חזרה לדף הראשי של מכון מעלה אדומים                             tornar a la pajina prinsipal del Instituto

   חזרה לדף הראשי של אוצר הלשון הספניולית    tornar a la pajina prinsipal del Trezoro

 

 



 

 

אוצר הלשון הספניולית (לאדינו) לדורותיה – המילון המקיף ההיסטורי

מילון המובאות: תנ"ך משנה ומדרש

לפי סדר אלפביתי

 

 

Trezoro de la Lengua Djudeoespanyola (ladino)

 a traves de las Epokas - Diksionario amplio istoriko

Diksionario de sitasiones: Biblia, Mishna, Midrash

Segun el orden alfabetiko

 

 





330

abashar v.

ירד, פחת; הוריד, הפחית, הנמיך; העמיק (בשאלה/נושא)

decline, descend, come down, to be reduced, to be lessened; lower, reduce, diminish; to deepen, to go deeper

Entonses eya los abasho kon una kuerda por la ventana (Biblia, Const. 1873)

los ke suvian para dar los kierpiches suvian por la parte de mizrah i kuando los davan abashavan por la parte de maarav (P. R. Eliezer, 1876)



360

abasho adv.

מטה, למטה

down, downward

Levantate, O H'; akonanta sus fases, echalo abasho, (Biblia, Const. 1873)

i si kaiya algun kierpich de arriva abasho se asentavan i enpesavan a yorar i dezian: guay de mozotros (P. R. Eliezer, 1876)

i partio Sefo a la piedra, i vino a la me'ara i vido i ek alimanya grande komien al toro, su meatad i arriva semejansa de ombre, i de meatad para abasho semejansa de alimanya (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



440

abastado - El Abastado

שַׁדַּי, אלהים

god

I el Dio Abastado vos de piadades delante del varon (Biblia, Const. 1873)



490

abastar v.

הספיק

to be sufficient

Ke sus manos le basten, i tu le seas ayuda kontra sus angustiadores. (Biblia, Const. 1873)

Ke sus manos le basten, i tu le seas ayuda kontra sus angustiadores. (Biblia, Const. 1873)



610

abatido adj.

מדוכא, מדוכדך, מוכה (גם נפשית), נדכא; קודר, עגום, נוגֶה; מיוגע; המום, נדהם

depressed, to be down, beaten (also mentaly), despondent, humiliated; dark, gloomy, bleak, sad, melancholy, doleful; exhausted; shocked, stunned, astonished, amazed

Evita por verlo kuando por su error fue abatido i umiliado (Tefilat Imanuel, 1924)



630

abatir v.

דיכא, השפיל העיק על; פגע ב- הלם, היכה, המם; הפיל, הפיל ארצה, מיגר; התיש; פחת

to depress, oppress, humiliate, to press on; to harm something/someone, to beat, to strike, to hit, to stun, to shock; to drop, to drop down, eradicate; to wear out, exhaust; decline

A' empovrese i enrikese, abate i enaltese, el levanta del polvo al povre I del muladar enaltese al menesterozo (Biblia, 1873)



750

abediguar v.

תמך, סעד, סייע, חיזק; החיה

to support, take care of, to nurse, to help, assist, strengthen; resuscitate, revive

I para abediguarvos por eskapadura grande (Biblia, Const. 1873)

A' mata i abedigua, el aze desender a la foya i aze suvir (Biblia, 1873)

i Yeoshua izo paz kon eyos i tajo kon eyos firmamiento para abediguarlos i los mayorales de la kompanya les djuraron (Biblia, Const. 1873)

porke por solombra la sensia, por solombra la plata, i vantaje del saver ke la sensia abediguara a sus duenyos (Biblia, Viena 1841)

yo mato, i yo abidiguo; yo yago, i yo melezino; i no ay kien eskape de mi mano. (Biblia, Const. 1873)

Venid pues agora, i nos adjuntemos al real de los Arameos; si nos abidiguaren, biviremos; i si nos mataren, muriremos. (Biblia, Const. 1873)



890

abismo m.

תהום

abyss, chasm

i a su lugar enbeve, i anda kamino del avismo, i esclarese a la manyana del lugar ke el puzo de ayi de ayer. (Koelet Targum,1744)

E la palabra salia e fendia los ҫielos e los abismos, e en las quatro partes del mundo los ҫielos se enclinaron, e los montes fuyeron, e las mares se enturbiaron, e los linajes se touieron, (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

me rodearon las aguas asta el alma, el abismo me arrodeo, el djunko se apreto a mi kavesa (Biblia, Const. 1873)

de ayi el pastor, la piedra de Yisrael: del Dio de tu padre, i el te ayudara, i de Todopoderozo, i el te bendizira, kon bendisiones de los sielos de arriva, kon bendisiones del abismo ke yazie abasho, kon bendisiones de los pechos i de la bulba. (Biblia, Const. 1873)

I de Yosef disho: bendicha de A' sea su tierra, de la mejoria de los sielos, el rosio, i del abismo ke yaze abasho, i de la mejoria de los renuevos del sol, i de la mejoria del produkto de las lunas, i de la kavesera de los montes antiguos, i de la mejoria de las kuestas de siempre, i de la mejoria de la tierra i su inchimiento, i de la buena veluntad del ke moro en la sarza; (Biblia, Const. 1873)

de ayi el pastor, la piedra de Yisrael: del Dio de tu padre, i el te ayudara, i de Todopoderozo, i el te bendizira, kon bendisiones de los sielos de arriva, kon bendisiones del abismo ke yazie abasho, kon bendisiones de los pechos i de la bulba. (Biblia, Const. 1873)

I de Yosef disho: bendicha de A' sea su tierra, de la mejoria de los sielos, el rosio, i del abismo ke yaze abasho, i de la mejoria de los renuevos del sol, i de la mejoria del produkto de las lunas, i de la kavesera de los montes antiguos, i de la mejoria de las kuestas de siempre, i de la mejoria de la tierra i su inchimiento, i de la buena veluntad del ke moro en la sarza; (Biblia, Const. 1873)



1140

abogador/abogado m.

עורך דין, פרקליט, סניגור

lawyer, attorney, defence attorney

Si sos djuzgador no te meskles por ordenar las kozas komo el abogado (Tefilat Imanuel, 1924)



1210

abolar

עף, טס, ריחף, עופף, ריחף, פרחנמלט במהירות

fly, hover, escape quickly

ken estos komo la nuve abolaran i komo palombinos a sus finiestras (Biblia, Const. 1743)

Komo el agila despierta su nido, abola sovre su poyos, (Biblia, Const. 1873)



1330

aboltar v.

סובב, הקיף; הפך; חזר, שב, הלך בחזרה; החזיר; הפנה; החליף; השתנה

to turn, to spin, to surround; to turn over an object; to return, to come back, go back; return an object; refer; replace; to become changed

I Shimshon se fue, i aferro tressientas rapozas; i tomo tizones, i bolto kola a kola, i pozo un tizon en medio entre las dos kolas. (Biblia, Const. 1873)



1340

aboltarse v. refl.

התהפך; הסתובב; חזר מנסיעה; שינה טעמו; המיר דתו

turn over; turn around; to come back from a trip; to change taste; to convert religion

i enbueltate en polvo de sus pies,i beve en el tienpo de tu sed sus palavras de eyos. (Pirke avot, siglo XV)

i arrebashava de la ara i alkansava a la skala tres punyos i se aboltava sus fases para la vanda de tsafon ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



1390

abominasión f.

תועבה

abomination

Porke es abominasion a los aisianos (Biblia, Const. 1873)

I de las aves, estas tendresh en abominasion; no sean komidas, abominasion son: el agila, i el osifrago i el esmerejon i el buitre, i el el milano segun su manera. (Biblia, Const. 1873)

De su karne no komash, i sus kalavrinas tendresh en abominasion. (Biblia, Const. 1873)

Balanzas de engaño abominación de .A., y peso perfeto su voluntad. (Biblia de Ferrara, 1553)

I de las aves, estas tendresh en abominasion; no sean komidas, abominasion son: el agila, i el osifrago, i el esmerejon, i el buitre, i el milano segun su manera, (Biblia, Const. 1873)

I toda otra sierpe de ave ke tiene kuatro pies, abominasion vos sera. (Biblia, Const. 1873)

Ma todos los ke no tienen alas i eskamas en las mares, i en los arroyos, de toda sierpe de las aguas, i de toda koza biva ke esta en las aguas, abominasion vos seran (Biblia, Const. 1873)

Lo izieron zelar kon diozes estranyos, kon abominasiones lo ensanyaron. (Biblia, Const. 1873)



1490

abondansa/abondansia f.

שפע, שפעה, ריבוי

abundance, plenty, opulence, multitude

Yamaran los puevlos al monte; ayi sakrifikaran sakrifisios de djustedad; porke chuparan la abondansia de las mares, i los tezoros eskondidos de la arena. (Biblia, Const. 1873)

Yamaran los puevlos al monte; ayi sakrifikaran sakrifisios de djustedad; porke chuparan la abondansia de las mares, i los tezoros eskondidos de la arena. (Biblia, Const. 1873)



1550

aboniguar v.

שיפר, השביח; עשה טוב, גמל טוב, היטיב

improve, make better; to do good, to do a good deed, to repay someone with a good deed

alegrate mansevo en tu ninyez i te abonigue tu korason en dias de tu manseves i anda en karrera de tu korason (Biblia, Viena 1841)

alegrate mansevo en tu ninyez i te abonigue tu korason en dias de tu manseves i anda en karrera de tu korason (Biblia, Viena 1841)



1555

aboniguarse v. refl.

הוטב, השביח, השתפר

to improve, to get better

mijor tristeza mas ke rizo, porke kon pezgadumbre de fases se abonigua korason (Biblia, Viena 1841)



1585

aborresedor m.

שונא

hater

Me eskapo de mi enemigo fuerte, de mi aborresedores, porke eran mas fuertes ke yo (Biblia, Const. 1873)

I iziste ke mis enemigos me dieran la espalda, mis aborresedores, i los taji (Biblia, Const. 1873)



1590

aborreser v.

שנא, תעב, בחל ב-, מאס

hate, loath, despise, to abhor, detest

ama el ofisio, i aborrese ser dotor, i no te fagas konoser al kavdiyo. (Pirke avot, siglo XV)

Con quebrantamiento sera quebrantado porque fio estraño, y aborrecien tocantes mano, confiado. (Biblia de Ferrara, 1553)

i aborresieron tierra buena i kovdisiada ke era por la parte de mizrah i se fueron a Bavel ke es Bagdat (P. R. Eliezer, 1876)

i no lo miraron ni en la kara i aborresieron su palavra komo una piedra ke esta enriva de la tierra ke no es kontada por nada (P. R. Eliezer, 1876)

Bendize, A', su aver, i envelunta la ovra de sus manos; yaga los lumbos de los ke se levantan kontra el, i de los ke le aborresen, para ke no se levanten. (Biblia, Const. 1873)

I lo amargaron, i lo asaetearon, i lo aborresieron los arkeros. (Biblia, Const. 1873)

I disho el padre de eya: dizir yo dishe ke aborreser la aborresias, i la di a tu kompanyero; ma su ermana menor, no es mas ermoza ke eya? tomala pues en su lugar. (Biblia, Const. 1873)

I yoro la mujer de Shimshon delante de el, i disho: por sierto me aborreses, i no me amas.; propoziste un enigma a los ijos de mi puevlo, i no me lo deklaraste. I el le disho: ek, ni a mi padre ni a mi madre lo deklari, i lo tengo ke deklarar a ti? (Biblia, Const. 1873)

Bendize, A', su aver, i envelunta la ovra de sus manos; yaga los lumbos de los ke se levantan kontra el, i de los ke le aborresen, para ke no se levanten. (Biblia, Const. 1873)

I lo amargaron, i lo asaetearon, i lo aborresieron los arkeros. (Biblia, Const. 1873)

tornare vengansa a mis angustiadores, i pagare a los ke me aborresen. (Biblia, Const. 1873)



1610

aborresido adj.

מתועב, שנוא, משוקץ

despicable, hated

aborresida es la serradura ke se afeyaron kon eya los reshaim … grande es la mila ke se tajaron sovre eya treze firmamientos ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



1630

aborresión f.

שנאה, איבה, טינה, מיאוס

hate, animosity, grudge, resentment, abomination, repulsiveness

Kien se abstiene de djuzgar a otros evita aborresion, rovo i djuramiento falso (Tefilat Imanuel, 1924)



1820

abrasar v.

חיבק

to hug, to embrace

Su izkierda esta debasho de mi kavesa i su derecha me abrasa (Biblia, Const. 1873)



1920

abrevar v.

השקה; השקה הצאן

to water; to water the flock

i tambien por abrevar todo simiente ke komia de el i toda fruta de la tierra (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



2030

abrigar v.

נתן מחסה, הגן

to give shelter / refuge, protect

i este delante del rey, i lo abrige, i yazga en tu seno, i se kayente a mi senyor el rey. (Biblia, Const. 1873)

I la mosa era muy ermoza, i abrigava al rey, i le servia; ma el rey no la konosio. (Biblia, Const. 1873)



2040

abrigarse v. refl.

תפס מחסה, חסה בצל,התגונן

to take cover, to be under the protection of, to defend oneself, to protect oneself

tu ke salvas kon tu derecha a los ke se abrigan en ti, (Biblia, Const. 1873)

El Dio de mi penyasko me abrigare en El, mi fortaleza alta i mi fuida (Biblia, Const. 1873)

Eskudo es a todos los ke se abrigan en El (Biblia, Const. 1873)

I dira: onde estan sus diozes, el fuerte en ke se abrigaron: (Biblia, Const. 1873)



2240

abstener/abstenerse v./v. refl.

נמנע

avoid, abstain from

Kien se abstiene de djuzgar a otros evita aborresion, rovo i djuramiento falso (Tefilat Imanuel, 1924)



2295

abubiya f.

דוכיפת

hoopoe(bird)

I el buho, el somorgujo, i el ibis, i el sisne, i el pelikano, i el buitre de karonya, i la siguenya, la garza segun su manera, i la abubiya i el mursielago. (Biblia, Const. 1873)

i la siguenya, la garza segun su manera, i la abubiya, i el mursiegalo. (Biblia, Const. 1873)



2540

achakar v.

תירץ, חיפש תרוצים

to make excuses, to look for excuses

Para achakarse kontra nozotros i para echarse sovre nozotros (Biblia, Const. 1873)

ke porfetas de la falsedad eyos me kavzaron por achakear fortaleza de sanya de A' sovre mi (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



2950

adam (ebr.) m.

אדם, בן אדם; אף אחד

person, man, human being; nobody

Enpeso el Sh.yit. para akojer el polvo de adam arishon de las kuatro partes de la tierra (P. R. Eliezer,1876)



3170

adelantarse v. refl.

התקדם; קידם פני הרעה, מנע

to advance, to progress, to face evil, prevent

Por lo ke los komandantes se adelantaron en Yisrael, por lo ke fue veluntario el puevlo , bendizid a A'. (Biblia, Const. 1873)



3200

adelantre adv.

קדימה, לפנים, הלאה

forward, in front, further on, onward

asegun ke todas sus palavras son sovre la regla komo eran en el mundo en akonantamiento i en detardamiento, ke no se topa en este livro tardiozas kozas ke eran adelante; o akonantadas kozas ke eran prosteras, sino kada koza i koza en su lugar i su tiempo fue eskrita (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



3365

aderesar/aderezar v.

יישר

to straighten

boz apregonan enel dezierto eskombrad karrera de A' aderesad en la yanura kalsada a nuestro Dio (Biblia, Const. 1743)

ve a echa del Dio, porke ken podra por aderezar a lo ke atorsio (Biblia, Viena 1841)



3465

adevdado adj.

חייב, מחוייב

obliged, must (do something), bound (to do something), committed

El comienҫo de nuestro dicho, e el declaramiento de nuestra, boca, somos adebdados de alabar e de honrrar al Señor Dios poderoso e glorioso, (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



3520

adientro prep.

ב-

in, at

I todo atuendo de barro adientro del kual kayere algo de eyos, todo lo ke uviere en el sera enkonado i lo kevraresh. (Biblia, Const. 1873)

i tamien fraguaremos una kale grande adientro de eya i mos suviremos a los sielos (P. R. Eliezer, 1876)

I yamo a los portaleros; i dieron avizo adientro en kaza del rey.(Biblia, Const. 1873)



3530

adientro adv.

בפנים, בתוך, בקרב; פנימה

inside, amidst, among; inward

I desenizamiento de ara la de adientro akonantán a adovadura de sinko kandelas (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

I se komia adientro de las kortinas a machos de ke'huna en kualker komida a sua i noche asta medianoche (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



4035

adjuntadera f.

מחברת (שמות, פרשת ויקהל) - מקום חיבור של שתי יריעות

sinkuenta ojales izo en la tela la una i sinkuenta ojales izo en kavo de la tela ke en la adjuntadera (Biblia, Const. 1547)



4040

adjuntado adj.

מחובר, מלוכד, מאוחד, מצורף, מוצמד, נלווה

connected, attached, linked, consolidated, united, added, accompanying

tendra dos ombreras adjuntadas a sus kavos (Biblia, Const. 1873)

I al resto de puevlo ke avia kedado en la sivdad , i a los adjuntados ke se avian adjuntado al rey de Bavel, i al resto del fonsado, los yevo kativos Nevuzaradan, kapitan de los de la guardiya. (Biblia, Const. 1873)



4070

adjuntar v.

חיבר, איחה, איחד, צרף, הוסיף, הצמיד, עשה אגודה אחת; כינס, אסף, הפגיש; שידך בין אנשים, הפגיש

to link, connect, join together, merge, unify, join, add, attach, ; assemble, gather, collect; bring together (people), match (people)

el doladizo lo kuvrio maestro i platero kon el oro lo espande i kadenitas de plata le adjunta el platero (Biblia, Const. 1743)

i adjunto a sinko las telas una kon otra (Biblia, Const. 1547)

i izo sinkuenta ganchetes de oro i adjuntó a las telas una kon otra kon dos ganchetes (Biblia, Const. 1547)



4090

adjuntarse v. refl.

הצטרף; התכנס, התקבץ; התחבר, התאחד, התלכד, התאחה, התמזג, התווסף

to join with; to be assembled; to become connected, to become linked, to become unified, to be joined together, to become merged, to become united, to be added

apanyadvos, i vos denunsiare lo ke vos akontesera en los dias postreros. Adjuntadvos, i oid, ijos de Yaakov; i eskuchad a Yisrael vuestro padre. (Biblia, Const. 1873)

Tambien ama a los puevlos, todos sus santos estan en tu mano; i eyos se adjuntan a tus pies, i resiven de tus mandamientos. (Biblia, Const. 1873)

apanyadvos, i vos denunsiare lo ke vos akontesera en los dias postreros. Adjuntadvos, i oid, ijos de Yaakov; i eskuchad a Yisrael vuestro padre. (Biblia, Const. 1873)

Tambien ama a los puevlos, todos sus santos estan en tu mano; i eyos se adjuntan a tus pies, i resiven de tus mandamientos. (Biblia, Const. 1873)

I al resto de puevlo ke avia kedado en la sivdad , i a los adjuntados ke se avian adjuntado al rey de Bavel, i al resto del fonsado, los yevo kativos Nevuzaradan, kapitan de los de la guardiya. (Biblia, Const. 1873)

Tambien kuando venia algun forastero a sus sivdades i traia su merkaderia ke merkava o keria vender, i se adjuntavan sovre el varones i mujeres, i famiyas, i mosos i viejos, i se ayegavan todos al varon i le tomavan por fuersa de la merkaderia asta ke se atemava la merkaderia del patron (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i era en la ora de sus alegrias, i se adjuntavan todos i travavan kada uno mujer de su kompanyero i en ija de su kompanyero la donzeya, i yaziyan kon eyas (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

Venid pues agora, i nos adjuntemos al real de los Arameos; si nos abidiguaren, biviremos; i si nos mataren, muriremos. (Biblia, Const. 1873)



4150

adkerir v.

רכש, השיג

acquire, attain

Kien observa un presepto se adkiere un defendor (Tefilat Imanuel, 1924)



4340

adó? interog.

איפה?, היכן?

where?

i yamo A' Dio a el omre i disho ado ti? i disho a tu boz oyi en el guerto i temi ke desnudo yo i eskondime (Biblia, Const. 1547)

i demando a varones de su lugar por dezir: ado la aplazada? (Biblia, Const. 1547)



4370

adolensiar v.

החליא, הכאיב

to make sick, to hurt

ke en mudarse sovre eya el aire i las aguas, adolensio (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

En la ora la esta, adolesio Yania, ija de Ushi, mujer del rey Angeas i se enduresio su dolensia sovre Angeas i sovre sus senyores (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



4380

adolensiarse v. refl.

חלה, נפל למשכב; התאנח מכאבים

to get sick; to moan with pain

por un poko ke lo vitesh, vos shasheatesh de verlo [?] i yo ke lo tengo en mi kaza i lo miro kada ora, komo no me adolesere? (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



4440

adolme m.

אלימות, חמס

violence

I Tu me enaltesiste sovre los ke se levantaron kontra mi, del varo de adolme me eskapaste (Biblia, Const. 1873)

mi salvador de adolme me salvaras (Biblia, Const. 1873)

Shimon i Levi ermanos; instrumentos de adolme sus armas. en su sekreto no entre mi alma; en su apanyamento no se aune mi onra! (Biblia, Const. 1873)

Shimon i Levi ermanos; instrumentos de adolme sus armas. en su sekreto no entre mi alma; en su apanyamento no se aune mi onra! (Biblia, Const. 1873)



4580

adorar v.

אהב אהבה עזה, היה מאוהב ב-, העריץ; עבד, האליל, סגד ל-

to love intensely, to be inlove with, admire; to worship

que asi fizo Abrahan que non quiso creer nin omillarse a los ydolos que su padre adoraua. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



4650

adormeser v.

הרדים; נמנם

to put to sleep; to take a nap, to doze

i se ayego a el el kapitan de la nave i le disho: ke tienes adormesido? levantate, yama a tu Dio! (Biblia, Const. 1873)



4660

adormeserse v. refl.

הקהה; נרדם

to dull; to fall asleep

Apañan en verano, hijo entendido, adormeciense en la segada hijo malo. (Biblia de Ferrara, 1553)

ma Yona avia desendido a los rinkones de la nave i yazio i se adormesio (Biblia, Const. 1873)



4700

adornado adj.

מקושט, מעוטר

decorated, adorned

Su interior adornado kon lavores de amor de las ijas de Yerushalayim (Biblia, Const. 1873)



4800

adovadura f.

תיקון (התוצאה)

reparation (the outcome )

I adovadura de dos kandelas akonantán a saumerio (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

la ordenansa grande akonantava a la ordenansa segunda de el saumerio... i desenizamiento de la ara la de adientro akonantava a adovadura de los sinko kandeles o lanpa ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



4855

adreón adj.

שרף (נחש שרף)

burning

de la derecha i de la istierda eran los deziertos ke eran yenos de kulevros adreones i detras de eyos era Par'o el malo i su real (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



4860

adrer /adrir v.

שרף, הבעיר, הדליק; בער

to burn, to set on fure, to light; to burn (passive)

sakadla i sea ardida (Biblia, Const. 1547)



4940

adufle m.

תוף, מצילתיים

drum, cymbals

i sera viguela i alaod adufle i kantavlena i vino de sus beveres (Biblia, Const. 1743)

i andavan ayi todos los varones [?] eyos i sus mujeres i sus famiyas i sus ijos i se alegravan ayi kon adufles i kantavlenas. (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

tambien el rey i todos sus mayorales salieron kon adufles i kon kantavlinas (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



5290

afalagarse v. refl.

התנחם; הגיעו לידי הסכמה

to be consoled; to come to an agreement

i tornara vengansa a sus angustiadores, i se afalagara kon su tierra, kon su puevlo.(Biblia, Const. 1873)



5570

afearse v. refl.

התכער; האשים את עצמו

to become ugly; to blame oneself

aborresida es la serradura ke se afeyaron kon eya los reshaim … grande es la mila ke se tajaron sovre eya treze firmamientos ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



5620

afedeser v.

הסריח, הצחין

to stink

moshkas en su muerte azen afedeser azen manar azeite de konfisionador (Biblia, Viena 1841)



5660

afeitarse v. refl.

התאפר, התפרכס, הצטבע

to apply make up on oneself, to adorn oneself, to embellish oneself

i tiro panyo de su bivdez de sovre eya i kuvriose kon el velo i afeitose i asentose en Petah Enayim (Biblia, Const. 1547)

i se puso sovre la kavesa piedras presiozas enkastonadas kon oro, i se afeito su kara i su kuerpo kon modos de afeites de mujeres (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



5670

afeite m.

קישוט, עיטור; איפור

decoration, adornment; make up

Ke metia afeite de oro sovre vuestros vestidos (Biblia, Const. 1873)

i se puso sovre la kavesa piedras presiozas enkastonadas kon oro, i se afeito su kara i su kuerpo kon modos de afeites de mujeres (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



5830

afermoziguado adj.

מיופה, מקושט

beautified, adorned

Se afermoziguaron tus keshadas kon las djoyas, tu serviz kon las shartas (Biblia, Const. 1873)

Se alevanto enpies Adam arishon i era su forma muy aformuziguada en asemejansa de su kriador (P. R. Eliezer,1876)



5840

afermoziguar v.

ייפה, קישט, שיפר

to beautify, to decorate, improve

Yerva shavonal porke eya vinia? Para aformoziguar kon eya a la unya por ke fuera fuerte. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



5880

aferrar v.

תפס, אחז, החזיק; תפס (שכלית), הבין; הגיע

catch, hold; comprehend; to arrive

Aferradnos las rapozas, las rapozas pekenyas ke danyan kas vinyas (Biblia, Const. 1873)

I Shimshon se fue, i aferro tressientas rapozas; i tomo tizones, i bolto kola a kola, i pozo un tizon en medio entre las dos kolas. (Biblia, Const. 1873)

I suvieron a eya los prinsipes de los Pelishteos, i le disheron: sombaylo, i mira en ke esta su fuersa grande, i komo lo podremos venser, para ke lo atemos para aferrarlo, (Biblia, Const. 1873)



5970

afiansar v.

בטח ב-; הבטיח; ערב ל-, נתן אשראי

to trust in-; to promis; to vouch for-, to give credit

Yo lo afiansare, de mi mano lo bushkaras (Biblia, Const. 1873)



6330

afirmar v.

אישר, אימת, קיים, חיזק, חתם, נתן תוקף; טען/הצהיר בתוקף

confirm, verify, fulfill, to strengthen, to sign, validate; argue/to declare firmly

I las tornava a el majadero en la tadre de dia de antes de kipur para afirmar mitsvat minudo de lo minudo (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

e en esa ora dixo Dios a los fijos de Ysrael: dame fiadores de afirmar la ley; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



7160

afriir v.

גמל, מנע, שלל, קיפח; עינה, רדף; העני (הפך לעני)

wean, prevent, deny, to deprive of; torment, persecute; to make somebody poor

I eya lo izo durmir sovre sus rodiyas, i yamo a un varon, i lo izo rapar las siete vedijas de su kavesa; i empeso a afriirlo, i su fuersa se aparto de el. (Biblia, Const. 1873)

I Delila disho a Shimshon: te rogo ke me digas en ke esta tu fuersa grande, i kon ke podras ser atado para afriirte. (Biblia, Const. 1873)



7450

afuera adv.

בחוץ; חו"ל; בהשאלה: בבית הקברות

out; abroad; in lending; at the cemetery

Afueras de tres kozas ke son asurim de komerse ke son la sangre i el sevo i el gid anashe (P. R. Eliezer,1876)

Kien es Dio afuera de A' i kien es penya afuera de nuestro Dio? (Biblia, Const. 1873)

Que tus hermanos estan en la gloria del Señor, e tu estaras de fuera; no quieras escuchar aquel malo, nin te partas de tus hermanos. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i travolo por su panyo por dezir: yaze konmigo, i desho su panyo en su mano i 'huyo i salio afuera (Biblia, Const. 1547)

empero la karne del toro i su kuero i su fienda kemaras en fuego afuera del real (Biblia, Const. 1873)

los unos se ian de la kamara la de afuera por la vanda de mizrah i los otros por la vanda de maarav ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

I metio la meza en la tienda del plazo, al lado del tavernakulo al norte, afuera del velo. ( Biblia, Const. 1873)

Por afuera desijara la espada, i en las kamaras espanto; (Biblia, Const. 1873)



7655

agata f.

שבו (מאבני החושן)

Shevo (one of the stones of the breastplate)

i el terser orden una ligura, una agata i un ametisto, i el kuarto orden un krisolito, i un oniks i un jaspe (Biblia, Const. 1873)



7740

ágila f.

נשר, עיט

vulture, eagle

I de las aves, estas tendresh en abominasion; no sean komidas, abominasion son: el agila, i el osifrago i el esmerejon i el buitre, i el el milano segun su manera. (Biblia, Const. 1873)

Mas lejeros ke agilas, mas fuertes ke leones (Biblia, Const. 1873)

Yeuda ijo de Tema dizien: see fuerte komo el tigro i lejero komo la agila i korredor komo el siervo i barragan komo el leon por azer veluntad de tu padre en los sielos (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

mas lejeros ke agilas, mas fuertes ke leones. (Biblia, Const. 1873)

I de las aves, estas tendresh en abominasion; no sean komidas, abominasion son: el agila, i el osifrago, i el esmerejon, i el buitre, i el milano segun su manera, (Biblia, Const. 1873)

Komo el agila despierta su nido, abola sovre su poyos, (Biblia, Const. 1873)



7855

agora (gr.) f.

כיכר השוק (בפוליס היוונית); שוק לממכר מצרכי מזון וכו'

market square (at the greek 'police'); a market for food commodities

kantare agora ami kerido kantar de mi kerido por su vinya (Biblia, Const. 1743)

I disho Delila a Shimshon: ek, tu te burlaste de mi. i me avlaste mentiras; agora te rogo ke me digas kon ke podras ser atado. (Biblia, Const. 1873)

Mirad agora ke yo, yo soy, i no ay dio konmigo; (Biblia, Const. 1873)



7860

agora adv.

עכשיו, כעת, עתה

now

Porke de la muchidumbre de mi kesha i de mi ansia avli asta agora. (Biblia, 1873)

En nuestros pasos agora nos rodean, (Biblia, Const. 1873)

Si no nos uvieramos detadrado, sierto agora uvieramos ya tornado dos vezes (Biblia, Const. 1873)

Por mis ermanos i mis kompanyeros avlare agora paz por ti (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

e agora, pues vino a nuestras manos; asi commno fizo, mandat que le fagan, quémenlo segund el quemo a nuestros dioses. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

I agora ven, te dare agora konsejo, i salva tu vida, i la vida de tu ijo Shelomo. (Biblia, Const. 1873)

enfechiza agora fechiza a nosotros, i kon el fechizo savremos kien mayorgara en la pelea la esta ke mozotros andantes sovre eya (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

I el rey se levanto de noche, i disho a sus siervos: yo vos dire agora lo ke nos izieron los Arameos:(Biblia, Const. 1873)

Venid pues agora, i entraremos, i demos avizo en kaza del rey.(Biblia, Const. 1873)



7990

agozar (1) v.

טילטל; נדנד, עירסל

to shake; to swing, to rock

Kuando agozare mi reluziente espada, i mi mano travare de djuisio, (Biblia, Const. 1873)



8040

agradavle adj.

נעים; אדיב, נעים הליכות

pleasant; courteous, kind

Sean agradavles delante de ti los dichos de mi boka, i el pensamiento de mi korason, (Biblia, Const. 1873)

I de Asher disho: bendicho de ijos sea Asher; sea agradavle a sus ermanos, i banye en azeite su pie. Fierro i alambre sera tu sapato; i komo tus dias sera tu fortaleza. (Biblia, Const. 1873)

Yissahar azno guesudo yazien entre los korales. I vido ke el deskanso era bueno, i ke la tierra era agradavle; i akosto su ombro para soportar, i fue a pecha sodjiftado. (Biblia, Const. 1873)

I de Asher disho: bendicho de ijos sea Asher; sea agradavle a sus ermanos, i banye en azeite su pie. Fierro i alambre sera tu sapato; i komo tus dias sera tu fortaleza. (Biblia, Const. 1873)

Yissahar azno guesudo yazien entre los korales. I vido ke el deskanso era bueno, i ke la tierra era agradavle; i akosto su ombro para soportar, i fue a pecha sodjiftado. (Biblia, Const. 1873)



8060

agradeser v.

הודה

thank

e rresҫibieron e dixeron: faremos e rresҫibiremos, e gradesҫeremos e conpliremos. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



8580

agro adj.

חמוץ; כינוי לאדם מחוספס, רגזן, מחמיץ פנים, ממורמר

sour; a nickname for a person who is rough, bad-tempered, bitter

Kien aprende de los chikos es komo si komiera uvas agras i biviera vino del lagar (Tefilat Imanuel, 1924)



8710

agua f.

מים

water

Todos los arroyos i manaderos de aguas andantes i korrientes a aguas de Okeanos ke arrodea a el mundo (Koelet Targum,1744)

Porke oimos komo H' izo sekar las aguas del mar ruvio (Biblia, Const. 1873)

Esto komeresh de todo lo ke ay en las aguas: todos los ke tienen alas i eskamas en las aguas en las mares, i en los arroyos, akeyos komeresh. (Biblia, Const. 1873)

Enbio de lo alto i me tomo, me sontrusho de las muchas aguas (Biblia, Const. 1873)

i el korason del puevlo se diritio i se izo komo agua (Biblia, Const. 1873)

sean kortadores de lenya i sakadores de agua para toda la kompanya (Biblia, Const. 1873)

porke ya se esta mirando ke la fuersa de el Dio no es mas ke en las aguas (P. R. Eliezer, 1876)

I pozo el agua-manil entre la tienda del plazo i el ara, i metio en el agua para lavar. ( Biblia, Const. 1873)

Esto komeresh de todo lo ke ay en las aguas; todos los ke tienen alas i eskamas en las aguas, en las mares, i en los arroyos, akeyos komeresh. (Biblia, Const. 1873)

I de Levi disho: tus tumim i tus urim sean a tu varon santo, al kual prevaste en Masa, kon el kual barajaste a las aguas de Meriva: (Biblia, Const. 1873)

presurozo komo las aguas, no seras aventajado; porke suviste a la kama de tu padre; entonses enkonaste: a mi estrado suvio. (Biblia, Const. 1873)

I partio el Dio una foya ke avia en Lehi, i salieron de eya aguas, i bevio, i retorno su espirito, i se rebivio. Por tanto yamo su nombre En-'Hakore, ke esta en Lehi asta oy. (Biblia, Const. 1873)

I de Levi disho: tus tumim i tus urim sean a tu varon santo, al kual prevaste en Masa, kon el kual barajaste a las aguas de Meriva: (Biblia, Const. 1873)

presurozo komo las aguas, no seras aventajado; porke suviste a la kama de tu padre; entonses enkonaste: a mi estrado suvio. (Biblia, Const. 1873)

El demando agua, i eya le dio leche, en plato de novles, prezento manteka. (Biblia, Const. 1873)

Vinieron reyes i pelearon, entonses pelearon los reyes de Kenaan en Taanah a las aguas de Megido; ninguna ganansia de moneda tomaron. (Biblia, Const. 1873)

i eran a eyos en sus tierras una montanya ancha muncho komo andadura de dia i medio i en eya fuentes de agua i sembrados muchos sovre las aguas (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

disheron malos i la mleska ke entre eyos: a aguas de la mar pudo enshugar i al baro non pudo por enshugar (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)

kantar tresero disheron ijos de Israel en tiempo ke fue dado a eyos pozo de agua (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



9070

aguamantil/aguamanil m.

כד, כיור

vase, jug, sink

i el kovertero ke estara sovre eya i todos los atuendos de la tienda i la meza i sus atuendos i la almenara .. i el aguamanil i su asiento (Biblia, Const. 1873)

I pozo el agua-manil entre la tienda del plazo i el ara, i metio en el agua para lavar. ( Biblia, Const. 1873)



9180

agudo adj.

חד, מחודד, מושחז, מלוטש; שנון, חריף, חד שכל; חד (צליל, כאב), צורם

sharp, sharpened, polished; witty, sharp minded; sharp (sound, pain), unpleasant

i avia un ombre malo i tortavenyo, i agudo para mal (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



9680

aharvar (ebr.) v.

היכה, הלקה, חבט, עינה; צלצל, דפק

to hit, to beat, to torture; to ring, to knock

i oyo Potifar las palavras de su mujer i enkomendo ke lo harvaran a Yosef fuertes golpes, i izieron ansi (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



10130

Aífto m.

מצרים

egypt

I aresh saver a mi padre todo mi onra en Ayifto (Biblia, Const. 1873)

Porke yo soy H', ke vos ago suvir de la tierra de Ayifto para ser vuestro Dio: seresh, pues, santos, porke yo soy santo. (Biblia, Const. 1873)



10240

aírar (1) v.

הכעיס, הרגיז, עורר כעס

to anger, to enrage

I la tierra se konmovio i temblo, los simientos de los sielos se estremesieron, se konmovieron porke A' se airo (Biblia, Const. 1873)



10260

aírarse v. refl.

התרגז, התכעס, זעם

to get angry, to be furious

Los ijos de mi madre se airaron kontra mi (Biblia, Const. 1873)



10270

aire m.

רוח, אוויר, הבל, דברים בטלים; מנגינה, נעימה, לחן; מראה, דמיון

wind, air, steam, idle things; tune, melody; appearance, similarity

ke en mudarse sovre eya el aire i las aguas, adolensio (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



10580

aisiano m.

מצרי

egyptian

Porke los aisianos no podian komer pan kon los ebreos (Biblia, Const. 1873)

Porke es abominasion a los aisianos (Biblia, Const. 1873)



10940

akaeser v.

קרה, התרחש, ארע

happen, take place, occur

Acaesҫio que un moҫo entro en la mar en una nao con mucha gente, e ouieron muy grant tormenta; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



11130

akarrear v.

משך, סחב, סחף, גרר; הוביל, הסיע, העביר, הביא, סיפק; גרם, הוליד, יצר, חולל

to pull, to drag, to carry; to transport, to move, bring, to supply; to cause, to bring to life, create

todo akel ke amuchigua favlar kon la mujer, akarrea danyo a si mismo, (Pirke avot, siglo XV)



11220

akavar v.

סיים, כילה, גמר; חפר; הרעיב

to finish, consume; dig; starve

I fue ke komo akavaron de komer la severa ke trusheron de Ayifto. (Biblia, Const. 1873)

Ek, mientras ke tu estas avlando ayi kon el rey, yo entrare detras de ti, i akavare tus palavras. (Biblia, Const. 1873)

I fue, ke komo akavo de avlar, echo de su mano la keshada, i yamo a akel lugar Ramat-Lehi. (Biblia, Const. 1873)



11270

akavidado adj.

זהיר, מתון

careful, cautious, prudent, moderate

Tambien tu siervo es akavidado por eyos, (Biblia, Const. 1873)



11330

akavidozo adj.

זהיר

careful, cautious, prudent

Porke non eyas akavidozas en el apartamiento, i en la hala i en ensendimiento de la kandela (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



11480

akel pron. dem.

ההוא

that, that one

solamente en akel dia rodearon la sivdad siete vezes (Biblia, Const. 1873)



11530

akerensiar v.

חיבב; התאהב

to like; to fall in love

i era avlan kon nos pases kon pases komo varon ke beza a su kompanyero de muchidumbre de kerensia ke akerensio a nos, avantajadamente mas ke a setenta puevlos (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



11590

akeya /akeyas pron. dem.

ההיא/ההן

that one/ those (female)

los israelitas prearon para si las kuatropeas i el espojo de akeya sivdad (Biblia, Const. 1873)



11840

akodrarse v. refl.

נזכר, העלה בזכרונו

to be reminded of', to recall

Nos akordaremos de tus kerensias mas ke de vino (Biblia, Const. 1873)

I Elkana konosio a su mujer i A' se akodro de eya. (Biblia, 1873)

kuando mi alma se desmayava en mi' me akodri de A', i mi orasion entro a ti, a tu templo santo (Biblia, Const. 1873)



11870

akojer v.

אסף, ליקט, קיבץ, אגר

collect, gather, assemble, hoard

Enpeso el Sh.yit. para akojer el polvo de adam arishon de las kuatro partes de la tierra (P. R. Eliezer,1876)

I fue, ke en el dia sesheno akojieron dos tantos de pan, dos omeres para kada uno; (Biblia, Const. 1873)

I lo akojean kada manyana, kada uno segun su komer; i kuando el sol eskayentava, se deritia. (Biblia, Const. 1873)

I los ijos de Yisrael izieron ansi, i akojieron, unos mas, i otros menos. I lo mezuraron kon el omer, i no sovrava al ke akojio mucho, ni faltava al ke akojio poko; kada uno segun su komer akojieron. (Biblia, Const. 1873)



11875

akojerse v. refl.

נאסף, התקבץ

to be gathered, to be assembled

Empero fuente i pozo onde se akojen aguas sera limpio; ma lo ke tokare en su kalavrina sera enkonado. (Biblia, Const. 1873)

i kuando la vestia Nimrod dita vestimienta se akojian kuantas beemot i hayot i venian i se enkorvavan delantre de Nimrod ke se les entendia (P. R. Eliezer, 1876)



12130

akompanyar v.

ליווה; הגיע לאותה רמה, השתווה בהישג

to escort; to reach the same level, to equalize in achievement

I se ensendio su fulor, i suvio a la kaza de su padre. I la mujer de Shimshon fue dada a su kompanyero, ke lo akompanyava. (Biblia, Const. 1873)



12260

akonantado adj.

בעל הקדימות

the one that has priority/ precedence

asegun ke todas sus palavras son sovre la regla komo eran en el mundo en akonantamiento i en detardamiento, ke no se topa en este livro tardiozas kozas ke eran adelante; o akonantadas kozas ke eran prosteras, sino kada koza i koza en su lugar i su tiempo fue eskrita (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



12265

akonantamiento cf. akonanto

בעל הקדימות

asegun ke todas sus palavras son sovre la regla komo eran en el mundo en akonantamiento i en detardamiento, ke no se topa en este livro tardiozas kozas ke eran adelante; o akonantadas kozas ke eran prosteras, sino kada koza i koza en su lugar i su tiempo fue eskrita (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



12270

akonantar v.

הקדים, היה בעל הקדימות, היתה לו זכות בכורה; ידו היתה על העליונה

to precede, to have priority/precedence; to have the upper hand

Levantate, O H'; akonanta sus fases, echalo abasho, (Biblia, Const. 1873)

Me akonantaron en el dia de mi desgrasia, ma A' fue mi asofrensia (Biblia, Const. 1873)

Me akonantaron enkampamientos de muerte (Biblia, Const. 1873)

I adovadura de dos kandelas akonantán a saumerio (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

I el saumerio akonantán a los miembros (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

non verna a la sivdad la esta i non arrondjara ayi saeta i non la akonantara eskudo i non vertera sovre eya trabuko (Biblia, Const. 1743)

i las tortas akonantan a las templasiones i las templasiones akonantan a los enyadidos i los enyadidos akonantan a las tasas ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



12420

akonteser v.

קרה, התרחש

happen, occur

Si tomaresh tambien a este de delante de mi i le akontesiere algun dezastre (Biblia, Const. 1873)

I le kontaron todas las kozas ke les avia akontesido (Biblia, Const. 1873)

i la suerte kayo sovre Yona i le disheron: kontanos agora por kavza de kien nos akontesio este mal (Biblia, Const. 1873)

venid i echemos suertes para ke sepamos por kavza de kien nos akontesio este mal (Biblia, Const. 1873)

I akontesio despues de la muerte de Shaul, kuando David torno de erir a los Amalekitas, ke David estuvo en Tsiklag dos dias. (Biblia, Const. 1873)

I akontesio ke a la tarde suvieron kodornizes, i kuvrieron el real (Biblia, Const. 1873)

apanyadvos, i vos denunsiare lo ke vos akontesera en los dias postreros. Adjuntadvos, i oid, ijos de Yaakov; i eskuchad a Yisrael vuestro padre. (Biblia, Const. 1873)

I akontesio despues de algunos dias, ke en el tiempo de la segada del trigo, Shimshon vijito a su mujer kon un kavrito de las kavras, i disho: entrare a mi mujer a la kamara. Ma el padre de eya no lo desho entrar. (Biblia, Const. 1873)

I despues de esto akontesio ke se enamoro de una mujer en al arroyo de Sorek, el nombre de la kual era Delila. (Biblia, Const. 1873)

apanyadvos, i vos denunsiare lo ke vos akontesera en los dias postreros. Adjuntadvos, i oid, ijos de Yaakov; i eskuchad a Yisrael vuestro padre. (Biblia, Const. 1873)

I akontesio en el anyo noveno de su reino, en el mez dezeno, a los diez del mez, ke vino Nevuhadnetsar, rey de Bavel, el i todo su fonsado, kontra Yerushalayim, (Biblia, Const. 1873)

I akontesio komo el varon del Dio avia avlado al rey, diziendo: dos medidas de sevada por un siklo, i una medida de semola por un siklo, sera manyana a esta ora en la puerta de Shomron:(Biblia, Const. 1873)

I ansi le akontesio: porke el puevlo lo pizaron en la puerta, i murio. (Biblia, Const. 1873)



12540

akordar v.

העניק, נתן, חלק ; כיוונן

bestow, give, share; to fine-tune

Si te aprofondes en eya te akorda grande rekompensa (Tefilat Imanuel, 1924)



12550

akordarse v. refl.

הסכימו זה עם זה

to agree with one another

Akordate de los dias antiguos. Parad mientes a los anyos de djerenansio i djerenansio; (Biblia, Const. 1873)



12620

akornear v.

נגח בקרניו

to gore with his horns

Su ermozura es komo la de su buey primodjenito, i kuernos de unikornio son sus kuernos; kon eyos akorneara puevlos a una asta los atemos de la tierra; (Biblia, Const. 1873)

Su ermozura es komo la de su buey primodjenito, i kuernos de unikornio son sus kuernos; kon eyos akorneara puevlos a una asta los atemos de la tierra; (Biblia, Const. 1873)



12695

akosear v.

בעט

to kick

i sangre de uvas beviste, vino puro. i engordose Yeshurun, i akoseo (Biblia, Const. 1873)



12720

akostar v.

התקרב, ניגש אל; הגיע אל המזח; היטה

to draw near, to approach; to arrive at the pier

akosta tu oreja a mi, oye mi dicho. (Biblia, Const. 1873)

I akosto los sielos i desendio, i tinievlas debasho de sus pies (Biblia, Const. 1873)

i vidola Yeuda i kontola por eskarada ke kuvrio sus fases i akosto a eya a la karrera (Biblia, Const. 1547)

i todo dayan ke toma shohad i akosta a el din non se muere de la vejes asta ke sus ojos se siegan ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

Yissahar azno guesudo yazien entre los korales. I vido ke el deskanso era bueno, i ke la tierra era agradavle; i akosto su ombro para soportar, i fue a pecha sodjiftado. (Biblia, Const. 1873)

Yissahar azno guesudo yazien entre los korales. I vido ke el deskanso era bueno, i ke la tierra era agradavle; i akosto su ombro para soportar, i fue a pecha sodjiftado. (Biblia, Const. 1873)



13080

aksión f.

פעולה, עשיה; מניה

action, doing; stock

Komo una mala aksion trae otra konsigo (Tefilat Imanuel, 1924)

La penitensia i las buenas aksiones son un (eskudo) mamparo kontra la dezgrasia (Tefilat Imanuel, 1924)



13630

akurtado adj.

מקוצר

shortened

Temor de .A. añadira dias, y años de malos seran acortados. (Biblia de Ferrara, 1553)



13700

akuzador m.

תובע, קטיגור

prosecutor, plaintiff, prosecutor

Kien komite un pekado gana un akuzador (Tefilat Imanuel, 1924)



13780

ala f.

כנף; סנפיר

wing; fin

en la solombra de tus alas eskondeme. (Biblia, Const. 1873)

Esto komeresh de todo lo ke ay en las aguas: todos los ke tienen alas i eskamas en las aguas en las mares, i en los arroyos, akeyos komeresh. (Biblia, Const. 1873)

Ma todos los ke no tienen alas i eskamas en las mares i en los arroyos, de toda sierpe de las aguas i de toda koza biva ke esta en las aguas, abominasion vos seran. (Biblia, Const. 1873)

I kavayo sovre keruv i bolo i se aparesio sovre las alas del viento (Biblia, Const. 1873)

Esto komeresh de todo lo ke ay en las aguas; todos los ke tienen alas i eskamas en las aguas, en las mares, i en los arroyos, akeyos komeresh. (Biblia, Const. 1873)

Ma todos los ke no tienen alas i eskamas en las mares, i en los arroyos, de toda sierpe de las aguas, i de toda koza biva ke esta en las aguas, abominasion vos seran (Biblia, Const. 1873)

Espande sus alas, los toma, los yeva sovre sus plumas; A' solo lo gio, i no uvo kon el dio estranyo. (Biblia, Const. 1873)



13960

alahá (ebr.) f.

היכל, ארון קודש; הלכה

palace, temple, torah ark; jewish religious laws

Ke el meresedor de el mundo el vinien ke ansi dize el pasuk: andamientos de mundo a el; non meldes andamientos, salvo alahot (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

Meldador de kaza de Eliyau dizien: todo el ke melda alahot en kada dia enfeuziado a el (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



14090

alambre m.

חוט ברזל; נחושת

iron wire

solamente la plata i el oro i los atuendos de alambre i de fierro metieron en la kaza de A'. (Biblia, Const. 1873)

i lo inchi de espirito del Dio en saviduria i en entendimiento i en sensia i en toda ovra para enventar enventos para ovrar en oro i en plata i en alambre (Biblia, Const. 1873)

I de Asher disho: bendicho de ijos sea Asher; sea agradavle a sus ermanos, i banye en azeite su pie. Fierro i alambre sera tu sapato; i komo tus dias sera tu fortaleza. (Biblia, Const. 1873)

I de Asher disho: bendicho de ijos sea Asher; sea agradavle a sus ermanos, i banye en azeite su pie. Fierro i alambre sera tu sapato; i komo tus dias sera tu fortaleza. (Biblia, Const. 1873)

I las oyas, i las paletas, i las despaviladeras, i los kucharones, i todos los atuendos de alambre, kon ke servian, tomaron. (Biblia, Const. 1873)

I los pilares de alambre ke estavan en la kaza de A', i los asientos, i el mar de alambre ke estava en la kaza de A', kevraron los Kaldeos, i yevaron el alambre de eyo a Bavel. (Biblia, Const. 1873)



14095

alamema f.

צניפה - מצנפת נשית

female bonnet

los espejos i las savanas i las alamemas i los mantos (Biblia, Const. 1743)



14160

alaod m.

עוּד, לאוטה (כלי נגינה)

oud, lute (music instruments)

i sera viguela i alaod adufle i kantavlena i vino de sus beveres (Biblia, Const. 1743)



14230

alargar v.

האריך; השהה, משך את הזמן

to lengthen, prolong; to delay, to stall

Si has veshalom no alarges tu fulor kon el mijor es pertenesiente a el ke no venga a el olam (P. R. Eliezer,1876)

meldamos kualmente demandaron los talmidim a ribi Nehunia ijo de Akana: kon loke alargastes dias? le disho a eyos: en mis dias non me onri kon dezonra de mis konpanyeros ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

a lo todo vide en dias de mi nada, ay djusto deperdido kon su djustedad, i ay malo alargan en su malisia (Biblia, Viena 1841)



14250

alargarse v. refl.

האריך בדיבור; הרחיב עסקיו; נח, התרווח

to extend in speech; to expand in buisness; to rest, to sit comfortably

alegrate mansevo en tu ninyez i te abonigue tu korason en dias de tu manseves i anda en karrera de tu korason (Biblia, Viena 1841)



14330

alarze m.

ארז; נחושת, פליז

cedar; copper, brass

las vigas de nuestras kazas son de alarzes, nuestros techos de pinos. (Biblia, Const. 1873)

Kon ke ensenderan i kon ke non ensenderan? Non ensenderan non kon lana de alarze, non kon lino krudo, non kon sezes de seda. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



14400

alavado adj.

מהולל; מפורסם

praised; famous

Yamare a A', el kual es alavado, i sere salvo de mis enemigos (Biblia, Const. 1873)

e el primero es él, e el postrimero él es, ante de toda cosa él es, bendito e alabado el su nonbre, (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



14420

alavansa f.

שבח, הלל, תשבחות

praise, glorification

ma yo kon boz de alavansa sakrifikare a ti, pagare lo ke prometi



14440

alavar v.

שיבח, הילל, פאר

to praise, glorify, to adorn

Alevantaronse sus ijos i bien la aventuraron su marido i alavola (Tefilat kol Pe, 1891)

Dad a eya de frutos de sus manos i alavarlaan en los konsejos sus echas (Tefilat kol Pe, 1891)

e alabaron los fonsados delos ҫielos e de la tierra, e los rreyes del mundo les tomo grant tenblor e espanto; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i fue tomada onra de kaza de muestras vidas, lugar ke te alavaron en el muestros padres ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

Alavad djentes a su puevlo; porke el vengara la sangre de sus siervos, (Biblia, Const. 1873)



14470

alavasión f.

שבח, תשבחות, הלל, תהילה

praise, glorification, glory, fame

kantares i alavasiones ke disho Shelomo el porfeta rey de Israel kon el esprito de porfetizia delantre Sinyor de todo el mundo (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



14870

alborotar/alborotear v.

הקים מהומה, הרעיש, השתולל; יצא משגרה; הרס, השחית

to make a riot, to be noisy, to run wild; to come out of a routine; destroy, mutilate, to spoil

I enbio saetas i los esparzio, relampago i los alboroto (Biblia, Const. 1873)



15040

alda f.

צד, שולים, כנף בגד

side, fringe, tha margin of a garment

i sovre sus aldas aras granadas de kardeno i purpura i karmezi sovre sus aldas al deredor i kampanías de oro entre eyas al deredor (Biblia, Const. 1873)

i fue kuando fuyo kon torva, i se le rompio la alda de Yosef en mano de Zeliha, i se fue a la kaye ke tuvo miedo (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



15050

aldea f.

כפר

village, country(not in the city)

Los eskapados del ruido de los saetadores onde sakan agua, ayi kontaran las djustedades de A', las djustedades de su senyorio [aldea] en Yisrael. (Biblia, Const. 1873)

Los senyorantes [aldeas] en Yisrael se vedaron, se vedaron, asta ke yo Devora me levanti, me levanti madre en Yisrael. (Biblia, Const. 1873)



15070

alderedor prep.

סביב, מסביב

round, around

i sovre sus aldas aras granadas de kardeno i purpura i karmezi sovre sus aldad al deredor i kampanias de oro entre eyas al deredor (Biblia, Const. 1873)



15290

alechar v.

היניק; ינק

breast feed; suck

I alecho a su ijo asta ke lo desteto, i despues ke lo uvo destetado lo izo suvir konsigo. (Biblia, 1873)



15440

alegrar v.

שימח

to make happy

Los mandamientos de H' son derechas, ke alegran el korason; (Biblia, Const. 1873)

Hijo sabio haze alegrar padre, e hijo loco ansia de su madre. (Biblia de Ferrara, 1553)

Nos gozaremos i nos alegraremos en ti (Biblia, Const. 1873)



15450

alegrarse v. refl.

שמח, עָלַז

to be happy, to be cheerful

Se alegra komo barragan para korrer el kamino. (Biblia, Const. 1873)

No te alegres kuando kaye tu enemigo ni te gozes kuando se tropiesa (Tefilat Imanuel, 1924)

Se yama riko kien se alegra i kontenta kon su parte (Tefilat Imanuel, 1924)

No sea ke se alegren las ijas de los pelishteos (Biblia, Const. 1873)

alegravos kon Yerushalayim i agozavos kon eya todos sus amantes agozadvos kon eya gozo todos los alimunyantes por eya (Biblia, Const. 1743)

no sea ke se alegren las ijas de los Pelishtios, no se ke se agozen las ijas de los serrados. (Biblia, Const. 1873)

I de Zevulun disho: alegrate, Zevulun, en tu salir; i tu Yissahar, en tus tiendas. (Biblia, Const. 1873)

I de Zevulun disho: alegrate, Zevulun, en tu salir; i tu Yissahar, en tus tiendas. (Biblia, Const. 1873)

i andavan ayi todos los varones [?] eyos i sus mujeres i sus famiyas i sus ijos i se alegravan ayi kon adufles i kantavlenas. (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



15480

alegría f.

שמחה, גיל, חדווה, עליזות,ששון, צהלה

happiness, cheerfulness, gladness, joyous cry

Azme oir gozo i alegria, (Biblia, Const. 1873)

En el dia de la alegria de su korason (Biblia, Const. 1873)

E se marauillaron los que estauan en las fuesas, e folgo el mundo de plazer e de alegria, (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

korason de savios en kaza de limunio, i korason de lokos en kaza de alegria (Biblia, Viena 1841)

i era en la ora de sus alegrias, i se adjuntavan todos i travavan kada uno mujer de su kompanyero i en ija de su kompanyero la donzeya, i yaziyan kon eyas (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



15810

alesharse v. refl.

התרחק, נסוג, שמר מרחק מ-

to move away from, to become farther away, to retreat, to keep away from-

aleshate de mal vezino, i no te akonpanyes kon el malo, (Pirke avot, siglo XV)

i membraremos a eyas i amaremos a su Elaut, i mos alesharemos detras de idolos de los puevlos (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



15920

alevantar v

הרים, הקים, העלה, זקף, הגביה, הניף; קומם, המריד; שיקם; העתיק; אסר

to lift, to raise, elevate, to swing; cause to rebel; to rehabilitate; to forbid

Ke no despertesh ni agash levantar a mi amada asta ke envelunte (Biblia, Const. 1873)

I en sus dias de estos reyes alevantara el Dio de los sielos un reino ke nunka se danyara (P. R. Eliezer,1876)

I los atemi i los yagi i no se levantaron i kayeron debasho de mis pies (Biblia, Const. 1873)



16030

alevantarse v. refl.

קם, התרומם; קם ממיטתו; מרד, התמרד; הפסיק; (על השמש/היום:) זרח; סמר; יצא לדרך

to rise, to rise up; to rise from bed; to rebel; to stop; to rise (the sun / the day); stiffen, bristle (hair, fur, feathers); to go out

de los ke se levantan kontra eyos. (Biblia, Const. 1873)

Levantate persige detras de los varones! (Biblia, Const. 1873)

Enbia al muchacho konmigo i nos levantaremos i iremos (Biblia, Const. 1873)

Levantate kompanyera mia, ermoza mia, i vente. (Biblia, Const. 1873)

Me levantare agora i rodeare por la sivdad (Biblia, Const. 1873)

Alevantaronse sus ijos i bien la aventuraron su marido i alavola (Tefilat kol Pe, 1891)

I Tu me enaltesiste sovre los ke se levantaron kontra mi, del varo de adolme me eskapaste (Biblia, Const. 1873)

Sometiste debasho de mi los ke se levantaron kontra mi (Biblia, Const. 1873)

e en esa ora se leuanto un estrella e trago quatro estrellas; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i se ayego a el el kapitan de la nave i le disho: ke tienes adormesido? levantate, yama a tu Dio! (Biblia, Const. 1873)

i Yona se levanto para fuir a Tarshish de delantre de A' i desendio a Yafo (Biblia, Const. 1873)

levantate, vate a Ninve, la sivdad grande i apregona kontra eya (Biblia, Const. 1873)

i la aselada se levanto presto de su lugar i korrieron luego ke el estendio su mano i vinieron a la sivdad i la prendieron (Biblia, Const. 1873)

Los senyorantes [aldeas] en Yisrael se vedaron, se vedaron, asta ke yo Devora me levanti, me levanti madre en Yisrael. (Biblia, Const. 1873)

se levanten i vos ayuden, i sean vuestro mamparo. (Biblia, Const. 1873)

alevantose Zeliha i suviose a su palasio, i vistiose de panyos de reino (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i se alevanto Sefo sovre la alimanya la esta i la mato kon su espada (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

I el rey se levanto de noche, i disho a sus siervos: yo vos dire agora lo ke nos izieron los Arameos:(Biblia, Const. 1873)



16470

alguaya f.

אנחה

sigh

Lo ayo en tierra de dezierto, i en lugar desolado de alguaya; (Biblia, Const. 1873)



16490

alguayar v.

זעק, נאנח, התאנח

to shout, to cry out, to sigh, to moan

La madre de Sisera katava por la ventana, i alguayava por la resha, diziendo por ke se tarda su kuatrigua de venir? por ke se tardan las ruedas de sus kuatriguas? (Biblia, Const. 1873)



16520

alguenga f.

לשון (בפה)

tongue

venid i rebolveremos a sus alguengas (P. R. Eliezer, 1876)



16640

alguno pron.

מישהו

somebody, someone, anybody

I kuando en la karne de alguno, en su kuero, uviere sarna, i se sanare ( Biblia, Const. 1873)

I akontesio, ke en el dia seteno salieron algunos del puevlo para akojer, i no toparon. (Biblia, Const. 1873)

I akontesio despues de algunos dias, ke en el tiempo de la segada del trigo, Shimshon vijito a su mujer kon un kavrito de las kavras, i disho: entrare a mi mujer a la kamara. Ma el padre de eya no lo desho entrar. (Biblia, Const. 1873)



16840

alhenya f.

חינה, כופר (צבע אדום)

henna (dye), red color

Razimo de hena es mi kerido para mi en las vinyas de En Gedi (Biblia, Const. 1873)



17130

alimanya f.

חיית בר, חיית טרף

wild amimal

i partio Sefo a la piedra, i vino a la me'ara i vido i ek alimanya grande komien al toro, su meatad i arriva semejansa de ombre, i de meatad para abasho semejansa de alimanya (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i se alevanto Sefo sovre la alimanya la esta i la mato kon su espada (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



17260

alimpiar v.

ניקה, טיהר, מרק; ''גילח'' ממישהו את כל רכושו

to clean, cleans, to spruce; to steal away all of somebody's possession

de los pekados enkuviertos alimpiame. (Biblia, Const. 1873)

Lavame bien de mi delito, i de mi pekado alimpiame. (Biblia, Const. 1873)

Alimpiame kon oregano, i sere limpio; (Biblia, Const. 1873)



17300

alimunyar v.

גרם צער גדול; גרם אבל (בהודעה על מות מישהו)

to cause great grief; to cause mourning (by announcing someone's death)

alegravos kon Yerushalayim i agozavos kon eya todos sus amantes agozadvos kon eya gozo todos los alimunyantes por eya (Biblia, Const. 1743)

i rompio Yaakov sus panyos i puso sako en sus lomos i alimunyose sovre su ijo dias muchos (Biblia, Const. 1547)



17310

alimunyarse v. refl.

אבֵל, התאבל

to mourn

i atristarsean i alimunyarsean sus puertas i sera limpia ala tierra se asentara (Biblia, Const. 1743)



17690

alivianar v.

הקל, נקט בגישה דתית מקלה

to relieve, to be lenient, to take an easy religious approach

i echaron los atuendos ke avia en la nave a la mar para alivianarla de eyos (Biblia, Const. 1873)



17760

aljaguán m.

ארגמן, שני

purple, scarlet

Tapetes izo para eya lino i aljaguan su vistido (Tefilat kol Pe, 1891)

diez telas lino torsido i kardeno i aljaguán i tinto vermejo keruvim ovra de maestro izo a eyos (Biblia, Const. 1547)

i toda mujer savia de korason kon sus manos ilavan i trusheron ilado a el kardeno i a el aljaguán a el tinto vermejo i al lino (Biblia, Const. 1547)



17900

alkansar v.

השיג, הגיע ל-; הספיק; הצליח

achieve, to reach to-; to reach in time; to succeed

No sea ke vea el mal ke alkansara a mi padre (Biblia, Const. 1873)

i arrebashava de la ara i alkansava a la skala tres punyos i se aboltava sus fases para la vanda de tsafon ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

luego se ia por el kalejon ke era kon sus kandeles, alunbrado de una vanda i de otra, asta ke alkansava a la kaza de la tevila ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

i ek, las kuatriguas i los kavayeros lo alkansaron. (Biblia, Const. 1873)

Las savias de sus senyoras le respondian, i aun eya se respondia a si mizma: no akansaron? no espartieron el espojo? (Biblia, Const. 1873)

I el fonsado de los Kaldeos persigieron detras del rey, i lo alkansaron en las yanuras de Yeriho; (Biblia, Const. 1873)

I disheron el uno al otro: no izimos bien; oy es dia de buenas nuevas, i nozotros kayamos; si esperaremos asta la luz de la manyana, nos alkansara pena.(Biblia, Const. 1873)



17940

alkatrán m.

זפת

tar

Kon azeite de peshkados, kon azeite de merendjena, kon alkatran i kon petrolio. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

Non ensenderan kon alkatran por onra de shabat. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



18040

alkilar v.

