חזרה לדף הראשי של מכון מעלה אדומים                             tornar a la pajina prinsipal del Instituto

   חזרה לדף הראשי של אוצר הלשון הספניולית    tornar a la pajina prinsipal del Trezoro

 

 



 

 

 

הצגת הערך
Prezentasion de la entrada

 

348350 ערך מספר

entrada numero 348350

pan m.

לחם, פת

bread

ambezar komo viene el pan del trigo

הדברים אינם באים מאליהם יש להשקיע מאמצים כדי להגיע לתמורה

arrekojer el pan

לאסוף פיסות לחם לבל יתגוללו בחוצות

azerse un pan

להתקשות (נאמר על: שמן, חמאה, רוטב)

bokados/bokadikos de pan

שאריות של לחם

bueno kom'al buen pan

טוב כמו לחם טוב (מתייחס לאדם חביב ונחמד)

dar para pan

לתת צדקה

echar un pan a la mar

שלח לחמך על פני המים כי ברוב הימים תמצאהו

el pan ke me siege!

לשון שבועה: ''שהלחם יעוורני!'' (שבועת אדם מאמין שאינו רוצה לנקוב בשם השם)

en este fecho ay pan/no ay pan

בעסק הזה יש רווח/אין שום רווח

estar ach (t.) por pan

לרעוב ללחם

este pan para este kezo

מצב כלכלי צנוע (''יש מה למרוח על הלחם'')

ganar su pan a la sudor de su frente

להתפרנס בזיעת אפיו

ganar un pan seko

להתפרנס בצמצום

kitar a uno el pan de la boka

לשלול ממישהו את הרווח שהיה מגיע לו

kitar el pan del día

להרוויח את לחם יומו

kitar un pan

להרוויח בדיוק מה שמספיק לקיום

kofre de pan

תיבת לחם

kortar el pan a uno

לשבור מטה פרנסתו של מישהו; להפסיק קצבתו

krosta de pan

קרום הלחם

lavorar/perkurar por el pan

להתאמץ קשה להרוויח לחמו

lazdrar por el pan/ganar su pan a la sudor de su frente

להרוויח לחמו בזיעת אפיו

mendrugos de pan

פתותי לחם

merenda de pan

חתיכת לחם, פת לחם

miga de pan

החלק הלבן הפנימי של הלחם; פירור לחם

no afartarse de pan

אומלל וחסר כל שאין ביכולתו להשביע רעבונו בפת לחם

no kedó mas pan en este ofisio

זוהי עבודה שלא תניב עוד דבר

no tener para pan

אין לו מקור מחיה

no va komer mas pan

נאמר על מישהו שנפטר

pan ajeno

לחם של צדקה

pan amargo

רווח שכרוך בביזוי ועלבון

pan amufado

לחם עבש

pan arrevatado

לחם שלא נאפה די צרכו

pan bayat (t.)/pan amofado

לחם מעופש

pan blanko

לחם לבן, פת נקיה

pan de Espanya

טורט; עוגת ספוג

pan de afriisión

לחם עוני; מצה

pan de bira

לחם שנאפה בשמרי בירה

pan de kaza

לחם ביתי; כינוי לאדם תם ופשוט הליכות

pan de plasa

לחם מן השוק קשה וירוד - לחמם של עניים

pan eskaldado

תבשיל: עיסת לחם בשמן וגבינה

pan espondjado

עוגה מבצק סופגני

pan fresko

לחם טרי

pan has (t.)

לחם מאיכות משובחת; כינוי לאדם אמין וישר

pan i kezo i dos kandelas

את הארוחה יש לאכול בשמחה ובעונג - תן לי רק פת וגבינה ובלבד שהאור יהיה רב ומכופל

pan i livro

אדם המרבה בקריאה

pan i vino

מתן לעניים בעת משתה ושמחה של עשירים

pan kon azeite i asukar

לחם בשמן וסוכר - ארוחת ארבע לילדים

pan kon konducho

לחם בריבה, ארוחה קלה

pan kon sal

פת במלח

pan lazdrado/pan sudado

לחם שהושג בזיעת אפיים

pan mirado

לאכול נוכח אדם רעב המביט בקנאה

pan no demanda

אינו כרוך בהוצאות גדולות

pan preto

פת קיבר

pan ratonado

לחם מכורסם בידי עכברים

pan seko (fr.)

