרז; שקשה לחיות איתו, מחפש ריב

Dangerous; extreme, fierce, excessive; difficult to live with, looking for a fight

esta aziendo un frío sekanozo (Nehama)

persona sekanoza (Nehama)



421470

sekar v.

ייבש; שעמם, הוגיע, הטריד, הפריע ל-

Dry; bored, arrived, bothered, bothered

pipirisas metidas a sekar (Moscona)



421490

sekarse v. refl.

התייבש, יבש, הוביש, חרב; השתעמם

Dried up, dried up, withered, withered; became bored

la kolada se sekó (Nehama)

los árvoles se sekaron (Nehama)

se se­karon las huentes (Nehama)

ya me seki por un poko de fruta (Moscona)

el arvole se seko (Moscona)



421600

sekera f.

יובש, חורב, בצורת, צמא

Dryness, devastation, drought, thirst

en Aífto, en tiempo de Yosef, uvo siete anyos de sekera (Nehama)



421640

seko adj.

יבש, צחיח

Dry, arid

al lado de lo seko se kema i lo vedre (Nehama)

el maramán esta seko (Nehama)

kien gasta en lo seko kome en la mar (Nehama)

los kampos están sekos (Nehama)

a la mar entra, seko sale (Moscona)

se arrastro seko i vedre (Moscona)

el tiempo esta seko (Moscona)

no komas el kezo a sekas (Moscona)

komer a sekas (Moscona)



421880

sekreto m.

סוד, רז

Secret, secret

para sekreto no des paras, presto de suyo lo savrás (Nehama)

para sekreto no des paras ke pasa tiempo i lo savras (Moscona)

todo se esta aziendo en sekreto (Moscona)

kon el torpe no te akonsejes por sekreto siendo no save por guadrar (Moscona)

konfesar un sekreto (Moscona)



422130

sekura f.

בצורת, יובש, חורב, צחיחות

Drought, dryness, desolateness, aridity

sekura ke le kaya! (Moscona)

kayo sekura de asukar (Moscona)

la sekura esta grande (Moscona)



422150

sekutar v.

מינה, ייעד, הועיד, סימן; דן, פקד על (עוון)

Appointed, designated, appointed, marked; judged, ordered (a crime)

no te diskulpes kon dizir i otros pekaron, siendo el dio sekutara sovre tus delitos (Moscona)



422160

sel (t.) m.

גשם שוטף, מבול

Torrential rain, flood

el sel pasa - el kanyo keda (Moscona)



422230

selam (t.) m.

דרישת שלום, ברכת שלום

Greetings, greetings of peace

por dar un selam topar la bela (Nehama)

maksus selam a mi tio (Moscona)



422340

selar/selarse v./v. refl.

קינא ב-, התקנא ב-

Jealous of, jealous of

i selo rahel en su ermana (Moscona)



422370

selebrar v.

חגג, ציין

Celebrate, note

selebrar la fiesta de Pesah (Moscona)



422560

selo m.

קנאה

jealousy

el selo i la embidia kitan a el ombre del mundo (Nehama)

mil muertes i un selo no (Nehama)

el selo kamina detras de lo bueno (Moscona)

el selo i la envidia kitan al ombre de la vida (Moscona)

el selo i el dezeo kitan al benadam d'enmedio (Moscona)



422700

semana f.

שבוע

week

los siete días de la semana son alhá, lunes, martes, mierkoles, djueves, viernes i sabá (Nehama)

me anguali kon semana de dozientos levos (Moscona)

semana buena i klara! (Moscona)

la semana entera no gani, noche de viernes m'arremangi (Moscona)



422730

semanada f.

שבוע, משך השבוע; שכר שבועי

week, duration of the week; weekly wage

muchos givirim fazian semanada a los proves (Nehama)



422900

sembrar v.

זרע, שתל, נטע

Seed, seedling, plant

si no sembras no arekojes (Moscona)



422910

sembultura f.

הופעה, חזות כללית של אדם, זכרון דמותו של מישהו

Appearance, general appearance of a person, memory of someone's image

no kierer ver ni la sembultu­ra de uno/ni su sembultura (Nehama)



422930

semeja f.

דמיון

imagination

no ay ni semeja (Moscona)



422950

semejansa f.

דמיון; רוח רפאים; אשליה

imagination; ghost; illusion

en el es.huenyo vide una semejansa de león (Nehama)



422970

semejante adj.

דומה, כזה, תואם

Similar, similar, compatible

dezovedese a padre i madre: semejante komposto es muy feo (Nehama)

viene en ayuda a la sekreta a famiyas deskaidas: semejantes fechos son de alavar (Nehama)

yevo un vestido semejante al tuyo (Nehama)

koza semejante no tiene akontesido (Moscona)



423010

sementar v.

ייסד, יסד, ביסס, כונן; זרע

founded, established, established, established; seed

sementar una ovra/un fecho (Nehama)



423040

semer (t.) m.

מרדעת, אוכף; אמתחת

A saddle, a saddle; a saddlebag

si sos azno, semeres ya se toparan (Moscona)

yo no me desho meter semer (Moscona)



423380

sená (ebr.)

סנה

bush

echate sin sena i no kon devda (Nehama)

mijor sin sena i no sin kandil (Nehama)



423390

sena f.

ארוחת ערב, סעודה, ארוחה

Dinner, supper, meal

ni sena de karne ni estar kon tu madre (Moscona)

meter la sena (Moscona)



423470

senar v.

אכל ארוחת ערב, סעד ליבו

Ate dinner, feasted his heart out

kien negro kiere senar, de noche i al eskuro lo vaya a buhskar (Nehama)

el ke se echo a demandar no se echo sin senar (Moscona)

ya ke no ay lo ke senar, vamos a aterkar (Moscona)

ken es patron de ufisio no se echa sin senar (Moscona)



423520

sendero m.

נתיב, משעול, שביל, מסלול; דרך החיים

Path, lane, trail, route; way of life

los senderos de la vida (Moscona)



423540

sené adarim (ebr.)

שני אדרים (בשנה מעוברת)

Two Adars (in a leap year)

mos viene a vijitar kada senadarim (ebr.) (Nehama)



423660

seno m.

חיק, חזה

Lap, chest

del seno del djudaizmo en muestro tiempo salieron muchos grandes savios (Nehama)

kale fuir de engreshos en el seno de la famiya (Nehama)

la madre abrasa a la kriatura sovre su seno (Nehama)

i mi orasion tornava a mi seno (Moscona)

en el seno del djudaizmo (Moscona)



423730

sensia f.

מדע, השכלה; ידע, דעת, תבונה

Science, education; knowledge, intelligence, wisdom

la pasensia es media sensia (Nehama)

para kada koza se kere sensia i saverisio (Moscona)



423820

senso (it.) m.

חוש; משמעות, הוראה; מניע, סיבה, מטרה; כיוון; שכל ישר

Sense; meaning, instruction; motive, reason, purpose; direction; common sense

el senso de un biervo (Nehama)

razonar kon un loko no tiene ningun senso (Nehama)



423970

sentensia f.

גזר, גזר דין, פסק דין, חריצת דין, גזירה; פתגם, אימרה

sentence, verdict, verdict, judgment, decree; proverb, saying

razga la mala setensia en muestro desfavor (Moscona)



424020

senteya f.

ניצוץ, זיק, גץ

Spark, gleam, spark

onde kaye la senteya? en ojo de la siega (Nehama)

pagar avokatos i dotores saltan senteyas (Nehama)

me saltaron senteyas de los ojos (Moscona)

una senteya muchas kazas kema (Moscona)



424090

sentido m.

חוש; מובן, משמעות, הוראה, כוונה, פירוש; שכל, בינה

Sense; meaning, significance, instruction, intention, interpretation; intellect, understanding

ya me tomo el tino i el sintino (Moscona)

porke el meldar de los biervos sin entender el sentido de lo ke el Dio disho, es vano komo el viento ke pasa (Moscona)



424110

sentigrado m.

של מאה מעלות (צלסיוס)

of one hundred degrees (Celsius)

termometro sentigrado (Nehama)



424170

sentimiento m.

רגש, תחושה, הרגשה, נטיה טבעית

Emotion, feeling, sensation, natural tendency

no tiene sentimiento de djudio (Moscona)



424200

sentir v.

חש, הרגיש; שמע, הקשיב, האזין; שמע בקול; הבין; הריח, רחרח

felt, felt; heard, listened, listened; heard aloud; understood; smelled, sniffed

kien no siente a la mujerika se arretuerse la orejika (Nehama)

kien siente a la djente no bive kontente (Nehama)

sentir guesmo bueno; sentir negro guesmo, sentir gues­mo de kemado (Nehama)

sentir de chamushkado (Nehama)

sentir l'azeite kemado (Nehama)

sentir la roza (Nehama)

sentir muzika; sentir kantar; sen­tir avlar; sentir gritos; sentir luvia; sentir truenos (Nehama)

sentir palavras de Ley (Nehama)

sentites el gayo kantar, ma no entendites de onde (Nehama)

sientan tus oídos lo ke dize la tu boka (Nehama)

sentir terretemblo (Nehama)

sentir dolor (Nehama)

sentir frío/sentir kalor (Nehama)

sentir punchadas (Nehama)

sentir fuzadas (Nehama)

sentir komesina (Nehama)

sentir estilos de fambre (Nehama)

sintir i oyer son kozas diferentes (Moscona)

ya sintio el gayo kantar ma no save en ke lugar (Moscona)

ya no siento a dinguno (Moscona)



424230

sentirse v. refl.

נשמע; הורגש; חש עצמו

Heard; felt; felt oneself

es una kriatura muy maha, no se siente (Nehama)

se siente ruido (Nehama)

no se le siente la boz (Moscona)



424380

senya f.

מחווה, תנועה, ג'סטה

Gesture, movement, gesture

a Dio no lo vemos, ma de senyas lo konosemos (Nehama)

avlar kon senyas (Nehama)

azer de senyas (Moscona)



424460

senyir v.

אזר, חגר

Azar, a belt

senyi tu espada sovre anka baragan (Moscona)



424520

senyor m.

אדון, מר; פניה לאב או אדם נכבד ומבוגר; בעל הבית; כינוי לאבות האומה

Sir, Mr.; address to a father or a respected and elderly person; the owner of the house; title for the fathers of the nation

mi senyor padre; senyor tío; senyor es.huegro (Nehama)

no mos se vaya este senyor i mos venga otro peor (Nehama)

sinyor papú; sinyora bava; sinyor tío; sinyora tía; sinyor suegro (Nehama)

sinyor kosuegro; sinyora kosuegra, etc. (Nehama)

mi sinyor padre (Nehama)

sinyor padre trae en kaza todo bueno i kumplido (Nehama)

sentí el konsejo de senyor padre (Nehama)

el sinyor de Avraam; el sinyor d'Eliau; el sinyor d'Elisha; el sinyor d'Arambam (Nehama)

el sinyor maestro; el sinyor haham; los sinyores hahamím (Nehama)

no mos se vaya este sinyor i mos venga un pior (Nehama)

si se kema la kaza, o! no Sinyor del mun­do, kedamos arrastando (Nehama)

un sinyor está dando a la puerta (Nehama)

ya no se puede mas somportar, Sinyor del mundo! (Nehama)

mi sinyó me kazava i yo no lo savía (Nehama)

sienta, sinyó, t'estó avlando (Nehama)

sinyó komanda (Nehama)

no m'aharves, mira ke se lo vo a dizir a mi sinyó (Nehama)

tu sinyor te esta yamando (Moscona)

es muy riko es un sinyor (Moscona)

mi sinyor padre, buen mundo tenga [...] (Moscona)



424610

senyora f.

גברת

madam

la sinyora de Sara; la sinyora de Rahél; la sinyora d'Es­ter (Nehama)

la sinyora mestra (Nehama)

mi sinyora madre (Nehama)



424860

sepet (t.) m.

סל, מזוודה, ארגז, תיבה, תיבת נדוניה

Basket, suitcase, crate, box, dowry box

yo le di siete sepetes, uno ke serre i otro ke avra (Moscona)



425040

ser v.

היה, התקיים

Was, took place

un sea-dizyente riko (Nehama)

la sea-dizyente ermana (Nehama)

los sea-dizyentes sa­vios (Nehama)

el ser prove no es verguensa (Nehama)

lo ke kiere ke sea, una madre se adoloria por su fijo (Nehama)

ser riko (Nehama)

tengo mucha fambre, trayme alguna koza de komer, lo ke kiere ke sea (Nehama)

esto es ke [...] (Moscona)

sea komo sea (Moscona)

fuera ke un akto partikular no las aya metido en libertad (Moscona)

seas el bienvinido (Moscona)

para ken sera? - para ken se lo komera (Moscona)

lo ke fue es lo ke sera i lo ke fue echo es lo ke se ara i nada ay nuevo debasho del sol (Moscona)



425140

sera f.

דונג, שעווה; שעוות האוזן

Wax, wax; earwax

el nido de las bezbas es fecho de sera (Nehama)

no desha sera en el uido (Moscona)



425180

serbest (t.) adj.

בטוח בעצמו, יהיר; חופשי, עצמאי, אומר את אשר עם ליבו

Self-confident, arrogant; free, independent, says what is on his mind

si sos serbez sal enmedio (Moscona)



425190

serbestlik (t.) m.

גאווה, יהירות; עצמאיות, חופשיות בכל הליכותיו

Pride, arrogance; independent, free in all his ways

a mi estos serbezlikes no me pasan (Moscona)



425290

seremonía f.

טקס, טכס

Ceremony, ritual

la seremonia tendra lugar en [...] (Moscona)



425380

sereno m.

טללי בוקר, אגלי טל בוקר על זגוגית החלון (משמשים בתרופות ביתיות)

Morning dew, morning dewdrops on window glass (used in home remedies)

dormir al sereno (Nehama)

ambezada está la kavra a dormir al sereno (Nehama)

metelo al sereno (Moscona)



425400

sereza f.

דובדבן

cherry

las palavras son komo las serezas: las unas travan a las otras (Nehama)



425520

seriedad/serietá f.

רצינות, חומרה

Seriousness, severity

a­vlar/komportarse kon seriedad (Nehama)



425530

serín (t.) adj.

קריר, צונן, רענן, טרי; מוצל, אפל

Cool, chilly, refreshing, fresh; shady, dark

el tiempo está serín (t.) (Nehama)

ven a lo serin (Moscona)



425560

serio adj.

רציני, חמור

Serious, severe

fecho serio (Nehama)

persona seria (Nehama)



425570

serio adv.

ברצינות

seriously

avlar serio (Nehama)



425610

seriozo (fr.) adj.

רציני

serious

el echo esta seriozo (Moscona)



425630

serka adv.

קרוב ל-, לקראת, בערך

Close to, towards, approximately

de serka viene la piedra (Nehama)

serka de la mar (Nehama)

serka de mi kaza (Nehama)

serka d'akí (Nehama)

este komplé, ropa i fechura, se asenta serka tres liras (Nehama)

en un lugar serka a la kapitala (Moscona)

de serka (Moscona)

serka las dos de la noche (Moscona)

serka de mi kaza (Moscona)



425700

serkano adj.

קרוב, סמוך

Close, nearby

un lugar serkano (Nehama)

en tiempo serkano (Moscona)



425730

serkano m.

רֵעַ, חבר, הזולת

Friend, comrade, other person

ama a tu serkano komo a ti propio (Nehama)

no fagas a tu serkano lo ke no kieres ke te fagan a ti (Nehama)

me lo disho un serkano (Moscona)



425840

sermé/sermayé (t.) m.

הון, קרן, רכוש, קפיטל, מחיר הקרן; נדוניה

capital, fund, property, capital, price of the fund; dowry

el sermé i l'ashugar se eskriven en la ketubá (Nehama)

sochetá kon muncho sermé (Nehama)



425960

serner/sernir v.

ניפה, כבר; סרק ביסודיות

Nipa, already; thoroughly scanned

sernir la farina (Nehama)

ser­nir la plasa/la sivdad para topar una melezina (Nehama)

sernir forseles/almarios/la kaza entera (Nehama)

sierne i sierne - arina no kita (Moscona)



425990

sernerse/sernirse v. refl.

התרוקן; איבד כל אשר לו

He became empty; he lost everything he had.

se sernió la plasa (Nehama)



426120

serrado adj.

סגור, נעול; משונן (כמשור); קמצן, קפוץ יד; ערל, לא נימול

Closed, locked; serrated (as a saw); stingy, stingy; uncircumcised, uncircumcised

kon ojos serrados (Moscona)

mazal serrado (Moscona)

ningun serrado no koma de el (Moscona)



426180

serrar v.

סגר, נעל, חסם, רכס, פרף

closure, lock, barrier, ridge, ridge

serra tu puerta i alava a tu vezino (Nehama)

serrar alma­ryos; serrar kashones (Nehama)

se­rrar la butika (Nehama)

serrar la huente (Nehama)

serrar puertas i ventanas (Nehama)

serrar l'anyada kon ganasio/kon piedrita (Nehama)

serra la puerta ke no se fuya el pashariko (Moscona)

una puerta se serra sien se avren (Moscona)

serra tu puerta alava tu vizino (Moscona)

serrar puertas i ventanas (Moscona)



426330

sersem (t.) adj.

נבוך, מבולבל, נדהם, כסיל

Embarrassed, confused, astonished, foolish

esta araba ya me izo sersem (Moscona)



426360

sert (t.) adj.

קשה, נוקשה, חמור; צורמני, רטנני

Hard, stiff, severe; harsh, grumbling

el vinagre esta muy sert (Moscona)



426550

servimiento m.

שירות, פעולת שירות; שָׁרֵת

Service, act of service; ministry

demando la paga del servimiento ke le izo (Moscona)

i serviran a el servimiento el este (Moscona)



426590

servir v.

שירת, היה משרת, שימש כ-; עבד (עבודת אלילים)

Served, was a servant, served as; slave (idolatry)

la penina sierve para eskrivir (Nehama)

desbarasarse de lo ke no sierve a nada (Nehama)

kien a muchos servió, a todos deskontentó (Nehama)

kien a muchos servió, mucho pekó i poko ganó (Nehama)

no sierve avlar muncho (Moscona)

no sierve para nada (Moscona)

servir en la armada (Moscona)



426660

servís (1) m.

צואר, עורף

Neck, nape of the neck

los bueyes ke aran la tierra/ke travan arabos yevan el yugo sovre sus servises (Nehama)

kevra yugo de las djentes de sovre nuestro servez (Moscona)



426940

sesto m.

שישית, החלק השישי

Sixth, the sixth part

un sesto d'uva (Nehama)

kien faze un sesto faze sien (Nehama)



426980

setam (ebr.) adj.

סתמי, אנונימי, פשוט

Casual, anonymous, simple

setam djiió se adjidea de su djiió (Nehama)

setam ladrón sospechador (Nehama)



427180

sevará (ebr.) f.

סברה, דעה, עצה, הגיון

Opinion, opinion, advice, logic

kon ke sevara pintates tanta moneda? (Moscona)

ya da la sevara (Moscona)



427260

severa f.

דגן

grain

ek, oyi ke ay severa en ayifto (Moscona)



427270

severamente adv.

בקפדנות, בחומרה, בכובד ראש

Strictly, severely, seriously

va ser apenado severamente (Moscona)



427280

severidad/severitá f.

קפדנות, חומרה

Rigor, severity

kon toda severidad (Moscona)



427290

severno m.

עץ גופר; עצי שיטים (שמהם היו עשויים הבדים לנשיאת הארון)

Gopher wood; acacia trees (from which the cloths for carrying the Ark were made)

az a ti arka de maderos de severno (Moscona)



427310

sevo m.

חלב, שומן, לשד

Milk, fat, breast

sevo no me kedo del inku (Moscona)



427360

Sevó (ebr.) m.

חג השבועות

Pentecost

si no viene sevó no te kites el samarrón (Nehama)



427370

sevoya f.

בצל; כינוי לתורכי

Onion; nickname for a Turk

sevoya dulse no ay (Nehama)

el amerikan ke estan kitando agora esta tela de sevoya (Moscona)



427450

sezo m.

מוח, בינה

Brain, intelligence

komportarse kon sezo (Nehama)

vaziado de sezo (Moscona)



427490

sezón (fr.) f.

עונה

season

las kuatro sezónes son la primavera, el enverano, l'autunyo (entrada del invierno) i el invierno (Nehama)

la primavera es la sezón del kodrero (Nehama)



427500

sezudamente adv.

בשום שכל, בתבונה, בשיקול דעת

Without any reason, with reason, with discretion

avlar sezudamente (Moscona)



427660

sha! interj.

תן לי!

Give it to me!

kuando va venir le vo a kalar la estreya porke vino tadre; sha ke venga en primero! (Nehama)



427700

shaare or ve shaare beraha (ebr.)

(באירוניה:) שטף של עלבונות וגידופים

(Ironically:) A flood of insults and slurs

avrió la boka i disho shaaré or ve shaaré berahá (Nehama)



427730

shabat/shabad (ebr.) f.

שבת

Sabbath

mos dio Shabat por olgansa (Moscona)



427900

shaká (2) (t.) f.

בדיחה, מהתלה; טריק

Joke, prank; trick

una de shakás lo dishe, se fizo de vedrá (Nehama)

ni por shaká vale/ni por shakás lo digas/ni por shakás lo kites de boka (Nehama)

shaká hue, en dos oras adientro, karreimos el moble i lo arresentimos en la kaza mueva (Nehama)

shaká maká no kave aká (Nehama)

shaká shaká se kumió todo el dulse (Nehama)

shaká shaká ya se fizo media noche (Nehama)

shaka-maka se izo doktor (Moscona)

shaka-maka ya apanyimos la nochada (Moscona)

la shaka de tu vava! (Moscona)

la shaka es media verdad (Moscona)

komo te parese. shaka es esto? (Moscona)



428190

shakeka f.

כאב ראש, צלחית/צלחה (מיגרנה)

Headache, migraine

de tanto avlar ya me salto shakeka (Moscona)



428250

shakueko (t.) adj.

מפוקפק, חשוד, בעייתי, מעורפל; לא בטוח, הססן

Doubtful, suspicious, problematic, ambiguous; uncertain, hesitant

el echo esta shakueko (Moscona)



428310

shaliah (ebr.) m.

שליח; שד''ר

Messenger; Dr.

embiar a dezir mezo shaliah (Nehama)

fazer fecho por mano de shaliah (Nehama)



428370

shalvar/shalvás (t.) m.

מכנסים רחבים מזרחיים, אברקיים

Wide oriental, abraka pants

dainda no se save atar los shalvares i el va avlar (Moscona)



428415

Sham (arab.) m.

דמשק

Damascus

onde Sham, onde Bagdad? (Nehama)



428420

shamalada f.

להבה, מדורה

Flame, bonfire

las shamaladas impedian a ke uno se pueda aserkar a la kaza en flamas (Moscona)



428450

shamar (t.) m.

סטירה, סטירת לחי, מהלומה בפנים

Slap, slap in the face, punch in the face

esto es grande shamar para el padre (Moscona)

dar shamares (Moscona)



428500

shamatá (t.) f.

רעש גדול, שאון, נהמה, המולה; פאר צעקני

A great noise, uproar, roar, tumult; ostentatious splendor

no agas shamata (Moscona)



428640

shanim (ebr.) f.. pl.

שנים

Years

los shanim (ebr.) no se van en baldes (Nehama)



428780

shap (t.) m.

אלום (משמש לעצירת דימום)

Alum (used to stop bleeding)

estersa shap a la trazera ke se meta (Moscona)



428790

shaplamak (t.) m.

סטירה

slap

le enkasho dos shaplamakes lo desho pataleando (Moscona)



428810

shara f.

יער

forest

shara sin arvole tuerto no ay (Moscona)



429020

sharope /sharopi (port.) m.

סירופ, עסיס, תמיסת סוכר; באירוניה: דבר לא נעים

Syrup, sap, sugar solution; ironically: something unpleasant

sharope de vijna (Nehama)

sharopes para la madre! (Moscona)



429120

shashear (t.) v.

סיחרר, גרם סחרחורת; הדהים, הבעית

dizzy, caused dizziness; stunned, troubled

me esta shasheando (Moscona)



429140

shashearse (t.) v. refl.

חש סחרחורת, הסתחרר

Feeling dizzy, spinning

me se shashareó el meoyo de sentir tanta palavra (Nehama)

i yo ya me shashei! (Moscona)

ya me shashei de ver (Moscona)



429150

shasheo (t.) m.

סחרחורת

dizziness

esto kon shasheos (Moscona)



429180

shashirear (t.) v.

סחרר, בלבל, הביך, הדהים

Dizzy, confused, embarrassed, stunned

de lo suyo no shashirea (Moscona)

esta koza de shashirear (Moscona)

no me shashirees ke esto kontando (Moscona)



429200

shashiriada (t.) f.

התעלפות; סחרחורת

Fainting; dizziness

enduna me dan unas shashiriadas ke todo me se aze preto delantre de los ojos (Moscona)



429210

shashiriado (t.) adj.

המום, מסוחרר

Overwhelmed, dizzy

del golpe kedo shashiriado (Moscona)



429230

shashrandá f.

דבר חסר ערך, כלי בלתי שימושי

A worthless thing, a useless tool

me kito mil i una shashranda (Moscona)



429240

shashut/shashuto (t.) adj. & m

פוזל

squinting

shashut no te yamí (Nehama)



429270

shastre m.

חייט

Tailor

al shastre haragán se le piedren kuando l'aguja, kuando el dedal (Nehama)

korte de shastre i punto d'adjamí (Nehama)

shastre en pies korredor asen­tado (Nehama)

shastre enpies, korredor asentado (Moscona)



429280

shastrear v.

תפר, חייט; (באירוניה:) ''הינדס'', ''בישל'', הכין דבר מה

Sew, tailor; (ironically:) ''he cooked'', ''he prepared something''

negro-bueno ya lo shastrei (Moscona)

loke sta shastreando tu sfuegra? (Moscona)



429300

s.hatá (gr.) f.

עסק מלוכלך, עסק שערורייתי, סקנדל

Dirty business, scandalous business, scandal

se izo grande s.hatata (Moscona)



429320

shatar-patar

קרוע לחתיכות

Torn to pieces

de anyos ke no se mete nada en su lugar, ansi ke todo ya esta shatar-patar (Moscona)



429340

shavalear (bulg.) v.

התנועע, זז

Move, move

koza esta shavaleando en la yerva (Moscona)

no me desha shavalear de alado de si (Moscona)



429390

shavdo adj.

תפל, חסר טעם

Bland, tasteless

komer shavdo (Nehama)

shavdo en la meza, salado en la kavesa (Moscona)

muy shavda kriansa (Moscona)

la kitates muy shavda! (Moscona)



429460

shavón m.

סבון, בורית

Soap, wick

arrapar sin shavon! (Moscona)



429500

shavonada f.

סיבון; מי סבון

Soap; soapy water

azer shavonadas (Moscona)

dati una shavonada en esta kavesa (Moscona)

no se ke ermo de shavon , ke no esta aziendo shavonada (Moscona)



429580

Shavuot (ebr.)

שבועות (חג)

Shavuot (holiday)

si no viene Shevo, no te kites la shamara (Moscona)



429620

shayna (bulg.) f.

מזחלת; בהשאלה: מצב רוח

sled; borrowed: mood

es asigun le da la shayna (Moscona)



429720

shefoh (ebr.) m.

טכס ''שפוך'' בליל הסדר

"Sprinkling" ritual on Seder night

al shefoh sentiremeos las bozes (Nehama)

al shefoh se sienten las bozes (Moscona)



429770

shehiná (ebr.) f.

