חזרה לדף הראשי של מכון מעלה אדומים                             tornar a la pajina prinsipal del Instituto

   חזרה לדף הראשי של אוצר הלשון הספניולית    tornar a la pajina prinsipal del Trezoro

 

 



 

 

 

הצגת הערך
Prezentasion de la entrada

 

449640 ערך מספר

entrada numero 449640

suvir v.

עלה, טיפס, העפיל; העלה

Ascended, climbed, ascended; raised

estar suve i abasha

לעלות ולרדת בלי הרף ולהתעייף; לזוז בלי הרף ולעצבן את הנוכחים ולגרום להם סחרחורת

kuando el azno va suvir la eskalera

לעולם לא (כאשר החמור יטפס במדרגות ..)

la komania está suviendo

מחירי המזון עולים ומאמירים

las aguas del rio suvieron

הנהר עלה על גדותיו, יש שיטפון

le suvieron las lagrimas a los ojos

דמעות עלו בעיניו (לנוכח מראה מעציב וכו')

le suvieron los niervos/batires

התעצבן

le suvió l'asuka

עלתה רמת הסוכר בדמו

le suvió la lokura/la vena

טירופו עלה ועבר אף את מה שהיה

le suvió la sangre a la kavesa

עלה לו הדם לראש

le suvió la sangre a los ojos

כעסו גאה בו להשחית

le suvió la tensión

עלה לחץ דמו

suvir a kavayo

לעלות/לרכוב על סוס

suvir a la teva (ebr.)/al sefer (ebr.)

לעלות לתורה

suvir a las nuves/a los sielos

להגזים בשבחים

suvir a uno enriva el azno i darle la koda en la mano

להרכיב מישהו על חמור במהופך ולתת לו להחזיק בזנבו (צורת ענישה קדומה של בית דין רבני); להלעיג על מישהו בפומבי

suvir de grado

עלה בדרגה/במעמד

suvir de muevo

לעלות מחדש

suvir el alma al garón (ebr.)

לגרום גועל

suvir eskalón

להתקשר עם אנשים משכבה גבוהה יותר

suvir kachetas pretas

להתאדם מעלבון וכעס

suvir las chapetas

להאדים מהתרגשות

ya lo suve, ya lo abasha

מרומם ומשפיל מישהו חליפות



דיגומים מילוניים Enshemplos leksikales


el mestro le suvió el djornal/la semanada/la mezada/la paga (Nehama)

le suvió la kayentura (Nehama)

suve eskalón i toma havér, abasha eskalón i toma mujer (Nehama)

suvió el frío; suvió la kalor (Nehama)

suvir eskalera (Nehama)



פתגמים Refranes


Kien mucho suve, es para kaer

Antes de suvir al azno no maneyes los pies



שירה קלאסית ודרמה Poezia klasika i Drama


Otra vez el se sakude i por sferas venir suve (Gaon, Poezias)

i suvir aki podites ven veras tu mi asiento. (Gaon, Poezias)

de suvir los montes se retorsen rayos (Gaon, Poezias)

Miles de gritos orrivles suvieron a los sielos: (Papo, Navot)

i se arrasta kon pena suviendo a su vinya fekonda. (Odisea)

I supito se alevanta i suve asta la altura. (La segunda Ester, 1911)

El ya tuvo meldado, ansi el es akavidado de no suvir kon kalsado i sin averse eskarvado. (8 dias antes de Pesah, 1909)



קופלאס Koplas


Otras siete pasavan, vakas del mar suvientes (Poema de Yosef)

Siete espigas veia suvir en una kanya; (Poema de Yosef)

Su kavayo le dava, Yosef en el suvia. (Poema de Yosef)

para poder ponerlas i ke suvirian los alkansarian. (Zimrat 'ha-Arets, 1745)

