חזרה לדף הראשי של מכון מעלה אדומים                             tornar a la pajina prinsipal del Instituto

   חזרה לדף הראשי של אוצר הלשון הספניולית    tornar a la pajina prinsipal del Trezoro

 

 



 

 

 

הצגת הערך
Prezentasion de la entrada

 

463970 ערך מספר

entrada numero 463970

tokar v.

נגע, מישש; נגע ללב; העליב; ניגן על כלי נגינה; ''סחב'', גנב גניבה קטנה

to touch, to feel; to touch the heart; to insult; to play a musical instrument; ''carry away'' - a small theft

a ken le toka?

מי הבא בתור? תורו של מי?

a los ijos no me tokes!

אל תשמיע שום דברי ביקורת על ילדי!

a mi me toka a avlar

תורי לדבר

a tokar solo!

מותר לגעת בעדינות אך לא יותר מכך!

azer toka

להשיק כוסות

detente no me tokes

'אל תיגע בי'' - כינוי לאדם רגיש ביותר

en lo ke toka a

בכל הנוגע ל-

es a mi ke me toka a dar las kartas

תורי לחלק את הקלפים; תורי לנהל את העניינים ולתת את ההוראות

es komo tokar lumbre en Shabat

זו עבירה חמורה (כמו להבעיר אש בשבת)

me toka de parentera/de vanda de mi mamá

הוא קרוב משפחתי/הוא קרוב מצד אמי

me tokó en el alma

נגע ללבי, ריגש אותי

sin tokar

שלא נגעו בו, שלם

toka a tanto por persona/por kavesa/por adam

כך וכך מגיע לכל אחד (בחלוקה בשותפות, בקבוצה)

tokar a la bolsa

לנסות למשוך ממון ממישהו

tokar a la bolsa/al djeb (t.)

לסחוט כסף

tokar akeyas kozas kon la mano

לקיים קשרים עם אנשים פחותים ומפוקפקים

tokar denriva enriva

לנגוע נגיעה קלה, רפרף

tokar el dip (t.)

לעלות על שרטון

tokar el pulso

למדוד דופק; למשש את הדופק

tokar en la onor

לדבר בגנותו של מישהו בפומבי

tokar la kara a uno

לנסות להשיג טובה ממישהו בצורה עדינה

ya me tokó el kuchiyo al gueso/en las karnes

הגיעו מים עד נפש



דיגומים מילוניים Enshemplos leksikales


tokar piano; tokar mandolino (Nehama)

esta servidera toka (Nehama)

estar muy tokado de la djentileza de uno (Nehama)

la servidera está haziná, le toka a la balabaya a mirar la kaza (Nehama)

no es al padre ke le toka a alavar a sus fijos (Nehama)

no te tokes la kara kon las manos suzias (Moscona)

tokar lumbre en shabat es pekado grande (Moscona)

ya me toko el kuchiyo al gueso (Moscona)

los ke tokavan la trompeta [...] (Moscona)



פתגמים Refranes


Mas tokan dientes ke parientes

Lo ke toka a la kamiza, no toka al antiri

Las manos tokan oro, tokan i lodo

Para el elevo es bendision kuando tokas su imajinasion

Amigos i ermanos saremos, ma a la bolsa no tokaremos

El ke unya de djuduyo toka, la kavesa se le korta

Kuando aze luvia a todos toka

Ya me toko el kochio al gueso

Oro toka, lodo se le aze

No tokes lumbre en Shabat

La vejez, si la vesh en basho, no la tokesh

Ken toka miel se chupa los dedos

Muncho bien te kero, la bolsa no me tokes

Kuando las manos no tokan, las paredes lo echan

Ken de la alma sale, a la alma toka

Si nasites en Adar non te toka el nazar



קופלאס Koplas


manos tienen i no tokan, i sus pies no kaminan; (Toledo, Koplas de Yosef)

Yegose muy presto i tokole en la punta (Koplas de Purim, 1545)

i toda la djente avian pasando las konbaras bolando entre eyos pasavan i no les tokavan (Zimrat 'ha-Arets, 1745)