השכיר; שכר

to rent (to), to let; to rent (from)

i disheron el uno al otro: ek, el rey de Yisrael a alkilado kontra nozotros a los reyes de los Hiteos, i a los reyes de los Aisianos, para venir kontra nozotros. (Biblia, Const. 1873)



18045

alkilarse v. refl.

השכיר עצמו, נשכר

to rent oneself, to be rented

Los artos se alkilaron por pan i los ambrientos se vedaron. (Biblia, 1873)



18320

alma f.

נשמה, נפש

soul, spirit, mind

Oye O H' la djustedad, (Biblia, Const. 1873)

eskapa mi alma del malo kon tu espada; (Biblia, Const. 1873)

I ke eskaparesh nuestras almas de la muerte (Biblia, Const. 1873)

Denunsiame, tu a kiem ama mi alma onde apasentas (Biblia, Const. 1873)

Komo poko pasi de eyos asta ke ayi al ke ama mi alma (Biblia, Const. 1873)

me rodearon las aguas asta el alma, el abismo me arrodeo, el djunko se apreto a mi kavesa (Biblia, Const. 1873)

i si algun ombre le dezeava el alma a merkar alguna koza de vedrura mandava al moso (P. R. Eliezer, 1876)

i el Santo Bindicho El le da esprito i alma i forma de fases i vista del ojo i oida de la oreja i avla i andadura de los pies i saver i entendensia ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

ke todo el ke depierde alma una de Israel konta sovre el el pasuk komo se sosteniera un mundo yeno ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

ke aun bushka mi alma i non ayi; ombre uno de mil ayi, i mujer en todos estos no ayi (Biblia, Viena 1841)

I el rey djuro, i disho: bivo A' ke regmio mi alma de toda angustia, (Biblia, Const. 1873)

akojed de el kada uno segun su komer, un omer por kavesa segun el numero de vuestras almas; tomaresh kada uno para los ke estan en su tienda. (Biblia, Const. 1873)

Shimon i Levi ermanos; instrumentos de adolme sus armas. en su sekreto no entre mi alma; en su apanyamento no se aune mi onra! (Biblia, Const. 1873)

I akontesio, ke komo lo apreto kada dia kon sus palavras, i lo kanso, de modo ke su alma se angustio asta la muerte, (Biblia, Const. 1873)

Shimon i Levi ermanos; instrumentos de adolme sus armas. en su sekreto no entre mi alma; en su apanyamento no se aune mi onra! (Biblia, Const. 1873)

Pizaste, alma mia, fortaleza. Entonses se majaron las unyas de los kavayos, por las patadas, las patadas de sus kavayones. (Biblia, Const. 1873)

i dishe: kisa sera mi alma por espojo (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



18480

almagra/almagre f.

טיח אדום

red plaster

maestro de maderos tendio linia asenyalalo kon la almagra azelo kon las aplanaderas i kon el kompas lo asenyala i azelo komo asemejansa de varon (Biblia, Const. 1743)



18630

almástiga f.

מסטיק, שרף

gum, resin

eskucha mi orasion ke ago sin lavios de enganyo. (Biblia, Const. 1873)

ek karavana de moros vinien de Gil'ad i sus gameyos kargados de seda i triaka i almastiga andantes por desender a Mitsrayim (Biblia, Const. 1547)



18670

almena f.

שֵׁן חוֹמָה

the tooth of a wall

Sea paz en tu barbakana paz en tus almenas (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



18680

almenara/almenará f.

נברשת, מנורה; נר נשמה

chandelier, lamp; yahrzeit candle

i el kovertero ke estara sovre eya i todos los atuendos de la tienda i la meza i sus atuendos i la almenara .. i el aguamanil i su asiento (Biblia, Const. 1873)

non ara i non almenara; non mienbros i non tenplasiones; non asofrimiento i non rezinas ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

I pozo la almenara en la tienda del plazo, enfrente de la meza, al lado del tavernakulo al sud. ( Biblia, Const. 1873)



18790

almirez m.

מכתש קטן, מדוכה; בסיס, אדן

amall crater, mortar; base

i kuarenta armirezes de plata izo debasho de vente las tavlas (Biblia, Const. 1547)

I Moshe levanto el tavernakulo, i asento sus almirezes, i pozo sus tavlas, i metio sus serraderos, i levanto sus pilares. ( Biblia, Const. 1873)



18890

almiskle m.

ניחוח, בושם; מוּשְּׁק (סוג של בושם); מור

aroma, odour, perfume; musk; myrrh(plant)

Sakito de almiskle es mi kerido para mi, entre mis pechos repozara (Biblia, Const. 1873)

Saumada de almiskle i de ensensio de todo polvo de merkader (Biblia, Const. 1873)

Almiskle i anbar, espikonardo i zafran pezo a 16, 17 livras (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

i tu tomate espesias prinsipales de almiskle fino kinientos siklos i de sinamon golorozo la mitad de esto .. i de kanela goloroza .. i de kasia (Biblia, Const. 1873)

non palasio i non monte de almiskle; non djunta i non atorgamiento; non linpieza i non esparzimiento ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

i safumo a su kaza i a su palasio kon almiskle i anderehas, i esparzio en toda la kaza almiskle i sandalos (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



18895

almisklera f.

נטיפה - צלוחית קטנה למי בושם, עדי המכיל ומפיץ בושם

las almiskleras i las maniyas i los velos (Biblia, Const. 1743)



19330

alsar v.

העלה, הרים, הניף, נשא

elevat, to lift, raise, carry

I also sus ojos i vido a Binyamin su ermano, ijo de su madre (Biblia, Const. 1873)

entonses alsaran toros sovre tu ara. (Biblia, Const. 1873)

Empero estos no komash de los ke alsan la rumian i de los ke tienen pesunya: el kameyo, porke alsa la rumia ma no tiene pesunya endida, enkonado vos sera. (Biblia, Const. 1873)

a ken arrepodiaste i denostastes? sovre ken enaltesiste boz i alsaste a los sielos tus ojos? (Biblia, Const. 1743)

i pasaron varones midianim merkaderes i sontrayeron i alsaron a Yosef de el pozo i vindieron a Yosef a los moros por vente pesos de plata (Biblia, Const. 1547)

i fue enpues de las palavras estas i also mujer de su senyor a sus ojos a Yosef i disho: yaze konmigo (Biblia, Const. 1547)

alsad el arka del firmamiento i siete saserdotes yeven siete trompetas de kuernos de karneros delante del arka de A' (Biblia, Const. 1873)

i en la provintsia komo su meldadura. en la provintsia eran alsantes los koanim a sus manos komo eskuentra sus onbros ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

i siendo ke oiya el memuné a boz de sus pies del koen gadol ke el salien, alsava el kovertero ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

I pozo el ara de la alsasion a la puerta del tavernakulo de la tienda del plazo, i also sovre eya la alsasion i el prezente, komo A' enkomendo a Moshe. ( Biblia, Const. 1873)

Empero estos no komash de los ke alsan la rumia, i de los ke tienen pesunya: el kameyo, porke alsa la rumia, ma no tiene pesunya; enkonado vos sera. (Biblia, Const. 1873)

I el konejo, porke alsa la rumia, ma no tiene pesunya; enkonado vos sera, (Biblia, Const. 1873)

I el puerko, porke tiene pesunya, i tiene la pesunya endida, ma no alsa la rumia; enkonado vos sera. (Biblia, Const. 1873)

Porke yo also a los sielos mi mano, i digo: bivo yo para siempre. (Biblia, Const. 1873)

i also Zeliha, mujer de su senyor, a sus ojos i vido a Yosef ke era ermozo muncho, i kovdisio su ermozura en su korason (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



19355

alsarse v.

התרומם

to rise up

Ma si no se alsava la nuve, no se movian asta el dia ke se alsava. ( Biblia, Const. 1873)

I kuando la nuve se alsava de sovre el tavernakulo, se movian los ijos de Yisrael en todas sus movidas. ( Biblia, Const. 1873)



19360

alsasiones f. pl.

קורבן/קורבנות, עולה/עולות

sacrifice/sacrifices, burnt offering/s

En alsasion, no enveluntas. (Biblia, Const. 1873)

En alsasion i ke­mado entero; (Biblia, Const. 1873)

Ke ansi dize el pasuk: i ordenará sovre eya la alsasion i saumará sovre eya sevos de las pazes sovre eya kumple todas las ayegasiones todas eyas. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

non alsasion i non azazel; non parohet o kortina i non toro de la linpieza ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

I pozo el ara de la alsasion a la puerta del tavernakulo de la tienda del plazo, i also sovre eya la alsasion i el prezente, komo A' enkomendo a Moshe. ( Biblia, Const. 1873)



19620

altiguez/altigueza f.

יהירות, יוהרה, שחצנות

pride, arrogance, boastfulness, bragging

mete tino a mi esklamasion, (Biblia, Const. 1873)

No muchiguesh avlando altigueza, altigueza. Ni salga palavra fuerte de vuestra boka. (Biblia, 1873)

Andemos yo i vozotros i vistiremos altigueza i fortaleza i enreinaremos sovre nos a el ke mos krio (P. R. Eliezer,1876)



19665

Altisimo m.

אל עליון, עליון, הכל יכול, ריבונו של עולם

god all mighty, superior, superior god, the creator of the world

Trono de los sielos A', eg el Altisimo dio su boz (Biblia, Const. 1873)

Kuando el Altisimo izo eredar a las djentes, kuando izo espartir los ijos del ombre, (Biblia, Const. 1873)



19700

alto adj.

גבוה, רם, נישא, מרומם, תמיר

high, supreme, lofty

El Dio de mi penyasko me abrigare en El, mi fortaleza alta i mi fuida (Biblia, Const. 1873)

i sera sovre todo monte alto i sovre toda kuesta enshalshada pelagos arroyos de aguas (Biblia, Const. 1743)

mijor prostemeria de koza mas ke su prisipio. mijor longo de espirito mas ke alto de espirito (Biblia, Viena 1841)

no sea ke digan: nuestra mano alta ovro todo esto, i no A'. (Biblia, Const. 1873)



19850

altura f.

גובה; גבעה, תל

height, altitude; hill, mound

El aze mis pies komo de sierva, i me asenta sovre mis alturas (Biblia, Const. 1873)

O ermozura de Israel sovre tus alturas , matado, komo kayeron los barraganes (Biblia, Const. 1873)

Yeonatan matado sovre tus alturas (Biblia, Const. 1873)

avrire sovre alturas rios i entre vegas fuentes, porne dezierto por pelago de aguas i tierra sekania por manaderos (Biblia, Const. 1743)

izieron una pared muy grande ke la altura era shiur de setenta milias (P. R. Eliezer, 1876)

Komo kayeron los barraganes en medio de la batalia Ye'honatan matado sovre tus alturas (Biblia, Const. 1873)

O ermozura de Yisrael sovre tus alturas matado. Komo kayeron los barraganes (Biblia, Const. 1873)

Bienaventurado tu, o Yisrael! kien komo tu, puevlo salvo en A', el kual es el eskudo de tu ayuda, i ke es la espada de tu losania! i tus enemigos seran sodjiftados a ti, i tu pizaras sovre sus alturas.(Biblia, Const. 1873)

Bienaventurado tu, o Yisrael! kien komo tu, puevlo salvo en A', el kual es el eskudo de tu ayuda, i ke es la espada de tu losania! i tus enemigos seran sodjiftados a ti, i tu pizaras sovre sus alturas.(Biblia, Const. 1873)

Zevulun fue puevlo ke arrishko su vida a la muerte, i Naftali sovre las alturas del kampo. (Biblia, Const. 1873)

Lo izo kavayar sovre las alturas de la tierra, para ke komiera los renuevos del kampo; (Biblia, Const. 1873)

La altura del un pilar era diez i ocho kovdos, i la korona sovre el era de alambre, i la altura de la korona era tres kovdos, i avia red i granadas sovre la korona al derredor, todo de alambre; i las mizmas kozas en el pilar segundo kon la red. (Biblia, Const. 1873)



19895

alumbrante adj.

מאיר

illuminating

E dixeron los sabios que crio el Señor Dios sobre la tierra el ҫielo alunbrante, (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



20400

amado m. & adj.

אהוב

beloved

Ke no despertesh ni agash levantar a mi amada asta ke envelunte (Biblia, Const. 1873)

Shaul i Yeonatan amados i ermozos en su vida i en su muerte no fueron espartidos (Biblia, Const. 1873)

Shaul i Ye'hontan amados i ermozos en su vida, i en su muerte no fueron espartidos; (Biblia, Const. 1873)



20780

amante n.

אוהב, מאהב; אהוב; ארוס; מומחה, בקיא

loving, lover; beloved; expert, proficient

Paz grande a amantes tu Ley i non a eyos entronpieso (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

alegravos kon Yerushalayim i agozavos kon eya todos sus amantes agozadvos kon eya gozo todos los alimunyantes por eya (Biblia, Const. 1743)



20910

amar v.

אהב

to love

Le dishe: vistesh al ke ama mi alma? (Biblia, Const. 1873)

Denunsiame, tu a kiem ama mi alma onde apasentas (Biblia, Const. 1873)

Le dishe: vistesh al ke ama mi alma? (Biblia, Const. 1873)

Los derechos te aman (Biblia, Const. 1873)

Por tanto las eskosas te aman (Biblia, Const. 1873)

Ma a Hana dio una porsion de dos tantos porke amava a Hana (Biblia, 1873)

dartehemos a nuestro padre Ysaque; e dixo el Señor: non lo quiero, que adebdado es ante mi, por que amo a Ysaumas que a Yacob; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

Tambien ama a los puevlos, todos sus santos estan en tu mano; i eyos se adjuntan a tus pies, i resiven de tus mandamientos. (Biblia, Const. 1873)

I yoro la mujer de Shimshon delante de el, i disho: por sierto me aborreses, i no me amas.; propoziste un enigma a los ijos de mi puevlo, i no me lo deklaraste. I el le disho: ek, ni a mi padre ni a mi madre lo deklari, i lo tengo ke deklarar a ti? (Biblia, Const. 1873)

Tambien ama a los puevlos, todos sus santos estan en tu mano; i eyos se adjuntan a tus pies, i resiven de tus mandamientos. (Biblia, Const. 1873)

Ansi se depierdan todos tus enemigos o A'! ma los ke lo aman sean komo el sol kuando sale en su barragania. I la tierra repozo kuarenta anyos.(Biblia, Const. 1873)

i membraremos a eyas i amaremos a su Elaut, i mos alesharemos detras de idolos de los puevlos (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)

portanto amaron los djustos por andar detras senderos de tu bien, porke ereden el mundo el este i el mundo el ke viene (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



20980

amargar v.

ציער, מרר

sadden, to cause grief

I lo amargaron, i lo asaetearon, i lo aborresieron los arkeros. (Biblia, Const. 1873)

I lo amargaron, i lo asaetearon, i lo aborresieron los arkeros. (Biblia, Const. 1873)



21030

amargo adj.

מר, מריר; עגום; זריז, מוכשר, ערום; כינוי לקפה

bitter; melancholic; quick, talented, crafty, cunning; a nickname for coffee

i ayan yo amargo mas ke la muerte a la mujer, ke eya kasaderas i redes en su korason ataderos en sus manos (Biblia, Viena 1841)

Konsumidos seran de ambre, i komidos de fievre ardiente, i de tajamiento amargo; (Biblia, Const. 1873)

sus uvas son uvas de tosigo, razimos amargos tienen. (Biblia, Const. 1873)



21110

amargura f.

מרירות; עצב, עוגמה; מרור

bitterness

i fue komo mos meneo el Shem meneadura de varon por manos de reyes de Edom, de lugar en lugar, de sivdad en sivdad, kon mal i amargura (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i komo oyia el merkader a esta koza, se alevantava i se iva deyos kon tristura i amargura muncha de alma (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



21340

amasar v.

לש

to knead

En la ora segunda lo amaso, en la ora tresera lo izo golem kere dizir taslak (P. R. Eliezer,1876)



21430

amatar v.

כיבה; הרגיע; מחץ בין האצבעות

extinguish, to put out; to calm; to crush between the fingers

El ke amata a la kandela porke el temien de djentes, de ladrones, de esprito malo, i si por el doliente ke duerma es livre (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



21431

amatarse v. refl.

כבה

to go out, to be extinguished

Razonad ke buena su merkansia non se amatara en la noche su kandela (Tefilat kol Pe, 1891)

noche i dia non se amatara para siempre suvira su umo de djerenansio a djerenansio (Biblia, Const. 1743)



21469

amatista f.

אחלמה (מאבני החושן)

i el terser orden una ligura, una agata i un ametisto, i el kuarto orden un krisolito, i un oniks i un jaspe (Biblia, Const. 1873)



21570

ambar/a (t.) f.

ענבר, קציעה (מסממני הקטורת); חרוז תפילה; פנינת זכוכית או פלסטיק

amber, one characteristic of the temple's incense ; prayer bead; glass bead; glass or plastic pearl

Almiskle i anbar, espikonardo i zafran pezo a 16, 17 livras (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



21660

ambezado adj.

משכיל, מחונך, מלומד, בעל השכלה; מורגל ב-, מלומד ב-; שנלמד; מורגל

educated, scholarly, well-bred; accustomed to-, educated in-, that was learned; accustomed

Ke ansi dize el pasuk: i todos tus ijos anbezados de A' i muchiguarsea paz de tus ijos (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



21680

ambezar v.

לימד, הורה; למד

teach, instruct; study, learn

Entonses anbezare a los reveyadores tus kaminos, (Biblia, Const. 1873)

El anbeza mis manos para la pelea, i el arko de azero es kevrado por mis brasos (Biblia, Const. 1873)

I disho ke anbezaran a los ijos de Yeuda el arko (Biblia, Const. 1873)

Anbeza Ley muncha i daran a ti presio muncho i save ke dadiva de su presio de los djustos a lo aparejado por venir (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

para sienpre ke anbeze el ombre a su ijo ofisio i ke porfee ke sea el ofisio linpio i liviano, i ke bushke piadades de ken ke es de bushkar, ke es riko i las aziendas de el ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

I disho ke anbezaran a los ijos de Ye'huda el arko. (Biblia, Const. 1873)

porke eyos guardaron tu dicho, i observaron tu firmamiento. Anbezaran tus djuisios a Yaakov, i tu Ley a Yisrael: (Biblia, Const. 1873)

porke eyos guardaron tu dicho, i observaron tu firmamiento. Anbezaran tus djuisios a Yaakov, i tu Ley a Yisrael: (Biblia, Const. 1873)



21700

ambezarse v. refl.

למד

study, learn

i apersivete en tu favla, por ke no se anbezen de eya a mentir. (Pirke avot, siglo XV)



21790

ambisión f.

שאיפה, אמביציה

aspiration, ambition

El selo i la voluptuozidad i la ambision sakan a el ombre del mundo (Tefilat Imanuel, 1924)



21860

ambos

שניהם, שתיהן

both of them (male), both of them (female)

kuando estuvieren los del pleito ante ti, anbos sean serka de ti malisiozos, (Pirke avot, siglo XV)

i tomo de su fruto i komio i dio tabien a su marido kon eya i komio i fueron aviertos ojos de anbos eyos (Biblia, Const. 1547)

i sonyaron suenyo anbos eyos kada uno su suenyo (Biblia, Const. 1547)

a kada uno una mosa, o dos; el espojo de kolores de brosladura, la ropa de kolor broslada de ambos lados, para lo servizes de los ke toman el espojo. (Biblia, Const. 1873)



21870

ambre f.

רעב, כפן; בולמוס, רעבון

hunger, famine, starvation; ravenous hunger, ravenousness

I la ambre era pezgada en la tierra (Biblia, Const. 1873)

Konsumidos seran de ambre, i komidos de fievre ardiente, i de tajamiento amargo; (Biblia, Const. 1873)

A los nueve del mez kuarto, la ambre se enfortesio en la sivdad, i no uvo pan para el puevlo de la tierra. (Biblia, Const. 1873)

eyos saven ke tenemos ambre, i salieron del real para eskondirse en el kampo, diziendo: kuando salieren de la sivdad, los prenderemos bivos, i entraremos en la sivdad.(Biblia, Const. 1873)

Si disheremos: entrimos en la sivdad, la ambre esta en la sivdad, i muriremos ayi; i si nos kedaremos aki, muriremos tambien.(Biblia, Const. 1873)



21950

ambriento /e adj.

רעֵב

hungry

Los artos se alkilaron por pan i los ambrientos se vedaron. (Biblia, 1873)



22140

amén! (ebr.) m.

אמן!

amen! amen to that!

I Benaya'hu, ijo de Ye'hoyada, respondio al rey, i disho: amen. Ansi diga A' Dio de mi senyor el rey. (Biblia, Const. 1873)



22190

amenazo m.

אִיּוּם

menace, threat

Por el amenazo de A' por el soplo del reflo de su folor (Biblia, Const. 1873)



22220

amenguar v.

הפחית, פיחת, המעיט, הוריד, הנמיך, דילל, החליש, השפיל; פחת, התמעט

reduce, to decrease, to lower down, dilute, weaken, humiliate; to be reduced, to be be diminished

I por zahut de Avraam Avinu no se le amenguaron las aguas en todo tiempo ke no pensaron en servir avoda zara (P. R. Eliezer,1876)



22410

amigo m.

חבר, רע, עמית, ידיד

friend, companion, comrade

faz para ti maestro, i konpra para ti amigo,i juzga a todo ombre a buena parte. (Pirke avot, siglo XV)



22910

amontonar v.

צבר, ערם, גיבב; אסף, קבץ,קיבץ, אגר; חסך כסף; צבר הון

to accumulate, to stack, to pile; to collect, to group, to store; to save money; parlay

i amontono plata i oro muncho, (Koelet Targum,1744)

Amontonare males sovre eyos; mis saetas atemare en eyos. (Biblia, Const. 1873)



22920

amor m. (Sal.)/f. (Izm./Ist.)

אהבה,חיבה; אהוב

love, fondness; beloved, sweetheart

Odio haze despertar pendencias, y sobre todas rebeldias cubrira amor. (Biblia de Ferrara, 1553)

Me trusho a la kaza del vino i su bandera sovre mi fue amor (Biblia, Const. 1873)

Su enterior adornado kon lavores de amor de las ijas de Yerushalayim (Biblia, Const. 1873)

Kuando el molia dizia: minudo bueno, bueno minudo, por amor ke la boz es ermozo para las espesias. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

Muy dulse me fuiste, maraviyozo me fue tu amor mas ke amor de mujeres (Biblia, Const. 1873)

I mas meldo Bar Kapara si era dan en eya una damla de miel no el podia por sostenerse por amor de su guezmo (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

muy dulse me fuiste maraviyozo me fue tu amor, mas ke amor de mujeres. (Biblia, Const. 1873)

i kayo Zeliha doliente por su amor (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



23330

amuchiguar v.

הרבה, הגדיל, הכפיל

to multiply, enlarge

i no amuchigues favlar kon mujer (Pirke avot, siglo XV)



24150

ancho adj.

רחב; נח לבריות

wide; affable, nice

i toparon ayi una tierra grande i derecha i muy ancha de lugares i se asentaron ayi (P. R. Eliezer, 1876)

i avia un vizir de los vizires de Titus, i entro i ayo una kaza grande i ancha muncho i tomo toda la prea i el espojo ke ayo ayi (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i eran a eyos en sus tierras una montanya ancha muncho komo andadura de dia i medio i en eya fuentes de agua i sembrados muchos sovre las aguas (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



24270

anchura f.

רוחב, רחבות; רווחה

????, ?????

I me sako a la anchura, me eskapo porke envelunto en mi (Biblia, Const. 1873)

longura de la tela la una vente i uno kon el kovdo i anchura kuatro kon el kovdo la tela la una (Biblia, Const. 1547)

i aras el pechoral de djuisio de echura de maestro … kuadrado sera i doblado, un palmo sera su longura i un palmo su anchura (Biblia, Const. 1873)



24370

andamiento m.

הליכה, מהלך, הילוך, התקדמות של עסק

walking, move, gear, business progress

Ke el meresedor de el mundo el vinien ke ansi dize el pasuk: andamientos de mundo a el; non meldes andamientos, salvo alahot (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



24380

andamio m.

הילוך, צעידה, דהירה; התפתחות

walking, galloping; development

e fazed andamio, konviene a saver, guarda a la ley, (Pirke avot, siglo XV)

Atalaya andamios de su kaza i pan de perezozos non kome (Tefilat kol Pe, 1891)

i Ninve era sivdad muy grande, de andadura de tres dias (Biblia, Const. 1873)

i el Santo Bindicho El le da esprito i alma i forma de fases i vista del ojo i oida de la oreja i avla i andadura de los pies i saver i entendensia ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

i eran a eyos en sus tierras una montanya ancha muncho komo andadura de dia i medio i en eya fuentes de agua i sembrados muchos sovre las aguas (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



24400

andante adj.

רגלי; מאיכות פשוטה; אנדאנטי (מוסיק.)

pedestrian; of simple quality; andante (music.)

eskucha mi orasion ke ago sin lavios de enganyo. (Biblia, Const. 1873)

i a lugar ke los arroyos andantes i korrientes, ayi eyos tornantes por andar de kanales de el avismo. (Koelet Targum,1744)

enfechiza agora fechiza a nosotros, i kon el fechizo savremos kien mayorgara en la pelea la esta ke mozotros andantes sovre eya (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



24430

andar v.

הלך, צעד, פסע, התהלך; עשה בלהט

to walk, to march; to do passionately

i a su lugar enbeve, i anda kamino del avismo, i esclarese a la manyana del lugar ke el puzo de ayi de ayer. (Koelet Targum,1744)

I todos los ke andan sovre sus palmas entre todos los animales ke andan sovre kuatro pies, enkonados vos seran; todo el ke tokare en su kalavrina sera enkonado asta la tarde. (Biblia, Const. 1873)

yo dishe kon tajamiento de mis dias andare en puertas de foya seria mentado resto de mis anyos (Biblia, Const. 1743)

i oyeron a boz de A' Dio andan en el guerto aparte de el dia i eskondiose el omre i su mujer delante A' entre arvol de el guerto (Biblia, Const. 1547)

se resfuiya el segundo i andava a el; i despues eran espandientes a el todos los mienbros ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

mijor por andar a kaza del limunio mas ke andar a kaza del konbite, por lo ke el kavo de todo el ombre i el bivo dara a su korason (Biblia, Viena 1841)

Toda sierpe i ave ke anda sovre kuatro pies, abominasion vos sera. (Biblia, Const. 1873)

I anduvo Shimshon a Aza, i vido ayi una mujer eskarada, i entro a eya. I fue dicho a los de Aza: Shimshon es vinido aki. (Biblia, Const. 1873)

En los dias de Shamgar, ijo de Anat, en los dias de Yael, se vedaron los kaminos, i los ke andavan por senderos, andavan por kaminos retuertos. (Biblia, Const. 1873)

Los ke fuistesh veluntarios en el puevlo, bendizid a A'. Los ke kavayash sovre aznas blankas, los ke vos asentash en djuisio, los ke andash por el kamino, avlad. (Biblia, Const. 1873)

i anduvo Sefo i vido, i ek en yuzanias del monte el este, me'ara grande i piedra grande puesta en puerta de la me'ara (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

deskuvierto delantre de ti ke el puevlo el este son aparejados para pikar i por andar` enel kativerio (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)

I anduvieron detras de eyos asta el Yarden; i ek, todo el kamino estava yeno de vestidos i atuendos ke los Arameos avian echado en su prisa.(Biblia, Const. 1873)

I tomaron dos kuatriguas de kavayos; i enbio el rey detras del real de los Arameos, diziendo: andad i ved.(Biblia, Const. 1873)

i tornaron en otra tienda, i de ayi tambien tomaron, i anduvieron, i eskondieron. (Biblia, Const. 1873)



24480

andarse v. refl.

הלך, עזב

to go, to leave

kuando viere ke se anduvo el poder de eyos, i ke no ay detenido ni deshado. (Biblia, Const. 1873)



24500

ande/andi adv.

איפה, היכן? לאן?; אצל

where?; at

Por ende, todo aquel que tiene fuzia en Dios, él sera su ayudador e su escapador. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



24600

andjélo /ánjel/ándjel/ándjeli/ándjel

מלאך

angel

e en ese punto desҫendieron los angeles del ҫielo, (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

ke savien el Dio ke en dia de vuestro komer de el i seran aviertos vuestros ojos i seredesh komo andjeles savientes bien i mal (Biblia, Const. 1547)

Maldizid a Meroz, disho el andjel de A'; maldizid kon maldision a sus moradores; porke no vinieron en ayuda de A', en ayuda de A' kontra los barraganes. (Biblia, Const. 1873)

i kuando tornaron en teshuva i fue perdonado a eyos, se muchiguo klaredad de onra de sus fases komo los andjeles porke izieron telas para el tavernaglo (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



25290

angustia f.

תוגה, צער, יגון, עצב, דאבה; מחנק; גועל, דחייה, רצון להקיא; בוז

grief, sorrow, sadness; choking; disgust, rejection, desire to vomit; contempt

Justo de angustia es escapado, y vino malo en su lugar. (Biblia de Ferrara, 1553)

En mi angustia yami a A' i a mi Dio yami (Biblia, Const. 1873)

yami de mi angustia a A', i me respondio, del vientre de la foya esklami i oiste mi boz (Biblia, Const. 1873)

I el rey djuro, i disho: bivo A' ke regmio mi alma de toda angustia, (Biblia, Const. 1873)

Angustias tengo por ti, ermano mio Ye'honatan (Biblia, Const. 1873)



25310

angustiador/dera n. & adj.

צורר, צר, אויב, לוחץ; גורם חרדה

oppressor, enemy, oppressive; causes anxiety

Ke sus manos le basten, i tu le seas ayuda kontra sus angustiadores. (Biblia, Const. 1873)

Ke sus manos le basten, i tu le seas ayuda kontra sus angustiadores. (Biblia, Const. 1873)

i tornara vengansa a sus angustiadores, i se afalagara kon su tierra, kon su puevlo.(Biblia, Const. 1873)

Si no temiera la sanya del enemigo, no sea ke niegen sus angustiadores, (Biblia, Const. 1873)

tornare vengansa a mis angustiadores, i pagare a los ke me aborresen. (Biblia, Const. 1873)



25330

angustiarse v. refl.

נחרד, הושפל, ספג בוז

to be terrified, to be humiliated, to be treated with contempt

I akontesio, ke komo lo apreto kada dia kon sus palavras, i lo kanso, de modo ke su alma se angustio asta la muerte, (Biblia, Const. 1873)



25430

aniazme m.

נזם

nose-ring

las sortijas i aniazmes de la nariz (Biblia, Const. 1743)



25510

animal m.

חיה; אדם חסר מצפון

animal; a man with no conscience

Estos son los animales ke komeresh de todas las kuatropeas ke estan sovre la tierra. (Biblia, Const. 1873)

e espaҫiáronse los fijos de Ysrael, e sosegaronse las animalias e las aves; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

porke iziste esta, maldicho tu mas de toda la kuatropea i mas de toda animal de el kanpo (Biblia, Const. 1547)

estos son los animales ke komeresh de todas las kuatropeas ke estan sovre la tierra. (Biblia, Const. 1873)



25790

anka f.

ירך, אגן ירכיים, טורסו

thigh, hip, pelvis

Kada uno tiene su espada sovre su anka a kavza del pavor en las noches (Biblia, Const. 1873)

i az para eyos panyetes de lino para kuvrir la karne de su desnudez, dezde los lombos asta las ankas seran (Biblia, Const. 1873)

las dos sus manos sovre dos sus sienes, dos sus brasos sovre dos sus ankas, los dos karkanyales sovre dos sus kuestas i su kavesa sovre dos sus rodias ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

I los irio pierna sovre anka kon grande erida; i desendio i estuvo en el riskisio de la penya de Etam. (Biblia, Const. 1873)



25910

anocheser m.

רדת הלילה

night fall

I se levantaron al anocheser, para irse al real de los Arameos; i kuando vinieron al kavo del real de los Arameos, ek, no avia ayi ninguno. (Biblia, Const. 1873)

I se levantaron, i fuyeron al anocheser, i desharon sus tiendas, i sus kavayos, i sus aznos, el real komo estava, i fuyeron por su vida. (Biblia, Const. 1873)



25950

anojar (port.) v.

הכעיס, הרגיז, הטריד, צער, הפריע, הקניט

to anger, annoy, to bother, to cause grief, disturb, interrupt, to tease

I su enemiga tambien la enojava mucho kon motivo de azerla atristar (Biblia, 1873)



26170

ansí adv.

כך, ככה

so, like that, thus

Komo el lirio entre los espinos, ansi es mi kompanyera entre las ijas (Biblia, Const. 1873)

komo non tu savien ke es karrera del viento, i komo los miembros en vientre de la yena, ansi non savras a echa del Dio (Biblia, Viena 1841)

I Benaya'hu, ijo de Ye'hoyada, respondio al rey, i disho: amen. Ansi diga A' Dio de mi senyor el rey. (Biblia, Const. 1873)

Komo A' fue kon mi senyor el rey, ansi sea kon Shelomo, i engrandeska su siya mas ke la siya de mi senyor el rey David. (Biblia, Const. 1873)

I desendio su padre a la mujer; i Shimshon izo ayi konbite; porke ansi azian los mansevos. (Biblia, Const. 1873)

i barajavan todos los dos delantre el djuez, este dezia ansi es; i este dezia ansi es (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i oyo Potifar las palavras de su mujer i enkomendo ke lo harvaran a Yosef fuertes golpes, i izieron ansi (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

I ansi le akontesio: porke el puevlo lo pizaron en la puerta, i murio. (Biblia, Const. 1873)



26190

ansia f.

צער, סבל, ענות; דאגה, חרדה; קמצנות, אהבת בצע

grief, suffering; concern, anxiety; stinginess, greed

I tus siervos aran desender la kaneza de nuestro padre kon ansia a la fuesa (Biblia, Const. 1873)

Hijo sabio haze alegrar padre, e hijo loco ansia de su madre. (Biblia de Ferrara, 1553)

Porke de la muchidumbre de mi kesha i de mi ansia avli asta agora. (Biblia, 1873)



26400

ante adv.

לפני, מול

infront of

kuando estuvieren los del pleito ante ti, anbos sean serka de ti malisiozos, (Pirke avot, siglo XV)

dartehemos a nuestro padre Ysaque; e dixo el Señor: non lo quiero, que adebdado es ante mi, por que amo a Ysaumas que a Yacob; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



26530

antes adv.

קודם, פעם, לפני כן

beforehand, first, once

Ya fue de sienpre en dias de los djerenansios ke eran de antes. (Koelet Targum,1744)



26670

antiguo /antigo adj.

עתיק, עתיק יומין;מיושן

ancient; old-fashioned

I de Yosef disho: bendicha de A' sea su tierra, de la mejoria de los sielos, el rosio, i del abismo ke yaze abasho, i de la mejoria de los renuevos del sol, i de la mejoria del produkto de las lunas, i de la kavesera de los montes antiguos, i de la mejoria de las kuestas de siempre, i de la mejoria de la tierra i su inchimiento, i de la buena veluntad del ke moro en la sarza; (Biblia, Const. 1873)

I de Yosef disho: bendicha de A' sea su tierra, de la mejoria de los sielos, el rosio, i del abismo ke yaze abasho, i de la mejoria de los renuevos del sol, i de la mejoria del produkto de las lunas, i de la kavesera de los montes antiguos, i de la mejoria de las kuestas de siempre, i de la mejoria de la tierra i su inchimiento, i de la buena veluntad del ke moro en la sarza; (Biblia, Const. 1873)

El arroyo de Kishon lo barrio, el arroyo antigo el arroyo de Kishon. (Biblia, Const. 1873)

Akordate de los dias antiguos. Parad mientes a los anyos de djerenansio i djerenansio; (Biblia, Const. 1873)



27130

anual adj.

שנתי

annual

I suvio el varon Elkana kon toda su kaza para sakrifikar a A' el sakrifisio anual i su prometa. (Biblia, 1873)



27340

anyadir/anyader v.

הוסיף, חיבר

to add, to join together

Temor de .A. añadira dias, y años de malos seran acortados. (Biblia de Ferrara, 1553)

Bendición de .A. ella enriquecera, y no añadirá tristeza con ella. (Biblia de Ferrara, 1553)



27345

anyadura f.

תוספת

i ek ayegaron a muestra mano de este livro dodje sevarot i peskerimos en eyos, i ek todos eyos una sevara, i no ay entre eyo ningun demudamiento, ni anyadura , ni menguadura (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



27410

anyo m.

שנה

year

I suvia este varon de su sivdad de anyo en anyo (Biblia, 1873)

Trezientos i sesenta i ocho livras eran en eya 365 komo kuenta de dias de el anyo, livra en kada dia (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

dia de vengansa para A' anyo de pagamientos por baraja de Sion (Biblia, Const. 1743)

para sienpre ke atersee el ombre sus anyos: tersio en mikrá, tersio en mishná, tersio en gemara ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

I fue en el mez primero, en el segundo anyo, en el primer dia del mez, ke fue levantado al tavernakulo. ( Biblia, Const. 1873)

I djuzgo a Yisrael en los dias de los Pelishteos vente anyos. (Biblia, Const. 1873)

esto kuantos dias i anyos i tiempos ke se yo del estruyimiento de Yerushalayim, i me entre en esta kaza i ize a mi esta kamareta (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i templaron a el templamientos a vando de anyo en anyo, en el dia el este, i trusheron a el prezentes (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



27910

apanyamiento m.

תפיסה, אחיזה, לכידה; אסיפה, התכנסות; הכנסה; תיקון; המאסף

holding ,grasp,capture; assembly; bringing in; correction, repairment

Vijitamiento de dolientes i apanyamiento de forasteros i madrugar a el bet akeneset i traer pas entre ombre i su konpaniero (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

I puzo eskuridad al derredor de si komo por kavanyas, apanyamiento de aguas, nuves de los sielos (Biblia, Const. 1873)

komo brama el leon i el kadilio sovre arrevatadura komo es apanyado apanamiento de pastores (Biblia, Const. 1743)

i los armados ivan delante de los saserdotes ke tanyian las trompetas, i el apanyamiento iva detras del arka (Biblia, Const. 1873)

Shimon i Levi ermanos; instrumentos de adolme sus armas. en su sekreto no entre mi alma; en su apanyamento no se aune mi onra! (Biblia, Const. 1873)

Shimon i Levi ermanos; instrumentos de adolme sus armas. en su sekreto no entre mi alma; en su apanyamento no se aune mi onra! (Biblia, Const. 1873)



27930

apanyar v.

תפס, אחז, החזיק, לפת; חטף;כינס, אסף; תיקן

capture, to grasp, to hold , to catch; snatch; assemble, collect; to repair

i paso sovre dicho de H' i apanyo kavayos i kuatreguas, i kavayeros munchos, (Koelet Targum,1744)

Apañan en verano, hijo entendido, adormeciense en la segada hijo malo. (Biblia de Ferrara, 1553)

Apañan en verano, hijo entendido, adormeciense en la segada hijo malo. (Biblia de Ferrara, 1553)

komo brama el leon i el kadilio sovre arrevatadura komo es apanyado apanamiento de pastores (Biblia, Const. 1743)

i enkomendo a todos sus siervos por apanyar tajantes de piedras a miles i a miyares, i tajaron piedras munchas a non kuenta (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i komo vino este livro a mano de Talmay, meldo en el i plugo en sus ojos muncho, i peshkiro en el kon su sensia , i prevo i ayo su bushkida , i desho de sovre el todos livros ke apanyaron a el (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



27960

apanyarse v. refl.

נתפס; נאחז ב-, דבקב-; נפל בפח; הוציא המרצע מן השק, נאסף

to be caught; to hold on to-; to fall into a trap (metaphorical); to expose a secret, to reveal the truth, to be gathered

apanyadvos, i vos denunsiare lo ke vos akontesera en los dias postreros. Adjuntadvos, i oid, ijos de Yaakov; i eskuchad a Yisrael vuestro padre. (Biblia, Const. 1873)

apanyadvos, i vos denunsiare lo ke vos akontesera en los dias postreros. Adjuntadvos, i oid, ijos de Yaakov; i eskuchad a Yisrael vuestro padre. (Biblia, Const. 1873)

i salieron delantre del djuez peleando i lo oyeron todos los varones de Sedom, i se apanyaron sovre eyos i esklamaron todos sovre el forastero , lo kitaron kon turva de la sivdad (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



28010

aparar v.

הציג, הראה בפומבי; חידד (עפרון)

to display, to show in public; to sharpen (a pencil)

Si no lo parare delante de ti, sere kulpozoa ti todos los dias (Biblia, Const. 1873)



28080

aparejado adj.

מוכן, שהוכן, שיועד

prepared, that was prepared, that was designated

ke era aparejado por espartirse kon Yerov'am ijo de Nevat, (Koelet Targum,1744)

sea tu kaza, kaza aparejada para los savios, (Pirke avot, siglo XV)

Tres peleas fuertes son aparejados los bene Yishmael de azer en la tierra en kavo de los dias (P. R. Eliezer,1876)

Anbeza Ley muncha i daran a ti presio muncho i save ke dadiva de su presio de los djustos a lo aparejado por venir (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

Porke serkano es el dia de su kevranto, i se apresuran las kozas aparejadas para eyos. (Biblia, Const. 1873)

deskuvierto delantre de ti ke el puevlo el este son aparejados para pikar i por andar enel kativerio (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



28110

aparejar /aparijar v.

הכין, ערך, התקין

prepare, to set, to set up

Trae los varones en kaza i degoya degoyo i apareja (Biblia, Const. 1873)

i A' aparejo un peshkado grande para englutir a Yona i estuvo Yona en las entranyas del peshkado tres dias i tres noches (Biblia, Const. 1873)



28240

apareser m.

זריחת כוכב; הופעה (כתב עת)

shining of a star; appearance (magazine)

I ayi le aparesio el pozo ke se krio en viernes ben ashemashot (P. R. Eliezer,1876)



28260

apareserse v. refl.

הופיע, התגלה, נגלה פתאום

to appear, to be reveald, to be exposed, to be reveald suddenly

Las flores se aparesieron en la tierra (Biblia, Const. 1873)

I se aparesieron los manaderos de la mar, los simientos del mundo fueron deskuviertos (Biblia, Const. 1873)



28420

apartado adj.

נבדל, נפרד, מופרד, מופרש, מובדל, מבודד; רחוק, מנותק; שמורבצד; נסיך, משוח

separated, distinguished, isolated; far, disconnected; kept aside; prince, anointed

seran sovre la kavesa de Yosef, i sovre la meoyera del apartado de sus ermanos. (Biblia, Const. 1873)

seran sovre la kavesa de Yosef, i sovre la meoyera del apartado de sus ermanos. (Biblia, Const. 1873)



28440

apartadura f.

תרומה, הענקה, השתתפות;הפרדה

contribution, donation, giving; separation

Montes de Gilboa, ni rosio ni luvia kayga sovre vozotros, ni kampos de apartaduras (Biblia, Const. 1873)



28460

apartamiento m.

הפרדה, קיטוע; הפרדה גזעית; הנזרות, פרישות, פרישות נידה

separation, cut-off; racial separation; abstinence, asceticism, sexual abstinence in the days of a woman's period

Porke non eyas akavidozas en el apartamiento, i en la hala i en ensendimiento de la kandela (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



28520

apartarse v. refl.

הבדיל עצמו, התפלג, נפרד, נבדל; התבדל; התגרש

to separate oneself, to be divided, to be separated; to segregate oneself; to divorce

Porke todos sus djuisios tengo delante de mi i sus fueros no me aparti de eyos (Biblia, Const. 1873)

I eya lo izo durmir sovre sus rodiyas, i yamo a un varon, i lo izo rapar las siete vedijas de su kavesa; i empeso a afriirlo, i su fuersa se aparto de el. (Biblia, Const. 1873)

Si fuere rapado, entonses mi fuersa se apartara de mi, i me enflakesere, i sere komo todos los otros ombres. (Biblia, Const. 1873)



28540

aparte adv.

לחוד, בנבדל, בנפרד

separately, individually

i oyeron a boz de A' Dio andan en el guerto aparte de el dia i eskondiose el omre i su mujer delante A' entre arvol de el guerto (Biblia, Const. 1547)



28700

apasentar v.

רעה

to shepherd

Apasenta tus kavritas djunto a las moradas de los pastores (Biblia, Const. 1873)

Denunsiame, tu a kiem ama mi alma onde apasentas (Biblia, Const. 1873)

Mi kerido es mio i yo so suya, el apasenta entre los lirios (Biblia, Const. 1873)



28710

apasento m.

מרעה; רעיה, הוצאה למרעה

pasture; to graze, to take take the flock out to graze

i agora are saver agora a vos a lo ke yo azien a mi vinya: tirad su valiado i sera por apasentamiento (Biblia, Const. 1743)



29030

apegar v.

הדביק, איחה; הדביק במחלה; סטר

to stick/glue, to join together; to infect with a disease; to slap

Enpero si la apego el oyero de prisipio es livre, porke el atuendo uno (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



29090

apegarse v. refl.

נדבק; דבק ב-, נקשר ל-; נדבק (שאריות אוכל לסיר)

to be stuck, to be glued; to stick/cling to-, to be connected to-; to be stuck (food leftover)

i su alma se apego en Yosef, i lo sombaia kada dia, i lo vestia de panyos buenos (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



29190

apenado adj.

קשה, מצער, רב טורח; ענוש, נענש; מתייסר; מוטרד; קשה

hard, distressing, unfortunate; punished; tormenting; troubled

Kuando ay profanasion del nombre de Dio es apenado (Tefilat Imanuel, 1924)



29440

apersivir/apersever v.

הבחין, הבחין ב-(בעין), חש

to notice, to notice a-, to sense

i apersivete en tu favla, por ke no se anbezen de eya a mentir. (Pirke avot, siglo XV)

savios, apersevidvos en vuestras palavbras, (Pirke avot, siglo XV)



29580

apiadar v.

נחלץ לעזרה, סייע ל-, עזר ל-

to come to the rescue, to aid/ assist to-, to help to-

Kuando apiada sovre la kandela, kuando apiada sovre el azeite, kuando apiada sovre la mecha es ovligado (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

no se apiadaron sovre el kavod de su kreador a venderle koza de komida a el forastero i al pasajero ke pasava por su sivdad (P. R. Eliezer, 1876)



29850

aplayinador (port.) m.

מקצועה

plane(tool for carpenter)

maestro de maderos tendio linia asenyalalo kon la almagra azelo kon las aplanaderas i kon el kompas lo asenyala i azelo komo asemejansa de varon (Biblia, Const. 1743)



29905

aplazada f.

קדשה

female (cult) prostitute

i demando a varones de su lugar por dezir: ado la aplazada? (Biblia, Const. 1547)



29925

aplazarse v. refl.

נועד (להוועד)

i se aplazaron todos eyos por azer a el dia uno en el anyo, dia de plazo, i yamaron a nombre del dia el este Sefo sovre su nombre (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



30170

apokar v.

המעיט, הפחית, הקטין; מיעט, צמצם; הקהה; פחת, התמעט; העליב

to reduce, diminish; minimize; to dull; to be reduced,to become diminished; to insult

Apoka tu negosio i desha tiempo para el estudio de la Ley (Tefilat Imanuel, 1924)



30180

apokarse v. refl.

פחת, התמעט

to be reduced, to lessen

en el dia ke se estremeseran guardadores de la kaza i se atorseran varones de la fuersa, i se baldaran las molederas porke se apokaran i se eskureseran las vientes en las finiestras (Biblia, Viena 1841)



30650

apozar v.

שם, קבע, הציב, הניח; נח, קבע מקומו, ישב, התישב; עצר, עיכב; עצר את ההתקדמות; שאב, שאב מים מהבור

to put, determine, to set, to place; to rest, to sit, to settle down; to stop, to delay; to stop progress; to pump, to draw water from a well

Non inchira ombre plato de azeite i ponerloa en lado de la kandela i meter kavesa de mecha entre eya para ke sea apozante (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



30910

aprender v.

למד

learn, study

Aprendi de todos los ke kijieron ensenyarme (Tefilat Imanuel, 1924)

Kien aprende de los chikos es komo si komiera uvas agras i biviera vino del lagar (Tefilat Imanuel, 1924)

Se yama savio kien aprende de kualkier persona (Tefilat Imanuel, 1924)



31140

apresurar v.

זרז, האיץ, החיש, דחק

to catalyze, to urge, goad

i luenga de tartamudos apresurara por avlar klarezas (Biblia, Const. 1743)

i el sol se paro en medio de los sielos i no apresuro a ponerse kaje un dia entero (Biblia, Const. 1873)

i fue komo el rey de Ay vido esto, los varones de la sivdad se apresuraron i madrugaron i salieron al enkuentro de Israel a la pelea .. al tiempo senyalado (Biblia, Const. 1873)

non te apresures en tu espirito por ensanyarte, porke sanya en seno de lokos poza (Biblia, Viena 1841)

i apersuro i desvaino la espada ke tenia debasho de sus vestidos i se la puzo en la garganta de Yosef (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



31150

apresurarse v. refl.

מיהר, נחפז, הזדרז, אץ

to hurry, to rush, to hurry up,

I se apresuro Yosef porke se eskayentaron sus entranyas por su ermano (Biblia, Const. 1873)

Apresurate para observar mizmo preseptos livianos komo para fuir de los pekados livianos (Tefilat Imanuel, 1924)

Porke serkano es el dia de su kevranto, i se apresuran las kozas aparejadas para eyos. (Biblia, Const. 1873)



31200

apretado adj.

לחוץ, דחוק, הדוק, מהודק; קמצן, קפוץ יד; ביישן, נחבא אל הכלים

compressed, pressed, tight; stingy; shy

Yo so mujer apretada de espirito, no bevi vino ni sidra ma verti mi alma delante de A'. (Biblia, 1873)



31280

apretar v.

הידק, לחץ, דחק; בלם; הכביד על, העיק; הפעיל לחץ, הכריח, כפה; איית; לחץ, עינה, נגש, דיכא, הכניע; הטריד; גרר, החזיק בכח

to fasten together, tighten, to press; to stop, curb, restrain; to be a burden on, to distress; to apply pressure, to force; to spell; to pressure, to torture, oppress, to subdue; to bother, harass; drag, tow, to hold by force

I akontesio, ke komo lo apreto kada dia kon sus palavras, i lo kanso, de modo ke su alma se angustio asta la muerte, (Biblia, Const. 1873)

I eya yoro delante de el los siete dias ke tuvieron el konbite; i fue ke al dia seteno, se lo deklaro, porke lo apreto; i eya deklaro el enigma a los ijos de su puevlo. (Biblia, Const. 1873)



31340

apretarse v. refl.

נלחץ, כפה על עצמו מחסור והנזרות; התנסה בלחץ ומצוקה

to be pressed, to compel oneself to poverty and asceticism; to experience stress and trouble

me rodearon las aguas asta el alma, el abismo me arrodeo, el djunko se apreto a mi kavesa (Biblia, Const. 1873)



31440

aprezamiento m.

מאסר, מעצר; כליאה

imprisonment, arrest; confinement

Los ke nasen muriran, los ke mueren resusitaran (rebiveran) I los ke resusitan seran djuzgados (Tefilat Imanuel, 1924)



31570

aprofetizar v.

התנבא, חזה

to prophesy, to predict

Palavras de profezia ke aprofetizo Koelet, el Shelomo, ijo de David, el rey ke era en Yerusalaim. (Koelet Targum,1744)



31600

aprofondarse (it.) v. refl.

התרכז, העמיק חשוב; הדגיש

concentrate, to think hard; to emphasize

Si te aprofondes en eya te akorda grande rekompensa (Tefilat Imanuel, 1924)



31900

aprovechar v.

הפיק תועלת, ניצל; הועיל, היה לתועלת, סייע

to make use, to use, to take avantage of; to be beneficial, to be useful, assist

No aprovechara aver en dia de saña, y justedad escapara de muerte. (Biblia de Ferrara, 1553)

No aprovecha thesoros de malicia, y justedad escapa de muerte. (Biblia de Ferrara, 1553)

No aprovecha thesoros de malicia, y justedad escapa de muerte. (Biblia de Ferrara, 1553)

e non les aprouechaua cosa ninguna, e pelauan sus baruas, e mesauan sus cabellos, e fazian su sacrefiҫio de lo que mesauan a sus dioses. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

E desque vieron que non les aprouechaua cosa ninguna, dixeron uno a otro: ay aqui de aquella gente que saco el Señor de tierra de Egibto, e les partió la mar por doze carreras; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



31910

aprovecharse v. refl.

הפיק תועלת; הרוויח, זכה ב-; נהנה מ-, ניצל, השתמש ב-

to make use; to earn, to win a-; to enjoy a-, to use, to use a-

Kien se aprovecha de la Ley se kondena el propio a la muerte (Tefilat Imanuel, 1924)



32310

ara f.

מזבח

altar

entonses alsaran toros sovre tu ara. (Biblia, Const. 1873)

I desenizamiento de ara la de adientro akonantán a adovadura de sinko kandelas (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

disho a eyos: muevos kon viejos, venid i echa goral ken suvia mienbros de la eskalera para la ara ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

i arrebashava de la ara i alkansava a la skala tres punyos i se aboltava sus fases para la vanda de tsafon ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

i kitava las brazas de una vanda i de otra, i tanbien las brazas ke eran ardiendo enmedio de la ara ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

todo esto en seer el palasio sovre su asiento i la ara sovre su konpustura – fuimos konplido de todo bien ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

I levanto la korte al derredor del tavernakulo i del ara, i metio la mamparansa de la puerta de la korte. Ansi akavo Moshe la ovra. ( Biblia, Const. 1873)

I el saserdote los saumara en el ara; es komida de ofrenda kemada por guezmo resivivle; todo el sevo es para A'. (Biblia, Const. 1873)

pondran saumerio a tu nariz, i kemado entero sovre tu ara. (Biblia, Const. 1873)

pondran saumerio a tu nariz, i kemado entero sovre tu ara. (Biblia, Const. 1873)



32490

arado m.

חריש; אדמה חרושה

plowing; plowed ground

I dainda ay sinko anyos en ke no avra arada ni segada (Biblia, Const. 1873)



32790

arar v.

חרש (את האדמה), גידל

to plough the land, rase

I el les disho: si no uvierash arado kon mi bezerra, no uvierash deskuvierto mi enigma. (Biblia, Const. 1873)



33070

arder/ardir cf. adrer

i kitava las brazas de una vanda i de otra, i tanbien las brazas ke eran ardiendo enmedio de la ara ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



33085

ardido adj.

שרוף

burned

Non ensenderan kon azeite ardido en dia bueno. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

Estos i estos ardidos en lugar de la seniza (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



33100

ardiente adj.

לוהט, יוקד, בוער, מתלקח; נלהב, להוט, קנאי

blazing, burning, inflaming; enthusiastic, passionate, keen

i ayi avia una mashala ardiendo ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

Konsumidos seran de ambre, i komidos de fievre ardiente, i de tajamiento amargo; (Biblia, Const. 1873)



33220

arena f.

חול; אבן בכליות; זירה

sand; kidney stone; arena

e allego las aguas en un lugar, e llamoles mares, e sello las con arena que non cresҫieren, (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

Yamaran los puevlos al monte; ayi sakrifikaran sakrifisios de djustedad; porke chuparan la abondansia de las mares, i los tezoros eskondidos de la arena. (Biblia, Const. 1873)

Yamaran los puevlos al monte; ayi sakrifikaran sakrifisios de djustedad; porke chuparan la abondansia de las mares, i los tezoros eskondidos de la arena. (Biblia, Const. 1873)



33485

argumentarse v.

התנכל, חרש רעה

to conspire, to plow evil

i vieron a el de leshos i antes ke se ayegase a eyos i argumentaronse para el para matarlo i disheron kada uno a su ermano: ek duenyo de los suenyos (Biblia, Const. 1547)



33820

arka f.

תיבה, ארון (הברית)

chest, ark of the covenant

Alsad el arka del firmamiento i pasad delante del puevlo (Biblia, Const. 1873)

alsad el arka del firmamiento i siete saserdotes yeven siete trompetas de kuernos de karneros delante del arka de A' (Biblia, Const. 1873)

i los armados ivan delante de los saserdotes ke tanyian las trompetas, i el apanyamiento iva detras del arka (Biblia, Const. 1873)

i siete saserdotes yevaran siete trompetas de kuernos de karneros delante del arka (Biblia, Const. 1873)

I tomo i metio el Testimonio en el arka, i pozo las varas sovre el arka, i metio el kuvertero sovre el arka por ensima. ( Biblia, Const. 1873)



33940

arkero m.

קשת, רובה קשת

archer

I lo amargaron, i lo asaetearon, i lo aborresieron los arkeros. (Biblia, Const. 1873)

I lo amargaron, i lo asaetearon, i lo aborresieron los arkeros. (Biblia, Const. 1873)



34010

arko/arkol m.

קשת (בענן), קשת (נשק), קשת (כינור); קימור, ארקדה; קולב

rainbow, bow/arch (weapon), arch (violin); arching, arcade; clothes hanger

Los arkos de los barraganes son kevrados i los flakos se sinyeron de fuersa. (Biblia, 1873)

De kuando nasio [Yishmael] su ofisio fue echar arko i arrondjar saetas i en esto se engrandesio (P. R. Eliezer,1876)

De la sangre de los matados, del sevo de los barraganes, el arko de Yeonatan no se tirava atras (Biblia, Const. 1873)

I disho ke anbezaran a los ijos de Yeuda el arko (Biblia, Const. 1873)

I disho ke anbezaran a los ijos de Ye'huda el arko. (Biblia, Const. 1873)

De la sangre de los matados, del sevo de los barraganes, el arko de Ye'honatan no se tirava atras, ni la espada de Shaul se tornava en vazio. (Biblia, Const. 1873)

Ma kedo en fortaleza su arko, i se esforsaron los brasos de sus manos por las manos del fuerte de Yaakov; (Biblia, Const. 1873)

Ma kedo en fortaleza su arko, i se esforsaron los brasos de sus manos por las manos del fuerte de Yaakov; (Biblia, Const. 1873)



34080

arma f.

נשק; שלט אצולה

weapon; aristocracy signpost

Komo kayeron los barraganes i se depedrieron las armas de gerra (Biblia, Const. 1873)

Komo kayeron los barraganes, i se deperdieron las armas de gerra (Biblia, Const. 1873)

Shimon i Levi ermanos; instrumentos de adolme sus armas. en su sekreto no entre mi alma; en su apanyamento no se aune mi onra! (Biblia, Const. 1873)

Shimon i Levi ermanos; instrumentos de adolme sus armas. en su sekreto no entre mi alma; en su apanyamento no se aune mi onra! (Biblia, Const. 1873)



34100

armado adj.

חמוש, מצוייד

armed, equipped

i los armados ivan delante de los saserdotes ke tanyian las trompetas, i el apanyamiento iva detras del arka (Biblia, Const. 1873)



34680

arrankar v.

עקר, עקר מן השורש; קטף, תלש בכח, קרע, שבר

to uproot; to pick, to detach/pluck with force, to tear, to break

I los aseladadores estavan kon eya en la kamara; i eya le disho: ¡los Pelishteos, sovre ti Shimshon! I el arranko las kuerdas, komo se arranka un ilo de estopa kuando guele el fuego. I su fuersa no fue konosida. (Biblia, Const. 1873)

I Shimshon yazio asta la media noche; i a la media noche se levanto, i travo las puertas de la puerta de la sivdad, i los dos postes, i los arranko kon la serradura, i los pozo sovre sus ombros, i los suvio a la punta del monte ke esta enfrente de Hevron. (Biblia, Const. 1873)

ma el se desperto de su suenyo, i arranko la estaka del telar i la tela. I (Biblia, Const. 1873)



34720

arrankarse v. refl.

נעקר, נקרע מעל; נכסף, השתוקק; נעצב

to be uprooted, to be torn of; to yearn; to become sad

i persigieron detras de Yeoshua i se arrankaron de la sivdad (Biblia, Const. 1873)



34790

arrapado adj.

מסופר למשעי, גלוח ראש;מגולח; שהסתפר זה עתה

neatly cut(hair), a person with shaved had; shaved; that just got his hair cut

Si fuere rapado, entonses mi fuersa se apartara de mi, i me enflakesere, i sere komo todos los otros ombres. (Biblia, Const. 1873)



34860

arrapar v.

גילח, סיפר (תספורת); שעמם

to shave, to cut hair; to bore

I eya lo izo durmir sovre sus rodiyas, i yamo a un varon, i lo izo rapar las siete vedijas de su kavesa; i empeso a afriirlo, i su fuersa se aparto de el. (Biblia, Const. 1873)



35230

arrastar (port.) v.

גרר, סחב, סחף, משך אחריו; נשרך, נהג בעצלתים; החריב, הרס

to drag, carrie, to pull after oneself; to trail behind, to walk very slow, to act lazy; to ruin

I estos animales vos seran enkonados entre las sierpes ke van arrastrando sovre la tierra: la komadreja, i el raton, i el lagarto segun su manera, i la anaka, i el koah, i la letaa, i el homet, iel kameleon. (Biblia, Const. 1873)

I estos vos seran enkonados entre las sierpes ke van arrastrando sovre la tierra; la komadreja, i el raton, i el lagarto, segun su manera, (Biblia, Const. 1873)



35570

arrebashar v.

השפיל, זילזל, העליב, השמיץ, הוציא לעז, לעג ל-, ביזה, הנמיך

humiliate, degrade, to insult, to slander, to mock, to put someone down

i arrebashava de la ara i alkansava a la skala tres punyos i se aboltava sus fases para la vanda de tsafon ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



35620

arrebivir v.

החיה, החזיר לתחיה, עורר מחדש; רענן, אושש, דירבן, המריץ

revive, resurrect, to bring back something to life; refresh, strengthen, to urge, motivate

Los ke nasen muriran, los ke mueren resusitaran (rebiveran) I los ke resusitan seran djuzgados (Tefilat Imanuel, 1924)



35630

arrebivirse v. refl.

קם לתחיה; שמח; התגבר על ביישנותו

to come back to life; to be happy; to get over being shy

I partio el Dio una foya ke avia en Lehi, i salieron de eya aguas, i bevio, i retorno su espirito, i se rebivio. Por tanto yamo su nombre En-'Hakore, ke esta en Lehi asta oy. (Biblia, Const. 1873)



36560

arrekojer v.

אסף, כינס, ריכז, קיבץ, קבץ, צבר, ליקט; הקהיל; הלביש, כיסה; מיזגאוויר החדר; נתקף התכווצויות בפה

gather, assemble, collect, concentrate, accumulate; to assemble people; to dress, to cover; to air-condition a room; to have spasms in the mouth

i vine asta aki i me se puso el sol aki, i esto en la plasa, i no topo a ninguno ke me rekoja en su kaza (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



36860

arrelumbrado adj.

מואר, מובהר, מאוייר; זוהר מאושר

lighted, illustrated; glowing with happiness

luego se ia por el kalejon ke era kon sus kandeles, alunbrado de una vanda i de otra, asta ke alkansava a la kaza de la tevila ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



36890

arrelumbrar/se v./v.refl.

האיר, הבהיר, זהר, קרן; שפך אור; הואר; שימח

to light up, illuminate, brighten, to glow, to shine; to throw light; to be lighted; to make happy

La enkomendansa de H' es klara, ke alumbra los ojos. (Biblia, Const. 1873)

e el alunbra a todos los ҫielos, e la tierra con el sol en meytad del dia, (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i kada uno tenia en kada mano una entorcha por alunbrar, i se espartian en dos partidas ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



37070

arrematar v.

סילק; כילה, השמיד, הרס, נתן מכת מוות

expelle; to exterminate, to destroy, to give a death blow

Segun la muchedumbre de tus piadades arremata mis reveyos. (Biblia, Const. 1873)



37140

arremendado adj.

מתוקן, מוטלא; מתוקן בצורה לא יפה; נאמר על המסופר שהכבירו עליו פרטים כדי שישמע סביר

repaired, patched;badly repaired; told about a story that a lot of details where added to it for embellishment

i tomaron sakos viejos sovre sus aznos, i odres de vino, viejos i rotos i atados, i sapatos viejos i remendados en sus pies (Biblia, Const. 1873)



37460

arrepentirse v. refl.

התחרט, ניחם (על), חזר בו מהבטחתו/התחייבותו; סרב, ויתר

to regret, to go back on oneself's promise or commitment; to refuse, to give up

Porke A' djuzgara a su puevlo, i sovre sus siervos se arrepentira, (Biblia, Const. 1873)



37640

arrepudiar v.

ביזה, לעג בפומבי; גרש (את אשתו), נתן ספר כריתות/גט

humiliate, to mock publicly; to divorce (a wife), to give a divorce (to a wife)

a ken arrepodiaste i denostastes? sovre ken enaltesiste boz i alsaste a los sielos tus ojos? (Biblia, Const. 1743)



38430

arresvalar v.

