חזרה לדף הראשי של מכון מעלה אדומים                             tornar a la pajina prinsipal del Instituto

   חזרה לדף הראשי של אוצר הלשון הספניולית    tornar a la pajina prinsipal del Trezoro

 

 



 

 

 

הצגת הערך
Prezentasion de la entrada

 

205620 ערך מספר

entrada numero 205620

grande adj.

גדול, גבוה, מבוגר

big, tall, mature

a la grande

בהדר ותפארת

el grande

הגדול, הראש

es la grande grande!

זה המבחן הקובע! זה המעולה מכל!

grande avierto

פעור

koza grande!

עניין גדול!

los grandes

המבוגרים, הבוגרים; האישים, המנהיגים

matrak (t.) grande!

עניין גדול!(בלעג)



דיגומים מילוניים Enshemplos leksikales


grande la nave, grande la fortuna (Nehama)

ni al grande le digas echati, ni al chiko alevanta (Nehama)

Se izo grande (Moscona)

Mas ya sos grande (Moscona)

Los grandes deven dar egzempio a los chikos (Moscona)



פתגמים Refranes


Kon los grandes non peleo, me plaze estar muy rezio

Al deavlo se vaya, de chiko fin grande

En la guerta grande yevate el sesto chiko

Por kontra a la guerta chika yevate el sesto grande

Echa el pese chiko para aferar el grande

Haragan en chiko, ladron en grande

Kriyos chikos, ansias chikas ; kriyos grandes, ansias grandes

La muerte es la mas grande echa de la vida

Ni al chiko digas echate - ni al grande alevantate

Mas vale ser kavesa de raton ke el mas grande kulo de leon

Del amigo te viena la piedra mas grande

Chiko de boy - grande de aferedji

Famiya grande, ansias grandes

Respekta al chiko para ke respekte al grande

La kayadez es mas grande dezdenyo

De ''me keres'' a ''te kero'' ay grande diferensia

Chikos i grandes komo los djidios de la kaye

El peshkado grande engluta al chiko

Bokado grande engluta, palavra grande no kitas de boka

La barka es grande, la rikeza es grande

La piedra grande viena del amigo

Kome bokado grande palavra grande no avles

A vinya grande sesto chiko



קופלאס Koplas


'estesh en buen ora, senyor, muestro grande i muestro rey! (Toledo, Koplas de Yosef)

Enperador fuerte kon grande suerte (Purim, De-Fes, sig. 18)



ספרות תורנית Literatura relijioza


I avizan los savios ke Adam 'ha-rishon era muy grande, (Meam Loez Bereshit)

ke si lo tienen por haham grande ke save los sesh sedarim de Mishna, (Meam Loez Bereshit)

ke no konviene enganyar al mundo ke lo tengan por haham grande sin serlo. (Meam Loez Bereshit)

Ke savresh ke es ayuda grande a la presona i muncho provecho de mirar al sielo (Meam Loez Bereshit)

savresh ke Yoav era el vizir mayoral grande de David 'ha-meleh (Meam Loez Yeoshua II, Izmir 1870)

I estonses estuvieron los grandes de los djidios en grande aprieto (Shevet Yeuda, Viena 1859)



שאלות ותשובות Responsa


pregunti a chikos i grandes por el cholak i me lo niegaron ke no savian nada ('Hon Rav, Sal.(1777



תנ"ך, משנה ומדרש Biblia, Mishna, Midrash


Ordenansa grande akonantán a ordenansa segunda de el saumerio (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

Acaesҫio que un moҫo entro en la mar en una nao con mucha gente, e ouieron muy grant tormenta; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

I kemo la kaza de A', i la kaza del rey, i todas las kazas de Yerushalayim; i todas las kazas de los grandes kemo a fuego. (Biblia, Const. 1873)



רומנים ועיתונות Novelas i Periodizmo


Este es un grande senyor de la Tartaria ke esta aki dezde un anyo (Banyos de sangre, 1912)

Aki el princhipiko es demaziado grande i aya es demaziado chiko. (El Princhipiko, 2010)

madam de Mino, grande i fuerte, a ojos briyando de un fuego sombre bella i deziravle, ainda en su maturidad, despiegava una amabilidad ekstrema en dando de su parte a los unos i a los otros, ranseniamientos atristados i pesimistas (La sinyatura del kontrato, Yerushalayim 1907)



ספרות עממית Literatura popular


Disho: Me yire ande el grande de la yeshiva, i le aklarare mis pekados; i lo ke me ovliga, resevire sovre mi. (Kuentos de Yerushalayim, 1923)

los ijikos mas grandes divertían a los chikos, (Sipure Sefarad)

i les amostro la plata i meldaron las kartas, estonses se ensanyo el rey i kon grande ravia mando a yamar los negidim dela sivdad i a los grandes i vinieron a la djustisia todos (manus. Papo, Sarajevo 1840)

luego se eskrivio un ferman sovre esto kon firma de el rey i los grandes por ke los kiten de sus kazas i ke los aprezen en la karsel mal aprezados kon kadenas sin darles ni pan ni agua (manus. Papo, Sarajevo 1840)

un dia se alevanto el arur muy demanyana i se hue onde el rey al divan estando ayi todos los grandes de reinado (manus. Papo, Sarajevo 1840)

aki es lugar de shedim i yo so el grande de eyos i todo ken es eskarso le tomo las yaves i me ago yo komandon de su bien (El moel eskarso, Manus. Yerushalayim 1920)