לחם בלי תוספת או ממרח

pan tartina

לחם בחמאה

pan torrado/tostado

לחם קלוי

pan yorrado

דבר מה המוענק שלא ברצון

partir pan

לבצוע לחם

pasarse/mantenerse/bivir kon pan i agua/kon pan i sev

לחיות בצמצום

pedrer el pan

לאבד את הפרנסה

por este pan del Dio

לשון שבועה

revanada de pan

פרוסת לחם

tener el pan asigurado

פרנסתו מובטחת

tener menester de una koza kom'al pan de la boka

להזדקק לדבר מה כמו אוויר לנשימה

tener un pan largo/kontado

לחיות ברווח/בצמצום

traer el pan en kaza

לפרנס משפחה

un bokado de pan

מלוא הפה לחם

vender/merkar una koza por un bokado de pan

לקנות/למכור משהו באפס מחיר



דיגומים מילוניים Enshemplos leksikales


a pan duro diente agudo (Nehama)

pan kon sal i pan kon savor (Nehama)

pan i kezo i tanyedores i no gayina kon dolores (Nehama)

mas vale pan kon amor ke gayina kon sitafón (Nehama)

mas vale pan solo kon paz ke gayi­na kon agra (Nehama)

este pan es para este kezo (Nehama)

el ke tiene pan al sesto, ni farto ni fabrento (Nehama)

el pan de la vezina es melezina (Nehama)

el ke tuvo lumbre bivió, el ke tuvo pan murió (Nehama)

pan kon borajos, kezo sin burakos (Nehama)

el rey korta kavesas, pan no korta (Nehama)

pan kon pan se rie el Dio (Nehama)

pan solo aze la boka d'oro i el kuliko godro (Nehama)

pan i kezo ama la kara riendo (Moscona)

menesterozo komo el pan de la boka (Moscona)

pan para mil anyos! (Moscona)

mi pan i mi pishkadiko (Moscona)

pan dulse no m'esta dando (Moscona)

me se amargo el pan (Moscona)

por este pan del dio (Moscona)

el pan ke me siege (Moscona)

traedme un pan kaente, metemeldo enfrente, ke yo por el puedo djurar (Moscona)

tanyir de un dia, guay del pan al otro dia (Moscona)



פתגמים Refranes


Mas vale pan kon amor ke gayina kon dolor

Pan i kezo kon savor, i non gayna kon dolor

La komio komo el pan blanko

Buena komo el pan

Pan de ayer, karne de oy, vino de un anyo azen al ombre sano

Este pan para este kezo

Es pan i kezo

Echa tu pan a la mar, un dia lo toparas

Mi pan i mi peshkadiko

Komio pan i sal, si kayo a la mar

Komer pan i sal, ma kon salud

El pan de la vezina es melezina

Pan i kezo i dos kandelas

El amor es dulse ma kon pan

Ni meza sin pan, ni armada sin kapitan

Si lavoras por pan bayat todo va salir muy sakat

Onde no ay konducho, entra pan mucho

Ken korta pan no ve Ganeden ni Giinam

Ke steiga en kaza, pan no demanda

Zingano ke vido pan

Si tu pan no me arto tu palavra me kontento

Pan i panderiko

Un pan en el pecho, ni arto ni ambierto

Un buen proverbio es pan provecho

La pasensia es pan i sensia



שירה קלאסית ודרמה Poezia klasika i Drama


Pan, la djerente serioza les trusho, i otros gizados, (Odisea)

Pan ya trushe tres okas kon azeitunas pokas. (8 dias antes de Pesah, 1909)



קופלאס Koplas


no te dava a komer pan sino paja i sevada, (Toledo, Koplas de Yosef)

Kon su alma trae su pan. (Untane Tokef)

Non mos manke pan ni vino a nos i a todos Israel. (El Dio alto)

Zakai le disho a la madre: ''Traye pan ke yo tengo ambre''. Disho la ija de buen padre: ''No tengo mas ke esta arinika. Ke te are Eliau?'' (Koplas de Eliau, sig. 18)

i fue en dias de Sultan Mamud / Ytgen pasha el mishne no teniamos umud / rebolvio el mundo komo el kalbur / enel pan su echo metio (manus. Teza, 1820)

pan de migo mos dio a komer / por vestido de kolor mos metio shomer / porke manko ke no mos metio semer / tal mamzer no vidi yo (manus. Teza, 1820)



ספרות תורנית Literatura relijioza


Le trusheron un pan de oro en meza de oro. (Meam Loez Bereshit)