החליק, גלש; אכל בבולמוס

to slip, to skate, to surf

Justo para siempre no resvalara, y malos no moraran tierra. (Biblia de Ferrara, 1553)



38730

arrevatadura f.

חטיפה, שוד, אונס; טֶרֶף,טריפה, גֶּזֶל, ביזה

kidnapping, robbery, rape; prey, plunder

komo brama el leon i el kadilio sovre arrevatadura komo es apanyado apanamiento de pastores (Biblia, Const. 1743)

Kachorro de leon Ye'huda. De la arrevatadura suviste, ijo mio. Arrodiyo, yazio komo leon i komo leona. kien lo levantara? (Biblia, Const. 1873)

Kachorro de leon Ye'huda. De la arrevatadura suviste, ijo mio. Arrodiyo, yazio komo leon i komo leona. kien lo levantara? (Biblia, Const. 1873)



38750

arrevatar v.

חטף, שדד, גזל, לקח בכח; טרף; חטף אות (בדיבור); חטף כמו לחמניות טריות

to napped, to rob, to take by force; to prey; to snatch a letter (in speech); to snatch like fresh rolls

bestia mala lo komio arrevatar fue arrevatado Yosef (Biblia, Const. 1547)

Binyamin komo lovo arrevatara; por la manyana komera la prea, i a la tarde espartira el espojo.(Biblia, Const. 1873)

I de Gad disho: bendicho el ke aze ensanchar a Gad; komo leon morara, i arrevatara braso i meoyera. I el provido para si lo primero, porke ayi la parte del ledjislador fue guardada; (Biblia, Const. 1873)

Binyamin komo lovo arrevatara; por la manyana komera la prea, i a la tarde espartira el espojo.(Biblia, Const. 1873)

I de Gad disho: bendicho el ke aze ensanchar a Gad; komo leon morara, i arrevatara braso i meoyera. I el provido para si lo primero, porke ayi la parte del ledjislador fue guardada; (Biblia, Const. 1873)



39460

arrimado adj.

שעון, נשען, סמוך, נסמך

leaning

I el mansevo ke le dava las nuevas disho: vine a kaso al monte de Gilboa, i ek, Shaul estava arrimado sovre su lansa (Biblia, Const. 1873)



39600

arrinkón m.

פינה, זווית, פאה

corner, angle

Estas kozas ke non a eyas kantidad: el arrinkon, i las primerias i el seer aparesido i gualardonar de mersedes i deprendimiento de Ley. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

Komo era? suvia en la eskalera i katava a el rodeo i venia a el arrinkon deromit mizrahit tsefonit tsefonit maaravit deromit (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



39660

arriskar v.

סיכן

endanger

Zevulun fue puevlo ke arrishko su vida a la muerte, i Naftali sovre las alturas del kampo. (Biblia, Const. 1873)



39690

arriva adv.

למעלה

above

Toda sierpe de ave ke anda sovre kuatro pies, abominasion vos sera. Empero esto komeresh de toda sierpe de ave ke anda sovre kuatro pies, ke tiene piernas arriva de sus pies para saltar kon eyas sovre la tierra; (Biblia, Const. 1873)

i si kaiya algun kierpich de arriva abasho se asentavan i enpesavan a yorar i dezian: guay de mozotros (P. R. Eliezer, 1876)

i aras el manto del espaldar todo de kardeno i avra una avertura arriva en medio de el avra un borde a su avertura al deredor de echura de teshedor (Biblia, Const. 1873)

suvio eya i se asento en la de arriva deznuda, i el suvio i se asento deznudo enfrente de eya ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

Empero esto komeresh de toda sierpe de ave ke anda sovre kuatro pies, ke tiene piernas arriva de sus pies, para saltar kon eyas sovre la tierra. (Biblia, Const. 1873)

i partio Sefo a la piedra, i vino a la me'ara i vido i ek alimanya grande komien al toro, su meatad i arriva semejansa de ombre, i de meatad para abasho semejansa de alimanya (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



39940

arrodear v.

סובב, הקיף, סבב, חג, גלגל; תעה, שוטט ללא מטרה; חיפש בכל מקום

to rotate, to encircle, to roll; to wander, to wander aimlessly; to search anywhere

i era arrodean por las sivdades i las komarkas de tierra de Iisrael, (Koelet Targum,1744)



40060

arrodiyar

הבריך, הוריד על הברכיים

to cause kneeling, to lower on the knees

Kachorro de leon Ye'huda. De la arrevatadura suviste, ijo mio. Arrodiyo, yazio komo leon i komo leona. kien lo levantara? (Biblia, Const. 1873)

Kachorro de leon Ye'huda. De la arrevatadura suviste, ijo mio. Arrodiyo, yazio komo leon i komo leona. kien lo levantara? (Biblia, Const. 1873)



40070

arrodiyarse v. refl.

כרע ברך

to kneel

Entre sus pies se arrodiyo, kayo, yazio; entre sus pies se arrodiyo, kayo; onde se arrodiyo, ayi kayo muerto. (Biblia, Const. 1873)



40200

arrojar v.

גרש, סילק; הדף, זרק, יידה, השליך, הטיל, דחה; פלט; גרש; שתה בלי להשתכר; פיטר

to expel, to remove; to repel, to throw, to cast, to reject; to emit; to drink without getting drunk; to fire

I era arrondjan saetas detras de las aves (P. R. Eliezer,1876)

non verna a la sivdad la esta i non arrondjara ayi saeta i non la akonantara eskudo i non vertera sovre eya trabuko (Biblia, Const. 1743)



40440

arroyo m.

נחל, פלג, יובל, זרם

stream, brook, river

i a lugar ke los arroyos andantes i korrientes, ayi eyos tornantes por andar de kanales de el avismo. (Koelet Targum,1744)

Todos los arroyos i manaderos de aguas andantes i korrientes a aguas de Okeanos ke arrodea a el mundo korneo el seyo, (Koelet Targum,1744)

Esto komeresh de todo lo ke ay en las aguas: todos los ke tienen alas i eskamas en las aguas en las mares, i en los arroyos, akeyos komeresh. (Biblia, Const. 1873)

Ma todos los ke no tienen alas i eskamas en las mares i en los arroyos, de toda sierpe de las aguas i de toda koza biva ke esta en las aguas, abominasion vos seran. (Biblia, Const. 1873)

Kuando me rodearon olas de muerte, arroyos de maldad me torvaron, kuerdas de Sheol me rodearon (Biblia, Const. 1873)

i sera sovre todo monte alto i sovre toda kuesta enshalshada pelagos arroyos de aguas (Biblia, Const. 1743)

i seran trastornados sus arroyos por pez i su polvo por ashufre (Biblia, Const. 1743)

Esto komeresh de todo lo ke ay en las aguas; todos los ke tienen alas i eskamas en las aguas, en las mares, i en los arroyos, akeyos komeresh. (Biblia, Const. 1873)

Ma todos los ke no tienen alas i eskamas en las mares, i en los arroyos, de toda sierpe de las aguas, i de toda koza biva ke esta en las aguas, abominasion vos seran (Biblia, Const. 1873)

I despues de esto akontesio ke se enamoro de una mujer en al arroyo de Sorek, el nombre de la kual era Delila. (Biblia, Const. 1873)

El arroyo de Kishon lo barrio, el arroyo antigo el arroyo de Kishon. (Biblia, Const. 1873)



40760

artar v.

השביע; השביע רצון

to satiate; satisfy

entre las tardes komeresh karne, i a la manyana vos artaresh de pan (Biblia, Const. 1873)



40770

artarse v. refl.

שבע, אכל לשובע; סיפקאת עצמו

to be satiated, to eat to satiety; to satiety himself

se artan sus ijos, i deshan su sovraje a sus chikitos. (Biblia, Const. 1873)

kuando me despertare, me artare de tu semejansa. (Biblia, Const. 1873)



41120

arto adj.

שָּׁבֵעַ

satiated

Los artos se alkilaron por pan i los ambrientos se vedaron. (Biblia, 1873)

Este ombre ke keres krear tuyo es i el es korto de dias i arto de ravia i viene a pekar (P. R. Eliezer,1876)

I de Naftali disho: Naftali, arto de buena veluntad, i yeno de la bendision de A'; el oksidente i el sud ereda. (Biblia, Const. 1873)

I de Naftali disho: Naftali, arto de buena veluntad, i yeno de la bendision de A'; el oksidente i el sud ereda. (Biblia, Const. 1873)



41250

árvol m.

עץ, אילן

tree

Komo el mansano entre los arvoles de la shara, ansi es mi kerido entre los ijos (Biblia, Const. 1873)

Todo el salien de el arvol non el se enkona enkonamiento de tiendas salvo lino. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

de fruto de arvol de el guerto komeremos i de fruto de el arvol ke entre el guerto disho el Dio non komadesh de el i non tokedesh en el porke no mueraresh (Biblia, Const. 1547)

i disho: ken denusio a ti ke desnudo tu? si de el arvol ke te enkomendi por non komer de el komiste? (Biblia, Const. 1547)

i lo ke vistes manta tenyida de kuantas kolores , vinyas ternas i plantaras en el todo modo de arvol (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



41550

asaetador m.

רובה קשת; כינוי למבקר עוקצני וחריף; מזל קשת

archer; a nickname for a stinging and sharp critic; Sagittarius

Los eskapados del ruido de los saetadores onde sakan agua, ayi kontaran las djustedades de A', las djustedades de su senyorio [aldea] en Yisrael. (Biblia, Const. 1873)



41560

asaetar/asaetear v.

ירה חץ מקשת; תקף וביקר בצורה עוקצנית טורדנית ולעגנית

to shoot an arrow from a bow; to attack and criticize in a sarcastic, annoying and ridiculous way

I lo amargaron, i lo asaetearon, i lo aborresieron los arkeros. (Biblia, Const. 1873)

I lo amargaron, i lo asaetearon, i lo aborresieron los arkeros. (Biblia, Const. 1873)



41720

asar v.

צלה, קלה

to roast, to toast

Antes ke saumavan el sevo, vinia el moso del saserdote i dizia al varon ..: Da karne para asar para el saserdote. (Biblia, 1873)



41930

asaventar v.

הודיע, תידע; למד, קנה דעת

to inform, to announce; to learn

non seas djusto muncho i non asaventes demaziadamente, por ke te desolaras?

todo esto previ kon la sensia, dishi: me asaventare, i eya leshana de mi (Biblia, Viena 1841)



41940

asaventarse v. refl.

התעניין ב-, ביקש מידע אודות; החכים

to be interested in, to request information about; to become wise

i travo en su mano ojas de datilares, i se asavento i enfechizo kon eyos sovre las aguas (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



42090

42090

מצור

siege

I estuvo la sivdad en asedio asta el anyo onzeno del rey Tsidkiya'hu. (Biblia, Const. 1873)



42240

asegún prep.

לפי, כמו, בדיוק כמו, בו ברגע ש-

according to, like, just like, just at the moment that

e agora, pues vino a nuestras manos; asi commno fizo, mandat que le fagan, quémenlo segund el quemo a nuestros dioses. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

mas el mi Señor semeja que es ҫerca de nos, e es mucho ҫerca de nuestros coraҫones, segund esta escrito: ҫerca es el Señor a cada uno que lo llama con verdadera contriҫión, e de coraҫon. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

asegun ke todas sus palavras son sovre la regla komo eran en el mundo en akonantamiento i en detardamiento, ke no se topa en este livro tardiozas kozas ke eran adelante; o akonantadas kozas ke eran prosteras, sino kada koza i koza en su lugar i su tiempo fue eskrita (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



42260

asegundado adj.

נעזר, מועדף; שנוי, נשנה

assisted, preferred

[esta] koza esta asegundada en Neviim i aterseada en Ketuvim ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



42370

aselada f.

פח, פח יקוש, מוקש, מלכודת, מארב

mine, trap, ambush

i la aselada se levanto presto de su lugar i korrieron luego ke el estendio su mano i vinieron a la sivdad i la prendieron (Biblia, Const. 1873)

ma erl no savia ke avia aselada kontra el detras de la sivdad (Biblia, Const. 1873)



42400

aseladador m.

משגיח, צופה

watching

I los aseladadores estavan kon eya en la kamara; i eya le disho: ¡los Pelishteos, sovre ti Shimshon! I el arranko las kuerdas, komo se arranka un ilo de estopa kuando guele el fuego. I su fuersa no fue konosida. (Biblia, Const. 1873)



42420

aseladar v.

צפה, ארב, טמן פח, טמן מלכודת, עקב אחרי, ריגל; רימה, הונה

to watch, to ambush, to bury a trap, to follow, to spy; to cheat, to deceive

I lo rodearon , i lo aseladaron toda la noche en la puerta de la sivdad; i estuvieron kayados toda la noche, diziendo: asta la luz de la manyana, entonses lo mataremos. (Biblia, Const. 1873)



42500

asembradura f.

זריעה, עונת הזריעה

sowing, sowing season

I si kayere algo de su kalavrina sovre alguna simiente de asembradura, ke sea de sembrar sera limpia. (Biblia, Const. 1873)



42510

asembrar v.

זָרַע; פיזר דברים על כל עבר, זרע מהומה

to sow; to scatter things everywhere, to sow turmoil

Malo haze obra de falsedad, y asembran justedad precio de verdad. (Biblia de Ferrara, 1553)

su madre asenbra lo kolorado de el kuero i karne, i sangre i kaveyos i lo preto ke en los ojos ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

su padre asenbra la blankura ke en las unyas, los guesos, los biervos , el meoyo ke en la kavesa i lo blanko ke en los ojos ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



42570

asemejansa f.

דמיון, קירבה, אנלוגיה

similarity, proximity, analogy

Se alevanto enpies Adam arishon i era su forma muy aformuziguada en asemejansa de su kriador (P. R. Eliezer,1876)

maestro de maderos tendio linia asenyalalo kon la almagra azelo kon las aplanaderas i kon el kompas lo asenyala i azelo komo asemejansa de varon (Biblia, Const. 1743)



42590

asemejar v.

דמה ל-; השווה; הופיע

to be similar to; to compare; to appeare

A la kavayeria en las kuatriguas de Par'o te asemeji, kompanyera mia (Biblia, Const. 1873)

Este mundo asemeja al atrio del mundo futuro (Tefilat Imanuel, 1924)

darsho r. Shimlay: a ke asemeja el ninyo en estentinas de la madre? a un kuaderno ke esta kovijado i doblado ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

el onbre sale a la kaye i sea asemejan en sus ojos komo lo entregaran al politsié ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



42600

asemejarse v. refl.

התדמה, נדמה; השווה עצמו ל-, דימה עצמו ל-

to resemble

Se asemejan al leon ke dezea a arrevatar, i al leoniko asentado en lugares enkuviertos. (Biblia, Const. 1873)

Tornate asemejate al korso o al kavrito de los siervos sovre los montes de Bater. (Biblia, Const. 1873)

le duele la kavesa – ke se le asemeje komo ke lo dieran en la karsel ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

suvio a la kama i se echo – ke se le asemeje komo ke asuvieraa la kaza del djuzgo - si tiene tradjumanes buenos se eskapa, i si no non eskapa ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



42640

asementar v.

יָסַד, יִסֵּד, בנה, חיזק; הרה רעיון שתוצאותיו שליליות

to found, to build, to strengthen; o come up with an idea that has negative results

en su primodjenito la asementara i en su menor asentara sus puertas (Biblia, Const. 1873)



42850

asentado adj.

יושב, ישוב, מיושב, עומד יציב במקומו; מסודר במקצועו

sitting, seated, standing steady in his place; settled in his profession

Kuando era Shelomo el rey asentado sovre siya de su reino se enaltesio su korason muncho por su rikeza, (Koelet Targum,1744)

i ayo todo modo de komida, i vino muncho muncho, i ayo ayi un viejo ke estava asentado i meldava en estos livros (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



42900

asentar v.

הושיב, יישב; ארגן; חיבר (שיר, סיפור); הותיר משקע

to sit, to settle; to organize; to compose (song, story); to leave a residue

En su solombra dezei i me asenti i su fruto fue dulse a mi paladar (Biblia, Const. 1873)

Es konosido en los konsejos su marido en su asentar kon viejos de tierra (Tefilat kol Pe, 1891)

Para asentarlos kon prinsipes, i los aze eredar siya de onra. (Biblia, 1873)

El aze mis pies komo de sierva, i me asenta sovre mis alturas (Biblia, Const. 1873)

e asento la tierra sobre el agua; e con los angeles de fuego; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

en su primodjenito la asementara i en su menor asentara sus puertas (Biblia, Const. 1873)

I Moshe levanto el tavernakulo, i asento sus almirezes, i pozo sus tavlas, i metio sus serraderos, i levanto sus pilares. ( Biblia, Const. 1873)

I tu, mi senyor rey, los ojos de todo Yisrael estan sovre ti, para ke les des a saver kien se a de asentar sovre la siya de mi senyor despues de el. (Biblia, Const. 1873)

Los ke fuistesh veluntarios en el puevlo, bendizid a A'. Los ke kavayash sovre aznas blankas, los ke vos asentash en djuisio, los ke andash por el kamino, avlad. (Biblia, Const. 1873)



42920

asentarse v. refl.

ישב, התיישב; התיישב בכל כובד משקלו; שקע בשל כובד משקלו; נפל על הכסא; פשט רגל

to sit down; to sit in all his weight; to sink due to his weight; to fall on the chair; to go bankrupt

i atristarsean i alimunyarsean sus puertas i sera limpia ala tierra se asentara (Biblia, Const. 1743)

i tiro panyo de su bivdez de sovre eya i kuvriose kon el velo i afeitose i asentose en Petah Enayim (Biblia, Const. 1547)

i kito su manto de sivre si i se kuvrio de sako i se asento sovre la seniza (Biblia, Const. 1873)

i si kaiya algun kierpich de arriva abasho se asentavan i enpesavan a yorar i dezian: guay de mozotros (P. R. Eliezer, 1876)

i toparon ayi una tierra grande i derecha i muy ancha de lugares i se asentaron ayi (P. R. Eliezer, 1876)

suvio eya i se asento en la de arriva deznuda, i el suvio i se asento deznudo enfrente de eya ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

diziendo: sierto Shelomo tu ijo enreinara despues de mi, i el se asentara sovre mi siya (Biblia, Const. 1873)

i eya le disho: mi senyor, tu djuraste por A' tu Dio a tu sierva, diziendo: sierto Shelomo tu ijo enreinara despues de mi, i el se asentara sovre mi siya. (Biblia, Const. 1873)

I suviresh detras de el, i vendra, i se asentara sovre mi siya, i el reinara en mi lugar (Biblia, Const. 1873)

sierto Shelomo tu ijo enreinara despues de mi, i el se asentara sovre mi siya en mi lugar, (Biblia, Const. 1873)

i se asentava al lado de el i lo sombaia kon palavras kada dia para ke yaziera kon eya (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



43750

ashorka f.

צמיד, אצעדה (צמיד לרגל)

bracelet

las kofias i las ashorkas i las trensas i djoyas de el pecho i los orejales (Biblia, Const. 1743)

i tomi la korona ke tenia sovre su kavesa, i la ashorka ke tenia sovre su braso, i las trushe aki a mi senyor. (Biblia, Const. 1873)



43780

ashufre m.

גופרית; צבע גופרית; גפרור

sulfur; sulfur color; match

i seran trastornados sus arroyos por pez i su polvo por ashufre (Biblia, Const. 1743)



44030

asiento m.

מושב, כסא; בסיס, כן; מקום, משטח ישיבה; קרן; איתנות, יציבות; הסכם; בסיס כלכלי; עכוז; מצב צבירה; מעמד, תפקיד

seat, chair; base, place, seating surface; firmness, stability; agreement; economic basis; buttocks; state of matter; status, role

Sus pilares izo de plata, su reskovdo de oro, su asiento de purpura (Biblia, Const. 1873)

i el kovertero ke estara sovre eya i todos los atuendos de la tienda i la meza i sus atuendos i la almenara .. i el aguamanil i su asiento (Biblia, Const. 1873)

todo esto en seer el palasio sovre su asiento i la ara sovre su konpustura – fuimos konplido de todo bien ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

I los pilares de alambre ke estavan en la kaza de A', i los asientos, i el mar de alambre ke estava en la kaza de A', kevraron los Kaldeos, i yevaron el alambre de eyo a Bavel. (Biblia, Const. 1873)



44150

asiguenya f.

חסידה

stork

I el buho, el somorgujo, i el ibis, i el sisne, i el pelikano, i el buitre de karonya, i la siguenya, la garza segun su manera, i la abubiya i el mursielago. (Biblia, Const. 1873)

i la siguenya, la garza segun su manera, i la abubiya, i el mursiegalo. (Biblia, Const. 1873)



44230

asigurar v.

ביטח, אישר, הבטיח, נתן אחריות, נתן בטחונות; שרת (נתן שרות ל-)

to insure, to confirm, to assure, to give warranty, to give guarantees; to serve (to give service to)

Asigurar nos asiguro el varon (Biblia, Const. 1873)



45320

asofrensia f.

תמיכה, סֶמֶךְ, הגנה, משען

support, trust, protection

Me akonantaron en el dia de mi desgrasia, ma A' fue mi asofrensia (Biblia, Const. 1873)



45325

asofrimiento m.

סמיכה

support

non ara i non almenara; non mienbros i non tenplasiones; non asofrimiento i non rezinas ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



45330

asofrir v.

תָּמַךְ, סָעַד, סָמַךְ

to support, to assist

Asufridme kon tortas de uvas esforsadme kon mansanas porke esto enferma de amor (Biblia, Const. 1873)

Sus manos tendio en el fuzo i sus palmas asufrieron rueka (Tefilat kol Pe, 1891)

le espandia el segundo a el primero dos las manos i se las dava al koen gadol i asofria sovre eyas i las esparzia ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



45340

asofrirse v. refl.

נשען, נסמך, נתמך

to lean, to be supported,

I el rey ordeno sovre la puerta al kapitan sovre la mano del kual el se asofria; i el puevlo lo pizaron en la puerta, i murio, komo avia dicho el varon del Dio, ke avlo kuando el rey desendio a el.(Biblia, Const. 1873)



46110

asperar v.

חיכה, המתין, ציפה; קיווה

to wait; to hope

i aspero azer uvas i izo lambrushkos (Biblia, Const. 1743)



46240

aspro (gr.) m.

פרוטה, מטבע שנהג במזרח (''לבן''); נדבה

a penny, a currency used in the East ("white"); handout

le dezia: va merkame un aspro de vedrura – topava en su lugar bultos de oro (P. R. Eliezer, 1876)



46260

asta prep.

עד, עד ל-

until

De delante de ti salga mi djuisio, (Biblia, Const. 1873)

El rey segundo fue Nimrod ke podesto de un kavo de el mundo asta el otro (P. R. Eliezer,1876)

Persigi mis enemigos i los destrui, i no torni asta atemarlos (Biblia, Const. 1873)

kon sudor de tus narizes komeras pan asta tu tornarte a la tierra, ke de eya fuiste tomado, ke polvo tu i a polvo tornaras (Biblia, Const. 1547)

i disho Yeuda a Tamar su nuera: esta bivda en kasa de tu padre asta ke engradeska Shela mi ijo (Biblia, Const. 1547)

me rodearon las aguas asta el alma, el abismo me arrodeo, el djunko se apreto a mi kavesa (Biblia, Const. 1873)

i lo irieron asta ke no desharon a ninguno de eyos ke remanesiera ni eskapara (Biblia, Const. 1873)

i Yeoshua kemo a Ay i la puzo en monton de siempre desoladura asta el dia de oy (Biblia, Const. 1873)



46980

asur (ebr.) adj.

אסור

forbidden, not allowed, prohibited

Afueras de tres kozas ke son asurim de komerse ke son la sangre i el sevo i el gid anashe (P. R. Eliezer,1876)



47160

atadero m.

קשר, אגד; שנצים (קישוטים) לסוס

bond, bundle; ribbons (ornaments) for a horse

i ayan yo amargo mas ke la muerte a la mujer, ke eya kasaderas i redes en su korason ataderos en sus manos (Biblia, Viena 1841)



47200

atado adj.

קשור, מחובר, מאוגד, צרור; מחוייב; אדוק

tied, connected, bound, bundled; committed; pious

i tomaron sakos viejos sovre sus aznos, i odres de vino, viejos i rotos i atados, i sapatos viejos i remendados en sus pies (Biblia, Const. 1873)

I Delila disho a Shimshon: te rogo ke me digas en ke esta tu fuersa grande, i kon ke podras ser atado para afriirte. (Biblia, Const. 1873)

i kon el tenia un azno ke yevava una manta buena tenyida kon kuantos modos de kolores, la manta estava atada kon una kuerda sovre el azno (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



47220

atador m.

רצועה, קישור

strap, ribbon

i el espirito de A' paso sovre el, i las kuerdas ke estavan sovre sus brasos fueron komo lino ke esta kemado kon fuego, i sus atadores se kayeron de sovre sus manos. (Biblia, Const. 1873)



47570

atakar v.

התקיף, תקף, התנפל על; נדלק, החל לבעור; הבעיר

to attack, to pounce on; to ignite, start to burn; to burn

I le disheron: desendimos para atarte, para entregarte en mano de los Pelishteos. I Shimshon les disho: djuradme ke no me atakaresh vozotros. (Biblia, Const. 1873)



47640

atalayar v.

צפה, השקיף, עמד הכן, עמד על המשמר

o watch, to observe, to stand ready, stand guard

Atalaya andamios de su kaza i pan de perezozos non kome (Tefilat kol Pe, 1891)



47730

atar v.

קשר, חיבר, צרף, אגד, איגד; סגר עיסקה; סמך על, נתן אמון ב-

to bind, to connect, to attach; to close a deal; to rely on, to trust in

Tu atarash esta madesha de ilo de grana en la ventana (Biblia, Const. 1873)

Atando a la vid su borriko, i a la vid eskojida el ijo de su azna; (Biblia, Const. 1873)

I disho Delila a Shimshon: ek, tu te burlaste de mi. i me avlaste mentiras; agora te rogo ke me digas kon ke podras ser atado. (Biblia, Const. 1873)

I el le disho: si atar me ataren kon kuerdas nuevas, kon las kuales nunka fue echa ovra, entonses me enflakesere, i sere komo kualkier otro ombre. (Biblia, Const. 1873)

I le disheron: desendimos para atarte, para entregarte en mano de los Pelishteos. I Shimshon les disho: djuradme ke no me atakaresh vozotros. (Biblia, Const. 1873)

Atando a la vid su borriko, i a la vid eskojida el ijo de su azna; (Biblia, Const. 1873)



47970

atarse v. refl.

התחייב, קשר עצמו, נקשר; נעשה סמיך

to commit, to bind oneself, to be bound; to become thick

I les dio un poko de pan i un poko de agua en una botezika i se la ato la botezika en sus lombos (P. R. Eliezer,1876)



48130

atemar v.

התיש, ייגע, הוציא את הנשמה; כילה, השמיד, איבד

to exhaust, to tire, to take out the soul; to destroy, to bring loss

I los atemi i los yagi i no se levantaron i kayeron debasho de mis pies (Biblia, Const. 1873)

Persigi mis enemigos i los destrui, i no torni asta atemarlos (Biblia, Const. 1873)

Amontonare males sovre eyos; mis saetas atemare en eyos. (Biblia, Const. 1873)

ke aremos al varon el este ke mato a la alimanya la esta ke atemo a muestras kuatro peas (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



48140

atemarse v. refl.

נבעת, נחרד, התייגע; כלה, נשמד; התאבד

to be terrified, to be bored; to, destroy; to commit suicide

Tambien kuando venia algun forastero a sus sivdades i traia su merkaderia ke merkava o keria vender, i se adjuntavan sovre el varones i mujeres, i famiyas, i mosos i viejos, i se ayegavan todos al varon i le tomavan por fuersa de la merkaderia asta ke se atemava la merkaderia del patron (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

ek, eyos son komo todo el fonsado de Yisrael ke kedaron en eya; ek, eyos son komo todo el fonsado de Yisrael ke se atemaron;(Biblia, Const. 1873)



48170

atemo m.

קץ, סוף, גבול

end, limit

Su ermozura es komo la de su buey primodjenito, i kuernos de unikornio son sus kuernos; kon eyos akorneara puevlos a una asta los atemos de la tierra; (Biblia, Const. 1873)

Su ermozura es komo la de su buey primodjenito, i kuernos de unikornio son sus kuernos; kon eyos akorneara puevlos a una asta los atemos de la tierra; (Biblia, Const. 1873)



48205

atendiar v.

לסוכך כמו אוהל, להצל

to shelter like a tent, to shade

i izo telas de kaverno para atendiar sovre el tavernaglo (Biblia, Const. 1547)



48230

atensión f.

תשומת לב; התחשבות

attention; consideration

As atension en tu estudio porke el error puede ser funesto (Tefilat Imanuel, 1924)

No agas atension al kantaro si no aloke kontiene (Tefilat Imanuel, 1924)



48440

aterseado adj.

בן שלוש; משולש

three years old; threefold

[esta] koza esta asegundada en Neviim i aterseada en Ketuvim ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



48460

atersiar v.

חילק לשלושה חלקים, שילש

to divide into three parts, to triple

para sienpre ke atersee el ombre sus anyos: tersio en mikrá, tersio en mishná, tersio en gemara ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



48520

atestiguar v.

העיד, אישר

to testify, to confirm

I le disho David: tu sangre sea sovre tu kavesa, porke tu boka atestiguo kontra ti, diziendo: yo mati al untado de A'. (Biblia, Const. 1873)



48910

atorgamiento m.

הודאה, וידוי; הסכמה שהושגה בקושי; הצהרה; הבטחה

confession; consent barely obtained; disclaimer; promise

ijo mio! da agora onra a A' el Dio de Israel i azle atorgamiento i denunsiame agora lo ke iziste, no me lo enkuvras (Biblia, Const. 1873)

non palasio i non monte de almiskle; non djunta i non atorgamiento; non linpieza i non esparzimiento ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



49090

atorser v.

עיוות, עיקם, פיתל, בילבל; סחט; העווה, סרר, עשה מעשה נבלה; הדיח

to distort, to twist, to confuse; to blackmail; to do an abomination; to seduce

Andan en persicion andara a fiuza, y atorcién sus carreras sera quebrantado. (Biblia de Ferrara, 1553)

ve a echa del Dio, porke ken podra por aderezar a lo ke atorsio (Biblia, Viena 1841)



49095

atorserse v. refl.

התעוות

to contort

en el dia ke se estremeseran guardadores de la kaza i se atorseran varones de la fuersa, i se baldaran las molederas porke se apokaran i se eskureseran las vientes en las finiestras (Biblia, Viena 1841)



49120

atorsimiento m.

סחיטה, כפיה, פשע, הדחה

extortion, coercion, crime

Perficion de rectos los guia, y atorcimiento de falsarios los prea. (Biblia de Ferrara, 1553)



49130

atorvado adj.

מודאג, מבועת, נפחד, הלום פחד; משתומם, מבולבל

worried, terrified, frightened, shocked fear; astonished, confused

I sus ermanos no le pudieron responder porke fueron torvados (Biblia, Const. 1873)



49300

atrás adv.

אחורה, מאחורי; מלפני (זמן), אחרי

back, behind; before (time), after

De la sangre de los matados, del sevo de los barraganes, el arko de Yeonatan no se tirava atras (Biblia, Const. 1873)



49600

atraveser v.

נתקע, ננעץ

to get stuck

Su mano tendio a la estaka, i su derecha al martiyo de travajadores; i majo a Sisera, machuko su kavesa; i irio i atraveso su sien. (Biblia, Const. 1873)



49790

atribulasión (port.) f.

שגעון, טירוף

madness

E luego fueron a el, e dixeronle: nos otros estamos en esta tribulaҫion, e tu estas durmiendo? (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



49815

atrio m.

מבואה

lobby

Este mundo asemeja al atrio del mundo futuro (Tefilat Imanuel, 1924)

Preparate en el atrio para poder entrar en el palasio (Tefilat Imanuel, 1924)



49850

atristar v.

העציב, ציער

to sadden, to cause grief

I su enemiga tambien la enojava mucho kon motivo de azerla atristar (Biblia, 1873)

I su padre nunka lo atristo en sus dias kon dizir por ke azes ansi (Biblia, Const. 1873)



49860

atristarse v. refl.

הצטער, נעצב, התעצב אל לבו, נעגם

to be sorry, to be saddened

I agora no vos atristesh (Biblia, Const. 1873)

i atristarsean i alimunyarsean sus puertas i sera limpia ala tierra se asentara (Biblia, Const. 1743)



50090

atuendo m.

כלי, כלי מטבח; מי שמהססים להטיל עליו אחריות; סיר לילה

utensils, kitchen utensils; those who hesitate to take responsibility; potty

Atuendos de palo i atuendos de kuero i atuendos de gueso i atuendos de vidro sus espandidos limpios i sus resivimientos enkonados (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

I todo akeyo sovre ke kayere algo de eyos kuando son muertos, sera enkonado; sea algun atuendo de lenyo, o vestido, o kuero, o sako, kualkier atuendo kon ke se aze ovra, sera metido en agua, i kedara enkonado asta la tarde; i ansi sera alimpiado. (Biblia, Const. 1873)

I todo bevraje ke es de bever en kualkier atuendo sera enkonado. (Biblia, Const. 1873)

Toro i kavrito de dia de las perdonansas sus degoyaduras en tsafon i resivimiento de sus sangres kon atuendos de servimiento en tsafon (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

i echaron los atuendos ke avia en la nave a la mar para alivianarla de eyos (Biblia, Const. 1873)

solamente la plata i el oro i los atuendos de alambre i de fierro metieron en la kaza de A'. (Biblia, Const. 1873)

i el kovertero ke estara sovre eya i todos los atuendos de la tienda i la meza i sus atuendos i la almenara .. i el aguamanil i su asiento (Biblia, Const. 1873)

i sinko atuendos en sus manos el sesto i el koz en mano una i el brasero en mano una i kuchara i kuvierta en mano una ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

I las oyas, i las paletas, i las despaviladeras, i los kucharones, i todos los atuendos de alambre, kon ke servian, tomaron. (Biblia, Const. 1873)

I anduvieron detras de eyos asta el Yarden; i ek, todo el kamino estava yeno de vestidos i atuendos ke los Arameos avian echado en su prisa.(Biblia, Const. 1873)



50330

aular (t.) v.

בכה, נאנח, התאנח; נהם, שאג

to cry, sigh; to growl, to roar

no aulesh ni agash oir vuestra boz, ni salga palavra de vuestra boka (Biblia, Const. 1873)

todo el puevlo aularan kon aulasion grande i la muraya de la sivdad kaera de su lugar i el puevlo suviran kada uno enderecho de si (Biblia, Const. 1873)



50350

aulasión (t.) f.

בכי, אנחה; שאגה, נהמה

crying, sighing; roar, growl

todo el puevlo aularan kon aulasion grande i la muraya de la sivdad kaera de su lugar i el puevlo suviran kada uno enderecho de si (Biblia, Const. 1873)

I komo el vino asta Lehi, los Pelishteos salieron a enkontrarlo kon aulasion; (Biblia, Const. 1873)



50430

aún conj.

למרות, בלי להתחשב ב-

although, regardless of

Aunke A' avia serrado su bulba (Biblia, 1873)



50490

aunarse v. refl.

התאחה, התאחד

to unite

Shimon i Levi ermanos; instrumentos de adolme sus armas. en su sekreto no entre mi alma; en su apanyamento no se aune mi onra! (Biblia, Const. 1873

Shimon i Levi ermanos; instrumentos de adolme sus armas. en su sekreto no entre mi alma; en su apanyamento no se aune mi onra! (Biblia, Const. 1873



50820

auvlar v.

הריע, הרים קולו בשמחה

to cheer, to raise his voice happily

i dos koanim se paravan sovre la meza i dos tronpetas en sus manos; tanyian i auvlavan i tanyian ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



51350

avantajozamente adv.

באופן ריווחי

profitably

i era avlan kon nos pases kon pases komo varon ke beza a su kompanyero de muchidumbre de kerensia ke akerensio a nos, avantajadamente mas ke a setenta puevlos (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)

kavakado en eyas diez los mandamientos esmeradas avantajamente mas ke la plata (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



51550

ave f.

עוף; כינוי לאדם חסר יוזמה, כבד ומסורבל

fowl; a nickname for an uninitiated, heavy and cumbersome person

I era arrondjan saetas detras de las aves (P. R. Eliezer,1876)

I de las aves, estas tendresh en abominasion; no sean komidas, abominasion son: el agila, i el osifrago i el esmerejon i el buitre, i el el milano segun su manera. (Biblia, Const. 1873)

e espaҫiaronse los fijos de Ysrael, e sosegaronse las animalias e las aves; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

Empero esto komeresh de toda sierpe de ave ke anda sovre kuatro pies, ke tiene piernas arriva de sus pies, para saltar kon eyas sovre la tierra. (Biblia, Const. 1873)

I de las aves, estas tendresh en abominasion; no sean komidas, abominasion son: el agila, i el osifrago, i el esmerejon, i el buitre, i el milano segun su manera, (Biblia, Const. 1873)

I toda otra sierpe de ave ke tiene kuatro pies, abominasion vos sera. (Biblia, Const. 1873)



51780

aventajarse v.

התעלה על

to transcend

presurozo komo las aguas, no seras aventajado; porke suviste a la kama de tu padre; entonses enkonaste: a mi estrado suvio. (Biblia, Const. 1873)

presurozo komo las aguas, no seras aventajado; porke suviste a la kama de tu padre; entonses enkonaste: a mi estrado suvio. (Biblia, Const. 1873)



51845

aventurar v.

אישר (חשב למאושר)

to consider happy

Alevantaronse sus ijos i bien la aventuraron su marido i alavola (Tefilat kol Pe, 1891)



51960

aver m.

רכוש, נכסים, הון; מו''מ עסקי

property, assets, capital; business negotiations

Aver de rico ciudad de su fortaleza, quebranto de pobres su pobreza. (Biblia de Ferrara, 1553)

No aprovechara aver en dia de saña, y justedad escapara de muerte. (Biblia de Ferrara, 1553)

Bendize, A', su aver, i envelunta la ovra de sus manos; yaga los lumbos de los ke se levantan kontra el, i de los ke le aborresen, para ke no se levanten. (Biblia, Const. 1873)

Bendize, A', su aver, i envelunta la ovra de sus manos; yaga los lumbos de los ke se levantan kontra el, i de los ke le aborresen, para ke no se levanten. (Biblia, Const. 1873)



51970

aver v.

היה (יש), היה לו, הכיל, היה ל-, התקיים, קרה

to have, to contain, to exist, to happen

I tu, mi senyor rey, los ojos de todo Yisrael estan sovre ti, para ke les des a saver kien se a de asentar sovre la siya de mi senyor despues de el. (Biblia, Const. 1873)



52185

avestruz m.

יען, בת יענה

ostrich

Todo kuervo segn su manera manera i el avestruz, i la leguja, i el laro, i el gavilan segun su manera. (Biblia, Const. 1873)

todo kuervo segun su manera, i el avestruz, i la lechuza, i el laro, i el gavilan segun su manera, (Biblia, Const. 1873)



52400

avierto adj.

פתוח, חשוף, פרוץ; מפולפל, גס, בלתי צנוע, נהנתני; ישר, נוהג בפתיחות, נבון, בהיר, זריז, פעיל

open, exposed, burst; peppery, rude, immodest, hedonistic; honest, open-minded, intelligent, bright, agile, active

sea tu kaza avierta largamente, i sean los povres los fijos de tu kaza, (Pirke avot, siglo XV)

i tomo de su fruto i komio i dio tabien a su marido kon eya i komio i fueron aviertos ojos de anbos eyos (Biblia, Const. 1547)

ke savien el Dio ke en dia de vuestro komer de el i seran aviertos vuestros ojos i seredesh komo andjeles savientes bien i mal (Biblia, Const. 1547)

i su boka serrada i el ombligo avierto ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

I la sivdad fue avierta, i todos los varones de gerra fuyeron de noche por el kamino de la puerta entre las dos murayas, ke esta djunto al guerto del rey, (Biblia, Const. 1873)



52440

aviertura f.

פתיחה, חנוכת מקום; פתח; פירצה; קסם; חכמה, בינה; מפתח, אינדקס

opening, inauguration of a place; loophole; magic; wisdom, understanding; key, index

i aras el manto del espaldar todo de kardeno i avra una avertura arriva en medio de el avra un borde a su avertura al deredor de echura de teshedor (Biblia, Const. 1873)



52640

avizar v.

הודיע, פירסם, מסר הודעה, הכריז, תידע; הזהיר

to announce, to give notice, to declare, to inform ; to warn

Porke me izistesh mal, en avizando al varon si teniash mas ermano? (Biblia, Const. 1873)

I avizaron al rey, diziendo: ek Natan el profeta. (Biblia, Const. 1873)



52670

avizo m.

הודעה, מודעה, בשורה, ידיעה; דעה; עצה

message, ad, in line, news; opinion; advice

I tornaron los mensajeros, i dieron avizo al rey.(Biblia, Const. 1873)

I vinieron, i yamaron al portalero de la sivdad. I les dieron avizo, diziendo: vinimos al real de los Arameos,(Biblia, Const. 1873)

I yamo a los portaleros; i dieron avizo adientro en kaza del rey.(Biblia, Const. 1873)

Venid pues agora, i entraremos, i demos avizo en kaza del rey.(Biblia, Const. 1873)



52680

avla f.

דיבור, דבר; נאום, הרצאה, דרשה, שיחה (ברדיו, בציבור), כושר דיבור

speech, lecture, sermon, conversation (on the radio, in public); speaking ability

i apersivete en tu favla, por ke no se anbezen de eya a mentir. (Pirke avot, siglo XV)



52770

avlar v.

דיבר, הירצה, שוחח, החל בשיחה

to talk, to lecture, to converse, to start a conversation

i no amuchigues favlar kon mujer (Pirke avot, siglo XV)

Todo lo ke avlo Sara kon vedrad lo avlo i manko de lo ke te disho no agas (P. R. Eliezer,1876)

Por mis ermanos i mis kompanyeros avlare agora paz por ti (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

avla agora a tus siervos aramit ke entendientes nos i non avlesh a nos en djudesmo (Biblia, Const. 1743)

i kijeron avlar uno kon otro komo sus uzansas ir demandando kierpiches i lodo i no se entendieron unos a los otros lo ke ae avlavan (P. R. Eliezer, 1876)

I ek, mientres ke eya estava kon el rey, Natan el profeta vino. (Biblia, Const. 1873)

I disho Delila a Shimshon: ek, tu te burlaste de mi. i me avlaste mentiras; agora te rogo ke me digas kon ke podras ser atado. (Biblia, Const. 1873)



53110

avodazara (ebr.) f.

עבודה זרה

idolatry

I por zahut de Avraam Avinu no se le amenguaron las aguas en todo tiempo ke no pensaron en servir avoda zara (P. R. Eliezer,1876)

Siendo ke ayegaron a el midbar se enpeso a mal trazyerrar detras de la avodazara de la kaza de Par'o su padre (P. R. Eliezer,1876)



53360

avrir v.

פתח, פקח, חלץ פקק, נתן סם משלשל

to open, to inspect, to extract cork, to give a laxative drug

vean tus ojos derechedades. (Biblia, Const. 1873)

I fue ke kuando vinimos al mezon, i avrimos nuestros kostales (Biblia, Const. 1873)

Su boka avrio kon sensia i ley de mersed sovre su lengua (Tefilat kol Pe, 1891)

avrire sovre alturas rios i entre vegas fuentes, porne dezierto por pelago de aguas i tierra sekania por manaderos (Biblia, Const. 1743)

i echavan el goral i a el ken lo kaia el goral akel tenia el meresimiento de tomar las yaves i avrir la puerta chika ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



53630

avrirse v. refl.

נפתח; הנץ; פתח עצמו, התוודה, גילה ליבו; קרע, פרם; התגבר על ביישנותו

to be opened; to bloom; to open himself, to confess, to reveal his heart; to rupture; to overcome his shyness

e las puertas de los ҫielos e de la tierra se abrieron, por veer e saber que non auia con el Señor dioses estraños, (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



53660

avtahá (ebr.) f.

בטחון; תקווה; ביטוח

confidence; hope; insurance

no tuvieron la avtaha en su kreador, sino en muchedumbre de su rikeza, ke la rikeza enpusha de sus patrones temor de el kreador i se enfeguzian en su rikeza (P. R. Eliezer, 1876)



53960

ayar v.

מצא

to fund

i non pudieron por ayar sus kavos; (Koelet Targum,1744)

El varon en mano de kien fue ayada la kupa, el sera mi siervo (Biblia, Const. 1873)

En labios de entendido es hallada ciencia, y verdugo a cuerpo menguado de seso. (Biblia de Ferrara, 1553)

Komo poko pasi de eyos asta ke ayi al ke ama mi alma (Biblia, Const. 1873)

Lo bushki i no lo ayi (Biblia, Const. 1873)

Me ayaron los guardadores ke rodean por la sivdad (Biblia, Const. 1873)

Mujer de vertud ken ayara i leshos mas ke djoyas su kompra (Tefilat kol Pe, 1891)

Vino de Kafras mezuras tres i medidas tres i si non ayo vino de Kafras traera vino blanko viejo (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

lesho lo ke fue i ondo ondo ken lo ayara (Biblia, Viena 1841)

en dia bueno se kon bien, i en dia malo ve; tambien a este a eskuentra de este izo el Dio, para ke no aye el ombre despues de el ninguna koza (Biblia, Viena 1841)

i ayan yo amargo mas ke la muerte a la mujer, ke eya kasaderas i redes en su korason ataderos en sus manos (Biblia, Viena 1841)

i avia un vizir de los vizires de Titus, i entro i ayo una kaza grande i ancha muncho i tomo toda la prea i el espojo ke ayo ayi (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i derroko a la pared i a la fragua i ayo una bota yena de livros munchos (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



54150

ayegar v.

הגיע, התקרב; הגיע להשג, השיג, הצליח; הקריב קרבן; זכה לראות

to reach, to approach; to achieve, to succeed; to make a sacrifice; to get to see

Siendo ke ayegaron a el midbar se enpeso a mal trayerrar detras de la avodazara de la kaza de Par'o su padre (P. R. Eliezer,1876)

e allego las aguas en un lugar, e llamoles mares, e sello las con arena que non cresҫieren, (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i se ayego a el el kapitan de la nave i le disho: ke tienes adormesido? levantate, yama a tu Dio! (Biblia, Const. 1873)

i tu az ayegar a ti a Aaron t ermano i a sus ijos kon el … para servirme en el saserdusio (Biblia, Const. 1873)

i siendo ke ayego su tienpo por espartirse del mundo el Santo Bindicho El toma su i parte, i parte de su padre i su madre echado delantre de eyos ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

kuando entravan en la tienda del plazo, i kuando se al ara, se lavavan, komo A' enkomendo a Moshe. ( Biblia, Const. 1873)

i dio el Dio al viejo por mersed i por piadades en ojos del vizir, i lo kito kon onra kon todos sus livros, i anduvieron de sivdad en sivdad asta su ayegar a la sivdad de Sevilla (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i ek ayegaron a muestra mano de este livro dodje sevarot i peskerimos en eyos, i ek todos eyos una sevara, i no ay entre eyo ningun demudamiento, , ni anyadura , ni menguadura (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

ayegamos en bashura de monte de Sinay i da a nos a tu Ley de kaza de tu trezoro ke en los sielos i agozarmozemos kon 22 letras ke esta eskrito en eyas (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



54170

ayegarse v. refl.

התקרב, בא עד, הצטרף

to approach, to join

e llegose presente de un sabio e dixeronle: nuestro señor, e nuestro mayoral, e nuestro sabio, qué cosa es este tenblor que se fizo el dia de oy? (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

por quanto la ley santa se deҫendio, e las palabras de los fijos de Ysrael al Señor manifestador, e por quanto la ley rresҫibieron sus oraҫiones se allegaron, (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i vieron a el de leshos i antes ke se ayegase a eyos i argumentaronse para el para matarlo i disheron kada uno a su ermano: ek duenyo de los suenyos (Biblia, Const. 1547)

i membra a tu kreador en dias de tu manseves, mientres ke non vengan dias del mal i se ayegen anyos ke diras: non ay a mi en eyos veluntad (Biblia, Viena 1841)

I yamo David a uno de los mansevos, i disho: ayegate i matalo. I el lo irio, i murio. (Biblia, Const. 1873)

Tambien kuando venia algun forastero a sus sivdades i traia su merkaderia ke merkava o keria vender, i se adjuntavan sovre el varones i mujeres, i famiyas, i mosos i viejos, i se ayegavan todos al varon i le tomavan por fuersa de la merkaderia asta ke se atemava la merkaderia del patron (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



54180

ayegasión f.

קרבן

sacrifice

Ke ansi dize el pasuk: i ordenará sovre eya la alsasion i saumará sovre eya sevos de las pazes sovre eya kumple todas las ayegasiones todas eyas. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



54230

ayí/aí adv.

שם, שמה

there

i toparon ayi una tierra grande i derecha i muy ancha de lugares i se asentaron ayi (P. R. Eliezer, 1876)

i avia un vizir de los vizires de Titus, i entro i ayo una kaza grande i ancha muncho i tomo toda la prea i el espojo ke ayo ayi (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



54490

ayuda f.

חוקן; עזרה, סיוע, תמיכה, סעד

enema; help, assistance, support, relief

Ke sus manos le basten, i tu le seas ayuda kontra sus angustiadores. (Biblia, Const. 1873)

No ay otro komo el Dio de Yeshurun, ke kavaya en los sielos para tu ayuda, i kon su losania sovre la nuves. (Biblia, Const. 1873)

Ke sus manos le basten, i tu le seas ayuda kontra sus angustiadores. (Biblia, Const. 1873)

No ay otro komo el Dio de Yeshurun, ke kavaya en los sielos para tu ayuda, i kon su losania sovre la nuves. (Biblia, Const. 1873)

Maldizid a Meroz, disho el andjel de A'; maldizid kon maldision a sus moradores; porke no vinieron en ayuda de A', en ayuda de A' kontra los barraganes. (Biblia, Const. 1873)



54510

ayudador/dera n.

סייע, עוזר, תומך

supporter, assistant

Por ende, todo aquel que tiene fuzia en Dios, él sera su ayudador e su escapador. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



54540

ayudar v.

עזר, סייע, תמך, סעד, הושיט יד

to help, to assist, to support

I tuvo sus konsejos kon Yoav, ijo de Tseruya, i kon Evyatar el saserdote; i eyos ayudaron de parte de Adoniya. (Biblia, Const. 1873)

se levanten i vos ayuden, i sean vuestro mamparo. (Biblia, Const. 1873)



54600

ayunar v.

צם, התענה, ישב בתענית

to fast

I endecharon, i yoraron, i ayunaron asta la tarde, por Shaul, i por Ye'honatan su ijo, i por el puevlo de A', i por la kaza de Yisrael; porke avian kaido a espada. (Biblia, Const. 1873)



54610

ayuno m.

תענית, צום

fasting

i apregonaron ayuno i se vistieron de sakos, dezde el grande de eyos asta el chiko de eyos (Biblia, Const. 1873)



54870

azeite m.

שמן

oil

Por el golor de sus azeites buenos, komo azeite vaziado es tu nombre (Biblia, Const. 1873)

I savios son matirin en todos los azeites, kon azeite djondjoli, kon azeite de muezes, kon azeite de navos. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

Komo si no uviera sido untado kon azeite (Biblia, Const. 1873)

I sovre el disho Shelomo kon su sensia: mijor fama nas ke azeite buena i dia de la muerte mas ke dia de su naser (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

i madrugo Yaakov por la manyana i tomo a la piedra ke puso a sus kaveseras i puso a eya estansia i vazio azeite sovre su kavesa (Biblia, Const. 1547)

i pan de sensenyas i tortas de sensenyas enbueltas en azeite i binmuelos de sensenya untados kon azeite de semola de trigo loa aras (Biblia, Const. 1873)

i tomaras el azeite de la untasion i vaziaras sovre su kavesa i lo untaras (Biblia, Const. 1873)

mijor fama buena mas ke azeite bueno, i dia de la muerte mas ke dia de su nase (Biblia, Viena 1841)

moshkas en su muerte azen afedeser azen manar azeite de konfisionador (Biblia, Viena 1841)

porke ayi fue desechado el eskudo de los barraganes, el eskudo de Shaul, komo se no uviera sido untado kon azeite. (Biblia, Const. 1873)

Ijas de Yisrael, yorad por Shaul, ke vos vestia de grana kon plazeres, ke metia azeite de oro sovre vuestros vestidos. (Biblia, Const. 1873)

I de Asher disho: bendicho de ijos sea Asher; sea agradavle a sus ermanos, i banye en azeite su pie. Fierro i alambre sera tu sapato; i komo tus dias sera tu fortaleza. (Biblia, Const. 1873)

I de Asher disho: bendicho de ijos sea Asher; sea agradavle a sus ermanos, i banye en azeite su pie. Fierro i alambre sera tu sapato; i komo tus dias sera tu fortaleza. (Biblia, Const. 1873)

i lo izo chupar miel de la penya, i azeite del piedregal del penyasko: (Biblia, Const. 1873)



55120

azer v.

עשה, יצר; עזר, סייע, הושיט עזרה

to make, to create; to help, to assist

vean tus ojos derechedades. (Biblia, Const. 1873)

Talamo izo para si el rey Shelomo de maderos del Levanon (Biblia, Const. 1873)

No agas atension al kantaro si no aloke kontiene (Tefilat Imanuel, 1924)

Todo lo ke avlo Sara kon vedrad lo avlo i manko de lo ke te disho no agas (P. R. Eliezer,1876)

i aspero azer uvas i izo lambrushkos (Biblia, Const. 1743)

porke iziste esta, maldicho tu mas de toda la kuatropea i mas de toda animal de el kanpo (Biblia, Const. 1547)

i unas eskaleras le izieron en la pared una por la vanda de mizrah i una por la vanda de maarav (P. R. Eliezer, 1876)

I izo para si kuatriguas i kavayeros, i sinkuenta varones ke korrieran delante de el. (Biblia, Const. 1873)

I desendieron tres mil varones de Ye'huda al riskisio de la penya de Etam, i disheron a Shimshon: no saves ke los Pelishteos podestan sovre nozotros? ke es esto ke nos iziste? I el les disho: komo izieron a mi, ansi ize a eyos. (Biblia, Const. 1873)

ke aremos al varon el este ke mato a la alimanya la esta ke atemo a muestras kuatro peas (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



55410

azero m.

פלדה

steel

El anbeza mis manos para la pelea, i el arko de azero es kevrado por mis brasos (Biblia, Const. 1873)



55420

azerse v. refl.

נעשה, הפך ל-, היה ל-; העמיד פנים, עשה עצמו; הבשיל, השלים בישולו; מת

to become; to pretend, to make himself; to ripen, to complete its ripening; to die

i el korason del puevlo se diritio i se izo komo agua (Biblia, Const. 1873)

todo el ke non es, non siego i non kosho i non mudo i se aze komo uno de eyos non se muere de la vejes asta ke se aze komo uno de eyos ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



55640

azienda f.

רכוש, הון, עושר, נכסים, נחלה

property, capital, wealth, assets, estate

para sienpre ke anbeze el ombre a su ijo ofisio i ke porfee ke sea el ofisio linpio i liviano, i ke bushke piadades de ken ke es de bushkar, ke es riko i las aziendas de el ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

todo el ke travaja en la Ley sus aziendas le prosperan a el ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



55850

azna f.

אתון

she-ass

Atando a la vid su borriko, i a la vid eskojida el ijo de su azna; (Biblia, Const. 1873)

Atando a la vid su borriko, i a la vid eskojida el ijo de su azna; (Biblia, Const. 1873)

Los ke fuistesh veluntarios en el puevlo, bendizid a A'. Los ke kavayash sovre aznas blankas, los ke vos asentash en djuisio, los ke andash por el kamino, avlad. (Biblia, Const. 1873)



55980

azno m.

חמור

donkey

I dio sevada a sus aznos (Biblia, Const. 1873)

i destruyeron todo lo ke avia en la sivdad, tanto varones komo mujeres, tanto mosos komo viejos, asta los bueyes i ovejas i aznos, a tajo de espada (Biblia, Const. 1873)

Yissahar azno guesudo yazien entre los korales. I vido ke el deskanso era bueno, i ke la tierra era agradavle; i akosto su ombro para soportar, i fue a pecha sodjiftado. (Biblia, Const. 1873)

I topo una keshada de azno freska, i estendio su mano, i la tomo, i irio kon eya mil varones. I disho Shimshon: kon la keshada de un azno ire mil varones. (Biblia, Const. 1873)

Yissahar azno guesudo yazien entre los korales. I vido ke el deskanso era bueno, i ke la tierra era agradavle; i akosto su ombro para soportar, i fue a pecha sodjiftado. (Biblia, Const. 1873)

i kon el tenia un azno ke yevava una manta buena tenyida kon kuantos modos de kolores, la manta estava atada kon una kuerda sovre el azno (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i no kijo el forastero dormir ayi, i alevantose i seyo a su azno para irse (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i tambien pan i agua tengo, i paja i sevada para mi azno, no me falta nada (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i ek, no avia ayi ninguno, ni boz de ombre, sino los kavayos atados, i los aznos atados, i las tiendas komo estavan.(Biblia, Const. 1873)

I se levantaron, i fuyeron al anocheser, i desharon sus tiendas, i sus kavayos, i sus aznos, el real komo estava, i fuyeron por su vida. (Biblia, Const. 1873)



56580

babiloniano/babilóniko adj.

בבלי

Babylonian

yo vidi en el espojo un manto babiloniko bueno i dosientos siklos de plata i una lengua de oro de pezo de sinkuenta siklos i los kovdisi (Biblia, Const. 1873)



57195

Bagdat f.

בגדד

Baghdad

i aborresieron tierra buena i kovdisiada ke era por la parte de mizrah i se fueron a Bavel ke es Bagdat (P. R. Eliezer, 1876)



57920

balansa f.

מאזניים, משקל; מאזן; שיווי משקל; מזל מאזנים

scales, weight; balance; equilibrium; Libra

Balanzas de engaño abominación de .A., y peso perfeto su voluntad. (Biblia de Ferrara, 1553)

Balanzas de engaño abominación de .A., y peso perfeto su voluntad. (Biblia de Ferrara, 1553)

Pobre hazien balanza de engaño, y mano de solicitos (los) enriquecera (Biblia de Ferrara, 1553)



58080

baldar v.

ביטל; ביטל גזירה; שבר; הפסיק, עצר; עשה לבלתי חוקי, ביטל חוקיות

to cancel; to undo shear; to break; to stop; To make illegal, to invalidate

Dishe: los esparzire, are baldar de entre los ombres la membrasion de eyos: (Biblia, Const. 1873)



58090

baldarse v. refl.

שבת, חדל

to cease working, to cease

i agora ke esta estruida la kaza santa i mos se baldo el servimiento ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

en el dia ke se estremeseran guardadores de la kaza i se atorseran varones de la fuersa, i se baldaran las molederas porke se apokaran i se eskureseran las vientes en las finiestras (Biblia, Viena 1841)



58470

bálsamo m.

אפרסמון (בושם)

persimmon (perfume)

La gota no eya salvo la gotean de arvoles de el balsamo (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



58950

bandera cf. bandiera

Me trusho a la kaza del vino i su bandera sovre mi fue amor (Biblia, Const. 1873)



59420

banyar v.

רחץ, טבל; נרטב, הזיע

to bathe, to dip; to get wet, to sweat

I de Asher disho: bendicho de ijos sea Asher; sea agradavle a sus ermanos, i banye en azeite su pie. Fierro i alambre sera tu sapato; i komo tus dias sera tu fortaleza. (Biblia, Const. 1873)

I de Asher disho: bendicho de ijos sea Asher; sea agradavle a sus ermanos, i banye en azeite su pie. Fierro i alambre sera tu sapato; i komo tus dias sera tu fortaleza. (Biblia, Const. 1873)



59800

baraja f.

סכסוך, קטטה, מריבה; בלבול

conflict, quarrel; confusion

I tu me eskapaste de las barajas de mi puevlo, me guardaste para ser kavesera de djentes

dia de vengansa para A' anyo de pagamientos por baraja de Sion (Biblia, Const. 1743)



59820

barajar/barajear v.

התווכח, התפלמס; רב, התגושש, נאבק

to argue, to quarrel; to wrestle, to fight

I de Levi disho: tus tumim i tus urim sean a tu varon santo, al kual prevaste en Masa, kon el kual barajaste a las aguas de Meriva: (Biblia, Const. 1873)

I de Levi disho: tus tumim i tus urim sean a tu varon santo, al kual prevaste en Masa, kon el kual barajaste a las aguas de Meriva: (Biblia, Const. 1873)

i barajavan todos los dos delantre el djuez, este dezia ansi es; i este dezia ansi es (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



59990

barbakana f.

מגדל מגן, בחן; תעלת מגן

protective tower; moat

Sea paz en tu barbakana paz en tus almenas (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



60540

barragán n. & adj.

גיבור, אמיץ; חזק, חסון; גברי; מי שמפגין את שריריו (אירוני), בעל כוח

hero, brave; strong, sturdy; male; who demonstrates his muscles (ironically), has power

Se alegra komo barragan para korrer el kamino. (Biblia, Const. 1873)

Ek su kama ke es de Shelomo, sesenta barraganes ay al derredor de eya (Biblia, Const. 1873)

Mijor ke ek barragan es kien tiene pasensia i kien domina su ravia (Tefilat Imanuel, 1924)

Se yama barragan kien vense sus pasiones (Tefilat Imanuel, 1924)

Los arkos de los barraganes son kevrados i los flakos se sinyeron de fuersa. (Biblia, 1873)

De la sangre de los matados, del sevo de los barraganes, el arko de Yeonatan no se tirava atras (Biblia, Const. 1873)

Komo kayeron los barraganes en medio de la batalia (Biblia, Const. 1873)

Porke ayi fue dezechado el eskudo de los barraganes, el eskudo de Shaul (Biblia, Const. 1873)

mira, yo entregi en tu mano a Yeriho, i a su rey, kon los barraganes valientes (Biblia, Const. 1873)

i era Nimrod barragan grande i fuerte i el fue el primer barragan ke uvo en la tierra (P. R. Eliezer, 1876)

i los barraganes ke tenia David, no eran kon Adoniya'hu. (Biblia, Const. 1873)

Ma a Natan el profeta, i a Benaya'hu, i a los barraganes, i a Shelomo su ermano no konbido. (Biblia, Const. 1873)

O ermozura de Yisrael sovre tus alturas matado. Komo kayeron los barraganes (Biblia, Const. 1873)

Entonses izo podestar al remanesido sovre los fuertes del puevlo; A' me izo ensenyorear sovre los barraganes. (Biblia, Const. 1873)

Maldizid a Meroz, disho el andjel de A'; maldizid kon maldision a sus moradores; porke no vinieron en ayuda de A', en ayuda de A' kontra los barraganes. (Biblia, Const. 1873)



60590

barraganería f.

כוח, עצמה, עוז, שריריות, גבורה, עזות נפש; פילגשות

sStrength, power, courage, muscularity, heroism, courage; concubinage

tus varones en la espada kayeran i varones de tu barragania enla pelea (Biblia, Const. 1743)

Ansi se depierdan todos tus enemigos o A'! ma los ke lo aman sean komo el sol kuando sale en su barragania. I la tierra repozo kuarenta anyos.(Biblia, Const. 1873)

a boz de tus maraviyas i tus barraganias ke izites a puevlo kaza de Israel se estremesieron todos los puevlos (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)

ke izo el Santo bendicho El? fue deskuvierto kon fuersa de su barragania sivre la mar i enshugo a la mar i al baro non enshugo (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



60605

barrajante m.

מתקוטט, איש ריב ומדון

a man of quarrel

Porke ninguno se mayorgara kon fuersa. De A' seran kevrados los barrajantes. (Biblia, 1873)



60740

barrer v.

טאטא

to sweep

El arroyo de Kishon lo barrio, el arroyo antigo el arroyo de Kishon. (Biblia, Const. 1873)



60910

barro m.

טיט, בוץ, חומר (חימר)

clay, mud

I todo atuendo de barro adientro del kual kayere algo de eyos, todo lo ke uviere en el sera enkonado i lo kevraresh. (Biblia, Const. 1873)

disheron malos i la mleska ke entre eyos: a aguas de la mar pudo enshugar i al baro non pudo por enshugar (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)

ke izo el Santo bendicho El? fue deskuvierto kon fuersa de su barragania sivre la mar i enshugo a la mar i al baro non enshugo (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



61080

barva f.

סנטר; זקן

chin; beard

e non les aprouechaua cosa ninguna, e pelauan sus baruas, e mesauan sus cabellos, e fazian su sacrefiҫio de lo que mesauan a sus dioses. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

I varon o mujer, kuando tuviere yaga en la kavesa o en la barva, el saserdote mirara la yaga, i ek, si paresiere mas onda ke el kuero, i uviere en eya kaveyo ruvio, delgado, entonses el saserdote lo dara por enkonado; tinya es, lepra es de la kavesa o de la barva. ( Biblia, Const. 1873)



61160

barvez m.