שכינה, חסד

Shekhinah, grace

ke kuenta es ke el dara delantre de la shehina kuando le demandara: ''tratates tu kon emuna?'' (Moscona)

le abasho la shehina (Moscona)



429790

shehitá (ebr.) f.

שחיטה

slaughter

kayo grande shehita (Moscona)



430000

shemá/shemáh (ebr.) f.

קריאת שמע

Reading the Shema

la shema biervos konta dozientos i kuarenta i ocho, se komen trenta, kuarenta medio krudo medio kocho (Moscona)

un djidio no se echa sin dizir shema (Moscona)



430020

shemá Israel /shemah Israel (ebr.) interj.

שמע ישראל!

Listen, Israel!

todo afito ariento de un shema-Israel (Moscona)



430110

shemibarah (ebr.) m.

השם יתברך

God bless you.

el shemimbarah ke mos guadre (Moscona)



430510

shevat (ebr.) m.

שבט

tribe

shevat ke la barva bate (Nehama)



430640

sh.huelika f.

גרזן קטן, קרדום

Small axe, hatchet

mos kansimos de darle a entender ke no ay lo ke demanda. Shhuelika! (Nehama)

par ve haftór (ebr.) shhuelika, va i viene i enguaya lo mizmo (Nehama)



430710

shifro m.

מספר, סיפרה

Tells, told

no save arekojer dos shifros (Moscona)



430730

shihiano (ebr.) m.

ברכת שהחיינו

The blessing of life

oy ize shihiyanu de sereza (Moscona)

asigun se vee, este anyo no vamos a azer shihianu de [...] (Moscona)



430870

shimshir m.

תאשור, כופר, ליגוסטרום (בוט.)

Boxwood, privet, ligustrum (bot.)

es komo el shimshir ke alarga sus raizes (Moscona)



430930

shinik (t.) m.

מידה לתבואה

Grain measure

la kavesa me se izo un shinik (Moscona)



431070

shirtá-ferta adv.

ככה ככה, מפה לשם, בין כך וכך

Like this, from here to there, between this and that

shirta-ferta ya pasimos l'anyada (Nehama)

shirta ferta, ya pasemos el día (Nehama)



431110

shish (t.) m.

שיפוד; כידון

skewer; bayonet

por aki yo me esto dando al shish (Moscona)

ya se podra dar un shish (Moscona)



431400

sho i mo i patarich

חבורת פחותי ערך

A bunch of worthless people

kien avía a la boda? - kuanto hirbo ay i no ay, Sho i Mo i Patarich (Nehama)



431480

shohad (ebr.) m.

שוחד

bribe

el shohad faze siegar ojos de savios (Nehama)

arur es ombre ke toma shohad por matar alma sin pekado (Moscona)



431520

sholko m.

תלם, מענית

Tlem, Ma'anit

los sholkos de la tierra arada i lavorada (Moscona)



432110

shukiur/shukyur! (t.) interj.

תודה לאל!

Thank God!

el hazino ya estuvo bueno, shukyur! (Nehama)



432115

shukyur unu (t.)

גורם מפריע ומעכב, תירוץ

A hindrance and hindrance, an excuse

kada dia mos sale kon un shukyur unú: (Nehama)



432230

shupé (t.) f.

חשד, ספק

Suspicion, doubt

akavidarse por shupé de huego/de ladrón/de ratón (Nehama)

me entro shupe (Moscona)



432310

shupelí (t.) adj.

מוטל בספק, מפוקפק, חשוד

Doubtful, dubious, suspicious

es shupeli si va vinir (Moscona)

el echo esta shupeli (Moscona)



432330

shupelear/shupelenear (t.) v.

חשד, הטיל ספק; עורר חשד

Suspicion, doubt; arouse suspicion

esto me aze shupelenear (Moscona)



432460

shushunera /shushulera f.

שלשול

diarrhea

mal por durera, peor shushunera (Nehama)

si no es durera es shushulera (Moscona)



432510

shushurtada f.

שלשול

diarrhea

le dio la shushurtada enmedio de la kaye (Moscona)



432570

si adv.

כן

yes

un si enkapa, un no deskapa (Nehama)

ken dize de no dize i de si (Moscona)



432620

si conj.

אם, לו, אילו

If, if, if

si conj. si es bueno, mérkalo (Nehama)

si faze frío, no salgas (Nehama)

si viene, arresivelo (Nehama)

si se disho, el peshe es kocho al forno kon tomat i pimientón (Nehama)

si se disho, la tinya es para arraskar (Nehama)

ni si se arrasta por en basho no lo miro mas en la kara (Nehama)

si es ke [...] (Moscona)

si no ay en la bolsa ke ayga en la boka (Moscona)

si keres ven (Moscona)



432640

si pron. pers.

(לאחר מילת יחס) עצמו/ה/ם/ן; עצמך/כם/כן (בנימוס)

(after a preposition) oneself/himself/himself/yourself (politely)

kada uno por si i el Dio por todos (Nehama)

de si kayó (Nehama)

la alechuga da de si, la patata beve (Nehama)

por si el karvón es preto (Nehama)



432900

sibur (ebr.) m.

ציבור

Public

ningun sibur es prove i no ay mas prove ke el sibur (Nehama)



433050

siegar v.

עיוור, גרם עוורון; האפיל; סינוור

Blind, caused blindness; darkened; blinded

me siegara el Dio i no viera tal! (Nehama)

ke se siege (Moscona)

ya me vo siegar kon esta luz (Moscona)



433150

siego m. & adj.

עיוור, סגי נהור

Blind, Segi Nehor

onde kae la senteya? -en ojo de la siega (Nehama)

buena es la novia, siega d'un ojo (Nehama)

el siego para mal ve (Nehama)

kien es akel siego ke no kiere ver la luz? (Nehama)

muerto i siego por fazer plazer (Nehama)

muerto i siego por fazer danyo (Nehama)

muerto i syego por dezir mal (Nehama)

kual es el siego ke no kere ver (Moscona)

i un siego lo vee (Moscona)

djugar a la papa siega (Moscona)



433180

siegura f.

עיוורון, סנוורים

Blindness, dazzle

siegura ke no te kaya (Moscona)



433210

sielo m.

שמים, רקיע

Heaven, firmament

boz del puevlo, boz del sielo (Nehama)

boz de puerko no suve al sielo (Nehama)

kien al sielo eskupe en la kara le kae (Nehama)

la gayina beve agua i mira al sielo (Nehama)

todo lo ke fazen de los sielos es por bien (Nehama)

el sielo no se toka kon la mano (Moscona)

bien de los sielos, males de la tierra (Moscona)

todo lo ke rijen de los sielos es para bueno (Moscona)

el sielo ke este en muestro ayudo (Moscona)

aboltar los ojos al sielo (Moscona)

el sielo esta enkargado (Moscona)

se avrieron los sielos (Moscona)



433400

siempre adv.

תמיד, בכל עת

Always, at any time

bendezir al Dio para siempre i siempre (Nehama)

siempre de siempre (Moscona)



433480

sien f.

רקה, צדע

Raka, side

en vezes las sienes duelen de tanto sentir favlar, o de mashkar koza muy dura, o koza lastiklia (Nehama)

meteti la mano en la sien i pensa (Moscona)



433490

sien num.

מאה

century

sien novios para una mosa; sien novias para un mansevo (Nehama)

al sinko por sien (Moscona)

en sien una (Moscona)



433540

siendo prep.

היות ש-, מאחר ש-

Since, since, since

no vino siendo estava hazino (Nehama)

siendo no es el mizmo kavzo [...] (Moscona)

siendo es riko [...] (Moscona)



433550

sieno m.

בוץ, טיט, רפש; ביצה

Mud, clay, slime; swamp

krese el djunko sin sieno (Moscona)



433630

siento num.

מאה

century

un siento de guevos (Nehama)

siento de vezes (Moscona)

siento de livros (Moscona)



433650

sierna/sierne f.

לבלוב, פריחה, סמדר

Bloom, blossom, smadar

i las vides en sierne dieron guezmo (Moscona)

estar en sierna (Moscona)



433690

sierpe m.

נחש; זוחל, שרץ; כינוי לאדם מזיק - ''נחש''

Snake; reptile, creeper; nickname for a harmful person - ''snake''

sierpe i guzano es todo lo ke keda de un puerpo muerto (Nehama)



433820

sierto adj.

וודאי, בטוח; מסויים

Certainly, certain; certain

un sierto día (Nehama)

una sierta persona (Nehama)

un sierto tiempo (Moscona)

un sierto Avraam (Moscona)



433930

siervo (2) m.

עבד, משרת

Slave, servant

siervos huimos a Par'o en tierra de ayifto (Moscona)



433970

siete num.

שבע, שבעה

Seven, seven

las mujeres tienen siete almas (Nehama)

ya se van los siete ermanos, ya se van para la orka, i guay ke dolor! (Nehama)



434190

sifra f.

אות, סימן, אות מבשר, תג; סיפרה, מספר; מפתח; ציון

letter, sign, omen, badge; number, number; key; score

al Dio no lo vemos, ma de sifras lo konosemos (Nehama)



434230

sigara/sigaro m.

סיגריה

cigarette

asender un sigaro; amatar un si­garo (Nehama)

ofrir un sigaro (Nehama)



434360

siguente adj.

העוקב, הבא, הבא אחרי

The follower, the next, the next after

deves de tomar en konsiderasion lo sigiente (Moscona)

el numero sigiente de la gazeta [...] (Moscona)



434530

sikileado (t.) adj.

עצוב; משועמם

Sad; bored

de ke estas sikileado? (Moscona)



434550

sikilearse /sikiliar (t.) v. refl.

נעצב, נעגם; השתעמם עד מוות

Sad, bored; bored to death

no ay por kualo ke te sikilees (Moscona)

no te sikilees (Moscona)



434570

sikintí (t.) m.

צרה, מתח, דאגה, מרה שחורה, דכאון, שעמום, מצוקה כלכלית

Trouble, stress, worry, black bile, depression, boredom, financial hardship

no ay día sin sikinti muevo (Nehama)

los sikintis i los afeentos en la vida no se eskapan (Moscona)

tiene munchos sikintis en la kavesa (Moscona)



434650

siklear (t.) v.

לחץ, הידק, הגביל את חופש הפעולה; העציב, לחץ נפשית

Press, tighten, limit freedom of action; sadden, mentally stress

siklear las charikas (Nehama)



434690

siklearse (t.) v. refl.

נלחץ, דאג, נכנס למועקה (בשל בדידות/העדר תעסוקה/העדר בידור), נטרד והודאג

Stressed, worried, distressed (due to loneliness/lack of employment/lack of entertainment), disturbed and worried

no te siklees, tu fijo ya vino borracho pedrido (Nehama)

no te siklees, komo ya lo vites de londje, fulaniko krevó! (Nehama)



434710

siklet (t.) m.

עוגמת נפש, חרדה; משקל, ערך, חשיבות

anguish, anxiety; weight, value, importance

del siklet se echo hazino (Moscona)



434990

sima f.

פסגה, שיא, צמרת, קדקד, זניט

Summit, peak, top, apex, zenith

me esta dando la sima de [...] (Moscona)



435020

simán (ebr.) m.

סימן, אות, תסמין, סמל

Sign, signal, symptom, symbol

siman bueno ke mos sea (Moscona)



435050

símbalo m.

מצילתיים

Cymbals

simbalos ke eran siempre dos a kada musiko ke los tokava (Moscona)



435240

simiento m.

יסוד, בסיס, מסד

Foundation, base, foundation

echar la piedra del simiento (Moscona)



435510

sin prep.

בלי, בלא, ללא

Without, without, without

s'esta arraviando sin ser i sin porke (Nehama)

sin ir por mares pasi fortunas (Moscona)

sin kulpa i sin pekado (Moscona)



435600

sinamón m.

קינמון

Cinnamon

i tu toma por ti espesias primeras almiskle fino kinientos i sinamon de espesia su meatad dosientos i sinkuenta (Moscona)



435810

sindrearse (t.) v. refl.

השתעמם, התעייף, נלאה

Bored, tired, weary

ya me sindrii de la vida (Moscona)

ya me sindrii de estar navegando (Moscona)



435850

singín (t.) m.

כעס, רוגז, תרעומת

Anger, irritation, resentment

esto singin (Moscona)



436110

sino/sinón conj.

אלא

But

sino yo para mi, kien para mi? (Nehama)

no kiero nada de ti sino ke me sientas (Nehama)

no solo ke echó gritos, sino ke mentó a todos (Nehama)

no es ke es muy kapache sino ke tiene buen arimo (Moscona)



436380

sinyalado adj.

ידוע, מפורסם; מצולק; מועד לפורענות

Known, famous; scarred; prone to disaster

un dotor sinyalado (Nehama)



436460

sinyifikar v.

רמז על, הורה על; היה בעל משמעות, ציין; הודיע באופן משפטי

hinted at, instructed at; had significance, indicated; legally announced

esto sinyifika ke [...] (Moscona)

ke sinyifika por enshemplo [...] (Moscona)



436660

Sipintí- han Sipintí m.

'חכם סיפינטי'' - איש שפל ערך

'Sage Sifinti' - a low-value person

guay d'akel dor ke Han Sipinti por tanyedor (Nehama)



436680

sirá (t./gr.) f.

תור, טור, שורה, סדר

Queue, column, row, order

kada uno a su sirá (Nehama)

arresentavos en dos siras (Moscona)

agora es mi sira (Moscona)

para mi no kedo sira (Moscona)



436790

sirgí (t.) m.

דוכן, בסטה

Stand, in a row

avrir sirgi (Moscona)



436840

sirio m.

נר גדול, נר כנסיה

Large candle, church candle

ya le podras azer los diez dedos sirios. torna no sos agradesido (Moscona)



436930

sírkolo m.

מעגל, עיגול, חוג; חוג חברתי

Circle, circle, social circle

en los serklos politikos (Moscona)



437010

sirkulasión f.

מחזור, תקופה; תנועה, תעבורה

Cycle, period; movement, traffic

salio de sirkulasion (Moscona)

paras en sirkulasion (Moscona)



437080

sirkunstansia/sirkonstensia f.

נסיבות, מצב

Circumstances, situation

no fue posivle de aklarar las sirkunstansias ke kavzaron la muerte (Moscona)



437100

sirma (t.) f.

חוט כסף/זהב לרקמה; פיליגרן

Silver/gold thread for embroidery; filigree

las ke son de seda, echaldas al rio, las ke son de sirma, atras de mi kavayo (Moscona)



437240

siske (si es ke) conj.

האם?

Is it?

no se siske va vinir (Moscona)



437250

sisko m.

אבק פחם

Slack

la savanna ya esta sisko (Moscona)

todo esta sisko i karvon majado (Moscona)



437290

sisra f.

משקה משכר, שכר

Intoxicating drink, liquor

vino ni sisra no bevas tu, ni tus ijos kontigo en vuestro vinir a tienda de plazo i non morideresh (Moscona)



437360

sistrano/sistraniko m.

פלוני, פלוני אלמוני

So-and-so, so-and-so, unknown

faz tu dover i no te metas en penserio por lo ke dizen fulaniko i sistraniko (Nehama)

fulano i sistrano se meten de akodro para echar al sako a un merkader (Nehama)

a fula­no lo yamo, es sistrano ke me responde (Nehama)

no sientas a fulano i sistrano (Moscona)



437500

situasión f.

מצב, עמדה

Situation, position

es de buena situasion (Moscona)

la situasion se le va agravando de en dia en dia (Moscona)



437550

sivdad f.

עיר, קרת, כרך

City, Keret, Vol.

en sivdad de siegos el ke ve d'un ojo es rey (Nehama)

bive en los deredores de la sivdad (Moscona)



437730

sivrí (t.) adj.

מחודד, בעל חוד

Pointed, pointed

la pipirisa sivri es buena para trushi (Moscona)



437740

siya f.

כסא, מושב; אוכף

chair, seat; saddle

asentarse en la siya (Nehama)

alevantarse de la siya (Nehama)

arresentar las siyas (Nehama)

siya basha; siya alta (Nehama)



437850

siyar (1) v.

חתם (בחותם), החתים

Sealed (with seal), the Sealed

i las kartas las siyo mizmo kon sus manos (Moscona)



437990

skala (t.) f.

רציף, מזח; פיגום

Wharf, pier; scaffolding

a la skela akosto un vapor italiano (Moscona)



438540

skularichas (gr.) f. pl.

עגילים

Earrings

le kedo skuralicha en la oreja (Moscona)



438960

soba (t.)

תנור חימום, מחתת גחלים

Heater, charcoal burner

la soba esta tikadeada, d'ayi es ke no esta adriendo (Moscona)



438980

sobervia f.

להט, התלהטות; גאווה, שחצנות; פאר, הוד, תפארת; כעס, זעם, התקפת כעס; זדון

Passion, ardor; pride, arrogance; splendor, majesty, splendor; anger, rage, fit of anger; malice

kometer una kulpa kon sovervio (Moscona)

les respondio el rey kon sobrevio grande (Moscona)



439010

sobervio adj.

גאוותן, רברבן, יהיר; נשגב, מרומם, נישא, מפואר

Proud, boastful, arrogant; lofty, exalted, lofty, magnificent

no se pararan los sovervios delantre de tus ojos (Moscona)



439080

sobreviarse v. refl.

התכעס; התעצם, גאה, גדל, התפתח

Get angry; get stronger, proud, grow, develop

el frío/la kalor/el ayre/la fortuna en la mar se sobrevian (Nehama)



439180

sodjiftar/sodjeftar v.

שעבד

Who worked?

i sudjeftaste debasho de mi a los ke se levantaron kontra mi (Moscona)



439190

sodjifto/sodjefto adj. & m.

משועבד; עבד

Enslaved; slave

Israel era sodjefto en Aífto (Nehama)



439230

sodjiguar v.

אילף, הכניע, השתלט על, שעבד, כבש

tamed, subdued, took control of, enslaved, conquered

sodjiguar su truble (Moscona)



439300

sodro m. & adj.

חרש; מטושטש, לא ברור

Dull; blurry, unclear

el sodro para mal siente (Nehama)

no ay mas sodro d'el ke no kiere sentir (Nehama)

el sodro tiene orejas para mal (Moscona)

no ay mas sodro de akel ke no kere oyer (Moscona)

sodra la mala ora (Moscona)



439450

soflama f.

תבערה, להט, חום; התקצפות; דלקת; טירדה, אי נעימות

Incendiary, fervor, heat; foaming; inflammation; tirade, unpleasantness

de la kemadura la mano la tengo en una soflama (Moscona)



439770

sol m.

שמש, חמה; אור השמש, חום השמש

Sun, heat; sunlight, heat of the sun

asentarse al sol (Nehama)

arrovarse el sol al bel mediodía (Nehama)

el sol se alevanta la manyana i se echa/s'enserra la tadre (Nehama)

kaza onde no da sol (Nehama)

kuando el sol sale, sale para todos (Nehama)

vende el sol i merka l'azeite (Nehama)

no ay miérkoles sin sol (Nehama)

onde entra el sol no entra dotor (Nehama)

sol madrugador no es turador (Nehama)

yerno, kom'al sol d'envierno (Nehama)

le paso el sol (Moscona)

vo ir a tomar un poko de sol (Moscona)



440080

solas- a solas adv.

לבד

Felt

komer a solas (Moscona)



440140

soldado m.

חייל, איש צבא

Soldier, military man

lo tomaron soldado (Moscona)



440170

soldar v.

הלחים, התיך

The damp, the melted

soldar una erida atandola kon una fasha o venda (Moscona)



440230

solearse v. refl.

השתזף; קיבל מכת שמש

Sunbathed; got sunstroke

el vistido se soleo (Moscona)



440240

soledad f.

בדידות, בידוד

Loneliness, isolation

De la solaldad ya vo salir chivgin (Moscona)



440280

solenel (fr.) adj.

חגיגי

festive

en esta ora solemne [...] (Moscona)



440310

soler v.

היה רגיל, התנהג

Behave normally, behave

s.huele a venir kada sabá (Nehama)

s.huelgo a komer bueno la manyana (Nehama)

no s.huele a kitar negro de la boka (Nehama)

s.hueler a fu­mar (Nehama)

s.hueler a bever (Nehama)

s.hueler a azer taní (ebr.) el día de su sinyor padre (Nehama)



440330

solero m.

שמש קופחת

The sun is scorching.

ir por los soleros (Nehama)

del solero me estava dando dezmayo (Moscona)



440340

soleta f.

סוליה

Sole

echar soletas (Moscona)



440450

soleziko m.

שמש נעימה ולא קופחת

Pleasant and not scorching sun

asentarse al soleziko (Nehama)



440730

solo adv.

רק, בלבד, לבד

Only, solely, alone

dizes ke tienes kampos i vinyas, amostramos un kampiko ke sea tu bien, solo i solo por ver (Nehama)

no solo ensulta, ma alevanta mano (Nehama)

ya era flako i desmizeriado i agora se kayó i se rumpió las dos pachas, esto solo mos manka­va! (Nehama)

meterse a la solombra de un tejado (Nehama)

kaminar a la solombra (Nehama)

la solombra del arvol (Nehama)

komer pan solo (Moscona)



440770

solo adj.

בודד, מבודד, גלמוד

Lonely, isolated, solitary

mas vale solo ke mal akompanyado (Nehama)

solo asolado (Moscona)

guay del solo kuando kayere i no ay sigundo para levantarlo (Moscona)

mas vale solo ke mal akompanyado (Moscona)



440790

solombra f.

צל; מחסה

Shade; shelter

no tiene ni solombra de verguensa (Moscona)

onde esta la solombra de la hohma, ayi esta la solombra de la para (Moscona)

no le kero ver ni la solombra (Moscona)

ken a buen arvole se arrima, buena solombra lo kuvija (Moscona)



440930

soltar v.

פענח חלום; שיחרר, הירפה, התיר קשר; גרש (את אשתו)

Interpreted a dream; released, let go, untied a bond; dismissed (his wife)

disheron ke un suenyo ke no se solta es komo una karta ke no se melda, ke no aze ni mal ni bien (Moscona)



440980

soltura f.

התרופפות; שחרור; גירושין, גט; פתרון חלומות

Loosening; release; divorce, get; dream interpretation

el marido no le kere dar soltura (Moscona)



441020

solusión f.

פתרון, התרה; תמיסה

Solution, dissolution; solution

otra solusion no existe (Moscona)



441150

sombayer/sombaer/sombayir v.

פיתה, שידל, השיא, הסית; הקסים, משך לב

Tempted, enticed, enticed, incited; charmed, attracted

el kulevro me sombayo i komi (Moscona)



441240

someno (port.) adj.

נחות, רע, גרוע

Inferior, bad, worse

el hazino está muy someno (Nehama)



441330

somportar v.

סבל, נשא, נשא משא

Bear, bear, bear a burden

todo modo de dolor se puede somportar pero no la de korason (Moscona)

no esta koza de somportar (Moscona)



441370

son m.

צליל, קול; לחן, נעימה, מנגינה

Sound, voice; melody, tune, melody

el son de la kampana (Nehama)

esta kantiga se kanta al son de … (Nehama)

al son de la kitara (Moscona)



441520

sonar v.

צלצל, הדהד; ניגן בכלי נגינה

Ring, resonate; play a musical instrument

sonar piano; sonar violino (Nehama)



441560

sonarse v. refl.

מחט (אף); התפרסם, נפוץ, נודע בציבור

Needle (nose); became famous, common, known to the public

se sonó por la plasa/por la sivdad (Nehama)

sonarse las narizes (Moscona)



441680

sonet m.

צלצול; רשרוש

Ringing; rustling

anoche sinti sonet de raton (Moscona)

asonar el sonet (Moscona)



441750

sonido m.

צליל, קול

Sound, voice

sentir sonido (Nehama)



441820

sonriza/o f./m.

חיוך

smile

sonrizo yeno de frankeza (Moscona)



441850

sontraer v.

גרם ל-, היה המניע ל-; חולל; לכד, שבה; משך, האריך

caused, was the motive for; caused; captured, contained; dragged, prolonged

sontraér guzano/piojo/hazinuras (Nehama)

arrevata al povre sontraendolo en su red (Moscona)



441900

sonyar/sonyarse v. refl.

חלם

Dreamed

akodrarse la manyana lo ke se sonya la noche (Nehama)



442000

sopatina f.

לחות גבוהה, רטיבות גדולה

High humidity, great dampness

la ropa no s'enshugó, está dainda sopatina (Nehama)

vino kon una luvia arrojada i se fizo sopatina (Nehama)



442060

sopliko m.

רוח קלילה, נשיפה קלה; מיומנות

Light breeze, light puff; skill

konose todos los detalios del ofisio, ma el sopliko le manka (Nehama)



442070

soplo m.

נשיפה, נשיבה, משב

Exhalation, blowing, gust

el aver está pezgado, no ay ni soplo (Nehama)

la vida es komo la kandela - un suplo, se amata (Moscona)

los dias se arrezvalavan uno atras de otro komo un suplo (Moscona)



442100

sorcheada f.

נפילה (ברעה/לצרה)

Fall (into trouble/trouble)

sorcheada preta ke sorcheo kon esta hazinura (Moscona)



442110

sorchear v.

נפל (ברעה/לצרה)

Fell (in trouble/in trouble)

kuruneate bien ke puedes surchear en mil holaim (Moscona)



442130

sorear (t.) v.

כילה/איכל תוך כדי שימוש, בזבז; מכר בכמויות; שיבץ מלים זרות כדי לעשות רושם

Consume/consume while using, waste; sell in bulk; insert foreign words to make an impression

el merkader, mas sorea, mas gana (Nehama)

esta soba sorea mucha lenya (Nehama)



442200

soró (gr.) m.

ערימה, תערובת; כמות גדולה

heap, mixture; large quantity

huí al charshí i merkí un soro (gr.) de kozas (Nehama)



442290

sorretear/sorretar (t.) v.

שוטט, נדד, נע ונד, תעה

Wandering, wandering, moving and wandering, astray

sorretear kayes (Nehama)

dale sorotear el dia entero (Moscona)



442330

sorta/sorte (fr.) f.

סוג, מין, אופן, צורה

Type, gender, manner, form

una sorta de makyina (Nehama)



442382

sorte (fr.) f.

סוג

type

ke sorte de kozas son estas? (Moscona)



442400

sortija f.

טבעת

ring

sorteja kon siyo para siyar (Moscona)



442520

sorver v.

גמע, גמא, גמע ברעש, מצץ; שאף, הריח, רחרח; כרסם; נחלש בשל פעילות יתר מינית

Swallow, gulp, gulp noisily, suck; inhale, smell, sniff; gnaw; weaken due to sexual overactivity

sorver un kavé (Nehama)

sorver el moko (Nehama)

sorver la supa (Nehama)

sorver un guevo refidan (Nehama)

medikos i avokatos sorven a los klientes (Nehama)

beviendo kave no se sorve ke es feo (Moscona)

amokaldo a este krio ke se esta sorviendo los mokos (Moscona)

ya me sorvio la sangre kon kanyika (Moscona)



442620

sorvido adj.

מותש, בלה, מאוכל; כחוש; מותש בעקבות פעילות מינית מוגברת

Exhausted, worn out, worn out; emaciated; exhausted from increased sexual activity

tanto stuvo en la agua ke salio sorvido (Moscona)



442670

sorvo m.

לגימה, גמיאה, גמיעה; כמות הנלקחת בגמיעה/שאיפה אחת

sip, gulp, swallow; amount taken in one gulp/inhale

bever en dos sorvos (Nehama)

no te estes ambierto, toma un sorvo de leche (Moscona)

bever a sorvos (Moscona)



442720

sosegar v.

