חזרה לדף הראשי של מכון מעלה אדומים                             tornar a la pajina prinsipal del Instituto

   חזרה לדף הראשי של אוצר הלשון הספניולית    tornar a la pajina prinsipal del Trezoro

 

 



 

 

 

הצגת הערך
Prezentasion de la entrada

 

480170 ערך מספר

entrada numero 480170

uzar v.

היה רגיל, היה בעל הרגל; השתמש ב-; השמיש (עשה משומש); הרגיל

to be used to, to be habitual; to use; to make use of; to be accustomed to

uzar d'enganyos

להפעיל תחבולות ואמצעי רמיה

uzar de fuersa

להפעיל כוח, להשתמש בכוח

uzar kuchiyo/revolver

לשאת סכין/אקדח

ya uza

יש לו הרגל



דיגומים מילוניים Enshemplos leksikales


mi amigo uza a komer a mi kaza kada sabá (Nehama)

uza a komer kon pirón/kon kuchara/kon kuchiyo (Nehama)

uza a komer kon tevaja (Nehama)

uzar a alevantarse temprano (Nehama)

uzar a lavorar diez oras al día (Nehama)

uzar a komer liviano (Nehama)

uzar a komer a la lokanda (Nehama)

uzar alates; uzar sierra; uzar martiyo; uzar mákyinas (Nehama)

uzar palto; uzar bastón; uzar chapeo (Nehama)

uzar los kovdos de la sultuka (Nehama)

no uzamos komer antes de la una (Moscona)

lo estas uzando el tendjere muevo? (Moscona)



שירה קלאסית ודרמה Poezia klasika i Drama


segun se uzaron i ere su mania. (Gaon, Poezias)



קופלאס Koplas


Vos e de vervos komo uzaresh i no sovreforsares (Purim, De-Fes, sig. 18)

Luego se eskrivio en el livro de la memoria, komo uzan los reyes ke lo yaman istoria: ke por mano de Mordekay vino vitoria, i no se le pago su meresimiento, no. (sova semahot, Livorno 1782)



ספרות תורנית Literatura relijioza


I si es ke alguno lo grita al prove asegun uzan la djente (Meam Loez Bereshit)

ijikos de edad de 5 anyos i endelantre los trayen a komer a la Suka para uzarlos alas Mitsvot. (El Gid,1967)

Por muy sierto ke verna tienpo ke no avra ken ke uze a la kriatura a meldar afilu una beraha. (Lel Shimurim, 1819)

ke le de ronpida a su ijo ke no se uze a dezear lo ke ve ke no ay kavo (ve-'Hohiah Avraam, Izmir 1877)

I la uzansa de Bavel es ke las mujeres estan muy tapadas i no se amostran komo las togarmot i siendo Vashti 'ha-malka era de Bavel uzava a ser muy onesta i muy tapujeada (Meam Loez Ester, Izmir 1864)

en munchas sivdades del mundo, los ke tienen de vender hamets uzan a dar una prokurasion al rabino de akea sivdad (El gid, Istanbul 1967)



שאלות ותשובות Responsa


les demandi: ke kieradjis tomastesh? me respondieron: ya la handjia mos tomo kieradjis, i se hueron para el kamino de los yurukes, ke ansi uzavan a ir ayi a vender ropa (Mihtav Shelomo, Sal. 1855)



תנ"ך, משנה ומדרש Biblia, Mishna, Midrash


De Mahir desendieron rejidores, i de Zevulun los ke uzan la pendola de eskrivano. (Biblia, Const. 1873)



רומנים ועיתונות Novelas i Periodizmo


los ke uzavan a yir al teatro i los amigos de Margerita avian remarkado komo mi. (La dam o kamelia)

Ma ocho dias despues, kuando fue komo de uzo a la kaza de sin. David por azer el lavado ke uzava azer kada semana, su enkanto fue bien grande en topando la kaza serrada i embezando ke avian partido para Paris. (La famoza kantadera, Tel Aviv 1950)

En kuanto a la eskritura, el primero a uzar letras latinas para livros i jurnales en ladino fue el jurnal ??La Boz del Oriente?? (Aki Yerushalayim, 2019)



ספרות עממית Literatura popular


Kontan mizmo, ke en un paiz leshano uzavan enforkar a akeyos haraganes prononsados, ke ni el amenazo de muerte no era bastante para azerlos abokar kavesa. (Sipure Sefarad)

Agora, dizmi, ke era la kashika ke uzavas tener delantre de ti i loke guadravas en eya? (Sipure Sefarad)

Después de pensar bueno, bueno, tomi una kashika i en eya meti las charikas ke uzava yevar komo mandradji, (Sipure Sefarad)

I dike no vos akeshas al rey? -Mi padre, buen mundo tenga, uzava dizir .. ke el peshkado se guele de la kavesa! (Sipure Sefarad)