כבש, איל; כינוי לבעל זקן מדובלל

sheep, ram; a nickname for a shaggy beard person

i izo kovertero para la tienda de kueros de barvezes envermejesidos i kovertero de kueros de guadamese de arriva (Biblia, Const. 1547)

i barvezes ijos de Bashan, i kavrones, kon grosura de rinyones de trigo; (Biblia, Const. 1873)



61690

basho adj. & adv.

נמוך; שטוח; שפל, בזוי, נבזה, נקלה; מרמה נמוכה, מאיכות ירודה

low; flat; mean, contemptible, despicable; of low level, of poor quality

I el saserdote mirara, i ek, si paresiere mas basha ke el kuero, i su kaveyo uviere tornado blanko, el saserdote lo dara por enkonado ( Biblia, Const. 1873)



61910

bashura f.

נמיכות, נמיכות קומה; שפלה

shortness; lowland

ayegamos en bashura de monte de Sinay i da a nos a tu Ley de kaza de tu trezoro ke en los sielos i agozarmozemos kon 22 letras ke esta eskrito en eyas (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



62380

bastión m.

מצודה

fortress

i pozo kontra eya; i fraguaron kontra eya bastion al derredor. (Biblia, Const. 1873)



62650

batalia f.

מערכה, מלחמה, קרב, מאבק

campaign, war, battle, struggle

Komo kayeron los barraganes en medio de la batalia (Biblia, Const. 1873)

I el disho: el puevlo fuyo de la batalia, i tambien muchos del puevlo kayeron i son muertos, i tambien Shaul i Ye'honatan su ijo son muertos. (Biblia, Const. 1873)

Komo kayeron los barraganes en medio de la batalia Ye'honatan matado sovre tus alturas (Biblia, Const. 1873)



63000

batir v.

דפק, הלם, הקיש, המם, היכה

to knock, to hit, to tap, to stun

i eresio folor de Balak a Bilam i batió a sus palmas (Biblia, Const. 1547)



63620

Bavel (ebr.) m.

בבל; בלבול

Babylonia; confusion

i aborresieron tierra buena i kovdisiada ke era por la parte de mizrah i se fueron a Bavel ke es Bagdat (P. R. Eliezer, 1876)



64310

beatitud f.

אושר עילאי, נועם, עונג, קורת רוח

supreme happiness, pleasantness, pleasure, contentment

Mas vale una ora de beatitud en el mundo futuro mas ke toda la vida del mundo perzente (Tefilat Imanuel, 1924)



64700

beemod (ebr.) f. pl.

בהמות

animals

En el dia sejeno dela kriansa de el mundo izo kitar el Sh.yit. de la tierra todo modo de beemot zeharim i nekevot (P. R. Eliezer,1876)

i kuando la vestia Nimrod dita vestimienta se akojian kuantas beemot i hayot i venian i se enkorvavan delantre de Nimrod ke se les entendia (P. R. Eliezer, 1876)



65840

bendezir v.

ברך, שיבח, הילל

to bless, to praise

I Eli bendisho a Elkana i a su mujer i disho: A' te de semen de esta mujer por el emprestido ke se empresto a A'. (Biblia, 1873)

Se incho la kaza de Yishmael de todo bueno de las berahot ke lo bindisho Avraam (P. R. Eliezer,1876)

A' fortaleza a su puevlo dara, A' bendizira su puevlo kon la paz (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

el Sh.Yit. bendisho a Noah i a sus ijos i les dio sus matanot a kada uno i les izo eredar las tierras (P. R. Eliezer, 1876)

Bendize, A', su aver, i envelunta la ovra de sus manos; yaga los lumbos de los ke se levantan kontra el, i de los ke le aborresen, para ke no se levanten. (Biblia, Const. 1873)

Esta es la bendision kon la kual bendisho Moshe, varon del Dio, a los ijos de Yisrael antes de su muerte. (Biblia, Const. 1873)

Bendize, A', su aver, i envelunta la ovra de sus manos; yaga los lumbos de los ke se levantan kontra el, i de los ke le aborresen, para ke no se levanten. (Biblia, Const. 1873)

Esta es la bendision kon la kual bendisho Moshe, varon del Dio, a los ijos de Yisrael antes de su muerte. (Biblia, Const. 1873)

Por lo ke los komandantes se adelantaron en Yisrael, por lo ke fue veluntario el puevlo , bendizid a A'. (Biblia, Const. 1873)



65870

bendicho adj.

ברוך, מבורך, מקודש

blessed, sacred

Bivo A' i bendicha sea mi penya i sea enaltesido el Dio de la penya de mi salvasion (Biblia, Const. 1873)

e el primero es él, e el postrimero él es, ante de toda cosa él es, bendito e alabado el su nonbre, (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

Bendicha mas ke mujeres sea Yael, mujer de Hever el Kenio; mas ke mujeres bendicha sea en la tienda. (Biblia, Const. 1873)

bendicho su nombre de A' ke dio a nos Ley por mano de Moshe el eskrivano grande, eskrita sovre dos tavlas de piedra i sesj ordenes de Mishna i Talmud kon meldadura (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)

ke izo el Santo bendicho El? fue deskuvierto kon fuersa de su barragania sivre la mar i enshugo a la mar i al baro non enshugo (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



65940

bendisión f.

ברכה

blessing

Bendiciones a cabeza de justo, y boca de malos cubrira falsedad (Biblia de Ferrara, 1553)

Bendiciones a cabeza de justo, y boca de malos cubrira falsedad (Biblia de Ferrara, 1553)

Esta es la bendision kon la kual bendisho Moshe, varon del Dio, a los ijos de Yisrael antes de su muerte. (Biblia, Const. 1873)

I esta es la bendision para Ye'huda: i disho: oye, o A'! la boz de Ye'huda, i traelo a su puevlo. (Biblia, Const. 1873)

Esta es la bendision kon la kual bendisho Moshe, varon del Dio, a los ijos de Yisrael antes de su muerte. (Biblia, Const. 1873)

I esta es la bendision para Ye'huda: i disho: oye, o A'! la boz de Ye'huda, i traelo a su puevlo. (Biblia, Const. 1873)



66240

berahá (ebr.) f.

ברכה

blessing

Se incho la kaza de Yishmael de todo bueno de las berahot ke lo bindisho Avraam (P. R. Eliezer,1876)



66870

bestia f.

חיה, בעל חיים, בהמה; חיית טרף; כינוי לאדם גס ותוקפני

animal, beast; a beast of prey; a nickname for a rude and aggressive person

echemoslo en uno de los pozos i diremos: bestia mala lo komio i veremos ke seran sus suenyos (Biblia, Const. 1547)

bestia mala lo komio arrevatar fue arrevatado Yosef (Biblia, Const. 1547)

i dientes de bestias enbiare sovre eyos, kon veneno de serpientes del polvo. (Biblia, Const. 1873)



67120

bever v.

שתה, לגם, גמע; רימה, הערים; נתן אמון ב-

to drink, to sip; to deceive; to trust in

Prevaste mi korason, me vijitaste de noche, me ezmeraste, (Biblia, Const. 1873)

komed kada uno de su vid i kada uno de su igera i beved kada uno de su pozo (Biblia, Const. 1743)

i ek, estan komiendo i beviendo delante de el, i dizen: biva el rey Adoniya'hu (Biblia, Const. 1873)

I partio el Dio una foya ke avia en Lehi, i salieron de eya aguas, i bevio, i retorno su espirito, i se rebivio. Por tanto yamo su nombre En-'Hakore, ke esta en Lehi asta oy. (Biblia, Const. 1873)

i sangre de uvas beviste, vino puro. i engordose Yeshurun, i akoseo (Biblia, Const. 1873)

ke komian el sevo de sus sakrifisios, i bevian el vino de sus templasiones? (Biblia, Const. 1873)

i fueron aguas las estas a Yania la reina i para todos sus kavzos, para bever i para kozinar kon eyas, i por lavar kon eyas (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

I kuando akeyos leprozos vinieron al kavo del real entraron en una tienda, i komieron i bevieron, i tomaron de ayi plata, i oro, i vestidos, i anduvieron, i lo eskondieron;(Biblia, Const. 1873)



67290

beveraje m.

משקה, שיקוי; שתיה

beverage, potion; drinking

I todo bevraje ke es de bever en kualkier atuendo sera enkonado. (Biblia, Const. 1873)



67300

beveres m. pl.

משקאות

beverages

i sera viguela i alaod adufle i kantavlena i vino de sus beveres (Biblia, Const. 1743)



67590

bezar v.

נישק, נשק; התאים (זה לזה), התחבר היטב

to kiss; to match (to each other), to connect well

Ke me beze kon los bezos de su boka (Biblia, Const. 1873)

E en que vieron la tormenta, tomo cada uno dellos su dios, e besaualo, e llamaualo a grandes bozes, (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i era avlan kon nos pases kon pases komo varon ke beza a su kompanyero de muchidumbre de kerensia ke akerensio a nos, avantajadamente mas ke a setenta puevlos (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



67820

bezerro m.

עגל, שור צעיר; אדם גס, חסר חינוך

calf, young bull; a rude, uneducated person

I el les disho: si no uvierash arado kon mi bezerra, no uvierash deskuvierto mi enigma. (Biblia, Const. 1873)

kuando izieron kaza de Israel a el bezero fueron enegrisidas sus fases komo ijos de Kush ke moran en tierras de Kedar (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



67890

bezo m.

נשיקה

kiss

Ke me beze kon los bezos de su boka (Biblia, Const. 1873)



68300

bien m.

רכוש, עושר, הון, ברכה; טוב; יתרון

property, wealth, capital, blessing; goodness ; advantage

Gualardonolo bien i no mal todos dias de sus vidas (Tefilat kol Pe, 1891)

Por kaza de A' nuestro Dio bushkare bien a ti (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

ke savien el Dio ke en dia de vuestro komer de el i seran aviertos vuestros ojos i seredesh komo andjeles savientes bien i mal (Biblia, Const. 1547)

portanto amaron los djustos por andar detras senderos de tu bien, porke ereden el mundo el este i el mundo el ke viene (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



68330

bien adv.

היטב, מאוד, למדי; חוץ מזה

well, very, quite; beside that

Az bien en tu veluntad a Zion, fraguaras las murayas de Yerusalayim. (Biblia, Const. 1873)

I disheron el uno al otro: no izimos bien; oy es dia de buenas nuevas, i nozotros kayamos; si esperaremos asta la luz de la manyana, nos alkansara pena.(Biblia, Const. 1873)



68400

bienaventurado adj. & m.

אשרי; מאושר, ברוך, בר מזל; תם, באירוניה: טיפש

happy, blessed, lucky; innocent, (in irony:) stupid

Bienaventurado en este mundo i bienaventurado en el mundo vinidero (Tefilat Imanuel, 1924)

Disho ribi Yeuda bienaventurado ken ke su lazería en la Ley (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

Bienaventurado tu, o Yisrael! kien komo tu, puevlo salvo en A', el kual es el eskudo de tu ayuda, i ke es la espada de tu losania! i tus enemigos seran sodjiftados a ti, i tu pizaras sovre sus alturas.(Biblia, Const. 1873)

Bienaventurado tu, o Yisrael! kien komo tu, puevlo salvo en A', el kual es el eskudo de tu ayuda, i ke es la espada de tu losania! i tus enemigos seran sodjiftados a ti, i tu pizaras sovre sus alturas.(Biblia, Const. 1873)



68740

biervo m.

מילה

word

su padre asenbra la blankura ke en las unyas, los guesos, los biervos , el meoyo ke en la kavesa i lo blanko ke en los ojos ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



69750

binián (ebr.)

בניין

building

este karar era la hiba de el binian (P. R. Eliezer, 1876)



70170

birmuelo m.

לביבה, סופגניה; מאפה חלבון ביצה; מאפה לפסח; רקיק

pancake, donut; egg white pastry; pastry for Passover; wafer

i pan de sensenyas i tortas de sensenyas enbueltas en azeite i binmuelos de sensenya untados kon azeite de semola de trigo loa aras (Biblia, Const. 1873)

i era komo simiente de kulantro, blanko, i su savor komo binmuelo kon miel. (Biblia, Const. 1873)



70790

bitul melahá (ebr.) m.

ביטול מלאכה מוכרז לצורך השתתפות בלוויה)

cancellation of a craft (announced for the purpose of attending a funeral)

La penitensia i las buenas aksiones son un (eskudo) mamparo kontra la dezgrasia (Tefilat Imanuel, 1924)



70890

biva!/bivas! interj.

יחי!

Long live!

i ek, estan komiendo i beviendo delante de el, i dizen: biva el rey Adoniya'hu (Biblia, Const. 1873)

i tanyeresh kon la trompeta, i diresh: biva el rey Shelomo. (Biblia, Const. 1873)



70900

bivdez f.

אלמנות

widowhood

i tiro panyo de su bivdez de sovre eya i kuvriose kon el velo i afeitose i asentose en Petah Enayim (Biblia, Const. 1547)



70910

bivdo/a n.

אלמן/אלמנה

widower/widow

i disho Yeuda a Tamar su nuera: esta bivda en kasa de tu padre asta ke engradeska Shela mi ijo (Biblia, Const. 1547)



70950

bivienda f.

מחיה

living

i entre kon mi estos livros para meldar en eyos , i entre kon mi kantidad de mi bivienda (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



70960

bivir v.

חי, התקיים, גר; ניהל חיי הוללות

to live, to exist; to lead a life of debauchery

solamente Rahav la eskarada bivira eya i todos los ke estan kon eya en kaza (Biblia, Const. 1873)

I el rey djuro, i disho: bivo A' ke regmio mi alma de toda angustia, (Biblia, Const. 1873)

I me pari sovre el, i lo mati, porke savia yo ke no podia bivir despues de su kaida (Biblia, Const. 1873)

Biva Reuven, i no muera; i sean sus varones numerozos. (Biblia, Const. 1873)

Biva Reuven, i no muera; i sean sus varones numerozos. (Biblia, Const. 1873)

Porke yo also a los sielos mi mano, i digo: bivo yo para siempre. (Biblia, Const. 1873)

Venid pues agora, i nos adjuntemos al real de los Arameos; si nos abidiguaren, biviremos; i si nos mataren, muriremos. (Biblia, Const. 1873)



71050

bivo adj.

חי, מלא חיים; ער, ערני; תוסס,שובב, עליז, זריז; פיקח, מבריק; בוהק

alive, full of life; alert; lively, playful, cheerful, agile; clever, brilliant; shiny

Ma todos los ke no tienen alas i eskamas en las mares i en los arroyos, de toda sierpe de las aguas i de toda koza biva ke esta en las aguas, abominasion vos seran. (Biblia, Const. 1873)

Bivo A' i bendicha sea mi penya i sea enaltesido el Dio de la penya de mi salvasion (Biblia, Const. 1873)

e tu dexaste al Señor biuo por sienpre, e rrey de todo el mundo, que crio el ҫielo e la tierra, e sirues a figura de palo e de piedra. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

mijor por andar a kaza del limunio mas ke andar a kaza del konbite, por lo ke el kavo de todo el ombre i el bivo dara a su korason (Biblia, Viena 1841)

Ma todos los ke no tienen alas i eskamas en las mares, i en los arroyos, de toda sierpe de las aguas, i de toda koza biva ke esta en las aguas, abominasion vos seran (Biblia, Const. 1873)

eyos saven ke tenemos ambre, i salieron del real para eskondirse en el kampo, diziendo: kuando salieren de la sivdad, los prenderemos bivos, i entraremos en la sivdad.(Biblia, Const. 1873)



71140

bívora f.

צפע, פתן

viper

Dan djuzgara a su puevlo, komo uno de los trivos de Yisrael. Sera Dan kulevro sovre el kamino, bivora sovre el sendero, ke morde los karkanyales del kavayo, i kaye atras su kavayador. A tu salvasion espere, o A'. (Biblia, Const. 1873)

Dan djuzgara a su puevlo, komo uno de los trivos de Yisrael. Sera Dan kulevro sovre el kamino, bivora sovre el sendero, ke morde los karkanyales del kavayo, i kaye atras su kavayador. A tu salvasion espere, o A'. (Biblia, Const. 1873)

Veneno de dragones es su vino, i tosigo kruel de bivoras. (Biblia, Const. 1873)



71860

blanko m.

פחם (בלשון סגי נהור : ''לבן'');''לבנים'' ''אספרוס'' - כסף

coal; aspro: the smallest Turkish currency, penny

Polvo kolorado i polvo preto i polvo blanko i polvo verde: el kolorado es la sangre i preto es las tripas, el blanko es los guesos i los niervos, el vedre es el puerpo (P. R. Eliezer,1876)

i los bendisho a Yefet i a sus ijos ke sean todos blankos i muy ermozos i les izo eredar midbarot i kampos estas son las nahalot ke les izo eredar (P. R. Eliezer, 1876)



71870

blanko adj.

לבן, צח, צחור

white

su padre asenbra la blankura ke en las unyas, los guesos, los biervos , el meoyo ke en la kavesa i lo blanko ke en los ojos ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

I el saserdote mirara, i ek, si paresiere mas basha ke el kuero, i su kaveyo uviere tornado blanko, el saserdote lo dara por enkonado ( Biblia, Const. 1873)

lavo en el vino su vestido, i en la sangre de uvas su kuvierta. Los ojos vermejos de vino, i los dientes blankos de leche. (Biblia, Const. 1873)

lavo en el vino su vestido, i en la sangre de uvas su kuvierta. Los ojos vermejos de vino, i los dientes blankos de leche. (Biblia, Const. 1873)

Los ke fuistesh veluntarios en el puevlo, bendizid a A'. Los ke kavayash sovre aznas blankas, los ke vos asentash en djuisio, los ke andash por el kamino, avlad. (Biblia, Const. 1873)



71980

blankura f.

לובן, צחר, צחות; פחם (בלשון סגי נהור: ''לובן'')

whiteness; coal

su padre asenbra la blankura ke en las unyas, los guesos, los biervos , el meoyo ke en la kavesa i lo blanko ke en los ojos ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



72750

bodre m.

חוף, גדה; שפה, קצה, שוליים, צד

beach, bank; edge, margin, side

i aras el manto del espaldar todo de kardeno i avra una avertura arriva en medio de el avra un borde a su avertura al deredor de echura de teshedor (Biblia, Const. 1873)



73200

boka f.

פה, לוע

mouth, muzzle

Kon su grosura serrados; kon su boka avlan altigueza. (Biblia, Const. 1873)

Sean agradavles delante de ti los dichos de mi boka, i el pensamiento de mi korason, (Biblia, Const. 1873)

I la moneda tornada en la boka de vuestros kostales (Biblia, Const. 1873)

me determini ke mi boka no traspase. (Biblia, Const. 1873)

La moneda de kada uno estava en la boka de su kostal (Biblia, Const. 1873)

Bendiciones a cabeza de justo, y boca de malos cubrira falsedad (Biblia de Ferrara, 1553)

Manantial de vidas boca de justo, y boca de malos cubrira falsedad. (Biblia de Ferrara, 1553)

Ke me beze kon los bezos de su boka (Biblia, Const. 1873)

Su boka avrio kon sensia i ley de mersed sovre su lengua (Tefilat kol Pe, 1891)

El comienҫo de nuestro dicho, e el declaramiento de nuestra, boca, somos adebdados de alabar e de honrrar al Señor Dios poderoso e glorioso, (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

no aulesh ni agash oir vuestra boz, ni salga palavra de vuestra boka (Biblia, Const. 1873)

i su boka serrada i el ombligo avierto ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

I le disho David: tu sangre sea sovre tu kavesa, porke tu boka atestiguo kontra ti, diziendo: yo mati al untado de A'. (Biblia, Const. 1873)

Eskuchad, sielos, i avlare: i oyga la tierra los dichos de mi boka. (Biblia, Const. 1873)



74630

bolar v.

עף, טס, ריחף, עופף, פרח; נמלט במהירות; נפטר (באירוניה)

to fly, to hover; to escape quickly; to die (ironically)

I kavayo sovre keruv i bolo i se aparesio sovre las alas del viento (Biblia, Const. 1873)

e era la palabra saliendo e volando de parte de la gloria del poderoso, e perdonador, e fuerte; e el dicho del glorioso en tablas de piedras presҫiosas paresҫiendo a todo el mundo, (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



75030

bolsa f.

שק, שקית; ארנק, חריט; תיק, אמתחת; גביע נייר; פגם בבגד, גזרה פגומה

sack; wallet, basket; paper cup; defect in garment, damaged cut

las mudas los mantos i las tovajas i las bolsas (Biblia, Const. 1743)



75960

borracho adj. & n.

שתוי, שיכור, מבוסם

drunk

Asta kuando estaras borracha? Kita tu vino de ti! (Biblia, 1873)

I Eli la tuvo por borracha (Biblia, 1873)



76060

borriko m.

עייר

donkey-foal

Atando a la vid su borriko, i a la vid eskojida el ijo de su azna; (Biblia, Const. 1873)

Atando a la vid su borriko, i a la vid eskojida el ijo de su azna; (Biblia, Const. 1873)



76370

bota f.

מגף; גיגית, חבית, תיבת לחם, אגן, אמבט; רחצה באמבט; חנות גדולה

boot; tub, barrel, bread box, basin; bathing in the bath; great store

i derroko a la pared i a la fragua i ayo una bota yena de livros munchos (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



76490

botezika f.

חביונת, חבית קטנה; צפחת, חמת; תיבת לחם

small barrel; flask; a bread box

I les dio un poko de pan i un poko de agua en una botezika i se la ato la botezika en sus lombos (P. R. Eliezer,1876)



77480

boz f.

קול, קול בהצבעה, צליל, טון

voice, vote, sound, tone; tune

No ay dicho i no ay palavras, no es oida su boz. (Biblia, Const. 1873)

Azme ver tu vista, azme oir tu boz (Biblia, Const. 1873)

La boz del tortolo es oida en nuestra tierra (Biblia, Const. 1873)

Porke tu boz es dulse i tu vista ermoza (Biblia, Const. 1873)

Kuando el molia dizia: minudo bueno, bueno minudo, por amor ke la boz es ermozo para las espesias. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

I el dezde su palasio oyo mo boz, i mi esklamasion entro en sus orejas (Biblia, Const. 1873)

Trono de los sielos A', eg el Altisimo dio su boz (Biblia, Const. 1873)

diziendo palabras firmes que non se pueden quitar, e postura firme, e bos rresҫebida firme. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

E en que vieron la tormenta, tomo cada uno dellos su dios, e besaualo, e llamaualo a grandes bozes, (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

a ken arrepodiaste i denostastes? sovre ken enaltesiste boz i alsaste a los sielos tus ojos? (Biblia, Const. 1743)

i oyeron a boz de A' Dio andan en el guerto aparte de el dia i eskondiose el ombre i su mujer selante A' entre arvol de el guerto (Biblia, Const. 1547)

i yamo A' Dio a el omre i disho ado ti? i disho a tu boz oyi en el guerto i temi ke desnudo yo i eskondime (Biblia, Const. 1547)

ma yo kon boz de alavansa sakrifikare a ti, pagare lo ke prometi

no aulesh ni agash oir vuestra boz, ni salga palavra de vuestra boka (Biblia, Const. 1873)

i siendo ke oiya el memuné a boz de sus pies del koen gadol ke el salien, alsava el kovertero ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

no el onbre oiya a boz de su haver en Yerushalayim de boz de la masha ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

porke komo boz de espinos debasho de la oya ansi rizo del loko. i tambien esto nada. (Biblia, Viena 1841)

I esta es la bendision para Ye'huda: i disho: oye, o A'! la boz de Ye'huda, i traelo a su puevlo. (Biblia, Const. 1873)

I esta es la bendision para Ye'huda: i disho: oye, o A'! la boz de Ye'huda, i traelo a su puevlo. (Biblia, Const. 1873)

a boz de tus maraviyas i tus barraganias ke izites a puevlo kaza de Israel se estremesieron todos los puevlos (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)

i ek, no avia ayi ninguno, ni boz de ombre, sino los kavayos atados, i los aznos atados, i las tiendas komo estavan.(Biblia, Const. 1873)



78250

bramar v.

נהם, שאג, געה; צעק, זעק; רטן, מלמל; הביע זעם באיומים ותוקפנות

to growl, to roar; to shout; to grumble, to mumble; to express anger in threats and aggression

komo brama el leon i el kadilio sovre arrevatadura komo es apanyado apanamiento de pastores (Biblia, Const. 1743)



78340

braso m.

זרוע; ענף, סמוכה

arm; branch

Senyo kon fortaleza ssz lombos i enfortesio sus brasos (Tefilat kol Pe, 1891)

El anbeza mis manos para la pelea, i el arko de azero es kevrado por mis brasos (Biblia, Const. 1873)

las dos sus manos sovre dos sus sienes, dos sus brasos sovre dos sus ankas, los dos karkanyales sovre dos sus kuestas i su kavesa sovre dos sus rodias ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

i tomi la korona ke tenia sovre su kavesa, i la ashorka ke tenia sovre su braso, i las trushe aki a mi senyor. (Biblia, Const. 1873)

El Dio eterno es tu morada, i debasho los brasos de siempre; i el desterrara de delante de ti al enemigo, i dira, destruye. (Biblia, Const. 1873)

I de Gad disho: bendicho el ke aze ensanchar a Gad; komo leon morara, i arrevatara braso i meoyera. I el provido para si lo primero, porke ayi la parte del ledjislador fue guardada; (Biblia, Const. 1873)

Ma kedo en fortaleza su arko, i se esforsaron los brasos de sus manos por las manos del fuerte de Yaakov; (Biblia, Const. 1873)

i el espirito de A' paso sovre el, i las kuerdas ke estavan sovre sus brasos fueron komo lino ke esta kemado kon fuego, i sus atadores se kayeron de sovre sus manos. (Biblia, Const. 1873)

El Dio eterno es tu morada, i debasho los brasos de siempre; i el desterrara de delante de ti al enemigo, i dira, destruye. (Biblia, Const. 1873)

I de Gad disho: bendicho el ke aze ensanchar a Gad; komo leon morara, i arrevatara braso i meoyera. I el provido para si lo primero, porke ayi la parte del ledjislador fue guardada; (Biblia, Const. 1873)

Ma kedo en fortaleza su arko, i se esforsaron los brasos de sus manos por las manos del fuerte de Yaakov; (Biblia, Const. 1873)



78495

brabamiento m.

געיה

moo

i fue el dia i se le perdio a Sefo toro ijo de vaka, i anduvo por bushkar al toro i oyo a su brabamiento de derredores del monte el este (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



78630

braza f.

גחלת, גחלים

burning coals

Del resplandor delante de El se ensendieron brazas de fuego (Biblia, Const. 1873)

Suvio umo de su nariz, i de su boka fuego konsumio, brazasa se ensendieron de el (Biblia, Const. 1873)

i kitava las brazas de una vanda i de otra, i tanbien las brazas ke eran ardiendo enmedio de la ara ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



78670

brazero m.

אח; מדורה, מוקד; מחתה

fireplace; bonfire, hearth; shovel

i sinko atuendos en sus manos el sesto i el koz en mano una i el brasero en mano una i kuchara i kuvierta en mano una ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

I los brazeros, i las esparzideras, lo ke de oro, de oro, i lo ke de plata, de plata, todo lo tomo el kapitan de los de la guardiya. Los dos pilares, un mar, i los asientos ke Shelomo avia echo para la kaza de A', no avia pezo al alambre de todos estos atuendos. (Biblia, Const. 1873)



79513

broslado adj.

רקום

embroidered

a kada uno una mosa, o dos; el espojo de kolores de brosladura, la ropa de kolor broslada de ambos lados, para lo servizes de los ke toman el espojo. (Biblia, Const. 1873)



79515

brosladura f.

רקמה

embroidery

a kada uno una mosa, o dos; el espojo de kolores de brosladura, la ropa de kolor broslada de ambos lados, para lo servizes de los ke toman el espojo. (Biblia, Const. 1873)



79520

brozlado adj.

מוזהב

gilded

i esrtos son los vestidos ke aran: pechural i espaldar i manto i tonga broslada toka i senyidero (Biblia, Const. 1873)



79550

brozlar v.

הזהיב, עיטר זכוכית בציפוי זהב

to gild, to decorate glass with gold plating

i broslaras la tonga de lino fino i aras la toka de lino fino i aras el sinyidero de echura de rekamador (Biblia, Const. 1873)



80220

buelta f.

סיבוב, סיור, הטיה; שינוי, חילוף, היפוך; החלפת דעה; מעקף

rotation, touring, tilting; change, exchange, reversal; change of view; bypass

I fue ke a la buelta de los dias despues ke Hana se emprenyo, pario un ijo I yamo su nombre Shemuel (Biblia, 1873)



80590

bueno adj.

טוב, טוב לב, נדיב לב, רחום, נעים, ישר

good, kind-hearted, generous-hearted, compassionate, pleasant, honest

i vido la mujer ke bueno el arvol para komer i ke deseo el para kos ojos i kovdisiado el arvol para entender (Biblia, Const. 1547)

los rikos de el olam eran la djente de Sedom ke la tierra ke estavan en eya era muy buena i gruesa (P. R. Eliezer, 1876)

kuala es kondision muncha midat buena muncha o midat mala mas muncha? ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

el bueno delantre el Dio sera eskapado de eya i el pekador sera prendido kon eya (Biblia, Viena 1841)



80760

bueno m.

טוּב, טוּב לב; טובה

kindness; favor

Se incho la kaza de Yishmael de todo bueno de las berahot ke lo bindisho Avraam (P. R. Eliezer,1876)



80890

buey m.

שור

bull, ox

I de todos los minim ke son teorim lo ke se eskojeron para ayegar por korban ola son treske son buey i karnero i kavron (P. R. Eliezer,1876)

i destruyeron todo lo ke avia en la sivdad, tanto varones komo mujeres, tanto mosos komo viejos, asta los bueyes i ovejas i aznos, a tajo de espada (Biblia, Const. 1873)

I degoyo bueyes, i engordados, i muy muchas ovejas, i konbido a todos los ijos del rey, i a Evyatar, el saserdote, i a Yoav, mayoral del fonsado (Biblia, Const. 1873)

porke en su fulor mataron varon, i en su veluntad desjaretaron buey. (Biblia, Const. 1873)

Su ermozura es komo la de su buey primodjenito, i kuernos de unikornio son sus kuernos; kon eyos akorneara puevlos a una asta los atemos de la tierra; (Biblia, Const. 1873)

porke en su fulor mataron varon, i en su veluntad desjaretaron buey. (Biblia, Const. 1873)

Su ermozura es komo la de su buey primodjenito, i kuernos de unikornio son sus kuernos; kon eyos akorneara puevlos a una asta los atemos de la tierra; (Biblia, Const. 1873)



81113

bu'ho/buho m.

ינשוף, כוס

owl, barn owl

I el buho, el somorgujo, i el ibis, i el sisne, i el pelikano, i el buitre de karonya, i la siguenya, la garza segun su manera, i la abubiya i el mursielago. (Biblia, Const. 1873)

i el buho, i el somorgujo, i el ibis, i el sisne, i el pelikano, i el buitre de karonya, (Biblia, Const. 1873)



81115

buitre m.

פרס, עזניה, נץ, דיה, דאה

vulture, hawk

I de las aves, estas tendresh en abominasion; no sean komidas, abominasion son: el agila, i el osifrago i el esmerejon i el buitre, i el el milano segun su manera. (Biblia, Const. 1873)

I el buho, el somorgujo, i el ibis, i el sisne, i el pelikano, i el buitre de karonya, i la siguenya, la garza segun su manera, i la abubiya i el mursielago. (Biblia, Const. 1873)

I de las aves, estas tendresh en abominasion; no sean komidas, abominasion son: el agila, i el osifrago, i el esmerejon, i el buitre, i el milano segun su manera, (Biblia, Const. 1873)

i el buho, i el somorgujo, i el ibis, i el sisne, i el pelikano, i el buitre de karonya, (Biblia, Const. 1873)



81550

bulba f.

פקעת; רחם

tuber, bulb; womb

Aunke A' avia serrado su bulba (Biblia, 1873)

de ayi el pastor, la piedra de Yisrael: del Dio de tu padre, i el te ayudara, i de Todopoderozo, i el te bendizira, kon bendisiones de los sielos de arriva, kon bendisiones del abismo ke yazie abasho, kon bendisiones de los pechos i de la bulba. (Biblia, Const. 1873)

de ayi el pastor, la piedra de Yisrael: del Dio de tu padre, i el te ayudara, i de Todopoderozo, i el te bendizira, kon bendisiones de los sielos de arriva, kon bendisiones del abismo ke yazie abasho, kon bendisiones de los pechos i de la bulba. (Biblia, Const. 1873)



81790

bulto m.

תפיחה, גוש; גידול; גוף בעל קווי מתאר מטושטשים; דבר מה גס, מכוער, מכוער למראה

swelling, lump; tumor ; a body with blurred contours; something rough, ugly, ugly looking

le dezia: va merkame un aspro de vedrura – topava en su lugar bultos de oro (P. R. Eliezer, 1876)



82120

burakar (port.) v.

ניקב, חורר, קדח; חיפש בצורה נוקבת ועקשנית; החריש (החריש אזניים); ציער

to puncture, to sperforate, to drill; to search sharply and stubbornly; to deafen (deafening ears); to cause grief

Non burakara ombre kashkara de guevo i inchirlaa de azeite i ponerlaa sovre boka de la kandela para ke sea gotean i aun ke eya de tiesto. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



82600

burlarse v. refl.

התבדח, הלעיג על, לעג ל-, שם ללעג, התלוצץ, חמד לצון

to joke, to mock, to make fun of

I disho Delila a Shimshon: ek, tu te burlaste de mi. i me avlaste mentiras; agora te rogo ke me digas kon ke podras ser atado. (Biblia, Const. 1873)



82950

bushkar v.

חיפש, ביקש

to seek

Yo lo afiansare, de mi mano lo bushkaras (Biblia, Const. 1873)

Lo bushki i no lo ayi (Biblia, Const. 1873)

Por las kayes i por las plasas bushkare al ke ama mi alma (Biblia, Const. 1873)

Sovre mi kama en las noches bushki al ke ama mi alma (Biblia, Const. 1873)

No bushkes de kalmar a tu proksimo en el momento de su ravia (Tefilat Imanuel, 1924)

Por kaza de A' nuestro Dio bushkare bien a ti (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

por esto era nuestro dicho que buscasemos por él e lo matasemos; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

los meskinos i los dezeozos bushkantes aguas i non, sus luengas kon la sed se seko (Biblia, Const. 1743)

para sienpre ke anbeze el ombre a su ijo ofisio i ke porfee ke sea el ofisio linpio i liviano, i ke bushke piadades de ken ke es de bushkar, ke es riko i las aziendas de el ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

ke aun bushka mi alma i non ayi; ombre uno de mil ayi, i mujer en todos estos no ayi (Biblia, Viena 1841)

rodei yo i mi korason por saver i por eskulkar i bushkar sensia i kuenta, i por saver malisia de lokura i la lokura de enlokesimientos (Biblia, Viena 1841)

I bushkaron una mosa ermoza por todo el termino de Yisrael; i toparon a Avishag la Shunamita, i la trusheron al rey. (Biblia, Const. 1873)

I lo disheron sus siervos: bushken para mi senyor el rey una eskosa (Biblia, Const. 1873)

i fue el dia i se le perdio a Sefo toro ijo de vaka, i anduvo por bushkar al toro i oyo a su brabamiento de derredores del monte el este (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



83050

búshkida f.

חיפוש; חקירה

search; investigation

i komo vino este livro a mano de Talmay, meldo en el i plugo en sus ojos muncho, i peshkiro en el kon su sensia , i prevo i ayo su bushkida , i desho de sovre el todos livros ke apanyaron a el (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



84600

chamushkar (t.) v.

חרך; שרף בצורה לא מוצלחת

to scorch; to burn unsuccessfully

Mecha de el panyo ke le enbolvio i non la chamushko, ribi Eliezer dizien enkonada eya. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



87070

chikito m.

עולל, תינוק, ילד קטן

babe, suckling infant, little boy

Prevaste mi korason, me vijitaste de noche, me ezmeraste, (Biblia, Const. 1873)



87130

chiko adj.

קטן

small

i apregonaron ayuno i se vistieron de sakos, dezde el grande de eyos asta el chiko de eyos (Biblia, Const. 1873)



87160

chiko m.

נער, ילד קטן

little boy

Kien aprende de los chikos es komo si komiera uvas agras i biviera vino del lagar (Tefilat Imanuel, 1924)



88530

chizme (t.) m.

מגף, מגף קצר, ערדל; נעל, סנדל

boot, short boot, overshoe; shoe, sandal

el ke kita teruma entra … non kon sapato i non kon chizme el enklavado i non kon tefila i non kon kemia, kisa se enprovesera ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



88535

chizmero m.

(הולך) רכיל

gossip

Andan chismero , descubrien secreto, y fiel de espiritu encubrien cosa. (Biblia de Ferrara, 1553)

Andan chismero , descubrien secreto, y fiel de espiritu encubrien cosa. (Biblia de Ferrara, 1553)



88950

chorrear v.

זינק (זרם נוזלים), קלח, נבע, התפרץ, זרם; טפטף

to flow, to stream, to gush, to burst out; to drip, to trickle; to pour slowly

i vieron las mujeres kada una su mano kortada chorreando de sangre, i ke la sangre korria en los vestidos (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



89220

chuchulear v.

צייץ, צפצף

to tweet

komo gruya i golondrina ansi chuchuleare, djemire komo la palonba (Biblia, Const. 1743)



89810

chupar v.

מצץ, ליקק, לקק; לגם משקה אלכוהולי ברוב חשק; נישק

suck, lick; sip an alcoholic beverage with the most desire; kiss

Yamaran los puevlos al monte; ayi sakrifikaran sakrifisios de djustedad; porke chuparan la abondansia de las mares, i los tezoros eskondidos de la arena. (Biblia, Const. 1873)

Yamaran los puevlos al monte; ayi sakrifikaran sakrifisios de djustedad; porke chuparan la abondansia de las mares, i los tezoros eskondidos de la arena. (Biblia, Const. 1873)

i lo izo chupar miel de la penya, i azeite del piedregal del penyasko: (Biblia, Const. 1873)



90480

dádiva f.

מתנה, שי, מתת, מתן, מתנה לאביונים, נדבה, תרומה, מנחה; מתת שמים

gift, giving, gift to the needy, alms, donation; the gift of heaven

Anbeza Ley muncha i daran a ti presio muncho i save ke dadiva de su presio de los djustos a lo aparejado por venir (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

Dadiva una de eyos detenien (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

Sus sangres menesteroza kuatro dadivas sovre kuatro dadivas sovre kuatro kornijales (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

porke el sovreforso aze enlokeser savio, i depierde a korason la dadiva (Biblia, Viena 1841)



90780

dainda (port.) adv.

עדיין; עוד, עוד יותר

still; even more

I dainda ay sinko anyos en ke no avra arada ni segada (Biblia, Const. 1873)

I me disho: te rogo, parate sovre mi, i matame; porke me tomo el dezmayo, ke dainda toda mi alma esta en mi. (Biblia, Const. 1873)



91350

damlá (t.) f.

טיפה, נטף; צינית (שם של מחלה); שבץ לב, שיתוק

drop; stroke, paralysis

I mas meldo Bar Kapara si era dan en eya una damla de miel no el podia por sostenerse por amor de su guezmo (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



91860

danyar v.

הזיק, חיבל, גרם נזק ל- , פגע ב-; הפחיד, הטיל אימה

to harm, to sabotage, to cause damage to, to harm; Scare, intimidate

Con boca hypocrita, daña su compañero, y con sabiduria justos son escapados. (Biblia de Ferrara, 1553)

Aferradnos las rapozas, las rapozas pekenyas ke danyan kas vinyas (Biblia, Const. 1873)

Si dio en eya miel la danyia i si menguo una de todas sus drogas es meresido de muerte. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

I le disho David: komo no temeste tu de estender tu mano para danyar al untado de A' (Biblia, Const. 1873)

Si danyo a si; su makula no es la de sus ijos; djerenansio tuerto i retuerto. (Biblia, Const. 1873)



91870

danyarse v. refl.

התקלקל, נשחת; הזיק לעצמו, חבל בעצמו; נבעת, נכנס לפניקה; נהפך לרגזן, עויין, פוגע ומעליב

to be spoiled, to be corrupted; to harm himself, to sabotage himself; to be scared, to panic; to become irritable, hostile, offensive and insulting

I en sus dias de estos reyes alevantara el Dio de los sielos un reino ke nunka se danyara (P. R. Eliezer,1876)



91890

danyo m.

נזק, הרס, פגיעה; כעס, רוגז, מצב רוח רע; שגעון חולף, זרות, מוזרות, אקסצנטריות

damage, destruction, injury; Anger, resentment, bad mood; a transient madness, alienation, strangeness, eccentricity

me determini ke mi boka no traspase. (Biblia, Const. 1873)

todo akel ke amuchigua favlar kon la mujer, akarrea danyo a si mismo, (Pirke avot, siglo XV)



92030

dar v.

נתן, העניק, מסר; תרם, נדב; צלצל; הכה; התרחב (בגד, נעל); (כאשר מופיע שם אחרי הפועל:) גרם, עשה

to give, to bestow; to donate; to ring; to strike; to expand (garment, shoe); (when appears after the verb :) to cause, to do

me determini ke mi boka no traspase. (Biblia, Const. 1873)

Porke no enveluntas sakrifisio, ke si no, yolo daria (Biblia, Const. 1873)

Dio a Penina su mujer i a todos sus ijos i ijas porsiones (Biblia, 1873)

I se alevanto Avraam demanyana i le eskrivio get pturin a Agar i le dio el get en su mano (P. R. Eliezer,1876)

I iziste ke mis enemigos me dieran la espalda, mis aborresedores, i los taji (Biblia, Const. 1873)

Trono de los sielos A', eg el Altisimo dio su boz (Biblia, Const. 1873)

e dixeron: dartehemos a nuestro padre Abrahan; e dixoles: condepnado es ante mi, que quando le dixe: 'toda esta tierra que tu vees a ty e a tu generaҫión la dare', (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i tomo de su fruto i komio i dio tabien a su marido kon eya i komio i fueron aviertos ojos de anbos eyos (Biblia, Const. 1547)

i disho: si daras prenda asta tu enbiar, i disho: ke la prenda ke dare a ti? i disho: tu siyo i tu manto i tu vara (Biblia, Const. 1547)

i tomo senyor de Yosef a el i diolo en kasa de la karsel lugar ke presos de el rey enkarselados (Biblia, Const. 1547)

i tomava a las uvas i esprimia a eyas en vaso de Par'o i dava a el vaso sovre palma de Par'o (Biblia, Const. 1547)

el Sh.Yit. bendisho a Noah i a sus ijos i les dio sus matanot a kada uno i les izo eredar las tierras (P. R. Eliezer, 1876)

los ke suvian para dar los kierpiches suvian por la parte de mizrah i kuando los davan abashavan por la parte de maarav (P. R. Eliezer, 1876)

le duele la kavesa – ke se le asemeje komo ke lo dieran en la karsel ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

tambien a todas las palavras ke avlaren non des a tu korason, para ke no oigas a tu siervo maldiziente (Biblia, Viena 1841)

I si estender se estendiere en el kuero, entonses el saserdote lo dara por enkonado; yaga es. ( Biblia, Const. 1873)

I el saserdote lo mirara al dia seteno, i si estender se uviere estendido en el kuero, el saserdote lo dara por enkonado; yaga de lepra es. ( Biblia, Const. 1873)

I tu, mi senyor rey, los ojos de todo Yisrael estan sovre ti, para ke les des a saver kien se a de asentar sovre la siya de mi senyor despues de el. (Biblia, Const. 1873)

i nozotros te daremos kada uno mil i sien piesas de plata. (Biblia, Const. 1873)

Ma si no me lo podieresh deklarar, vozotros me daresh trenta savanas, i trenta modas de vestidos. I le disheron: propon tu enigma, i lo oiremos. (Biblia, Const. 1873)

i despues ke komieron les dieron a kada una una sidra, i les dieron un kuchiyo a kada una ke mondara la sidra (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

I tornaron los mensajeros, i dieron avizo al rey.(Biblia, Const. 1873)

Venid pues agora, i entraremos, i demos avizo en kaza del rey.(Biblia, Const. 1873)



93340

darom (ebr.) m.

דרום

south

Andan toda parte de darom en el dia, i rodean a parte de tsafon en la noche (Koelet Targum,1744)



93370

darsar (ebr.) v.

נשא דרשה, דרש, נאם, הרצה; נזף ב-

to deliver a sermon, to give a speech, to lecture; reprimand

Kon treze kondisiones la Ley es darsada (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

darsho r. Shimlay: a ke asemeja el ninyo en estentinas de la madre? a un kuaderno ke esta kovijado i doblado ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



93380

darse v. refl.

התמסר, הקדיש עצמו

to dedicate oneself, to devote oneself

I no estuvo ninguno kon el al darse konoser Yosef a sus ermanos (Biblia, Const. 1873)



93850

datilar m.

דקל, עץ תומר

palm tree

i travo en su mano ojas de datilares, i se asavento i enfechizo kon eyos sovre las aguas (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



94140

dayán (ebr.) m.

דיין, שופט

judge

i todo dayan ke toma shohad i akosta a el din non se muere de la vejes asta ke sus ojos se siegan ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



94470

debasho adv./prep.

מתחת, תחת

under

Ke vantaje ay a el varon, despues ke muere, de todo su travajo ke travaja debasho de el sol en el mundo el este, (Koelet Targum,1744)

Su izkierda esta debasho de mi kavesa i su derecha me abrasa (Biblia, Const. 1873)

I akosto los sielos i desendio, i tinievlas debasho de sus pies (Biblia, Const. 1873)

i kuarenta armirezes de plata izo debasho de vente las tavlas (Biblia, Const. 1547)

porke komo boz de espinos debasho de la oya ansi rizo del loko. i tambien esto nada. (Biblia, Viena 1841)

i apersuro i desvaino la espada ke tenia debasho de sus vestidos i se la puzo en la garganta de Yosef (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



95000

dedo m.

אצבע; כל דבר בעל צורת אצבע/ממדי אצבע

finger; anything with a finger shape/finger dimensions

i desierto el onbre espande su dedo en la lunbre en el mundo el este, lugo se kema ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

suve a el sielo i dare a ti a dos tavlas de piedras tajadas de safira de sia de mi onra relustrozas komo el oro fino regladas kon reglas eskritas kon mi dedo (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



95260

defendedor/dera m.

מגן, סניגור, פרקליט

defender, defense attorney, attorney

Kien observa un presepto se adkiere un defendor (Tefilat Imanuel, 1924)



95690

degoyadura f.

משכורתו של שוחט

shochat's salary

Kual este el su lugar de los sakrifisios? Santidades de santidades sus degoyaduras en tsafon (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



95700

degoyar v.

שחט, טבח; ''שחט במחיר'' - מכר ביוקר רב

to slaughter; "to slaughter at a price" - to sell at a high price

Trae los varones en kaza i degoya degoyo i apareja (Biblia, Const. 1873)

i tomaron a tonga de Yosef i degoyaron kavrito de kavras i entenyeron a la tonga en la sangre (Biblia, Const. 1547)

I Adoniya'hu degoyo ovejas, i vakas, i engordados, djunto a la piedra de Zohelet, ke esta serka de fuente del Rogel (Biblia, Const. 1873)

Porke oy desendio , i degoyo bueyes, i engordados, i muy muchas ovejas, (Biblia, Const. 1873)

I degoyaron a los ijos de Tsidkiya'hu delante de sus ojos; i kito a Tsidkiya'hu los ojos, i lo ato kon kadenas, i lo trusho a Bavel. (Biblia, Const. 1873)



95750

degoyo m.

שחיטה, טבח

slaughter, massacre

Trae los varones en kaza i degoya degoyo i apareja (Biblia, Const. 1873)



96280

deklarar v.

הצהיר, גילה דעתו, הודיע, הכריז; הסביר, הבהיר, פירש, שפך אור

to declare, to express his opinion, to announce, to declare; to explain, to clarify, to interpret, to shed light

I el espirito de A' paso sovre el, i desendio a Ashkelon, i irio trenta varones de eyos, i tomo sus espojos, i dio las modas de vestidos a los ke avian deklarado el enigma. (Biblia, Const. 1873)

I eya yoro delante de el los siete dias ke tuvieron el konbite; i fue ke al dia seteno, se lo deklaro, porke lo apreto; i eya deklaro el enigma a los ijos de su puevlo. (Biblia, Const. 1873)

I fue ke al dia seteno, disheron a la mujer de Shimshon: sombaye a tu marido a ke nos deklarare el enigma, no sea ke te kemamos a ti i a la kaza de tu padre kon fuego. (Biblia, Const. 1873)

I les disho: del komedor salio komida, i del fuerte salio dulsura, I no pudieron deklarar el enigma en tres dias. (Biblia, Const. 1873)



96330

deklarasión f.

גילוי דעת, הצהרה, הכרזה; באור, הבהרה

statement, declaration; annotation, clarification

El comienҫo de nuestro dicho, e el declaramiento de nuestra, boca, somos adebdados de alabar e de honrrar al Señor Dios poderoso e glorioso, (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

Esta es la declaraҫión de los dies mandamientos. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



96520

dekontino adv.

בלי הפסק, בהתמדה; תמיד

non-stop, consistently; always

i mi pekado esta delante de mi de kon­tino. (Biblia, Const. 1873)

I adovadura de sinko kandelas akonantán a sangre de el dekontino (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



96740

delantera f.

קדימות, קדימה; קידמה (החלק הקדמי)

precedence, priority; facade, front

sovre la delantera de la toka estara i estara sovre la frente de Aaron i yevara Aaron el delito de las kozas santas (Biblia, Const. 1873)



96760

delantre adv. & prep.

לפני, מול, נוכח, בפני; קדימה, לפנים; בהשוואה ל-

before, opposite, forward; compared to-

De delante de ti salga mi djuisio, (Biblia, Const. 1873)

I el Dio Abastado vos de piadades delante del varon (Biblia, Const. 1873)

Se umilde delantre kualunke persona (Tefilat Imanuel, 1924)

I vinieron todas eyas para enkorvarsen delantre de el. (P. R. Eliezer,1876)

Porke todos sus djuisios tengo delante de mi i sus fueros no me aparti de eyos (Biblia, Const. 1873)

E mando el rrey Ninbrot que lo traxesen delante del, e luego fue traydo antel. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i oyeron a boz de A' Dio andan en el guerto aparte de el dia i eskondiose el omre i su mujer delante A' entre arvol de el guerto (Biblia, Const. 1547)

i Yona se levanto para fuir a Tarshish de delantre de A' i desendio a Yafo (Biblia, Const. 1873)

porke suvio su maldad delantre de mi (Biblia, Const. 1873)

i siete saserdotes yevaran siete trompetas de kuernos de karneros delante del arka (Biblia, Const. 1873)

el bueno delantre el Dio sera eskapado de eya i el pekador sera prendido kon eya (Biblia, Viena 1841)

I ordeno sovre eya ordenansa de pan delante de A', komo enkomendo a Moshe. ( Biblia, Const. 1873)

i ek, estan komiendo i beviendo delante de el, i dizen: biva el rey Adoniya'hu (Biblia, Const. 1873)

I eya vino delante del rey, i se paro delante del rey. (Biblia, Const. 1873)

I eya yoro delante de el los siete dias ke tuvieron el konbite; i fue ke al dia seteno, se lo deklaro, porke lo apreto; i eya deklaro el enigma a los ijos de su puevlo. (Biblia, Const. 1873)

I yoro la mujer de Shimshon delante de el, i disho: por sierto me aborreses, i no me amas.; propoziste un enigma a los ijos de mi puevlo, i no me lo deklaraste. I el le disho: ek, ni a mi padre ni a mi madre lo deklari, i lo tengo ke deklarar a ti? (Biblia, Const. 1873)

Los montes se derritieron delante de A', este Sinay delante de A' Dio de Yisrael. (Biblia, Const. 1873)

I degoyaron a los ijos de Tsidkiya'hu delante de sus ojos; i kito a Tsidkiya'hu los ojos, i lo ato kon kadenas, i lo trusho a Bavel. (Biblia, Const. 1873)

i barajavan todos los dos delantre el djuez, este dezia ansi es; i este dezia ansi es (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

deskuvierto delantre de ti ke el puevlo el este son aparejados para pikar i por andar enel kativerio (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)

kantares i alavasiones ke disho Shelomo el porfeta rey de Israel kon el esprito de porfetizia delantre Sinyor de todo el mundo (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



96990

delgado adj.

דק, צנום, רזה, דקיק; עדין, רך; חריף

thin, slender; delicate, soft; sharp

I varon o mujer, kuando tuviere yaga en la kavesa o en la barva, el saserdote mirara la yaga, i ek, si paresiere mas onda ke el kuero, i uviere en eya kaveyo ruvio, delgado, entonses el saserdote lo dara por enkonado; tinya es, lepra es de la kavesa o de la barva. ( Biblia, Const. 1873)



97210

delito m.

עבירה, עוון, פשע, הפרת חוק

offense, sin, crime, breaking the law

Ek, en delito yo fui formado, i en pekado se ensinto de mi mi madre. (Biblia, Const. 1873)

Lavame bien de mi delito, i de mi pekado alimpiame. (Biblia, Const. 1873)

I yo fui perfekto kon el i me guardi de mi delito (Biblia, Const. 1873)

sovre la delantera de la toka estara i estara sovre la frente de Aaron i yevara Aaron el delito de las kozas santas (Biblia, Const. 1873)



97500

demandar v.

שאל, ביקש, דרש, תבע, ביקש במפגיע

to ask, to demand

Demandar demando el varon por nozotros i por nuestro parentesko (Biblia, Const. 1873)

Ni le demandes ake page en el momento ke prometio (Tefilat Imanuel, 1924)

E commo salieron a tierra, conpraua cada uno vianda para comer, e dixoles el: que es lo que demandastes, que non tengo que vos dar; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i demando a varones de su lugar por dezir: ado la aplazada? (Biblia, Const. 1547)

i kijeron avlar uno kon otro komo sus uzansas ir demandando kierpiches i lodo i no se entendieron unos a los otros lo ke ae avlavan (P. R. Eliezer, 1876)

meldamos kualmente demandaron los talmidim a ribi Nehunia ijo de Akana: kon loke alargastes dias? le disho a eyos: en mis dias non me onri kon dezonra de mis konpanyeros ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

non digas: ke fue, ke los dias los primeros fueron mijores mas ke estos, porke non de sensia demandas por esto (Biblia, Viena 1841)

El demando agua, i eya le dio leche, en plato de novles, prezento manteka. (Biblia, Const. 1873)



97630

demanyana adv.

בבוקר, מוקדם בבוקר; בוקר; מחר בבוקר

in the morning, early in the morning; morning; tomorrow morning

I se alevanto Avraam demanyana i le eskrivio get pturin a Agar i le dio el get en su mano (P. R. Eliezer,1876)



97840

demaziadamente adv.

בהפרזה, בהגזמה

in exaggeration

non seas djusto muncho i non asaventes demaziadamente, por ke te desolaras?



98410

demudamiento m.

זרות, מוזרות; שינוי, השתנות, תמורה; השתנות הבעת הפנים

strangeness; change, variability; variation of facial expression

i ek ayegaron a muestra mano de este livro dodje sevarot i peskerimos en eyos, i ek todos eyos una sevara, i no ay entre eyo ningun demudamiento, , ni anyadura , ni menguadura (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



98500

denegrido adj.

מוכתם, מושמץ

stained, slandered

non menospresiedesh a mi porke yo denegrida mas ke vos porke izi komo guestras echas i me umeyi a el sol i a la luna (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



98630

denostar v.

השמיץ, העליב, גידף

to defame, to insult

a ken arrepodiaste i denostastes? sovre ken enaltesiste boz i alsaste a los sielos tus ojos? (Biblia, Const. 1743)



98740

denunsiar v.

הודיע, גילה; הכריז, פרסם; הלשין, מסר

to announce, to reveale; to published; to inform

O sinyor, avre mis lavios, i mi boka denunsiara tu loor. (Biblia, Const. 1873)

Denunsiame, tu a kiem ama mi alma onde apasentas (Biblia, Const. 1873)

No lo denunsiesh en Gat, no lo puvlikesh en las kayes de Ashkelon (Biblia, Const. 1873)

i disho: ken denusio a ti ke desnudo tu? si de el arvol ke te enkomendi por non komer de el komiste? (Biblia, Const. 1547)

ijo mio! da agora onra a A' el Dio de Israel i azle atorgamiento i denunsiame agora lo ke iziste, no me lo enkuvras (Biblia, Const. 1873)

No lo denunsiesh en Gat, no lo puvlikesh en las kayes de Ashkelon; (Biblia, Const. 1873)

apanyadvos, i vos denunsiare lo ke vos akontesera en los dias postreros. Adjuntadvos, i oid, ijos de Yaakov; i eskuchad a Yisrael vuestro padre. (Biblia, Const. 1873)

apanyadvos, i vos denunsiare lo ke vos akontesera en los dias postreros. Adjuntadvos, i oid, ijos de Yaakov; i eskuchad a Yisrael vuestro padre. (Biblia, Const. 1873)

pregunta a tu padre, i el te denunsiara; a tus viejos, i eyos te diran. (Biblia, Const. 1873)

i todo su fonsado se esparzieron de kon el. I prendieron al rey, i lo trusheron al rey de Bavel a Rivla. I denunsiaron su sentensia. (Biblia, Const. 1873)

i denunsio Bil'am a la koza la esta a Angeas, i se desfeuzio Angeas i no se sinto por desender a Misrayim a la pelea (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

agora delunsia delantre de mi komo se governaran i pozaran entre los puevlos ke fuertes sus setensias komo la kalor i komo sekura del sol del mediodia en la tekufa de Tamuz (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



98830

depedrer v.

האביד, גרם אובדן (נפשי, כלכלי), הרס, השמיד

to cause loss (mental, economic), to destroy

ke todo el ke depierde alma una de Israel konta sovre el el pasuk komo se sosteniera un mundo yeno ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

porke el sovreforso aze enlokeser savio, i depierde a korason la dadiva (Biblia, Viena 1841)



98840

depedrerse v. refl.

הלך לאיבוד, איבד דרכו; נעלם; מת, נהרס, אבד; התבולל

to get lost, to lose his way; to disappeare; to die, to be destroyed; to assimilate

Komo kayeron los barraganes i se depedrieron las armas de gerra (Biblia, Const. 1873)

kizas el Dio pensara de nozotros i no nos depedremos (Biblia, Const. 1873)

te rogamos, o Dio, ke no nos deperdamos agora por la vida de este varon, i no pongas sovre nozotros sangre inosente (Biblia, Const. 1873)

Komo kayeron los barraganes, i se deperdieron las armas de gerra (Biblia, Const. 1873)

Ansi se depierdan todos tus enemigos o A'! ma los ke lo aman sean komo el sol kuando sale en su barragania. I la tierra repozo kuarenta anyos.(Biblia, Const. 1873)



98850

depedrido adj.

אבוד

lost

a lo todo vide en dias de mi nada, ay djusto deperdido kon su djustedad, i ay malo alargan en su malisia (Biblia, Viena 1841)



99210

deprender v.

למד

to learn

Abaye era ordenan orden de la ordenansa, komo lo deprendio de nombrado de la gemará ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



99230

deprendimiento m.

לימוד

study

I deprendimiento de Ley eskuentra todos eyos. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



99470

derecha (la) f.

ימין, צד ימין; יד ימין

right, right side; right hand

tu ke salvas kon tu derecha a los ke se abrigan en ti, (Biblia, Const. 1873)

Su izkierda esta debasho de mi kavesa i su derecha me abrasa (Biblia, Const. 1873)

en tienpo ke el koen gadol entrava por enkorvarse tres travavan en el; uno en su derecha, uno en su iksieda i uno en piedras buenas ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

de la derecha i de la istierda eran los deziertos ke eran yenos de kulevros adreones i detras de eyos era Par'o el malo i su real (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



99550

derechedad f.

יושר, הגינות, ישרות, כנות, תום לב, צדק, חוקיות; זכות

honesty, fairness, sincerity, good faith, justice, legality; right

vean tus ojos derechedades. (Biblia, Const. 1873)



99580

derechero m.

ימני (משתמש ביד ימין); צדיק, רודף צדק

right handed; righteous, pursuing justice

Los derechos te aman (Biblia, Const. 1873)



99630

derecho adj.

ישר, צדיק, נקי כפים, הגון, כן, תם לב; ישר, זקוף, ניצב, אנכי; ימני

honest, righteous, decent, sincere; straight, upright, perpendicular, vertical; rightist

Los mandamientos de H' son derechas, ke alegran el korason; (Biblia, Const. 1873)

i toparon ayi una tierra grande i derecha i muy ancha de lugares i se asentaron ayi (P. R. Eliezer, 1876)

solamente vi esto ayi, ke izo el Dio a el ombre derecho, i eyos bushkan pensamientos munchos (Biblia, Viena 1841)

Dio de verdad, i sin tortura; djusto i derecho es. (Biblia, Const. 1873)



99720

derecho adv.

הישר, בקו ישר, למישרין

in a straight line, directly

derecho es que yo por mi lo quiero escapar. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



99940

derito (it.) m.

משפטים (לימודי); זכות

law studies; rights

Ni menos tienes derito de kierer pretenderlo (Tefilat Imanuel, 1924)



100080

derredor adv.

מסביב

around

I levanto la korte al derredor del tavernakulo i del ara, i metio la mamparansa de la puerta de la korte. Ansi akavo Moshe la ovra. ( Biblia, Const. 1873)

i a la manyana avia yazidura de rosio al derredor del real. (Biblia, Const. 1873)



100090

derredor m.

סביבה, הקף; אווירה; משפחה, קרובים

environment, circumference; atmosphere; family, relatives

i sovre sus derredores torna a viento de pasaje de tsafon, i tekufa de Tishri i Tevet (Koelet Targum,1744)

Ek su kama ke es de Shelomo, sesenta barraganes ay al derredor de eya (Biblia, Const. 1873)

I puzo eskuridad al derredor de si komo por kavanyas, apanyamiento de aguas, nuves de los sielos (Biblia, Const. 1873)

estando los Kaldeos sovre la sivdad al derredor; i el rey se fue por el kamino de la yanura. (Biblia, Const. 1873)

i pozo kontra eya; i fraguaron kontra eya bastion al derredor. (Biblia, Const. 1873)

I todo el fonsado de los Kaldeos, ke estavan kon el kapitan de los de la guardiya, derrokaron las murayas de Yerushalayim al derredor. (Biblia, Const. 1873)

i fue el dia i se le perdio a Sefo toro ijo de vaka, i anduvo por bushkar al toro i oyo a su brabamiento de derredores del monte el este (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



100230

derritirse v. refl.

נמס, התמוסס, ניתך, הפשיר; כחש; נואש מהמתנה ארוכה

to melt, to dissolve, to thaw; to lose weight; to give up after a long wait

I lo akojean kada manyana, kada uno segun su komer; i kuando el sol eskayentava, se deritia. (Biblia, Const. 1873)

Los montes se derritieron delante de A', este Sinay delante de A' Dio de Yisrael. (Biblia, Const. 1873)



100240

derrokado adj.

חרב, הרוס

destroyed

Orno o ornayas seran derrokados; enkonados son, i enkonados seran para vozotros. (Biblia, Const. 1873)



100280

derrokar v.

הרס, ניתץ, החריב, השמיד, איבד, השם; דירדר, הפיל; אימלל, גרם אסון

to destroy, to smash; to deteriorate, to overthrow; to make unhappy, to cause disaster

Por bendición de rectos, se enaltecera ciudad, y con boca de malos sera derrocada. (Biblia de Ferrara, 1553)

I todo el fonsado de los Kaldeos, ke estavan kon el kapitan de los de la guardiya, derrokaron las murayas de Yerushalayim al derredor. (Biblia, Const. 1873)

i derroko a la pared i a la fragua i ayo una bota yena de livros munchos (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



101420

desde prep.

מאז.., למן, מ-, מן

since ... , from ?

I eskudrinio, dezde el mayor empeso i akavo en el menor (Biblia, Const. 1873)

Sovre eyos tronara dezde los sielos. (Biblia, 1873)

I el dezde su palasio oyo mo boz, i mi esklamasion entro en sus orejas (Biblia, Const. 1873)

i apregonaron ayuno i se vistieron de sakos, dezde el grande de eyos asta el chiko de eyos (Biblia, Const. 1873)



101840

desender/desenderse v.