השקיט, הרגיע

Calm down, calm down.

sosegar no me desha (Moscona)



442820

sosiedad/sosietad/sosietá f.

חברה

company

saverse komportar en la sosieta (Moscona)



442850

sosio m.

שותף, עמית, חבר

Partner, colleague, friend

yo are de el un sosio (Moscona)



442890

sospechador m.

חושד, חשדן

Suspicious, suspicious

setám (ebr.) ladrón sospechador (Nehama)



442900

sospechar v.

חשד, האשים ללא יסוד

Suspicion, unfounded accusation

sospechar es pekar (Nehama)

si me sospecha en ansia no me echa (Moscona)



443020

sostansia f.

עצם, עיקר, תמצית; חומר

Essence, essence, essence; substance

onde no ay sostansia no ay ansia (Nehama)



443040

sostansiozo adj.

ממשי, מלא תוכן; מזין, משביע

Real, full of content; nourishing, satisfying

el arroz no esta sostansiozo (Moscona)



443070

sostener v.

החזיק, תמך ב-, עודד, פרנס

Held, supported, encouraged, provided

sostener una paré ke está para kaer (Nehama)

nozotros sostenemos la propozision echa por el (Moscona)

para sostener este vidjut se kere komido (Moscona)

para sostener dos ijos en la universidad, mi alma me lo save (Moscona)



443100

sostenerse v. refl.

התפרנס, החזיק עצמו, עומד/ניצב על

made a living, supported himself, stood on

según los savios de Israel, sovre tres kozas el mundo se sostiene: sovre la Ley i sovre la Verdad i sovre la Paz (Nehama)



443140

sostenio/sostento m.

משען, תמיכה; תומך, מחזיק, מפרנס

prop, support; supporter, sustainer, provider

sin sostenio de ninguno (Moscona)



443270

soto (it.) adv.

תחת, מתחת ל-

Under, beneath

soto la prezidensia de [...] (Moscona)



443400

sovadear (t.) v.

טייח בטיח גס

Coarse plaster plastering

sovadear paredes (Nehama)



443440

sovako m.

בית השחי

armpit

mi ermano esta sufriendo de una kulundruna en el sovako (Moscona)



443570

sovra/sovrita f.

עודף, יתרה, שארית

Excess, balance, remainder

sus dias van sin regal, kuando kon manka, kuando kon sovra (Moscona)



443700

sovrar v.

עלה על, עבר על; היה מיותר

Surpassed, exceeded; was unnecessary

ya abasta i sovra (Nehama)

lo ke sovra del ladrón se lo yeva el endevino (Nehama)

si te sovran parás, sal garante; si te sovra tiempo, sal shaed (Nehama)



443720

sovre prep.

על, מעל, על גבי; בקשר ל- בענין

On, above, on top of; in relation to - in the matter of

mételo sovre la meza (Nehama)

sovre la kestion ni palavra! (Moscona)

tomo la responsabilidad sovre si (Moscona)

una superfisia de piko sovre piko (Moscona)



443810

sovrefas/sovrefaz m.

שטח, שטח הפנים, משטח

Area, surface area, surface

el deluvio kuvrió la sovrefaz de la tierra (Nehama)



444090

sovresalud m.

הענקה מעבר למוסכם

Grant beyond agreement

dar a uno a komer, a be­ver, i aslik por sovresalud (Nehama)



444160

sovrindaje m.

קשר משפחתי

Family connection

tener sovrin­daje kon uno (Nehama)



444300

soydear (t.) v.

שדד, גנב, בזז, הפשיט עירום ועריה

Robbed, stole, looted, stripped naked and bare

ya me soydearon (Moscona)



444390

sozde (t.) adv.

כביכול, כאילו, כמו שאומרים

as if, as if, as they say

me vino a dar konsejo, sozdé (t.) komo si es mas seheludo de mi (Nehama)



444410

sozlevantarse v. refl.

התרגש

Get excited

me sozlevanti muncho (Moscona)



444430

spajado adj.

מסודר, מאורגן

Tidy, organized

esta kamareta ni una vez no la puedes ver spajada (Moscona)



444450

spajarse v. refl.

הסתדר, התקין עצמו

It worked out, fixed itself.

atakanarse i spajarse (Moscona)



444470

spalankarse v. refl.

פישק רגלים; נקרע

Spread legs; torn

ya me spalanki de estar diziendo (Moscona)



444750

spete nekamot (ebr.)

עינוי, סבל (''משפטי נקמות'')

Torture, suffering (''revenge trials'')

fazer sovre el puerpo de uno spete nekamot (Nehama)



444770

spidirse v. refl.

התעכל

Digest

va kaminate ke te spida la komida (Moscona)



444940

spondjada f.

שטיפת רצפה

Floor washing

kale dado una spondjada en la skalera (Moscona)



445200

stalar/se v./v. refl.

התפוצץ

Exploded

se stalo de riir (Moscona)



445500

steso (it.) adj. & pron.

זהה, אותו דבר; עצמו

Same, the same; same

favlar kon el rey steso (it.) (Nehama)



445680

stiya f.

שבב, קיסם

Chip, toothpick

ize un poko de stiyas para asender la soba (Moscona)



446400

subvenir v.

תמך, בא לעזרה, טיפל ב-, סיפק צרכים

supported, came to the aid, took care of, provided for needs

sub­venir a los menesteres de la famiya (Nehama)



446460

sudado adj.

מזיע, מכוסה זיעה

Sweaty, covered in sweat

no bevas agua yelada kuando estas sudado (Moscona)

son paras sudadas (Moscona)



446530

sudar /sudarse v.

הזיע; נרגע

Sweat; Relax

kien entra al banyo no sale sin sudar (Nehama)

kuando s'está sudando no kale me­terse al kurriento (Nehama)

mijor sudar ke sarnudar (Nehama)

sudar de la kalor (Nehama)

sudar de kanseria (Nehama)

toma un polvo para ke se aga sudar (Moscona)

para ganar kale sudar (Moscona)

ya se le sudaron los dientes (Moscona)



446700

sudor m.

זיעה

Sweat

de sentir el djemido del león, me vinieron sudores yeladas (Nehama)

kon la sudor en la frente (Moscona)

embanyado en la sudor (Moscona)



446730

suegra f.

חמות, חותנת

Mother-in-law, mother-in-law

amor de suegra i nuera de los dientes par'ahuera (Nehama)

entre la suegra i la nuera deshan la kaza sin barrer (Nehama)

la suegra kon el yerno kom'al sol d'invierno (Nehama)

suegra ni de barro buena (Nehama)

lo ke ve la suegra (Nehama)



446840

suerte f.

גורל, מזל

Fate, luck

ningu­no fuye a su suerte (Nehama)

negra suerte ke la tuvo (Moscona)



446930

sueto (fr.) m.

איחול, ברכה

Best wishes, greetings

mis mijores suetos a la okazion de [...] (Moscona)



447050

sufriensa (it.) f.

סבל, ייסורים, ענות, כאב, מכאוב

Suffering, agony, torment, pain, aching

las sufriensas de Par'o (Moscona)



447060

sufriente adj.

סובל, כואב, חולה

Suffering, painful, sick

ayudar a los sufrientes (Moscona)



447080

sufriir (2)/sufreir v.

טיגן קלות, חרך, השחים (בשר, בצל)

Lightly fry, sear, brown (meat, onion)

sufriir la karne (Nehama)



447120

sufrir v.

סבל, התייסר; עבר, ספג

Suffered, suffered; went through, endured

no me agas sufrir (Moscona)

sufre de mal de asukar (Moscona)



447340

suká (ebr.) f.

סוכה

succah

ken lo metio a djoha en mi suka (Moscona)



447440

sukseso (it.) m.

הצלחה

success

tuvo grande sukseso (Moscona)



447490

suladear (t.) v.

השקה

launching

suladear los kavayos (Moscona)



447670

suluk (1) (t.) m.

עלוקה

leech

Es kadir de beverse una chuka de vino en un suluk (Moscona)



447680

suluk (2) (t.) m.

שאיפת אוויר, נשימה

Inhalation, breathing

de korrer ya me se tomo el suluk (Moscona)



447840

suma f.

סכום, חיבור, סך הכל; כמות גדולה

Amount, sum, total; large quantity

en soma: avló ora entera, en soma no espiego nada (Nehama)

no te komportates bueno, en soma, pedronado ke seas (Nehama)

la suma amonta a [...] (Moscona)

trusho suma de kozas (Moscona)



447930

sumbultura f.

צורה, דמות, צלם, דיוקן

Form, figure, photographer, portrait

mas no le vimos la sumbultura (Moscona)

no le kero ver ni la sumbultura (Moscona)



448010

sumo m.

מיץ, עסיס, רוטב, צוף

Juice, sap, sauce, nectar

el sumo del limón (Nehama)

el sumo de la karne (Nehama)



448170

supa f.

מרק

soup

kada boka kere su sopa (Moscona)



448390

supiensa f.

ידיעה

news

en supiensa i entendnsia alavara al dio keriensia [...] (Moscona)



448430

supitanio/supitiano adj.

פתאומי

sudden

el Dio ke mos guadre de ora mala i muerte supitania (Moscona)



448800

surear (t.) v.

נמשך, התקיים, ארך

lasted, lasted, lasted

kuanto tiempo va surear la siduta? (Moscona)

la operasion sureo tres oras (Moscona)



448990

surú (t.)

עדר, להקה, קבוצה; שורה ארוכה, טור ארוך

herd, pack, group; long line, long column

me ambezi un suru de kozas (Moscona)



449000

suruklunear (t.) v.

האריך, מתח

Extend, tension

ke ay de suruklunear tanto tiempo un echo de bavajadas (Moscona)



449070

survisio m.

בית כסא, בית שימוש

Chair house, toilet house

una boka, un survisio (Moscona)



449360

susto m.

פחד, בעתה, חרדה

Fear, anguish, anxiety

de grande susto se muria en el mizmo dia (Moscona)



449450

sutlach (t.) m.

דייסת אורז חלב, קרישת אורז בחלב

Rice milk porridge, rice coagulated in milk

sutlach i kozas de leche al ke kome le aproveche (Moscona)



449530

suvida f.

עלייה

Aliyah

kada suvida tiene su abashada (Nehama)

en la vida ay suvidas i abashadas (Nehama)

kada suvida tiene su abashada (Moscona)



449580

suvido adj.

מעוצבן, נרגז; רוכב, רכוב; בעליה, במחיר גבוה; מבושל בישול יתר

Pissed off, irritated; riding, mounted; expensive, at a high price; overcooked

las ropas están mucho suvidas (Nehama)



449590

suvidura f.

עליה

rise

el sigundo anyo de la suvidura del kativerio de Bavel (Moscona)



449640

suvir v.

עלה, טיפס, העפיל; העלה

Ascended, climbed, ascended; raised

el mestro le suvió el djornal/la semanada/la mezada/la paga (Nehama)

le suvió la kayentura (Nehama)

suve eskalón i toma havér, abasha eskalón i toma mujer (Nehama)

suvió el frío; suvió la kalor (Nehama)

suvir eskalera (Nehama)



449770

suvirse f. refl.

עלה; התרגז, זעם, קצף

rose; got angry, furious, furious

suvirse enriva la meza (Nehama)



449810

suyo adj. pos.

שלו

his

lo suyo suyo, i lo de los otros suyo (Nehama)

de suyo va kaer (Nehama)

este fecho kamina de suyo (Nehama)

la moneda/la pará no viene de suyo (Nehama)

kada uno kon lo suyo i la vieja kon la errema tayarina (Nehama)

el livro es suyo (Moscona)

me konto lo suyo i lo ajeno (Moscona)



449990

suziedad f.

לכלוך, זוהמה, טינופת, סחי

Dirt, filth, filth, filth

la suziedad trae hazinuras (Moscona)

kresido de suziedad (Moscona)



450020

suzio adj.

מלוכלך, מזוהם, מטונף; ''מלוכלך'' - נבל

Dirty, polluted, filthy; ''dirty'' - slang

una rizá suzia (Nehama)

la kaza esta suzia (Nehama)



450180

tabahea/tabaheya (arab./t.) f.

סוג של נקניק מתובל; קרביים

a type of spicy sausage; entrails

me se abolto la tabahea (Moscona)



450200

tabaká (t.) f.

קומה, דיוטה; מדף; שכבת אבק/זוהמה; דרגה, גובה; ענק מטבעות זהב

floor; shelf; layer of dust/dirt; rank, height; a necklace of gold coins

kaza de tres tabakás (Nehama)

enriva el almario se apozentó una tabaká de tierra (Nehama)

la­varse enriva enriva para kitar una tabaka de suziedad (Nehama)

un dolap kon tres tabakas (Moscona)



450350

tabiet/tabiát (t.) m.

תכונה, אופי, טבע; הרגל

trait, character, nature; habit

persona de negro tabiet (Moscona)

la demanyana bir avrio el ojo uza bever kave, esto le es el tabiet (Moscona)

komo estas kon el tabiet? (Moscona)



450450

tablada (t.) f.

מגש, טס; תכולת המגש של רוכל

tray, plate; the contents of a peddler's tray

merkar una tablada de sere­zas (Nehama)



450480

tabló (fr.) m.

לוח (לכתיבה); מסגרת; תמונה, ציור; תמונה דרמטית, תיאור; טבלא (טבלת נתונים)

board (for writing); frame; picture, drawing; dramatic image, description; table (data table)

eskrivir al tabló (Nehama)



450520

tabur (t.) m.

גדוד; פמליא; המון

battalion; retinue; crowd

traerse kon si un tabur de djente (Nehama)



450590

tacha f.

מגרעת, חסרון, פגם; (רפואה:) תוצאה/פגם בגוף הנותרים אחרי מחלה

defect, deficiency; (medicine:) a result/defect in the body remaining after an illness

la novia de las siete tachas (Moscona)



450610

tachón m.

כתם, רבב; משימה גדולה

stain, blemish; a big task

tener el vestido a tachones/estar a tacho­nes (Nehama)

alimpiar los tachones (Nehama)



450650

tadjí/tadjís/tadjiz (t.) m.

טירדה, הטרדה, הפרעה

bother, harassment, disturbance

tadjiz esto de la vida (Moscona)



450680

tadrada f.

ערב, ערבית; הצגת ערב, מופע ערב; מסיבת ערבית; איחור

evening; evening show; evening party; lateness

las tadradas estan freskas (Moscona)

la tadrada del tren se deve a [...] (Moscona)



450700

tadrar v.

איחר; דחה

to be late; to postpone

kuando tadran las luvias, tadran las plantas/los trigos/los frutos (Nehama)

kuando fiksates ora es mankura de tadrar (Moscona)

no me asperes porke vo tadrar (Moscona)



450720

tadre adv.

מאוחר

late

mas vale tadre ke nunka (Nehama)

venir tadre (Nehama)

agora ya es tadre (Moscona)

mas vale tadre ke nunka (Moscona)

ken viene tadre a la meza le enkolgan la kuchara (Moscona)



450740

tadre f.

ערב

evening

la tadre, el merkader serra su magazén (Nehama)

viniras a la tadre verso las sesh (Moscona)



450800

tadría f.

אחור, פגור, דיחוי; השהיה, דחיה, עיכוב

backward, lag, delay; postponement

el treno tiene tadría (Nehama)

es un fecho ke se kiere eskapado sin tadría (Nehama)

la tadria del invierno; la tadría de las nieves (Nehama)

se viene esta tadreza? (Moscona)



450810

tadrino adj.

אפיל, לקיש, שאחר להבשיל, שאחר להגיע

late-ripening, which was late to ripen, which was late to arrive

ovejas tardias ke son siempre flakas (Moscona)



450830

tadriozo adj.

אפיל, מאחר להגיע

late-ripening, late to arrive

el Dio es tadriozo, ma no olvidadozo (Nehama)



450980

tafuyo m.

סמרטוט מטונף; בהשאלה: מזוהם מאוד

a dirty rag; figuratively: very dirty

la novia me se esta viniendo tafuyiko (Moscona)



450990

taha/tahat (ebr.) m.

עכוז, שת, אחוריים, ישבן

buttocks, backside

tahi-taha una negra de mishpaha (Moscona)



451110

tahtón (ebr.) m.

עכוז, שת, (אחוריים, ישבן

buttocks, backside

asentati en el tahton (Moscona)



451120

taín (t.) m.

מנה, נתח, פת; מנת מזון; מנת קרב; מינוי, ייעוד

portion, slice, morsel; food ration; battle ration; appointment, designation

no vos apresuresh, kada uno va aresivir su tain (Moscona)



451220

tajar v.

חתך, גזר, כרת; חצב; הכרית, טבח, השמיד, רצח, ניתח אברים אברים

to cut, to cut down; to quarry; to slaughter, to destroy, to murder, to dissect into limbs

i tajaron firmamento en Beer Sheva (Moscona)

i a mi aboresedores los taji (Moscona)



451390

takat (t.) m.

כוח

power

takat no me kedo de asuvir i abashar (Moscona)



451410

takatuka (t.) adv.

בזריזות ובמאמץ קשה ומרוכז

with agility and hard, concentrated effort

avia de kopiar sien fojas d'un livro, me metí kon yugo; en manko d'una semana, takatuka, las di en basho (Nehama)

topimos una oya grande de dulse, kome tu, komo yo, takatuka, en una ora adientro m'ola alempyimos (Nehama)



451510

takilear/se (t.) v.

הקניט, קינטר, לגלג ברוח טובה; פלירטט בלי כוונה רצינית

teasing, mocking in good spirit; flirting without serious intention

kon mi topates de takilearte (Moscona)



451600

taklit (t.) m. & adj.

חיקוי; מלאכותי, מחוקה

imitation; artificial, fake

la manteka esta taklit (Moscona)



451610

tako m.

עקב, עקב עץ; קבקב; טריז לייצוב רגל שולחן; טריז, יתד, מעצור, דיבל

heel, wooden heel; wedge; wedge for stabilizing a table leg; peg, stop, dowel

tako alto; tako basho (Nehama)



451670

taksa f.

מס, הטל; גזר

tax; command

taksas buenas patron del mundo! (Moscona)

komo la negra taksa ke la tuvo (Moscona)



451720

taksar v.

הטיל מס, מיסה, קבע שיעור המס; גזר, קבע, החליט

to impose a tax, to set the tax rate; to decree, to determine, to decide

el Dio ke mos takse kon taksas buenas (Moscona)

Bunika de kinze anyos, Alberto de venti i dos, los sielos mos taksaron ke mos kazemos los dos (Moscona)



451790

taktuk (t.) adv.

בזריזות, צ'יק צ'אק

quickly, chick chuck

no uvo ke dezir: se disho, se fizo; se kitó de la boka: taktuk a la ovra (Nehama)



451800

takum (t.) m.

מערכת לבוש שלימה; זוג; קבוצה, חבורה

complete set of clothes; couple; group, bunch

un takum de kamizas (Nehama)



451820

tal adv.

כך

so

en tal ke le venga la salú, su famiya daría fortunas (Nehama)

en tal ke de uno a los proves, yo daré dos (Nehama)

le daré kaza i morada a mi fijo en tal ke achete a tomar mujer (Nehama)

ke tal van los fechos? (Nehama)

ke tal está? (Nehama)

ya s'alevantô de hazino, komo tal ya está por la kaye (Nehama)

es un buen ombre i komo tal el Dio lo ayuda (Nehama)

vino diziendo komo tal el lo vido kon su ojo travar kuchiyo (Nehama)



451880

tal/a adj.

כזה/כזאת; זהה ל-, דומה ל-

such; identical to, similar to

estó bushkando un vestido tal el ke yevo (Nehama)

no tienes razón, tala es mi manera de pensar (Nehama)

ropa rezia tala la de al tiempo no se topa mas en plasa (Nehama)

tal arvol, tal fruto (Nehama)

tal padre, tal fijo (Nehama)

matar/arrovar, tales fatos son kastigados por la ley (Nehama)

tal fecho es ganansiozo (Nehama)

tal nombre, tal ombre (Nehama)

tal mano, tal dado (Nehama)

verné tal dia, a tala ora (Nehama)

Tal vez vino i no lo supimos (Nehama)

tal vez kome aki i se va (Nehama)

no sea tal vez ke vino i topo la puerta serrada (Nehama)

en tal lugar akontesió tal fato (Nehama)

ke bushkash vos la mi dama a tal ora por aki? (Moscona)

a tal dia a tal ora (Moscona)

tal padre tal ijo (Moscona)

tal kulo, tal braga, tal chikur de kanyamazo (Moscona)



451930

tálamo m.

חופה; אפיריון, כס הכבוד של הכלה אחר הקידושין

canopy; canopy, the bride's throne of honor after the consecration

novia chika, novia grande, su tálamo kiere (Nehama)

boda chika, boda grande, talamo se kere (Moscona)

talamo le ize de oro i de marfil para ke venga la novia a dar kedushim (Moscona)



452000

talentozo/talentuozo (fr.) adj.

מוכשר, מחונן

talented, gifted

musikante talentuozo (Nehama)



452010

talet/talé (ebr.) m.

טלית

tallit

tanto dezir amen fina ke kae el talé (Nehama)



452250

talón m.

עקב

heel

dezde la anka asta el talon (Moscona)



452330

talva f.

חלב שקדים

almond milk

tu tienes la kara talva, kada lado su kolor, kada diente una perla, linda de mi koraon (Moscona)



452380

tam (t.) adv.

זהו, בדיוק

that's it, exactly.

venir tam a la ora (Nehama)



452430

tamam (t.) adv.

בדיוק

exactly

el kalsado le vino tamam (Moscona)

tamam ke iva entrar me detuvieron (Moscona)



452480

tamamladear (t.) v.

השלים, סיים

to complete, to finish

para tamamladear las paras, me se azen de menester otros sien frankos (Moscona)



452510

también adv.

גם; חוץ מזה, מלבד זאת; אף לא (במשפטי שלילה)

also; besides that; neither (in negative sentences)

es riko porke tiene mucha en­trada i también porké tiene poko gaste (Nehama)

lo kombidí a komer; vino el i se trusho también a dos fijos (Nehama)

es bovo i también ramay (Nehama)

está muerto de kanseria i también de fambre (Nehama)

faze mucho frío i también ay luvia a chorros (Nehama)

mi vizino tenga bien i yo tambien (Moscona)



452590

tamo m.

מוץ

chaff

sean komo tamo delantre viento (Moscona)



452660

tan adv.

כה, כל כך

so, so much

es tan grande ke no kave por la puerta (Nehama)

el frío está tan huerte ke no se ve djente por la kaye (Nehama)

es tan riko ke no save ke fazer de sus parás (Nehama)

es tan prove ke gavyento (Nehama)

tan kolay ke mos venga el bien (Nehama)

tan negra Hana ke su ermana (Moscona)



452740

tané (t.) m.

גרעין, זרע; יחידה

nucleus, seed; unit

las pertukalas se venden al tané (Nehama)

el arroz, el fijón kuzinados a dover se ven tané tané (Nehama)

echar lagrimas tané tané (Nehama)



452770

tanelí (t.) adj.

גרעיני

nuclear

los datelis estan tanelis (Moscona)

el arroz esta taneli (Moscona)



452790

taní/tanid (ebr.) m.

תענית, צום

fasting

el taní del djidió, guay del pan del otro día (Nehama)

bozear taanit (Moscona)

disheron hahamim ke el ke tiene su alma ansiozo por el es.huenyo, ke aga taanit (Moscona)



452910

tantas f. pl.

מהלומות, מכות אגרוף, סטירות

blows, punches, slaps

kédate kedo, ke sino te vo a dar tantas (Nehama)



452970

tantiko m.

כמות מועטה, תוספת קטנה

a small amount, a small addition

por tu lavoro te vo a dar lo ke demandas i un tantiko (Nehama)



452980

tanto adj.

כה הרבה

so much

ay tantos proves ke no se puede arremediar a todos (Nehama)

avia tanta djente ke no se puedía kaminar (Nehama)

tiene tantos embrolyos ke no save onde dar la kavesa (Nehama)

no te des tanta pena (Moscona)



452990

tanto adv.

כל כך, כה, עד כדי כך; באותה מידה, אותה כמות

so much, to that extent; to the same extent, the same amount

el Dio te page dos i tres tan­tos del bien ke m'estás faziendo (Nehama)

kumió tanto ke se fizo hazino (Nehama)

tanto me vino a huerte ke me saltaron las lágrimas (Nehama)

te manka tanto para salir kumplido ke kale ke estudies aínda mucho tiempo (Nehama)

la luvia estava tanto huerte ke me amojí entero (Nehama)

tanto va el kántaro a la huente fina ke se rompe (Nehama)

tanto favló ke se enrokesió (Nehama)

tanto me afeshugo ke le di lo ke me demanda (Nehama)

se averguensó tanto ke se le tomó la palavra (Nehama)

por tu parte ternás tanto (Nehama)

se vende a tanto el piko (Nehama)

kosta tanto (Nehama)

al tanto ke farás, al tanto toparás (Nehama)

vine del estranyero i me vo a arresentar akí; estó bushkando kaza; en tanto, m'estó kedando al otel (Nehama)

en tanto ke no me vas a ovedeser, no te vo a mirar en la kara (Nehama)

tapadera kien no es tapade­ra no sea paridera (Nehama)

tanto me lo kero ke me lo kreo (Moscona)



453140

tanyedor/dera n.

נגן, מוסיקאי

player, musician

guay d'akel dor ke Han Sepinti por tanyedor (Nehama)



453160

tanyer v.

ניגן

to play

tanyer pandero; tanyer violino; tanyer gitara; tanyer ud (Nehama)

el se la tanye, el se la kanta, el se la baila (Nehama)

fulaniko krevó: kien i kien la tienen ke tanyer (Nehama)

veremos kien la tiene ke tanyer/ke tanyer este pandero (Nehama)

l'azeite suvió, los azeiteros ke tienen ropa en magazén la van a tanyer (Nehama)

komo se va tanyer este pandero (Moscona)



453210

tanyeres m. pl.

נגינות

music

vino i tanyeres alegran el korason (Moscona)



453240

tapa f.

פקק, מגופה, מכסה

cork, bung, lid

la tapa de una redoma/de un atuendo,de una mákula/de un burako (Nehama)



453360

tapar v.

סתם, חסם, אטם, כיסה; עמעם, האפיל על

to block, to seal, to cover; to dim, to overshadow

tapar una redoma; tapar un kutí (Nehama)

tapa lo ke no kieras ke se vea (Nehama)

mama i devantal tapan mucho mal (Nehama)

no tapes, no vayas tapando a la sirá, kon tapar no se gana nada (Nehama)

tapar la boka de alguno (Moscona)

ken kere tapar la boka de la djente, ke serre enprimero el kampo kon puertas (Moscona)



453480

taparse v. refl.

התכסה, כיסה

to be covered, to cover

no te tapes la konsensia (Nehama)



453530

tapet/e m.

שטיח, מרבד

carpet, rug

me areselo de sakudir este tapet porke es kurshumana (Moscona)



453640

tapón m.

פקק, מגופה, מכסה; כיסוי, שמיכה

cork, bung, lid; cover, blanket

tapón de redoma; tapon de kutí; tapón de oya; tapón de tendjeré (Nehama)



453760

tapushear v.

(בנימת גנאי:) כיסה, סתם

(in a derogatory tone:) to cover it up, jto plug

para tapushear las faltas kalio avlar mintiras (Moscona)



453770

tara f.

דופי, כתם

blemish, stain

no ay persona sin tara (Nehama)



453790

tara/tará f.

טרה, משקל האריזה

tare, the weight of the package

un oke de ropa dos de tara (Nehama)



453800

tarabá (t.) f.

