חזרה לדף הראשי של מכון מעלה אדומים                             tornar a la pajina prinsipal del Instituto

   חזרה לדף הראשי של אוצר הלשון הספניולית    tornar a la pajina prinsipal del Trezoro

 

 



 

 

 

הצגת הערך
Prezentasion de la entrada

 

361740 ערך מספר

entrada numero 361740

penar v.

התאמץ, עמל; הכאיב, עינה

to strive; to hurt, to torment

azer penar

גרם להתאמץ

eskapar de penar

למות אחרי סבל רב

estar penando

לסבול מקשיי פרנסה; לסבול ייסורי גסיסה ממושכים

penar de baldes

לעמול בלי תמורה

penar en baldes

להתאמץ לשוא

penar kon sus vente unyas

לטרוח בציפורניים

penar por el pan/por el mazón

להרוויח בקושי רב את לחמו



דיגומים מילוניים Enshemplos leksikales


kien pena alkansa (Nehama)

el pan no sale sin penar (Moscona)

penar kon sus vente unyas (Moscona)

el penar es dado para la djente (Moscona)



פתגמים Refranes


Pena muncho kome poko

Ken pena muncho todo la reviene

Lokos penan, savios si lo gozan

El kuerpo ke pena la alma, y la alma va penar al kuerpo

Kon pasensia i penar - alkansas tu vida salvar



שירה קלאסית ודרמה Poezia klasika i Drama


Les dizes esta penando a favor de los djudios ke los apretan. (La segunda Ester, 1911)

Ken vos disho ke penesh? Tantos dinim ke tenesh bivir no estas deshando, tanto vas enshugando. (8 dias antes de Pesah, 1909)

Kuando se meten a penar se olvidan ke ay senar; las kriaturas yoran, maldizen i dezonran: (8 dias antes de Pesah, 1909)



קופלאס Koplas


Los gevirim kon el bien penaron, a los podrunes lo guardaron, al kavo los fraikores se lo yevaron (Asidio de Belogrado 1788)

Los tus amores, don[a] Krensia me azen penar el alma (Donme, sig 18)

Rogo, sinyor, el kuchio bien aguzaldo para ke mi alma no penara, ke de verlo el kuchio mi garganta se estremesera, un poko de mi seniza a mi madre Sara yevara (Tarika, Shira Hadasha, Izmir 1861)

si no tiene zahud eya va penando, los mekatregim la van akosando, i por el mundo va bolando, na vanad en la tierra (Tarika, Shira Hadasha, Izmir 1861)

pense en su puerpo el enkonado, en su vida va penando, en su muerte es djuzgado, el hibut akever en la tierra (Tarika, Shira Hadasha, Izmir 1861)

Aniyim i hasidim i ombres onestos / por podersen mantener siempre van despuestos / mizmo i por estos / devemos de kudiar / el Dio mos va ayudar / penemos kon dos manos / por nuestros ermanos (La Amerika, 1911)

Kondes de nuestra nasion muncho ya penaron / sosietas para union eyos ya fondaron / munchos mos yamaron / no podimos ayudar / agora devemos kudiar / mos aremos sionistas / i devenir kolonistas (La Amerika, 1911)

Tsadikim i hasidim ya van esklamando /por la santa patria siempre van penando / al Dio van rogando / kon todo korason / ke mande la salvasion / todo el puevlo rogaremos / porke todos keremos (La Amerika, 1911)



ספרות תורנית Literatura relijioza


aun ke toda su vida fue penando de mal en mal, resivio los yisurin kon buena veluntad, (Meam Loez Bereshit)

Tus padres penaron a guadrar dinero i pujaron sovre lo ke eredaron de sus padres (Meam Loez Bereshit)

Estuvo penando todo dia para entenderlo i no lo pudo entender. (Shivhe 'ha-Ari, 1911)

i yo tambien kuando estava ayi dizia makare estuvieras tu en mi lugar a envisiarte i fatigar a la tu vejez komo peni yo. (Tokpo shel Yosef, Yerush. 1887)

asentadiko sin penar del todo (ve-'Hohiah Avraam, Izmir 1877)

si por ke eyos lo trusheron al mundo i lo krearon i lo vistieron i lo kalsaron i lo mantuvieron i penaron muncho kon el asta verlo mansevo kumplido (Meshivat nefesh I , Const. 1743)



רומנים ועיתונות Novelas i Periodizmo


Tu penates i lazrates para ir en las sharas i los kampos vezinos afin de traer aki pasharos ke la tempesta mato. (Pavlo i Virdjinia, 1912)

Yo devia penar oras enteras por meter en regla todo. (Luz de Israel, 1985)

Y ansi munchos padres de famiya toparon mizmo unos empiegos i okupasiones onde eran bien pagados i otros sufrian algunas vezes; penavan otros i parvenian tambien en munchas okaziones a kitar sus pan. (Leonidas el nadador, 1911)

Eyos estavan faziendo komo ke estavan mucho penando para travarla asta ke karar ke uno se kayó mezmo en basho de la fortaleza de la travada. (el Rizón, Salon. 1939)

muncho peno el desdichado por aserkarse de la karosa de el rey pero era imposivle a kavza de la muncha djentoria ke lo entornava (El rey i el shastre, Yerushalayim 1925)

[...] no solamente no bushkava a batir a su enemiga, ma tambien penava a eskuzarla. (Mujer kriminala, Tel Aviv 1954)

yo se kuanto la vida vos fue sido dura fin agora, i kon ke koraje vos aviash penado por topar una situasion i kual es oy el rezultado triste de tantos esforsos... (Nantes, Tel Aviv 1952)

Melamed: Oy lanu mi-yom 'hadin! Ay en nuestra nasion esta sorte de reshaim, ke penan por meter bilbul i kitrug en la nasion? Be-hayay, ke estos arurim mersen enforkados, kemados! (El Djugeton, Const. 1908)



ספרות עממית Literatura popular


La semanada ke le das tu en kada viernes para ke le pene yo debaldes komo un azno? (Sipure Sefarad)

Loke le esta paresiendo a este chorbadji de kanyo, yo ke le pene dia entero para ke me aga maskara delantre la djente! (Sipure Sefarad)

por el penavan 10-15 de estos provatos a los kualos Yako les prokurava el ''kapital'' menesterozo (Sipure Sefarad)

El mandradji ke era buen moabetchi, le kontó ke a poder de muncho penar ya se va kitando el pan, (Sipure Sefarad)

Me dizia también ke kuanto ke penara por ambezarsela la orasion entera, la vieja refuzava i mizmo kedava un poko ofensada, diziendole: (Sipure Sefarad)

Si estos eran muestros ijos, denpues ke tanto penimos i los engerandesimos i los kazimos al kavo mos desharon i se fueron. (Yihya al Akra, Manus. Yerushalayim 1920)