ירד; היה צאצא של

to descend; to be a descendant of

I tus siervos aran desender la kaneza de nuestro padre kon ansia a la fuesa (Biblia, Const. 1873)

Si enbiares a nuestro ermano kon nozotros, desenderemos i te kompraremos komida (Biblia, Const. 1873)

A' mata i abedigua, el aze desender a la foya i aze suvir (Biblia, 1873)

I akosto los sielos i desendio, i tinievlas debasho de sus pies (Biblia, Const. 1873)

E desҫendió el Señor por si, e libro a Abraham nuestro padre del forno del fuego. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

e dixeron: desҫenderemos e escaparemos a este justo del fuego. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

por quanto la ley santa se deҫendio, e las palabras de los fijos de Ysrael al Señor manifestador, e por quanto la ley rresҫibieron sus oraҫiones se allegaron, (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

ek karavana de moros vinien de Gil'ad i sus gameyos kargados de seda i triaka i almastiga andantes por desender a Mitsrayim (Biblia, Const. 1547)

a los simientos de los montes desendi, la tierra me enserro kon sus serraderos para siempre (Biblia, Const. 1873)

i topo una nave ke se iva a Tarshish i pago su pasaje i desendio en eya para irse kon eyos a Tarshish (Biblia, Const. 1873)

i Yona se levanto para fuir a Tarshish de delantre de A' i desendio a Yafo (Biblia, Const. 1873)

Porke oy desendio , i degoyo bueyes, i engordados, i muy muchas ovejas, (Biblia, Const. 1873)

I desendieron tres mil varones de Ye'huda al riskisio de la penya de Etam, i disheron a Shimshon: no saves ke los Pelishteos podestan sovre nozotros? ke es esto ke nos iziste? I el les disho: komo izieron a mi, ansi ize a eyos. (Biblia, Const. 1873)

I desendio su padre a la mujer; i Shimshon izo ayi konbite; porke ansi azian los mansevos. (Biblia, Const. 1873)

I le disheron: desendimos para atarte, para entregarte en mano de los Pelishteos. I Shimshon les disho: djuradme ke no me atakaresh vozotros. (Biblia, Const. 1873)

De Mahir desendieron rejidores, i de Zevulun los ke uzan la pendola de eskrivano. (Biblia, Const. 1873)

Entonses desendira el puevlo de A' a las puertas. Despierta, despierta, Devora; despierta, despierta, kanta una kantiga levantate, Barak, i kativa tu kativerio, ijo de Avinoam. (Biblia, Const. 1873)

i denunsio Bil'am a la koza la esta a Angeas, i se desfeuzio Angeas i no se sinto por desender a Misrayim a la pelea (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

I el rey ordeno sovre la puerta al kapitan sovre la mano del kual el se asofria; i el puevlo lo pizaron en la puerta, i murio, komo avia dicho el varon del Dio, ke avlo kuando el rey desendio a el.(Biblia, Const. 1873)



101875

desenizamiento m.

דישון

fertilization

I desenizamiento de ara la de adientro akonantán a adovadura de sinko kandelas (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

la ordenansa grande akonantava a la ordenansa segunda de el saumerio



102600

desfiuziarse v. refl.

איבד אמונתו, איבדאמון, איבד תקווה

to lose faith, to lose hope

i denunsio Bil'am a la koza la esta a Angeas, i se desfeuzio Angeas i no se sinto por desender a Misrayim a la pelea (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



103410

desgrasia f.

אסון, פורענות, מכה (מכות מצרים), צרה; אומללות; תאונה חמורה; תועבה

disaster, calamity, plague (plagues of Egypt), tribulation; unhappiness; serious accident; abomination

Me akonantaron en el dia de mi desgrasia, ma A' fue mi asofrensia (Biblia, Const. 1873)



103640

deshado adj.

שהשאירוהו, שעזבוהו; גָרוּש

who was left; divorcee

kuando viere ke se anduvo el poder de eyos, i ke no ay detenido ni deshado. (Biblia, Const. 1873)



103710

deshar v.

עזב, השאיר, נטש, זנח, הזניח; ויתר על, מסר, נכנע, נתן ל-; עזב מקום עבודה, התפטר; הוריש, ציווה, הנחיל

to leave, to abandon, to neglect; to give up, to deliver, to submit, to give to; to leave a job, to resign; to bequeath

se artan sus ijos, i deshan su sovraje a sus chikitos. (Biblia, Const. 1873)

Travi de el i no lo deshi (Biblia, Const. 1873)

e tu dexaste al Señor biuo por sienpre, e rrey de todo el mundo, que crio el ҫielo e la tierra, e sirues a figura de palo e de piedra. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i travolo por su panyo por dezir: yaze konmigo, i desho su panyo en su mano i 'huyo i salio afuera (Biblia, Const. 1547)

i lo irieron asta ke no desharon a ninguno de eyos ke remanesiera ni eskapara (Biblia, Const. 1873)

non eran deshantes sovre eyos sinon los saraguelos tan solamente ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

mijor ke traves en esto i tambien de esto no deshes a tu mano, porke temien del Dio saldra de todas eyas (Biblia, Viena 1841)

I lo desharon asta la manyana, komo Moshe enkomendo, i no se fedio, ni uvo en eyo guzano. (Biblia, Const. 1873)

manyana es la olgansa de shabat santo a A': lo ke tenesh ke kozer, kozeldo oy, i lo ke tenesh ke kozinar, kozinaldo, i todo lo ke sovrare, deshaldo para vozotros en guardia asta la manyana. (Biblia, Const. 1873)

Te engordaste, te engrosaste, te kuvriste de sevo; i desho al Dio ke lo izo, i menospresio al fuerte de su salvasion. (Biblia, Const. 1873)



104320

desierto adv.

באמת, כמובן, בודאי, לבטח

really, of course, for sure

i disho a eyos Yosef: desierto a el Dio solturas (Biblia, Const. 1547)

desierto tanbien a tus mensajeros ke enbiaste a mi avli por dezir (Biblia, Const. 1547)

i desierto el onbre espande su dedo en la lunbre en el mundo el este, lugo se kema ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



104510

desjaretar v.

חתך את הגיד בטלפים האחוריות של סוס או שור; עיקר

to cut the tendon in the hind paws of a horse or ox; to sterilize

porke en su fulor mataron varon, i en su veluntad desjaretaron buey. (Biblia, Const. 1873)

porke en su fulor mataron varon, i en su veluntad desjaretaron buey. (Biblia, Const. 1873)



104610

deskaer/se v./v. refl.

פג, פקע, הגיע מועד פרעון; ירד מגדולה, שקע, נפל, תשש, נחלש, התערער, בלה, ירד מנכסיו, פחת, התנוון

to expire; to lose his greatness, to sink, to fall, to weaken, to be undermined, to lose his assets, to degenerate

En oyendo kon la oreja me ovedesieron, los estranyos se deskayeron i se estremesieron en sus enserramientos (Biblia, Const. 1873)



105110

deskanso m.

מנוחה, מרגוע; הפוגה, הפסקה

rest, relaxation; pause

Yissahar azno guesudo yazien entre los korales. I vido ke el deskanso era bueno, i ke la tierra era agradavle; i akosto su ombro para soportar, i fue a pecha sodjiftado. (Biblia, Const. 1873)

Yissahar azno guesudo yazien entre los korales. I vido ke el deskanso era bueno, i ke la tierra era agradavle; i akosto su ombro para soportar, i fue a pecha sodjiftado. (Biblia, Const. 1873)



105620

deske prep.

מאז .., משעה ש-, מיום ש-

since ..

E desque vieron que non les aprouechaua cosa ninguna, dixeron uno a otro: ay aqui de aquella gente que saco el Señor de tierra de Egibto, e les partió la mar por doze carreras; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



107040

deskuvierto adj. & m.

חשוף, גלוי, מגולה, גלוי ראש; חסר כיסוי (בבנק)

exposed, visible, bareheaded; missing coverage (at the bank)

deskuvierto delantre de ti ke el puevlo el este son aparejados para pikar i por andar enel kativerio (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



107100

deskuvrir v.

גילה, הסיר הלוט, גילה לעין כל, חשף, מצא

to discover, to unveil, to reveal to all, to reveal, to find

Andan chismero , descubrien secreto, y fiel de espiritu encubrien cosa. (Biblia de Ferrara, 1553)

I se aparesieron los manaderos de la mar, los simientos del mundo fueron deskuviertos (Biblia, Const. 1873)

el le deskuvrio todo su korason, i le disho: nunka suvio navaja sovre mi kavesa; porke yo so nezirio del Dio dezde el vientre de mi madre. (Biblia, Const. 1873)

I el les disho: si no uvierash arado kon mi bezerra, no uvierash deskuvierto mi enigma. (Biblia, Const. 1873)

I Shimshon les disho: vos propondre agora un enigma; si deklarar me los deklararesh en los siete dias del konbite, i lo deskuvrieresh, yo vos dare trenta savanas, i trenta modas de vestidos. (Biblia, Const. 1873)

I viendo Delila ke le avia deskuvierto todo su korason, enbio i yamo a los prinsipes de los Pelishteos, diziendo: suvid esta vez, porke el me deskuvrio todo su korason. (Biblia, Const. 1873)

ke izo el Santo bendicho El? fue deskuvierto kon fuersa de su barragania sivre la mar i enshugo a la mar i al baro non enshugo (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



107220

desleimiento m.

התמוססות; מק, רקבון

dissolving; rot

i sera en lugar de espesia desleimiento (Biblia, Const. 1743)



108260

desnudar v.

הפשיט, עירטל

undress

i izieron desnudar a Yosef a su tonga de los pedasos ke sovre el (Biblia, Const. 1547)



108300

desnudez f.

מערומים

nakedness

i az para eyos panyetes de lino para kuvrir la karne de su desnudez, dezde los lombos asta las ankas seran (Biblia, Const. 1873)



108310

desnudo adj.

ערום, חשוף; חסר אמצעים

naked, exposed; poor, resourceless

i disho: ken denusio a ti ke desnudo tu? si de el arvol ke te enkomendi por non komer de el komiste? (Biblia, Const. 1547)

i supieron ke desnudos eyos i kuzieron oja de igera i izieron para eyos senyiteros (Biblia, Const. 1547)

i yamo A' Dio a el omre i disho ado ti? i disho a tu boz oyi en el guerto i temi ke desnudo yo i eskondime (Biblia, Const. 1547)

suvio eya i se asento en la de arriva deznuda, i el suvio i se asento deznudo enfrente de eya ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



108390

desolado adj.

שומם, חרב, נטוש, עזוב

desolate, abandoned

Lo ayo en tierra de dezierto, i en lugar desolado de alguaya; (Biblia, Const. 1873)



108400

desoladura f.

שממה

wasteland

i ponerlae desoladura no sera apodada i no sera kavada i kresera kadro i espino (Biblia, Const. 1743)

i Yeoshua kemo a Ay i la puzo en monton de siempre desoladura asta el dia de oy (Biblia, Const. 1873)

muestros pekados [i pekados] de muestros padres destruyeron muestra morada i desoladura de muestro santuvario ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



108420

desolar v.

השם, רוקן מתושבים, החריב; העציב, צער

to empty of inhabitants, to destroy; to sadden

non seas djusto muncho i non asaventes demaziadamente, por ke te desolaras?



108740

despartimiento m.

חלוקה, הפרדה; פרידה, הפרדות

division, separation; farewell, parting

En los espartimientos de Reuven grandes pensamientos del korason. Por ke kedaste entre los korales, para oir los rechiflos de los revanyos? (Biblia, Const. 1873)

en los espartimientos de Reuven grandes peshkirimientos del korason. (Biblia, Const. 1873)



108750

despartir v.

הפריד, חילק, פילג; הקצה, הפיץ, שיווק

to separate, to divide; to assign, to distribute, to market

Binyamin komo lovo arrevatara; por la manyana komera la prea, i a la tarde espartira el espojo.(Biblia, Const. 1873)

Maldicho su fulor, porke era fuerte; i su sanya, porke se enduresio. Los espartire en Yaakov, i los esparzire en Yisrael. (Biblia, Const. 1873)

Binyamin komo lovo arrevatara; por la manyana komera la prea, i a la tarde espartira el espojo.(Biblia, Const. 1873)

Maldicho su fulor, porke era fuerte; i su sanya, porke se enduresio. Los espartire en Yaakov, i los esparzire en Yisrael. (Biblia, Const. 1873)

Las savias de sus senyoras le respondian, i aun eya se respondia a si mizma: no akansaron? no espartieron el espojo? (Biblia, Const. 1873)

Kuando el Altisimo izo eredar a las djentes, kuando izo espartir los ijos del ombre, (Biblia, Const. 1873)



108770

despartirse v. refl.

נפרד, נבדל, הבדיל עצמו, התפלג, התפרק (חברה)

to separate, to differentiate, to differentiate oneself, to divide, to disintegrate (company)

ke era aparejado por espartirse kon Yerov'am ijo de Nevat, (Koelet Targum,1744)

Se engrandese kon fama buena i se esparte kon fama buena de el mundo (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

Que tus hermanos estan en la gloria del Señor, e tu estaras de fuera; no quieras escuchar aquel malo, nin te partas de tus hermanos. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i siendo ke ayego su tienpo por espartirse del mundo el Santo Bindicho El toma su i parte, i parte de su padre i su madre echado delantre de eyos ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

i kada uno tenia en kada mano una entorcha por alunbrar, i se espartian en dos partidas ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

kantar kuarteno disho Moshe el porfeta kuando ayego su tiempo por espartirse de el mundo i kastigo kon eya a su puevlo kaza de Israel (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



108955

despaviladeras f. pl.

מזמרות (מלכים ב' י"ב, י"ד)

one of the temple vessels

I las oyas, i las paletas, i las despaviladeras, i los kucharones, i todos los atuendos de alambre, kon ke servian, tomaron. (Biblia, Const. 1873)



109460

despertar v.

העיר, עורר; משך תשומת לב, פקח עיני

to awaken, to arouse; to draw attention, to open the eyes of ..

Ke no despertesh ni agash levantar a mi amada asta ke envelunte (Biblia, Const. 1873)

Entonses desendira el puevlo de A' a las puertas. Despierta, despierta, Devora; despierta, despierta, kanta una kantiga levantate, Barak, i kativa tu kativerio, ijo de Avinoam. (Biblia, Const. 1873)

Komo el agila despierta su nido, abola sovre su poyos, (Biblia, Const. 1873)



109490

despertarse v. refl.

התעורר, הקיץ; נעשה מודע לסכנה, החל לראות את האמת אחרי היותו טועה זמן רב

to wake up; to become aware of the danger, to begin to see the truth after being wrong for a long time

kuando me despertare, me artare de tu semejansa. (Biblia, Const. 1873)

ma el se desperto de su suenyo, i arranko la estaka del telar i la tela. I (Biblia, Const. 1873)



109540

despiedregar v.

סיקל

to remove stones

i kavola i despiedrogola i plantola sarmiento i fraguo torre entre eya i tanbien lagar tajo en eya (Biblia, Const. 1743)



109625

desplasar v.

העתיק מקומו

to displace

Desplasate por morar en un lugar de Ley (Tefilat Imanuel, 1924)



109810

despojar v.

שלל מ-, גזל, נישל, הפשיט

to deprive from, to rob, to dispossess, to strip

Nos yamastesh aki para espojarnos? (Biblia, Const. 1873)

i entraron todos los fonsados para despojar espojo i para menospresiar lo ke avia ayi (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



109820

despojo m.

גזל, שוד, ביזה, שלל, חמס

robbery, looting

Enfiuziose en eya korason de su marido i espojo no menguara  (Tefilat kol Pe, 1891)

yo vidi en el espojo un manto babiloniko bueno i dosientos siklos de plata i una lengua de oro de pezo de sinkuenta siklos i los kovdisi (Biblia, Const. 1873)

Binyamin komo lovo arrevatara; por la manyana komera la prea, i a la tarde espartira el espojo.(Biblia, Const. 1873)

I el espirito de A' paso sovre el, i desendio a Ashkelon, i irio trenta varones de eyos, i tomo sus espojos, i dio las modas de vestidos a los ke avian deklarado el enigma. (Biblia, Const. 1873)

Binyamin komo lovo arrevatara; por la manyana komera la prea, i a la tarde espartira el espojo.(Biblia, Const. 1873)

a kada uno una mosa, o dos; el espojo de kolores de brosladura, la ropa de kolor broslada de ambos lados, para lo servizes de los ke toman el espojo. (Biblia, Const. 1873)

Las savias de sus senyoras le respondian, i aun eya se respondia a si mizma: no akansaron? no espartieron el espojo? (Biblia, Const. 1873)

i avia un vizir de los vizires de Titus, i entro i ayo una kaza grande i ancha muncho i tomo toda la prea i el espojo ke ayo ayi (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i dishe: kisa sera mi alma por espojo (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i entraron todos los fonsados para despojar espojo i para menospresiar lo ke avia ayi (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



110000

despozorio m.

אירוסין, ארוסים

engagement

Kon la korona ke le enkorono su madre en el dia de su despozorio (Biblia, Const. 1873)



110070

despresiado adj.

מזולזל, מבוזה

despised

Onrare alos ke me onran i los ke me despresian seran despresiados (Tefilat Imanuel, 1924)



110080

despresiar v.

הפחית בערך, הקל בערך, זלזל, בז, זלזל ב-, הפחית ערך

to reduce/diminish value, to belittle, to despise

No despresies a ninguna persona ni eches de menos la minima koza (Tefilat Imanuel, 1924)

Onrare alos ke me onran i los ke me despresian seran despresiados (Tefilat Imanuel, 1924)



110120

después prep.

אחר כך, אחרי; נוסף ל-

then, after; in addition to-

Despues de la muerte de Sara torno Avraam i la tomo a su mujer ke la avia kitado (P. R. Eliezer,1876)

después de los siete dias tomaronlo e echaronlo en el forno en medio del fuego; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i fue enpues de las palavras estas i also mujer de su senyor a sus ojos a Yosef i disho: yaze konmigo (Biblia, Const. 1547)

en dia bueno se kon bien, i en dia malo ve; tambien a este a eskuentra de este izo el Dio, para ke no aye el ombre despues de el ninguna koza (Biblia, Viena 1841)

I tambien el era muy ermozo de forma; i su madre lo pario despues ke Maaha pario a Avshalom. (Biblia, Const. 1873)

I despues de esto akontesio ke se enamoro de una mujer en al arroyo de Sorek, el nombre de la kual era Delila. (Biblia, Const. 1873)

i despues ke komieron les dieron a kada una una sidra, i les dieron un kuchiyo a kada una ke mondara la sidra (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



110660

desterrar v.

הוציא מהאדמה, עקר; הוציא מהקבר; גרש, הגלה

to remove from the ground, to uproot; to take out of the grave; to expel, to exile

i desterro a el de siya de su reino i tomo el seyo de su mano por ke fuera el esmovido, (Koelet Targum,1744)

i destirro a el omre i izo morar de orien a guerto de Eden a los keruvim i kon flama de la espada la trastornanse (Biblia, Const. 1547)

El Dio eterno es tu morada, i debasho los brasos de siempre; i el desterrara de delante de ti al enemigo, i dira, destruye. (Biblia, Const. 1873)

El Dio eterno es tu morada, i debasho los brasos de siempre; i el desterrara de delante de ti al enemigo, i dira, destruye. (Biblia, Const. 1873)



110690

destetado adj.

גמול, שנגמל (מחלב)

weaned (from milk)

No suvire asta ke el ninyo sea destetado i entonses lo traere para ke sea prezentado delante de A'. (Biblia, 1873)



110710

destetar v.

גמל (מחלב)

to wean (from milk)

Az lo ke te plaze, kedate asta ke lo destetes. (Biblia, 1873)

I alecho a su ijo asta ke lo desteto, i despues ke lo uvo destetado lo izo suvir konsigo. (Biblia, 1873)



110780

destinado adj.

מיועד, יעוד

destined for

Siempre se muy umilde porke el fin del ombre es destinado al guzano (Tefilat Imanuel, 1924)



111010

destruído adj.

הרוס, נחרב, רעוע

destroyed, dilapidated

i agora ke esta estruida la kaza santa i mos se baldo el servimiento ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



111020

destruidor/dera m. & adj.

הרסני, מְהָרֵס, מחבל, משחית, מחריב

destructive, corrupting

yo me guardi de los senderos del destruidor. (Biblia, Const. 1873)



111030

destruir v.

הרס, החריב, השמיד, איבד

to destroy

Persigi mis enemigos i los destrui, i no torni asta atemarlos (Biblia, Const. 1873)

i destruyeron todo lo ke avia en la sivdad, tanto varones komo mujeres, tanto mosos komo viejos, asta los bueyes i ovejas i aznos, a tajo de espada (Biblia, Const. 1873)

muestros pekados [i pekados] de muestros padres destruyeron muestra morada i desoladura de muestro santuvario ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

El Dio eterno es tu morada, i debasho los brasos de siempre; i el desterrara de delante de ti al enemigo, i dira, destruye. (Biblia, Const. 1873)

El Dio eterno es tu morada, i debasho los brasos de siempre; i el desterrara de delante de ti al enemigo, i dira, destruye. (Biblia, Const. 1873)



111040

destruirse v. refl.

נהרס, נחרב, התמוטט

to be destroyed, to collapse

i a Yerusalaim i el bet amikdash ke eyos aparejados por destruirse,(Koelet Targum,1744)

(Eskondeme) de las fases de los malos ke se destruyen, (Biblia, Const. 1873)



111170

desvainar v.

שלף (חרב, סכין), הוציא מן הנדן; התיר את אמרת הבגד

to pull out (sword, knife), to remove from the sheath; untie the garment

i les entro pleito grande entre eyos i dezvainaron kada uno su espada i enpesaron a matarsen unos kon otros (P. R. Eliezer, 1876)

i apersuro i desvaino la espada ke tenia debasho de sus vestidos i se la puzo en la garganta de Yosef (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



111530

desverguensado adj.

חסר בושה, בלתי צנוע, חצוף, מחוצף, חוצפן, עז פנים

shameless, unassuming, cheeky

Dezverguensado de fases para geinam i verguensozo de fases para Ganeden (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



111750

detadramiento m.

איחור, פיגור

lateness, retardation

asegun ke todas sus palavras son sovre la regla komo eran en el mundo en akonantamiento i en detardamiento, ke no se topa en este livro tardiozas kozas ke eran adelante; o akonantadas kozas ke eran prosteras, sino kada koza i koza en su lugar i su tiempo fue eskrita (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



111760

detadrar v.

עיכב, איחר

to delay, to be late

Si no nos uvieramos detadrado, sierto agora uvieramos ya tornado dos vezes (Biblia, Const. 1873)



111910

detener v.

עיכב; החזיק ב-, תפס, ריסן, בלם, חסם, עצר

to delay; to hold, to grab, to restrain, to brake, to stop

Tambien de los pekados de sobervia deten a tu siervo, no podesten sovre mi; (Biblia, Const. 1873)

Dadiva una de eyos detenien (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

Sovrajes de la sangre era virtien sovre simiento de maarav de ara la de afuera i si non dio non detuvo (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

sol, detente en Giv'on i luna en el vaye de Ayalon! i el sol detuvo i la luna se paro astsa ke la djente se vengo de sus enemigos (Biblia, Const. 1873)



112000

detenerse v. refl.

התעכב, השתהה, נעצר; התאפק, ריסן עצמו, שלט ברוחו; נמנע; בזבז זמנו; החזיק עצמו ל-, נהג בגאווה/יהירות

to linger, to stop; to restrain himself, to control his spirit; to avoid; to waste his time; to cosider himself as, to behave with pride/arrogance

i tomaron a Yona, i lo echaron a la mar, i la mar se detuvo de su ira (Biblia, Const. 1873)



112060

detenido adj.

מוחזק, מעוכב; עצור; הססן, בלתי החלטי; גאוותן, שחצן

held, detained; under arrest; hesitant, indecisive; proud, arrogant

kuando viere ke se anduvo el poder de eyos, i ke no ay detenido ni deshado. (Biblia, Const. 1873)



112160

determinarse v. refl.

החליט, החליט בדעתו, גמר אומר

to decide, to make a decision

me determini ke mi boka no traspase. (Biblia, Const. 1873)



112260

detrás prep.

אחרי, מאחורי; לפי, כפי, בהתאם ל-

after, behind; according to, as

Levantate persige detras de los varones! (Biblia, Const. 1873)

I los varones persigieron detras de eyos (Biblia, Const. 1873)

Ek, el esta detras de nuestra pared, mirando por las ventanas, mostrandose por las reshas (Biblia, Const. 1873)

Sontraeme detras deti, korreremos (Biblia, Const. 1873)

No esperas ke eya vendra detras de ti ni ke tus kompanyeros te la traen (Tefilat Imanuel, 1924)

I era arrondjan saetas detras de las aves (P. R. Eliezer,1876)

i persigieron detras de Yeoshua i se arrankaron de la sivdad (Biblia, Const. 1873)

ma erl no savia ke avia aselada kontra el detras de la sivdad (Biblia, Const. 1873)

mientres ke non eskureska el sol i la luz i la luna i las estreyas, i tornen las nuves detras de la luvia (Biblia, Viena 1841)

Ek, mientras ke tu estas avlando ayi kon el rey, yo entrare detras de ti, i akavare tus palavras. (Biblia, Const. 1873)

I miro detras de si, i me vido, i me yamo. I yo dishe: aki estoy. (Biblia, Const. 1873)

I el fonsado de los Kaldeos persigieron detras del rey, i lo alkansaron en las yanuras de Yeriho; (Biblia, Const. 1873)



112600

devenir/se (fr.) v./v. refl.

הפך ל-, היה ל-, נעשה

to become

Kien neglija de guardarlos siendo riko, lo ara tambien en deviniendo prove (Tefilat Imanuel, 1924)



112670

dever/se v.

היה חייב/מחוייב, חב; היה צריך

to be obligated, to be in debt

Sea la onra a tu proksimo komo la ke deves a tu maestro (Tefilat Imanuel, 1924)



113750

dezastre m.

אסון

disaster

Si tomaresh tambien a este de delante de mi i le akontesiere algun dezastre (Biblia, Const. 1873)



114540

dezear v.

איחל; חשק, רצה מאוד

to wish; to desire, to want very much

Se asemejan al leon ke dezea a arrevatar, i al leoniko asentado en lugares enkuviertos. (Biblia, Const. 1873)

En su solombra dezei i me asenti i su fruto fue dulse a mi paladar (Biblia, Const. 1873)

i si algun ombre le dezeava el alma a merkar alguna koza de vedrura mandava al moso (P. R. Eliezer, 1876)



114600

dezechado adj.

דחוי, זנוח, זרוק, מסורב, שנדחה הצידה, שהורחק

rejected, abandoned, discarded, pushed aside, removed

porke ayi fue dezechado el eskudo de los barraganes, el eskudo de Shaul, komo se no uviera sido untado kon azeite. (Biblia, Const. 1873)



114610

dezechar v.

הוציא מן הכלל, דחה, סרב; זרק, השליך, זנח

to exclude, to reject, to refuse; to throw away, to abandon

Porke ayi fue dezechado el eskudo de los barraganes, el eskudo de Shaul (Biblia, Const. 1873)

I vido A', i los desecho, porke lo ensanyaron sus ijos, i sus ijas. (Biblia, Const. 1873)



115200

dezeo m.

רצון, חפץ, חשק, תשוקה, שאיפה, התאוות; הדבר הנחשק; איחול

desire, lust, aspiration; the coveted thing; best wishes

Miedo de malo el le vendra, y desseo de justos dará (el Dio.) (Biblia de Ferrara, 1553)

i vido la mujer ke bueno el arvol para komer i ke deseo el para kos ojos i kovdisiado el arvol para entender (Biblia, Const. 1547)

muchiguar muchiguare tu lazerio i tu ensintamiento, kon dolor pariras ijos i a tu marido tu deseo i el podestara en ti (Biblia, Const. 1547)



115270

dezeozo adj. & m.

רוצה, חומד, חושק, משתוקק, מתאווה, נכסף; אביון

wants, covetes, desires, longs for, lusts for; pauper

Su palma espandio a el meskino i sus manos tendio al dezeozo (Tefilat kol Pe, 1891)

los meskinos i los dezeozos bushkantes aguas i non, sus luengas kon la sed se seko (Biblia, Const. 1743)



115740

dezierto m.

מדבר, ציה, שממה, ישימון

desert, desolation, wilderness

Kien es esta ke suve del dezierto komo pilares de umo, (Biblia, Const. 1873)

I non kon mecha de lana de savza, i non mecha de yerva de dezierto o kon verdura ke sovre fases de las aguas. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

boz apregonan enel dezierto eskombrad karrera de A' aderesad en la yanura kalsada a nuestro Dio (Biblia, Const. 1743)

i Yeoshua i todo Israel se izieron komo yagados delante de eyos i fuyeron por el kamino del dezierto (Biblia, Const. 1873)

Lo ayo en tierra de dezierto, i en lugar desolado de alguaya; (Biblia, Const. 1873)

de la derecha i de la istierda eran los deziertos ke eran yenos de kulevros adreones i detras de eyos era Par'o el malo i su real (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



115820

dezijado/a adj.

ששכל/ה את בנו/בנה

who lost his son

I yo si fuere desijado , desijado sere (Biblia, Const. 1873)



115823

dezijar v.

שיכל

to make someone lose his children

Por afuera desijara la espada, i en las kamaras espanto; (Biblia, Const. 1873)



116030

dezir v.

אמר, הגיד, ניסח, הביע, ביטא (בכתב או בעל פה), דיקלם, פקד; היטיב עם

to say, to formulate, to express (in writing or orally), to recite, to command; To do good with

Le dishe: vistesh al ke ama mi ama? (Biblia, Const. 1873)

Se lo disho a Avraam diziendo de este modo i de este modo le izo Yishmael a Yits.hak (P. R. Eliezer,1876)

I lo disheron sus siervos: bushken para mi senyor el rey una eskosa (Biblia, Const. 1873)

I su padre nunka lo atristo en sus dias kon dizir por ke azes ansi (Biblia, Const. 1873)

I el rey se levanto de noche, i disho a sus siervos: yo vos dire agora lo ke nos izieron los Arameos:(Biblia, Const. 1873)

Si disheremos: entrimos en la sivdad, la ambre esta en la sivdad, i muriremos ayi; i si nos kedaremos aki, muriremos tambien.(Biblia, Const. 1873)



116970

dezmayado adj.

מעולף, עולפה, תשוש, חיוור, חסר ברק, שאיבד רעננותו

fainting, exhausted, pale, lacking in shine, who had lost his freshness

Todos los moradores de la tierra estan desmsyados (Biblia, Const. 1873)



117000

dezmayar v.

עילף, ריפה ידיים

to cause faint, to cause weakness

kuando mi alma se desmayava en mi' me akodri de A', i mi orasion entro a ti, a tu templo santo (Biblia, Const. 1873)



117010

dezmayarse v. refl.

התעלף, איבד את הכרתו, נחלש; נכסף בלהט

to faint, to lose consciousness, to be weakened; to long with passion

I en no topando agua para bever se le dezmayo su alma de Yishmael de la sed i fue i se echo debasho de las ortigas de el midbar (P. R. Eliezer,1876)

Le disho a eya dame un poko de agua i un pedasiko de pan ke ya me dezmayo de ambre de la largura de el kamino i no le dio nada (P. R. Eliezer,1876)



117040

dezmayo m.

התעלפות, עילפון

fainting

I me disho: te rogo, parate sovre mi, i matame; porke me tomo el dezmayo, ke dainda toda mi alma esta en mi. (Biblia, Const. 1873)



117300

dezmenuzar v.

פורר, פרק לנתחים קטנים; ניתח בקפדנות, בדק בקפדנות

to crumble, to disassemble into small chunks; to analyze carefully, to check carefully

I los moli komo polvo de la tierra, komo lodo de las kayes los desmenuzi, los espandi (Biblia, Const. 1873)



118020

dezonorar v.

חילל, ביזה, בייש, פגע בכבוד

to desecrate, to despise, to shame, to hurt dignity

Vino sobervia, y vino deshonra , y con humildes sabiduria. (Biblia de Ferrara, 1553)



118050

dezonra f.

פגיעה, עלבון, קללה

insult, curse

meldamos kualmente demandaron los talmidim a ribi Nehunia ijo de Akana: kon loke alargastes dias? le disho a eyos: en mis dias non me onri kon dezonra de mis konpanyeros ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



118910

día m.

יום, יממה

day

Dia a dia avla dicho, i noche a noche mostra saver. (Biblia, Const. 1873)

Por las ovras del ombre, por la palavra de tus lavios, (Biblia, Const. 1873)

Asta ke sople el dia i fuygan las solombras (Biblia, Const. 1873)

En el dia de la alegria de su korason (Biblia, Const. 1873)

Kon la korona ke le enkorono su madre en el dia de su despozorio (Biblia, Const. 1873)

Gualardonolo bien i no mal todos dias de sus vidas (Tefilat kol Pe, 1891)

I fue ke a la buelta de los dias despues ke Hana se emprenyo, pario un ijo I yamo su nombre Shemuel (Biblia, 1873)

Yo lo dare a A' todos los dias de su vida i navaja no suvira sovre su kavesa (Biblia, 1873)

Trezientos i sesenta i ocho livras eran en eya 365 komo kuenta de dias de el anyo, livra en kada dia (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

anda konsejartee loke ara el puevlo este a tu puevlo en postrimería de los días (Biblia, Const. 1547)

meldamos kualmente demandaron los talmidim a ribi Nehunia ijo de Akana: kon loke alargastes dias? le disho a eyos: en mis dias non me onri kon dezonra de mis konpanyeros ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

non digas: ke fue, ke los dias los primeros fueron mijores mas ke estos, porke non de sensia demandas por esto (Biblia, Viena 1841)

I el rey David era viejo, entrado en dias; i lo kuvrian kon panyos ma no se kayentava. (Biblia, Const. 1873)

I su padre nunka lo atristo en sus dias kon dizir por ke azes ansi (Biblia, Const. 1873)

komeldo oy; porke oy es shabat a A'; oy no lo toparesh en el kampo. Sesh dias lo akojeresh, ma en el dia seteno, ke es shabat, en el no avra. (Biblia, Const. 1873)

apanyadvos, i vos denunsiare lo ke vos akontesera en los dias postreros. Adjuntadvos, i oid, ijos de Yaakov; i eskuchad a Yisrael vuestro padre. (Biblia, Const. 1873)

I djuzgo a Yisrael en los dias de los Pelishteos vente anyos. (Biblia, Const. 1873)

apanyadvos, i vos denunsiare lo ke vos akontesera en los dias postreros. Adjuntadvos, i oid, ijos de Yaakov; i eskuchad a Yisrael vuestro padre. (Biblia, Const. 1873)

En los dias de Shamgar, ijo de Anat, en los dias de Yael, se vedaron los kaminos, i los ke andavan por senderos, andavan por kaminos retuertos. (Biblia, Const. 1873)

i se aplazaron todos eyos por azer a el dia uno en el anyo, dia de plazo, i yamaron a nombre del dia el este Sefo sovre su nombre (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



119760

diamante m.

יהלום; כלי לחיתוך זכוכית

diamond; glass cutting tool

el primer orden: una kornelina, un topasio i una ezmeralda .. i el segundo orden: un karvonklo, una safira i un diamante (Biblia, Const. 1873)



119900

diavlo m.

שטן, שד, מזיק; אדם ערום/פיקח חסר מצפון

devil, demon, harmful; an unscrupulous smart man

Luego se enfortesio sanya de H' sovre el, i enbio onde el a Ashmeday, el rey de los diavlos, (Koelet Targum,1744)

Sakrifikaron a los diablos, no al Dio; a diozes ke no konosieron; (Biblia, Const. 1873)



120290

dicho m.

מאמר, אמירה, דו''ח; צו, פקודה

article, statement, report; order, ordinance

i paso sovre dicho de H' i apanyo kavayos i kuatreguas, i kavayeros munchos, (Koelet Targum,1744)

akosta tu oreja a mi, oye mi dicho. (Biblia, Const. 1873)

Dia a dia avla dicho, i noche a noche mostra saver. (Biblia, Const. 1873)

No ay dicho i no ay palavras, no es oida su boz. (Biblia, Const. 1873)

Sean agradavles delante de ti los dichos de mi boka, i el pensamiento de mi korason, (Biblia, Const. 1873)

El Dio, perfekto es su kamino, el dicho de A' es ezmerado (Biblia, Const. 1873)

por esto era nuestro dicho que buscasemos por él e lo matasemos; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

si diere a mi Balak yenura de su kaza de plata i oro non podre por pasar a dicho de A' (Biblia, Const. 1547)

metio a un mal'ah por kada uma a ke la rija por su dicho i a Israel los tomo por su parte (P. R. Eliezer, 1876)

Naftali sierva soltada; el dara dichos ermozos. (Biblia, Const. 1873)

porke eyos guardaron tu dicho, i observaron tu firmamiento. Anbezaran tus djuisios a Yaakov, i tu Ley a Yisrael: (Biblia, Const. 1873)

Naftali sierva soltada; el dara dichos ermozos. (Biblia, Const. 1873)

porke eyos guardaron tu dicho, i observaron tu firmamiento. Anbezaran tus djuisios a Yaakov, i tu Ley a Yisrael: (Biblia, Const. 1873)

Eskuchad, sielos, i avlare: i oyga la tierra los dichos de mi boka. (Biblia, Const. 1873)



120430

diente m.

שן

tooth

Como vinagre a los dientes, y como humo a los ojos, assi el perezoso a sus embiantes. (Biblia de Ferrara, 1553)

Kon un piron de tres dientes en su mano iria en la kaserola o en la oya o en el kaldero o en la kaldera (Biblia, 1873)

lavo en el vino su vestido, i en la sangre de uvas su kuvierta. Los ojos vermejos de vino, i los dientes blankos de leche. (Biblia, Const. 1873)

lavo en el vino su vestido, i en la sangre de uvas su kuvierta. Los ojos vermejos de vino, i los dientes blankos de leche. (Biblia, Const. 1873)

i dientes de bestias enbiare sovre eyos, kon veneno de serpientes del polvo. (Biblia, Const. 1873)



120740

diez/dies num.

עשר, עשרה

ten

komo persegeria uno a mil, i dos arian fuir a diez mil, (Biblia, Const. 1873)

I akontesio en el anyo noveno de su reino, en el mez dezeno, a los diez del mez, ke vino Nevuhadnetsar, rey de Bavel, el i todo su fonsado, kontra Yerushalayim, (Biblia, Const. 1873)

kavakado en eyas diez los mandamientos esmeradas avantajamente mas ke la plata (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



120780

diezén/diezeno/diezemo adj.

עשירי

tenth

I akontesio en el anyo noveno de su reino, en el mez dezeno, a los diez del mez, ke vino Nevuhadnetsar, rey de Bavel, el i todo su fonsado, kontra Yerushalayim, (Biblia, Const. 1873)



120880

diezmar v.

עישר; הטיל/גבה מעשר

to raise a tithe

Enpero diezmaran a lo duvdozo i aran eruv i kuvriran a el hamin. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

Duvda de eskuridad, duvda si non eskuridad, non diezmaran a el sierto i non entinyeran los atuendos i no ensenderan a las kandelas (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



120890

diezmo m.

מעשר, מעשר צדקה

to charge/to raise a tithe

adebdado es ante mi, por quanto no cunplio el mandamiento que me prometio, que me daria el diezmo de lo que oviese; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

I el omer es el diezmo del efa. (Biblia, Const. 1873)



121850

din (ebr.) m.

דין, חוק, צדק; פסק דין; משפט, דין תורה

law, justice; Judgment; Torah Law

i todo dayan ke toma shohad i akosta a el din non se muere de la vejes asta ke sus ojos se siegan ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



122230

dinguno pron. ind.

אף אחד

nobody

i si alguno kaiya i se muria no les pasava a dinguno por tino de su muerte (P. R. Eliezer, 1876)



122390

Dio m.

אלוהים, אל; דבר מה אהוב מאוד ונערץ

God; something very beloved and revered

No djuzgas solo porke el Dio solo djuzga (Tefilat Imanuel, 1924)

Kien es Dio afuera de A' i kien es penya afuera de nuestro Dio? (Biblia, Const. 1873)

Eyos me izieron zelar kon lo ke no es dio, me izieron ensanyar kon sus vanidades; (Biblia, Const. 1873)

Mirad agora ke yo, yo soy, i no ay dio konmigo; (Biblia, Const. 1873)



122975

diozes m. pl.

אלים

gods

Kuando Yisrael eskojia diozes nuevos, entonses avia pelea en las puertas. (Biblia, Const. 1873)

a diozes nuevos ke de serka vinieron, ke vuestros padres no los temieron. (Biblia, Const. 1873)

Lo izieron zelar kon diozes estranyos, kon abominasiones lo ensanyaron. (Biblia, Const. 1873)

Sakrifikaron a los diablos, no al Dio; a diozes ke no konosieron; (Biblia, Const. 1873)



123540

diritirse v. refl.

נמס, התמוסס

to be melted/disolved

I kuando oimos esto se diritio nuestro korason (Biblia, Const. 1873)

i el korason del puevlo se diritio i se izo komo agua (Biblia, Const. 1873)



123930

dishiplo m.

תלמיד, חסיד

student, follower

i sed en enfestar muchos deshiplos; (Pirke avot, siglo XV)

Ke sea el onor de tu dishiplo tan presiozo komo el tuyo (Tefilat Imanuel, 1924)



124900

disputar v.

התווכח, התפלמס

to argue, to quarrel

r. Yeuda dize kualmente el Shir a-Shirim enkona a las manos i sovre Koelet disputa ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



125240

dito (it.) adv. & adj.

באותו אופן, כנ''ל, כאמור; האמור; פלוני

in the same manner, as above, as aforesaid; the aforesaid; certain

I las ke no tienen ditos dos simanim son temeim (P. R. Eliezer,1876)

i kuando la vestia Nimrod dita vestimienta se akojian kuantas beemot i hayot i venian i se enkorvavan delantre de Nimrod ke se les entendia (P. R. Eliezer, 1876)



126430

djaspe m.

ישפה; שיש מנומר

marble speckled

i el terser orden una ligura, una agata i un ametisto, i el kuarto orden un krisolito, i un oniks i un jaspe (Biblia, Const. 1873)



126760

djemir v.

נאנח, התאנח

to sigh

komo gruya i golondrina ansi chuchuleare, djemire komo la palonba (Biblia, Const. 1743)



126820

djendjibre/djendjivre m.

זנגביל; קידה

ginger

non djendjibre i non sinamon; non guezmo de espesias i non guezmo resivivle ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



126890

djeneransio m.

דור, תקופת חיים ממוצעת של אדם

generation

i lo ke fue echo de antes de esto el aparejado por azerse asta kavo de todos los djerenansios de el mundo; (Koelet Targum,1744)

Non ay membrasion a los djerenansios primeros, (Koelet Targum,1744)

e dixeron: dartehemos a nuestro padre Abrahan; e dixoles: condepnado es ante mi, que quando le dixe: 'toda esta tierra que tu vees a ty e a tu generaҫión la dare', (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

noche i dia non se amatara para siempre suvira su umo de djerenansio a djerenansio (Biblia, Const. 1743)

Sera fuero de siempre por vuestros djerenansios en todas vuestras moradas: ningun sevo ni ninguna sangre komeresh. (Biblia, Const. 1873)

Akordate de los dias antiguos. Parad mientes a los anyos de djerenansio i djerenansio; (Biblia, Const. 1873)

porke son djerenansio de trastornamientos, ijos ke no ay fieldad en eyos. (Biblia, Const. 1873)

Si danyo a si; su makula no es la de sus ijos; djerenansio tuerto i retuerto. (Biblia, Const. 1873)



127010

djente f.

בריות, בני אדם; קרובים, משפחה רחבה

human beings; relatives, extended family

Kien la ofende, por la djente tambien es ofendido (Tefilat Imanuel, 1924)

Kien onra ala Ley es onrado por la djente (Tefilat Imanuel, 1924)

No el rey se enreina a si mizmo sino lo enreinan a el la djente (P. R. Eliezer,1876)

I tu me eskapaste de las barajas de mi puevlo, me guardaste para ser kavesera de djentes

E desque vieron que non les aprouechaua cosa ninguna, dixeron uno a otro: ay aqui de aquella gente que saco el Señor de tierra de Egibto, e les partió la mar por doze carreras; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

los rikos de el olam eran la djente de Sedom ke la tierra ke estavan en eya era muy buena i gruesa (P. R. Eliezer, 1876)



127300

djentío m.

המון; לאום

crowd; nation

e cada uno de aquellos gentios llamaua la figura de su dios que lleuaua colgada al cuello. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

E dixo: qual es el gentio que tiene al Señor ҫerca del commo nos otros lo tenemos quando lo llamamos, e a la ora del menester nos rresponde? (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



127420

djerenansio cf. djeneransio m.

i avrio el i djustos del djerenansio sus bokas i disheron kantar i pasaron por mar ruvio por lo seko (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



128700

djondjolí m.

שומשומין

sesame

I savios son matirin en todos los azeites, kon azeite djondjoli, kon azeite de muezes, kon azeite de navos. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



128880

djoven adj. & n.

צעיר

young, youngster

Kien estudia siendo djoveno se asemeja ala tinta eskrita sovre papel limpio (Tefilat Imanuel, 1924)



128960

djoya f.

תכשיט, עדי; אוסף תכשיטי אשה

jewel, Witness; a woman's jewelry collection

Djoyas de oro te aremos kon tachones de plata (Biblia, Const. 1873)

Se afermuziguarontus keshadas kon las djoyas, tu serviz kon las shartas (Biblia, Const. 1873)

Mujer de vertud ken ayara i leshos mas ke djoyas su kompra  (Tefilat kol Pe, 1891)

las kofias i las ashorkas i las trensas i djoyas de el pecho i los orejales (Biblia, Const. 1743)



129150

djudezmo m.

יהדות, אמונה ומצוות היהדות, דבקות בדת היהודית; ספניולית, איספניולית, לאדינו, לשון יהודית

judaism, faith and the commandments of judaism, adherence to the jewish religion; judeo-spanish

avla agora a tus siervos aramit ke entendientes nos i non avlesh a nos en djudesmo (Biblia, Const. 1743)



129250

djuez m.

שופט, דיין

judge, dayan

Porke el fuerte de eyos no es komo nuestro fuerte, i de esto nuestros enemigos sean djuezes. (Biblia, Const. 1873)

i barajavan todos los dos delantre el djuez, este dezia ansi es; i este dezia ansi es (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i esklamo el forastero sovre palavras de Hidor, i se pelearon los dos delantre del djuez, i enkomendo el djuez a sus siervos ke los kitaran de ayi (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i salieron delantre del djuez peleando i lo oyeron todos los varones de Sedom, i se apanyaron sovre eyos i esklamaron todos sovre el forastero , lo kitaron kon turva de la sivdad (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



129700

djuisio m.

משפט, דין, פסק דין; דעה, שיפוט, תחושה

justice, judgment; opinion, judging, feeling

i kuando parten de ti, tenlos por djustos, por kuanto resivieron sovre si el djuisio. (Pirke avot, siglo XV)

De delante de ti salga mi djuisio, (Biblia, Const. 1873)

Porke todos sus djuisios tengo delante de mi i sus fueros no me aparti de eyos (Biblia, Const. 1873)

i espero por djuisio i ek bostiya, por djustedad i ek esklamasion (Biblia, Const. 1743)

i aras el pechoral de djuisio de echura de maestro … kuadrado sera i doblado, un palmo sera su longura i un palmo su anchura (Biblia, Const. 1873)

i vino kon las kaveseras del puevlo; la djustedad de A' izo, i sus djuisios kon Yisrael. (Biblia, Const. 1873)

porke eyos guardaron tu dicho, i observaron tu firmamiento. Anbezaran tus djuisios a Yaakov, i tu Ley a Yisrael: (Biblia, Const. 1873)

i vino kon las kaveseras del puevlo; la djustedad de A' izo, i sus djuisios kon Yisrael. (Biblia, Const. 1873)

porke eyos guardaron tu dicho, i observaron tu firmamiento. Anbezaran tus djuisios a Yaakov, i tu Ley a Yisrael: (Biblia, Const. 1873)

Los ke fuistesh veluntarios en el puevlo, bendizid a A'. Los ke kavayash sovre aznas blankas, los ke vos asentash en djuisio, los ke andash por el kamino, avlad. (Biblia, Const. 1873)

El es el fuerte, perfekta es su ovra; porke todos sus kaminos son djuisio; (Biblia, Const. 1873)

Kuando agozare mi reluziente espada, i mi mano travare de djuisio, (Biblia, Const. 1873)

El solta prezos, i el me eskapara de tu karsel i de tu djuizio (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



129840

djunko m.

סוף, קנה

reed

me rodearon las aguas asta el alma, el abismo me arrodeo, el djunko se apreto a mi kavesa (Biblia, Const. 1873)



129850

djunta f.

ישיבה, התכנסות, מועצה; קבוצה, חבורה; זוג, צמד; יחסי מין

meeting, gathering, council; group, bunch; pair; intercourse

non palasio i non monte de almiskle; non djunta i non atorgamiento; non linpieza i non esparzimiento ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



129860

djunto adj.

מחובר, מאוחד, צמוד

connected, unified, close

Apasenta tus kavritas djunto a las moradas de los pastores (Biblia, Const. 1873)

Porke seria yo komo la ke va errando djunto a los revanyos de tus kompanyeros (Biblia, Const. 1873)

Si neglijas el estudio de la Ley neglijas djunto eya muchas kozas (Tefilat Imanuel, 1924)

I Eli el saserdote estava sentado sovre una siya djunto al poste del palasio de A'. (Biblia, 1873)



129950

djuramiento m.

שבועה; פעולת השבעות

oath; the act of swearing

Kien se abstiene de djuzgar a otros evita aborresion, rovo i djuramiento falso (Tefilat Imanuel, 1924)



129970

djurar v.

נשבע

to swear

e vengasete en mientes del tu prometimiento que tu pro­metiste a Abrahan, e Ysaque, e Iacob, que les juraste; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i Yeoshua izo paz kon eyos i tajo kon eyos firmamiento para abediguarlos i los mayorales de la kompanya les djuraron (Biblia, Const. 1873)

I el rey djuro, i disho: bivo A' ke regmio mi alma de toda angustia, (Biblia, Const. 1873)

i eya le disho: mi senyor, tu djuraste por A' tu Dio a tu sierva, diziendo: sierto Shelomo tu ijo enreinara despues de mi, i el se asentara sovre mi siya. (Biblia, Const. 1873)

Va i entra al rey David i dile: mi senyor rey, no djuraste tu a tu sierva, (Biblia, Const. 1873)

I le disheron: desendimos para atarte, para entregarte en mano de los Pelishteos. I Shimshon les disho: djuradme ke no me atakaresh vozotros. (Biblia, Const. 1873)



130120

djustedad f.

דיוק, דייקנות, נכונות; הצדקה, צדק

accuracy, punctuality, correctness; justification, justice

Entonses enveluntaras en los sakrifisios de djustedad, (Biblia, Const. 1873)

Yo en mi djustedad vere tus fases; (Biblia, Const. 1873)

Kantara mi lengua tu djustedad. (Biblia, Const. 1873)

Oye O H' la djustedad, (Biblia, Const. 1873)

No aprovecha thesoros de malicia, y justedad escapa de muerte. (Biblia de Ferrara, 1553)

Ke ansi dize el pasuk A' envelunto por su djustedad se engrandeska la ley i se enforteska. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

I me pago A' segun mi djustedad, segun mi limpieza delante de sus ojos (Biblia, Const. 1873)

Me gualardono A' segun mi djustedad, segun la limpieza de mis manos me pago (Biblia, Const. 1873)

i espero por djuisio i ek bostiya, por djustedad i ek esklamasion (Biblia, Const. 1743)

a lo todo vide en dias de mi nada, ay djusto deperdido kon su djustedad, i ay malo alargan en su malisia (Biblia, Viena 1841)

i vino kon las kaveseras del puevlo; la djustedad de A' izo, i sus djuisios kon Yisrael. (Biblia, Const. 1873)

Yamaran los puevlos al monte; ayi sakrifikaran sakrifisios de djustedad; porke chuparan la abondansia de las mares, i los tezoros eskondidos de la arena. (Biblia, Const. 1873)

i vino kon las kaveseras del puevlo; la djustedad de A' izo, i sus djuisios kon Yisrael. (Biblia, Const. 1873)

Yamaran los puevlos al monte; ayi sakrifikaran sakrifisios de djustedad; porke chuparan la abondansia de las mares, i los tezoros eskondidos de la arena. (Biblia, Const. 1873)

Los eskapados del ruido de los saetadores onde sakan agua, ayi kontaran las djustedades de A', las djustedades de su senyorio [aldea] en Yisrael. (Biblia, Const. 1873)



130140

djustifikar v.

הצדיק, הסביר

to justify, to explain

Para ke seas djustifikado kuandoavlares, (Biblia, Const. 1873)



130170

djustisia f.

צדק, יושר, הגינות

justice, honesty, fairness

Eyos disheron tres palavras: 'sed pasientes en fazer la djustisia; (Pirke avot, siglo XV)



130200

djusto adj.

צודק, חסר פניות, פנים, ישר, צדיק, הוגן, הגון; בעל מידה נכונה

just ,correct, impartial, honest, righteous, fair, decent

Simeon el djusto fue de los ke finkaron de la grande kaza santa; (Pirke avot, siglo XV)

porke non ay ombre djusto en la tierra ke aga bien i non peke (Biblia, Viena 1841)

Dio de verdad, i sin tortura; djusto i derecho es. (Biblia, Const. 1873)



130220

djusto m.

צדיק, מי שדבק במוסר ובצדק, בעל מידות טובות

a righteous man, one who adheres to morals and justice, has good qualities

i kuando parten de ti, tenlos por djustos, por kuanto resivieron sovre si el djuisio. (Pirke avot, siglo XV)

Manantial de vidas boca de justo, y boca de malos cubrira falsedad. (Biblia de Ferrara, 1553)

No hara enhambrecer A. alma de justo, y la tortura malos empuxara. (Biblia de Ferrara, 1553)

Anbeza Ley muncha i daran a ti presio muncho i save ke dadiva de su presio de los djustos a lo aparejado por venir (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

e dixeron: desҫenderemos e escaparemos a este justo del fuego. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

non seas djusto muncho i non asaventes demaziadamente, por ke te desolaras?

a lo todo vide en dias de mi nada, ay djusto deperdido kon su djustedad, i ay malo alargan en su malisia (Biblia, Viena 1841)

i avrio el i djustos del djerenansio sus bokas i disheron kantar i pasaron por mar ruvio por lo seko (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)

portanto amaron los djustos por andar detras senderos de tu bien, porke ereden el mundo el este i el mundo el ke viene (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



130470

djuzgador/dera n.

שופט, דיין

judge

Si sos djuzgador no te meskles por ordenar las kozas komo el abogado (Tefilat Imanuel, 1924)



130490

djuzgar v.

שפט, דן; העריך, ביקר; גינה

to judge; to evaluate, to criticize; to condemn

Por las ovras del ombre, por la palavra de tus lavios, (Biblia, Const. 1873)

I seas limpio kuando djuzgares. (Biblia, Const. 1873)

Kien se abstiene de djuzgar a otros evita aborresion, rovo i djuramiento falso (Tefilat Imanuel, 1924)

No djuzgas solo porke el Dio solo djuzga (Tefilat Imanuel, 1924)

A' djuzgara los kavos de la tierra i dara fortaleza a su rey i enaltesera el kuerno de su untado. (Biblia, 1873)

Dan djuzgara a su puevlo, komo uno de los trivos de Yisrael. Sera Dan kulevro sovre el kamino, bivora sovre el sendero, ke morde los karkanyales del kavayo, i kaye atras su kavayador. A tu salvasion espere, o A'. (Biblia, Const. 1873)

I djuzgo a Yisrael en los dias de los Pelishteos vente anyos. (Biblia, Const. 1873)

Dan djuzgara a su puevlo, komo uno de los trivos de Yisrael. Sera Dan kulevro sovre el kamino, bivora sovre el sendero, ke morde los karkanyales del kavayo, i kaye atras su kavayador. A tu salvasion espere, o A'. (Biblia, Const. 1873)

Porke A' djuzgara a su puevlo, i sovre sus siervos se arrepentira, (Biblia, Const. 1873)



130510

djuzgo (1) m.

בית משפט, בית דין; משפט, דין

court, tribunal; law, trial

suvio a la kama i se echo – ke se le asemeje komo ke asuvieraa la kaza del djuzgo - si tiene tradjumanes buenos se eskapa, i si no non eskapa ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



130600

doblado adj.

כפול; מקופל, מכווץ

double; folded, contracted

i aras el pechoral de djuisio de echura de maestro … kuadrado sera i doblado, un palmo sera su longura i un palmo su anchura (Biblia, Const. 1873)

darsho r. Shimlay: a ke asemeja el ninyo en estentinas de la madre? a un kuaderno ke esta kovijado i doblado ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



130660

doble adj.

כפול

double

I moneda doble tomad en vuestra mano (Biblia, Const. 1873)



130730

dodje adj.

שנים עשר, שתים עשרה

twelve

i ek ayegaron a muestra mano de este livro dodje sevarot i peskerimos en eyos, i ek todos eyos una sevara, i no ay entre eyo ningun demudamiento, , ni anyadura , ni menguadura (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



130980

doktrina f.

תורה, משנה, דוקטרינה

doctrine

Goteara komo la luvia mi doktrina, esteyara komo el rosio mi dicho; (Biblia, Const. 1873)



131120

doladizo m.

אליל, פסל, צלם

idol

el doladizo lo kuvrio maestro i platero kon el oro lo espande i kadenitas de plata le adjunta el platero (Biblia, Const. 1743)



131390

dolensia f.

הרגשה רעה; מחלה; נכות; התאנחות

bad feeling; disease; disability; sigh

En la ora la esta, adolesio Yania, ija de Ushi, mujer del rey Angeas i se enduresio su dolensia sovre Angeas i sovre sus senyores (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i tambien piedras para fraguar kon eyas trusheron i fraguaron los fraguantes palasios para Yania la reina, i se melezino la reina de su dolensia (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



131410

doler v.

חש כאב; חש יסורי מצפון, חש דאגה

to feel pain; to feel the pangs of conscience, to feel worry

le duele la kavesa – ke se le asemeje komo ke lo dieran en la karsel ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



131470

doliente adj.

סובל, חש ברע, מרגיש כאב ומתאנח

suffers, feels bad, feels pain and sighs

El ke amata a la kandela porke el temien de djentes, de ladrones, de esprito malo, i si por el doliente ke duerma es livre (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

i kayo Zeliha doliente por su amor (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

porke estas doliente i flaka? A ti ke te falta i ke eres mujer de un mayoral grande i muncho en ojos de el rey, i te falta koza ke digas ke estas hazina? (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



131520

dolor f. & m.

כאב, מכאוב, ייסורים; צער

pain, ache, anguish; grief

muchiguar muchiguare tu lazerio i tu ensintamiento, kon dolor pariras ijos i a tu marido tu deseo i el podestara en ti (Biblia, Const. 1547)



131780

dominar v.

שלט על, משל, חלש על, שלט ב-, השתלט; הכריע (אויבים)

to control over, to govern, to dominate over, to take over; to suppress (enemies)

Mijor ke ek barragan es kien tiene pasensia i kien domina su ravia (Tefilat Imanuel, 1924)



132120

donzeya/dondzeya f.

עלמה; אשה בעלת יופי נדיר

lass; a woman of rare beauty

i era en la ora de sus alegrias, i se adjuntavan todos i travavan kada uno mujer de su kompanyero i en ija de su kompanyero la donzeya, i yaziyan kon eyas (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



132180

dor (ebr.) m.

דור, תקופה

generation, period

despues de este kuento de el mabul enpesaron los dorot a fruchiguar i muchiguar komo el sierpe grande ke paria sesh de una ventrada (P. R. Eliezer, 1876)



132360

dormir v.

ישן, נם

to sleep

El ke amata a la kandela porke el temien de djentes, de ladrones, de esprito malo, i si por el doliente ke duerma es livre (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

E luego fueron a el, e dixeronle: nos otros estamos en esta tribulaҫion, e tu estas durmiendo? (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

I eya lo izo durmir sovre sus rodiyas, i yamo a un varon, i lo izo rapar las siete vedijas de su kavesa; i empeso a afriirlo, i su fuersa se aparto de el. (Biblia, Const. 1873)

i no kijo el forastero dormir ayi, i alevantose i seyo a su azno para irse (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



132460

dormirse v. refl.

נרדם

to fall asleep

i los ko'hanim mansevos tenian las kolchas sovre la tierra i non se dormian en los vestidos santos, sino se los deznudavan i los doblavan i los metian a la kavesera i se kovijavan kon sus vestidos ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



132540

dos num.

שנים, שתים; שני, שתי

two, second

komo persegeria uno a mil, i dos arian fuir a diez mil, (Biblia, Const. 1873)



132760

dotor (port.) m.

רופא, דוקטור

doctor

ama el ofisio, i aborrese ser dotor, i no te fagas konoser al kavdiyo. (Pirke avot, siglo XV)



133110

drago m.

מפלצת, דרקון; רברבן, שחצן

monster, dragon; braggart, arrogant

Veneno de dragones es su vino, i tosigo kruel de bivoras. (Biblia, Const. 1873)



133400

droga f.

סם משכר, סם מרפא, תרופה; הרואין; סממן

intoxicating drug, medicinal drug, drug; heroin; flavor

Si dio en eya miel la danyia i si menguo una de todas sus drogas es meresido de muerte. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

I onze drogas eran en eya i estas eyas: la gota i la unya i el galvano i el ensensio pezo setenta setenta livras (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



133910

duenyo m.

(משמש רק בפתגמים) בעל, בעל בית; ארוע

(used only in proverbs) husband, landlord; event

Munchas duenyas izieron vertud i tu te enshalshates sovre todas eyas (Tefilat kol Pe, 1891)

i vieron a el de leshos i antes ke se ayegase a eyos i argumentaronse para el para matarlo i disheron kada uno a su ermano: ek duenyo de los suenyos (Biblia, Const. 1547)

porke por solombra la sensia, por solombra la plata, i vantaje del saver ke la sensia abediguara a sus duenyos (Biblia, Viena 1841)



134200

dulse adj. & adv.

מתוק, ערב; רך, טוב, רחום, נעים; תה''פ: ברכות, במתיקות

sweet; soft, good, compassionate, pleasant; adv.: in tenderness; in sweetness

i dulses mas ke miel i gota de panales. (Biblia, Const. 1873)

En su solombra dezei i me asenti i su fruto fue dulse a mi paladar (Biblia, Const. 1873)

Porke tu boz es dulse i tu vista ermoza (Biblia, Const. 1873)

Muy dulse me fuiste, maraviyozo me fue tu amor mas ke amor de mujeres (Biblia, Const. 1873)

i dulse la luz i bueno para los ojos por ver a el sol (Biblia, Viena 1841)

muy dulse me fuiste maraviyozo me fue tu amor, mas ke amor de mujeres. (Biblia, Const. 1873)

I al dia seteno, antes ke el sol puziera, los varones de la sivdad le disheron: ke ay mas dulse ke la miel? i ke ay mas fuerte ke el leon? (Biblia, Const. 1873)



134390

dulsura f.

ריבה, מרקחת; ממתקים, דברי מתיקה; מתיקות

jam; sweets; sweetness

I les disho: del komedor salio komida, i del fuerte salio dulsura, I no pudieron deklarar el enigma en tres dias. (Biblia, Const. 1873)



135200

duvda f.

ספק, פקפוק

doubt

e dixome: 'en qué sabre que la tengo de heredar'; puso dubda en mi, e por ende non lo quiero por fiador; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



135240

duvdozo adj.

מוטל בספק, מפוקפק, מסופק, חשוד, בלתי ראוי לאמון

doubtful, dubious, suspicious, untrustworthy

Enpero diezmaran a lo duvdozo i aran eruv i kuvriran a el hamin. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



136040

ebreo n. & adj.

עברית, עברי

Hebrew, Hebrew

Porke los aisianos no podian komer pan kon los ebreos (Biblia, Const. 1873)

yo so ebreo i temo a A' Dio de los sielos ke izo la mar i lo seko (Biblia, Const. 1873)



136060

echa f.

פעולה, מעשה, פֹּעַל, ביצוע; עסק, עניין

action, deed, act, execution; business, interest

Dad a eya de frutos de sus manos i alavarlaan en los konsejos sus echas (Tefilat kol Pe, 1891)

i a ovra de A' no katan i echa de sus manos no vieron (Biblia, Const. 1743)

ve a echa del Dio, porke ken podra por aderezar a lo ke atorsio (Biblia, Viena 1841)

komo non tu savien ke es karrera del viento, i komo los miembros en vientre de la yena, ansi non savras a echa del Dio (Biblia, Viena 1841)

non menospresiedesh a mi porke yo denegrida mas ke vos porke izi komo guestras echas i me umeyi a el sol i a la luna (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



136190

echado adj.