ספרות תורנית Literatura relijioza


Yo so behor i me toka dos partes, (Meam Loez Bereshit)

ke kuando esta en el liman, ... se entra dientro de la mar a tanto ke toka la tierra, (Meam Loez Bereshit)

si es ropa flosha no la toka muncho porke tiene miedo no se le ronpa. (Meam Loez Bereshit)

En lo ke estava avlando kon eyos, paso un ombre i toko en la alda, (Shivhe 'ha-Ari, 1911)

i tomaron komania para el kamino, pan i agua ke no toko mujer. (Yosef de la Reina, manus. Chorlu 1893)

Les disho el haham: ''Si era ansi, esto aze: trokavos los vestidos i aze tevila i tres dias no tokesh mujer, i kada uno apareje para el kamino komania, i djuremos de no tornar en kaza asta azer venir al Mashiah(Yosef de la Reina, manus. Chorlu 1893)

i se aparesia una presona entero arrazgado i los kaveyos de su kavesa elguengos ke le tokavan asta los piezes (Shivhe Hayim Vital, Sal. 1892)



שאלות ותשובות Responsa


mira, la bota esta media, parese ke tokaron el vino (Amar Shelomo, Sal. 1864)

komo vuestro haver no miro de adovar el magazen i estan las botas de modo ke entran kristianos i tokaran? (Amar Shelomo, Sal. 1864)

le kito la ropa de enriva i la trusho a el barko i mo la dava a mosotros ke la lavaramos i mosotros no la kijimos tokar en la mano i mos harvaron (Shaar Asher v.I, Sal. 1877)

respondio el kieradji: kale ke me mates a mi enprimero para ke tokes al djidio ('Hon Rav, Sal.(1777



תנ"ך, משנה ומדרש Biblia, Mishna, Midrash


De la karne de eyos no komash, i en su kalavrina no tokesh; son enkonados para vozotros. (Biblia, Const. 1873)

Estos vos seran enkonados de entre todas las sierpes; todo el ke los tokare kuando son muertos sera enkonado asta la tarde. (Biblia, Const. 1873)

de fruto de arvol de el guerto komeremos i de fruto de el arvol ke entre el guerto disho el Dio non komadesh de el i non tokedesh en el porke no mueraresh (Biblia, Const. 1547)

De la karne de eyos no komash, i en su kalavrina no tokesh; son enkonados para vozotros. (Biblia, Const. 1873)



רומנים ועיתונות Novelas i Periodizmo


Su kashmir donde la punta tokava a tierra, deshava enkolgando de parte a parte las puntas de su vistido de seda, (La dam o kamelia)

Sus mizeria les tokava asta adientro del korason i es kon el mas grande apresuramiento ke todos los fransezes les venian en sus ayudo kuando vian famiyas enteras de gregos, povres i desnudas, venir demandar la ospitalidad en Fransia. (Leonidas el nadador, 1911)

yo nadi sin kedar, sin tomar reflo, sin deskorajarme, i ayudado del viento ke me rondjava de parte de la tierra yo vide subito ke mis pies empesavan a tokar sovre la arena (Guliver, Yerush. 1912)

En lo ke toka la lengua de la traduksion al ladino examinaremos aki 3 aspektos: la lengua, la eskritura i el uzo de las letras latinas. (Aki Yerushalayim, 2019)



ספרות עממית Literatura popular


las pasas me tokan a mi, el guevo a tu djente. (Kalendario de kantigas)

I se lo kontaron a el haham. Disho: Azeldo tresera vez; noche tresera, si no lo tokaron trayemeldo ande mi, ke no le sale djuzgo de los sielos. (Kuentos de Yerushalayim, 1923)

Por esto, ke se akavide el benadam de no tokar mujer de otro ombre. (Kuentos de Yerushalayim, 1923)

Le disho Yihya: ''Por tu vida, ke agora no lo vo tokar, porke si lo mato, ken mos va dar estas komidas.'' (Yihya al Akra, Manus. Yerushalayim 1920)



סגולות ותרופות עממיות Segulot i Melezinas populares


Refua para la prenyada ke no mova la kriatura ke tiene en la tripa: ke tome dientes de una muchacha ke le kayo antes ke toke en la tierra, ke metan ditos dientes en un plato de plata o de oro, despues ke los enkolge ditos dientes la prenyada sovre eya i non movera (manus. Papo, Sarajevo 1840)