גדר עץ

wooden fence

delantre de la kaza vas a ver una taraba vedre (Moscona)



453860

taraká f.

חזיז; צחוק לא מרוסן, צחוק פרוע

firecracker; uncontrollable laughter, wild laughter

en lugar de responder, tuvo una taraka de riza (Moscona)



453950

taranieto/tarainyeto m.

נין, ריבע

grandson, great-grand

el Dio ke te ayege a ver tarainietos (Moscona)



453970

tarapaná/tarapané (t.)

מטבעה; בנק; מקום הומה ומלא אנדרלמוסיה

mint; bank; a bustling and chaotic place

oy la butika estuvo tarapana (Moscona)



454000

tarapapú m. (gr.)

סבא רבא, רב סבא

great-grandfather

está faziendo un frío del tarapapú del padre (Nehama)

le aferró una kalada del tarapapú del padre (Nehama)



454170

targa f.

מינשא, תיבה

carrier, box

yevar piedras kon targa (Moscona)



454290

tarlá (t.) f.

שדה; חווה; ערוגת גינה; שדה פלחה

field; farm; garden bed; field

i en mi tarlá kaerá luvia (Nehama)



454490

tartuga f.

צב

turtle

ir komo la tartuga (Nehama)

kamina la tartuga, kamina kon su kaza (Moscona)



454650

tashear/se (t.) v.

עלה על גדותיו, גלש

to overflow

la leche se tasheo (Moscona)



454670

tashidear/tashirear (t.) v.

הביא, נשא ממקום למקום

to bring, to carry from place to place

para tashidear esto todo de roperio i diez arabas son pokas (Moscona)

para viernes mos vamos tashidear (Moscona)



454690

tashkín (t.) adj.

גולש, עולה על גדותיו

overflowing

ya esto tashkin (Moscona)



454985

tav f.

האות העברית ת"ו

Tav (the 22nd letter in Heb. alphabet)

moblear la kaza de la ale (ebr.) fin a la tav (ebr.) (Nehama)



455010

taván (t.) m.

תקרה, גג; כינוי לאלהים

ceiling, roof; a title for God

el taván no de, si mos se kema la kaza sin ke tengamos seguritd de huego, kedamos en medio la kae (Nehama)

el Taván save si tiene meldado un livro en su vida (Nehama)

el Tavan save ke ya fago kon el arriva de mis huersas (Nehama)

el tavan ke mos guadre (Moscona)



455160

tavla f.

לוח, קרש, עץ (חומר), משטח; מדף; מגש; אחת מאבני ''חמש אבנים''

board, plank, wood (material), surface; shelf; tray; one of the ''five stones''

en tavla churuk no pizo (Moscona)

le manka una tavla (Moscona)



455330

tayarinas/tayerinas f. pl.

אטריות מעשה בית

homemade noodles

kada uno kon su gana i la vieja kon su errema ta­yarina (Nehama)

Sara tiene un gayo i siete gainas, la semana entera kome tayarinas (Moscona)



455450

teatro m.

תיאטרון; חזיון מגוחך, גרוטסקי

theater; ridiculous/ grotesque spectacle

teatro es de ver un akojedor de sedaká kumiendo en un restorán de luso (Nehama)



455520

techo m.

תקרה, גג; פסגה, שיא

ceiling, roof; summit, peak

avrigarse debaso de un techo (Nehama)

el techo esta korriendo , kale trestejado (Moscona)

de el al techo no manka un dedo (Moscona)



455540

tedarí (t.) m.

הכנה; אמצעים; חסכון

preparation; means; savings

el padre de famiya faze tedarí para no deshar a sus fijos sin komer (Nehama)

fazer tedarí para no kedar sin fecho (Nehama)



455610

tedzo adj.

נוקשה, קשיח, מתוח

stiff, rigid, tense

al tiempo las pulseras i las yakas de la kamiza de día se enkolavan para ke kedarán tedzas (Nehama)

la kolada espandida al aver se fizo tedza del yelor (Nehama)

tedzo komo un palo derecho (Moscona)



455710

tefla f.

(בנימה לעגנית:) חזה, שד

(in a mocking tone:) chest, breast

dale tefla (Moscona)

este yoro largo es porke kere tefla (Moscona)



455750

tefter (t.) m.

מחברת, פנקס; סך מכירות באשראי

notebook, ledger; total sales on credit

el tefter rovina al merkader (Nehama)

esto no lo ténia en tefter/no estava en tefter (Nehama)

no abastesko de merkar livros i tefteres (Moscona)

Avram tiene mucho tefter (Moscona)

esto no estava eskrito en el tefter (Moscona)



455850

tehiat ametim (ebr.)

תחית המתים; שיבה ניסית לחיים (אחרי מחלה, תקופה קשה); שחרור, חזרה לחופש

resurrection; miraculous return to life (after illness, difficult period); liberation, return to freedom

l'atornada de Birkenau/de Bergen-Belzen hue un verdadero tehiat ametim (ebr.) (Nehama)



455940

tejado m.

גג, תקרה

roof, ceiling

kien tiene tejado de vidro ke no arroje piedras al vezino (Nehama)

su tejado el mas basho en los tejados, goteantes los tejados sovre su tejado (Moscona)



456000

tek (t.) adj.

אי זוגי, פרט, אחד, בגפו

odd, one, alone

en la karrosa ay aínda lugar para una persona teka (Nehama)

merkar una rizá tek (Nehama)

un orejal tek (Nehama)



456080

teklifsiz (t.) adv.

בלי טכס, בלי צרמוניות

without ceremony

estar teklifsiz entre vezinos/entre amigos/entre parientes (Nehama)



456230

tel (t.) m.

חוט ברזל, תיל; מברק, טלגרמה (קיצור מ''טיליגראמה'')

iron wire, wire; telegram, telegram (abbreviation of ''telegram'')

los teles del telefon (Moscona)

porke esta amulado el dito? - le tokaron el tel (Moscona)



456250

tela f.

אריג, ארג, בד; יריעה; חוט, קוּר; קרום; קרום החלב; כברה; רשת; סרט קישוט

fabric, cloth; sheet; thread, web; film; film of milk; net; netting; decorative ribbon

el meoyo del ombre es una tela de sevoya (Nehama)

me se stringaron las telas del korason (Nehama)

para un par de perdes se azen de menester tres telas (Moscona)

ya me se apretaron las telas del korason (Moscona)



456350

telá/telal (t.) m.

כרוז, כרוז עירוני

announcer, municipal announcer

vender las kozas al telal (Moscona)



456540

teleka (t.) f.

בלנית

bath attendant

si me vieras Hananel, diznuda en el banyo kon dos telekas i tres banyeras de kada parte (Moscona)



456660

tembla f.

רעדה, חלחלה, חרדה

tremor, shudder, anxiety

tembla toma de ver a un tigre/de sentir un terretemblo (Nehama)



456730

temblar v.

רעד, חרד, הזדעזע

to tremble, to bother, to shudder

temblar de frío (Nehama)

temblar kon pies i manos (Moscona)

i tembla la tierra asta su ser pronta para partirse (Moscona)



456750

temblor m.

רעד, רעידה, רעדה, חלחלה

tremor, shaking, shudder

solo de pensar me da temblor (Moscona)



456830

temel (t.) m.

יסוד, בסיס, אשיה; תנאי הכרחי, עיקר; האדם החשוב בעסק, שהכל תלוי בו

foundation, basis; necessary condition, principle; the important person in the business, on whom everything depends

el temel de un fecho es el orden/una buena administrasión (Nehama)

fulano es el temel de tala ovra (Nehama)



456870

temer v.

פחד מ-, חשש מ-

to fear of, to be afraid of

kien esparte, del Dio teme, i la mas mucha parte se detiene (Nehama)



456970

temor m.

פחד, מורא, יראת כבוד

fear, awe, reverence

temor de padre/de madre; temor de padre i madre; temor de la Ley/de la polisía/del maestro (Nehama)

echarse i alevantarse temprano (Nehama)

tener temor del Dio (Moscona)

no tiene temor de dinguno (Moscona)

no tiene temor de padre i madre (Moscona)



457040

temperatura f.

דרגת החום, טמפרטורה, מעלות חום; חום

degree of heat, temperature; heat

la temperatura entre el dia alkansa asta 25 grados (Moscona)

la kriatura esta kon temperatura (Moscona)



457060

tempesta (it.)/tempestad f.

סופה, סער

storm

temblar por kavza de la tempesta (Moscona)



457150

templo m.

מקדש, היכל, דביר; בית כנסת

temple, hall, sanctuary; synagogue

se glorifiken kon tu templo los santos de tu nasion (Moscona)



457160

temporada f.

עונה, תקופה, זמן מסויים

season, period, certain time

mientres una temporada se komportó bueno, después trokó (Nehama)



457220

tempraniko adv.

השכם בבוקר, עם שחר

early in the morning, at dawn

viendras mas tempraniko (Moscona)



457230

temprano adv.

מוקדם, מוקדם מהרגיל

early, earlier than usual

dainda es temprano de [...] (Moscona)



457330

tenay (ebr.) m.

תנאי

condition

te perdono kon tenay (ebr.) ke te vas a komportar bueno de agora en delantre (Nehama)



457350

tenay adj.

שקט, שלו

quiet, peaceful

ombre muy tenay (Nehama)



457420

tender v.

נטה; מתח

to tend; to cause tension

i tendio Avraam a su mano (Moscona)

i tendio su tienda (Moscona)



457460

tendjeré (t.) m.

סיר, קדרה; ''צנצנת'' - תם, שוטה, טיפש

pot, cauldron; ''jar'' - innocent, fool, stupid

kuezer el komer en el tendjere (Nehama)

para kada tendjere ay su kapak/kada tendjere topa su kapak (Nehama)

el tendjere arrodeó i topó su kapak (Nehama)



457550

teneké (t.) m. & adj.

פח, כלי פח עשוי ממחצית פח נפט ומשמש אצל העניים לצרכים שונים (דלי, סיר, מחתת גחלים); בלי כסף

tin, a tin vessel made from half a petroleum can and used by the poor for various purposes (bucket, pot, charcoal burner); without money

teneké (t.) de miel (Nehama)



457650

tenemaká (tenedme aká)

'החזיקוני כאן'' - מילת מפתח להעסקת ילד בעת שאמו שקועה בעבודתה

"keep me here" - a key word for keeping a child busy while his mother is busy with her work

disho mamá ke me des un poko de tenemaká (Nehama)



457660

tener v.

היה לו/יש לו, החזיק, הכיל; התנגד, עמד בפני

to have; to resist

mas tiene mas kiere (Nehama)

ni las tiene ni las deve (Nehama)

tener para dar (Nehama)

tener uzo de komer poko (Nehama)

tiene mucha pará (Nehama)

tengo muchos amigos (Moscona)

lo tengo en mis manos (Moscona)

el muchacho tiene venti anyos (Moscona)

un kilometro tiene mil metros (Moscona)

tengo dezeo de [...] (Moscona)

tenga la buenda (Moscona)

tengo de ir (Moscona)

ten en vista (Moscona)

no tenga mal (Moscona)

lo ke tiene en el kotason lo tiene i en la boka (Moscona)

de tener muncho no sale danyo (Moscona)

lavora para tener i guadra para ora mala (Moscona)

no se ande tengo la kavesa (Moscona)

si no tiene lo ke azer, azete ishaet (Moscona)

en la boka tengo un griyo ke va diziendo dilo, dilo (Moscona)



458150

tenerse v. refl.

החזיק עצמו

to hold oneself

tente, no te espantes (Moscona)



458180

tenida f.

ישיבה, התכנסות, סיאנס

meeting, gathering, s?ance

asistir a una tenida (Nehama)



458270

tenor- a tenor ke

במידה ש-

insofar as

a tenor ke va suviendo el sol, el aver se va kayentando (Nehama)

a tenor ke abasha la valor de la mo­neda, los presios suven (Nehama)



458370

tentura f.

צבע (לבגד, לשער, לצפרנים); תמצית יוד; אלכוהול עם יוד

dye (for clothing, hair, nails); iodine extract; alcohol with iodine

tentura de yodio (Nehama)



458440

teom (ebr.) m. (pl. teomot)

תהום

abyss

ya me echo a las teomot (Moscona)



458500

tepdil (t.) adv.

בעילום שם, אינקוגניטו

anonymously, incognito

los sultanes salían tep­dil para saver lo ke pensava el puvevlo (Nehama)



458510

tepé (t.) m.

פסגה, שיא, גג, צמרת, קדקד; כיסוי, פונפון (של כובע צמר), כיפה

summit, peak, roof, top, crown; covering, pom-pom (of a wool hat), cap

ya me kito el tepe de la kavesa (Moscona)



458550

tepegyozluk (t.) m.

חוצפה, עזות פנים

impudence, audacity

esto es tepegiozluk (Moscona)



458560

tepeledear (t.) v.

הצליף, חבט

to whip, to beat

kurtarealdo ke ya lo van a tepeledear (Moscona)



458690

terdjumán (t.) m.

מתורגמן, תורגמן

interpreter, translator

no kyero terdjumán (t.), ya me kamina la boka (Nehama)



458720

tereha (ebr.) adv.

בחפזון

in a hurry

si mos damos a la tereha, este echo se puede eskapar en media ora (Moscona)



458855

terminarse v. refl.

נגמר, הסתיים, נשלם

to be finished, to be done.

se terminen los pekados de la tierra i non mas egzistan negros (Moscona)



458880

término m.

גבול, תחום, ספר, חזית; מונח

border, boundary, front; term

por karrera de rey andaremos asta ke pasemos tu termino (Moscona)



459010

terreno m.

קרקע, שדה, חלקת אדמה; רצפה לא מרוצפת

ground, field, plot of land; unpaved floor

dormir sovre el terreno (Nehama)

fraguar sovre buen terreno (Nehama)

te­rreno rezio (Nehama)



459230

terser/tersero/tersén/terseno adj.

שלישי

third

el terser dia; el terser fijo; el dia terseno; el fijo terseno (Nehama)

entre dos litigantes, el terser la gana (Nehama)



459250

tersiné (t.) adv.

בצורה מהופכת, להפך, נגד הכיוון

in a reversed manner, on the contrary, against the direction

todo esta kaminando tersine (Moscona)



459270

tersio adj.

שלישי

third

una tersia persona (Nehama)



459280

tersio m.

שליש

one third (1/3)

los dos tersios de la umanidad sufren de fambrera (Nehama)



459320

tertip (t.) m.

סדר, סדור, ארגון, תכנית, הרכב

order, arrangement, organization, plan, composition

tiene muncho tertip (Moscona)

es del mizmo tertip solo ke mas grande (Moscona)



459390

tesabeá (ebr.)

תשעה באב; אווירה קודרת ועצובה; אדם עצוב ומלנכולי

tisha b'av; gloomy and sad atmosphere; sad and melancholic person

ke darse mi fijo, ke sea en tesabeá (Nehama)

este echo se va eskapar para teshabeav la tadre, por estas oras (Moscona)

se va azer benadam para teshabeav (Moscona)



459450

teshabeavtá (ebr.) adv.

לעולם לא

never

kon bueno, ya le verna el meoyo teshabeavta (Moscona)



459490

tesher v.

ארג; איחה/הטליא אריג/בגד/ גרב; הקים עסק, ארג תכניות

to weave; to patch fabric/garment/sock; to start a business, to weave plans

teshe i teshe i no teshe nada (Nehama)

ya me se tesho un paseo (Nehama)



459530

teshidero m.

נטיה מעצבנת לעסוק כל הזמן בתיקונים והטלאה

an annoying tendency to constantly be busy with repairs and tinkering

merkader de teshidos (Nehama)



459600

teshtirear (t.) v.

הופיע כנדרש; שרת בזריזות; סיפק בזריזות

to appear as required; to serve promptly; to deliver promptly

esta balabaya teshtirea a su ora al komer a toda la famiya (Nehama)

teshtirear el material a la fabrika/a la fragua (Nehama)



459620

teshuvá (ebr.) f.

תשובה, חרטה; תשובה, מענה

repentance; answer, response

la persona ke torne en teshuva oy , ke puede ser muere amanyana (Moscona)



459700

testa (it.) f.

ראש

head

la onestedad te ara meter korona de ermozura sovre tu testa (Moscona)



459760

testé (bulg.) m.

אריזה של עשר יחידות

pack of ten units

un teste de kibrit (Moscona)



459980

tetika f.

שד (בהקטנה)

breast

ya lo izo titika (Moscona)



460040

tevá (ebr.)

תיבה (ביכ''נ), דוכן

ark (in synagogue), stand

asuvir a la teva (Moscona)



460100

tevekel/tevekiel (t.) adj.

רשלן, מוזנח

negligent, neglected

no te agas tevekel (Moscona)



460110

tevekelik/tevekelilik (t.) m.

רשלנות, הזנחה, חוסר תשומת לב

negligence, neglect, inattention

todo el mal le vino por su tevekelik (Moscona)



460280

ti pron. pers.

אותך, לך (אחר מילת יחס)

you, you (after a preposition)

a ti, de ti, por ti, para ti, entre ti, verso ti (Nehama)

a ti te toka (Nehama)

es a ti ke m'esto favlando (Nehama)

atórgatelo de ti para ti (Nehama)

abolta, de ti al Dio! (Nehama)

ayde, de ti al Dio, ven damos una mano (Nehama)

de ti al Dio ke no m'eskondas nada (Nehama)

di, de ti al Dio: kien de mozotros dos tiene razón (Nehama)

fuy de pleitos, de ti al Dio (Nehama)

para ti estó lavorando (Nehama)

por modre de ti (Nehama)

de ti para ti (Moscona)

prime ke te venga de ti (Moscona)

te vinites en ti? (Moscona)



460300

tía f.

דודה, דודה גדולה; שם המשמש בפניה לאשה מבוגרת במקרה של קרבה או לאשה משכבה עממית

aunt, great aunt; a name used to address an older woman in the case of kinship or a woman from the common people

ni ande tu tia vayas kada dia (Moscona)



460400

tiempo m.

זמן, עת, מועד, תקופה, שהות, ארכה; מזג אוויר

time, season, date, period, duration; weather

ay tiempos de akojer piedras i tiempos de arrojar piedras (Nehama)

el tiempo es kurto i la ovra mucha (Nehama)

el tiempo está a la nieve (Nehama)

el tiempo kura al yenso (Nehama)

el tiempo no tiene ni empesijo ni fin (Nehama)

en tiempo de landra, todos se fazen de guerko (Nehama)

es el tiempo del melón; es el tiempo del tomat (Nehama)

kada koza a su tiempo (Nehama)

kien tiempos tiene, no tiene devda (Nehama)

kon el tiempo todo pasa (Nehama)

lo ke va fazer el tiempo ke lo faga el meoyo (Nehama)

peshe del tiempo (Nehama)

según el tiempo kura el yenso (Nehama)

tiempo luviozo (Nehama)

todos los tiempos no son unos (Nehama)

vinieron tiempos onde no tenía para komer (Nehama)

en tiempo de vedrura komer sekura (Moscona)

el tiempo esta kargado (Moscona)

el tiempo se esta avriendo (Moscona)

en tiempo de ambrura no ay mal pan (Moscona)

sigun el tiempo se seka el yenso (Moscona)



460980

tierra f.

ארץ, קרקע; אדמה, עפר, אבק; רצפה; ארץ, מדינה, כדור הארץ

land, ground; earth, soil, dust; floor; country, globe

la tierra arodea al torno del sol (Nehama)

la tierra se manea i no kaya (Nehama)

dormir sovre la tierra (Nehama)

el vestido te se inchó de tierra, furchealo (Nehama)

el aire alevanta tierra (Nehama)

yerro de médiko la tierra lo kovija (Nehama)

amar su tierra (Nehama)

ir por tierras ajenas (Nehama)

lo gomitó la tierra/lo arreversó la tierra (Nehama)

merkar tierras; vender tierras (Nehama)

todo vino de la tierra i a la tierra tornara (Moscona)

mas vale fortuna en tierra ke mar repozada (Moscona)

bezar la tierra (Moscona)



461120

tierregina f.

משבי אבק

dust storms

en verano, kuando no se arregan las kayes, no se puede bivir de la tierregina (Nehama)

la sekera karrea tie­rregina (Nehama)



461210

tifigán m.

יופי

beauty

tifigan de ver (Moscona)

ande esta akel tifigan? (Moscona)



461450

tikadeado (t.) adj.

סתום, אטום; סובל מעצירות

obstructed, clogged; constipated

La chiminea no sta travando, parese ke esta tikadeada (Moscona)



461460

tikadear (t.) v.

סתם, חסם, אטם

to cork, block, seal

el abdizlik se tikadeo (Moscona)



461470

tikanear (t.) v.

דחס, תקע

to compress, to plug

en tikaneando de este boy de hapes, ya lo vas aogar al pato (Moscona)



461510

tikía f.

שחפת; רזון גדול, שחיפות

tuberculosis; great thinness, emaciation

el azno no muere de tikia (Moscona)

ya m'arrepinti ke kazi kon ti, tikia de gueso, ke 'skontri kon ti (Moscona)



461530

tikishtriar (t.) v.

דחס, מילא

to compress, to fill

no abasta ke le esto dando a tikistriar, enriva no es rekonosiente (Moscona)



461590

tikyir tikyir/tikyir yikyir adv.

אחד אחד

one by one

echar lágrimas tikyir-tikyir (Nehama)



461620

tiliminipuf! interj.

הפלא ופלא!

amazingly!

la vites a tu prima, estava tiliminipuf (Moscona)



461680

timar (t.) m.

נקיון

cleanliness

dar un timar (Moscona)

para lunes vamos a dar un timar en la kaza entera (Moscona)



461720

timbaraná (t.) f.

בית משוגעים

madhouse

ke es esta timarana? (Moscona)

lokos i bovos a la timarana (Moscona)



461740

timbrado adj.

מבוייל

stamped

karta timbrada (Nehama)

a kartas no tembradas no se les da paso (Moscona)



461840

timón m.

הגה ספינה

ship's rudder

kaza sin mujer es barka sin timon (Moscona)



461950

tinetiko m.

הרגל, מנהג

habit, custom

el tinetiko de djugar no lo esta deshando rat (Moscona)



462000

tinievla/s f./f. pl.

חשיכה, חושך, אפילה; קדרות, אבל, עצב עמוק; כנוי לאדם קודר

darkness, gloom; gloom, mourning, deep sadness; nickname for a gloomy person

onde piza esta tinievla se abaldan las riza (Nehama)

fuy de esta tinievla (Nehama)



462050

tino (2) m.

תשומת לב, שימת לב, מודעות, זהירות, שקידה; דעת, שכל; זכרון

attention, heedfulness, awareness, caution, diligence; mind, intellect; memory

no me vino a tino/me se fuyo de tino/lo pedri de tino (Nehama)

las bovedades de este torpe no vienen a tino! (Nehama)

el vino piedre el tino (Nehama)

meter el tino en una koza/meterse en tino de fazer una koza (Nehama)

meterse en tino de ambezar un ofisio (Nehama)

los Arabos se metieron en tino de destruir a Israel (Nehama)

meter tino en el meldar (Nehama)

meter tino al estudio (Nehama)

meter tino al fecho (Nehama)

vengash en buena ora sinyora del vuestro kamino, ke yo por vos pedri mi tino (Moscona)



462320

tinta f.

דיו; ''דיו'' - כינוי לשיכור שאינו יכול לעמוד על רגליו

ink; ''ink'' - a nickname for a drunk who can't stand on his feet

tinta preta; tinta korlada (Nehama)

la mar está tinta preta (Nehama)

se unfló de bever i está tinta (Nehama)

ya esta tinta (Moscona)



462400

tintón m.

שיכור, סובא

drunk

ya esta un tinton (Moscona)



462460

tinya f.

שחין, נתק, גזזת; זוהמה; חוב ישן

ringworm; dirt; old debt

si se disho la tinya es par'arraskar (Nehama)

el pepino sin sal da savor de tinya de Bohor (Nehama)

esta tinya era duz komo la laja, no ay ken la pase mas ke la nevaja (Moscona)



462520

tinyoziko adj.

סובל ממחלת נשירת השער

suffering from hair loss

al tinyoziko una krostika mas (Nehama)



462530

tinyozo n. & adj.

מוכה שחין, מחוטט; אדם היוצא מכליו כדי לקבל אורחיו בסבר פנים ובתשומת לב מירבית

a person who is stricken with ringworm; a person who goes out of his way to receive his guests with the utmost hospitality and attention

los tinyozos son mentirozos (Nehama)

el tinyozo es venturozo (Moscona)



462600

tipkisi (t.) adj.

זהה

same

el pan del orno muestro es tipkisi simit (Moscona)



462610

tipo m.

טיפוס, דגם, דוגמה; ''טיפוס''

type, model, example; 'type''

ke tipo de djente ke ay en este mundo (Moscona)



462680

tira f.

רצועה, רצועת בד, חיתול; סחבה

strip, cloth strip, diaper; rag

una tira de ropa; una tira de papel (Nehama)



462720

tirador m.

קָלָע; קֶלַע, כף קלע

sharp-shooter; bullet, slingshot

kada sabá despues de mediodía, el tirador al ombro i las faldukueras yenas de piedras, muchachikos i mansevikos de Salonik se iyan a las Salinas a pelear kon los gregos (Nehama)



462800

tirar v.

ירה, קלע; זרק, השליך; הדפיס, הדפיס מהדורה; לקח, משך, קיבל

to shoot; to throw, threw; to print edition; to take, to pull, to receive

tira la piedra i eskonde la mano (Nehama)

i tira de nos ansia i suspiro (Moscona)



462825

tirarse v. refl.

נסוג, נרתע; נמשך

to retreat, to recoil; to be drawn

tirarse de su lugar (Moscona)



462830

tirbushón (fr.) m.

מחלץ פקקים

corkscrew

no dize biervo, se kiere travado las palavras kon tirbushón (Nehama)



462870

tiritelo m.

אדם אחוז תזזית, אינו מסוגל להתמיד במשהו

a person in a frenzy, unable to persist in something.

ninguno se atrive a konfiar fecho a un tiritelo (Nehama)



462890

tiro m.

יריה, כדור; קול נפץ, קול יריה; ''פצצה'' - ידיעה מרעישה; אסון; פחד ממכת גורל; תותח

shot, bullet; explosive sound, gunshot; ''bomb'' - shocking news; disaster; fear of a blow of fate; cannon

tiros de grande kalibro (Moscona)

los tiros fueron oyidos a grande distansia (Moscona)

de la ventana avierta esta travando tiro (Moscona)

dos tiros de kavayo (Moscona)



462980

tis.hí mis.hí (t.)

בצורה זו או אחרת, בין כך ובין כך

one way or another, either way

tis.hi mis.hi ya kití el djornal (Nehama)



463060

titirear/titiriar (t.) v.

רעד, רטט, רעד מקור, רחפו עצמותיו מקור

to tremble, to shiver from the cold, his bones were shivering from the cold

la flama del parmachet está titireando (Nehama)

se titirea del padre (Moscona)



463140

títolo m.

כותרת; תואר, שם; תעודה (של מינוי, בעלות וכו')

title; degree, name; certificate (of appointment, ownership, etc.)

a títolo de amigo (Nehama)

a títolo de regalo (Nehama)

el titolo del livro es [...] (Moscona)

le dieron el titolo de [...] (Moscona)

en titolo de prezidente (Moscona)



463210

tivies/tivieza f.

פושרות

tepidity

kon esta tivieza de agua es enposivle de meterme a lavar (Moscona)



463230

tivio adj.

פושר, ''פושר'' - אדיש, בעל יחס מנוכר

lukewarm, ''lukewarm'' - indifferent, having an alienated attitude

agua tivia (Nehama)



463290

tizna f.