גולה, מגורש, מורחק, מוחרם, מנודה; שוכב, שכוב

exiled, expelled, confiscated, ostracized; lying down

i siendo ke ayego su tienpo por espartirse del mundo el Santo Bindicho El toma su i parte, i parte de su padre i su madre echado delantre de eyos ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



136260

echar v.

זרק, השליך, הטיל; ירה; דחה מ-; השכיב; גרש, גרש אשה; הפעיל

to throw; to shoot; to reject from; to lay down; to expel, to divorce; to activate

No me eches de tu prezensia, i tu esprito santo no tomes de mi. (Biblia, Const. 1873)

ponen sus ojos para echarnos a tierra. (Biblia, Const. 1873)

echemoslo en uno de los pozos i diremos: bestia mala lo komio i veremos ke seran sus suenyos (Biblia, Const. 1547)

i echaron los atuendos ke avia en la nave a la mar para alivianarla de eyos (Biblia, Const. 1873)

i me echaste en el profundo, en medio de las mares i la korriente me rodeo (Biblia, Const. 1873)

disho a eyos: muevos kon viejos, venid i echa goral ken suvia mienbros de la eskalera para la ara ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

tomava uno a la pala i la echava entre el patio a el mizbeah ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

i echavan el goral i a el ken lo kaia el goral akel tenia el meresimiento de tomar las yaves i avrir la puerta chika ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

I fue, ke komo akavo de avlar, echo de su mano la keshada, i yamo a akel lugar Ramat-Lehi. (Biblia, Const. 1873)



137560

echarse v. refl.

שכב, שכב לישון; הטיל עצמו, החל

to lie down, to lie down to sleep; to begin

i Yeoshua razgo su vestidos i se echo sovre sus fases a tierra delante del arka de A' asta la tadre, el i los viejos de Israel i echaron polvo sovre sus kavesas (Biblia, Const. 1873)

suvio a la kama i se echo – ke se le asemeje komo ke asuvieraa la kaza del djuzgo - si tiene tradjumanes buenos se eskapa, i si no non eskapa ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

i fue, ke komo vino a David, se echo a tierra, i se enkorvo. (Biblia, Const. 1873)



137920

echizo m.

כישוף, קסם, מקסם

witchcraft, magic

i el moso savio muncho i entendido en sensia de echizo (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

enfechiza agora fechiza a nozotros, i kon el fechizo savremos kien mayorgara en la pelea la esta ke mozotros andantes sovre eya (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

enfechiza agora fechiza a nosotros, i kon el fechizo savremos kien mayorgara en la pelea la esta ke mozotros andantes sovre eya (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



138000

echo m.

עבודה, עסק, משלח יד, עיסוק, מסחר, התעסקות, עניין, מעשה

work, business, occupation, trade, dealing with, interest, deed

criador que crio el mundo en seys dias e folgo el seteno de todos sus fechos, (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



138250

echura f.

צורה, תבנית, דמות; עשיה, עיבוד, ייצור; דמי ביצוע/ייצור

Shape, pattern, figure; making, processing, manufacturing; execution/production fee

i aras el pechoral de djuisio de echura de maestro … kuadrado sera i doblado, un palmo sera su longura i un palmo su anchura (Biblia, Const. 1873)

i aras kastones de oro i dos kadenetas de oro fino, torsidas las aras de echura de trensas i meteras las kadenetas de trensas en los kastones (Biblia, Const. 1873)



138360

eden (ebr.) m.

גן עדן

paradise

i enbiolo A' Dio de guerto de Eden por lavrar a la tierra ke fue tomado de ayi (Biblia, Const. 1547)



138665

efá (ebr.) f.

איפה (מידת נפח עתיקה)

ephah (Bibl. measure of grain)

I el omer es el diezmo del efa. (Biblia, Const. 1873)



139160

ek prop.

הינה

here is

Ek, tu eres ermozo, kerido mio, tambien grasiozo, (Biblia, Const. 1873)

Ek, esta eskrito en el livro de Yashar (Biblia, Const. 1873)

i espero por djuisio i ek bostiya, por djustedad i ek esklamasion (Biblia, Const. 1743)

i ek, si el kaveyo se uviere tornado blanko en la mancha klara, i paresiere mas onda ke el kuero, lepra es, ke enfloresio en la kemadura i el saserdote lo dara por enkonado; yaga de lepra es. ( Biblia, Const. 1873)

I agora, ek, Adoniya enreina; i agora, mi senyor rey , no lo supiste. (Biblia, Const. 1873)

I disho Delila a Shimshon: ek, tu te burlaste de mi. i me avlaste mentiras; agora te rogo ke me digas kon ke podras ser atado. (Biblia, Const. 1873)

i anduvo Sefo i vido, i ek en yuzanias del monte el este, me'ara grande i piedra grande puesta en puerta de la me'ara (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



140340

eksploatar v.

ניצל

to exploit

Ni te siervas de la Ley komo korona para eksplotarla (Tefilat Imanuel, 1924)



141160

El (ebr.) m.

אל,אלוהים

God

ke izo el Santo bendicho El? fue deskuvierto kon fuersa de su barragania sivre la mar i enshugo a la mar i al baro non enshugo (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



141255

elaut (ebr.) f.

אלוהות

deity

i membraremos a eyas i amaremos a su Elaut, i mos alesharemos detras de idolos de los puevlos (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



141910

elguenga/eluenga f.

לשון

tongue

i luenga de tartamudos apresurara por avlar klarezas (Biblia, Const. 1743)



143050

embever v.

שאב, ספג, בלע, קלט; סבל, חש עלבון, חש עייפות

to pump, to absorb, to swallow,; to suffer, to feel insulted, to feel tired

yo me guardi de los senderos del destruidor. (Biblia, Const. 1873)



143140

embiador/dera n.

שולח/ת

sender

Como vinagre a los dientes, y como humo a los ojos, assi el perezoso a sus embiantes. (Biblia de Ferrara, 1553)



143170

embiar v.

שלח, שיגר

to send, to launch

I Yeoshua enbio de Shitim dos varones eskulkas sekretamente (Biblia, Const. 1873)

Enbia al muchacho konmigo i nos levantaremos i iremos (Biblia, Const. 1873)

Si enbiares a nuestro ermano kon nozotros, desenderemos i te kompraremos komida (Biblia, Const. 1873)

Enbio de lo alto i me tomo, me sontrusho de las muchas aguas (Biblia, Const. 1873)

i disho: si daras prenda asta tu enbiar, i disho: ke la prenda ke dare a ti? i disho: tu siyo i tu manto i tu vara (Biblia, Const. 1547)

i enbio Yeuda a kavrito de las kavras en poder de su kompanyero (Biblia, Const. 1547)

desierto tanbien a tus mensajeros ke enbiaste a mi avli por dezir (Biblia, Const. 1547)

por lo ke eskondio a los mensajeros ke Yeoshua enbio para eskulkar a Yeriho (Biblia, Const. 1873)

I viendo Delila ke le avia deskuvierto todo su korason, enbio i yamo a los prinsipes de los Pelishteos, diziendo: suvid esta vez, porke el me deskuvrio todo su korason. (Biblia, Const. 1873)

I los mayorales de Yissahar fueron kon Devora; i Yissahar, komo Barak, fue enbiado a pie en el vaye. (Biblia, Const. 1873)

I respondio uno de sus siervos, i disho: tomen agora sinko kavayos de los ke kedaron, ke remanesieron en la sivdad ? i enbiaremos, i veremos.(Biblia, Const. 1873)

I tomaron dos kuatriguas de kavayos; i enbio el rey detras del real de los Arameos, diziendo: andad i ved.(Biblia, Const. 1873)



143320

emblankeser v.

הלבין, עשה לבן

to whiten, to make white

Lavame, i sere emblankesido mas ke nieve. (Biblia, Const. 1873)



143410

embolver v.

שיקע ב-; עטף; סיבך, בלבל

to immerse in; to wrap; to complicate, to confuse

Mecha de el panyo ke le enbolvio i non la chamushko, ribi Eliezer dizien enkonada eya. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



143490

emborrachar v.

שיכר, ביסם

to intoxicate

Emborrachare mis saetas de sangre, i mi espada tragara karne; (Biblia, Const. 1873)



144050

embuelto adj.

עטוף, מעוטף, מלופף; עטוף בגדים חמים

wrapped; wrapped in warm clothes

i pan de sensenyas i tortas de sensenyas enbueltas en azeite i binmuelos de sensenya untados kon azeite de semola de trigo loa aras (Biblia, Const. 1873)



145440

empero/emperó conj.

אבל, אולם, ברם

but, however

empero vozotros guadradvos de lo enheremado no sea ke vos agash enheremados … i agash enheremado al real de Israel i lo konturvesh (Biblia, Const. 1873)

empero la karne del toro i su kuero i su fienda kemaras en fuego afuera del real (Biblia, Const. 1873)

Empero esto komeresh de toda sierpe de ave ke anda sovre kuatro pies, ke tiene piernas arriva de sus pies, para saltar kon eyas sovre la tierra. (Biblia, Const. 1873)



145500

empesar v.

התחיל, החל, פתח

to start, to begin

yo me guardi de los senderos del destruidor. (Biblia, Const. 1873)

i les entro pleito grande entre eyos i dezvainaron kada uno su espada i enpesaron a matarsen unos kon otros (P. R. Eliezer, 1876)

i si kaiya algun kierpich de arriva abasho se asentavan i enpesavan a yorar i dezian: guay de mozotros (P. R. Eliezer, 1876)



145550

empesarse v. refl.

התחיל

to start, to begin

Siendo ke ayegaron a el midbar se enpeso a mal trazyerrar detras de la avodazara de la kaza de Par'o su padre (P. R. Eliezer,1876)



146300

emponer v.

שם על, הטיל, כפה

to impose, to force

No empongas tu voluntad a otros siendo kada uno es libero (Tefilat Imanuel, 1924)



146621

emprenyarse v.

התעברה

to become pregnant

I fue ke a la buelta de los dias despues ke Hana se emprenyo, pario un ijo I yamo su nombre Shemuel (Biblia, 1873)



146670

emprestarse v. refl.

לווה; שאל

to borrow

I Eli bendisho a Elkana i a su mujer i disho: A' te de semen de esta mujer por el emprestido ke se empresto a A'. (Biblia, 1873)



146675

emprestido cf. empréstimo

I Eli bendisho a Elkana i a su mujer i disho: A' te de semen de esta mujer por el emprestido ke se empresto a A'. (Biblia, 1873)



146910

emproveser v.

רושש, העני; התרושש

to impoverish; to become poor

A' empovrese i enrikese, abate i enaltese, el levanta del polvo al povre I del muladar enaltese al menesterozo (Biblia, 1873)



146920

emproveserse v. refl.

התרושש

to become poor

el ke kita teruma entra … non kon sapato i non kon chizme el enklavado i non kon tefila i non kon kemia, kisa se enprovesera ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



146930

emprovesido adj.

מרושש

impoverished

No seas empovresido tu i tu kaza (Biblia, Const. 1873)



146990

empushar v.

הדף, דחף; הדיח

to repel, to push; to dismiss

No hara enhambrecer A. alma de justo, y la tortura malos empuxara. (Biblia de Ferrara, 1553)

no tuvieron la avtaha en su kreador, sino en muchedumbre de su rikeza, ke la rikeza enpusha de sus patrones temor de el kreador i se enfeguzian en su rikeza (P. R. Eliezer, 1876)



147150

enalsar v.

הגביה, העלה, הרים

to raise, to lift

i todas las mujeres ke enalso su korason a eyas kon sensia ilavan a el kaverno (Biblia, Const. 1547)



147160

enalteser v.

העלה, הגביה, הרים, נישא

to raise, to lift

A' djuzgara los kavos de la tierra i dara fortaleza a su rey i enaltesera el kuerno de su untado. (Biblia, 1873)

I Tu me enaltesiste sovre los ke se levantaron kontra mi, del varo de adolme me eskapaste (Biblia, Const. 1873)

a ken arrepodiaste i denostastes? sovre ken enaltesiste boz i alsaste a los sielos tus ojos? (Biblia, Const. 1743)



147170

enalteserse v. refl.

התנשא, התגאה

be raised, to be arrogant

Por bendición de rectos, se enaltecera ciudad, y con boca de malos sera derrocada. (Biblia de Ferrara, 1553)



147180

enaltesido adj.

מורם, נישא, מוגבה

raised, elevated

Bivo A' i bendicha sea mi penya i sea enaltesido el Dio de la penya de mi salvasion (Biblia, Const. 1873)



147225

enambreser v.

הרעיב

to starve

No hara enhambrecer A. alma de justo, y la tortura malos empuxara. (Biblia de Ferrara, 1553)

No hara enhambrecer A. alma de justo, y la tortura malos empuxara. (Biblia de Ferrara, 1553)



147270

enamorarse v. refl.

התאהב; העריץ, הוקסם ממישהו

to fall in love; to admire, to be fascinated by someone

I despues de esto akontesio ke se enamoro de una mujer en al arroyo de Sorek, el nombre de la kual era Delila. (Biblia, Const. 1873)



147910

endecha f.

קינה

lament

I endecho David esta endecha por Shaul i por Yeonatan su ijo (Biblia, Const. 1873)

I endecho David esta endecha por Shaul i por Ye'honatan su ijo. (Biblia, Const. 1873)



147940

endechar/endichar v.

קונן, נשא קינה

to lament

I endecho David esta endecha por Shaul i por Yeonatan su ijo (Biblia, Const. 1873)

I endecharon, i yoraron, i ayunaron asta la tarde, por Shaul, i por Ye'honatan su ijo, i por el puevlo de A', i por la kaza de Yisrael; porke avian kaido a espada. (Biblia, Const. 1873)

I endecho David esta endecha por Shaul i por Ye'honatan su ijo. (Biblia, Const. 1873)



148150

enderechar v.

יישר, תיקן, שיפץ, זקף, העמיד מחדש; הימין, פנה ימינה

to straighten, to repair, to renovate, to erect, to reposition; to turn right

Justedad de perfeto aderezara su carrera, y por su malicia caera malo. (Biblia de Ferrara, 1553)



148190

enderecho adv.

למישרין, היישר

directly

i el puevlo suvio a la sivdad, kada uno enderecho de si, i prendieron la sivdad (Biblia, Const. 1873)

todo el puevlo aularan kon aulasion grande i la muraya de la sivdad kaera de su lugar i el puevlo suviran kada uno enderecho de si (Biblia, Const. 1873)



148270

endevdado adj.

חייב

debtor

adebdado es ante mi, por quanto no cunplio el mandamiento que me prometio, que me daria el diezmo de lo que oviese; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



148420

endevinar v.

ניחש, הגיד עתידות, התנבא

to guess, to predict, to prophesy

No supistesh ke un varon komo yo adivinar adivina? (Biblia, Const. 1873)



148500

endido adj.

סדוק; הרוס, שֶׁאִבֵּד כל אשר לו

cracked; destroyed, who lost everything he had

I el puerko, porke tiene pesunyas, i tiene la pesunya endida, ma no alsa la rumia, enkonado vos sera. (Biblia, Const. 1873)

I el puerko, porke tiene pesunya, i tiene la pesunya endida, ma no alsa la rumia; enkonado vos sera. (Biblia, Const. 1873)

Todo el ke tiene pesunya, i ke tiene la pesunya endida, i ke alsa la rumia, entre las kuatropeas, este komeresh. (Biblia, Const. 1873)



148560

endir v.

פילח, שיסע, בקע, סדק; הרס

to slice, to crack, to rupture; to destroy

E la palabra salia e fendia los ҫielos e los abismos, e en las quatro partes del mundo los ҫielos se enclinaron, e los montes fuyeron, e las mares se enturbiaron, e los linajes se touieron, (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



148840

endjentrador m.

הורה, אב, מוליד

parent, father

Las bendisiones de tu padre se mayorgaron sovre las bendisiones de mis endjendradores, asta el termino de las kuestas de siempre: (Biblia, Const. 1873)

Las bendisiones de tu padre se mayorgaron sovre las bendisiones de mis endjendradores, asta el termino de las kuestas de siempre: (Biblia, Const. 1873)



148940

endjuntos adv.

ביחד

together

Komo no fue de ser ke este ijo de la esklava sea yoresh en un lugar djuntos kon Yits.hak mi ijo (P. R. Eliezer,1876)



149250

endureserse v. refl.

התקשה, התחזק, התקשח, נעשה נוקשה

to harden, to get stronger, to become stiff

Maldicho su fulor, porke era fuerte; i su sanya, porke se enduresio. Los espartire en Yaakov, i los esparzire en Yisrael. (Biblia, Const. 1873)

Maldicho su fulor, porke era fuerte; i su sanya, porke se enduresio. Los espartire en Yaakov, i los esparzire en Yisrael. (Biblia, Const. 1873)

En la ora la esta, adolesio Yania, ija de Ushi, mujer del rey Angeas i se enduresio su dolensia sovre Angeas i sovre sus senyores (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



149305

enemiga f.

צרה, אשה צרה

rival wife (in polygamy)

I su enemiga tambien la enojava mucho kon motive de azerla atristar (Biblia, 1873)



149310

enemigo m.

אויב

enemy

(Eskondeme) de mis enemigos ke me rodea. (Biblia, Const. 1873)

No te alegres kuando kaye tu enemigo ni te gozes kuando se tropiesa (Tefilat Imanuel, 1924)

Mi korason se goza en A', mi kuerno se enaltese en A', mi boka se ensancha sovre mis enemigos. (Biblia, 1873)

I iziste ke mis enemigos me dieran la espalda, mis aborresedores, i los taji (Biblia, Const. 1873)

Me eskapo de mi enemigo fuerte, de mi aborresedores, porke eran mas fuertes ke yo (Biblia, Const. 1873)

Yamare a A', el kual es alavado, i sere salvo de mis enemigos (Biblia, Const. 1873)

sol, detente en Giv'on i luna en el vaye de Ayalon! i el sol detuvo i la luna se paro astsa ke la djente se vengo de sus enemigos (Biblia, Const. 1873)

Bienaventurado tu, o Yisrael! kien komo tu, puevlo salvo en A', el kual es el eskudo de tu ayuda, i ke es la espada de tu losania! i tus enemigos seran sodjiftados a ti, i tu pizaras sovre sus alturas.(Biblia, Const. 1873)

Ye'huda, tu, te loaran tus ermanos; tu mano en la serviz de tus enemigos; se enkorvaran a ti los ijos de tu padre. (Biblia, Const. 1873)

Bienaventurado tu, o Yisrael! kien komo tu, puevlo salvo en A', el kual es el eskudo de tu ayuda, i ke es la espada de tu losania! i tus enemigos seran sodjiftados a ti, i tu pizaras sovre sus alturas.(Biblia, Const. 1873)

Ye'huda, tu, te loaran tus ermanos; tu mano en la serviz de tus enemigos; se enkorvaran a ti los ijos de tu padre. (Biblia, Const. 1873)

Ansi se depierdan todos tus enemigos o A'! ma los ke lo aman sean komo el sol kuando sale en su barragania. I la tierra repozo kuarenta anyos.(Biblia, Const. 1873)

de la sangre de los matados i de los kativos, de la kavesa de los prinsipes del enemigo. (Biblia, Const. 1873)

Porke el fuerte de eyos no es komo nuestro fuerte, i de esto nuestros enemigos sean djuezes. (Biblia, Const. 1873)

Si no temiera la sanya del enemigo, no sea ke niegen sus angustiadores, (Biblia, Const. 1873)



149670

enfechizar v.

כישף

to bewitch

enfechiza agora fechiza a nosotros, i kon el fechizo savremos kien mayorgara en la pelea la esta ke mozotros andantes sovre eya (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i travo en su mano ojas de datilares, i se asavento i enfechizo kon eyos sovre las aguas (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



149790

enfermo m.

חולה; תשוש; נכה, בעל מום

sick; exhausted; disabled

Asufridme kon tortas de uvas esforsadme kon mansanas porke esto enferma de amor (Biblia, Const. 1873)



149805

enfeuziado adj.

שנותנים בו אמון, ראוי לאמון, שבוטחים בו

who is trusted, worthy of trust

Meldador de kaza de Eliyau dizien: todo el ke melda alahot en kada dia enfeuziado a el (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



149810

enfeuziar v.

נתן אמון, בטח ב-

to trust

Enfiuziose en eya korason de su marido i espojo no menguara  (Tefilat kol Pe, 1891)

no tuvieron la avtaha en su kreador, sino en muchedumbre de su rikeza, ke la rikeza enpusha de sus patrones temor de el kreador i se enfeguzian en su rikeza (P. R. Eliezer, 1876)



150020

enfinkar v.

נעץ, סימרר

to stick

Simeon el djusto fue de los ke finkaron de la grande kaza santa; (Pirke avot, siglo XV)



150160

enflakeserse v. refl.

רזה, הרזה, כחש

to lose weight

Asta ke la manyera pario siete, i la ke tenia muchos ijos se enflakesio. (Biblia, 1873)

I el le disho: si atar me ataren kon kuerdas nuevas, kon las kuales nunka fue echa ovra, entonses me enflakesere, i sere komo kualkier otro ombre. (Biblia, Const. 1873)

I Shimshon le disho: si me ataren kon siete kuerdas freskas ke no se enshugaron, entonses me enflakesere, i sere komo kualkier otro ombre. (Biblia, Const. 1873)

Si fuere rapado, entonses mi fuersa se apartara de mi, i me enflakesere, i sere komo todos los otros ombres. (Biblia, Const. 1873)



150190

enflamar v.

הבעיר, הדליק, הצית אש, חתה (גחלים); הלהיב, שילהב; גרם דלקת, גירה את העור

to ignite, to ignite fire; to excite; to cause inflammation, to irritate the skin

i konsumira la tierra i su ermoyo, i enflamara los simientes de los montes. (Biblia, Const. 1873)



150260

enfloreser v.

פרח, לבלב; שגשג

to bloom; to thrive

i en la vid tres sarmientos i eya komo floresien kresia a su ermoyo maduravan sus razimos uvas (Biblia, Const. 1547)

yaga de lepra es, ke enfloresio en la sarna ( Biblia, Const. 1873)



150440

enforteser v.

חיזק, גיבש, ביסס

to strengthen, to consolidate, to establish

Senyo kon fortaleza ssz lombos i enfortesio sus brasos (Tefilat kol Pe, 1891)

la sensia enfortese a el savio mas ke munchos podestadores ke fueron en la sivdad (Biblia, Viena 1841)



150450

enforteserse v. refl.

התחזק

to become stronger

Luego se enfortesio sanya de H' sovre el, i enbio onde el a Ashmeday, el rey de los diavlos, (Koelet Targum,1744)

Ke ansi dize el pasuk A' envelunto por su djustedad se engrandeska la ley i se enforteska. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

A los nueve del mez kuarto, la ambre se enfortesio en la sivdad, i no uvo pan para el puevlo de la tierra. (Biblia, Const. 1873)



150550

enfrente adv.

ממול, מול, נוכח; נגד

against, in front of, opposite to

suvio eya i se asento en la de arriva deznuda, i el suvio i se asento deznudo enfrente de eya ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

I pozo la almenara en la tienda del plazo, enfrente de la meza, al lado del tavernakulo al sud. ( Biblia, Const. 1873)

I Shimshon yazio asta la media noche; i a la media noche se levanto, i travo las puertas de la puerta de la sivdad, i los dos postes, i los arranko kon la serradura, i los pozo sovre sus ombros, i los suvio a la punta del monte ke esta enfrente de Hevron. (Biblia, Const. 1873)



151100

enganyo m.

מרמה, רמאות, רמיה, תרמית, הונאה, גניבת דעת; בדותה, תחבולה, תכסיס

cheating, deception, fraud; fib, trickery, ploy

Yo te yami por ke me responderas O Dio; (Biblia, Const. 1873)

Pobre hazien balanza de engaño, y mano de solicitos (los) enriquecera (Biblia de Ferrara, 1553)

Balanzas de engaño abominación de .A., y peso perfeto su voluntad. (Biblia de Ferrara, 1553)



151330

englutir v.

בלע, גמא, גמע

to swallow

i A' aparejo un peshkado grande para englutir a Yona i estuvo Yona en las entranyas del peshkado tres dias i tres noches (Biblia, Const. 1873)



151480

engodrar v.

פיטם

to fatten

i sangre de uvas beviste, vino puro. i engordose Yeshurun, i akoseo (Biblia, Const. 1873)



151490

engodrarse v. refl.

השמין, התפטם

to gain weight, to become fatter

Te engordaste, te engrosaste, te kuvriste de sevo; i desho al Dio ke lo izo, i menospresio al fuerte de su salvasion. (Biblia, Const. 1873)



151680

engrandeser v.

גדל, שגשג, צמח; גידל(ילד); הגדיל, הרחיב, הרבה, העצים, הפריז, הגזים; גרם שגשוג

to grow, to prosper; to raise (a child); to increase, to expand, to multiply, to empower, to exaggerate; to cause prosperity

Este dia empesare a engrandeserte en ojos de todo Israel (Biblia, Const. 1873)

Ke ansi dize el pasuk A' envelunto por su djustedad se engrandeska la ley i se enforteska. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

I Tu me deste el eskudo de tu salvasion, i tu umildad me engrandesio (Biblia, Const. 1873)

i disho Yeuda a Tamar su nuera: esta bivda en kasa de tu padre asta ke engrandeska Shela mi ijo (Biblia, Const. 1547)

Komo A' fue kon mi senyor el rey, ansi sea kon Shelomo, i engrandeska su siya mas ke la siya de mi senyor el rey David. (Biblia, Const. 1873)



151700

engrandeserse v. refl.

התרחב, התפשט; גדל (עברו עליו שנות ילדותו ב-)

to become wider, to spread; to grow up (he spent his childhood in)

De kuando nasio [Yishmael] su ofisio fue echar arko i arrondjar saetas i en esto se engradesio (P. R. Eliezer,1876)

Se engrandese kon fama buena i se esparte kon fama buena de el mundo (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



151770

engrasiar v.

נטה חסד ל-, העניק חן

to tend kindness to, to bestow grace

El Dio te engrasie, ijo mio! (Biblia, Const. 1873)



151965

engrosarse v. refl.

עבה, שמן, השמין

to gain weight, to get fat

Te engordaste, te engrosaste, te kuvriste de sevo; i desho al Dio ke lo izo, i menospresio al fuerte de su salvasion. (Biblia, Const. 1873)



152420

enharemado (ebr.) adj.

מוחרם, מנודה

excommunicated

empero los ijos de Israel falsaron falsia en lo enheremado .. i el folor de A' se ensendio kontra los ijos de Israel (Biblia, Const. 1873)

empero vozotros guadradvos de lo enheremado no sea ke vos agash enheremados … i agash enheremado al real de Israel i lo konturvesh (Biblia, Const. 1873)

ma la sivdad sera enheremada, eya i todo lo ke ay en eya, para A' (Biblia, Const. 1873)



152640

enigma f.

חידה; מסתורין

enigma; mystery

I el espirito de A' paso sovre el, i desendio a Ashkelon, i irio trenta varones de eyos, i tomo sus espojos, i dio las modas de vestidos a los ke avian deklarado el enigma. (Biblia, Const. 1873)

I el les disho: si no uvierash arado kon mi bezerra, no uvierash deskuvierto mi enigma. (Biblia, Const. 1873)

I fue ke al dia seteno, disheron a la mujer de Shimshon: sombaye a tu marido a ke nos deklarare el enigma, no sea ke te kemamos a ti i a la kaza de tu padre kon fuego. (Biblia, Const. 1873)

I les disho: del komedor salio komida, i del fuerte salio dulsura, I no pudieron deklarar el enigma en tres dias. (Biblia, Const. 1873)



153140

enkampamiento m.

טמינת פח

hiding trap

Me akonantaron enkampamientos de muerte (Biblia, Const. 1873)



153730

enkarselado adj.

אסור, עצור, כלוא

detained, imprisoned

i tomo senyor de Yosef a el i diolo en kasa de la karsel lugar ke presos de el rey enkarselados (Biblia, Const. 1547)



154035

enkastonado adj.

משובץ

inlaid (gems)

seran enkastonadas en oro en sus inchimientos (Biblia, Const. 1873)

i se puso sovre la kavesa piedras presiozas enkastonadas kon oro, i se afeito su kara i su kuerpo kon modos de afeites de mujeres (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



154220

enklavado adj.

מסומר; ממוסמר, נעוץ, תקוע

nailed; stuck

el ke kita teruma entra … non kon sapato i non kon chizme el enklavado i non kon tefila i non kon kemia, kisa se enprovesera ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



154550

enkolgado adj.

תלוי, מוקע

hanged

E dixoles: locos, semejantes de vuestros dioses que estan colgados de vuestros pescueҫos, e estan muy lexos de vuestros coraҫones; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

e cada uno de aquellos gentios llamaua la figura de su dios que lleuaua colgada al cuello. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



154700

enkomendansa f.

הוראה, פקודה, צו, מצווה; המלצה

instruction, ordinance, order, mitzvah; recommendation

La enkomendansa de H' es klara, ke alumbra los ojos. (Biblia, Const. 1873)

Sabio de corazon tomar encomendanzas, y loco de labios tropezara (Biblia de Ferrara, 1553)

Envelunto el Santo Bindicho El por mereser a Israel, portanto muchiguo a eyos ley i enkomendansas (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

del Dio teme i a sus enkomendansas guarda, porke esto lo todo del ombre (Biblia, Viena 1841)

asta kuando no keresh guardar mis enkomendansas i mis leyes? (Biblia, Const. 1873)



154710

enkomendar v.

ציווה, פקד, הורה; יעץ, המליץ; הזמין (בגד, נעלים לפי הזמנה)

to command, to instruct; to advise, to recommend; to order (garment, shoes)

i los profetas la enkomendaron a los varones de la kaza santa la grande. (Pirke avot, siglo XV)

i a las nuves enkomendare de no azer liover sovre eya luvia (Biblia, Const. 1743)

i disho: ken denusio a ti ke desnudo tu? si de el arvol ke te enkomendi por non komer de el komiste? (Biblia, Const. 1547)

peko Israel i tambien traspasaron mi firmamiento ke les enkomendi (Biblia, Const. 1873)

I ensendio los kandeles delante de A', komo A' enkomendo a Moshe. ( Biblia, Const. 1873)

I lo desharon asta la manyana, komo Moshe enkomendo, i no se fedio, ni uvo en eyo guzano. (Biblia, Const. 1873)

Ley nos enkomendo Moshe por eredad a la kompanya de Yaakov. I fue rey en Yeshurun, kuando se adjuntaron las kaveseras del puevlo, los trivos de Yisrael a una. (Biblia, Const. 1873)

Ley nos enkomendo Moshe por eredad a la kompanya de Yaakov. I fue rey en Yeshurun, kuando se adjuntaron las kaveseras del puevlo, los trivos de Yisrael a una. (Biblia, Const. 1873)

i enkomendo a todos sus siervos por apanyar tajantes de piedras a miles i a miyares, i tajaron piedras munchas a non kuenta (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

I enkomendo Bil'am i trusheron a el sera , i izo de el semejansa de fonsado ? (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i esklamo el forastero sovre palavras de Hidor, i se pelearon los dos delantre del djuez, i enkomendo el djuez a sus siervos ke los kitaran de ayi (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



154735

enkonado adj.

טמא, מחולל; מלוכלך, מטונף, מזוהם; טמא, מחולל, טבו

unclean, desecrated; dirty, filthy; unclean, desecrated, taboo

Mecha de el panyo ke le enbolvio i non la chamushko, ribi Eliezer dizien enkonada eya. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

Atuendos de palo i atuendos de kuero i atuendos de gueso i atuendos de vidro sus espandidos limpios i sus resivimientos enkonados (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

De la karne de eyos no komash, i en su kalavrina no tokesh; son enkonados para vozotros. (Biblia, Const. 1873)

Estos vos seran enkonados de entre todas las sierpes; todo el ke los tokare kuando son muertos sera enkonado asta la tarde. (Biblia, Const. 1873)

I si estender se estendiere en el kuero, entonses el saserdote lo dara por enkonado; yaga es. ( Biblia, Const. 1873)

I el saserdote lo mirara al dia seteno, i si estender se uviere estendido en el kuero, el saserdote lo dara por enkonado; yaga de lepra es. ( Biblia, Const. 1873)

De la karne de eyos no komash, i en su kalavrina no tokesh; son enkonados para vozotros. (Biblia, Const. 1873)

Empero estos no komash de los ke alsan la rumia, i de los ke tienen pesunya: el kameyo, porke alsa la rumia, ma no tiene pesunya; enkonado vos sera. (Biblia, Const. 1873)

I el konejo, porke alsa la rumia, ma no tiene pesunya; enkonado vos sera, (Biblia, Const. 1873)



154750

enkonamiento m.

טומאה, פיגול; זיהום, אילוח; חילול

impurity, defilement; infection, desecration

Todo el salien de el arvol non el se enkona enkonamiento de tiendas salvo lino. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



154760

enkonar v.

טינף, לכלך, זיהם; חילל, טימא

to defile, to pollute; to desecrate

r. Yeuda dize kualmente el Shir a-Shirim enkona a las manos i sovre Koelet disputa ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

todas las eskrituras santas enkonan a las manos ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

presurozo komo las aguas, no seras aventajado; porke suviste a la kama de tu padre; entonses enkonaste: a mi estrado suvio. (Biblia, Const. 1873)

presurozo komo las aguas, no seras aventajado; porke suviste a la kama de tu padre; entonses enkonaste: a mi estrado suvio. (Biblia, Const. 1873)



154770

enkonarse v. refl.

נטמא

to be defiled

Todo el salien de el arvol non el se enkona enkonamiento de tiendas salvo lino. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

No ensuziesh a vozotros mizmos kon ninguna sierpe ke va arrastrando, ni vos enkonesh kon eyas, para ke seash enkonados kon eyas. (Biblia, Const. 1873)



154940

enkontrar v.

פגש; ספג, נחשף ל-

to meet; to absorb, to be exposed to

I komo el vino asta Lehi, los Pelishteos salieron a enkontrarlo kon aulasion; (Biblia, Const. 1873)



154950

enkontro m.

פגישה, מפגש, צירוף, התחברות

meeting, joining, connecting

i fue komo el rey de Ay vido esto, los varones de la sivdad se apresuraron i madrugaron i salieron al enkuentro de Israel a la pelea .. al tiempo senyalado (Biblia, Const. 1873)



155170

enkoronar v.

הכתיר; גרם סיפוק עמוק

to crown; to cause deep satisfaction

Kon la korona ke le enkorono su madre en el dia de su despozorio (Biblia, Const. 1873)



155230

enkorvar v.

כפף, כופף, עיקם, היטה, שיפע

to bend, to twist, to tilt

I madrugaron por la manyana i se enkorvaron delante de A'. (Biblia, 1873)



155240

enkorvarse v.

התכופף, השתחווה, קד

to bend, to bow

I se enkorvaron a el a tierra (Biblia, Const. 1873)

Para enkorvarse I para sakrifikar a A' (Biblia, 1873)

I vinieron todas eyas para enkorvarsen delantre de el. (P. R. Eliezer,1876)

i kuando la vestia Nimrod dita vestimienta se akojian kuantas beemot i hayot i venian i se enkorvavan delantre de Nimrod ke se les entendia (P. R. Eliezer, 1876)

en tienpo ke el koen gadol entrava por enkorvarse tres travavan en el; uno en su derecha, uno en su iksieda i uno en piedras buenas ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

i entravan sus ermanos los koanim i se enkorvavan i salian, venian i se paravan sovre grados de patio ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

I Bat-Sheva se umilio kon sus fases a tierra, i se enkorvo al rey, i disho: biva mi senyor el rey David para siempre. (Biblia, Const. 1873)

I entro delante del rey, i se enkorvo al rey kon sus fases a tierra. (Biblia, Const. 1873)

i fue, ke komo vino a David, se echo a tierra, i se enkorvo. (Biblia, Const. 1873)

Ye'huda, tu, te loaran tus ermanos; tu mano en la serviz de tus enemigos; se enkorvaran a ti los ijos de tu padre. (Biblia, Const. 1873)

Ye'huda, tu, te loaran tus ermanos; tu mano en la serviz de tus enemigos; se enkorvaran a ti los ijos de tu padre. (Biblia, Const. 1873)



155680

enkuvierta f

דבר סתר, נסתרות; מחבוא

a secret thing, hidden things; hiding place

Palomba mia ke estas en los riskisios de la penya, en la enkuvierta de la roka alta (Biblia, Const. 1873)



155690

enkuvierto adj.

סודי, נסתר, נחבא, מוחבא

secret, hidden, concealed

de los pekados enkuviertos alimpiame. (Biblia, Const. 1873)



155700

enkuvrir v.

החביא, הסתיר, הצפין, שמר בסוד

to hide, to keep secret

Enkuvre tus fases de mis pekados, i arremata todos mis delitos. (Biblia, Const. 1873)

Andan chismero , descubrien secreto, y fiel de espiritu encubrien cosa. (Biblia de Ferrara, 1553)

ijo mio! da agora onra a A' el Dio de Israel i azle atorgamiento i denunsiame agora lo ke iziste, no me lo enkuvras (Biblia, Const. 1873)



155870

enlokeser v.

שיגע

to drive insane, to madden

porke el sovreforso aze enlokeser savio, i depierde a korason la dadiva (Biblia, Viena 1841)



155890

enlokesido adj.

משוגע, מטורף

crazy

non te enmaleskas muncho i non seas enlokesido, porke muriras sin tu ora? (Biblia, Viena 1841)



155895

enlokesimiento m.

שגעון; הוללות

madness; debauchery

rodei yo i mi korason por saver i por eskulkar i bushkar sensia i kuenta, i por saver malisia de lokura i la lokura de enlokesimientos (Biblia, Viena 1841)



156100

enmaleser v.

עשה רע, גרם לרוע, הרע

to do evil, to cause evil

non te enmaleskas muncho i non seas enlokesido, porke muriras sin tu ora? (Biblia, Viena 1841)



156890

enpiés adj.

בעמידה, על הרגלים

standing, on legs

Se alevanto enpies Adam arishon i era su forma muy aformuziguada en asemejansa de su kriador (P. R. Eliezer,1876)



157330

enreinar v.

מלך, עלה על כס המלוכה, עלה לשלטון

to reign, to ascend the throne, to ascend to power

Diez reyes enreinaron de un kavo de el mundo asta el otro (P. R. Eliezer,1876)

diziendo: sierto Shelomo tu ijo enreinara despues de mi, i el se asentara sovre mi siya (Biblia, Const. 1873)

I Adoniya, ijo de Hagit, se enshalsho, diziendo: yo enreinare. (Biblia, Const. 1873)

no oiste ke enreina Adoniya'hu, ijo de Hagit, i nuestro senyor David no lo save (Biblia, Const. 1873)



157350

enreinarse v. refl.

תפס את השלטון, נעשה שליט אבסולוטי

to seize power, to become an absolute ruler

Andemos yo i vozotros i vistiremos altigueza i fortaleza i enreinaremos sovre nos a el ke mos krio (P. R. Eliezer,1876)

No el rey se enreina a si mizmo sino lo enreinan a el la djente (P. R. Eliezer,1876)



157520

enrikeser v.

העשיר

to enrich

Bendición de .A. ella enriquecera, y no añadirá tristeza con ella. (Biblia de Ferrara, 1553)

Pobre hazien balanza de engaño, y mano de solicitos (los) enriquecera (Biblia de Ferrara, 1553)

A' empovrese i enrikese, abate i enaltese, el levanta del polvo al povre I del muladar enaltese al menesterozo (Biblia, 1873)



158080

ensalsar v.

שימר ברוטב

to preserve in sauce

i ayo el vizir a este viejo ke savia en toda sensia i saver, i veendolo ansi ensalsolo i onrolo, i fue en su kaza de kontinuo (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



158110

ensanchar/se v. /v. refl.

הרחיב/התרחב

to broaden/to become wider

Mi korason se goza en A', mi kuerno se enaltese en A', mi boka se ensancha sovre mis enemigos. (Biblia, 1873)

Ensanchaste mis pasos debasho de mi, i no se resfuyeron mis rodiyas (Biblia, Const. 1873)

I de Gad disho: bendicho el ke aze ensanchar a Gad; komo leon morara, i arrevatara braso i meoyera. I el provido para si lo primero, porke ayi la parte del ledjislador fue guardada; (Biblia, Const. 1873)

I de Gad disho: bendicho el ke aze ensanchar a Gad; komo leon morara, i arrevatara braso i meoyera. I el provido para si lo primero, porke ayi la parte del ledjislador fue guardada; (Biblia, Const. 1873)



158160

ensanyar v.

הכעיס

to anger, to enrage

Eyos me izieron zelar kon lo ke no es dio, me izieron ensanyar kon sus vanidades; (Biblia, Const. 1873)

I vido A', i los desecho, porke lo ensanyaron sus ijos, i sus ijas. (Biblia, Const. 1873)

i yo los are zelar kon los ke no son puevlo; kon djente vil los are ensanyar. (Biblia, Const. 1873)

Lo izieron zelar kon diozes estranyos, kon abominasiones lo ensanyaron. (Biblia, Const. 1873)



158170

ensanyarse v. refl.

התרגז

to become angry

yo vi que se ensaño el mayor con el menor, e quemólo a el mismo. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i ensanyose Par'o sovre dos sus sinklavos sovre mayoral de los eskansianos i sovre mayoral de los panaderos (Biblia, Const. 1547)

non te apresures en tu espirito por ensanyarte, porke sanya en seno de lokos poza (Biblia, Viena 1841)

i algunos desharon de eyo asta la manyana, i krio guzanos, i se fedio; i se ensanyo kontra eyos Moshe. (Biblia, Const. 1873)



158280

enselar v.

קינא

to be jealous, to envy

Eyos me izieron zelar kon lo ke no es dio, me izieron ensanyar kon sus vanidades; (Biblia, Const. 1873)

i yo los are zelar kon los ke no son puevlo; kon djente vil los are ensanyar. (Biblia, Const. 1873)

Lo izieron zelar kon diozes estranyos, kon abominasiones lo ensanyaron. (Biblia, Const. 1873)



158330

ensender v.

הדליק, הצית

set on fire, to ignite

Ribi Akiva dizien limpia eya i ensenderan kon eya. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

Kon ke ensenderan i kon ke non ensenderan? Non ensenderan non kon lana de alarze, non kon lino krudo, non kon sezes de seda. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

En ese punto mando el rrey que enҫendiesen un forno siete dias; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

I ensendio los kandeles delante de A', komo A' enkomendo a Moshe. ( Biblia, Const. 1873)

I ensendio los tizones i solto las rapozas en las mieses de los Pelishteos i kemo tanto fasinas komo mieses, i vinyas i olivares. (Biblia, Const. 1873)



158335

ensenderse v. refl.

ניצת, נדלק

to be ignited

I no se ensienda tu fulor kontra tu siervo (Biblia, Const. 1873)

Del resplandor delante de El se ensendieron brazas de fuego (Biblia, Const. 1873)

Suvio umo de su nariz, i de su boka fuego konsumio, brazas se ensendieron de el (Biblia, Const. 1873)

empero los ijos de Israel falsaron falsia en lo enheremado .. i el folor de A' se ensendio kontra los ijos de Israel (Biblia, Const. 1873)

I se ensendio su fulor, i suvio a la kaza de su padre. I la mujer de Shimshon fue dada a su kompanyero, ke lo akompanyava. (Biblia, Const. 1873)

Porke fuego se ensendio en mi fulor. i kemara asta el fondo de sheol, (Biblia, Const. 1873)



158350

ensendimiento m.

קדחת; הדלקה

fever; lighting

Porke non eyas akavidozas en el apartamiento, i en la hala i en ensendimiento de la kandela (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



158400

ensensio m.

קטורת ולבונה; שבח מוגזם

incense and frankincense; excessive praise

Saumada de almiskle i de ensensio de todo polvo de merkader (Biblia, Const. 1873)

I las tasas de ensensio akonantantes a el dekontino de entre las tadres (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

tomate espesias goma i unya i galvano golorozo i ensensio limpio .. i aras de eyo saumerio konfision de echura de konfisionador mezklada limpia i santa (Biblia, Const. 1873)



158470

ensenyar v.

לימד, הורה

to teach

Aprendi de todos los ke kijieron ensenyarme (Tefilat Imanuel, 1924)

Kien estudia para ensenyar logra saver i azer saver (Tefilat Imanuel, 1924)

Kien estudia para observar, logra saver, ensenyar i observar (Tefilat Imanuel, 1924)

No esta en nuestra intelijensia por entender el buen estado de algunos malos (Tefilat Imanuel, 1924)



158480

ensenyorear v.

השליט

to give dominion over

Entonses izo podestar al remanesido sovre los fuertes del puevlo; A' me izo ensenyorear sovre los barraganes. (Biblia, Const. 1873)



158570

enserramiento m.

מאסר, הסגר, סגר; הסתגרות, בידוד

imprisonment, quarantine; seclusion, isolation

En oyendo kon la oreja me ovedesieron, los estranyos se deskayeron i se estremesieron en sus enserramientos (Biblia, Const. 1873)



158580

enserrar v.

סגר, הטיל הסגר, סיגר, אסר, כלא, עצר; הכניס להסגר, נעל, סתם, חתם; הכניס לייחוד (זוג שנישא)

to close, to impose quarantine, to imprison, to detain; to put in quarantine, to lock, to clog; to introduce to "unity" (a couple that is just married)

a los simientos de los montes desendi, la tierra me enserro kon sus serraderos para siempre (Biblia, Const. 1873)

I si el saserdote la mirare, i ek, no uviere en eya kaveyo blanko, ni fuere mas basha ke el kuero, sino ke esta eskura, entonses el saserdote lo enserrara siete dias. ( Biblia, Const. 1873)

entonses se traskilara, ma la tinya no traskilara; i el saserdote enserrara al ke tiene la tinya siete dias segunda vez. ( Biblia, Const. 1873)



158770

enshalshado adj.

מהולל

illustrious

rrey alabado e ensalҫado, poderoso, grande e veedor, e premioso, e prestado él, fiel mayoral de los mundos, (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i sera sovre todo monte alto i sovre toda kuesta enshalshada pelagos arroyos de aguas (Biblia, Const. 1743)



158780

enshalshamiento m.

פאור, רימום; שבח; רוממות

adorning, glorifying; praise; majesty

Reuven, mi primodjenito eres tu, mi fuersa, i el prinsipio de mi fortaleza, ventaja de enshalshamiento, i ventaja de fortaleza: (Biblia, Const. 1873)

Reuven, mi primodjenito eres tu, mi fuersa, i el prinsipio de mi fortaleza, ventaja de enshalshamiento, i ventaja de fortaleza: (Biblia, Const. 1873)



158800

enshalsharse v. refl.

התפאר, השתבח, התהלל; התעלה, התרומם; חש סיפוק והתרוממות רוח למשמע שבחים

to boast; to ascend; to feel satisfaction and elation at the praise

Munchas duenyas izieron vertud i tu te enshalshates sovre todas eyas (Tefilat kol Pe, 1891)

I Adoniya, ijo de Hagit, se enshalsho, diziendo: yo enreinare. (Biblia, Const. 1873)



159120

enshug(u)ar v.

ייבש, ניגב, קינח, מחה

to dry, to wipe

I los prinsipes de los Pelishteos le trusheron siete kuerdas freskas ke no se avian enshugado, i eya lo ato kon eyas. (Biblia, Const. 1873)

disheron malos i la mleska ke entre eyos: a aguas de la mar pudo enshugar i al baro non pudo por enshugar (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)

ke izo el Santo bendicho El? fue deskuvierto kon fuersa de su barragania sivre la mar i enshugo a la mar i al baro non enshugo (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



159130

enshugarse v. refl.

התייבש, התייבש מאי אכילה

to dry up, to dry up from not eating

I Shimshon le disho: si me ataren kon siete kuerdas freskas ke no se enshugaron, entonses me enflakesere, i sere komo kualkier otro ombre. (Biblia, Const. 1873)



159290

ensima adv.

למעלה, על גבי, מעל

up, on top, over

I espandio la tienda sovre el tavenakulo, i pozo la kuvierta de la tienda sovre eya por ensima, komo A' enkomendo a Moshe. ( Biblia, Const. 1873)



159330

ensintada adj.

הרה (אשה הרה)

pregnant

eskaro Tamar tu nuera i tanbien ek ensintada por eskarmientos (Biblia, Const. 1547)



159340

ensintamiento m.

הריון

pregnancy

muchiguar muchiguare tu lazerio i tu ensintamiento, kon dolor pariras ijos i a tu marido tu deseo i el podestara en ti (Biblia, Const. 1547)



159350

ensintarse v. refl.

הרתה

to become pregnant

Ek, en delito yo fui formado, i en pekado se ensinto de mi mi madre. (Biblia, Const. 1873)

I vijito A' a Hana i se ensinto i pario tres ijos i dos ijas, i el moso Shemuel se engrandesio delante de A'. (Biblia, 1873)

i vino a eya i ensintose de el (Biblia, Const. 1547)



159530

ensuziar v.

הכתים, טינף, לכלך, זיהם, אילח

to stain, to defile, to soil, to pollute

No ensuziesh a vozotros mizmos kon ninguna sierpe ke va arrastrando, ni vos enkonesh kon eyas, para ke seash enkonados kon eyas. (Biblia, Const. 1873)



159880

entendensia f.

הבנה, ידע

understanding, knowledge

i el Santo Bindicho El le da esprito i alma i forma de fases i vista del ojo i oida de la oreja i avla i andadura de los pies i saver i entendensia ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

Porke son djente perdida de konsejo, i no ay en eyos entendimiento. (Biblia, Const. 1873)



159890

entender v.

הבין, תפס (שכלית)

to understand, to perceive

kien entiendea sus yerros? (Biblia, Const. 1873)

I lo vieron a el todas las kriansas i se espantaron de el muncho entendieno ke era el ke las krio. (P. R. Eliezer,1876)

i vido la mujer ke bueno el arvol para komer i ke deseo el para kos ojos i kovdisiado el arvol para entender (Biblia, Const. 1547)

i kijeron avlar uno kon otro komo sus uzansas ir demandando kierpiches i lodo i no se entendieron unos a los otros lo ke ae avlavan (P. R. Eliezer, 1876)

Kien diese ke fueron savios, ke entendieran esto, ke pararan mientes a su postrimeria! (Biblia, Const. 1873)

Lo izo rodear, lo izo entender, lo guardo komo la ninyeta de su ojo. (Biblia, Const. 1873)



160100

entenderse v. refl.

הגיעו לידי הבנה, הסתדרו ביניהם היטב, חיו בהרמוניה; התמחה/היה מומחה (בתחום כלשהו); הובן, הסתבר

to come to an understanding, to get along well, to live in harmony; to specialize; to be understood, to turn out

i kuando la vestia Nimrod dita vestimienta se akojian kuantas beemot i hayot i venian i se enkorvavan delantre de Nimrod ke se les entendia (P. R. Eliezer, 1876)



160120

entendido adj.

מומחה; חכם, נבון; מובן

expert; wise, prudent; understood

Apañan en verano, hijo entendido, adormeciense en la segada hijo malo. (Biblia de Ferrara, 1553)

Esta palabra era salida delante el Señor del mundo con verdat prouada, e pala­bras honrradas, e con bozes nobles, e palabras muy entendidas e espand[did]as, e piadosas posturas, e juyzios e prometimientos para sienpre jamas a los fijos e a los nietos. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i el moso savio muncho i entendido en sensia de echizo (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



160140

entendimiento m.

הבנה, הבחנה, תפיסה, השגה; הסכם, הבנה הדדית, פשרה, הסדר

understanding, perception; agreement, mutual understanding, compromise, arrangement

Menosprecian a su compañero,menguado de seso, y varon de entendimientos callara. (Biblia de Ferrara, 1553)

Como risa al loco hazer malhechoria, y ciencia a varon de entendimiento. (Biblia de Ferrara, 1553)

i lo inchi de espirito del Dio en saviduria i en entendimiento i en sensia i en toda ovra para enventar enventos para ovrar en oro i en plata i en alambre (Biblia, Const. 1873)



160190

entenyir v.

צבע, הספיג בצבע; גער, הוכיח קשות

to paint, to soak in paint; to scold

i tomaron a tonga de Yosef i degoyaron kavrito de kavras i entenyeron a la tonga en la sangre (Biblia, Const. 1547)



160290

entero adv.

לגמרי

completely

En alsasion i ke­mado entero; (Biblia, Const. 1873)



160340

entero adj.

שלם, בלי פגם, מלא, כולל, כולו

complete, flawless, inclusive

i el sol se paro en medio de los sielos i no apresuro a ponerse kaje un dia entero (Biblia, Const. 1873)



160680

entinyar/entinyer v.

טבל, הטביל, השרה

to immerse, to dip

Duvda de eskuridad, duvda si non eskuridad, non diezmaran a el sierto i non entinyeran los atuendos i no ensenderan a las kandelas (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



161050

entonses adv.

אזי, אם כך; לפנים, מקודם

so, then; before

en­tonses sere perfekto, i sere inosente del reveyo grande. (Biblia, Const. 1873)

No suvire asta ke el ninyo sea destetado i entonses lo traere para ke sea prezentado delante de A'. (Biblia, 1873)

estonses saltara komo el siervo kosho i kantara luenga de mudo (Biblia, Const. 1743)

I el le disho: si atar me ataren kon kuerdas nuevas, kon las kuales nunka fue echa ovra, entonses me enflakesere, i sere komo kualkier otro ombre. (Biblia, Const. 1873)



161140

entorcha f.

לפיד, אבוקה; מוקוס (ריר האף); בהשאלה: התפעלות

torch; mucus; metaphor: admiration

i kada uno tenia en kada mano una entorcha por alunbrar, i se espartian en dos partidas ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



161410

entrada f.

כניסה, פרוזדור, חדר כניסה; מוצא; הכנסה; ערך מילוני

entrance, hallway, entrance hall; exit; income; dictionary value

I avia kuatro varones leprozos a la entrada de la puerta, i disheron el uno al otro: por ke nos estamos aki asta ke muramos? (Biblia, Const. 1873)



161720

entranyas f. pl.

קרביים, מעיים; הדברים ההכרחיים ביותר; המקום העמוק שבו שוכנת האהבה האמיתית

intestines; the most necessary things; the deepest place where true love resides

I se apresuro Yosef porke se eskayentaron sus entranyas por su ermano (Biblia, Const. 1873)

i A' aparejo un peshkado grande para englutir a Yona i estuvo Yona en las entranyas del peshkado tres dias i tres noches (Biblia, Const. 1873)

i tomaras todo el sevo ke kuvre las entranyas i el redanyo sovre el igado i los dos rinyones i el sevo ke esta sovre eyos i los saumaras en el ara (Biblia, Const. 1873)



161780

entrar v.

נכנס, חדר; התכווץ

to enter, to penetrate; to shrink

salien de ventanas de mizrah en la manyana i entran a ventanas de maarav en la tadre. (Koelet Targum,1744)

Preparate en el atrio para poder entrar en el palasio (Tefilat Imanuel, 1924)

kuando mi alma se desmayava en mi' me akodri de A', i mi orasion entro a ti, a tu templo santo (Biblia, Const. 1873)

empero Yeriho estava serrada, i bien serrada, por kavza de los ijos de Israel; ninguno salia i ninguno entrava (Biblia, Const. 1873)

i los mansevos eskulkas entraron i sakaron a Rahav .. i sakaron a todos sus linajes, i lo puzieron afuera del real de Israel (Biblia, Const. 1873)

i estara sovre Aaron para menestrar i se oira su sonido en su entrar en el lugar santo delante de A' i en su salir para ke no muera (Biblia, Const. 1873)

en tienpo ke el koen gadol entrava por enkorvarse tres travavan en el; uno en su derecha, uno en su iksieda i uno en piedras buenas ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

kuando entravan en la tienda del plazo, i kuando se ayegavan al ara, se lavavan, komo A' enkomendo a Moshe. ( Biblia, Const. 1873)

I el rey David era viejo, entrado en dias; i lo kuvrian kon panyos ma no se kayentava. (Biblia, Const. 1873)

I entro Bat-Sheva al rey a la kamara. I el rey era muy viejo, i Avishag la Shunamita servia al rey. (Biblia, Const. 1873)

Va i entra al rey David i dile: mi senyor rey, no djuraste tu a tu sierva, (Biblia, Const. 1873)

I akontesio despues de algunos dias, ke en el tiempo de la segada del trigo, Shimshon vijito a su mujer kon un kavrito de las kavras, i disho: entrare a mi mujer a la kamara. Ma el padre de eya no lo desho entrar. (Biblia, Const. 1873)

I anduvo Shimshon a Aza, i vido ayi una mujer eskarada, i entro a eya. I fue dicho a los de Aza: Shimshon es vinido aki. (Biblia, Const. 1873)

esto kuantos dias i anyos i tiempos ke se yo del estruyimiento de Yerushalayim, i me entre en esta kaza i ize a mi esta kamareta (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i entraron todos los fonsados para despojar espojo i para menospresiar lo ke avia ayi (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

Si disheremos: entrimos en la sivdad, la ambre esta en la sivdad, i muriremos ayi; i si nos kedaremos aki, muriremos tambien.(Biblia, Const. 1873)

Venid pues agora, i entraremos, i demos avizo en kaza del rey.(Biblia, Const. 1873)



162260

entre prep.

בין; במשך

between; during

I las tasas de ensensio akonantantes a el dekontino de entre las tadres (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

i malkerensia porne entre ti i entre la mujer i entre tu semen i entre de su semen el te erira kavesa i tu le eriras karkanyal (Biblia, Const. 1547)



162410

entregar v

מסר, הפקיד בידי; הלשין

to deliver, to entrust to the hands of; to inform on

H' a entregado toda la tierra en nuestra mano (Biblia, Const. 1873)

estiende la lansa ke tienes en tu mano a ti porke en tu mano la entregare (Biblia, Const. 1873)

mira, yo entregi en tu mano a Yeriho, i a su rey, kon los barraganes valientes (Biblia, Const. 1873)

el onbre sale a la kaye i sea asemejan en sus ojos komo lo entregaran al politsié ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

I le disheron: desendimos para atarte, para entregarte en mano de los Pelishteos. I Shimshon les disho: djuradme ke no me atakaresh vozotros. (Biblia, Const. 1873)

I le respondieron, diziendo: no; solamente atar te ataremos, i te entregamos en su mano, ma matar no te mataremos. (Biblia, Const. 1873)

si su fuerte no los uviera vendido, i A' no los uviera entregado? (Biblia, Const. 1873)



162890

entrompesar v.

התנגד ל-, הפריע, הכשיל, המעיד

to resist, to interfere, to cause a failure, to cause to stumble

Guiñe ojo para tristeza , y loco de labios tropezara. (Biblia de Ferrara, 1553)

Sabio de corazon tomar encomendanzas, y loco de labios tropezara (Biblia de Ferrara, 1553)



162920

entrompesarse v. refl.

נתקל ב-, נכשל, מעד, כשל

to encounter, to fail, to stumble

No te alegres kuando kaye tu enemigo ni te gozes kuando se tropiesa (Tefilat Imanuel, 1924)



162960

entrompieso m.

מכשול, מעצור, עיכוב, מגבלה; פח, מלכודת, מוקש

obstacle, delay, limitation; trap, mine

Paz grande a amantes tu Ley i non a eyos entronpieso (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



163445

enuko m.

סריס

eunuch

I de la sivdad tomo un eunuko, el kual era komandante de los varones de gerra, i sinko varones de los varones de gerra, i sinko varones de los ke veian las fases del rey, ke se toparon en la sivdad, i al(Biblia, Const. 1873)



163890

enveluntar v.

רצה, חפץ, התאווה; העניק (אלוהים) לה יכולת ללדת

to want, to desire, to covet; to give (God) the ability to give birth

Porke no enveluntas sakrifisio, ke si no, yolo daria (Biblia, Const. 1873)

Ek envoluntas la verdad en los rinyones, (Biblia, Const. 1873)

Entonses enveluntaras en los sakrifisios de djustedad, (Biblia, Const. 1873)

En alsasion, no enveluntas. (Biblia, Const. 1873)

Ke no despertesh ni agash levantar a mi amada asta ke envelunte (Biblia, Const. 1873)

Ke ansi dize el pasuk A' envelunto por su djustedad se engrandeska la ley i se enforteska. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

Envelunto el Santo Bindicho El por mereser a Israel, portanto muchiguo a eyos ley i enkomendansas (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

I me sako a la anchura, me eskapo porke envelunto en mi (Biblia, Const. 1873)

Envelunto el Santo Bindicho El por azer mereser a Israel, portanto muchiguo a eyos Ley i enkomendansas (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

Bendize, A', su aver, i envelunta la ovra de sus manos; yaga los lumbos de los ke se levantan kontra el, i de los ke le aborresen, para ke no se levanten. (Biblia, Const. 1873)

Bendize, A', su aver, i envelunta la ovra de sus manos; yaga los lumbos de los ke se levantan kontra el, i de los ke le aborresen, para ke no se levanten. (Biblia, Const. 1873)



163990

enventar v.

המציא; דמיין, בדה מליבו; נתן רעיון, עורר חשק; ארגן דבר מה שלילי

to invent; to imagine, to fabricate from his heart; to give an idea, to arouse desire; to organize something negative

i lo inchi de espirito del Dio en saviduria i en entendimiento i en sensia i en toda ovra para enventar enventos para ovrar en oro i en plata i en alambre (Biblia, Const. 1873)



164010

envento m.

המצאה, גילוי; דיבה; דבר הנאמר ומעורר חשק

invention, discovery; libel; something said and arousing desire

i lo inchi de espirito del Dio en saviduria i en entendimiento i en sensia i en toda ovra para enventar enventos para ovrar en oro i en plata i en alambre (Biblia, Const. 1873)



164060

enverano m.

קיץ

summer

Apañan en verano, hijo entendido, adormeciense en la segada hijo malo. (Biblia de Ferrara, 1553)



164090

envermeyesido adj.

חכלילי, אדמומי, אדמדם

reddish

i izo kovertero para la tienda de kueros de barvezes envermejesidos i kovertero de kueros de guadamese de arriva (Biblia, Const. 1547)

i uviere en el lugar de la sarna inchasion blanka, o mancha klara blanka envermejesida, sera mostrado al saserdote. ( Biblia, Const. 1873)



164385

enyadido m.

מוסף (מוספין בעבודת ביהמ"ק)

supplement (Musafin in Temple work)

i las tortas akonantan a las templasiones i las templasiones akonantan a los enyadidos i los enyadidos akonantan a las tasas ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



164390

enyadir v.

הוסיף, הוסיף עוד

to add, to add more

I las tenplasiones akonantan a los enyadidos (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



164730

eredad f.

ירושה, נחלה

inheritance

i prevase de las palavras de la ley, i su fin sera eredad en el infierno. (Pirke avot, siglo XV)

buena sensia kon eredad i vantaje a vientes el sol (Biblia, Viena 1841)

Ley nos enkomendo Moshe por eredad a la kompanya de Yaakov. I fue rey en Yeshurun, kuando se adjuntaron las kaveseras del puevlo, los trivos de Yisrael a una. (Biblia, Const. 1873)

Ley nos enkomendo Moshe por eredad a la kompanya de Yaakov. I fue rey en Yeshurun, kuando se adjuntaron las kaveseras del puevlo, los trivos de Yisrael a una. (Biblia, Const. 1873)

Porke la parte de A' es su puevlo, Yaakov la suerte de su eredad (Biblia, Const. 1873)



164750

eredar v.

ירש

to inherit

Para asentarlos kon prinsipes, i los aze eredar siya de onra. (Biblia, 1873)

e dixome: 'en qué sabre que la tengo de heredar'; puso dubda en mi, e por ende non lo quiero por fiador; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

non fagas ymajen nin semejanҫa; ved que vos do la mi ley para heredar mi fruto; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i eredarlan pelikano i tartuga i mursiegano i kuervo moraran en eya (Biblia, Const. 1743)

el Sh.Yit. bendisho a Noah i a sus ijos i les dio sus matanot a kada uno i les izo eredar las tierras (P. R. Eliezer, 1876)

i los bendisho a Yefet i a sus ijos ke sean todos blankos i muy ermozos i les izo eredar midbarot i kampos estas son las nahalot ke les izo eredar (P. R. Eliezer, 1876)

I de Naftali disho: Naftali, arto de buena veluntad, i yeno de la bendision de A'; el oksidente i el sud ereda. (Biblia, Const. 1873)

I de Naftali disho: Naftali, arto de buena veluntad, i yeno de la bendision de A'; el oksidente i el sud ereda. (Biblia, Const. 1873)

Kuando el Altisimo izo eredar a las djentes, kuando izo espartir los ijos del ombre, (Biblia, Const. 1873)

portanto amaron los djustos por andar detras senderos de tu bien, porke ereden el mundo el este i el mundo el ke viene (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



164790

ereser v.

