חזרה לדף הראשי של מכון מעלה אדומים                             tornar a la pajina prinsipal del Instituto

   חזרה לדף הראשי של אוצר הלשון הספניולית    tornar a la pajina prinsipal del Trezoro

 

 



 

 

 

הצגת הערך
Prezentasion de la entrada

 

416940 ערך מספר

entrada numero 416940

sano adj.

בריא, שלם; טוב/יפה לבריאות, מבריא

Healthy, whole; good/beautiful for health, wholesome

está bivo i sano!

(על מי שחשבוהו בטעות למת:) הוא חי ונושם!

no deshar burako sano

לחפש בכל הפינות והסדקים

no deshar paseo/teatro sano

לא לפסוח על שום טיול/הצגה/עינוג

no deshar soy sano

לגדף בלי לפסוח על אחד מקרובי המקולל

sano de meoyo i de esprito

שלם ברוחו ובנפשו

sano i rezio

בריא ושלם

sano i salvo/sano i rezio m'estés!

(למישהו האומר כי הוא עומד להיכנס לסכנה) שתצא מזה בריא ושלם!



דיגומים מילוניים Enshemplos leksikales


de lo sano no partas, de lo roto no komas (Nehama)

se demanda al hazino, al sano se le da (Moscona)

si keres estar sano azte viejo de temprano (Moscona)



פתגמים Refranes


Pan de ayer, karne de oy, vino de un anyo azen al ombre sano

Una pader rota tura mas muncho de una sana

La pera espera, la mansana es mas sana

Doktor de mata sanos

Lus hazinos matan a lus sanus

Si tu keres un puerpo rezio i sano kuando te vas arraviar toma un banyo



קופלאס Koplas


tirando ke a la mayor, no deshar sana ninguna. (Toledo, Koplas de Yosef)

i seash bivos i sanos kon servisio del Dio; (Toledo, Koplas de Yosef)

Despues de dias i anyos Israel rikos i sanos se olvidaron de los anyos ke los sako de Misrayim el Dio de Eliau (Koplas de Eliau, sig. 18)

buen shapchi tu eres, ke bueno te mentas / la lesensia ya te di lo ke keres ke metas / en mi lugar te entremetas / esto es mi demanda / el Dio este por tu vanda / kon ti i tu ermano / ke estes bivo i sano (manus. Teza, 1820)



ספרות תורנית Literatura relijioza


ke modo deve de ser el rijo de la presona a ke biva sano? (Meam Loez Bereshit)

el ken se anbeza en lo poko siempre bive rezio i sano (Meam Loez Bereshit)

avrieron la fuesa i toparon muerto sano i izieron koraje i deskuvijaron la kara i vieron ke era muchacha i sus kolas sanas (manus. Minhat Ani, Yerushalayim 1880)

para mostrar ke es sano nosri i kree en la emuna mueva, penso por deperdermos i arrebashar a la Ley verdadera, i bushko del apifior ke enkomende i vengan delantre de el los hahamim grandes de los djidios, ke kere prevar de muestro Talmud ke el mashiah ya vino (Shevet Yeuda, Viena 1859)

Ya es savido ke uno ke va prevar alguna koza de algun maamar, kale ke akel maamar non tenga otro perush afuera de el ke kere entender el para ke akea preva sea sana i non se pueda dar buelta (Shevet Yeuda, Viena 1859)

kale ke mos akavedemos a no entrar en su red i no darle pie de entrada, i kon esto biviremos sanos en este mundo i bien para olam aba (Pele Yoets I, Viena 1870)



שאלות ותשובות Responsa


le disheron: tu seas sano! aki murio de landre i lo enterrimos (Amar Shelomo, Sal. 1864)



רומנים ועיתונות Novelas i Periodizmo


La ley de imigrasion de los Estados Unidos alesensia la entrada libera a todas las personas onestas, pasivas i sanas, ke son kapaches de lavorar i mantenersen eyos propios (La Amerika 1910)

el era un muy ermozo ombre, alto, bien proporsionado, los miembros sanos, la vientre redonda (El Alakran, Tel Aviv 1954)



ספרות עממית Literatura popular


ke me traigan a mi amor sano i bivo i sin kadenas. (Blanka Flor)

Sanos ke esten, mansevos son, ya van a adelantar. (Sipure Sefarad)

El me izo asentar i me demando kual era el diente hazino. Yo ke estava ni enbasho ni enalto de las dolores a tanto me ensatani, ke le dishe: Ke berber achileado sos si no puedes apartar de un diente hazino a un diente sano! (Sipure Sefarad)