פיח

soot

la tizna le dize a la kaldera: vate vate, ke sos preta! (Nehama)

la tizna no desha a la kaldera (Moscona)



463380

toaf (t.) m.

דבר מוזר ויוצא דופן

something strange and unusual

vos kontare un toaf (Moscona)



463390

toaf (t.) adj.

מפליא, מוזר, מעורר השתאות

amazing, strange, astonishing

muy toaf koza (Moscona)



463450

todavía adv.

עדיין, עוד

still, more

no se aínda si vo a partir, a todavía ya esto pronto (Nehama)

todavía ke te vas a komportar negro, no te tengo ke mirar en la kara (Nehama)



463500

todo adj. & adv.

כל-

all-

todos los ombres dezean lo bueno (Nehama)

la buena madre konsakra todo su tiempo a sus fijos: (Nehama)

meterse al estudio, kon todas sus huersas (Nehama)

todo empesijo tiene fin (Nehama)

todo lavoro merese paga (Nehama)

lo todo es sin valor (Nehama)

todo el ke tiene ambre venga i koma (Moscona)

el esta en todo (Moscona)

kuando yo tenia, todos me kerian (Moscona)



463510

todo m.

הכל

everything

todos no estan de tu gana (Moscona)

rogamos el todo poderozo (Moscona)



463840

tokadero m.

משמשנות, משמוש, מגע מגרה; נטיה לנגוע בכל דבר

touching, stimulating touch; tendency to touch everything

shaki de tokadero ke tienes (Moscona)



463850

tokadiko adj.

מקולקל מעט, מקולקל בשל נגיעה בו

slightly damaged, damaged by being touched

la fruta esta tokadika (Nehama)



463880

tokado m.

שביס, כיסוי ראש של אשה

turban, a woman's head covering

sinyora novia abashesh abasho - no puedo no puedo ke me estan tokando tokado de novia (Moscona)



463930

tokante adj.

נוגע, נוגע ללב

touching, moving

tokante a los fechos, estuvimos favlando una ora (Nehama)



463970

tokar v.

נגע, מישש; נגע ללב; העליב; ניגן על כלי נגינה; ''סחב'', גנב גניבה קטנה

to touch, to feel; to touch the heart; to insult; to play a musical instrument; ''carry away'' - a small theft

tokar piano; tokar mandolino (Nehama)

esta servidera toka (Nehama)

estar muy tokado de la djentileza de uno (Nehama)

la servidera está haziná, le toka a la balabaya a mirar la kaza (Nehama)

no es al padre ke le toka a alavar a sus fijos (Nehama)

no te tokes la kara kon las manos suzias (Moscona)

tokar lumbre en shabat es pekado grande (Moscona)

ya me toko el kuchiyo al gueso (Moscona)

los ke tokavan la trompeta [...] (Moscona)



464180

tokmak (t.) m.

פטיש עץ, מכושית דלת; אדם נבער וחסר דמיון

a wooden hammer, a doorknob; an ignorant and unimaginative person

lo ke le esta paresiendo a este tokmak (Moscona)



464330

tomada f.

לקיחה, לכידה; הכמות הנלקחת; בחירת מסלול; זינוק ראשוני של עסק

taking, capturing; the quantity taken; choosing a route; initial leap of a business

las dadas son tomadas (Moscona)



464350

tomadero m.

לקיחה, נטיה לקחת

taking, tendency to take

el muestro tiene tomadero (Moscona)



464370

tomado adj.

עסוק, תפוס, מחוייב; מלא מכאובים; נכפה; שוטה

busy, occupied, committed; full of pain; epileptic; foolish

no puedo ir manyana a komer kon ti, esto tomado (Nehama)

este apar­tamento ya está tomado (Nehama)

esto entero tomado (Moscona)



464390

tomador/dera n.

לקוח, קונה; אדם האוהב לקבל מתנות בלי תמורה, מקבל בלי לתת

customer, buyer; a person who likes to receive gifts without return, receives without giving

es de los tomadores (Nehama)



464420

tomar v.

לקח, נטל; תפס; לקח אשה/לקחה בעל - התחתן/נה; קיבל; קנה

to take; to catch; to take a wife/a husband - to marry; to receive; to buy

estar en toma i daka kon uno (Nehama)

frio toma de ver a un tigre (Nehama)

le tomaron los fríos (Nehama)

mas vale un toma ke dos te daré (Nehama)

tomando este guevo i echandolo a la oya (Nehama)

tomar a un ninyo por la mano (Nehama)

tomar un bastón (Nehama)

tomar un livro (Nehama)

de bovo lo tomó, de loko lo deshó/de ladrón lo tomó, de bandido lo deshó (Nehama)

tomar por bovo a uno (Nehama)

no desharse tomar por bovo (Nehama)

es fecho ke toma tiempo (Nehama)

le tomó el Dio el meoyo (Nehama)

tomar los pies por la kavesa (Nehama)

tómame kuando me ves i no kuando me kies (Nehama)

tomarlo de korrida i dar la taklá (Nehama)

tomar karne (Nehama)

el arroz tomó de la karne (Nehama)

tomar una limonada (Nehama)

tomar melezina; tomar purga; tomar tósego (Nehama)

tomar empiegado; tomar a uno a djornal/a semanada/a mezada (Nehama)

onde le tomó la manyanada? onde le tomó la nochada? (Nehama)

mas vale un toma ke dos te dare (Moscona)

dar kon la mano, tomar kon el pie (Moscona)

para tomar - boka de oro, para tornar - boka de kanyo kon lodo (Moscona)

no lo tomes por pena (Moscona)



465350

tomarse v. refl.

החשיב עצמו; לקח לעצמו; נתפס; נישאו

to consider oneself; to take for himself; to be caught; to be married

este mansevo se tomó kon su kompanyera de estudios (Nehama)

tomarse la libertad de [...] (Moscona)

tomarse de pies i de manos (Moscona)

los ke se toman kon amor biven kon dolor (Moscona)



465550

tomba f.

קבר, קבורה; מצבה

grave, burial; tombstone

faz lo ke te demando, fazlo por la tomba de tu padre (Nehama)



465780

tontón m.

תור, בן יונה; טיפש, טיפשון

pigeon; fool, idiot

ya me ize un tonton (Moscona)



465790

top (t.) m. & adj.

כדור, כדור בד, כדור נייר; גליל/חבילה (של בד/של חוטים); גוּלה; פגז; חידוד לא מוצלח; מגושם

ball, ball of cloth, ball of paper; roll/package (of cloth/of threads); pellet; shell; unsuccessful wit; clumsy

un top de panyo (Moscona)

se va el top kon la romana (Moscona)

djugar al top (Moscona)



465930

topar v.

מצא, גילה, מצא שוב

to find, to discover, to find again

en kaminando por la kaye topí en basho un aniyo (Nehama)

esta ropa no se topa en plasa (Nehama)

este mundo, ansina lo topimos, ansina lo vamos a deshar (Nehama)

kien lo faze lo topa; no ay kien lo faze ke no lo tope (Nehama)

te hue a bushkar en kaza i no te topí (Nehama)

topar la puerta serrada (Nehama)

ya topí lo ke me se avia pedrido (Nehama)

topar de aki, de ayi (Moscona)

ken bien aze, bien topa (Moscona)

andavos a Belogrado, ayi toparesh lo ke vos keresh (Moscona)

del Dio ke lo tope (Moscona)

me topo en Varna (Moscona)



466100

toparse v.

נמצא (להמצא), מצא עצמו, נתקל ב-, נוכח

to be found, to find oneself, to encounter

enduna me topi en la kaye (Moscona)

toparse en apreto (Moscona)



466270

topo (port.) m.

שיא, פסגה

peak, summit

el topo de la muntanya (Nehama)

el topo del árvol (Nehama)



466310

toptán (t.) adv.

בסיטונות

wholesale

avlar toptan (Moscona)



466580

tornada f.

חזרה, שיבה; הלוך רוח, ביטוי הגיגים

return; mood, expression of thoughts

la ida esta en mis manos, la tornada en las manos del Dio (Moscona)



466620

tornar v.

סובב, סבב, הפך, פנה, השתנה; חזר; החזיר

to turn, to revolve, to change oneself; to return; to return

tornando sovre la kestion [...] (Moscona)

tornar kon su demazia (Moscona)

tornar kon los mokos entornando (Moscona)



466690

tornarse v. refl.

הפנה, הסב; שב בחזרה

to turn; to return back

komo de adjamilik tornarse despues de [...] (Moscona)



466730

torno m.

סיבוב, סיור, הקפה; כננת, אבניים (קדר); מחרטה; תור; טריק

rotation, tour, lap; winch, potter's wheel; lathe; turn; trick

a la koda, kada uno aspera ke le venga su tor­no (Nehama)

es mi torno a djugar (Nehama)

kada uno a su tor­no (Nehama)

tomar el torno de otro (Nehama)

para avrir este kadenado se kieren dos tornos de yave (Nehama)

fazer un torno en la sivdad (Nehama)



466860

torpe n. & adj.

טיפש, אויל, חסר דעת, קשה הבנה, שוטה, מטומטם; מגושם, כבד תנועה, חסר כשרון, בעל ידיים שמאליות, נרפה

stupid, foolish, mindless, hard to understand, dumb; clumsy, slow-witted, untalented, left-handed, lazy

los torpes korren detras de vanidades (Moscona)



466950

torrar v.

קלה

to roast

Fustukes entorados (Moscona)



466970

torre f.

מגדל, צריח

tower, spire

en la mar ay una torre, en la torre ay una muchacha [...] (Moscona)



467060

torser v.

פיתל, עיקם, שזר

to twist, to interwove

yo no me do a torser el braso (Moscona)



467080

torserse v. refl.

התפתל, התעקם; נקע

to be twisted;to be sprained

me se torsio el braso (Moscona)



467180

torta f.

עוגה, פאי

cake, pie

mankando pan i las tortas son buenas (Moscona)



467270

tortura f.

עינוי

torture

aborreses a todos los ke ovran tortura (Moscona)



467350

tos/tose f.

שיעול

cough

d'ey le dio la tose al gato (Nehama)

la tos i la provedad no se pueden eskonder (Moscona)

de ayi le dio la tos a la gaina (Moscona)

me dio la tos (Moscona)



467470

tósigo m.

רעל, ארס

poison, venom

poko tósego no entosega (Nehama)

poko tosego no entosega (Moscona)



467540

tostar v.

צלה, קלה

to roast

aki esta tostar de la kalor (Moscona)



467710

toyaka (t.) f.

אלה; אדם חסר דעת, אויל; חרש; הכאה

club; a foolish person, a fool; bashing

ten rezio tu toyaka i favla kon kalmo (Nehama)



467730

toybé (t.) m.

איסור

prohibition

fazerse toybé de pizar en kafé (Nehama)



467760

toyo adj.

שראשו סחרחר

whose head is dizzy

azerse un toyo (Moscona)



467790

tozluk/tuzluk (t.) m.

ממלחה; חותלות, קרסוליות, מוקיים

salt-cellar; leggings, gaiters

en invierno los ke uzan a sufrir de safanones yevan kaloshes kon tuzlukes (t.) (Nehama)



467940

tradisión f.

מסורת

tradition

las tradisiones son mas fuertes ke la ley (Moscona)



468120

traer v.

הביא, לקח איתו, הוליך; גרם

to bring, to take with him, to lead; to cause

el padre trae el pan a su famiya a la sudor de su frente (Nehama)

si no lo trushites kon ti, no lo bushkes en Salamanka (Nehama)

traed kon vos, komed kon dos (Nehama)

la suziedad trae asko/hazinuras (Nehama)

traer bostejos; traer regoldo; traer niervos (Nehama)

traer pleitos (Nehama)

traer agua de mil mulinos (Moscona)

traer en bokas del mundo (Moscona)

estos todos atagantos se los trusho kon sus manos (Moscona)

me ize traer un piano del ajeno (Moscona)



468340

tragar/se v.

בלע

to swallow

no lo esto podiendo tragar (Moscona)

i las vakas feas de vista i menudas de karne tragavan a las siete vakas ermozas de vista i gruesas (Moscona)



468405

tragón adj.

גרגרן, רעבתן, זללן; קל דעת

gluttonous, ravenous; frivolous

el tragon es aborresido de los de la meza (Moscona)



468480

traido m.

מה שמביאים, תרומה, השקעה

what is brought up, donation, investment

kere al traido ke ti biva el parido (Moscona)



468520

traisión f.

בגידה, הפרת אמונים, בגד, פשע

betrayal, crime

esta manera de traision el dio ke no de a dinguno (Moscona)



468540

traje m.

חליפה, מלבוש; צורת לבוש

suit, clothing; form of clothing

traje elegante (Nehama)

traje desmodrado (Nehama)



468640

traki-ti-truki adv.

במוקדם או במאוחר; פחות או יותר ... (מתייחס לזמן)

sooner or later; more or less ... (referring to time)

traki-ti-truki ya me la veo vinir (Moscona)



468810

trampantosho/ojo m.

רמיה, נכלים

deceit

azer trampantoshos (Moscona)



468880

tramudar v.

הריק מכלי אל כלי

to void from vessel to vessel

tramudar la kol (Moscona)



468900

tramuz m.

תורמוס

lupine

Un darus por un altramuz (Moscona)

altramuzes mundar i mosikas bezar, no ay artar! (Moscona)

salar tramuzes; mundar tramuzes; mashkar tramuzes; trinkar tramuzes (Nehama)



468970

tranka f.

בריח; קרש; טיפש; סיכה לבגד; ''כחול'' לכביסה

bolt; plank; fool; clothespin; softener

no deshar tranka en pader (Moscona)



469220

transfigurar v.

שינה פניו, החליף קלסתר

to change his face,

transfigurar la palavra (Moscona)



469270

transirse v. refl.

מת

to die

mis saserdotes i mis viejos en la sivdad se transieron kuando bushkavan komida para si (Moscona)



469640

trapo m.

סמרטוט, סחבה, בלואים; אדם בזוי

rag, worn-out; despicable person

vestirse kon un trapo i un handrajo (Nehama)



470000

trastornar v.

החזיר; שינה, החליף, המיר; הפך, בלבל, הפריע

to return; to change, to replace, to convert; to turn, to confuse, to disturb

Ay danyos ke se trastornan por provecho (Moscona)

trastornastes mi endecha por dansa (Moscona)



470070

trasvelar v.

הרדים

to put to sleep

trasvelar a la kriatura (Nehama)



470160

tratar v.

התמקח, נשא ונתן; התייחס אל, עסק ב-, טיפל ב-; ניסה

to bargain; to deal with; to try

tratar un komer/un peshe/un kiebab (Nehama)

tratar a uno kon onor (Nehama)

trati una araba de lenya (Moscona)

tratate ke no te enganyen (Moscona)

ken trata i barata, asuve i abasha (Moscona)



470220

tratarse v. refl.

היה עניין של

to be a matter of

se trata de la onor (Nehama)

se trata de la vida (Nehama)

se trata de ovedeser (Nehama)

se trata de parás (Nehama)

se está tratando de akontentarnos a los dos, por lo ke se trata de mi, no kiero nada (Nehama)



470280

trato m.

מקח, משא ומתן; מסחר, סחר, מכירה, יחסי מסחר; חוזה, אמנה

bargain, negotiation; trade, commerce, sale, commercial relations; contract, treaty

oy el trato esta flako (Moscona)

un tratiziko vos are, koza ke tengash provecho (Moscona)



470320

travada f.

גרירה, משיכה, סחיבה; לגימה, גמיעה, גמיאה

dragging, pulling, carrying; sipping, gulping

kon una travada deskarrankó una patija (Nehama)

le dio una travada lo despego (Moscona)



470370

travado adj.

נמשך, נגרר, מוארך; שנגרר ממקומו; ביישן, הססן; בעל ריח שומן חרוך

drawn, dragged, elongated; dragged from its place; shy, hesitant; having the smell of burnt fat

no demanda nada de ninguno, es mucho travado (Nehama)

este moble esta travado de su lugar (Nehama)

i ek un barvez detras de el, travado en una rama por sus kuernos (Moscona)



470460

travajar v.

עבד, עמל; קיים יחסי מין

to work, to labor; to have sexual relations

el travajan kon el barro, aze formas kon su mano (Moscona)



470470

travajo m.

עבודה, עמל, יגיעה; יצירה

work, labor, toil; creation

en todo travajo ay provecho (Moscona)



470490

travar v.

משך, הוציא, גרר, סחב, הוציא, משך (כסף), משך (בקסם); דמה ל-; סבל

to pull, to bring out, to drag, to carry, to pull (money), to pull (by magic); to resemble; to suffer

a mucho travar la kuedra, se rompe (Nehama)

el kavayo trava la karrosa (Nehama)

por su padre no kieria venir, lo traví kon kuedras (Nehama)

la traví de la sesh de la tadre fina las diez de la manyana (Nehama)

travar un moble (Nehama)

el salado/el abutargo travan el viniko (Nehama)

trava para on­de ti (Nehama)

tener a kien tra­var (Nehama)

el tren trava a las dos (Moscona)



470890

travarabá (t.) n.

טיפש, מטומטם

stupid, dumb

es un travarabá (Nehama)



470900

travarse v. refl.

נסוג, חזר בו, התחרט, נמנע מ-; הסיר, הוציא, הוריד; נמנע; יצא מ-, התפטר; התקמט, התקפל

to withdrew, to retract, to repent, to refrain from; to remove; to leave out of, to resign; to wrinkle, to fold

travarse a la vanda (Moscona)

travarse al Dio por las manos (Moscona)



471040

traverso- a traverso

דרך, מבעד ל-

through

a traverso la ventana veo lo ke s'esta pasando en la kaye (Nehama)

sonreir a tra­verso las lágrimas (Nehama)



471110

travieso adj.

שובב, קונדס; טרחן שאינו נותן מנוח

mischievous, prankster; a troublemaker who never gives rest

a mizura ke se va enviejesendo mas travieso se va aziendo (Moscona)



471160

travón m.

משיכה, גרירה

pulling, towing

no kieria venir, lo trushe a travones (Nehama)



471200

trazer/o adj.

אחרון, אחורי

last, rear

el trazer dia (Nehama)

la trazer foja (Nehama)

el trazer bokado (Nehama)

el trazero de la klasa (Nehama)

venir el trazero (Nehama)

al modo ke yom akipurim perdona por el anyo entero, trazer dia de el mez perdona por los pekados de el mez entero (Moscona)



471230

trazera f.

עכוז, שת, אחור (אחוריים), ישבן

buttocks

esta kaminando kon las trazeras de ahuera (Moscona)

se mete la mano en la aldikera, se la topa en la trazera (Moscona)



471250

trazería f.

ירכתיים; סיום, סוף

stern; end, conclusion

marido i mujer bivieron en paz i amor fina las trazerías (Nehama)



471320

trazyerrar v.

התעה, הטעה

to lead astray, to mislead

todo esto kon el pezo i el vezne mirando de no trazyerar en alguna koza (Moscona)



471360

tredje num.

שלושה עשר, שלוש עשרה

thirteen

estar en sus tredje (Moscona)

si al tredje no vino, al kinze no lo asperes (Moscona)



471570

tren/o m.

רכבת

train

asperar el tre­no (Nehama)

alkansar el treno (Nehama)



471590

trensa f.

מקלעת, מחלפה, צמה

braid, plait

peinarse las trensas (Nehama)



471660

trentén/o adj.

השלושים

thirtieth

el trentén día del mez (Nehama)



471750

tres num.

שלוש, שלושה

three

el de tres (Nehama)

tres en un plato, presto lo dan en basho (Nehama)

tres kozas son de muerir: asperar i no venir, asentarse a la meza i no komer, echarse a la kama i no dormir (Nehama)

venir a las tres (Nehama)



471780

tresalido (fr.) adj.

מוקסם, נלהב, שהאושר גאה בו; שאיבד את ראשו, משוגע

enchanted, passionate, who has lost his head, crazy

estar tresalido/tresa­lido de la alegría (Nehama)



471790

tresalir (fr.) v.

הלהיב, גרם התפעלות; יצא מדעתו

to excite, to cause admiration; to go crazy

tresalió de kuando se le murió el solo fijo ke tenía (Nehama)

tresalir de la alegría (Nehama)

me esta aziendo tresalir (Moscona)

ya me tresali (Moscona)



471820

tresdublado/tresdovlado adj.

כפול שלוש, פי שלושה

three times

el Dio te lo de trasdublado (Nehama)

el Dio te lo de tresdublado! (Nehama)

lo vo tornar dublado i trezdublado (Moscona)



471860

treser/o adj.

שלישי

third

es treser dia (Nehama)



471890

treskilado adj.

מסופר, שנגזז (גז)

cut (hair), shorn

ir por lana i salir treskilado (Nehama)



471910

treskilar v.

גזז (צאן); סיפר, עשה תספורת

to shear (sheep); to cut (hair), to give a haircut

no se puede konsolar al malaventurado de ke fue a traskilar i vino traskilado (Moscona)



471960

treslado m.

תרגום

translation

munchas vezes la traslada de esta palavra non es de menester en la lingua sefardit (Moscona)



472000

trespajar v.

השפיל, התעלל ב-, הכניע, דיכא, רמס ברגליו, לעג ל-; גער ב-, דיבר קשות אל

to humiliate, to abuse, to subdued, to oppress, to trample underfoot, to mock; to scold, speak harshly to

no te deshes trespajar (Moscona)

le esta paresiendo marafet de trespajar un viejo (Moscona)



472030

trespasado (2) adj.

פגוע מאוד, נדכא, נעגם; מתאווה

very hurt, depressed, upset; lustful

trespa­sâdo por paseos (Nehama)

trespasado por favlar mal (Nehama)

trespa­sâdo por komer (Nehama)



472060

trespasar (port.) v.

עבר, חצה לעבר השני; פילח, חילחל; חלף על פני, הקדים, עבר את, עלה על, הצטיין; אפה יתר על המידה; מת

to pass, to cross towards the other side; to penetrate; to pass by, to precede, to surpass, to excell; to die

la sudor trespasó el vestido (Nehama)

la luvia trespa­só el tejado (Nehama)

el varon viejo ke ya trespaso su tiempo, no tiene fuersa por travajar (Moscona)



472070

trespasarse v. refl.

חש מכאובי נפש; התאווה מאוד; מת

to feel mentally ill; to be very lustful; to die

ya se trespasa ke kiere azer paz (Nehama)

se trespasa por haviar (Nehama)

ay personas ke se trespasan por fazer danyo (Nehama)



472090

trespil (t.) m.

מחרוזת; שרשרת אינסופית של פעולות המשתלשלות זו מזו

string; an endless chain of actions dangling from each other

hue a ver a un hazino prove; me adjidiyí i le trushe dotor, le pagí las melezinas, me okupí de su famiya, me enmeleskí en sus fechos, los arresentí, le bushkí mientes, le amejoreí el kapital, etc. etc.; es un trespil ke no tiene fin (Nehama)



472130

trespizar v.

דרס, רמס, מעך, כתש; השפיל; השיג גבול

to trample, to crush; to humiliate; to trespass

ya me van a trespizar (Moscona)



472190

tresudar/se v./v. refl.

הזיע הרבה

to sweat a lot

me izo sudar i tresudar (Moscona)



472470

trezver v.

ראה (צורת גנאי)

to see (derogatory form)

no me esta deshando ni ver ni trezver nada de bueno (Moscona)



472530

triaklí (t.) adj.

מכור ל-, ממוכר

addict to, addicted to

i el mas triakli de tutun, en Shabat para modre del isur, lo kita del tino i no pensa en el (Moscona)



472690

trigo m.

תבואה, דגן, חיטה

grain, cereal, wheat

ambezar komo viene el pan del trigo (Nehama)

los trigos estan en buen estado (Moscona)

no ay trigo sin paja, ni lenyo sin umo (Moscona)

el trigo rodea rodea fin ke viene al mulino (Moscona)



472770

trikufiar v.

(צורת גנאי:) הגמיע, השקה

(derogatory form:) to give to drink, to slurp

le plaze trikufiar (Moscona)

dale trikufiar i otra koza no le demandes (Moscona)



472780

trikufiarse v. refl.

(צורת גנאי:) גמע

(derogatory form:) to slurp

es kadir de trikufiarselo todo en un suluk (Moscona)



473020

tripa f.

מעי; בטן, כרס

intestine; stomach, belly

bendichas tripas de madre ke tal parieron (Nehama)

tripa amarga embeve i enkalka! (Nehama)

ya me izo las tripas migajas (Moscona)

ya esta la tripa en la boka (Moscona)

dia bueno a la tripa (Moscona)

tripa vazia - el korason sin alegria (Moscona)

bindicha tripa de madre ke tal ijo pario (Moscona)



473410

tristeza f.

עצבות, עצב, צער, יגון, תוגה

sadness, grief, sorrow, melancholy

a su kaza se ando kon grande tristura, yorando su ventura (Moscona)



473540

trivo m.

שבט, מטה

tribe

los dodje trivos de Israel (Nehama)

los diez trivos pedridos (Nehama)



473560

triyar v.

דש; שמח, נמלא שמחה, חי בנעימים

to thresh; to be filled with joy, to be living in pleasures

triyar kon la vara el trigo (Moscona)



473710

trokar v.

החליף, המיר, שינה, חידש; סילף, פגם

to replace, to convert, to change, to renew; to distort, to flaw

trokar vestido (Nehama)

trokar de kaza (Nehama)

troka kazal, troka mazal (Nehama)

tro­kar los mobles (Nehama)

trokar una koza kon otra (Moscona)



473890

trokarse v. refl.

השתנה, התחלף; החליף בגדים

to be changed; to change clothes

muncho te trokates en estos anyos (Moscona)



473980

trompa f.

חצוצרה

trumpet

no se desperta ni a son de trompa (Nehama)



474110

tronar v.

ישב על כס מלכות, השתרר ברב גאות ויפעה; הזכיר, ציין, נקב בשם; הרעים

to sit on a throne, to reign in great glory and splendor; to mention, to note, to name; to thunder

antes ke se aziera prezidente no lo tronaron tanto (Moscona)

esto ya me lo tronates sien vezes (Moscona)



474300

trublar (fr.) v.

העכיר, דלח; הביך, בלבל

to make turbid, to confuse; to embarrass

trublar las buenas relasiones (Moscona)

nada no trublava el gran repozo de la natura (Moscona)



474310

trublarse (fr.) v. refl.

נעשה עכור, נעשה דלוח; נבוך, התבלבל

to become turbid, to become murky, to become muddy; to become confused,

te estas trublando (Moscona)



474330

truble (fr.) m.

מהומה

turmoil

el tren no partio achakes de los trubles (Moscona)



474360

trueko m.

התחלפות, חילופין, שינוי

substitution, exchange, change

muchos truekos afitaron en su vida (Moscona)



474370

trueno m.

רעם

thunder

no ay trueno sin relampago (Moscona)



474440

trup m.

בעיטה

kick

dar trupis (Moscona)



474470

trushaná (t.) adj.

רטוב עד לשד עצמותיו

wet to the bone

el palto te esta trushana (Moscona)



474580

truvio adj.

עכור, דלוח, מעורפל

muddy, hazy

agua truvia; vino truvio (Nehama)

tu kaza; tu padre; tus pies. (Nehama)



474630

tsadik (ebr.) m.

צדיק

righteous

los tsadikim no miran avantaje de este mundo (Moscona)



474990

tubo m.

שפופרת, צינור

tube, pipe

tubo de agua; tubo de gaz (Nehama)



475010

tudesko m.