התמלא זעם, התכעס

to be filled with rage, to get angry

i eresio folor de Balak a Bilam i batió a sus palmas (Biblia, Const. 1547)

en akeya ora eresio folor de A' sovre eyos i kijo sakudirlos en aguas de la mar komo fueron sakudidos Par'o i su fonsado (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



165030

ermana f.

אחות, אחות רחמניה

a nurse

I disho el padre de eya: dizir yo dishe ke aborreser la aborresias, i la di a tu kompanyero; ma su ermana menor, no es mas ermoza ke eya? tomala pues en su lugar. (Biblia, Const. 1873)



165150

ermano m.

אח

brother

No veresh mis fases sin vuestro ermano kon vozotros (Biblia, Const. 1873)

Por mis ermanos i mis kompanyeros avlare agora paz por ti (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

E luego mando sacar al otro hermano seteno, e era el mas pequeño de los hermanos, (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

ke provecho ke matemos a nuestro ermano i kuvramos a su sangre? (Biblia, Const. 1547)

i tu az ayegar a ti a Aaron t ermano i a sus ijos kon el … para servirme en el saserdusio (Biblia, Const. 1873)

i entravan sus ermanos los koanim i se enkorvavan i salian, venian i se paravan sovre grados de patio ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

i konbido a todos sus ermanos, ijos del rey, i a todos los varones de Ye'huda, siervos del rey. (Biblia, Const. 1873)

Angustias tengo por ti, ermano mio Ye'honatan (Biblia, Const. 1873)

el ke disho a su padre i a su madre: no lo vide; ni rekonosio a sus ermanos, ni konosio a sus ijos; (Biblia, Const. 1873)

seran sovre la kavesa de Yosef, i sovre la meoyera del apartado de sus ermanos. (Biblia, Const. 1873)

el ke disho a su padre i a su madre: no lo vide; ni rekonosio a sus ermanos, ni konosio a sus ijos; (Biblia, Const. 1873)

seran sovre la kavesa de Yosef, i sovre la meoyera del apartado de sus ermanos. (Biblia, Const. 1873)



165360

ermoyo m.

נבט, ניצן, זרע, לבלוב

sprout, bud, seed, bloom

i en la vid tres sarmientos i eya komo floresien kresia a su ermoyo maduravan sus razimos uvas (Biblia, Const. 1547)

i konsumira la tierra i su ermoyo, i enflamara los simientes de los montes. (Biblia, Const. 1873)

komo luvia minuda sovre el ermoyo, i komo gotas sovre la yerva. (Biblia, Const. 1873)



165420

ermozo adj.

יפה, נאה, הדור, אסטטי

beautiful, handsome, aesthetic

Levantate kompanyera mia, ermoza mia, i vente. (Biblia, Const. 1873)

Ek, tu eres ermoza, kompanyera mia (Biblia, Const. 1873)

Ek, tu eres ermozo, kerido mio, tambien grasiozo, (Biblia, Const. 1873)

Shaul i Yeonatan amados i ermozos en su vida i en su muerte no fueron espartidos (Biblia, Const. 1873)

i fue Yosef ermozo de forma i ermozo de vista (Biblia, Const. 1547)

i los bendisho a Yefet i a sus ijos ke sean todos blankos i muy ermozos i les izo eredar midbarot i kampos estas son las nahalot ke les izo eredar (P. R. Eliezer, 1876)

I bushkaron una mosa ermoza por todo el termino de Yisrael; i toparon a Avishag la Shunamita, i la trusheron al rey. (Biblia, Const. 1873)

I tambien el era muy ermozo de forma; i su madre lo pario despues ke Maaha pario a Avshalom. (Biblia, Const. 1873)

Naftali sierva soltada; el dara dichos ermozos. (Biblia, Const. 1873)

I disho el padre de eya: dizir yo dishe ke aborreser la aborresias, i la di a tu kompanyero; ma su ermana menor, no es mas ermoza ke eya? tomala pues en su lugar. (Biblia, Const. 1873)

Naftali sierva soltada; el dara dichos ermozos. (Biblia, Const. 1873)

i also Zeliha, mujer de su senyor, a sus ojos i vido a Yosef ke era ermozo muncho, i kovdisio su ermozura en su korason (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

kuanto ermozo es el kaveyo de tu kavesa, toma el peine de oro ke esta en kaza i peinate kon el (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

kuanto ermozo el puevlo el este por ser dado a eyos palavras de la Ley i sean komo frenos en sus keshadas (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



165460

ermozura f.

יופי, חן, נוי, תפארת

beauty, grace, glory

Falsedad la grasia i nada la ermozura, mujer temeroza de A', eya es de alavar  (Tefilat kol Pe, 1891)

O ermozura de Israel sovre tus alturas , matado, komo kayeron los barraganes (Biblia, Const. 1873)

enel dia el este tirara A' a ermozura de los kashkaveles i las listas i las lunas (Biblia, Const. 1743)

i aras vestidos santos para Aaron tu ermano para onra i para ermozura (Biblia, Const. 1873)

i para los ijos de Aaron aras tongas i les aras sinyideros i kofias les aras por onra i por ermozura (Biblia, Const. 1873)

O ermozura de Yisrael sovre tus alturas matado. Komo kayeron los barraganes (Biblia, Const. 1873)

Su ermozura es komo la de su buey primodjenito, i kuernos de unikornio son sus kuernos; kon eyos akorneara puevlos a una asta los atemos de la tierra; (Biblia, Const. 1873)

Su ermozura es komo la de su buey primodjenito, i kuernos de unikornio son sus kuernos; kon eyos akorneara puevlos a una asta los atemos de la tierra; (Biblia, Const. 1873)

i also Zeliha, mujer de su senyor, a sus ojos i vido a Yosef ke era ermozo muncho, i kovdisio su ermozura en su korason (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

ke este moso ke tienes en tu kaza mos shasheo de mirarlo, ke no pudimos kitar los ojos de el de ver su ermozura (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



165610

errar v.

שוטט, נדד, טעה

to wander; to make a mistake

Porke seria yo komo la ke va errando djunto a los revanyos de tus kompanyeros (Biblia, Const. 1873)



165625

error m.

שגיאה, טעות

error

As atension en tu estudio porke el error puede ser funesto (Tefilat Imanuel, 1924)

Evita por verlo kuando por su error fue abatido i umiliado (Tefilat Imanuel, 1924)



165670

eruv (ebr.) m.

עירוב תחומין (חוט המקיף את העיר לצורך טלטול בשבת)

Eruv (a wire that surrounds the city and allows transfer objects on Shabbat)

Tres kozas es menester el ombre para dizir entre su kaza tadre de shabat serka eskuridad: diezmastes, izistes eruv, ensendida la kandela (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

Enpero diezmaran a lo duvdozo i aran eruv i kuvriran a el hamin. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



166020

esforsar v.

הכריח, אילץ

to force

Asufridme kon tortas de uvas esforsadme kon mansanas porke esto enferma de amor (Biblia, Const. 1873)



166030

esforsarse v. refl.

התאמץ, השתדל, התחזק; התאפק

to strive, to strengthen; to hold back

I Yosef no podia esforsarse delante de todos (Biblia, Const. 1873)

Ma kedo en fortaleza su arko, i se esforsaron los brasos de sus manos por las manos del fuerte de Yaakov; (Biblia, Const. 1873)

Ma kedo en fortaleza su arko, i se esforsaron los brasos de sus manos por las manos del fuerte de Yaakov; (Biblia, Const. 1873)



167210

eskadrunyar v.

חיטט, חיפש בכל פינה, חקר, בדק, בחן

to pry, to search in every corner, to explore, to check, to examine

I eskudrinio, dezde el mayor empeso i akavo en el menor (Biblia, Const. 1873)

mucho sed eskodrunyador a los testigos, (Pirke avot, siglo XV)



167520

eskalera f.

סולם, מדרגות

ladder, stairs

Komo era? suvia en la eskalera i katava a el rodeo i venia a el arrinkon deromit mizrahit tsefonit tsefonit maaravit deromit (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

i unas eskaleras le izieron en la pared una por la vanda de mizrah i una por la vanda de maarav (P. R. Eliezer, 1876)

disho a eyos: muevos kon viejos, venid i echa goral ken suvia mienbros de la eskalera para la ara ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

a la vanda de maarav avia una tavá kon lunbre a la eskalera de el mizbeah ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



167610

eskama f.

קשקשת (של דג)

dandruff (of fish)

Esto komeresh de todo lo ke ay en las aguas: todos los ke tienen alas i eskamas en las aguas en las mares, i en los arroyos, akeyos komeresh. (Biblia, Const. 1873)

Ma todos los ke no tienen alas i eskamas en las mares i en los arroyos, de toda sierpe de las aguas i de toda koza biva ke esta en las aguas, abominasion vos seran. (Biblia, Const. 1873)

Esto komeresh de todo lo ke ay en las aguas; todos los ke tienen alas i eskamas en las aguas, en las mares, i en los arroyos, akeyos komeresh. (Biblia, Const. 1873)

Ma todos los ke no tienen alas i eskamas en las mares, i en los arroyos, de toda sierpe de las aguas, i de toda koza biva ke esta en las aguas, abominasion vos seran (Biblia, Const. 1873)



167830

eskapado adj.

שלם, מושלם, גמור, מוגמר; מוסמך; נושע, נגאל, ניצול

complete, perfect, finished; certified; saved, redeemed, survivor

el bueno delantre el Dio sera eskapado de eya i el pekador sera prendido kon eya (Biblia, Viena 1841)

Los eskapados del ruido de los saetadores onde sakan agua, ayi kontaran las djustedades de A', las djustedades de su senyorio [aldea] en Yisrael. (Biblia, Const. 1873)



167860

eskapador m.

מושיע

savior

A' es mi penya i mi fortaleza i mi eskapador (Biblia, Const. 1873)

Por ende, todo aquel que tiene fuzia en Dios, él sera su ayudador e su escapador. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



167870

eskapadura f.

סוף, סיום, קץ, גמר, השלמה

end, completion

I para abediguarvos por eskapadura grande (Biblia, Const. 1873)



167900

eskapar v.

גמר, סיים, השלים, כילה; חמק, השתמט; הציל, הושיע

to fnish, to complete; to dodge; to save

eskapa mi alma del malo kon tu espada; (Biblia, Const. 1873)

I ke eskaparesh nuestras almas de la muerte (Biblia, Const. 1873)

Eskapame de la kulpa desangre, O Dio, Dio de mi salvasion, (Biblia, Const. 1873)

No aprovechara aver en dia de saña, y justedad escapara de muerte. (Biblia de Ferrara, 1553)

I me sako a la anchura, me eskapo porke envelunto en mi (Biblia, Const. 1873)

I Tu me enaltesiste sovre los ke se levantaron kontra mi, del varo de adolme me eskapaste (Biblia, Const. 1873)

Me eskapo de mi enemigo fuerte, de mi aborresedores, porke eran mas fuertes ke yo (Biblia, Const. 1873)

derecho es que yo por mi lo quiero escapar. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

e dixeron: desҫenderemos e escaparemos a este justo del fuego. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

Llama a tu Dios, quiҫa por tu meresҫimento escaparemos desta tormenta. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i lo irieron asta ke no desharon a ninguno de eyos ke remanesiera ni eskapara (Biblia, Const. 1873)

yo mato, i yo abidiguo; yo yago, i yo melezino; i no ay kien eskape de mi mano. (Biblia, Const. 1873)

El solta prezos, i el me eskapara de tu karsel i de tu juizio (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



168030

eskaparse v. refl.

נמלט, ברח, התחמק; ניצל, נושע; נגמר

to escape, to flee, to dodge; to be saved; to be finished

suvio a la kama i se echo – ke se le asemeje komo ke asuvieraa la kaza del djuzgo - si tiene tradjumanes buenos se eskapa, i si no non eskapa ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

I le disho David; de onde vienes i el le disho: del real de Yisrael me eskapi. (Biblia, Const. 1873)



168110

eskarada f.

זונה, פרוצה

whore, prostitute

I entraron en kaza de una mujer eskarada (Biblia, Const. 1873)

i vidola Yeuda i kontola por eskarada ke kuvrio sus fases i akosto a eya a la karrera (Biblia, Const. 1547)

solamente Rahav la eskarada bivira eya i todos los ke estan kon eya en kaza (Biblia, Const. 1873)



168120

eskarado adj.

חצוף, ציניקן, עובר על גדרי הצניעות

cheeky, cynical, goes over the fence of modesty

I anduvo Shimshon a Aza, i vido ayi una mujer eskarada, i entro a eya. I fue dicho a los de Aza: Shimshon es vinido aki. (Biblia, Const. 1873)



168143

eskarmientos m. pl.

זנונים

fornication

eskaro Tamar tu nuera i tanbien ek ensintada por eskarmientos (Biblia, Const. 1547)



168150

eskarar v.

החציף, נתן לו את הסיבות להתחצף; זנה

to give him the reasons to be rude; to fornicate

eskaro Tamar tu nuera i tanbien ek ensintada por eskarmientos (Biblia, Const. 1547)



168420

eskarneser v.

לעג, שם ללעג, ליגלג

to mock

menospresio a ti eskarno a ti eskosa de konpanya de Sion (Biblia, Const. 1743)



168660

eskasiano m.

מוזג, שר המשקים (פרש תיוסף)

the beverage commissioner (biblical)

pekaron eskansiano de rey de Mitsrayim i el panadero a su senyor a rey de Mitsrayim (Biblia, Const. 1547)

i ensanyose Par'o sovre dos sus sinklavos sovre mayoral de los eskansianos i sovre mayoral de los panaderos (Biblia, Const. 1547)



168840

eskayentar v.

חימם

stage, stall

I se apresuro Yosef porke se eskayentaron sus entranyas por su ermano (Biblia, Const. 1873)

I lo akojean kada manyana, kada uno segun su komer; i kuando el sol eskayentava, se deritia. (Biblia, Const. 1873)



169110

esklamarse v. refl.

צעק, זעק, קרא בקול, הכריז, ביטא בקולניות סבל/מורת רוח

to shout, to call aloud, to proclaim, to loudly express suffering/resentment

Esklamaron, ma no uvo kien los salvara, a A' ma no les respondio (Biblia, Const. 1873)

i los marineros tuvieron miedo i esklamaron kada uno a su Dio (Biblia, Const. 1873)

yami de mi angustia a A', i me respondio, del vientre de la foya esklami i oiste mi boz (Biblia, Const. 1873)

i esklamo el forastero sovre palavras de Hidor, i se pelearon los dos delantre del djuez, i enkomendo el djuez a sus siervos ke los kitaran de ayi (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i salieron delantre del djuez peleando i lo oyeron todos los varones de Sedom, i se apanyaron sovre eyos i esklamaron todos sovre el forastero , lo kitaron kon turva de la sivdad (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



169120

esklamasión f.

צעקה, קריאה, זעקה, הכרזה, ביטוי קולני של סבל/מורת רוח

shouting, announcing, loud expression of suffering/resentment

mete tino a mi esklamasion, (Biblia, Const. 1873)

I el dezde su palasio oyo mo boz, i mi esklamasion entro en sus orejas (Biblia, Const. 1873)

i espero por djuisio i ek bostiya, por djustedad i ek esklamasion (Biblia, Const. 1743)



169140

esklareser v.

הבהיר, ברר; הנץ (שמש/יום)

to clarify, to find out; to rise (sun/day)

Luego kuando la manyana esklaresio (Biblia, Const. 1873)

i esclarese el sol en el dia de parte de mizrah, i entra el sol a parte de maarav en la noche, (Koelet Targum,1744)

Porke Tu eres mi lampara, A', i A' esklaresera mi eskuridad (Biblia, Const. 1873)

A' vino de Sinai, i de Seir les esklaresio; resplandesio del monte de Paran, i vino kon milarias de santos; de su derecha salio Ley de fuego para eyos. (Biblia, Const. 1873)

A' vino de Sinai, i de Seir les esklaresio; resplandesio del monte de Paran, i vino kon milarias de santos; de su derecha salio Ley de fuego para eyos. (Biblia, Const. 1873)



169210

esklavo m.

עבד; סוג אריג פשוט לתפירת מדי חיילי השולטן

slave; a simple type of fabric for sewing the Sultan's soldiers' uniforms

En esta ora le eskrives get piturin i le das a la esklava ke se vaya kon su ijo I ke no tenga helek kon el (P. R. Eliezer,1876)

Komo no fue de ser ke este ijo de la esklava sea yoresh en un lugar djuntos kon Yits.hak mi ijo (P. R. Eliezer,1876)

i guay de akea tierra ke el rey de eya es esklavo (P. R. Eliezer, 1876)



169310

eskojer v.

בחר, ברר, מיין

to select, to sort

Kuando Yisrael eskojia diozes nuevos, entonses avia pelea en las puertas. (Biblia, Const. 1873)



169350

eskojerse v. refl.

התכווץ, הצטמק

to shrink

I de todos los minim ke son teorim lo ke se eskojeron para ayegar por korban ola son treske son buey i karnero i kavron (P. R. Eliezer,1876)



169380

eskojido adj.

נבחר, משובח; ממויין

selected, fine; sorted

Plata escogida, lengua de justo, corazon de malos, como nada. (Biblia de Ferrara, 1553)

Atando a la vid su borriko, i a la vid eskojida el ijo de su azna; (Biblia, Const. 1873)

Atando a la vid su borriko, i a la vid eskojida el ijo de su azna; (Biblia, Const. 1873)

fue oyido en toda la tierra ke era eskojido mas de la untasion ke era untanse sovre kavesas de reyes i koanim (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



169660

eskombrar (cat.) v.

פינה, ביער, ניקה, כיבד, טאטא; סילק מכשולים (מהדרך)

to evacuate, to clear, to clean, to sweep; to remove obstacles (out of the way)

boz apregonan enel dezierto eskombrad karrera de A' aderesad en la yanura kalsada a nuestro Dio (Biblia, Const. 1743)



169740

eskonder v.

החביא, הסתיר, הצפין, העלים; האפיל

I los avia eskondido entre unas kanyas de lino ordenadas por eya sovre el tejado (Biblia, Const. 1873)

Sabios esconden sabiduria, y boca de loco quebranto cercano. (Biblia de Ferrara, 1553)

por lo ke eskondio a los mensajeros ke Yeoshua enbio para eskulkar a Yeriho (Biblia, Const. 1873)

I disho: eskondire de eyos mis fases, vere ke sera su postrimeria; (Biblia, Const. 1873)

I kuando akeyos leprozos vinieron al kavo del real entraron en una tienda, i komieron i bevieron, i tomaron de ayi plata, i oro, i vestidos, i anduvieron, i lo eskondieron;(Biblia, Const. 1873)

i tornaron en otra tienda, i de ayi tambien tomaron, i anduvieron, i eskondieron. (Biblia, Const. 1873)



169760

eskonderse v. refl.

התחבא, הסתתר

to hide oneself

en la solombra de tus alas eskondeme. (Biblia, Const. 1873)

i oyeron a boz de A' Dio andan en el guerto aparte de el dia i eskondiose el omre i su mujer delante A' entre arvol de el guerto (Biblia, Const. 1547)

i yamo A' Dio a el omre i disho ado ti? i disho a tu boz oyi en el guerto i temi ke desnudo yo i eskondime (Biblia, Const. 1547)

eyos saven ke tenemos ambre, i salieron del real para eskondirse en el kampo, diziendo: kuando salieren de la sivdad, los prenderemos bivos, i entraremos en la sivdad.(Biblia, Const. 1873)



169800

eskondidijo m.

מחבוא, מסתור

hiding place

i kuando se kijo ir de la kaza, paro mientes en la pared i vido kon su sezo ke avia un eskondidijo en la pared (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



169810

eskondido adj.

חשאי, סודי; חבוי, נחבא, נסתר

secret, confidential; hidden, concealed

akosta tu oreja a mi, oye mi dicho. (Biblia, Const. 1873)

i no ay koza eskondida de su kalor. (Biblia, Const. 1873)

Yamaran los puevlos al monte; ayi sakrifikaran sakrifisios de djustedad; porke chuparan la abondansia de las mares, i los tezoros eskondidos de la arena. (Biblia, Const. 1873)

Yamaran los puevlos al monte; ayi sakrifikaran sakrifisios de djustedad; porke chuparan la abondansia de las mares, i los tezoros eskondidos de la arena. (Biblia, Const. 1873)



170230

eskosa f.

נערה, עלמה, בתולה

girl, maiden, virgin

Por tanto las eskosas te aman (Biblia, Const. 1873)

menospresio a ti eskarno a ti eskosa de konpanya de Sion (Biblia, Const. 1743)

I lo disheron sus siervos: bushken para mi senyor el rey una eskosa (Biblia, Const. 1873)

tanto el mansevo komo la eskosa, el ke mama kon el ombre kano. (Biblia, Const. 1873)



170370

eskrita f.

תעודה כתובה, מכתב, כתב

written certificate, letter, document

ke todas las eskritas son santas i el Shir a-Shirim es santo de las santedades ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



170470

eskritura f.

כתב, כתב יד; ניהול ספרים

handwriting; book management

i les rebolvio los linguajes en setenta modos i los izo setenta umot, kada uma i uma su linguaje i su eskritura (P. R. Eliezer, 1876)

todas las eskrituras santas enkonan a las manos ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



170540

eskrivano m.

סופר, לבלר, סופר סת''ם

scribe (bibl.), clerk, scribe of Tora scrolls

De Mahir desendieron rejidores, i de Zevulun los ke uzan la pendola de eskrivano. (Biblia, Const. 1873)

bendicho su nombre de A' ke dio a nos Ley por mano de Moshe el eskrivano grande, eskrita sovre dos tavlas de piedra i sesj ordenes de Mishna i Talmud kon meldadura (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



170570

eskrivir v.

רשם, כתב

registerer, court clerk

En esta ora le eskrives get piturin i le das a la esklava ke se vaya kon su ijo I ke no tenga helek kon el (P. R. Eliezer,1876)

Ek, esta eskrito en el livro de Yashar (Biblia, Const. 1873)

e dixo: yo no quiero rrenegar de aquel que nos escriuio en su ley, e nos dixo: al Señor, Dios tuyo, terneras; e a el seruiras e non a otro ninguno. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



170750

eskuchar v.

האזין, הקשיב; ציית, שמע בקול; שינן (שעור, תפילה)

to listen, to listen; to obey, to memorize (lesson, prayer)

eskucha mi orasion ke ago sin lavios de enganyo. (Biblia, Const. 1873)

Que tus hermanos estan en la gloria del Señor, e tu estaras de fuera; no quieras escuchar aquel malo, nin te partas de tus hermanos. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

Oid reyes, eskuchad senyores; yo, yo kantare a A'; salmeare a A' Dio de Yisrael. (Biblia, Const. 1873)

Eskuchad, sielos, i avlare: i oyga la tierra los dichos de mi boka. (Biblia, Const. 1873)



170790

eskudo m.

מגן; שם של מטבע (אסקודו)

shield; escudo (gold coin)

Eskudo es a todos los ke se abrigan en El (Biblia, Const. 1873)

I Tu me deste el eskudo de tu salvasion, i tu umildad me engrandesio (Biblia, Const. 1873)

Porke ayi fue dezechado el eskudo de los barraganes, el eskudo de Shaul (Biblia, Const. 1873)

non verna a la sivdad la esta i non arrondjara ayi saeta i non la akonantara eskudo i non vertera sovre eya trabuko (Biblia, Const. 1743)

porke ayi fue desechado el eskudo de los barraganes, el eskudo de Shaul, komo se no uviera sido untado kon azeite. (Biblia, Const. 1873)

Bienaventurado tu, o Yisrael! kien komo tu, puevlo salvo en A', el kual es el eskudo de tu ayuda, i ke es la espada de tu losania! i tus enemigos seran sodjiftados a ti, i tu pizaras sovre sus alturas.(Biblia, Const. 1873)

Bienaventurado tu, o Yisrael! kien komo tu, puevlo salvo en A', el kual es el eskudo de tu ayuda, i ke es la espada de tu losania! i tus enemigos seran sodjiftados a ti, i tu pizaras sovre sus alturas.(Biblia, Const. 1873)

Si veia eskudo o lansa entre kuarenta mil en Yisrael? mi korason es a los rejidores de Yisrael: (Biblia, Const. 1873)



170850

eskuentra adv.

כנגד, מול

against, opposite

I deprendimiento de Ley eskuentra todos eyos. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

i en la provintsia komo su meldadura. en la provintsia eran alsantes los koanim a sus manos komo eskuentra sus onbros ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

en dia bueno se kon bien, i en dia malo ve; tambien a este a eskuentra de este izo el Dio, para ke no aye el ombre despues de el ninguna koza (Biblia, Viena 1841)



170950

eskulka m.

מרגל

spy

I Yeoshua enbio de Shitim dos varones eskulkas sekretamente (Biblia, Const. 1873)

i los mansevos eskulkas entraron i sakaron a Rahav .. i sakaron a todos sus linajes, i lo puzieron afuera del real de Israel (Biblia, Const. 1873)



170980

eskulkar v.

ריגל, עקב בסתר, חיפש

to spy, to secretly follow, to search

por lo ke eskondio a los mensajeros ke Yeoshua enbio para eskulkar a Yeriho (Biblia, Const. 1873)

rodei yo i mi korason por saver i por eskulkar i bushkar sensia i kuenta, i por saver malisia de lokura i la lokura de enlokesimientos (Biblia, Viena 1841)



171440

eskureser v.

החשיך, האפיל, העיב, הקדיר,עמעם, ערפל

to darken, to obscure, to dim

mientres ke non eskureska el sol i la luz i la luna i las estreyas, i tornen las nuves detras de la luvia (Biblia, Viena 1841)



171450

eskureserse v. refl.

החשיך (נעשה חשוך), הקדיר (נעשה קודר)

to become dark, to become gloomy

en el dia ke se estremeseran guardadores de la kaza i se atorseran varones de la fuersa, i se baldaran las molederas porke se apokaran i se eskureseran las vientes en las finiestras (Biblia, Viena 1841)



171480

eskuridad/eskuridat f.

חושך, חשיכה, אפילה

darkness, obscurity

Los pies de sus buenos guadrara, ma los malos se kayeran en la eskuridad. (Biblia, 1873)

Tres kozas es menester el ombre para dizir entre su kaza tadre de shabat serka eskuridad: diezmastes, izistes eruv, ensendida la kandela (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

Duvda de eskuridad, duvda si non eskuridad, non diezmaran a el sierto i non entinyeran los atuendos i no ensenderan a las kandelas (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

Porke Tu eres mi lampara, A', i A' esklaresera mi eskuridad (Biblia, Const. 1873)



171600

eskuro (port.) adj.

חשוך, אפל, אפלולי; כהה, קודר; עגום; מעורפל; שקשה להסבירו, שקשה להבינו

dark, gloomy, dim; dark, gloomy; bleak; fuzzy; that is difficult to explain, that is difficult to understand

I si el saserdote la mirare, i ek, no uviere en eya kaveyo blanko, ni fuere mas basha ke el kuero, sino ke esta eskura, entonses el saserdote lo enserrara siete dias. ( Biblia, Const. 1873)



171790

esmerado adj.

מוקפד, ששקדו עליו; מלוטש

meticulously cared for; polished

El Dio, perfekto es su kamino, el dicho de A' es ezmerado (Biblia, Const. 1873)

kavakado en eyas diez los mandamientos esmeradas avantajamente mas ke la plata (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



171810

esmeralda f.

ברקת (אבן יקרה)

emerald

el primer orden: una kornelina, un topasio i una ezmeralda .. i el segundo orden: un karvonklo, una safira i un diamante (Biblia, Const. 1873)



171820

esmerar v.

צחצח, ליטש; טיהר; טיפל באופן קפדני

to brush, to polish; to purify; to carefully handle

Aze maraviozas tus mersedes, (Biblia, Const. 1873)



171830

esmerejón m.

בז, נץ; עוזניה

falcon, hawk

I de las aves, estas tendresh en abominasion; no sean komidas, abominasion son: el agila, i el osifrago i el esmerejon i el buitre, i el el milano segun su manera. (Biblia, Const. 1873)



172000

esmovido adj.

מרוגש; מזועזע; נע ונד

excited; shocked; wanderer

i desterro a el de siya de su reino i tomo el seyo de su mano por ke fuera el esmovido, (Koelet Targum,1744)



172090

espada f.

חרב, סיף

sword

eskapa mi alma del malo kon tu espada; (Biblia, Const. 1873)

Kada uno tiene su espada sovre su anka a kavza del pavor en las noches (Biblia, Const. 1873)

Todos eyos tienen espadas, praktikos en la gerra (Biblia, Const. 1873)

Ni la espada de Shaul no tornava en vazio (Biblia, Const. 1873)

tus varones en la espada kayeran i varones de tu barragania enla pelea (Biblia, Const. 1743)

i destirro a el omre i izo morar de orien a guerto de Eden a los keruvim i kon flama de la espada la trastornanse (Biblia, Const. 1547)

i destruyeron todo lo ke avia en la sivdad, tanto varones komo mujeres, tanto mosos komo viejos, asta los bueyes i ovejas i aznos, a tajo de espada (Biblia, Const. 1873)

i la miatad de los ke eran no kedaron, ke kayeron en la espada (P. R. Eliezer, 1876)

i les entro pleito grande entre eyos i dezvainaron kada uno su espada i enpesaron a matarsen unos kon otros (P. R. Eliezer, 1876)

I endecharon, i yoraron, i ayunaron asta la tarde, por Shaul, i por Ye'honatan su ijo, i por el puevlo de A', i por la kaza de Yisrael; porke avian kaido a espada. (Biblia, Const. 1873)

Bienaventurado tu, o Yisrael! kien komo tu, puevlo salvo en A', el kual es el eskudo de tu ayuda, i ke es la espada de tu losania! i tus enemigos seran sodjiftados a ti, i tu pizaras sovre sus alturas.(Biblia, Const. 1873)

Bienaventurado tu, o Yisrael! kien komo tu, puevlo salvo en A', el kual es el eskudo de tu ayuda, i ke es la espada de tu losania! i tus enemigos seran sodjiftados a ti, i tu pizaras sovre sus alturas.(Biblia, Const. 1873)

Emborrachare mis saetas de sangre, i mi espada tragara karne; (Biblia, Const. 1873)

Kuando agozare mi reluziente espada, i mi mano travare de djuisio, (Biblia, Const. 1873)

Por afuera desijara la espada, i en las kamaras espanto; (Biblia, Const. 1873)

i apersuro i desvaino la espada ke tenia debasho de sus vestidos i se la puzo en la garganta de Yosef (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i se alevanto Sefo sovre la alimanya la esta i la mato kon su espada (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



172260

espalda f.

גב, שכם; כושר עמידה

back, shoulder; stamina

I iziste ke mis enemigos me dieran la espalda, mis aborresedores, i los taji (Biblia, Const. 1873)



172390

espaldar m.

מסעד, גב המושב, משענת, גב; אפוד

back of seat, backrest, back; vest

I Shemuel ministrava delante de A' siendo moso senyido de un espaldar de lino. (Biblia, 1873)

i los mayorales trusheron a piedras del shoam i a piedras de los inchimientos para el espaldar i para el pecholar (Biblia, Const. 1547)

i aran el espaldar de oro i kardeno i purpura i karmezi i lino fino torsido de echura de maestro (Biblia, Const. 1873)

i aras el manto del espaldar todo de kardeno i avra una avertura arriva en medio de el avra un borde a su avertura al deredor de echura de teshedor (Biblia, Const. 1873)

i esrtos son los vestidos ke aran: pechural i espaldar i manto i tonga broslada toka i senyidero (Biblia, Const. 1873)



172460

espander v.

פיזר, זרה; פרש, גלל; תלה/פרש כביסה ליבוש

to disperse; to spread, to scroll; to hang/spread laundry for drying

Su palma espandio a el meskino i sus manos tendio al dezeozo (Tefilat kol Pe, 1891)

I espandio la tienda sovre el tavernakulo, i pozo la kuvierta de la tienda sovre eya por ensima, komo A' enkomendo a Moshe. ( Biblia, Const. 1873)



172530

espandido adj.

מפוזר, נפוץ, פרוש

scattered, spread out

Esta palabra era salida delante el Señor del mundo con verdat prouada, e pala­bras honrradas, e con bozes nobles, e palabras muy entendidas e espand[did]as, e piadosas posturas, e juyzios e prometimientos para sienpre jamas a los fijos e a los nietos. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



172590

espandir v.

פירסם, הפיץ, הודיע, פירסם ברבים; פיזר, פרש, מתח, גלל; תלה לייבוש

to distribute, to announce, to publicize; to spread, to scatter, to stretch, to scroll; to hang for drying

el doladizo lo kuvrio maestro i platero kon el oro lo espande i kadenitas de plata le adjunta el platero (Biblia, Const. 1743)

i desierto el onbre espande su dedo en la lunbre en el mundo el este, lugo se kema ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

le espandia el segundo a el primero dos las manos i se las dava al koen gadol i asofria sovre eyas i las esparzia ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

se resfuiya el segundo i andava a el; i despues eran espandientes a el todos los mienbros ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

Espande sus alas, los toma, los yeva sovre sus plumas; A' solo lo gio, i no uvo kon el dio estranyo. (Biblia, Const. 1873)

sinon por Moshe el porfeta ke espandio sus manos kon orasion delantre A' i izo tornar sanya de A' de eyos (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



172670

espantarse v. refl.

פחד, ירא, התירא, נבהל, נבעת, נחרד, נאחז פחד

to be afraid, to panic, to be anxious, to be filled with fear

I lo vieron a el todas las kriansas i se espantaron de el muncho entendieno ke era el ke las krio. (P. R. Eliezer,1876)



172700

espantavle adj.

מפחיד, מבעית, מבהיל, מחריד, איום, נורא, מבשר רע

scary, terrifying, frightening, horrifying, horrible, ominous

e bos ensacada e bos que non ҫesaua palabras fermosas, bos muy fuerte e truenos espantables, e con llama paresҫiente, e con lluvia cayendo, e ella aҫendiente en altura de siete ҫielos, (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



172720

espanto m.

פחד, מורך לב, מורא, אימה, יראה, חרדה, בהלה; פוביה

fear, terror, awe, anxiety, panic; phobia

e alabaron los fonsados delos ҫielos e de la tierra, e los rreyes del mundo les tomo grant tenblor e espanto; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

Por afuera desijara la espada, i en las kamaras espanto; (Biblia, Const. 1873)



172970

espartido adj.

מחולק, מפולג; נפרד, נבדל; גרוש

Shaul i Yeonatan amados i ermozos en su vida i en su muerte no fueron espartidos (Biblia, Const. 1873)

Shaul i Ye'hontan amados i ermozos en su vida, i en su muerte no fueron espartidos; (Biblia, Const. 1873)



173050

esparzidera f.

מזלף, מיזרק

I los brazeros, i las esparzideras, lo ke de oro, de oro, i lo ke de plata, de plata, todo lo tomo el kapitan de los de la guardiya. Los dos pilares, un mar, i los asientos ke Shelomo avia echo para la kaza de A', no avia pezo al alambre de todos estos atuendos. (Biblia, Const. 1873)



173080

esparzimiento m.

פיזור, הפצה, התפזרות; תפוצה

non palasio i non monte de almiskle; non djunta i non atorgamiento; non linpieza i non esparzimiento ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



173090

esparzir v.

פיזר, הפיץ, זרה

I enbio saetas i los esparzio, relampago i los alboroto (Biblia, Const. 1873)

le espandia el segundo a el primero dos las manos i se las dava al koen gadol i asofria sovre eyas i las esparzia ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

Dishe: los esparzire, are baldar de entre los ombres la membrasion de eyos: (Biblia, Const. 1873)

i safumo a su kaza i a su palasio kon almiskle i anderehas, i esparzio en toda la kaza almiskle i sandalos (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



173100

esparzirse v. refl.

התפזר

i todo su fonsado se esparzieron de kon el. I prendieron al rey, i lo trusheron al rey de Bavel a Rivla. I denunsiaron su sentensia. (Biblia, Const. 1873)



173120

espasiarse v. refl.

התבדר, השתעשע; בלשון סגי נהור: לסבול מצרות וטרדות

e espaҫiaronse los fijos de Ysrael, e sosegaronse las animalias e las aves; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



173130

espasio m.

מרחב, שטח, חלל; רווח, מרווח; סדק; שעשועים, בידור, פנאי; תענוג,עונג

Entre vozotros i eya ayga espasio komo dos mil kovdos de medida (Biblia, Const. 1873)



173480

espejo m.

מראה, ראי, אספקלריה; בבואה; נצנוץ, זיו; דוגמא, דגם

los espejos i las savanas i las alamemas i los mantos (Biblia, Const. 1743)



173610

esperansa f.

תקווה, תוחלת, סיכוי

Esperanza de justos alegria, y esperanza de malos se perdera. (Biblia de Ferrara, 1553)



173620

esperar v.

קיווה, ציפה, ייחל, חיכה

No esperas ke eya vendra detras de ti ni ke tus kompanyeros te la traen (Tefilat Imanuel, 1924)

i espero por djuisio i ek bostiya, por djustedad i ek esklamasion (Biblia, Const. 1743)

I disheron el uno al otro: no izimos bien; oy es dia de buenas nuevas, i nozotros kayamos; si esperaremos asta la luz de la manyana, nos alkansara pena.(Biblia, Const. 1873)



173740

espesia f.

סוג, מין; תבלין; בושם

tu ke salvas kon tu derecha a los ke se abrigan en ti, (Biblia, Const. 1873)

Kuando el molia dizia: minudo bueno, bueno minudo, por amor ke la boz es ermozo para las espesias. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

El koshte doze kashkara de espesia tres sinamon mueve, yerva shavonal mueve medidas (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

Ke era saumada de todo modo de espesias (P. R. Eliezer,1876)

i sera en lugar de espesia desleimiento (Biblia, Const. 1743)

i tu tomate espesias prinsipales de almiskle fino kinientos siklos i de sinamon golorozo la mitad de esto .. i de kanela goloroza .. i de kasia (Biblia, Const. 1873)

non djendjibre i non sinamon; non guezmo de espesias i non guezmo resivivle ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



174075

espikonardo m.

שיבולת נרד (מסממני הקטורת)

Almiskle i anbar, espikonardo i zafran pezo a 16, 17 livras (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



174180

espino m.

שיח, סנה; קוץ, חוח; כינוי לזד

Komo el lirio entre los espinos, ansi es mi kompanyera entre las ijas (Biblia, Const. 1873)

i ponerlae desoladura no sera apodada i no sera kavada i kresera kadro i espino (Biblia, Const. 1743)

i espino i kardo ermoyesera a ti i komeras a yerva de el kanpo (Biblia, Const. 1547)

porke komo boz de espinos debasho de la oya ansi rizo del loko. i tambien esto nada. (Biblia, Viena 1841)



174290

espirito m.

רוח, נפש

I azien aolgantamiento de espirito a su kreador (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

i lo inchi de espirito del Dio en saviduria i en entendimiento i en sensia i en toda ovra para enventar enventos para ovrar en oro i en plata i en alambre (Biblia, Const. 1873)

i tu avlaras a todos los savios de korason, los kuales yo inchi de espirito de saviduria ke agan los vestidosde Aaron para satifikarlo (Biblia, Const. 1873)

mijor prostemeria de koza mas ke su prisipio. mijor longo de espirito mas ke alto de espirito (Biblia, Viena 1841)

non te apresures en tu espirito por ensanyarte, porke sanya en seno de lokos poza (Biblia, Viena 1841)

I el espirito de A' paso sovre el, i desendio a Ashkelon, i irio trenta varones de eyos, i tomo sus espojos, i dio las modas de vestidos a los ke avian deklarado el enigma. (Biblia, Const. 1873)

i el espirito de A' paso sovre el, i las kuerdas ke estavan sovre sus brasos fueron komo lino ke esta kemado kon fuego, i sus atadores se kayeron de sovre sus manos. (Biblia, Const. 1873)

I partio el Dio una foya ke avia en Lehi, i salieron de eya aguas, i bevio, i retorno su espirito, i se rebivio. Por tanto yamo su nombre En-'Hakore, ke esta en Lehi asta oy. (Biblia, Const. 1873)



174930

esprimir v.

סחט

i tomava a las uvas i esprimia a eyas en vaso de Par'o i dava a el vaso sovre palma de Par'o (Biblia, Const. 1547)



174960

esprito m.

רוח; אלכוהול, ספירט, כוהל; אד זיקוק; רוח רפאים, רוח

Kuando vido Shelomo, rey de Israel, kon esprito de nevua al reino de Rehav'am su ijo (Koelet Targum,1744)

I kon el esprito de veluntad sostenme. (Biblia, Const. 1873)

Sosten mis pasos en tus senderos, para ke no se resfuygan mis patadas. (Biblia, Const. 1873)

No me eches de tu prezensia, i tu esprito santo no tomes de mi. (Biblia, Const. 1873)

Los sakrifisios del Dio son el esprito kevrado, (Biblia, Const. 1873)

i el Santo Bindicho El le da esprito i alma i forma de fases i vista del ojo i oida de la oreja i avla i andadurade los pies i saver i entendensia ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

kantares i alavasiones ke disho Shelomo el porfeta rey de Israel kon el esprito de porfetizia delantre Sinyor de todo el mundo (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



175220

espuntar m.

הנצה, פתיחת פרח

La igera espunto sus igos, i las vides en sierne dieron golor (Biblia, Const. 1873)



175400

estableser v.

ייסד, ביסס, כונן, הקים

Establisio los terminos de los puevlos segun el numero de los ijos de Yisrael. (Biblia, Const. 1873)



175490

estado m.

מצב, מעמד, נסיבות; סמכות; מדינה

No esta en nuestra intelijensia por entender el buen estado de algunos malos (Tefilat Imanuel, 1924)



175650

estaka f.

יתד, מוט מחודד; עמוד היסוד

ma el se desperto de su suenyo, i arranko la estaka del telar i la tela. I (Biblia, Const. 1873)

Su mano tendio a la estaka, i su derecha al martiyo de travajadores; i majo a Sisera, machuko su kavesa; i irio i atraveso su sien. (Biblia, Const. 1873)



175900

estansia f.

שהות; שהיה, התעכבות, המצאות

i madrugo Yaakov por la manyana i tomo a la piedra ke puso a sus kaveseras i puso a eya estansia i vazio azeite sovre su kavesa (Biblia, Const. 1547)



176030

estar v.

היה, נמצא; שהה, התעכב; פועל עזר לציון התמשכות הפעולה

Ma si la mancha klara se estuviere en su lugar, i no se estendiere, senyal de la sarna es; i el saserdote lo dara por limpio. ( Biblia, Const. 1873)

estese kada uno en su lugar, no salga ninguno de su lugar en el dia seteno. I el puevlo olgaron en el dia seteno. (Biblia, Const. 1873)

Gilad se kedo en la otra parte del Yarden; i Dan por ke se estuvo en navios? (Biblia, Const. 1873)



176535

esteliadura f.

הזייה

I sus sangres menesteroza esteyadura sovre entre los travesanyos i sovre el parohet i sovre ara de el oro (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



176540

esteliar v.

התיז, היזה

Goteara komo la luvia mi doktrina, esteyara komo el rosio mi dicho; (Biblia, Const. 1873)



176610

estender v.

האריך, הרחיב, פיזר, גולל; נטה (פ"י)

estiende la lansa ke tienes en tu mano a ti porke en tu mano la entregare (Biblia, Const. 1873)

i la aselada se levanto presto de su lugar i korrieron luego ke el estendio su mano i vinieron a la sivdad i la prendieron (Biblia, Const. 1873)

I el saserdote lo mirara al dia seteno, i si estender se uviere estendido en el kuero, el saserdote lo dara por enkonado; yaga de lepra es. ( Biblia, Const. 1873)

I si estender se estendiere en el kuero, entonses el saserdote lo dara por enkonado; yaga es. ( Biblia, Const. 1873)

I le disho David: komo no temeste tu de estender tu mano para danyar al untado de A' (Biblia, Const. 1873)

I topo una keshada de azno freska, i estendio su mano, i la tomo, i irio kon eya mil varones. I disho Shimshon: kon la keshada de un azno ire mil varones. (Biblia, Const. 1873)



176620

estenderse v. refl.

התרחב, השתרע; התגולל, נפרש

Ma si la mancha klara se estuviere en su lugar, i no se estendiere, senyal de la sarna es; i el saserdote lo dara por limpio. ( Biblia, Const. 1873)

I los Pelishteos suvieron, i pozaron en Ye'huda, i se estendieron en Lehi. I los varones de Ye'huda disheron: por ke suvistesh kontra nozotros? i eyos disheron: para atar a Shimshon suvimos, para azer a el komo el izo a nozotros. (Biblia, Const. 1873)



176680

estentinas f. pl.

מעיים

darsho r. Shimlay: a ke asemeja el ninyo en estentinas de la madre? a un kuaderno ke esta kovijado i doblado ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



177770

estopa f.

נעורת פשתים

I los aseladadores estavan kon eya en la kamara; i eya le disho: ¡los Pelishteos, sovre ti Shimshon! I el arranko las kuerdas, komo se arranka un ilo de estopa kuando guele el fuego. I su fuersa no fue konosida. (Biblia, Const. 1873)



177900

estrada f.

דוכן, במה; יצוע

presurozo komo las aguas, no seras aventajado; porke suviste a la kama de tu padre; entonses enkonaste: a mi estrado suvio. (Biblia, Const. 1873)

presurozo komo las aguas, no seras aventajado; porke suviste a la kama de tu padre; entonses enkonaste: a mi estrado suvio. (Biblia, Const. 1873)



178020

estranyedad f.

זרות, מוזרות; נכר, ארץ זרה

i fraguaran varones de estranyedad tus serkas i sus reyes te serviran (Biblia, Const. 1743)



178050

estranyo adj.

מוזר, משונה, תמהוני, הפכפך, גחמן; זר, נוכרי

i konsogro kon puevlos estranyos. (Koelet Targum,1744)

Con quebrantamiento sera quebrantado porque fio estraño, y aborrecien tocantes mano, confiado. (Biblia de Ferrara, 1553)

En oyendo kon la oreja me ovedesieron, los estranyos se deskayeron i se estremesieron en sus enserramientos (Biblia, Const. 1873)

Puevlo ke yo no konosi me sirvieron, los estranyos se sodjiftaron a mi (Biblia, Const. 1873)

e las puertas de los ҫielos e de la tierra se abrieron, por veer e saber que non auia con el Señor dioses estraños, (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

Espande sus alas, los toma, los yeva sovre sus plumas; A' solo lo gio, i no uvo kon el dio estranyo. (Biblia, Const. 1873)

Lo izieron zelar kon diozes estranyos, kon abominasiones lo ensanyaron. (Biblia, Const. 1873)



178470

estremeserse v. refl.

הזדעזע, רעד, נבעת, נבהל, חרד

I la tierra se konmovio i temblo, los simientos de los sielos se estremesieron, se konmovieron porke A' se airo (Biblia, Const. 1873)

en el dia ke se estremeseran guardadores de la kaza i se atorseran varones de la fuersa, i se baldaran las molederas porke se apokaran i se eskureseran las vientes en las finiestras (Biblia, Viena 1841)

a boz de tus maraviyas i tus barraganias ke izites a puevlo kaza de Israel se estremesieron todos los puevlos (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



178720

estreya f.

כוכב, מזל, גורל

e en esa ora se leuanto un estrella e trago quatro estrellas; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

mientres ke non eskureska el sol i la luz i la luna i las estreyas, i tornen las nuves detras de la luvia (Biblia, Viena 1841)

De los sielos pelearon, las estreyas de sus kaminos pelearon kontra Sisera. (Biblia, Const. 1873)



178930

estreyero m.

אסטרונום, אסטרולוג, חוזה בכוכבים

e a sus estrelleros contoles todas estas palabras, (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



179190

estruimiento m.

הרס, חורבן

esto kuantos dias i anyos i tiempos ke se yo del estruimiento de Yerushalayim, i me entre en esta kaza i ize a mi esta kamareta (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



179350

estudiar v.

למד, עיין ב-, חקר

Kien estudia siendo viejo asemeja ala tinta eskrita sovre papel viejo (Tefilat Imanuel, 1924)

Kien estudia para ensenyar logra saver i azer saver (Tefilat Imanuel, 1924)

Kien estudia para observar, logra saver, ensenyar i observar (Tefilat Imanuel, 1924)



179360

estudio m.

לימוד, מחקר; אולפן, סטודיו

Apoka tu negosio I desha tiempo para el estudio de la Ley (Tefilat Imanuel, 1924)

As atension en tu estudio porke el error puede ser funesto (Tefilat Imanuel, 1924)

Si neglijas el estudio de la Ley neglijas djunto eya muchas kozas (Tefilat Imanuel, 1924)



179520

estulto m.

גערה; איום, הפחדה

mijor por oir estulto de savios ke varon oyen kantar de lokos (Biblia, Viena 1841)



180010

eterno adj.

נצחי

El Dio eterno es tu morada, i debasho los brasos de siempre; i el desterrara de delante de ti al enemigo, i dira, destruye. (Biblia, Const. 1873)

El Dio eterno es tu morada, i debasho los brasos de siempre; i el desterrara de delante de ti al enemigo, i dira, destruye. (Biblia, Const. 1873)



180430

evitar v.

מנע; נמנע מ-, התחמק מ-, השתמט מ-

Evita por verlo kuando por su error fue abatido i umiliado (Tefilat Imanuel, 1924)

Kien se abstiene de djuzgar a otros evita aborresion, rovo i djuramiento falso (Tefilat Imanuel, 1924)



181320

eya/eyos/eyas pron.

היא, הם, הן

i algunos desharon de eyo asta la manyana, i krio guzanos, i se fedio; i se ensanyo kontra eyos Moshe. (Biblia, Const. 1873)

i eyos son las milarias de Efrayim, i eyos los miles di Menashe. (Biblia, Const. 1873)

i eyos son las milarias de Efrayim, i eyos los miles di Menashe. (Biblia, Const. 1873)



182860

falsar v.

רימה, הונה, בגד, לא עמד בדיבורו, מעל

to cheat, to deceive, to betray, does not keep his word, to embezzle

empero los ijos de Israel falsaron falsia en lo enheremado .. i el folor de A' se ensendio kontra los ijos de Israel (Biblia, Const. 1873)



182880

falsario m.

זייפן

counterfeiter

Perficion de rectos los guia, y atorcimiento de falsarios los prea. (Biblia de Ferrara, 1553)

Justedad de rectos los escapara, y por tortura falsarios seran presos. (Biblia de Ferrara, 1553)



182930

falsedad f.

צביעות, אי כנות; שקר, רמיה, רמאות

hypocrisy, dishonesty; lie, cheating

Malo haze obra de falsedad, y asembran justedad precio de verdad. (Biblia de Ferrara, 1553)

Bendiciones a cabeza de justo, y boca de malos cubrira falsedad (Biblia de Ferrara, 1553)

Falsedad la grasia i nada la ermozura, mujer temeroza de A', eya es de alavar  (Tefilat kol Pe, 1891)

ke porfetas de la falsedad eyos me kavzaron por achakear fortaleza de sanya de A' sovre mi (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



182960

falsía f.

צביעות, אי כנות; שקר, רמיה, מעל; סוג של דג סול

hypocrisy, dishonesty; lie, deceit; sole (fish)

empero los ijos de Israel falsaron falsia en lo enheremado .. i el folor de A' se ensendio kontra los ijos de Israel (Biblia, Const. 1873)



183000

falso m.

נוכל, רמאי, בוגד; צליל מזוייף

swindler, traitor; false sound

Rrespondio el falso, e dixo: Abraham, yo crie el ҫielo e la tierra. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



183010

falso adj.

כוזב, מזויף, מסולף, שקרי, מעוות; שגוי, מלאכותי, מעושה, מוטעה

false, falsified, perverted; Wrong, artificial, fake

Kien se abstiene de djuzgar a otros evita aborresion, rovo i djuramiento falso (Tefilat Imanuel, 1924)



183240

faltar v.

שגה; חסר, היה חסר; לא קיים (את החובה)

to make a mistake; to be missing; to fail to comply (the obligation)

I los ijos de Yisrael izieron ansi, i akojieron, unos mas, i otros menos. I lo mezuraron kon el omer, i no sovrava al ke akojio mucho, ni faltava al ke akojio poko; kada uno segun su komer akojieron. (Biblia, Const. 1873)

i tambien pan i agua tengo, i paja i sevada para mi azno, no me falta nada (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

porke estas doliente i flaka? A ti ke te falta i ke eres mujer de un mayoral grande i muncho en ojos de el rey, i te falta koza ke digas ke estas hazina? (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

porke estas doliente i flaka? A ti ke te falta i ke eres mujer de un mayoral grande i muncho en ojos de el rey, i te falta koza ke digas ke estas hazina? (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



183360

fama f.

שם, פרסום, תהילה, מוניטין

name, publicity, fame, reputation

Cubrien odio, labios de falsedad, y sacan fama mala, el loco. (Biblia de Ferrara, 1553)

La buena fama es la korona verdadera superiora a todas (Tefilat Imanuel, 1924)

I sovre el disho Shelomo kon su sensia: mijor fama nas ke azeite buena i dia de la muerte mas ke dia de su naser (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

Se engrandese kon fama buena i se esparte kon fama buena de el mundo (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

mijor fama buena mas ke azeite bueno, i dia de la muerte mas ke dia de su nase (Biblia, Viena 1841)



183500

famiya/famía f.

משפחה, בית אב; רעיה

family; wife

i andavan ayi todos los varones [?] eyos i sus mujeres i sus famiyas i sus ijos i se alegravan ayi kon adufles i kantavlenas. (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

Tambien kuando venia algun forastero a sus sivdades i traia su merkaderia ke merkava o keria vender, i se adjuntavan sovre el varones i mujeres, i famiyas, i mosos i viejos, i se ayegavan todos al varon i le tomavan por fuersa de la merkaderia asta ke se atemava la merkaderia del patron (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



184290

fas f.

פנים (פני המים/כדור הארץ)

surface (water/earth)

(Eskondeme) de las fases de los malos ke se destruyen, (Biblia, Const. 1873)

No veresh mis fases sin vuestro ermano kon vozotros (Biblia, Const. 1873)

Yo en mi djustedad vere tus fases; (Biblia, Const. 1873)

Enkuvre tus fases de mis pekados, i arremata todos mis delitos. (Biblia, Const. 1873)

I non kon mecha de lana de savza, i non mecha de yerva de dezierto o kon verdura ke sovre fases de las aguas. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

i vidola Yeuda i kontola por eskarada ke kuvrio sus fases i akosto a eya a la karrera (Biblia, Const. 1547)

i Yeoshua razgo su vestidos i se echo sovre sus fases a tierra delante del arka de A' asta la tadre, el i los viejos de Israel i echaron polvo sovre sus kavesas (Biblia, Const. 1873)

i el Santo Bindicho El le da esprito i alma i forma de fases i vista del ojo i oida de la oreja i avla i andadura de los pies i saver i entendensia ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

non linpiezas i non sevos; non linpieza i non tevilá o lavamiento;... non kovertero i non keruvim; non ensensio i non pan de las fases ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

mijor tristeza mas ke rizo, porke kon pezgadumbre de fases se abonigua korason (Biblia, Viena 1841)

I entro delante del rey, i se enkorvo al rey kon sus fases a tierra. (Biblia, Const. 1873)

I Bat-Sheva se umilio kon sus fases a tierra, i se enkorvo al rey, i disho: biva mi senyor el rey David para siempre. (Biblia, Const. 1873)

I disho: eskondire de eyos mis fases, vere ke sera su postrimeria; (Biblia, Const. 1873)

I de la sivdad tomo un eunuko, el kual era komandante de los varones de gerra, i sinko varones de los varones de gerra, i sinko varones de los ke veian las fases del rey, ke se toparon en la sivdad, i al(Biblia, Const. 1873)

i kuando tornaron en teshuva i fue perdonado a eyos, se muchiguo klaredad de onra de sus fases komo los andjeles porke izieron telas para el tavernaglo (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)

kuando izieron kaza de Israel a el bezero fueron enegrisidas sus fases komo ijos de Kush ke moran en tierras de Kedar (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



184580

fasina f.

אלומה

sheaf

I ensendio los tizones i solto las rapozas en las mieses de los Pelishteos i kemo tanto fasinas komo mieses, i vinyas i olivares. (Biblia, Const. 1873)



185080

favoravle adj.

חיובי, אוהד, מתאים

positive, favorable

Porke no ay ombre ke no tenga su ora favoravle (Tefilat Imanuel, 1924)



185570

federse v. refl.

התקלקל, נרקב, הבאיש; השתחצן; השתעמם

to be spoiled, to rot; to become arrogant; to be bored

i algunos desharon de eyo asta la manyana, i krio guzanos, i se fedio; i se ensanyo kontra eyos Moshe. (Biblia, Const. 1873)

I lo desharon asta la manyana, komo Moshe enkomendo, i no se fedio, ni uvo en eyo guzano. (Biblia, Const. 1873)



186290

ferida f.

פצע, חַבּוּרה, מכה

wound, bruise, blow

I los irio pierna sovre anka kon grande erida; i desendio i estuvo en el riskisio de la penya de Etam. (Biblia, Const. 1873)



186330

ferir v.

פצע, חבל

to injure

i malkerensia porne entre ti i entre la mujer i entre tu semen i entre de su semen el te erira kavesa i tu le eriras karkanyal (Biblia, Const. 1547)

i lo irieron asta ke no desharon a ninguno de eyos ke remanesiera ni eskapara (Biblia, Const. 1873)

I akontesio despues de la muerte de Shaul, kuando David torno de erir a los Amalekitas, ke David estuvo en Tsiklag dos dias. (Biblia, Const. 1873)

I yamo David a uno de los mansevos, i disho: ayegate i matalo. I el lo irio, i murio. (Biblia, Const. 1873)

I el espirito de A' paso sovre el, i desendio a Ashkelon, i irio trenta varones de eyos, i tomo sus espojos, i dio las modas de vestidos a los ke avian deklarado el enigma. (Biblia, Const. 1873)

I los irio pierna sovre anka kon grande erida; i desendio i estuvo en el riskisio de la penya de Etam. (Biblia, Const. 1873)

I topo una keshada de azno freska, i estendio su mano, i la tomo, i irio kon eya mil varones. I disho Shimshon: kon la keshada de un azno ire mil varones. (Biblia, Const. 1873)

Su mano tendio a la estaka, i su derecha al martiyo de travajadores; i majo a Sisera, machuko su kavesa; i irio i atraveso su sien. (Biblia, Const. 1873)



186980

feuzia f.

בטחון ב-, אמון, מיבטח

confidence in, trust, reliance

Andan en persicion andara a fiuza, y atorcién sus carreras sera quebrantado. (Biblia de Ferrara, 1553)

Por ende, todo aquel que tiene fuzia en Dios, él sera su ayudador e su escapador. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

De Binyamin disho: el kerido de A' morara a figuzia serka de el; lo kuvrira todo el dia, i entre sus ombros morara. (Biblia, Const. 1873)

I Yisrael morara a figuzia solo; la fuente de Yaakov en tierra de sivera i de mosto; tambien sus sielos gotearan rosio. (Biblia, Const. 1873)

De Binyamin disho: el kerido de A' morara a figuzia serka de el; lo kuvrira todo el dia, i entre sus ombros morara. (Biblia, Const. 1873)

I Yisrael morara a figuzia solo; la fuente de Yaakov en tierra de sivera i de mosto; tambien sus sielos gotearan rosio. (Biblia, Const. 1873)



187190

fiador m.

סוכן נוסע/מוכר נודד המוכר בתשלומים לעקרות הבית; ערב

a traveling agent/seller who sells in installments to housewives; guarantor

dartehemos a nuestros fijos que maman las tetas de sus madres por fiadores; e dixoles el Señor: aquellos rresҫebire. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

e dixeronle: dartehemos a Yacob nuestro padre por fiador; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



187260

fiar v.

מסר/הפקיד למשמרת (דבר יקר/ חשוב למוסר); נתן אמון ב-; מכר באשראי; השגיח מקרוב, עקב אחרי

to give/deposit (something precious/important to the submitter); to trust in; to sell on credit; to watch closely, to follow

Con quebrantamiento sera quebrantado porque fio estraño, y aborrecien tocantes mano, confiado. (Biblia de Ferrara, 1553)



187450

fidelidad/fidelitá f.

נאמנות, דיוק

loyalty, accuracy

porke son djerenansio de trastornamientos, ijos ke no ay fieldad en eyos. (Biblia, Const. 1873)



187540

fiel adj.

נאמן

loyal

El testimonio de H' es fiel, ke aze savio el torpe. (Biblia, Const. 1873)

Andan chismero , descubrien secreto, y fiel de espiritu encubrien cosa. (Biblia de Ferrara, 1553)



187560

fiemo m.

זבל, אשפה; פֶּרֶשׁ

garbage

empero la karne del toro i su kuero i su fienda kemaras en fuego afuera del real (Biblia, Const. 1873)



187640

fierro m.

ברזל; עוגן

iron; anchor

solamente la plata i el oro i los atuendos de alambre i de fierro metieron en la kaza de A'. (Biblia, Const. 1873)

I de Asher disho: bendicho de ijos sea Asher; sea agradavle a sus ermanos, i banye en azeite su pie. Fierro i alambre sera tu sapato; i komo tus dias sera tu fortaleza. (Biblia, Const. 1873)

I de Asher disho: bendicho de ijos sea Asher; sea agradavle a sus ermanos, i banye en azeite su pie. Fierro i alambre sera tu sapato; i komo tus dias sera tu fortaleza. (Biblia, Const. 1873)

metimos veluntad de muestra alma en eyos para enkuadernarlos kon pendola de fierro i plomo, komo todos los livros los vinientes a muestra mano (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



187790

fievre f.

קדחת

fever

Konsumidos seran de ambre, i komidos de fievre ardiente, i de tajamiento amargo; (Biblia, Const. 1873)



187860

figura f.

דמות, דיוקן, צלם, פנים

figure

e cada uno de aquellos gentios llamaua la figura de su dios que lleuaua colgada al cuello. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

E dixole el enperador: toma mi sortija que esta en ella la figura de mi dios, e omillate a el; e sy quieres, tómala para ty (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



189020

fin f.

קצה, גבול, תחום, סוף, קץ; הפסק, חידלון, כלה, מוות

edge, border, end; cease, death

Siempre se muy umilde porke el fin del ombre es destinado al guzano (Tefilat Imanuel, 1924)

Toda reunion echa en nombre de Dio tiene buen fin (Tefilat Imanuel, 1924)

Gad, fonsado lo vensera, i el vensera al fin. (Biblia, Const. 1873)

Gad, fonsado lo vensera, i el vensera al fin. (Biblia, Const. 1873)



189420

finestra/finiestra (it.) f.

חלון, צוהר, ארובה (ארובות השמים)

window, skylight

ken estos komo la nuve abolaran i komo palombinos a sus finiestras (Biblia, Const. 1743)

en el dia ke se estremeseran guardadores de la kaza i se atorseran varones de la fuersa, i se baldaran las molederas porke se apokaran i se eskureseran las vientes en las finiestras (Biblia, Viena 1841)



189490

fino adj.

דק, דקיק, עדין, רזה, טהור (זהב); מעודן, טעים לחיך, משובח, מעולה; מזוכך; חד, שנון, פיקח

thin, slender, delicate, pure (gold); refined, delicious to the palate, fine, excellent; purified; sharp, witty, clever

Kovdisiavles son mas ke oro, i mas ke mucho oro fino, (Biblia, Const. 1873)

i aras kastones de oro i dos kadenetas de oro fino, torsidas las aras de echura de trensas i meteras las kadenetas de trensas en los kastones (Biblia, Const. 1873)

i tu tomate espesias prinsipales de almiskle fino kinientos siklos i de sinamon golorozo la mitad de esto .. i de kanela goloroza .. i de kasia (Biblia, Const. 1873)

suve a el sielo i dare a ti a dos tavlas de piedras tajadas de safira de sia de mi onra relustrozas komo el oro fino regladas kon reglas eskritas kon mi dedo (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



189730

firmamiento/firmamento m.

רקיע; ברית; חתימה

firmament; alliance; signature

Alsad el arka del firmamiento i pasad delante del puevlo (Biblia, Const. 1873)

alsad el arka del firmamiento i siete saserdotes yeven siete trompetas de kuernos de karneros delante del arka de A' (Biblia, Const. 1873)

i Yeoshua izo paz kon eyos i tajo kon eyos firmamiento para abediguarlos i los mayorales de la kompanya les djuraron (Biblia, Const. 1873)

peko Israel i tambien traspasaron mi firmamiento ke les enkomendi (Biblia, Const. 1873)

aborresida es la serradura ke se afeyaron kon eya los reshaim … grande es la mila ke se tajaron sovre eya treze firmamientos ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

porke eyos guardaron tu dicho, i observaron tu firmamiento. Anbezaran tus djuisios a Yaakov, i tu Ley a Yisrael: (Biblia, Const. 1873)

porke eyos guardaron tu dicho, i observaron tu firmamiento. Anbezaran tus djuisios a Yaakov, i tu Ley a Yisrael: (Biblia, Const. 1873)



189810

firmo adj.