Le murio el ijo de la aniya suvio lo echo en su aliya yoro su madre una alguaya: ''Si por matar a mi ijo vinites por aki Eliau?'' (Koplas de Eliau, sig. 18)

i kuando lo suves en las tasas de la balansa non se va para abasho la tasa i non se alevanta para arriva (Keter Malhut, Mahzor Saloniki 1876)

A' mi korason, de flamas de fuego de tus brazas se fuye / temerozo en puevlo alto, mi korason kon amargura esklama / komo suvira i verna pelado (A' oyi i me estremesi, Mahzor Rosh a-Shana, Sal. 1876)



ספרות תורנית Literatura relijioza


los bafos ke suven de la montanya a el sielo aflakan un poko la luz del sol (Meam Loez Bereshit)

Se metio a kamino para suvir a Sefat. (Shivhe 'ha-Ari, 1911)

I nos agas oyir en eyos gozo i alegria, i no suva muestro selo sovre korason de ombre, i no selo de ombre sovre muestro korason. (Tefilat kol Pe,1891)

i en las kazas de los pashas de Mitsrayim ke eran de marmol kresia la rana adientro del teom i le dizia al marmol azme lugar ke kero suvir (Meam Loez Shemot I)

i suvieron ande el padre i se alegro muncho de verlos (Tokpo shel Yosef, Yerush. 1887)

Kuando suvia el rey se meneava la rueda i se esparzian las espesias sovre el rey (Meam Loez Ester, Izmir 1864)

i se yama la fama de dita gerra kuando venseran a nombradia de Adoni Tsedek rey de Yerushalayim i por esto les mando a dezir: suve a mi me ayudame (Meam Loez Yeoshua II, Izmir 1870)

i en medio al kortijo avia unas (alberkas) djifias de aguas manantes aguas de vidas, i en medio un djuske ke sovre el suven i abashan las aguas kon fortaleza i tornan i kaen en las djifias i se inche (Shivhe Hayim Vital, Sal. 1892)

Sinyor del mundo, en muestro suvir sovre muestro korason ke no mas de el tiempo akortimos en tu avoda i en entremetiendo de tu Ley santa i afirmamiento de tus mitsvot (Tashlih, Mahzor Rosh a-Shana, Sal. 1876)

el kosho vido las frutas, kere komer, no es kadir de suvir al arvol (Pele Yoets I, Viena 1870)



שאלות ותשובות Responsa


me echi ala mar a nadar i me fui ala nave, kuando suvi ala nave vidi ke se batereo la foluka (Rosh Mashbir I, Sal. 1821)

Yeuda ... estava deteniendo de las halkas de la foluka i de las olas ke venian se shashereo ... i kayo en la mar i lo vidi ke lo suvio la ola tres vezes (Rosh Mashbir I, Sal. 1821)

i lo tomi para suvirlo al kavayo, le salto un chorro de sangre dela dada i kedo muerto (Bet David, Sal. 1740)

estando enel magazen, suvio el arel, patron del magazen, por la pared;' del kortijo i vino a su kaza ke era djunto kon el magazen (Amar Shelomo, Sal. 1864)

mos espantimos, mos echimos ala mar i el Hayim nz' se echo ala mar, i mozotros suvimos en tierra (Yede David, Sal. 1867)



תנ"ך, משנה ומדרש Biblia, Mishna, Midrash


Kien es esta ke suve del dezierto komo pilares de umo, (Biblia, Const. 1873)

Yo lo dare a A' todos los dias de su vida i navaja no suvira sovre su kavesa (Biblia, 1873)

I suvio en su mahashava de meter reyes sovre la tierra (P. R. Eliezer,1876)

Porke yo soy H', ke vos ago suvir de la tierra de Ayifto para ser vuestro Dio: seresh, pues, santos, porke yo soy santo. (Biblia, Const. 1873)