אשכנזי; יידיש

ashkenazi; yiddish

favlar en tudesko (Nehama)



475070

tuerser/tuguerser v.

עיקם, עיוות, סילף

to twist, to distort

tuer­sér fierro (Nehama)



475120

tuertez f.

עקמומיות, עקלקלות, עיוות

curvature, crookedness, distortion

la tuertez de una kaye (Nehama)



475130

tuerto adj.

מעוות, עקום, מסולף; פוזל

distorted, crooked; squinter

una regla tuerta (Nehama)

estar tuerto (Moscona)

meter al tuerto (Moscona)

vinir tuerto (Moscona)

ayi tengo unos tuertos ke ya me vo murir (Moscona)

kon mi boka ize lo tuerto derecho por mi ambision i mi provecho (Moscona)

kazo la tuerta, metio el mundo en revuelta (Moscona)



475180

tuerto adv.

לא למישרין; לא ביושר

not directly; not honestly

tuerto vaya, derecho venga (Nehama)



475260

tufek/tufenk (t.) m.

רובה

rifle

estar en la punta 'el tufek (Moscona)



475300

tufo m.

צחנה, ריח עיפוש, ריח/טעם תפל

stink, musty smell, bland smell/taste

la karne tiene tufo (Moscona)

m'esta dando tufo de bozeado (Moscona)



475320

tufozo adj.

מבאיש, מעופש, מקולקל

disgusting, stale, spoiled

kezo tufozo (Nehama)



475480

tulum (t.) m.

נאד, חמת; כינוי לאדם שופע משמנים; כמות גדולה מאוד; סוג גבינה

skin bottle; a nickname for a person who is full of fat; a very large quantity; a type of cheese

esta mujer gasta un tulum de liras para vestirse (Nehama)



475580

tumbruk (t.) m.

כפתור פרח, ניצן

flower bud, bud

mashalla la ija de Mazal esta un tumbrukito (Moscona)



475650

tup m.

דפיקת לב, פעימה

heartbeat, pulse

bir lo vidi, tup de korason me dio (Moscona)



475660

tupé (fr.) m.

בלורית, ציצת שיער; חוצפה, חוצפנות

forelock; audacity, impudence

de tener el tupe de [...] (Moscona)



475710

tupú-tupú

מילת הסכמה בשיחה

a word of agreement in conversation

a Mois lo eskojeron por prezidente - tupu-tupu ken es Mois (Moscona)



475730

tura f.

משך, משך זמן

duration, duration of time

la luvia esta de tura (Nehama)

el ninyo era mucho malo, parese ke trokó: de tura ke le sea (Nehama)

el tiempo ave estado muy negro, ya salió el sol: de tura ke sea (Nehama)

muerto por la tura del rey (Moscona)

de tura ke vaya (Moscona)



475780

turada f.

משך, משך זמן

duration, duration of time

ir a la kampanya por la turada del enverano (Nehama)



475800

turar v.

ארך, נמשך, נותר, נשאר, החזיק מעמד, התקיים

to last, to remain

Ken se kura – tura! (Moscona)

en kaza del djugador poko tura l'alegría (Nehama)

esto no puede turar muncho (Moscona)

Avram no va turar en el empiego muevo (Moscona)

un mal no tura sien anyos ni ay ken lo pueda rezistir (Moscona)

un kantaro roto tura mas ke un muevo (Moscona)



475980

turkesko/turkuesko m.

תורכית

Turkish

favlar en turkésko (Nehama)



476010

turkito m.

ילד תורכי

Turkish child

kien te deskuvrió mis sekretos? - el turkito de la mishkita (Nehama)



476030

turko m. & adj.

תורכי; תורכית

Turkish; Turkish

el rey turko (Nehama)

vestirse a la turka (Nehama)

los djidiós de Turkía se vestían a la turka kuando salían por los kaminos (Nehama)

gizar a la turka (Nehama)

turko no aharva a djidió, ma si aharvó! (Nehama)

ambezar el turko; saver el turko; favlar el turko (Nehama)

estate bueno sino mira ke viene el turko! (Nehama)

el turko tiene la ley tuguerta i el refran derecho (Moscona)



476140

turudí m.

סואן, הומה, תוסס

busy, bustling, lively

unos krios, unos turudis (Moscona)



476230

tutam (t.) m.

קורטוב, קמצוץ

a dash, a pinch

no ay tutam en esto (Moscona)



476290

tutear (t.) v.

הינה, השביע רצון

to satisfiy

no me esta tuteando (Moscona)

mira de tomar koza ke va tutear (Moscona)

esto no tutea (Moscona)



476380

tutulear (t.) v.

בלבל, המם, הוציא מעשתונותיו; חש, נוכח לדעת

to confuse, to dumbfound, to take out of thoughts; to feel, to realize

el huego ya kemó la media kaza i no tutuleó (Nehama)



476450

tutún (t.) adj.

יבש

dry

la ropa/la kolada/el espandido está tutun (Nehama)



476480

tutunearse (t.) v.

התקוטט

to brawl

tutuneada preta ke se tutuneo kon mi (Moscona)

tutunearse kon la pader basha (Moscona)



476540

tutushear (t.) v.

שרף, הבעיר

to burn, to set on fire

ya se va tutushear (Moscona)



476590

tuyido adj.

כואב, סובל ממכאוב; משותק, נכה, חיגר, בעל מום

painful, suffering from pain; paralyzed, crippled, lame, deformed

esto entero tuido (Moscona)

esto kon el kuerpo tuido (Moscona)



476620

tuyir v.

הכאיב, לחץ, גרם כאב; לחץ כספית; שיתק, הטיל מום, קטע, הקשה (את האברים); חבל

to hurt, to press, to cause pain; to press financially; to paralyze, to mutilate, to cut off, to stiffen (the limbs); to wound

me se tuyera el pie i la pierna el día ke devía entrar en esta kaza! (Nehama)

no lo ovliges a ir mucho al teatro: le tuye, tiene todo kontado (Nehama)

el fijo gasta, al padre le tuye (Nehama)

una dada me dates, me tuites (Moscona)



476630

tuyirse v. refl.

נחבל, שותק (קיבל שיתוק)

to be injured, to become paralyzed

ke te se tuyan las manos (Moscona)



476660

tuyo/tuya/s pron.

שלך/שלכם/ן (כינוי קניין אחרי שם עצם)

yours (possessive pronoun after a noun)

este livro es tuyo (Nehama)

lo tuyo tuyo i lo mio tuyo (Nehama)

lo mio tuyo i lo tuyo mio (Nehama)

lo mio es mio i lo tuyo es tuyo (Moscona)

si me vo al meoyo tuyo me komen los perros (Moscona)



476740

tyukyudear (t.) v.

התיש, גמר, חיסל

to exhaust, to finish, to eliminate

ermo de pulgas ke no ay tyukyudear (Moscona)



476860

uchurearse (t.) v. refl.

התעופף

to fly away

apenas eskapa de komer ya se uchurrea (Moscona)



476870

ud (arab.) m.

עוּד (כלי נגינה)

oud (musical instrument)

tokar ud (Nehama)



476880

udá (t.) f.

חדר

room

udá d'echar; udá de mosafir (Nehama)



476910

udjí (t.) m.

סרט מבד מוסלין להידוק מצנפת נשית

muslin fabric ribbon for fastening a women's bonnet

no sto topando el udji (Moscona)



476920

udjilé (t.) cf. yudjilé

el ninyo se avia fuido de por las kayes; padre i madré estavan dezesperados. Udjilé, kon penas, kon males lo kandereí k'atornara en kaza. Al lugar d'arresevirlo kon kara alegre, se metieron todos a ensultarlo, a aharvarlo. Deskorajado, el ninyo dio un bolo i se fuyó otra vez (Nehama)

Yakó no uza a vijitar a mama la suya; martes, udjilé, se dechidió en supito a venir a verla i no la topó en kaza (Nehama)



476970

ufaklik (t.) m.

כסף מזומן, כסף קטן; ילדון

cash, small money; small child

no tengo ufaklik (Moscona)



477010

ufisio m.

סריגה; רקמה; מקצוע

knitting; embroidery; profession

el ufisio no lo desha ni en la kama (Moscona)

ke ufisio tienes? (Moscona)

kada uno es maestro de su ufisio (Moscona)

lo tomo por ufisio (Moscona)



477030

ufké (t.) m.

כעס, זעם

anger, rage

no te tomes ufke (Moscona)



477140

ugrashear (t.) v. refl.

התאמץ, השתדל, טרח, עבד; התעסק

to strive, to endeavor, to bother, to work; to be busy

estar ugrasheando mezes enteros (Nehama)

ya kedo ugrasheando kon la fuente sin poderla adovar (Moscona)



477150

ugrashmá (t.) f.

עבודה, עמל

work, labor

en los echos de kaza ay muncha ugrashma (Moscona)



477160

ugur (t.) m.

סימן מזל ואושר

a sign of luck and happiness

traer ugur (Nehama)



477170

ugurlí (t.) adj.

מבשר טוב, ממוזל

good omen, fortunate

ugurli ke sea (Moscona)



477190

ugursuz (t.) adj.

ביש מזל; קודר, נוגה; נוכל, רמאי, נבל

unlucky; gloomy, sad; scoundrel, fraud, villain

ugursuz dezmazalado (Moscona)



477390

ultimasión f.

סיום, סיכום; החלטה סופית

conclusion; final decision

este fecho ya fedió; ultima­sión ke ayga (Nehama)



477430

último adj.

אחרון, קיצוני; סופי, מוחלט

last, extreme; final, absolute

arrivo por ultimo (Moscona)

en los ultimos dias (Moscona)

a los ultimos (Moscona)



477500

uluk (t.) m.

צינור, תעלה

pipe, canal

los ulukes estan tikadeados (Moscona)



477550

umá (ebr.) f.

אומה, עם

nation, people

es onor para la umá (Nehama)

es repudio, bizayón para la umá (Nehama)

ser onor de la umá (Nehama)



477590

umanidad f.

אנושות; אנושיות, אדיבות, חסד

humanity; humanity, kindness

umanidad no tiene (Moscona)



477650

umano adj.

אנושי, הומני; נדיב, רחום

humane; generous, compassionate

el puerpo umano (Nehama)



477700

umbral m.

סף, מפתן

threshold

no tiene pizado el umbral de mi kaza (Nehama)



477720

umearse v. refl.

התמלא עשן

to be filled with smoke.

la kamareta se umeo (Moscona)

la kal no esta umeando, es sinyal ke ya se amato (Moscona)



477770

umidento adj.

רטוב, לח

wet, damp

morada umidenta (Nehama)

siertas personas tienen siempre las manos umidentas (Nehama)



477800

úmido adj.

לח, טחוב, רטוב

damp, wet

la kolada no s'enshugó bueno, esta daínda úmida (Nehama)



477820

umildansa f.

ענווה, ענוותנות, שפלות ברך

humility

antes del trueno es el relampago, i antes de la grasia - la umildansa (Moscona)



477830

umilde adj.

ענו, צנוע

humble.

i kuanto mas grandes eran, mas umildes eran (Moscona)



477910

umo m.

עשן

smoke

ya me suvieron los umos a la kavesa (Moscona)



477940

umor f.

הלוך נפש, מצב רוח; אופי; הומור

mood; character; humor

de ke umor esta el mestro? (Nehama)

estar de buen umor (Moscona)



478030

umut (t.) m.

אמונה; תקווה; כוונה

faith; hope; intention

no ay umut (Moscona)



478040

un/una adj.

תווית מסתמת; אחד/אחת

objective label; one

a la una sonaron a la puerta (Nehama)

ke ora es? -es una (Nehama)

estar en un djemido; estar en un yoro; estar en un keshido (Nehama)

si yo savía una de mil (Nehama)

tiene una fija solo (Nehama)

un dia la vas a entender (Nehama)

un lenyo solo no asiende (Nehama)



478230

undear v.

הניח, העלה בדעתו

to assume, to imagine

ken podia undiar una koza semejante (Moscona)



478320

undisión f.

התכה, יציקה

melting, casting

non katidesh a vos idolos i diozes de undision non agadesh a vos (Moscona)



478330

unflado adj.

נפוח, מנופח

puffy, inflated

ojos unflados de yorar (Moscona)

unflado de paras (Moscona)



478350

unflar v.

ניפח; אכל בבולמוס, ''טרף'' מזון

to inflate; to eat on a binge, to "devour" food

ya me unflo la kavesa (Moscona)

ya mos unflimos de komer dulsuras, de modos i maneras (Moscona)

le unflo el bogo (Moscona)

le unflo la tripa (Moscona)



478540

úniko adj.

יחיד

unique

adorar un Dio úniko (Nehama)

fijo úniko; fija únika (Nehama)

la únika koza ke ay de fa­zer (Nehama)

en mi praktika tengo tuvisto un uniko kavzo (Moscona)



478580

unión f.

איגוד, איגוד מקצועי, אגודה, התאגדות, איחוד, התאחדות; אחדות, הרמוניה, התחברות

union, professional association, association; unity, harmony, connection

la unión faze la huersa (Nehama)



478700

uno/una num.

אחד/אחת

one

a la seduta avia unos diez miembros (Nehama)

el Dio es uno/uno es el Kriador (Nehama)

kada uno por si i el Dio por todos (Nehama)

keda uno solo (Nehama)

lo ke es uno no son todos (Nehama)

mas vale uno en la mano ke dos fiado (Nehama)

onde kome uno no komen dos (Nehama)

todos los dedos de la mano no son unos (Nehama)

una mano lava la otra i las dos lavan la kara (Nehama)

uno avía lo tomí yo (Nehama)

uno solo no pelea (Nehama)

uno sonó a la puerta (Nehama)

tengo unas kuantas paras (Moscona)

uno kere pan, otro demanda agua (Moscona)

desha l'uno toma l'otro (Moscona)

si el uno dize blanko, el otro dize preto (Moscona)



478800

untado adj.

משוח; שקיבל שוחד (ש''מרחו'' את ידו)

anointed; who received a bribe

tomar una koza emprestada i atornarla untada de miel (Nehama)



478860

untar v.

משח, סך, מרח; טבל, הרטיב, שרה

to anoint, to spread; to dip, to moisten

si no se unta el karro no arrodea (Nehama)

El Dio untó a David (Nehama)

untar el pan en el vinagre (Nehama)

la manteka esta dura i no se esta podiendo untar (Moscona)

todas las mujeres se untan, ma lo de esta si no parese ke se enkalo la kara! (Moscona)



478940

unya f.

ציפורן

nail

al ke le toka unya de mi fijo le kito los ojos (Nehama)

estar entre karne i unya (Nehama)

kortar las unyas (Moscona)

no le puedes tokar la unya (Moscona)

penar kon sus vente unyas (Moscona)

no tiene unyas para arraskarse (Moscona)

el kashkaval esta unya de mula (Moscona)



479570

usuladjik (t.)

בקלות

easily

le travo la bolsa usuladjik (Moscona)



479830

uva f.

ענב, ענבים

grape, grapes

lo alavamos kon vino ke de la buena uva sale (Moscona)



479940

uydear (t.)

הסכים, התאים; פייס, פישר

to agree, to fit; to appease, to mediate

a una persona komo se deve no le uydea mal komporto (Moscona)

no me esta uydeando (Moscona)

si le uydeas a la kavesa suya piedres i no ganas (Moscona)



479960

uydearse (t.) v. refl.

התאים עצמו, הגיע לעמק השווה, הסכימו זה עם זה

to fit oneself, to reach a common ground, to agree with each other

los dos no se estan uydeando (Moscona)



479980

uydureada (t.) f.

המצאה

invention

esto es uydureada tuya (Moscona)



479990

uydureado (t.) adj.

מומצא, פרי הדמיון, מתוחמן

invented, imaginative

bien uydureado! (Moscona)



480000

uydurear (t.) v.

התאים; המציא; הפיח כזבים, שיקר; ייפה את הדברים ונתן להם סבר של אמת; השלים (בין שני אנשים מסוכסכים)

to adapt; to invent; to fabricate; to lie; to embellish things and give them the appearance of truth; to reconcile (between two conflicting people)

esta konseja es uydureada de ti (Moscona)



480010

uydurearse (t.) v. refl.

הגיע לידי הבנה/הסכמה

to reach an understanding/agreement

ya me uydurei (Moscona)



480050

uygun (t.) adj.

זהה, תואם

identical, compatible

ya stan un par muy uygun (Moscona)

este lugar no es uygun (Moscona)



480110

uzado adj.

משומש; מורגל, רגיל, שגור

used; accustomed, normal, conventional

estar uzado a bever (Nehama)

estar uzado a fumar (Nehama)

estar uzado a komer a ora fiksa (Nehama)

un pantalón uzado (Nehama)

un par de estivaletos uzados (Nehama)

ropas uzadas (Nehama)



480130

uzaje m.

שימוש

use

el uzaje del telefón es una grande fachilitá (Nehama)

fazer uzaje de melezinas (Nehama)

ni kites uzo ni metas uzo (Nehama)



480150

uzansa f.

הרגל, נוהג, מנהג

habit, custom

kada país tiene sus uzansas (Nehama)

komportarse komo usanza del mundo (Nehama)

no es su uzansa (Moscona)

komo es de uzansa se arrekojeron todos asta el mas chiko (Moscona)



480170

uzar v.

היה רגיל, היה בעל הרגל; השתמש ב-; השמיש (עשה משומש); הרגיל

to be used to, to be habitual; to use; to make use of; to be accustomed to

mi amigo uza a komer a mi kaza kada sabá (Nehama)

uza a komer kon pirón/kon kuchara/kon kuchiyo (Nehama)

uza a komer kon tevaja (Nehama)

uzar a alevantarse temprano (Nehama)

uzar a lavorar diez oras al día (Nehama)

uzar a komer liviano (Nehama)

uzar a komer a la lokanda (Nehama)

uzar alates; uzar sierra; uzar martiyo; uzar mákyinas (Nehama)

uzar palto; uzar bastón; uzar chapeo (Nehama)

uzar los kovdos de la sultuka (Nehama)

no uzamos komer antes de la una (Moscona)

lo estas uzando el tendjere muevo? (Moscona)



480200

uzarse v. refl.

היה נהוג; התרגל, רכש הרגל, הרגיל עצמו

to be customary; to get used to, to acquire the habit

es bueno de uzarse de chiko a vestir henozo i limpio (Nehama)

lo ke se uza no s'eskuza (Nehama)

en Israel se uza a saludar kon el biervo «shalóm» ke kiere dezir «paz» (Nehama)

agora no se uza yevar largo (Moscona)

lo ke se uza no se eskuza (Moscona)



480230

uzlashearse (t.) v. refl.

הגיע לידי הבנה/הסכמה

to reach an understanding/agreement

enaiti ya se uzlashearon (Moscona)

no mos estamos pudiendo uzlashear (Moscona)



480260

uzo m.

מנהג, נוהג, הרגל; שימוש

custom, practice, habit; usage

empesó a fa­zerlo por reir, avagar avagar se le fizo uzo (Nehama)

tener el uzo de fazer una paseadika kada manyana (Nehama)

komo de uzo (Moscona)



480510

vaday (ebr.) adv.

בוודאי

certainly

estas pronto? – vaday! (Nehama)

vaday ke emprimero la ropa, después las parás (Nehama)



480520

vaday (ebr.) m.

דבר ודאי

a sure thing

no se desha lo vaday para tomar el safek (Moscona)



480550

vadé (t.) f.

מועד

date

la vade es dos mezes (Moscona)

vade se kae de aki un mez (Moscona)



480740

vaivien/vaiven/vaivan m.

הלוך ושוב, תנודה מתמדת; ''תלך תבוא''

back and forth, constant oscillation; "go, come"

el tiempo se le va en vaivien (Moscona)



480750

vaka f.

פרה

cow

la vaka es vaka, el kodredo es agua (Nehama)

una sala una vaka (Nehama)

una oya una vaka (Nehama)



480780

vakansa/vakansas f./f. pl.

חופשה, פגרה

vacation, break

estar en vakansas (Nehama)



480800

vakante adj.

פנוי

vacant

un apartamento vakante (Nehama)

el lugar esta vakante (Moscona)



480980

valer v.

היה שווה, עלה; היה יעיל, היה בעל תועלת

to be worth it; to be effective, to be beneficial.

la platina vale mas mucho del oro (Nehama)

en las grandes sivdades los imobles valen kada día mas karo (Nehama)

esta ropa vale al dupio de la otra (Nehama)

el haragán no vale para nada (Nehama)

un tiesto roto no vale para nada (Nehama)

vale bolsas de moneda, vale todo (Nehama)

mos kansimos para suvir a la muntanya, ma valió la pena el panorama ke vimos de ayi arriva (Nehama)

mas vale ke me muera (Nehama)

mas vale dar ke tomar/ser de los dadores ke de los tomadores (Nehama)

mas vale un negro konosido ke un bueno por koneser (Nehama)

mas vale tadre ke nunka (Nehama)

para nada mas vale agua (Nehama)

mas vale poko ke nada (Nehama)

mas vale un buen amigo ke parientes i sovrinos (Nehama)

kuanto vale? (Moscona)

ke vale kuando de si no le kuadra (Moscona)

no vale la pena (Moscona)

no vale ni un dediez burakado (Moscona)

ande iras ke mas valdras (Moscona)



481040

valerse v. refl.

השתמש ב-

to use the

valerse de la razon (Moscona)

mas me valgo (Moscona)

le valio un nes ke [...] (Moscona)

la kavesa ke le valga (Moscona)



481130

válido adj.

בר תוקף, בתוקף, שריר וקיים; יקר, חשוב, נכבד, מצויין

valid, strong and lasting; valuable, important, honorable, excellent

haham valido (Nehama)



481230

valor m.

ערך, שווי; תוקף של תעודה; בבנקאות: יום ערך; גבורה

value, worth; validity of a certificate; in banking: value day; valor

se kiere valor de una ora para este fecho (Nehama)

bever valor de un litro (Nehama)

gastar valor de vente groshes (Nehama)

mostra sin valor (Moscona)

no saver la valor de [...] (Moscona)

no konose la valuta de la ley (Moscona)



481430

vanda f.

צד, עבר, מקום

side, place

d'esta vanda del rio (Nehama)

el huego vino de vanda del vezino (Nehama)

por ke vanda vas? (Nehama)

de vanda de mar (Nehama)

de vanda de la muntanya (Nehama)

de ke vanda se abolta topa todo paré i nada puerta (Nehama)

de una vanda dize ke está kontente, de otra vanda se va keshando (Nehama)

no ay vanda onde no bushkí (Nehama)

me toka de vanda de la novia (Nehama)

deshar todo a una vanda i irse a pasear (Nehama)

uno de kada vanda (Moscona)

echar a la vanda (Moscona)



481520

vandos m. pl.

בכי, יבבות

crying, sobbing

kieres saver por fulaniko? az vandos por el! (Nehama)



481640

vano adj.

ריק, ריקא, איש ריק ונבוב, יהיר, רברבן, שחצן; טפל, של שוא/הבל/סרק

empty, vain, an empty and vain person, arrogant, boastful, arrogant; careless

los abismos son vanos i vazíos (Nehama)

un balkón detuvido por una kornicha parese estar en vano (Nehama)

favlar, lazdrar, penar en vano (Nehama)

lo ke vinimos fue en vano (Moscona)

asentarse en vano (Moscona)



481670

vantaje/vantaja m./f.

תועלת; יתרון, עדיפות

benefit; advantage, priority

ke vantaje a el ombre en toda su lazeria (Moscona)



481710

vantarse (fr.) v. refl.

התרברב, התפאר ביתרונותיו מתוך גוזמה

to boast, to boast of his merits out of exaggeration.

se vanta de eskapar un fecho en un día kuando otro kiere tres días (Nehama)



481750

vapor (1) f.

אוניה, ספינה, ספינת קיטור

ship, boat, steamer

viajar kon vapor (Nehama)

vapor de dos badjas (Moscona)



481880

vara f.

מוט, מקל, מטה, שבט, שרביט, חוטר; מחיקה, קו מחיקה

rod, stick, staff, scepter, wand; erasure, erasure line

tu vara i tu verga eyas me konortan (Moscona)



482100

varear v.

חבט, היכה בשבט

to hit, to hit with a rod

varear el olivo para kojer las olivas (Moscona)



482230

vario adj.

שונה, מגוון, רבגוני

different, diverse, multifaceted

va­rias ropas (Nehama)

ay varios peshes en el rio (Nehama)

sovrekama teshida de varios kolores (Moscona)



482350

vasiedad f.

ריקות, ריקנות; דברי הבל

emptiness; idle talk

vaziuras no puedo sintir (Moscona)



482480

vavá (gr.) f.

סבתא; זקנה בלה

grandma; old woman

el ninyo ya se fizo bueno, ya le vino el meoyo; este modo es, asi biva mi vavá! (Nehama)

si mi vava tenia shurububu iva ser papu (Moscona)

la grasia de tu vava (Moscona)



482610

vaye m.

עמק, בקעה

valley

si eskuchash mis enkomendansas, enfloreseridesh komo las rozas en los valies aguentos (Moscona)



482660

vazada f.

תכולת כוס

cup contents

una vazada de vino (Nehama)



482690

vazía f.

דיבור שנזרק לאוויר כדי ''לדוג'' מידע

speech thrown into the air to "fish" for information

echar una vazía para afe­rrar una yena (Nehama)



482700

vaziada f.

מאמץ ופעולת ריקון; טפשות

effort and act of emptying; stupidity

en dos vaziadas s'alimpió la redoma (Nehama)



482760

vaziar v.

שפך, הגיר, הערה; יצק; רוקן, הריק

to pour; to empty

vaziar un kopo; vaziar una bota (Nehama)

ya vazyimos la kamareta (Moscona)

beviti una gota i no vazies una gota (Moscona)

el lugar esta vazio (Moscona)



482810

vaziarse (pop.) v. refl.

התרוקן; התרברב, התפאר, השמיע דברי רהב; הלך לשירותים, סבל משלשול; רזה, הדלדל

to be emptied; to brag, to boast, to speak boastfully; to go to the bathroom, to suffer from diarrhea; to become thin

la bota se burakó i se vazió de suyo (Nehama)

kuando echaron a los djidios de Espanya en 1492, una muchedumbre de kazales se vaziaron (Nehama)

plasas i kayes se vaziaron del espanto de un kavayo ke se fuyó del ahir (Nehama)

el kantaro se vazio (Moscona)

la kaza ya se vazio (Moscona)

ya me vazyi los ojos kon este arroz yeno de bukluk (Moscona)

no te vayas vaziando te rogo (Moscona)



482860

vaziko m.

כוסית; כוסית משקה

a small glass; a glass of drink

kon dos, tres vazikos se trae la buena umor (Nehama)



482870

vazío adj.

ריק, פנוי (מקום); ריקא, איש ריק ונבוב; חסר ערך, שאין בו ממש

empty, vacant (space); an empty and hollow person; worthless, devoid of substance

un kopo vazío; una redo­ma vazía (Nehama)

pekado! la redoma ya está media va­zía, dize el pesimista; i el optimista le responde: bendicho el Dio, la redoma está aínda media yena (Nehama)



482930

vazío m.

חלל, מקום ריק

space, empty space

la muerte de fulano desha un vazío en la komunidad (Nehama)

deshar kaer una koza en lo vazío (Nehama)



482970

vazo m.

כוס; אגרטל

cup; vase

un vazo de agua; un vazo de vino (Nehama)

el vazo ya kazo (Moscona)

amigo de vazo (Moscona)



483020

vazyechearse (t.) v. refl.

הסיח דעתו מ(עצב, אבל וכו'); התחרט

to distract from (sadness, grief, etc.); to regret

ya me vayechei de ir (Moscona)

vazyecheate de este merak (Moscona)



483050

veche- en veche (it.) prep.