El ke puede komer pan de arina i kome de salvado por eslkarsiar viene a aniyut (Menorat 'Hamaor, 1762)

presto va trae la pala ke ya se va kemar tu pan en el orno (Meam Loez Yeoshua II, Izmir 1870)

i topo dita vizina mala el orno yeno de pan i la paila yena de masa (Meam Loez Yeoshua II, Izmir 1870)

i tomaron komania para el kamino, pan i agua ke no toko mujer. (Yosef de la Reina, manus. Chorlu 1893)

toparon muchachikos kon el bokado de pan en la boka, siendo akea ora avian eskolado de meldar i tomaron a komer (Imre Bina, Belgrad 1837)

por no ancharse muncho en su echo i su trato, ke mijor es komer pan seko kon repozo i sin rebolvimiento de su daat i miedo i pavor mas de engodrados kon saar i apreto (Pele Yoets I, Viena 1870)



שאלות ותשובות Responsa


este pedaso de pan te do por kidushin de tu fija i lo tomo Yosef Maymon i se kayo i lo komio i (Ma'harshah [1540-1602], Saloniki 1730)

disho [...] a los goyim: tanto pan i sal ke komistesh kon mi ermano (Bet David, Sal. 1740)

El era sakat de el pie no podia azer travajo; le kortaron el pan i el agua tres dias (Shaar Asher v.I, Sal. 1877)



תנ"ך, משנה ומדרש Biblia, Mishna, Midrash


Atalaya andamios de su kaza i pan de perezozos non kome (Tefilat kol Pe, 1891)

kon sudor de tus narizes komeras pan asta tu tornarte a la tierra, ke de eya fuiste tomado, ke polvo tu i a polvo tornaras (Biblia, Const. 1547)

i todo el pan de su vianda fue seko i mofozo (Biblia, Const. 1873)

I ordeno sovre eya ordenansa de pan delante de A', komo enkomendo a Moshe. ( Biblia, Const. 1873)

entre las tardes komeresh karne, i a la manyana vos artaresh de pan (Biblia, Const. 1873)

I fue, ke en el dia sesheno akojieron dos tantos de pan, dos omeres para kada uno; (Biblia, Const. 1873)

De Asher grueso sera su pan, el dare visios de rey. (Biblia, Const. 1873)

De Asher grueso sera su pan, el dare visios de rey. (Biblia, Const. 1873)

A los nueve del mez kuarto, la ambre se enfortesio en la sivdad, i no uvo pan para el puevlo de la tierra. (Biblia, Const. 1873)

i tambien pan i agua tengo, i paja i sevada para mi azno, no me falta nada (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



רומנים ועיתונות Novelas i Periodizmo


ma en todo kavzo Izidor no kedava sin komer ni deshava a su famiya nunka sin pan en kaza. (Hamal Izidor, Istanbul 1930)

Todo en no komiendo kaje nada, non le restava ke 20 frankos, i fue kon estos 20 frankos ke el era ovligado de bivir mez entero, non komiendo ke pan seko (Nantes, Tel Aviv 1952)

a si bivas tu. Antes 15 puntos no teniamos paras para pan, agora ya tenemos diez liras (La famoza kantadera, Tel Aviv 1950)

-Se ve komo las mujeres sos namkyores, kale ke kontes un poko pan i sal. (La famoza kantadera, Tel Aviv 1950)

el puede ganar su pan ala sudor de su frente (La Epoka, Sal. 1900)



ספרות עממית Literatura popular


asta el kavo del panair se kontentava de komer solo pan i kezo. (Sipure Sefarad)

En entrando por la meza, el pan lo arevano. (Blanka Flor)

Hue i trusho a sus haverim los falsos dieron edut delantre el lovo i lo hue mehayev el lovo a el karnero ke page el pan. (Hidot de Izopeto)

El mandradji ke era buen moabetchi, le kontó ke a poder de muncho penar ya se va kitando el pan, (Sipure Sefarad)

guay de el i guay de su alma ke ansi le rogo a su mersed ke me mire algun remedio para fuirme de esta tierra i irme a Yerushalayim i komer pan i tierra i agua kon seniza (manus. Papo, Sarajevo 1840)



סגולות ותרופות עממיות Segulot i Melezinas populares


segula para saver si la mujer esta prenyada de ijo o ija ke arremoje un pedaso de pan en el dam nidot i ke le de a komer a el perro si se lo kome es de zahar (manus. Papo, Sarajevo 1840)

Segula para shakeka: ke tome pan de trigo i ke lo moje kon vino i ke se meta en el peskueso i le aprovechara (manus. Papo, Sarajevo 1840)

Segula kuando guele la tripa: es bueno para meter sovre la tripa pan kayente kon vinagre huerte ke verta el vinagre sovre el pan enmientre ke esta kayente i kale ke sea vinagre huerte de vino i ke eche el karar ke enbeve el pan (manus. Papo, Sarajevo 1840)



המטבח הספרדי – מתכונים El Gizado Sefaradi – Rechetas


259

PAN D'ESPANYA O PAN ESPONDJADO