Suvio umo de su nariz, i de su boka fuego konsumio, brazas se ensendieron de el (Biblia, Const. 1873)

noche i dia non se amatara para siempre suvira su umo de djerenansio a djerenansio (Biblia, Const. 1743)

i muchiguaronse los dias i murio Bat-Sua mujer de Yeuda i konortose Yeuda i suvio sovre treskiladores de sus ovejas (Biblia, Const. 1547)

porke suvio su maldad delantre de mi (Biblia, Const. 1873)

i el puevlo suvio a la sivdad, kada uno enderecho de si, i prendieron la sivdad (Biblia, Const. 1873)

i tamien fraguaremos una kale grande adientro de eya i mos suviremos a los sielos (P. R. Eliezer, 1876)

los ke suvian para dar los kierpiches suvian por la parte de mizrah i kuando los davan abashavan por la parte de maarav (P. R. Eliezer, 1876)

suvio eya i se asento en la de arriva deznuda, i el suvio i se asento deznudo enfrente de eya ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

I suviresh detras de el, i vendra, i se asentara sovre mi siya, i el reinara en mi lugar (Biblia, Const. 1873)

I akontesio ke a la tarde suvieron kodornizes, i kuvrieron el real (Biblia, Const. 1873)

I kuando suvio la yazedura de rosio, ek, sovre las fases del dezierto avia una koza minuda, redonda, minuda komo yelada sovre la tierra. (Biblia, Const. 1873)

Kachorro de leon Ye'huda. De la arrevatadura suviste, ijo mio. Arrodiyo, yazio komo leon i komo leona. kien lo levantara? (Biblia, Const. 1873)

presurozo komo las aguas, no seras aventajado; porke suviste a la kama de tu padre; entonses enkonaste: a mi estrado suvio. (Biblia, Const. 1873)

el le deskuvrio todo su korason, i le disho: nunka suvio navaja sovre mi kavesa; porke yo so nezirio del Dio dezde el vientre de mi madre. (Biblia, Const. 1873)

I lo ataron kon dos kuerdas nuevas, i lo izieron suvir de la penya. (Biblia, Const. 1873)

I los Pelishteos suvieron, i pozaron en Ye'huda, i se estendieron en Lehi. I los varones de Ye'huda disheron: por ke suvistesh kontra nozotros? i eyos disheron: para atar a Shimshon suvimos, para azer a el komo el izo a nozotros. (Biblia, Const. 1873)

Kachorro de leon Ye'huda. De la arrevatadura suviste, ijo mio. Arrodiyo, yazio komo leon i komo leona. kien lo levantara? (Biblia, Const. 1873)

presurozo komo las aguas, no seras aventajado; porke suviste a la kama de tu padre; entonses enkonaste: a mi estrado suvio. (Biblia, Const. 1873)

suve a el sielo i dare a ti a dos tavlas de piedras tajadas de safira de sia de mi onra relustrozas komo el oro fino regladas kon reglas eskritas kon mi dedo (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



רומנים ועיתונות Novelas i Periodizmo


Eya abashava ayi de la karosa, kaminava a pie mientres una ora, suvia de nuevo en su karosa (La dam o kamelia)

eyos ivan, sin duda, suvir atras sovre sus kavayos i kontinuar sus kamino, kuando un nuevo personaje arrivo. (Banyos de sangre, 1912)

Entremientes la novia luzia i dulse Rivka suvio arriva kon la madre i su famiya. (Shalom, 2007)

Tambien no avia ni una sola vez ke el suviera vazio sin tener la moneda entre sus dientes i esta moneda era su ganansia. (Leonidas el nadador, 1911)

les es defendido de suvir a kavayo dientro de la siudad (El Tiempo, 1896)

el surveyante va suvir por ver onde esta el lavoro ke tu izites (El Alakran, Tel Aviv 1954)



ספרות עממית Literatura popular


Suviresh aki Silvana i suviresh aki arriva, (Blanka Flor)

Para ke suva i ke abashe la manyanika i la tadre. (Blanka Flor)

Maase en ribi Meir ke suvia a Yerusalayim en kada fiesta i fiesta, i pozava ande Yeuda el gizandon, (Kuentos de Yerushalayim, 1923)