במקום ל-

instead of

en veche de ganar salir pedrido (Nehama)

en veche de kedar kon las manos aplegadas, lavora (Nehama)

en veche de Rahel, dar a Leá (Nehama)

en veche de un azno ato un kavayo (Nehama)

en veche ke vaya yo ende el, ke venga el ende mi (Nehama)

no topí fruta freska, tomí en veche dulsura (Nehama)



483070

vedar v.

חדל, הפסיק; התחמק מ-, השתמט מ-, נמנע מ-; אסר, מנע

to cease; to evade, to avoid; to forbid, to prevent

el dolor me vedó de komer frituras (Nehama)

mi fijo kazado no vede de venir a vijitarme en kada fiesta (Nehama)

vedar de pasar por una kaleja (Nehama)



483080

vedarse v. refl.

נמנע, נשמר מ-

to avoid, kept from

vedarse de pekado (Nehama)

vedarse de mal (Nehama)



483150

vedre adj.

ירוק; לא בשל, בוסרי; טירון; טיפש, חסר דעה והשכלה; שפניו הוריקו

green; unripe, immature; novice; stupid, lacking in opinion and education; whose face has turned green

a la primavera los kampos están vedres (Nehama)

las fojas del arvol son vedres (Nehama)

ojos vedres (Nehama)



483330

veente n.

פיקח (שרואה); צופה

sharp eyed; spectator

los veentes i los oyentes (Nehama)



483360

vega f.

שפלה, בקעה פוריה

lowland, fertile valley

ayaron una viga en la tierra de Senaar i moraron ayi (Moscona)



483410

vejés/vejez f.

זיקנה

old age

lo ke no fizo a la masevez, lo fizo a la vejés (Nehama)

pensando a la vejés no se goza de la mansevez (Nehama)

la vejez es negra koza (Moscona)

una ija - una maraviya, dos - buenas son, tres - guay de mozos, kuatro ijas i una madre - mala vejez para el padre (Moscona)

el ijiko de la vejez (Moscona)



483570

vela f.

מפרש; וילון, מסך, מחיצה; שבשבת, דגל, נס; אדם הפכפך; שמירה (מת/יולדת), ליל שימורים; נר

sail; curtain, screen, partition; weathervane, flag; fickle person; guard (dead/in childbirth), watch night; candle

aboltar la vela por onde viene el aire (Nehama)

vela de hazino, de parida, de muerto (Nehama)

dizidmi bela bulisa si keresh vinir kon mi , las velas tengo puestas, me kero ir (Moscona)

para la fiesta la sivdad entera amanesio kon velas (Moscona)

la vela se abolta komo bate el aire (Moscona)



483710

velija f.

פתית, רסיס

flake, shard

la nieve está kaendo a velija (Nehama)

la kavesa ya te se inchó de velijas; es ora ke t'arrapes (Nehama)



483760

velo m.

צעיף, רדיד, רעלה, הינומה, לוט (הסיר את הלוט)

veil

las mujeres turkas yevavan siempre un velo kuando salían a la kaye (Nehama)

kitar el velo de la verguensa (Moscona)



483870

veluntad f.

רצון

desire

no tiene veluntad de nada (Moscona)

sea veluntad delantre de ti (Moscona)

sey lazdran kon veluntad i siempre seras sano de salud (Moscona)



483950

veluntozo adj.

משתוקק, מתאווה

longing, desiring

esto veluntozo de saver (Moscona)



484000

vena f.

וריד, עורק (של שיש, עץ); רובד; מצב רוח, שגעון חולף

vein, artery (of marble, wood); layer; mood, passing madness

tiene una venika de amargo (Moscona)

es persona de venas (Moscona)

lo topi de buena vena (Moscona)

asigun la vena ke se topa (Moscona)



484200

vender v.

מכר

to sale

delantre de mi vino no vendas vinagre (Nehama)

esta ropa no es de vender (Nehama)

merkar i vender (Moscona)

vender en kontante (Moscona)

no lo mires ansina te merka i te vende (Moscona)

vender hadras (Moscona)



484420

venderse v. refl.

נמכר (להמכר); בגד, מכר עצמו

to be sold; to betray, to sale himself

la kaza del kishe se esta vendiendo (Moscona)

me vendi por doktor (Moscona)

se vendio al enimigo (Moscona)



484630

vengansa f.

נקמה, פעולת גמול

revenge, act of retaliation

vengansa ke te venga (Moscona)

kale ke tome mi vengansa (Moscona)

el puevlo demanda vengansa (Moscona)

vengansa no! (Moscona)



484670

vengarse v. refl.

התנקם

to take revenge

se vengó de mi alma (Nehama)

kon bueno ya me vengare (Moscona)

ya se vengo de mi i de mi alma (Moscona)



484710

venida f.

ביאה, כניסה, הופעה

arrival, entrance, appearance

el puevlo djidió aspera la venida del Mashíah (Nehama)

la ida está en mi mano, la venida no se kuando (Nehama)

la venida de un ninyo trae la alegría en la kaza (Nehama)

vinida buena i klara (Moscona)

por vinidura de mi pie (Moscona)

en vinidura del Mashiah ben David (Moscona)



484730

venidero adj.

הקרוב, הבא

the nearest, the next

el mez venidero (Nehama)

la semana venidera (Moscona)

loke es venidero tan akuruto? (Moscona)

i mas les pujava el tsaar de Israel pensando lo vinidero (Moscona)



484800

venir v.

בא, הגיע; התאים; היה לה מחזור

to come, to arrive; to suit; to have her period

venir de la kaye (Nehama)

venir de viaje (Nehama)

venir kanso (Nehama)

kien d'ahuera verna en medio la kaye vos meterá (Nehama)

algunas vezes este djénero de ropa ya me viene a la mano (Nehama)

lo ke está akontesiendo estos días no viene a meoyo (Nehama)

lo ke estás kontando ya viene a meoyo (Nehama)

no me vino a tino (Nehama)

échate un nyudo a la rizá (t.) para ke lo ke tienes ke fazer te venga a tino (Nehama)

me viene karo (Nehama)

me viene estranyo (Nehama)

la boda de su fijo le vino a estar mucha pará (t.) (Nehama)

un chiko yerro viene a estar en vezes los ojos de la kara (Nehama)

de suyo no viene la pará (t.) (Nehama)

nada no reushe sino viene la ora del Dio (Nehama)

ya vino la ora del Dio (Nehama)

el aver de la mar le vino bueno (Nehama)

en kavesa grande no viene chapeo chiko (Nehama)

en piedregal no viene a kaminar deskalso (Nehama)

esta yave no viene a este kadenado (Nehama)

este vestido no me viene bueno (Nehama)

faz todo lo ke te viene bue­no (Nehama)

las kundurias muevas no me vienen bueno (Nehama)

no viene ke un mansevo kede asentado kuando un aidado esta en pies (Nehama)

sin aguja no viene a kuzir (Nehama)

sin luz no viene a eskrivir (Nehama)

kon la prezente vengo a dizirte (Moscona)

dainda no me vino haber (Moscona)

el vistido no m'esta viniendo (Moscona)

vaya i no venga (Moscona)

de si ke le venga (Moscona)

el dia ke no bari vino el ke no asperi (Moscona)

el kazar i el arrepintir por un kamino los veo vinir (Moscona)

de afuera vino, de ariento te echo (Moscona)

vinir a mujer (Moscona)

i el vino a Agar (Moscona)



485130

venirse v. refl.

הגיע; טרף חלבון עד שעשהו סמיך

to arrive; to blend protein until it becomes thick

se vinieron por dos sabatiot i tres moadim (Moscona)

para los moadim penso de vinirme (Moscona)

ya me vino la alma al garon (Moscona)



485260

ventana f.

חלון, צוהר

window, skylight

por mankansa de una venta­na no se eskurese una kaza (Nehama)

por una ventana manko no se siega la kaza (Moscona)

las dos ventanas de la nariz (Moscona)



485300

ventanera adj.

המבלה כל זמנה בצפיה מן החלון

who spends all her time looking out the window

fija ventanera, negra kuzinera (Nehama)

la ninya ventane­ra desha la kaza sin barrer (Nehama)

ninya ventanera may será buena kompanyera (Nehama)



485350

ventena f.

מקבץ של עשרים

a group of twenty

de aki una ventena de dias [...] (Moscona)

una ventena parte (Moscona)



485410

ventoza f.

כוס רוח, קרני אומן

cupping

echar ventozas (Moscona)



485450

ventura f.

מזל, אושר; מציאת בעל

luck, happiness; finding a husband

kada uno kon su ventura nase (Nehama)

kien no tiene ventura no avría de naser (Nehama)

kien ve i no deprende, de otros depende (Nehama)

los unos nasen kon ven­tura, los otros kon potra i krevadura (Nehama)

la ventura por kien la perkura (Nehama)

m'embruji en esta ventura (Moscona)

ken kon mazal i ventura, ken kon potra i kevradura (Moscona)

estar a la ventura (Moscona)

la ventura - a ken la prokura (Moscona)

anshugar i kontado te puedo dar, la ventura vatela a bushkar (Moscona)



485570

ver v.

ראה, הסתכל; בחן, שפט, העריך

to see, to look; to examine, to judge, to evaluate

al ver parese un santo (Nehama)

al Dio no lo vemos, ma de sifras lo konosemos (Nehama)

kien ve i no deprende no viene de djente (Nehama)

mi ermano no tiene ke ver en mis fechos (Nehama)

vites al azno? -ni preto ni blanko (Nehama)

si me vites burlí, si no me vitesh vo la enfelí (Nehama)

ver bueno de los fijos (Nehama)

ver sin entojos (Nehama)

vites al ombre, demanda por el nombre (Nehama)

ver la luna i tomar bayram (Nehama)

kerer ver kara de amigos (Nehama)

se ve limpieza, se ve blankura! (Nehama)

no mos deshó ver de los ojos (Nehama)

la luna no tiene ke ver en el destino de los ombres (Nehama)

no tiene ke ver una koza kon otra (Nehama)

vitesh no vitesh sale kon una demanda (Nehama)

nunka se arta el ojo por ver la ermozura (Moscona)

manera de ver (Moscona)

ver i dezear (Moscona)

no lo kero ni ver (Moscona)

daki a ver (Moscona)

veremos a ver si es ke tiene razon (Moscona)

veremos! (Moscona)

komo si lo viera (Moscona)

echas vemos, korasones no konosemos (Moscona)

lo ke ves kon el ojo, apuntalo kon el dedo (Moscona)

lo ke veo ago i entero me kago (Moscona)

para verle en este grado mi alma me lo save (Moscona)

deshate ver (Moscona)

ken la su kara via, gran plazer tomava (Moscona)

ver negras i no buenas (Moscona)



485990

verdad f.

אמת

truth

de shakás (t.) lo dizi, salió vedrá (Nehama)

de vedrá es o de shakás? (Nehama)

de vedrá estás favlando? (Nehama)

dize ke vino tadre porke no se sentía bueno; la vedrá es ke fizo una paseadika antes de venir (Nehama)

es vedrá ke avrió el djustán, ma parás no me dio (Nehama)

kien dize la vedrá piedre l'amistad (Nehama)

la vedrá va enriva, komo l'azeite (Nehama)

no es vedra (Moscona)

el loko i el chiko avla la vedra (Moscona)

del bovo sale la vedra (Moscona)

la verdad es ke [...] (Moscona)

todas las verdades no se dizen (Moscona)

a la verdad [...] (Moscona)



486130

verdadería f.

אמת; האמת בלי כחל ושרק

truth; the truth without any embellishment

varones de verdaderia (Moscona)



486200

verdjel m.

בוסתן, גינה; גן יפה המרחיב את הלב; אדם המביא שמחה ומצב רוח טוב; אדם קודר ועגמומי

orchard, garden; a beautiful garden that expands the heart; a person who brings joy and good mood; a gloomy person

aprometer guertas i verdjeles (Moscona)



486280

veréf (t.) adj.

במשופע, באלכסון

obliquely, diagonally

mirar al veref (Moscona)



486320

verga f.

מטה, שבט, שרביט, מקל, מוט, מקל הליכה, מקל להורדת פירות

staff, scepter, stick, pole, walking stick, fruit-picking stick

asembra vergas para ke t'aharven (Nehama)

en kazal kon perros, kamina kon verga (Nehama)

en kazal sin pe­rros kamina kon verga (Nehama)

favla kon kalmo i ten en mano una buena verga (Nehama)

verga para aharvar las ramas del arvol para akojer el fruto (Nehama)

asembra vergas para ke las yeves (Moscona)



486390

verguensa f.

בושה, בושת, בושת פנים, חרפה, כלימה, בזיון; ביישנות, צניעות; האברים האינטימיים בגוף

shame, disgrace; shyness, modesty; the intimate parts of the body

me vinieron en súpeto djente para komer i no tenía nada para darles; para salir de verguensa, indjenyí mani mani guevos kon kezo i una makarronada (Nehama)

komida de kavayeros, ver­guensa de kuzineros (Nehama)

no es verguensa de ser prove (Nehama)

es verguensa de la djente (Moscona)

verguensa ke te sea (Moscona)

no tiene verguensa en kara (Moscona)

le salieron las verguensas por ahuera (Moscona)

mas vale verguensa en kara ke dolor en el korason (Moscona)



486520

verguensozo adj.

ביישן, בוש, נכלם, מבוייש; מביש

shy, embarrassed, ashamed; shameful

un kavzo verguensozo (Moscona)



486560

verifikar v.

בדק, בחן, ביקר; אימת, וידא

to check, to examine, to inspect; to verify

se verifika kualmente [...] (Moscona)



486610

vermejo adj.

חכליל, אדמדם, תולע

reddish

tinyido en vermejo (Moscona)



486650

vero adj.

אמיתי, נכון, מקורי, נאמן

true, original, faithful

un vero djudio (Moscona)

no es vero ke [...] (Moscona)



486680

versado adj.

בקי, בעל ידע רחב ועמוק במקצועו

knowledgeable, with broad and deep knowledge in his profession

médiko/avokato muy ver­sado (Nehama)

es muy versado en kestiones de ley (Moscona)



486710

versar (fr.) v.

הפקיד (כסף); יצק

to deposit (money); to pour

versar el vino en redomas (Nehama)

tengo de versar una suma emportante (Moscona)



486740

verse v. refl.

ראה עצמו, נראה, השתקף; התראה

to see himself, to be seen, to be reflected; to see each other

verse al espejo (Moscona)

no tiene gana de verse asi (Moscona)



486820

versíkolo m.

פסוק

verse

un verseto de Koelet (Moscona)



486850

verso (it.) prep.

אל, לעבר, לקראת, כלפי, לעומת, נגד, בערך

to, towards, versus, against, approximately

ir verso la ventana (Nehama)

ir verso un amigo (Nehama)

kosta verso los sien frankos (Nehama)

komportarse negro verso sus parientes (Nehama)

no tengo nada verso ti (Nehama)

verso las dos (Moscona)



486880

verso m.

חרוז (שירה); אחורי הדף

rhyme (poetry); back of page

los versos de una poezía; los versos de una kantiga (Nehama)



486900

vertedor m.

שופך

pouring

vertedor de sangre (Moscona)



486920

verter v.

שפך, הריק, יצק, הגיר, הערה

to pour, to empty

ay k'echar i ke verter (Nehama)

verter lagrimas (Moscona)

ir a verter aguas (Moscona)

los rios vierten sus aguas a la mar (Moscona)



486975

verterse v. refl.

נשפך

to be spilt

el arroz se vertio (Moscona)



487080

vertuozo adj.

בעל מידות טובות, איש חיל, בעל יושרה

a man of good character, a man of valor, a man of integrity

fragua ermoza i vistidos buenos envisian el korason, empero la mujer virtudoza es mas ke todas dos (Moscona)



487130

vesilé (t.) f.

תירוץ, עילה, תרופה

excuse, reason, remedy

topar vesilé (t.) para adovar un yerro (Nehama)

el mal ya se fizo; agora se kiere bushkado vesilé (t.) (Nehama)



487160

vestidijo m.

בגד בלתי מתאים, דוחה

inappropriate repulsive clothing

aynará (ebr.) le apozento a mi fijo de kuando s'estrenó este vestidijo: kada día k'el Dio da s'alevanta kon una dolor mueva (Nehama)

este vestidijo no s'asenta nunka bueno: le suves el kol (fr.), s'es­trecha la espalda; le arrodeas un poko una manga, se faze todo bolsones (Nehama)



487230

vestir v.

הלביש; נהג ללבוש

to wear; used to wear

kien de otro viste, en medio la kaye lo desnudan (Nehama)

ni todos visten de la mizma manera, ni todos komen a la mizma savor (Nehama)

vestid a un lenyo i paresera un djentil mansevo (Nehama)

el vistir le toma dos oras enteras (Moscona)



487270

vestirse v. refl.

התלבש, לבש

to get dressed, to wear

vestir­se a la turka (Nehama)

vestirse a la djudaika (Nehama)



487340

veta f.

חוט תפירה; עורק במכרה

sewing thread; vein in a mine

veta preta; veta blanka (Nehama)

veta preta (Moscona)

vetas embrujadas (Moscona)

kitar las vetas (Moscona)

veta de oro (Moscona)



487450

vez f.

פעם

time

dos vezes amezura, una vez korta (Nehama)

lo tengo visto una vez o dos (Nehama)

meldar un livro dos vezes (Nehama)

te lo enkomendí sien vezes/ya es la de sien vezes ke te lo enkomendo (Nehama)

una vez puta, fiel nunka (Nehama)

a las vezes el mal viene por bien (Moscona)

de vezes ke vengo yeno - so bueno (Moscona)

una vez se muere la persona (Moscona)



487640

vezindado m.

שכונה, סביבה; יחסי שכנות; השכנים

neighborhood, environment; neighborly relations; neighbors

tener buen vizindado es muncho ke dizir (Moscona)



487670

vezino m.

שכן

neighbor

a mi vezino le incho el fuzo, a mi me keda el uzo (Nehama)

buen vezino vale mas k'ermano i sovrino (Nehama)

de buen vezino s'ambeza/de buen vezino buen dotrino (Nehama)

del Dio i del vezino no se puede eskonder (Nehama)

la purga le fizo dos vezes (Nehama)

mi vezino tenga bien i yo también (Nehama)

serra tu puerta i alava tu vezino (Nehama)

tomar una melezina en dos vezes (Nehama)

vezino malo, afuera! (Nehama)

mas vale un buen vizino ke ermano i primo (Moscona)

por mil godra ke sea la gaina tiene menester de su vizina (Moscona)

la agua de mi vizina es milizina (Moscona)

el Dio mos guadre de vizino malo i de aire de burako (Moscona)



487680

vezir (t.) m.

וזיר, שר

vizier, minister

oy vezir, manyana rezil (Nehama)

kita al rey, mete al vizir (Moscona)



487720

vía f.

דרך, מסילה; כיוון

road, track; direction

la vía está serrada (Nehama)

la vía de Atena (Nehama)



487770

vía prep.

דרך, באמצעות

through, by means of

embiar regalo vía de mesadjero (Nehama)

ir de Salonik a Paris vía Roma (Nehama)

se espede ropa en los kazales vía la sivdad vezina (Nehama)



487800

viajar v.

נסע, הפליג

to travel, to sail

viajar por mar (Nehama)

viajar por tierra (Nehama)

viajar kon treno (Nehama)

viajar kon otó (Nehama)

viajar kon karrosa (Nehama)

viajar kon avión (Nehama)

viajar kon tren (Moscona)



487810

viaje m.

נסיעה, מסע, טיול

travel, journey, trip

venir/atornar de viaje (Nehama)



487850

vianda f.

שומן נוזלי; מרק סמיך; צידה, דברי אוכל

liquid fat; thick soup; provisions, food items

vianda para la karrera (Moscona)



487910

vibrante adj.

רועד, רוטט; מרגש

trembling, vibrating; exciting

un diskorso vibrante (Moscona)



487933

vibratorio adj.

רוטט

vibrating

movimiento vibratorio (Moscona)



487950

vid f.

גפן

vine

beato el ombre ke tiene su vid i su figero (Nehama)

tu mujer komo vid fruchiguoza en arinkones de tu kaza, tus ijos komo ramos de olivares derredor de tu meza (Moscona)



488000

vida f.

חיים, קיום

life, existence

este buen ombre aze vida kon todos (Nehama)

kien da su bien en vida merese apedreado (Nehama)

fazer bueno mientres la vida (Nehama)

traedme a komer por vida vuestra (Nehama)

dar la mala vida (Moscona)

darse a la vida (Moscona)

salir kon la vida (Moscona)

tornarse a la vida (Moscona)

ken da sus bienes en vida, merese apiedregado (Moscona)

por mi vida buena! (Moscona)

la vida es un biskocho, ken se lo kome krudo, ken kocho (Moscona)

vida de kelavim (Moscona)



488260

vidar (t.) v.

הבריג; תפס בבורג

to screw; to screw together

vida tu boka de avlar entre los ke no gustan por oyerte (Moscona)



488300

videlo (port./ it.) m.

עור עגל מעובד דק וגמיש

thin and supple processed calfskin

guantes de videlo (Nehama)



488310

vidija f.

קווצת שער

a lock of hair

mi kavesa se incho de rusio i mis vidijas de gotas de noche (Moscona)



488320

vidjud/vidjut (t.) m.

גוף האדם; מצב גופני

the human body; physical condition

ya me se tomo el vidjut de lazdrar (Moscona)

este vidjut no es de fierro (Moscona)



488380

vidro m.

זכוכית, זגוגית

glass

si el vidro da al fierro, guay del vidro, i si el fierro da al vidro, guay del vidro (Nehama)

el vidro se arrompio (Moscona)

pasar vidros (Moscona)

el ke tiene tejado de vidro ke no eche piedras and'el vizino (Moscona)



488490

viejo m. & adj.

זקן, בא בימים; ישן, ישן נושן, עתיק; בלה, משומש

old, out of date; ancient; worn, used

daínda uza a vestir a la vieja (Nehama)

kada uno kon su gana i la vieja kon su érrema tayarina (Nehama)

kuando la vieja de­mandó karne no degoyaron los karneseros (Nehama)

la vieja no se kiería muerir por mas ver i mas oír (Nehama)

la ropa vieja al eskidjí (Nehama)

lo ke m'estas kontando ya es viejo (Nehama)

ni vieja sin pedo ni boda sin pandero (Nehama)

un ombre viejo; una mujer vieja (Nehama)

un vestido viejo (Nehama)

una siya vieja (Nehama)

el viejo tura porke se kura (Nehama)

viejo en kama entrompieso de kaza (Nehama)

viejo onrado, ten tu kavod (ebr.) en tu mano (Nehama)

el chapeo le esta viejo aviejentado (Moscona)

ni al viejo dize alevantar ni al chiko echar (Moscona)

si no tienes viejo en kaza - merkatelo (Moscona)

del viejo el konsejo (Moscona)

si keres ser viejo onrado, tiente el kavod en tu mano (Moscona)

lo ke la vieja keria en su es.huenyo lo via (Moscona)

kuando la vieja se kere alegrar, se akodra de su anshugar (Moscona)



488590

vienikua (it.) f.

חן, חנניות, קסם יופי

grace, charm, beauty charm

esta ninya tiene mucho vie­nikua (Nehama)



488610

viento m.

רוח

wind

i aze salir el viento de sus siyeros (Moscona)



488630

vientrada/ventrada f.

תכולת הבטן; מקבץ הגורים שממליטה חיה בהמלטה אחת

the contents of the stomach; the group of young that an animal gives birth to in one litter

el gato kitó sinko en una vientrada (Nehama)



488640

vientre f.

בטן, כרס

stomach, belly

lo ke es bueno para la vientre no es bueno para el diente (Nehama)

i ek milisios en su vientre (Moscona)



488680

vierme m.

תולעת, רימה

worm, maggot

en murir el ombre vierme su parte i sus entranyas eredan guzano (Moscona)



488690

viernes m.

יום שישי

Friday

los empiegados no tienen viernes (Nehama)

oy es vier­nes, petikas kayentes, marna kon la pala, sino kon los dientes (Nehama)



488750

vigor m.

כוח, תוקף

power, force

en la vigor de la mansevez (Moscona)

la ley entro en vigor (Moscona)



488820

viguela f.

וִיאוּאֵילָה (גיטרה עתיקה)

viguela (ancient guitar)

viguela i arpa asavorean el oyer i mas ke eyas avlas ermozas (Moscona)



488850

vijita f.

ביקור

visit

vijita sin sol no es de korasón (Nehama)

las vijitas se hueron tempraniko (Nehama)

azer vijita (Moscona)

en el tiempo de su vijitasion se deperderan (Moscona)



488970

vijitar v.

ביקר

to visit

vijitar parientes/sovrinos/amigos (Nehama)

el Dio lo krio i no lo vijito (Moscona)

vijitar al hazino es kon tres kozoas, kon la alma, kon el kuerpo, i kon la moneda (Moscona)

yo keria ser vizino de mi madre para vijitarla manyana i tadre (Moscona)



489060

víktima f.

קרבן

victim

viktima de la sensia (Moscona)

azerse viktima (Moscona)



489090

viktoriozo adj.

מנצח, עטור נצחון

victorious, crowned with victory

sukseso viktoriozo (Moscona)



489200

vinagre m.

חומץ

vinegar

vinagre de baldes es dulse (Nehama)

vinagre dulse no ay (Nehama)

delantre de mi vino no vendas vinagre (Nehama)

vinagre huerte a su atuendo faze danyo (Nehama)

el ke bendisho a l'azeite bendizerá al vinagre (Nehama)



489410

viniko m.

יין דל אלכוהול

low-alcohol wine

kon los mezedikos, el viniko te se va de suyo (Nehama)

te tomó l'amistad kon el viniko (Nehama)



489430

vino m.

יין

wine

el vino piedre el tino (Nehama)

el vino kita ahuera lo ke ay adientro (Nehama)

el vino faze kantar (Nehama)

buen vino no kiere pregonero (Nehama)

apregonar vino i ven­der vinagre (Nehama)

las grasias por el vino van a kien lo eche i no a kien lo page (Nehama)

beve el vino sin pezo asta salir de el sezo, asta komer karne i kezo, asta esto es el bever (Moscona)

el vino i al vizir lo aze rizil (Moscona)

karear vino i bever agua (Moscona)

el vino esta repozado solo en la bota (Moscona)



489520

vinya f.

גפן, כרם

vine, vineyard

dos dulumes de vinya (Moscona)

por mi vinya! (Moscona)



489560

vinyadero m.

יינן, יצרן יין

winemaker

el vinyadero echa agua kita dinero (Moscona)



489650

violar v.

הפר (חוק), עבר על; אנס

to violate (a law), to transgress; to rape

violar la Ley (Nehama)

violar un reglamento (Nehama)

violar los órdenes superiores (Nehama)

violar la palavra (Moscona)



489790

violín/violino/violina m./f.

כינור

violin

no kamina el violi (Nehama)



489860

vira (t.) f.

מאמץ עילאי

supreme effort

vira va tomando (Moscona)



489880

vira adv.

בלי הפוגה

without a break

vira va avlando bavajadas (Moscona)



489940

virané (t.) f.

חורבה, עיי הריסות, חורבן

ruin, ruins, devastation

la kaza esta una virane (Moscona)



490000

virguela/viruela f.

אבעבועות רוח, אבעבועות שחורות (מחלה), עגבת

chickenpox, smallpox (disease), syphilis

no yames a tu ija ermoza fista ke no kita virguela (Moscona)



490180

visio (1) m.

עונג, תענוג, סיפוק

pleasure, enjoyment, satisfaction

tomar visio a pasearse/a viajar/a estar entre djente (Nehama)

fulaniko no siente (mas) ke keshas i gritos de su mujer; ya lo tomó a visio (Nehama)

el bever es un visio (Moscona)



490200

visio (2) m.

חיסרון, פגם, עיוות; פגם מוסרי, מידה רעה

shortcoming, defect, distortion; moral defect, bad quality

el visio del djugo yeva a la rovina (Nehama)

korer detrás de mujeres/bever sin mezura son visios dezastrozos para la salud (Nehama)



490220

visiozo (1) adj.

מענג, עליז

delightful, cheerful

visiozo de vista (Moscona)



490290

vista f.

ראיה, ראות, חוש הראיה; מראה, נוף; תחזית, פרספקטיבה; דעה, השקפה; ארון זכוכית; החלק הנראה לעין

sight, visibility, sense of sight; appearance, view; outlook, perspective; opinion, view; glass case; the visible part

traeme una kopa de agua! –de vista!(Moscona)

de vista ke entro ... (Moscona)

de esta venta­na se tiene una buena vista (Nehama)

desveloparse a vista de ojo (Nehama)

la fachata (it.) de este palasio tiene una ermoza vista (Nehama)

la mucha klaridad aharva la vista (Nehama)

londje de vista, londje de korasón (Nehama)

no estar de las mizmas vistas kon un otro sovre una kuestión (Nehama)

tener koza en vista (Nehama)

tener vista sovre la mar/tener vista sovre la muntanya/tener vista sovre un verdjel (Nehama)

tener vistas sovre una perso­na/sovre una koza (Nehama)

vista tiene ke un tapet por el kual te demandavan sien te lo deshen a la fin por sinko, (Nehama)

vista tiene ke un haspiziko de enbasho a un barragán (Nehama)

non mi alma, non mi vista (Moscona)

se kitaron las vistas (Moscona)

kuzir en lo aliskuro es kitarse las vistas (Moscona)

pedrer de la vista (Moscona)

ermoza vista (Moscona)

tiene buena vista (Moscona)

malo de vista, feo de forma (Moscona)

ermoza vista veamos (Moscona)



490560

visto adj.

שראוהו, נחשב כ-

who was seen, considered as

ya es visto ke, en paga del bien ke farás topa­rás mal (Nehama)

visto ke no lavorates, no ternas paga (Nehama)



490820

vizaví (fr.) adv.

מנגד, ממול, פנים אל פנים, לעומת

face to face

vizaví de mi kaza (Nehama)

poko le tengo pagado vizaví de todo el bien ke me tiene fecho (Nehama)

vizavi de mi kaza (Moscona)



490880

vizión f.

ראיה; חזיון, חזות; הזיה, חזיון תעתועים, סיוט, חזיון שוא, התגלות; נקודת מבט

vision; apparition; hallucination, mirage, nightmare, false vision, revelation; point of view

tener viziones espantozas (Nehama)



490930

vizón m.

חורפן (ב''ח), מינק

mink

manto/palto de vizón (Nehama)



491290

volum/vulume/volumen m.

נפח; כרך (של ספר)

volume; volume (of a book)

el oro peza mucho i tiene poko volum (Nehama)



491440

vos pron.

אתם/אתן; אתה/את בפניה של נימוס רב

'you' in a very polite address

vos savesh (Moscona)



491450

vos pron.

אותכם/אתכן;לכם/לכן; פניה ליחיד/יחידה בנימוס רב

'you; to you/for you' in a very polite address

a vos es (Moscona)



491550

voto m.

הצבעה, קול בהצבעה

voting, a vote

fue eskojido kon sien votos de mayoria (Moscona)



491870

ya adv.

כבר

already

el tiempo ya trokó (Nehama)

era prove, ma ya se enrikesió (Nehama)

manyana ya viene (Nehama)

ya es kon amargura ke vengo a kesharme (Nehama)

ya es ora ke ven­ga (Nehama)

ya se fizo de noche i no eskapimos lo ke teníamos ke fazer (Nehama)

ya se ve klaro (Nehama)

ya se ve lo ke vale (Nehama)

ya te lo dishe mas de una vez (Nehama)

ya va venir la ora onde va pueder favlar klaro (Nehama)

ya vino i ya se hue (Nehama)

si ya lo dates no lo demandes atrás (Nehama)

si ya savías ke es negra persona para ke tuvites ke fazer kon el (Nehama)

ya ke lo demandas te akontentaré (Nehama)

ya se muere ke le envite a komer (Nehama)

ya lo vidi (Moscona)

ya se lo dishi (Moscona)

ya no lo kere (Moscona)



491910

ya! interj.

בוודאי!, בהחלט!

certainly!, definitely!

te lavates las manos? -ya! (Nehama)



492040

yaga f.

פצע, חבּוּרה, נגע, כיב, מורסה, אבעבועה; גלד

wound, bruise, lesion, ulcer, abscess, boil; scab

el Dio de la yaga kon la melezina (Nehama)

el Dio da la yaga, da i la milizina (Moscona)



492050

yagada f.

נזק; פגיעה

damage; injury

negra yagada me yago (Moscona)



492080

yaganá (t.)

משמנת; בהשאלה: דבר שמן/ מוכתם בשמן

grease; metaphorically: something oily/stained with oil

el vistido esta yagana (Moscona)

el arroz esta yagana (Moscona)



492090

yagar v.

פצע

wound

kon esta balta siega ya me yagi las manos (Moscona)

lo yagaron bueno? (Moscona)



492110

yaglí (t.) adj.

בעל משמנים, דשן; שומני, מכיל הרבה שמן

lubricating, fattening; oily, contains a lot of oil

la kuzina turka es mucho yaglía (Nehama)

mi tia giza muy yagli (Moscona)



492190

yagum (t.) m.

כד

jug

un yagum de agua; un yagum de leche (Nehama)



492200

yagur (1) (bulg.) m.

יוגורט

yogurt

ken se kema en la chorba, asupla el yigurt (Moscona)



492240

yahid (ebr.) m.

יחיד, אחד ממתפללי ביהכ''נ; חבר בארגון קהילתי/חברתי

individual, one of the worshippers of a synagogue; member of a community/social organization

yahid de keilá/ de yeshivá (Nehama)



492320

yaká (t.) f.

צוארון, דש

collar, fly

embatakarse asta las yakas (Moscona)

no m'esta deshando la yaka (Moscona)



492430

yakishear (t.) v.

התאים, הלם

to match, to fit

este vestido no te akishea (Nehama)

no akishea para ti ke digas palavras feas (Nehama)

no akishean una koza kon otra (Nehama)

el mismo peinado no yakishea a todos (Nehama)

el uzo de fumar no yakishea para una ninya (Nehama)

este vestido no te yakishea (Nehama)

la pará yakishea al ke la save emplear (Nehama)

no yakishea para ti ni para tus parientes ke vayas arrastando por los kafés (Nehama)

esta kolor no me yakishea (Moscona)

estas palavras no yakishean para un prezidente (Moscona)



492460

yakshiklí (t.) adj.

מיומן, זריז, כשרוני

skilled, agile, talented

es muy yakshikli, todo le viene de la mano (Moscona)



492570

yamado m.

מוזמן, קרוא; בעל הכינוי ...

invited, called; nicknamed ...

el yamado Avram (Nehama)

el yamado N. (Moscona)



492590

yamadura f.

כנוי, שם; הזמנה, פעולת הזמנה; מקרא

nickname, name; invitation, act of invitation; legend

i en el seten dia yamadura santa avra a vozotros (Moscona)



492600

yamar v.

קרא, קרא ל-, זימן, הזמין; נתן שם, קרא שם, כינה

to call, to summon, to invite; to name, to nickname

ke no me yamen mas por mi nombre si no mantengo palavra (Nehama)

yamalo a tu ermano (Moscona)



492630

yamarse v. refl.

נקרא

to be called

komo se yama? (Nehama)

komo te yamas? (Moscona)

komo se yama en fransez? (Moscona)



492650

yan (t.) m.

צד

party

echar los koches al yan (Moscona)

la boka al yan (Moscona)

se metio la fes al yan (Moscona)



492700

yaneza f.

שטיחות; כנות

flatness; honesty

persona de una yaneza ekstraordinaria (Moscona)



492790

yano adj.

שטוח, חלק; כן - תוכו כברו, נעים הליכות, פשוט

flat, smooth; sincere, pleasant, simple

morar a pie yano (Nehama)

terreno yano (Nehama)

persona yana (Moscona)

los chinis yanos (Moscona)



492910

yará (t.) f.

פצע, כיב, חבּוּרה, מורסה

wound, ulcer, bruise, abscess

avrir la yará; serrar la yará; kurar la yará. (Nehama)

al ke no esta ambezado a yevar bragas, las kosturas le azen yaras (Moscona)



492980

yardán (t.) m.

ענק, רביד, מחרוזת, שרשרת

necklace

vender un yadrán para fazer un kandelar (Nehama)

yadrán de perlas; yadrán de dukados; yadrán de ambaras; yadrán de oro (Nehama)



493050

yasak (t.) m.

איסור, עיכוב, איסור מעבר

prohibition, delay, prohibition of passage

es yasak de pasar (Moscona)



493070

yasemí (gr.) adj.

נקי, מבהיק בלובנו

clean, shiny

la ropa se fizo ya­semí (Nehama)



493110

yashadear (t.) v.

חי בנעימות, עשה חיים

to live comfortably, to make a life.

komo esta Haim? - yashadeando (Moscona)



493180

yaspus i kara boyá! (t.) interj.

הכל התחרבן!

everything went to shit!

todo se izo yaspus i kara boya (Moscona)



493220

yatak (1) (t.) m.

מיטה, מצעים

bed, bedding

todo lo ke ay en la kamareta es un yatak kon dos siyas (Moscona)



493230

yatak (2) (t.) m.

נותן מחסה (לעבריין וכו'), סוחר ברכוש גנוב

shelterer, dealer in stolen property

oy vimos pasar al matador kon sus dos yatakes (Moscona)



493330

yave f.

מפתח

key

echar kon yave (Moscona)

echar siete yaves (Moscona)



493520

yazer v.

שכב, ישן; נח/שכן בקבר; רבץ

to lay down, to sleep; to rest/lie in the grave

en tu andar por la karrera i en tu yazer i en tu alevantar (Moscona)



493570

yazidura f.

משכב, מצע; שכיבה, נטיה לשכב

bed; lying down, inclination to lie down

no des tu yazida (Moscona)



493580

yazik! (t.) interj.

כמה חבל!

what a shame!

yazik ke tanto penimos (Moscona)

yazik por las paras (Moscona)

Ay yazik! (Moscona)



493660

yedjelik (t.) m.

כתונת לילה, חלוק בית

nightgown, bathrobe

le trusho yedjelik ke se trokara (Moscona)



493700

yegar v.

הגיע, קרב; זכה ל-, הגיע ל-

to arrive, to approach; to reach

yego a ver muncho bueno (Moscona)

no djuzges a tu kompanyero si no yegas a su lugar (Moscona)



493770

yelada f.

תקופת הקור הגדול

the great cold period

el Dio da la yelada asegún la muntanya (Nehama)

anoche dio la yelada, todo esta en buzes (Moscona)

echar yeladas (Moscona)

loke avia de echarle akeya yelada, de esto no ganates nada (Moscona)

se va i se va, la yelada lo detiene (Moscona)



493830

yelado adj.

קר, קריר, צונן; קפוא; עקר; מצונן

cold, cool, chilly; frozen; barren; chilled

los platos gizados kon azeite se komen yelados (Nehama)

mi marido esta un poko yelado (Moscona)

este espozorio parese ke no va salir alegra, el novio esta yelado (Moscona)

oy esta yelado (Moscona)



493920

yelar v.

קרר, צינן; התקרר (מזג האוויר)

to cool, to cool down; to cool down (the weather)

no deshes yelar el kavé, tómalo kayente (Nehama)

la tadrada yeló mucho (Nehama)



493940

yelarse v. refl.

התקרר, הצטנן; נקרש; איבד את ההתלהבות והחשק, התקרר רגשית

to cool down, to become cold; to froze; to lose enthusiasm and desire, to become emotionally cold

me esto yelando (Moscona)

la agua ya se yelo (Moscona)

eran buenos amigos ma se yelaron (Moscona)



494010

yelor m.

קור, צינה; התקררות; צינון יחסים

cold, chill; cooling; cooling of relations

yelor entre ermanos tura poko (Nehama)

oy el yelor esta grande (Moscona)

apanyo un buen de yelor ke lo echo en kama (Moscona)

el aksento enderechava la yelor de las palavras (Moscona)

me entro yelor en el korason (Moscona)



494040

yema f.

חלמון; לובן העין

yolk; white of the eye

los guevos de mi vezina tienen dos yemas (Nehama)

el guevo de la vizina tiene dos yemas (Moscona)

la yema del ojo siedro la tengo enflamada (Moscona)



494080

yemish (t.) m.

פרי

fruit

muncho yemish en filise (Moscona)



494180

yené (t.) prep.

למרות זאת, אף על פי כן, למרות ש-, על אף; שוב

nevertheless, even though, despite; again

esta faziendo luvia, yiné (t.) salió (Nehama)

yiné (t.) k'está hazino, se hue al fecho (Nehama)

ya lo echí kon palos, yiné (t.) vino (Nehama)

yo sino yo para mi, kien para mi? (Nehama)

yo k'esté kayente i ke se ría la djente (Nehama)

yine ampesaron a travar (Moscona)



494270

yeno adj.

מלא, גדוש

full, overflowing

yeno de paras (Moscona)

yeno de alegria (Moscona)



494390

yenso m.

אריג, בד פשתן, ארג כותנה; אריג דק (בטיסט); כתונת תחתונה לנשים

woven fabric, linen fabric, cotton fabric; thin fabric (batiste); women's undershirt

el tiempo kura al yenso (Nehama)



494670

yerno m.

חתן

son-in-law

amistad de yerno, sol d'invierno (Nehama)

yerno - komo el sol del invierno (Moscona)



494700

yerrado adj. & adv.

שגוי, מוטעה, משובש; בצורה מוטעית

wrong, misguided, distorted; erroneously

adereso yerrado (Moscona)

mujer yerrada (Moscona)

azerse el konto yerrado (Moscona)



494750

yerrar v.

הטעה

to mislead

mucho favlar, mucho yerrar (Nehama)



494770

yerrarse v. refl.

טעה, שגה, תעה

to make a mistake, to err, to go astray

nada de kuriozo, la persona se puede yerrar (Moscona)

ken darsa a su mujer no se yerra (Moscona)



494775

yerravle adj.

מועד לטעות, מועד לחטא

prone to make a mistake, prone to sin

el haham tambien es yerravle (Moscona)



494790

yerro (1) m.

שגיאה, טעות, משגה, שיבוש

error, mistake, disruption

este elevo le kita yerros al maestro (Nehama)

yerro de mediko la tierra lo kovija (Nehama)

yerro de pendola (Moscona)

yerro de medko, la tierra lo kuvija (Moscona)

azer yerros (Moscona)

tener yerro (Moscona)



494880

yerva f.

עשב, דשא; טחב

grass; moss

yerva mala krese presto (Nehama)

aspera azno a la yerva mueva (Moscona)



494980

yeshivá (ebr.) f.

ישיבה (מקום לימוד); ישיבה, הסבה

yeshiva (rabbinical college); sitting

yo no vo a la kavané, tu no vienes a la yeshivá (ebr.), komo mos puedemos enkontrar? (Nehama)



495040

yesurim (ebr.) m. pl.

סבל, ייסורים

suffering, agony

komo se va 'zer kon el yesurim del'agua (Moscona)



495080

yetser ara (ebr.) cf. yeser arah

lo aferro el yetser ara (Moscona)



495100

yevadijo m.

ניהול (עסק), התיחסות (לזולת)

management (business), consideration (for others)

el buen yevadijo asegura la reushida (Nehama)



495110

yevador m.

מוביל, איש תובלה, סבל

carrier, transporter, porter

yevador de mal (Moscona)



495140

yevar/yevarse v./v. refl.

לקח, נטל, נשא, הביא; ''סחב'', גנב, גזל; הוביל, הוליך, נהג, העביר; נשא; לבש; הכיל; סבל, התיסר

to take, to carry, to bring; to steal, to rob; to lead, to drive, to convey; to wear; to contain; to suffer

el aire se yevó la kolada (Nehama)

flako i atemado komo es, ya se lo yeva el aire (Nehama)

kien se kema, debasho lo yeva (Nehama)

este atuendo yeva un litro (Nehama)

el ambar del vapor yeva mucha ropa (Nehama)

el bolsero me yevó el djustán (Nehama)

tiene yevado mucho mal en su vida (Nehama)

mal yevando bien esperando (Nehama)

desfiate de este benadam; es kapache de se yevar al sol al bel mediodía (Nehama)

se lo yevaron los ladrones (Nehama)

yevar a pasear una kriatura (Nehama)

yevar karrosa (Nehama)

yevar palto (Nehama)

yevar una karga (Nehama)

yeva este tipsi al orno (Moscona)

yevadlo ke se kamine (Moscona)

me esta paresiendo ke la vas a yevar (Moscona)

esta yevando lo ke no yevo Par'o (Moscona)

yevar mal kon okas (Moscona)

yevar mil okas de mal (Moscona)

el sapatero yeva el sapato roto (Moscona)

ya son dos anyos ke yevo este kalsado sin darlo a adovar (Moscona)

ya me yevaron bivo (Moscona)

lo kontado se lo yeva el gato (Moscona)

yeva el ombre mas ke el fierro (Moscona)

yevando mal asperando yesurim (Moscona)



495350

yibí (t.) adj. & adv.

כמו, דומה ל-, כ-; בלי להתלונן, בלי לערער

like, similar to, as; without complaining

gozar de la vida bey yibí/pashá yibí (t.) (Nehama)



495430

yikilear (t.) v.

הרס, החריב; התמוטט

to destroy, to ruin; to collapse

es pekado de yikilear una kaza (Moscona)



495450

yimushadear (t.) v.

ריכך, התרכך

to soften

el pan metido al bafo se yimushadea (Moscona)

el frio ya yimushadeo un poko (Moscona)



495460

yimushak (t.) adj.

רך

soft

el kadife es yimushak (Moscona)



495470

yimushaklik (t.) m.

רכות

softness

la fruta es yimushaklik (Moscona)



495600

yitishtirear (t.) v.

סיפק

to provide

es muy kazero, el dia entero esta yitishtireando de muncho i bueno (Moscona)



495800

yoldjí/yuldjí (t.) m.

נוסע

passenger

al yoldjí (t.) avréle el kamino (Nehama)



495840

yorado adj.

שניתן בבכי, בלי רצון, בעל כרחו

given in tears, unwillingly, against one's will

komer yorado/ayudo yorado (Nehama)

son paras yoradas (Moscona)



495860

yorador adj.

בכיין, מקונן

weeping, lamenting

bivan los yoradores, ke los riidores son pokos (Moscona)



495880

yorar v.

בכה

to cry

kien te kiere bien te faze yorar, kien te kiere mal te faze reir (Nehama)

las kriaturas yoran kuando tienen una dolor (Nehama)

yorar a un muerto (Nehama)

de los sielos lo yoraron (Nehama)

akel es de yorar ke tuvo mucho bien i vino en mal (Nehama)

yorándolo ke no kumió marrochino (Nehama)

kuando no tenemos por kien yorar fazemos guayas por Vianello ke se murió mansevo (Nehama)

kuan­do yoran las bivdas yoran los kazados (Nehama)

si no yora la kriatura no le dan la leche (Nehama)

la mansevéz bailó, kurrió oras enteras, todos estavan muertos kansos i fabrentos: el pan, el kaniyé la yoraron (Nehama)

este fecho kamina yora yo­rando (Nehama)

los unos la gozan, los otros la yo­ran (Nehama)

no me yores prove, yorame solo (Moscona)

ay ke yorar para mamar (Moscona)

el ke se akavido, su madre no yoro (Moscona)

no tenia a ken yorar, yora al rey ke no tiene padre (Moscona)

yorar la eha (Moscona)



495980

yoro m.

בכי, נהי, הי

cry

en la tadre keda el yoro i en la manyana viene el kantar (Moscona)



496110

yovenearse (t.) v. refl.

חש בטחון עצמי, סמך על עצמו/על כוחו; סמך ידו על

to feel self-confident, to rely on oneself/one's strength; to lean on one's hand

primero el Dio, yo me yovenéo (t.) en mi de pueder enkaminar este fecho (Nehama)



496140

yoya (t.) adv.

כביכול, כאילו

as if

no vino al randevú, yoya porke estava ha­zino (Nehama)



496150

yoynum (t.) m.

חשק

desire

ya se le izo el yoynum (Moscona)



496180

yozanía f.

רגלי ההר

the foot of the mountain

i se pararon en yozania del monte (Moscona)



496230

yuch (t.) adj.

קשה, מייגע, מצער

difficult, tedious, regrettable

es yuch (t.) de suvir una eskalera empepinada (Nehama)

para uno ke no esta alisheado, esto es muy yuch (Moscona)



496240

yuch (t.) adv.

בקושי

barely

lo negro eskrito se melda yuch (t.) (Nehama)

agora yuch te puedes arepintir (Moscona)



496280

yuchulurme? (t.) interj.

היתכן??

is it possible??

Yuchulurme (t.) ke una mujer sea primo ministro de un Estado? (Nehama)

yuchu­lurme (t.) la van a entender a la fin ke la pará no es todo en este mundo? (Nehama)

yuchu­lurme (t.) ganó la rifa ke va a pagar todas las devdas? (Nehama)



496290

yudjilé (t.) adv.

בקושי, במאמצים גדולים

with difficulty, with great effort

yudjilé este Pesah mos topimos todos los miembros de la famiya en una (Nehama)

yudjilé ya vino el día de la boda (Nehama)

yudjilé, kon mil penas aferrimos al ladrôn, ma mos se fuyó de las manos (Nehama)

este manseviko estava arrastando por los kafés; yudjilé le topimos un lugar; ma del primer día se peleó kon todos i lo metieron a la kaye (Nehama)



496340

yugo m.

עול (על צואר בהמה), עבדות; חריצות, להיטות

yoke (on the neck of an animal), slavery; diligence, eagerness

los bueyes ke lavoran en los kampos o ke travan las arabas, a la vieja, yevan el yugo al kueyo (Nehama)

tiene muncho yugo (Moscona)

kevra yugo de sovre nuestro servez (Moscona)



496530

yullé yullé (t.) adv.

בקלות רבה, בלי מאמצים

very easily, without effort

yulle yulle me dió todo lo ke le demandí (Nehama)



496590

yunduluk (t.) m.

שכר יום

daily wage

ya kitimos el yunduluk (Moscona)



496670

yurídiko adj.

משפטי, חוקי, יורידי

legal

de punta de vista yuridiko (Moscona)



496820

yuse- por yuse

ליתר זהירות

as a precaution

no ay perros en este kazal, ma por yuse toma verga en mano (Nehama)



496850

yuvá (t.) f.

קן

nest

en las yuvas no ay pasharos de olganyo (Moscona)



496880

yuvarlanear (t.) v.

ליפף

to twist around

despues de esto se yuvarlanean en arina (Moscona)



497170

zahró adj.

חמוּר, גרוע

severe, bad

la tovaja ke merkates esta pinta ve zahro (Moscona)

komo esta avram? - pinta ve zahro (Moscona)



497190

zahú/zahud (ebr.) m.

זכות; מצווה; חסד; כבוד, יוקרה; גמול

merit; commandment; kindness; honor, prestige; reward

gánate un zahú; te vas a ganar un zajú (Nehama)

kon este zahú ke te malezine el Dio a tu fijo (Nehama)

no tuve zahú (ebr.) fina oy de ver un día de alegría (Nehama)

sa­lir/fuir de zahú para no entrar en pekado (Nehama)

un pedaso de pan tenemos los dos para el día entero, el ya kumió de manyana, yo no; mas zahú es ke me lo koma yo (Nehama)

tener a zahú de ir a tefilá al kal kada manyana/de kombidar un prove a komer kada noche de sabá (Nehama)

faz por zahú de tu padre! (Nehama)

ven dame una mano, por zahú! (Nehama)

fazer por zahú de los guérfanos (Nehama)

esta ninya no te plaze?! zahú ke tengas! es la flor de las ninyas (Nehama)

es zahud de ayudar a los proves (Moscona)



497410

zanayat/zanaat/zanat (t.) m.

מקצוע

profession

a kada zaanat su alat (Moscona)



497440

zap/zapt (t.) m.

השתלטות, ריסון

takeover, restraint

diez personas no lo podieron azer zap (Moscona)

dainda no me puedo azer zap (Moscona)



497690

zaval (t.) m.

דבר מעורר רחמים

a pitiful thing

no mos da zaval de nada (Moscona)



497720

zavalidjik (t.) m.

מסכנות

misery

zavalidjik ke buen ombre ke era (Moscona)



497830

ze- el ze (ebr.) m.

הלה (משמש כאשר מדברים על נוכרי, כדי שלא יבין)

that one (used when talking about a foreigner, so that he doesn't understand)

el ze vino para merkar fiado, mira ke no es de fiar (Nehama)



497880

zelo m.

קנאה; להט

jealousy; passion

se metio al estudio kon grande zelo (Moscona)



497910

zemán (ebr.) m.

זמן, תקופה

time, period

al zeman (ebr.) se viajava poko (Nehama)

un zeman kierías merkar una kaza (Nehama)

kedado de Antiohos zemani (Moscona)



497940

zembeliko (t.) m.

שק, אמתחת

sack

el Dio no echa kon zem­beliko (Nehama)



498050

zera/zerah (ebr.)

זרע, גרעין; מקור, מוצא; צאצאים

seed; origin; offspring

zera de un mamzer (Moscona)



498150

zevro m.

זברה; כינוי לבעל פרופורציות לא מאוזנות, או לאדם מסורבל וחסר חן

zebra; a nickname for someone with unbalanced proportions, or for a clumsy and ungainly person

i el sera ombre zivro (Moscona)



498460

zinganería (t.) f.

רובע הצוענים

gypsy quarter

bive en la zinganeria (Moscona)

esto es zinganeria (Moscona)



498470

zíngano/zinganó (t.) m.

צועני

gipsy

zingano de la chosa (Moscona)



498490

zingí/zingín (t.) f.

משוורת, ארכוף

stirrup

ya sta el pie en el zingi (Moscona)



498630

zit (t.) m.

גועל; הדבר הנגדי, אנטי תזה

disgust; the opposite, antithesis

el zit me es de ver komer sin hen (Moscona)



498790

zolota (t.) f.

מטבע תורכי ישן

old turkish coin

dar la zolota para pelear (Moscona)



498860

zor (t.) m.

קושי; צרה, בעיה; מאמץ

difficulty; trouble, problem; effort

el zor esta grande (Moscona)

tenemos grande zor (Moscona)

no me vayas dando tanto zor (Moscona)



498920

zorlá/zorlán (t.) adv.

בכוח, בניגוד לרצון, בכפיה

by force, against one's will, by compulsion

no kiería ve­nir, lo trushe zorlá (t.) (Nehama)

kieredme bien por zorlá (t.) no ay (Nehama)

lo esta aziendo zorlan (Moscona)

zorlan traerse atagantos a la kavesa (Moscona)



498950

zorladear/se (t.) v./v. refl.

התאמץ

to make an effort

ke me vas zorladeando esto todo (Moscona)



499080

zuro m.

בכי

crying

se tomo un zuro largo ke no ay kedar (Moscona)