קבוע, יציב, איתן, חסון, חזק; תקוע; תמידי; בטוח, עומד על דעתו

steady, stable, sturdy, strong; stuck; constant; sure, stands his ground

Estas kozas ke el ombre azien a eyas komien sus frutos en el mundo el este i el kavdal firme a el mundo el vinien (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

diziendo palabras firmes que non se pueden quitar, e postura firme, e bos rresҫebida firme. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



190530

flako adj.

חלש, חלוש, רפה, בעל בריאות רופפת, רופף; רזה, צנום, כחוש, דק; שביר

weak, in poor health, loose; thin, slender, skinny; fragile

porke estas doliente i flaka? A ti ke te falta i ke eres mujer de un mayoral grande i muncho en ojos de el rey, i te falta koza ke digas ke estas hazina? (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



190600

flama f.

להבה, שלהבת, לשון אש

flame

i destirro a el omre i izo morar de orien a guerto de Eden a los keruvim i kon flama de la espada la trastornanse (Biblia, Const. 1547)



191030

flor f.

פרח; החלק המובחר

flower; the elite part

Las flores se aparesieron en la tierra (Biblia, Const. 1873)



191660

folor f.

כעס, זעם, חימה, חרון אף

anger, rage

I no se ensienda tu fulor kontra tu siervo (Biblia, Const. 1873)

Por el amenazo de A' por el soplo del reflo de su folor (Biblia, Const. 1873)

i eresio folor de Balak a Bilam i batió a sus palmas (Biblia, Const. 1547)

empero los ijos de Israel falsaron falsia en lo enheremado .. i el folor de A' se ensendio kontra los ijos de Israel (Biblia, Const. 1873)

Maldicho su fulor, porke era fuerte; i su sanya, porke se enduresio. Los espartire en Yaakov, i los esparzire en Yisrael. (Biblia, Const. 1873)

porke en su fulor mataron varon, i en su veluntad desjaretaron buey. (Biblia, Const. 1873)

I se ensendio su fulor, i suvio a la kaza de su padre. I la mujer de Shimshon fue dada a su kompanyero, ke lo akompanyava. (Biblia, Const. 1873)

Maldicho su fulor, porke era fuerte; i su sanya, porke se enduresio. Los espartire en Yaakov, i los esparzire en Yisrael. (Biblia, Const. 1873)

porke en su fulor mataron varon, i en su veluntad desjaretaron buey. (Biblia, Const. 1873)

Porke fuego se ensendio en mi fulor. i kemara asta el fondo de sheol, (Biblia, Const. 1873)

en akeya ora eresio folor de A' sovre eyos i kijo sakudirlos en aguas de la mar komo fueron sakudidos Par'o i su fonsado (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



191760

fondar v.

ייסד, יסד, ביסס, הקים, כונן

to found, to establish

sovre tres kozas es el mundo fundado: sovre la ley, i sovre el sakrifisio, i sovre el bien fazer. (Pirke avot, siglo XV)



191850

fondo m.

תחתית, קרקעית; קרן, הון

bottom; fund, capital

Porke fuego se ensendio en mi fulor. i kemara asta el fondo de sheol, (Biblia, Const. 1873)



192080

fonsado (fr.) adj.

כהה

dark

Porke kontigo korro en fonsado, por mi Dio salto la muraya (Biblia, Const. 1873)



192090

fonsado m.

צבא

army

e alabaron los fonsados delos ҫielos e de la tierra, e los rreyes del mundo les tomo grant tenblor e espanto; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

I degoyo bueyes, i engordados, i muy muchas ovejas, i konbido a todos los ijos del rey, i a Evyatar, el saserdote, i a Yoav, mayoral del fonsado (Biblia, Const. 1873)

Gad, fonsado lo vensera, i el vensera al fin. (Biblia, Const. 1873)

Gad, fonsado lo vensera, i el vensera al fin. (Biblia, Const. 1873)

I akontesio en el anyo noveno de su reino, en el mez dezeno, a los diez del mez, ke vino Nevuhadnetsar, rey de Bavel, el i todo su fonsado, kontra Yerushalayim, (Biblia, Const. 1873)

I el fonsado de los Kaldeos persigieron detras del rey, i lo alkansaron en las yanuras de Yeriho; (Biblia, Const. 1873)

I enkomendo Bil'am i trusheron a el sera , i izo de el semejansa de fonsado ? (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i entraron todos los fonsados para despojar espojo i para menospresiar lo ke avia ayi (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

en akeya ora eresio folor de A' sovre eyos i kijo sakudirlos en aguas de la mar komo fueron sakudidos Par'o i su fonsado (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)

ek, eyos son komo todo el fonsado de Yisrael ke kedaron en eya; ek, eyos son komo todo el fonsado de Yisrael ke se atemaron;(Biblia, Const. 1873)



192160

forastero m. & adj.

נוכרי, זר

foreigner, stranger

Vijitamiento de dolientes i apanyamiento de forasteros i madrugar a el bet akeneset i traer pas entre ombre i su konpaniero (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

no se apiadaron sovre el kavod de su kreador a venderle koza de komida a el forastero i al pasajero ke pasava por su sivdad (P. R. Eliezer, 1876)

i esklamo el forastero sovre palavras de Hidor, i se pelearon los dos delantre del djuez, i enkomendo el djuez a sus siervos ke los kitaran de ayi (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i no kijo el forastero dormir ayi, i alevantose i seyo a su azno para irse (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i salieron delantre del djuez peleando i lo oyeron todos los varones de Sedom, i se apanyaron sovre eyos i esklamaron todos sovre el forastero , lo kitaron kon turva de la sivdad (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



192320

forma f.

צורה, מראה, תבנית, דפוס, אופן; מדים

shape, appearance, pattern, manner; uniform

Se alevanto enpies Adam arishon i era su forma muy aformuziguada en asemejansa de su kriador (P. R. Eliezer,1876)

i fue Yosef ermozo de forma i ermozo de vista (Biblia, Const. 1547)

i el Santo Bindicho El le da esprito i alma i forma de fases i vista del ojo i oida de la oreja i avla i andadura de los pies i saver i entendensia ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

I tambien el era muy ermozo de forma; i su madre lo pario despues ke Maaha pario a Avshalom. (Biblia, Const. 1873)



192460

formar v.

עיצב, עיבד, גיבש, צר צורה; יצר, ברא, עיצב, הקים, כונן; ערך בשורה (צבא); היווה, היה

to shape, to process, to crystallize, to form; to create, to establish; to line up (army); to be

Ek, en delito yo fui formado, i en pekado se ensinto de mi mi madre. (Biblia, Const. 1873)



193000

fortaleza f.

כוח, גבורה, עוצמה, עוז, תעוזה, חוזק; עצימות, אינטנסיביות; חומרה, קשיחות; מצודה, מבצר

strength, heroism, power, courage, daring; intensity; hardware, rigidity; fortress

Fortaleza al perfeto carrera de .A., y quebranto a obrantes tortura. (Biblia de Ferrara, 1553)

Fortaleza al perfeto carrera de .A., y quebranto a obrantes tortura. (Biblia de Ferrara, 1553)

Aver de rico ciudad de su fortaleza, quebranto de pobres su pobreza. (Biblia de Ferrara, 1553)

Fortaleza i ermozura su vestido i riose para dia prostero (Tefilat kol Pe, 1891)

Senyo kon fortaleza ssz lombos i enfortesio sus brasos (Tefilat kol Pe, 1891)

A' djuzgara los kavos de la tierra i dara fortaleza a su rey i enaltesera el kuerno de su untado. (Biblia, 1873)

Andemos yo i vozotros i vistiremos altigueza i fortaleza i enreinaremos sovre nos a el ke mos krio (P. R. Eliezer,1876)

A' es mi penya i mi fortaleza i mi eskapador (Biblia, Const. 1873)

El Dio es mi fortaleza de fuersa, i avre pefekto mi kamino (Biblia, Const. 1873)

A' fortaleza a su puevlo dara, A' bendizira su puevlo kon la paz (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

I de Asher disho: bendicho de ijos sea Asher; sea agradavle a sus ermanos, i banye en azeite su pie. Fierro i alambre sera tu sapato; i komo tus dias sera tu fortaleza. (Biblia, Const. 1873)

Ma kedo en fortaleza su arko, i se esforsaron los brasos de sus manos por las manos del fuerte de Yaakov; (Biblia, Const. 1873)

Reuven, mi primodjenito eres tu, mi fuersa, i el prinsipio de mi fortaleza, ventaja de enshalshamiento, i ventaja de fortaleza: (Biblia, Const. 1873)

I de Asher disho: bendicho de ijos sea Asher; sea agradavle a sus ermanos, i banye en azeite su pie. Fierro i alambre sera tu sapato; i komo tus dias sera tu fortaleza. (Biblia, Const. 1873)

Ma kedo en fortaleza su arko, i se esforsaron los brasos de sus manos por las manos del fuerte de Yaakov; (Biblia, Const. 1873)

Reuven, mi primodjenito eres tu, mi fuersa, i el prinsipio de mi fortaleza, ventaja de enshalshamiento, i ventaja de fortaleza: (Biblia, Const. 1873)

Pizaste, alma mia, fortaleza. Entonses se majaron las unyas de los kavayos, por las patadas, las patadas de sus kavayones. (Biblia, Const. 1873)

ke porfetas de la falsedad eyos me kavzaron por achakear fortaleza de sanya de A' sovre mi (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



193080

fortuna (.t.) f.

סערה, סערת ים

storm, sea storm

E luego mando el Señor que sosegase la mar, e sosego de su fortuna, e salieron de la nao en pas. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



193380

foya f.

בור, שוחה, חור; קבר, שחת

pit, ditch, hole; tomb, grave

No te imajinese ombre ke el sepulkro (foya) te sirvira de refujio (Tefilat Imanuel, 1924)

A' mata i abedigua, el aze desender a la foya i aze suvir (Biblia, 1873)

yo dishe kon tajamiento de mis dias andare en puertas de foya seria mentado resto de mis anyos (Biblia, Const. 1743)

yami de mi angustia a A', i me respondio, del vientre de la foya esklami i oiste mi boz (Biblia, Const. 1873)

I partio el Dio una foya ke avia en Lehi, i salieron de eya aguas, i bevio, i retorno su espirito, i se rebivio. Por tanto yamo su nombre En-'Hakore, ke esta en Lehi asta oy. (Biblia, Const. 1873)



193500

fragua f.

בניין, מבנה

building, construction

i derroko a la pared i a la fragua i ayo una bota yena de livros munchos (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



193520

fraguador/dera

בנאי, בונה

builder, constructor

Non meldes tus ijos salvo tus fraguadores (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

i vinieron los fraguadores i fraguaron puentes de maderos munchos, i trusheron fuentes de aguas de tierra de Romanos asta Afrika (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



193545

fraguante cf. fraguador

i tambien piedras para fraguar kon eyas trusheron i fraguaron los fraguantes palasios para Yania la reina, i se melezino la reina de su dolensia (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



193550

fraguar v.

בנה, הקים

to build, set up

Az bien en tu veluntad a Zion, fraguaras las murayas de Yerusalayim. (Biblia, Const. 1873)

i fraguaran varones de estranyedad tus serkas i sus reyes te serviran (Biblia, Const. 1743)

i kavola i despiedrogola i plantola sarmiento i fraguo torre entre eya i tanbien lagar tajo en eya (Biblia, Const. 1743)

i tamien fraguaremos una kale grande adientro de eya i mos suviremos a los sielos (P. R. Eliezer, 1876)

i pozo kontra eya; i fraguaron kontra eya bastion al derredor. (Biblia, Const. 1873)

i tambien piedras para fraguar kon eyas trusheron i fraguaron los fraguantes palasios para Yania la reina, i se melezino la reina de su dolensia (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i vinieron los fraguadores i fraguaron puentes de maderos munchos, i trusheron fuentes de aguas de tierra de Romanos asta Afrika (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



194470

freno m.

מתג, רסן, זמם, מחסום; בלם

bridle, barrier; brake

kuanto ermozo el puevlo el este por ser dado a eyos palavras de la Ley i sean komo frenos en sus keshadas (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



194520

frente f.

מצח

forehead

sovre la delantera de la toka estara i estara sovre la frente de Aaron i yevara Aaron el delito de las kozas santas (Biblia, Const. 1873)



194680

fresko adj.

קריר, צונן, רענן, טרי

cool, fresh

I los prinsipes de los Pelishteos le trusheron siete kuerdas freskas ke no se avian enshugado, i eya lo ato kon eyas. (Biblia, Const. 1873)

I Shimshon le disho: si me ataren kon siete kuerdas freskas ke no se enshugaron, entonses me enflakesere, i sere komo kualkier otro ombre. (Biblia, Const. 1873)



195285

frontal m.

ציץ (תכשיט זהב שאותו נשא אהרון הכהן על מצחו)

gold jewel that Aharon HaCohen carried on his forehead

i aras un frontal de oro fino i kavakaras sovre el komo kavakaduras de siyo santedad a A. i lo pondras sovre un kordon de kardeno i estara sovre la toka (Biblia, Const. 1873)



195370

fruchiguar v.

נשא פרי, הניב פירות

to bear fruit

despues de este kuento de el mabul enpesaron los dorot a fruchiguar i muchiguar komo el sierpe grande ke paria sesh de una ventrada (P. R. Eliezer, 1876)



195400

fruchiguozo/fruchigozo adj.

פורה, נושא פירות, יעיל, משתלם, כדאי

fruitful, fruit-bearing, effective, lucrative, worthwhile

Ramo fruchiguozo Yosef, ramo fruchiguozo sovre fuente; las ramas pasan sovre el muro. (Biblia, Const. 1873)

Ramo fruchiguozo Yosef, ramo fruchiguozo sovre fuente; las ramas pasan sovre el muro. (Biblia, Const. 1873)



195450

fruta f.

פרי, פירות

fruit, fruits

i tambien por abrevar todo simiente ke komia de el i toda fruta de la tierra (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



195550

fruto m.

פרי; תוצר, תוצרת; תוצאה, תועלת

fruit; product, produce; Result, benefit

En su solombra dezei i me asenti i su fruto fue dulse a mi paladar (Biblia, Const. 1873)

Dad a eya de frutos de sus manos i alavarlaan en los konsejos sus echas (Tefilat kol Pe, 1891)

Estas kozas ke el ombre azien a eyas komien sus frutos en el mundo el este i el kavdal firme a el mundo el vinien (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

non fagas ymajen nin semejanҫa; ved que vos do la mi ley para heredar mi fruto; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

de fruto de arvol de el guerto komeremos i de fruto de el arvol ke entre el guerto disho el Dio non komadesh de el i non tokedesh en el porke no mueraresh (Biblia, Const. 1547)

i tomo de su fruto i komio i dio tabien a su marido kon eya i komio i fueron aviertos ojos de anbos eyos (Biblia, Const. 1547)



195700

fuego m.

אש, תבערה, שריפה, דליקה, בערה, להבה; בהשאלה: יקר מאוד

fire, burning, flame; (metaphorically:) very expensive

Del resplandor delante de El se ensendieron brazas de fuego (Biblia, Const. 1873)

después de los siete dias tomaronlo e echaronlo en el forno en medio del fuego; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

E desҫendió el Señor por si, e libro a Abraham nuestro padre del forno del fuego. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

Porke la nuve de A' estava sovre el tavernakulo de dia, i fuego estava de noche en el, a vista de toda la kaza de Yisrael, en todas sus movidas. ( Biblia, Const. 1873)

A' vino de Sinai, i de Seir les esklaresio; resplandesio del monte de Paran, i vino kon milarias de santos; de su derecha salio Ley de fuego para eyos. (Biblia, Const. 1873)

i el espirito de A' paso sovre el, i las kuerdas ke estavan sovre sus brasos fueron komo lino ke esta kemado kon fuego, i sus atadores se kayeron de sovre sus manos. (Biblia, Const. 1873)

I fue ke al dia seteno, disheron a la mujer de Shimshon: sombaye a tu marido a ke nos deklarare el enigma, no sea ke te kemamos a ti i a la kaza de tu padre kon fuego. (Biblia, Const. 1873)

I los aseladadores estavan kon eya en la kamara; i eya le disho: ¡los Pelishteos, sovre ti Shimshon! I el arranko las kuerdas, komo se arranka un ilo de estopa kuando guele el fuego. I su fuersa no fue konosida. (Biblia, Const. 1873)

I suvieron los Pelishteos, i kemaron en fuego a eya i a su padre. I Shimshon les disho: aunke izistesh esto, kon todo yo me vengare de vozotros, i despues me vedare. (Biblia, Const. 1873)

A' vino de Sinai, i de Seir les esklaresio; resplandesio del monte de Paran, i vino kon milarias de santos; de su derecha salio Ley de fuego para eyos. (Biblia, Const. 1873)

Porke fuego se ensendio en mi fulor. i kemara asta el fondo de sheol, (Biblia, Const. 1873)

I kemo la kaza de A', i la kaza del rey, i todas las kazas de Yerushalayim; i todas las kazas de los grandes kemo a fuego. (Biblia, Const. 1873)

kuando salieron ? de Ayifto era gian la Shehina del Sinyor del mundo delantre de eyos kon pilar de nuve de dia i kon pilar de fuego de noche (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



195770

fuente f.

מעיין, מקור, עין; מזרקה; ברז; ניקוז מורסה מוגלתית

spring, source; fountain; tap; purulent ofabscess drainage

Empero fuente i pozo onde se akojen aguas sera limpio; ma lo ke tokare en su kalavrina sera enkonado. (Biblia, Const. 1873)

avrire sovre alturas rios i entre vegas fuentes, porne dezierto por pelago de aguas i tierra sekania por manaderos (Biblia, Const. 1743)

I Adoniya'hu degoyo ovejas, i vakas, i engordados, djunto a la piedra de Zohelet, ke esta serka de fuente del Rogel (Biblia, Const. 1873)

I Yisrael morara a figuzia solo; la fuente de Yaakov en tierra de sivera i de mosto; tambien sus sielos gotearan rosio. (Biblia, Const. 1873)

Ramo fruchiguozo Yosef, ramo fruchiguozo sovre fuente; las ramas pasan sovre el muro. (Biblia, Const. 1873)

I Yisrael morara a figuzia solo; la fuente de Yaakov en tierra de sivera i de mosto; tambien sus sielos gotearan rosio. (Biblia, Const. 1873)

Ramo fruchiguozo Yosef, ramo fruchiguozo sovre fuente; las ramas pasan sovre el muro. (Biblia, Const. 1873)

i eran a eyos en sus tierras una montanya ancha muncho komo andadura de dia i medio i en eya fuentes de agua i sembrados muchos sovre las aguas (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i vinieron los fraguadores i fraguaron puentes de maderos munchos, i trusheron fuentes de aguas de tierra de Romanos asta Afrika (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



195800

fuero m.

חוק; סמכות; זכות יתר, פריבילגיה

law; authority; privilege

Porke todos sus djuisios tengo delante de mi i sus fueros no me aparti de eyos (Biblia, Const. 1873)

Sera fuero de siempre por vuestros djerenansios en todas vuestras moradas: ningun sevo ni ninguna sangre komeresh. (Biblia, Const. 1873)



195820

fuersa f.

כוח, גבורה, עוצמה, מרץ, יכולת

power, heroism, vigor, ability

Porke ninguno se mayorgara kon fuersa. De A' seran kevrados los barrajantes. (Biblia, 1873)

El Dio es mi fortaleza de fuersa, i avre pefekto mi kamino (Biblia, Const. 1873)

I ti me senyiste de fuersa para la pelea (Biblia, Const. 1873)

En esa ora se leuanto el moҫo, e fizo oraҫión al Señor, e dixo: paresҫera la tu fuerҫa e el tu poderio, (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

porke ya se esta mirando ke la fuersa de el Dio no es mas ke en las aguas (P. R. Eliezer, 1876)

en el dia ke se estremeseran guardadores de la kaza i se atorseran varones de la fuersa, i se baldaran las molederas porke se apokaran i se eskureseran las vientes en las finiestras (Biblia, Viena 1841)

Reuven, mi primodjenito eres tu, mi fuersa, i el prinsipio de mi fortaleza, ventaja de enshalshamiento, i ventaja de fortaleza: (Biblia, Const. 1873)

I Delila disho a Shimshon: te rogo ke me digas en ke esta tu fuersa grande, i kon ke podras ser atado para afriirte. (Biblia, Const. 1873)

I los aseladadores estavan kon eya en la kamara; i eya le disho: ¡los Pelishteos, sovre ti Shimshon! I el arranko las kuerdas, komo se arranka un ilo de estopa kuando guele el fuego. I su fuersa no fue konosida. (Biblia, Const. 1873)

Si fuere rapado, entonses mi fuersa se apartara de mi, i me enflakesere, i sere komo todos los otros ombres. (Biblia, Const. 1873)

Reuven, mi primodjenito eres tu, mi fuersa, i el prinsipio de mi fortaleza, ventaja de enshalshamiento, i ventaja de fortaleza: (Biblia, Const. 1873)

Tambien kuando venia algun forastero a sus sivdades i traia su merkaderia ke merkava o keria vender, i se adjuntavan sovre el varones i mujeres, i famiyas, i mosos i viejos, i se ayegavan todos al varon i le tomavan por fuersa de la merkaderia asta ke se atemava la merkaderia del patron (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

ke izo el Santo bendicho El? fue deskuvierto kon fuersa de su barragania sivre la mar i enshugo a la mar i al baro non enshugo (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



195940

fuerte adj.

חזק, חסון, קשה, עז; נמרץ, תקיף, סמכותי; נוקשה, קשיח, קשוח, חמור; שובב

strong, sturdy, hard, fierce; vigorous, firm, authoritative; stiff, hard, tough, severe; naughty

Muger de gracia sustenta honra, y los fuertes sustentan riqueza. (Biblia de Ferrara, 1553)

No muchiguesh avlando altigueza, altigueza. Ni salga palavra fuerte de vuestra boka. (Biblia, 1873)

Yerva shavonal porke eya vinia? Para aformoziguar kon eya a la unya por ke fuera fuerte. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

I de todas las males ke pasaron sovre Avraam no le vinieron tanto a fuerte kuanto le vino a fuerte esto (P. R. Eliezer,1876)

Tres peleas fuertes son aparejados los bene Yishmael de azer en la tierra en kavo de los dias (P. R. Eliezer,1876)

Mas lejeros ke agilas, mas fuertes ke leones (Biblia, Const. 1873)

Me eskapo de mi enemigo fuerte, de mi aborresedores, porke eran mas fuertes ke yo (Biblia, Const. 1873)

e bos ensacada e bos que non ҫesaua palabras fermosas, bos muy fuerte e truenos espantables, e con llama paresҫiente, e con lluvia cayendo, e ella aҫendiente en altura de siete ҫielos, (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i era Nimrod barragan grande i fuerte i el fue el primer barragan ke uvo en la tierra (P. R. Eliezer, 1876)

mas lejeros ke agilas, mas fuertes ke leones. (Biblia, Const. 1873)

Ma kedo en fortaleza su arko, i se esforsaron los brasos de sus manos por las manos del fuerte de Yaakov; (Biblia, Const. 1873)

I les disho: del komedor salio komida, i del fuerte salio dulsura, I no pudieron deklarar el enigma en tres dias. (Biblia, Const. 1873)

Ma kedo en fortaleza su arko, i se esforsaron los brasos de sus manos por las manos del fuerte de Yaakov; (Biblia, Const. 1873)

Entonses izo podestar al remanesido sovre los fuertes del puevlo; A' me izo ensenyorear sovre los barraganes. (Biblia, Const. 1873)

Del fuerte ke te krio te olvidaste, i te olvidaste del Dio tu Kriador. (Biblia, Const. 1873)

I dira: onde estan sus diozes, el fuerte en ke se abrigaron: (Biblia, Const. 1873)

Porke el fuerte de eyos no es komo nuestro fuerte, i de esto nuestros enemigos sean djuezes. (Biblia, Const. 1873)

si su fuerte no los uviera vendido, i A' no los uviera entregado? (Biblia, Const. 1873)

Te engordaste, te engrosaste, te kuvriste de sevo; i desho al Dio ke lo izo, i menospresio al fuerte de su salvasion. (Biblia, Const. 1873)



195980

fuesa f.

בור, שוחה, שחת, קבר

pit, trench, grave

Guardame komo la ninyeta del ojo, (Biblia, Const. 1873)



196010

fuída f.

בריחה, מנוסה; מפלט

escape; refuge

El Dio de mi penyasko me abrigare en El, mi fortaleza alta i mi fuida (Biblia, Const. 1873)



196060

fuír v.

ברח, נס, נמלט; נמנע מ-; סטה מ-

to run away, to escape, to flee; to avoid; to deviate from

Asta ke sople el dia i fuygan las solombras (Biblia, Const. 1873)

i travolo por su panyo por dezir: yaze konmigo, i desho su panyo en su mano i 'huyo i salio afuera (Biblia, Const. 1547)

i agora fuye a ti a tu lugar. dishi: onrar te onrare i a ek te vedo A' de onra (Biblia, Const. 1547)

i Yona se levanto para fuir a Tarshish de delantre de A' i desendio a Yafo (Biblia, Const. 1873)

i Yeoshua i todo Israel se izieron komo yagados delante de eyos i fuyeron por el kamino del dezierto (Biblia, Const. 1873)

I el disho: el puevlo fuyo de la batalia, i tambien muchos del puevlo kayeron i son muertos, i tambien Shaul i Ye'honatan su ijo son muertos. (Biblia, Const. 1873)

komo persegeria uno a mil, i dos arian fuir a diez mil, (Biblia, Const. 1873)

I la sivdad fue avierta, i todos los varones de gerra fuyeron de noche por el kamino de la puerta entre las dos murayas, ke esta djunto al guerto del rey, (Biblia, Const. 1873)

i fue kuando fuyo kon torva, i se le rompio la alda de Yosef en mano de Zeliha, i se fue a la kaye ke tuvo miedo (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

I se levantaron, i fuyeron al anocheser, i desharon sus tiendas, i sus kavayos, i sus aznos, el real komo estava, i fuyeron por su vida. (Biblia, Const. 1873)



196750

funesto adj.

גורלי, הרה אסון, הרה שואה, מבשר רעות; עגום, קודר

fatal, disastrous, ominous; gloomy

As atension en tu estudio porke el error puede ser funesto (Tefilat Imanuel, 1924)



197370

futuro m. & adj.

עתיד, עתידי

future, future (adj.)

Este mundo asemeja al atrio del mundo futuro (Tefilat Imanuel, 1924)

Mas vale una ora de beatitud en el mundo futuro mas ke toda la vida del mundo perzente (Tefilat Imanuel, 1924)



197440

fuzo m.

כישור, פלך ; נרתיק; קופסת מטבעות זהב וכסף

spindle; wallet; gold and silver coin box

Sus manos tendio en el fuzo i sus palmas asufrieron rueka (Tefilat kol Pe, 1891)



197850

galadrón m.

גמול

reward

mas sed asi komo los siervos ke sirven al Senyor kon kondision ke no resivan del gualardon (Pirke avot, siglo XV)



198330

gálvano m.

שרף ארומטי (בעל ריח חריף), חלבנה

aromatic resin (with a pungent odor)

I onze drogas eran en eya i estas eyas: la gota i la unya i el galvano i el ensensio pezo setenta setenta livras (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

tomate espesias goma i unya i galvano golorozo i ensensio limpio .. i aras de eyo saumerio konfision de echura de konfisionador mezklada limpia i santa (Biblia, Const. 1873)



198560

gameyo m.

גמל

camel

Empero estos no komash de los ke alsan la rumian i de los ke tienen pesunya: el kameyo, porke alsa la rumia ma no tiene pesunya endida, enkonado vos sera. (Biblia, Const. 1873)

ek karavana de moros vinien de Gil'ad i sus gameyos kargados de seda i triaka i almastiga andantes por desender a Mitsrayim (Biblia, Const. 1547)

Empero estos no komash de los ke alsan la rumia, i de los ke tienen pesunya: el kameyo, porke alsa la rumia, ma no tiene pesunya; enkonado vos sera. (Biblia, Const. 1873)



198820

ganansia f.

רווח, הכנסה, תקבולים, שכר; זכיה; רכוש

profit, income, receipts, wages; winning; property

Vinieron reyes i pelearon, entonses pelearon los reyes de Kenaan en Taanah a las aguas de Megido; ninguna ganansia de moneda tomaron. (Biblia, Const. 1873)



198870

ganar v.

הרוויח, זכה ב-; נהנה מ-, הפיק תועלת; ניצח, זכה; השתכר; רכש

to earn, to win ; to enjoy, to benefit from; to win; to be paid; to purchase

Kien komite un pekado gana un akuzador (Tefilat Imanuel, 1924)



199070

ganchete m.

קרס לרכיסה

a hook for zipping

i izo sinkuenta ganchetes de oro i adjuntó a las telas una kon otra kon dos ganchetes (Biblia, Const. 1547)



199210

ganeden/ganeder (ebr.)

גן עדן

paradise

Dezverguensado de fases para geinam i verguensozo de fases para Ganeden (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



199860

garganta/gargante m.

גרון, צואר

throat, neck

i apersuro i desvaino la espada ke tenia debasho de sus vestidos i se la puzo en la garganta de Yosef (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



200445

garza f.

אנפה

heron

I el buho, el somorgujo, i el ibis, i el sisne, i el pelikano, i el buitre de karonya, i la siguenya, la garza segun su manera, i la abubiya i el mursielago. (Biblia, Const. 1873)

i la siguenya, la garza segun su manera, i la abubiya, i el mursiegalo. (Biblia, Const. 1873)



201330

gavilán m.

נץ; כינוי לאדם בעל פרופורציות משונות

hawk; a nickname for a person with strange proportions

Todo kuervo segn su manera manera i el avestruz, i la leguja, i el laro, i el gavilan segun su manera. (Biblia, Const. 1873)

todo kuervo segun su manera, i el avestruz, i la lechuza, i el laro, i el gavilan segun su manera, (Biblia, Const. 1873)



202070

geinam (ebr.) m.

גהינום, תופת

hell

Dezverguensado de fases para geinam i verguensozo de fases para Ganeden (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



202150

gemará (aram.) f. (pl.: gemarot)

חוברת, קונטרס; תלמוד, גמרא

pamphlet; Talmud, Gemara

para sienpre ke atersee el ombre sus anyos: tersio en mikrá, tersio en mishná, tersio en gemara ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

Abaye era ordenan orden de la ordenansa, komo lo deprendio de nombrado de la gemará ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



202340

gerra f.

מלחמה, קרב

war, battle

Todos eyos tienen espadas, praktikos en la gerra (Biblia, Const. 1873)

Komo kayeron los barraganes i se depedrieron las armas de gerra (Biblia, Const. 1873)

i rodearesh la sivdad, todos los varones de gerra, rodeando la sivdad una vez al dia (Biblia, Const. 1873)

Komo kayeron los barraganes, i se deperdieron las armas de gerra (Biblia, Const. 1873)

I de la sivdad tomo un eunuko, el kual era komandante de los varones de gerra, i sinko varones de los varones de gerra, i sinko varones de los ke veian las fases del rey, ke se toparon en la sivdad, i al(Biblia, Const. 1873)



202500

get (ebr.) m.

גט

divorce

En esta ora le eskrives get piturin i le das a la esklava ke se vaya kon su ijo I ke no tenga helek kon el (P. R. Eliezer,1876)

I se alevanto Avraam demanyana i le eskrivio get pturin a Agar i le dio el get en su mano (P. R. Eliezer,1876)



202600

gevrek (t.) m.

לחמניה, כעך

a bun, a cake

Kien estudia para ensenyar logra saver i azer saver (Tefilat Imanuel, 1924)

Kien estudia para observar, logra saver, ensenyar i observar (Tefilat Imanuel, 1924)



202680

giar v.

הדריך, הנחה, הוביל, ניהל

to guide, to lead, to manage

Espande sus alas, los toma, los yeva sovre sus plumas; A' solo lo gio, i no uvo kon el dio estranyo. (Biblia, Const. 1873)

kuando salieron ? de Ayifto era gian la Shehina del Sinyor del mundo delantre de eyos kon pilar de nuve de dia i kon pilar de fuego de noche (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



202870

ginyar v.

קרץ בעין, מצמץ

to wink, to blink

Guiñe ojo para tristeza , y loco de labios tropezara. (Biblia de Ferrara, 1553)



203350

gloria f.

תהילה, תפארת, הוד

glory

e era la palabra saliendo e volando de parte de la gloria del poderoso, e perdonador, e fuerte; e el dicho del glorioso en tablas de piedras presҫiosas paresҫiendo a todo el mundo, (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

Que tus hermanos estan en la gloria del Señor, e tu estaras de fuera; no quieras escuchar aquel malo, nin te partas de tus hermanos. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



203420

gloriozo adj.

מהולל, מפואר

glorious

e era la palabra saliendo e volando de parte de la gloria del poderoso, e perdonador, e fuerte; e el dicho del glorioso en tablas de piedras presҫiosas paresҫiendo a todo el mundo, (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



203680

golem (ebr.) m.

גולם

golem

En la ora segunda lo amaso, en la ora tresera lo izo golem kere dizir taslak (P. R. Eliezer,1876)



203690

goler v.

הריח, רחרח; חש; מישש דופק

to smell, to sniff; to sense; to feel the pulse

I los aseladadores estavan kon eya en la kamara; i eya le disho: ¡los Pelishteos, sovre ti Shimshon! I el arranko las kuerdas, komo se arranka un ilo de estopa kuando guele el fuego. I su fuersa no fue konosida. (Biblia, Const. 1873)



203800

golondrina f.

סנונית, דרור

swallow, sparrow

komo gruya i golondrina ansi chuchuleare, djemire komo la palonba (Biblia, Const. 1743)



203820

golor f.

ריח, ניחוח

smell, fragrance

La igera espunto sus igos, i las vides en sierne dieron golor (Biblia, Const. 1873)

Mientras ke el rey estava en su reskovdo, mi nardo dio su golor (Biblia, Const. 1873)

Por el golor de sus azeites buenos, komo azeite vaziado es tu nombre (Biblia, Const. 1873)



203830

goloriozo/golorozo adj.

ריחני

fragrant

i tu tomate espesias prinsipales de almiskle fino kinientos siklos i de sinamon golorozo la mitad de esto .. i de kanela goloroza .. i de kasia (Biblia, Const. 1873)

I saumo sovre eya saumerio golorozo, komo A' enkomendo a Moshe. ( Biblia, Const. 1873)



203850

golpe m.

מכה, מהלומה, אגרוף, הולם; הלם, שוק, זעזוע; תקיפה; יריה

blow, punch; Shock, shock; attack; shot

i oyo Potifar las palavras de su mujer i enkomendo ke lo harvaran a Yosef fuertes golpes, i izieron ansi (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



203960

goma f.

גומי; מחק; שרף; יוקרה, ברק

rubber; eraser; resin; prestige, shine

tomate espesias goma i unya i galvano golorozo i ensensio limpio .. i aras de eyo saumerio konfision de echura de konfisionador mezklada limpia i santa (Biblia, Const. 1873)



204040

gomitar v.

הקיא

to vomit

i avlo A' al peshkao, i gomito a Yona en lo seko (Biblia, Const. 1873)



204270

goral (ebr.) m.

גורל, פיס; גורל, מזל

lot; fate, destiny

disho a eyos: muevos kon viejos, venid i echa goral ken suvia mienbros de la eskalera para la ara ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

i echavan el goral i a el ken lo kaia el goral akel tenia el meresimiento de tomar las yaves i avrir la puerta chika ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



204590

gota/gote (1) f.

שיתוק; פודגרה

paralysis; podagra

i dulses mas ke miel i gota de panales. (Biblia, Const. 1873)

komo luvia minuda sovre el ermoyo, i komo gotas sovre la yerva. (Biblia, Const. 1873)



204600

gota/gote/gotea (2) f.

טיפה, נטף; צֳרִי

drop; balm

La gota no eya salvo la gotean de arvoles de el balsamo (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

I onze drogas eran en eya i estas eyas: la gota i la unya i el galvano i el ensensio pezo setenta setenta livras (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



204630

goteante adj.

נוטף, מנטף, זב

dripping

Non burakara ombre kashkara de guevo i inchirlaa de azeite i ponerlaa sovre boka de la kandela para ke sea gotean i aun ke eya de tiesto. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

La gota no eya salvo la gotean de arvoles de el balsamo (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



204640

gotear v.

נטף, טפטף, זלף, דלף

to drip, to drizzle, to leak

I Yisrael morara a figuzia solo; la fuente de Yaakov en tierra de sivera i de mosto; tambien sus sielos gotearan rosio. (Biblia, Const. 1873)

I Yisrael morara a figuzia solo; la fuente de Yaakov en tierra de sivera i de mosto; tambien sus sielos gotearan rosio. (Biblia, Const. 1873)

O A' ! kuando salias de Seir, kuando pasavas del kampo de Edom, la tierra temblo, i los sielos gotearon, tambien las nuves gotearon aguas.(Biblia, Const. 1873)

Goteara komo la luvia mi doktrina, esteyara komo el rosio mi dicho; (Biblia, Const. 1873)



204830

governar v.

משל ב-, שלט ב-, ניהל; כלכל

to govern

Labios de justos goviernan muchos, y locos con mengua de seso mueren. (Biblia de Ferrara, 1553)



204840

governarse v. refl.

שלט בעצמו

to control himself

agora delunsia delantre de mi komo se governaran i pozaran entre los puevlos ke fuertes sus setensias komo la kalor i komo sekura del sol del mediodia en la tekufa de Tamuz (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



204880

governo/govierno m.

ממשלה, שלטון,ממשל; מזון, מחיה, כלכלה

government, rule; livelihood

I alevantose en medio de noche i dio governo para su kaza i governo para sus mosas (Tefilat kol Pe, 1891)



204950

gozar (de) v.

נהנה (מ-)

to enjoy

Nos gozaremos i nos alegraremos en ti (Biblia, Const. 1873)



205000

gozarse v. refl.

נהנה, התענג, התמלא שמחה, עלז

to enjoy, to relish, to be filled with joy

Se gozen los guesos ke ma (Biblia, Const. 1873)

No te alegres kuando kaye tu enemigo ni te gozes kuando se tropiesa (Tefilat Imanuel, 1924)

Mi korason se goza en A', mi kuerno se enaltese en A', mi boka se ensancha sovre mis enemigos. (Biblia, 1873)

alegravos kon Yerushalayim i agozavos kon eya todos sus amantes agozadvos kon eya gozo todos los alimunyantes por eya (Biblia, Const. 1743)

no sea ke se alegren las ijas de los Pelishtios, no se ke se agozen las ijas de los serrados. (Biblia, Const. 1873)

ayegamos en bashura de monte de Sinay i da a nos a tu Ley de kaza de tu trezoro ke en los sielos i agozarmozemos kon 22 letras ke esta eskrito en eyas (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



205040

gozo m.

הנאה, תענוג, עונג, שמחה, ששון, מָשׂוֹשׂ, חדווה, עליזות

pleasure, joy, cheerfulness

Azme oir gozo i alegria, (Biblia, Const. 1873)

Torna a mi el gozo de tu salvasion, (Biblia, Const. 1873)

alegravos kon Yerushalayim i agozavos kon eya todos sus amantes agozadvos kon eya gozo todos los alimunyantes por eya (Biblia, Const. 1743)



205140

grado (2) m.

דרגה, מדרגה, מעלה, רמה, מידה; מדחום; הוקרה, הערכה

degree, grade, level; thermometer; appreciation

i entravan sus ermanos los koanim i se enkorvavan i salian, venian i se paravan sovre grados de patio ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



205580

grana f.

שָני

scarlet

en la solombra de tus alas eskondeme. (Biblia, Const. 1873)

Non temera a su kaza de nieve ke toda su kaza vistida de grana (Tefilat kol Pe, 1891)

Ijas de Israel, yorad por Shaul ke vos vestia de grana kon plazeres (Biblia, Const. 1873)

Ijas de Yisrael, yorad por Shaul, ke vos vestia de grana kon plazeres, ke metia azeite de oro sovre vuestros vestidos. (Biblia, Const. 1873)



205590

granada f.

רימון; עץ רימון; ערימת גרגרים

pomegranate; pomegranate tree; a pile of grains

i sovre sus aldas aras granadas de kardeno i purpura i karmezi sovre sus aldas al deredor i kampanías de oro entre eyas al deredor (Biblia, Const. 1873)

La altura del un pilar era diez i ocho kovdos, i la korona sovre el era de alambre, i la altura de la korona era tres kovdos, i avia red i granadas sovre la korona al derredor, todo de alambre; i las mizmas kozas en el pilar segundo kon la red. (Biblia, Const. 1873)



205620

grande adj.

גדול, גבוה, מבוגר

big, tall, mature

Ordenansa grande akonantán a ordenansa segunda de el saumerio (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

Acaesҫio que un moҫo entro en la mar en una nao con mucha gente, e ouieron muy grant tormenta; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

I kemo la kaza de A', i la kaza del rey, i todas las kazas de Yerushalayim; i todas las kazas de los grandes kemo a fuego. (Biblia, Const. 1873)



205720

grandeza f.

גאווה, יהירות; גדולה

pride, arrogance; greatness

Porke el nombre de A' apregonare; dad grandeza a nuestro Dio. (Biblia, Const. 1873)



206150

grasia f.

חן, חסד, קסם; חסד עליון

grace, kindness, charm; Supreme Grace

Muger de gracia sustenta honra, y los fuertes sustentan riqueza. (Biblia de Ferrara, 1553)

Muger de gracia sustenta honra, y los fuertes sustentan riqueza. (Biblia de Ferrara, 1553)

Falsedad la grasia i nada la ermozura, mujer temeroza de A', eya es de alavar  (Tefilat kol Pe, 1891)



206390

grasiozo adj.

חינני, מלא חן, מלבב, נחמד, חמוד, נאה, נעים, חביב, מקסים, מושך את הלב, רב חסד

gracious

Ek, tu eres ermozo, kerido mio, tambien grasiozo, (Biblia, Const. 1873)



207400

grosh (t.) m.

מטבע קטן (גרוש, אגורה)

small currency (penny)

agora dame kuatro grosh ke te solte el suenyo ke sonyastes (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



207540

grosura f.

שומן, חלב; עובי, יהירות

fat; thickness; arrogance

Kon su grosura serrados; kon su boka avlan altigueza. (Biblia, Const. 1873)

i barvezes ijos de Bashan, i kavrones, kon grosura de rinyones de trigo; (Biblia, Const. 1873)

Manteka de vakas, i leche de ovejas, kon grosura de karneros, (Biblia, Const. 1873)



207610

grueso adj.

בריא, שמן; יהיר

healthy, fat; arrogant

los rikos de el olam eran la djente de Sedom ke la tierra ke estavan en eya era muy buena i gruesa (P. R. Eliezer, 1876)

De Asher grueso sera su pan, el dare visios de rey. (Biblia, Const. 1873)

De Asher grueso sera su pan, el dare visios de rey. (Biblia, Const. 1873)



207740

gruya f.

עגור

crane

komo gruya i golondrina ansi chuchuleare, djemire komo la palonba (Biblia, Const. 1743)



207745

guadamese m.

תחש

badger

i izo kovertero para la tienda de kueros de barvezes envermejesidos i kovertero de kueros de guadamese de arriva (Biblia, Const. 1547)



207770

guadrado adj.

שמור, גנוז; מוגן; שמור ל- (מיועד)

save, hidden; protected; save to (designated)

toma una redoma, i mete en eya un omer yeno de man, i ponlo delante de A', para ke sea guardado para vuestros djerenansios. (Biblia, Const. 1873)

No es esto guardado konmigo, siyado en mis siyeros? (Biblia, Const. 1873)



207810

guadrador/dera/dora adj.

חסכן; שומר; מגן

thrifty, saver; guard; protector

Me ayaron los guardadores ke rodean por la sivdad (Biblia, Const. 1873)

Me puzieron por guardadora de las vinyas (Biblia, Const. 1873)

en el dia ke se estremeseran guardadores de la kaza i se atorseran varones de la fuersa, i se baldaran las molederas porke se apokaran i se eskureseran las vientes en las finiestras (Biblia, Viena 1841)

I tomo el kapitan de los de guardiya a Seraya prinsipal saserdote, i a Tsefanya'hu segundo saserdote, i tres guardadores de la puerta. (Biblia, Const. 1873)



207840

guadrar v.

שמר, הגן על; הסתיר, הצפין

to keep, to protect; to hide, to conceal

en guardarlos ay presio grande. (Biblia, Const. 1873)

(Eskondeme) de las fases de los malos ke se destruyen, (Biblia, Const. 1873)

Guardame komo la ninyeta del ojo, (Biblia, Const. 1873)

Mi vinya ke era mia ni guardi (Biblia, Const. 1873)

Kien neglija de guardarlos siendo riko, lo ara tambien en deviniendo prove (Tefilat Imanuel, 1924)

Los pies de sus buenos guadrara, ma los malos se kayeran en la eskuridad. (Biblia, 1873)

Porke guardi los kaminos de A' i no izi maldad kontra mi Dio (Biblia, Const. 1873)

I tu me eskapaste de las barajas de mi puevlo, me guardaste para ser kavesera de djentes

E luego traxeron los niños de teta e las mugeres preñadas, e dixoles el Señor: ved que do la ley a vuestros padres; queredes ser fiadores que la guardaran? (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

del Dio teme i a sus enkomendansas guarda, porke esto lo todo del ombre (Biblia, Viena 1841)

asta kuando no keresh guardar mis enkomendansas i mis leyes? (Biblia, Const. 1873)

I de Gad disho: bendicho el ke aze ensanchar a Gad; komo leon morara, i arrevatara braso i meoyera. I el provido para si lo primero, porke ayi la parte del ledjislador fue guardada; (Biblia, Const. 1873)

porke eyos guardaron tu dicho, i observaron tu firmamiento. Anbezaran tus djuisios a Yaakov, i tu Ley a Yisrael: (Biblia, Const. 1873)

I de Gad disho: bendicho el ke aze ensanchar a Gad; komo leon morara, i arrevatara braso i meoyera. I el provido para si lo primero, porke ayi la parte del ledjislador fue guardada; (Biblia, Const. 1873)

porke eyos guardaron tu dicho, i observaron tu firmamiento. Anbezaran tus djuisios a Yaakov, i tu Ley a Yisrael: (Biblia, Const. 1873)

Lo izo rodear, lo izo entender, lo guardo komo la ninyeta de su ojo. (Biblia, Const. 1873)



207920

guadrarse v. refl.

נשמר, נזהר, נשמר מ-, השתמט מ-, נמנע מ-, מנע; שמר, גנז, צפן

to be kept, to beware, to evade, to avoid, to prevent; to keep, to conceal

yo me guardi de los senderos del destruidor. (Biblia, Const. 1873)

I yo fui perfekto kon el i me guardi de mi delito (Biblia, Const. 1873)

empero vozotros guadradvos de lo enheremado no sea ke vos agash enheremados … i agash enheremado al real de Israel i lo konturvesh (Biblia, Const. 1873)



207950

guádriya f.

שמירה; משמר; שימורים

guarding, keeping; guard

I al resto de puevlo ke avia kedado en la sivdad , i a los adjuntados ke se avian adjuntado al rey de Bavel, i al resto del fonsado, los yevo kativos Nevuzaradan, kapitan de los de la guardiya. (Biblia, Const. 1873)

I en el mez kinto, a los siete del mez, ke era el anyo diez i nueve del rey Nevukadnetsar, rey de Bavel, vino a Yerushalayim Nevuzaradan, kapitan de los de la guardiya, siervo del rey de Bavel. (Biblia, Const. 1873) 240520



208030

gualardonamiento m.

גמילות

benefaction

I estas eyas: onrar padre i madre i gualardonamiento de mersedes (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



208040

gualardonar v.

גמל

to reward

Gualardonan su alma, varon de merced, y conturban su carne, cruel. (Biblia de Ferrara, 1553)

Gualardonan su alma, varon de merced, y conturban su carne, cruel. (Biblia de Ferrara, 1553)

Gualardonolo bien i no mal todos dias de sus vidas (Tefilat kol Pe, 1891)

Estas kozas ke non a eyas kantidad: el arrinkon, i las primerias i el seer aparesido i gualardonar de mersedes i deprendimiento de Ley. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

Me gualardono A' segun mi djustedad, segun la limpieza de mis manos me pago (Biblia, Const. 1873)



208200

guardia f.

שמירה; משמר, משמרת; אשמורת; חוק

keeping; guard, shift; watch (a period of night); law

manyana es la olgansa de shabat santo a A': lo ke tenesh ke kozer, kozeldo oy, i lo ke tenesh ke kozinar, kozinaldo, i todo lo ke sovrare, deshaldo para vozotros en guardia asta la manyana. (Biblia, Const. 1873)



208370

guay! interj.

אוי! אויה! אבוי!

Alas!

i guay de akea tierra ke el rey de eya es esklavo (P. R. Eliezer, 1876)



208940

guerto m.

גן, גינה; גן ירק

garden; vegetable garden

de fruto de arvol de el guerto komeremos i de fruto de el arvol ke entre el guerto disho el Dio non komadesh de el i non tokedesh en el porke no mueraresh (Biblia, Const. 1547)

i enbiolo A' Dio de guerto de Eden por lavrar a la tierra ke fue tomado de ayi (Biblia, Const. 1547)

I la sivdad fue avierta, i todos los varones de gerra fuyeron de noche por el kamino de la puerta entre las dos murayas, ke esta djunto al guerto del rey, (Biblia, Const. 1873)



209010

gueso m.

עצם, גרם; כף נעליים (עשויה עצם)

bone; shoe spoon (made of bone)

Se gozen los guesos ke ma (Biblia, Const. 1873)

Atuendos de palo i atuendos de kuero i atuendos de gueso ia tuendos de vidro sus espandidos limpios i sus resivimientos enkonados (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

Polvo kolorado i polvo preto i polvo blanko i polvo verde: el kolorado es la sangre i preto es las tripas, el blanko es los guesos i los niervos, el vedre es el puerpo (P. R. Eliezer,1876)

su padre asenbra la blankura ke en las unyas, los guesos, los biervos , el meoyo ke en la kavesa i lo blanko ke en los ojos ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



209240

guesudo adj.

גרמי

bony

Yissahar azno guesudo yazien entre los korales. I vido ke el deskanso era bueno, i ke la tierra era agradavle; i akosto su ombro para soportar, i fue a pecha sodjiftado. (Biblia, Const. 1873)

Yissahar azno guesudo yazien entre los korales. I vido ke el deskanso era bueno, i ke la tierra era agradavle; i akosto su ombro para soportar, i fue a pecha sodjiftado. (Biblia, Const. 1873)



209350

guevo m.

ביצה; אשך

egg; testicle

Non burakara ombre kashkara de guevo i inchirlaa de azeite i ponerlaa sovre boka de la kandela para ke sea gotean i aun ke eya de tiesto. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



209610

guezmo m.

ריח

smell

I mas meldo Bar Kapara si era dan en eya una damla de miel no el podia por sostenerse por amor de su guezmo (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

non djendjibre i non sinamon; non guezmo de espesias i non guezmo resivivle ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

I el saserdote los saumara en el ara; es komida de ofrenda kemada por guezmo resivivle; todo el sevo es para A'. (Biblia, Const. 1873)



209700

guf (ebr.) m.

גוף; עניין, חומר, עובי, צפיפות; רעבתן לא ידע שובע

body; Interest, material, thickness, density; insatiable voracious

Ke ande le vino su kavo de el ombre de seer niftar de ayi es el polvo de su guf i ayi torna (P. R. Eliezer,1876)



210390

guzano m.

תולעת

worm

Siempre se muy umilde porke el fin del ombre es destinado al guzano (Tefilat Imanuel, 1924)

i algunos desharon de eyo asta la manyana, i krio guzanos, i se fedio; i se ensanyo kontra eyos Moshe. (Biblia, Const. 1873)

I lo desharon asta la manyana, komo Moshe enkomendo, i no se fedio, ni uvo en eyo guzano. (Biblia, Const. 1873)



211395

hagav (ebr.) m.

חגב

grasshopper

Estas komeresh de eyos: la langosta segun su manera, el langostin segun su manera, i el hargol segun su manera, i el hagav segun su manera. (Biblia, Const. 1873)

Estas komeresh de eyas: la langosta segun su manera, i el langostin segun su manera, i el hargol segun su manera, i el hagav segun su manera. (Biblia, Const. 1873)



211420

haham (ebr.) m. & adj. (pl. hahamim)

חכם, ידען, למדן, מלומד; רב ספרדי

smart, knowledgeable, learned; Sephardic rabbi

Meldaron hahamim: konfision de el saumerio komo era echo? (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

Dize ribi Elazar, dize ribi Hanina: los talmide hahamim muchiguan paz en el mundo (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



211690

halá (ebr.) f.

חלה

challah

Porke non eyas akavidozas en el apartamiento, i en la hala i en ensendimiento de la kandela (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



212500

hamín (ebr.) m.

חמין

cholent (meat stew)

Enpero diezmaran a lo duvdozo i aran eruv i kuvriran a el hamin. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



213645

hargol (ebr.) m.

חרגול

grasshopper

Estas komeresh de eyos: la langosta segun su manera, el langostin segun su manera, i el hargol segun su manera, i el hagav segun su manera. (Biblia, Const. 1873)

Estas komeresh de eyas: la langosta segun su manera, i el langostin segun su manera, i el hargol segun su manera, i el hagav segun su manera. (Biblia, Const. 1873)



213890

has veshalom (ebr.) interj.

חס ושלום

God forbid!

Si has veshalom no alarges tu fulor kon el mijor es pertenesiente a el ke no venga a el olam (P. R. Eliezer,1876)



214560

haver (ebr.) m. (pl.: haverim/haveres)

חבר, רע, עמית, שותף; חבר (בארגון)

friend, colleague, partner; member (in an organization)

No saves tu komo Sara era reuya para ti de kuando nasio de la tripa de su madre i eya es tu haver i mujer de tus mosedades (P. R. Eliezer,1876)

no el onbre oiya a boz de su haver en Yerushalayim de boz de la masha ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

tres haverim ay en el onbre: el Santo Bindicho El, i su padre i su madre ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



214760

hayá (ebr.) f.

חיה, בהמה; איש לא חברותי

animal, beast; an unsociable man

i kuando la vestia Nimrod dita vestimienta se akojian kuantas beemot i hayot i venian i se enkorvavan delantre de Nimrod ke se les entendia (P. R. Eliezer, 1876)



215200

hazino m.

חולה, פציינט

sick, patient

porke estas doliente i flaka? A ti ke te falta i ke eres mujer de un mayoral grande i muncho en ojos de el rey, i te falta koza ke digas ke estas hazina? (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



215440

helek (ebr.) m.

חלק, חתיכה

part, piece

En esta ora le eskrives get piturin i le das a la esklava ke se vaya kon su ijo I ke no tenga helek kon el (P. R. Eliezer,1876)



215870

hibá (ebr.) f.

חיבה; להיטות, חשק רב

affection; eagerness, great desire

este karar era la hiba de el binian (P. R. Eliezer, 1876)



217795

ibis m.

איביס; ינשוף

ibis; owl

I el buho, el somorgujo, i el ibis, i el sisne, i el pelikano, i el buitre de karonya, i la siguenya, la garza segun su manera, i la abubiya i el mursielago. (Biblia, Const. 1873)

i el buho, i el somorgujo, i el ibis, i el sisne, i el pelikano, i el buitre de karonya, (Biblia, Const. 1873)



218540

ídolo m.

אליל, פסל, פסיל

idol

que asi fizo Abrahan que non quiso creer nin omillarse a los ydolos que su padre adoraua. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i membraremos a eyas i amaremos a su Elaut, i mos alesharemos detras de idolos de los puevlos (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



218600

ígado

כבד

liver

i tomaras todo el sevo ke kuvre las entranyas i el redanyo sovre el igado i los dos rinyones i el sevo ke esta sovre eyos i los saumaras en el ara (Biblia, Const. 1873)



218610

igera/igero n.

עץ תאנה

fig tree

La igera espunto sus igos, i las vides en sierne dieron golor (Biblia, Const. 1873)

komed kada uno de su vid i kada uno de su igera i beved kada uno de su pozo (Biblia, Const. 1743)

i supieron ke desnudos eyos i kuzieron oja de igera i izieron para eyos senyiteros (Biblia, Const. 1547)



218660

igo m.

תאנה

fig

La igera espunto sus igos, i las vides en sierne dieron golor (Biblia, Const. 1873)



218940

ijo m.

בן, ילד

son, boy

I vee ijos a tus ijos, paz sovre Israel (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

E dixo el rrey al mayor de los fijos: homillate a mi dios, e fazerte he grande honrra e grande merҫed, a ti e a tus hermanos. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

ijo mio! da agora onra a A' el Dio de Israel i azle atorgamiento i denunsiame agora lo ke iziste, no me lo enkuvras (Biblia, Const. 1873)

sierto Shelomo tu ijo enreinara despues de mi, i el se asentara sovre mi siya en mi lugar, (Biblia, Const. 1873)

kantar segundo disho Moshe kon ijos de Israel en tiempo ke partio a eyos Sinyor de el mundo a mar ruvio (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



219240

ilado m.

חוט אריגה; מטווה

weaving yarn; spun yarn

i toda mujer savia de korason kon sus manos ilavan i trusheron ilado a el kardeno i a el aljaguán a el tinto vermejo i al lino (Biblia, Const. 1547)



219290

ilar v.

טווה

weave

i toda mujer savia de korason kon sus manos ilavan i trusheron ilado a el kardeno i a el aljaguán a el tinto vermejo i al lino (Biblia, Const. 1547)

i todas las mujeres ke enalso su korason a eyas kon sensia ilavan a el kaverno (Biblia, Const. 1547)



219440

ilo m.

חוט; להב (צד חותך של סכין/חרב)

thread, wire; blade (cutting side of knife/sword)

Tu atarash esta madesha de ilo de grana en la ventana (Biblia, Const. 1873)

I los aseladadores estavan kon eya en la kamara; i eya le disho: ¡los Pelishteos, sovre ti Shimshon! I el arranko las kuerdas, komo se arranka un ilo de estopa kuando guele el fuego. I su fuersa no fue konosida. (Biblia, Const. 1873)



219730

imaje/n m.

צלם, פסל; דמות, צורה, תמונה, ציור, בבואה; אימאז'

figure, shape, image, painting, reflection

non fagas ymajen nin semejanҫa; ved que vos do la mi ley para heredar mi fruto; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



219780

imajinarse v. refl.

תאר לעצמו

to imagine

No te imajinese ombre ke el sepulkro (foya) te sirvira de refujio (Tefilat Imanuel, 1924)



220490

imperator/imperadór m.

קיסר

emperor

E dixole el enperador: toma mi sortija que esta en ella la figura de mi dios, e omillate a el; e sy quieres, tómala para ty (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

E luego fue al enperador, e el enperador le dixo: qué as en voluntad de fazer? (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



222080

inchasión f.

התנפחות לשדית, שאת

marrow swelling

I si la mancha klara se estuviere en su lugar, i no se uviere estendido en el kuero, sino ke esta eskura, inchasion es de la kemadura, i el saserdote lo dara por limpio; porke senyal de la kemadura es. ( Biblia, Const. 1873)

i uviere en el lugar de la sarna inchasion blanka, o mancha klara blanka envermejesida, sera mostrado al saserdote. ( Biblia, Const. 1873)



222150

inchimiento m.

מילוי, תכולה; תוספת

content; extension

I tres livras las sovrantes ke de eyas apanyava el koen gadol i tomava de eyos inchimiento de sus punyos en dia de kipur (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

i los mayorales trusheron a piedras del shoam i a piedras de los inchimientos para el espaldar i para el pecholar (Biblia, Const. 1547)

i inchiras en el inchimiento de piedras, kuatro ordenes de piedras (Biblia, Const. 1873)

seran enkastonadas en oro en sus inchimientos (Biblia, Const. 1873)

el onbre da inchimiento de su punyo a el prove en olam a-ze el Sh.Yit. lo tiene ke dar inchimiento de su punyo em olam a-ba ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

I de Yosef disho: bendicha de A' sea su tierra, de la mejoria de los sielos, el rosio, i del abismo ke yaze abasho, i de la mejoria de los renuevos del sol, i de la mejoria del produkto de las lunas, i de la kavesera de los montes antiguos, i de la mejoria de las kuestas de siempre, i de la mejoria de la tierra i su inchimiento, i de la buena veluntad del ke moro en la sarza; (Biblia, Const. 1873)

I de Yosef disho: bendicha de A' sea su tierra, de la mejoria de los sielos, el rosio, i del abismo ke yaze abasho, i de la mejoria de los renuevos del sol, i de la mejoria del produkto de las lunas, i de la kavesera de los montes antiguos, i de la mejoria de las kuestas de siempre, i de la mejoria de la tierra i su inchimiento, i de la buena veluntad del ke moro en la sarza; (Biblia, Const. 1873)



222160

inchir v.

מילא, גדש; פיטם, הלעיט

to fill, to pile up; to fatten, to feed

Non burakara ombre kashkara de guevo i inchirlaa de azeite i ponerlaa sovre boka de la kandela para ke sea gotean i aun ke eya de tiesto. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

i en maestria de piedras para inchir i en maestria de madero para ovrar en toda ovra (Biblia, Const. 1873)

i lo inchi de espirito del Dio en saviduria i en entendimiento i en sensia i en toda ovra para enventar enventos para ovrar en oro i en plata i en alambre (Biblia, Const. 1873)

Entonses la nuve kuvrio la tienda del plazo, i la onra de A' inchio el tavernakulo. ( Biblia, Const. 1873)

I Moshe no podia entrar en la tienda del plazo, porke la nuve pozava sovre eya, i la onra de A' inchio el tavernakulo. ( Biblia, Const. 1873)



222320

inchirse v. refl.

התמלא, התנפח, השמין, התפטם

to fill up, to swell, to gain weight

i non la oreja por inchirse de oyir todas las palavras de todos moradores de la tierra. (Koelet Targum,1744)

i Okeanos non el se inche, (Koelet Targum,1744)

Se incho la kaza de Yishmael de todo bueno de las berahot ke lo bindisho Avraam (P. R. Eliezer,1876)

si se inchieren las nuves de luvia, sovre la tierra vaziaran (Biblia, Viena 1841)

i se incho el rio de Misrayim asta las oriyas, i salieron todos los moradores de Misrayim para ver al rio kon todo modo de tanyer komo sus uzansas de kada anyo ke es (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



223380

indjustisia f.

חוסר צדק, אי צדק, עיוות דין

injustice, perversion of justice

Bendicho el ke no kave delantre su prezensia indjustisia, ulvido, parsialidad, ni korrupsion (Tefilat Imanuel, 1924)



223990

inferno m.

גהינום, תופת

inferno

i prevase de las palavras de la ley, i su fin sera eredad en el infierno. (Pirke avot, siglo XV)

e crio al ome, e crio al parayso, e crio el ynfierno. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



224010

infestar v.

התנפל על, פלש, פשט על, שדד; זיהם

to infest

i sed en enfestar muchos deshiplos; (Pirke avot, siglo XV)



224990

inklinar v.

היטה, כופף, הרכין

to incline

E la palabra salia e fendia los ҫielos e los abismos, e en las quatro partes del mundo los ҫielos se enclinaron, e los montes fuyeron, e las mares se enturbiaron, e los linajes se touieron, (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



225790

inosente adj.

תם, תמים; חף מפשע, זכאי

innocent

en­tonses sere perfekto, i sere inosente del reveyo grande. (Biblia, Const. 1873)

te rogamos, o Dio, ke no nos deperdamos agora por la vida de este varon, i no pongas sovre nozotros sangre inosente (Biblia, Const. 1873)



226620

instrumento m.

כלי, מכשיר; כלי נגינה

instrument

Shimon i Levi ermanos; instrumentos de adolme sus armas. en su sekreto no entre mi alma; en su apanyamento no se aune mi onra! (Biblia, Const. 1873)

Shimon i Levi ermanos; instrumentos de adolme sus armas. en su sekreto no entre mi alma; en su apanyamento no se aune mi onra! (Biblia, Const. 1873)



226670

insultar v.

העליב, גידף

to insult

Kien insulta Dio en sekreto resivira su kastigo en publiko (Tefilat Imanuel, 1924)



226860

intelijensia f.

שכל, בינה, מישכל, איטליגנציה

intelligence

No esta en nuestra intelijensia por entender el buen estado de algunos malos (Tefilat Imanuel, 1924)

No te konfies en tu intelijensia (Tefilat Imanuel, 1924)



227230

interior m.

פנים

interior

Su interior adornado kon lavores de amor de las ijas de Yerushalayim (Biblia, Const. 1873)



228700

invierno m.

חורף

winter

Porke, ek, el invierno paso, la luvia paso i se fue (Biblia, Const. 1873)



228970

ipókrita/o adj.& m.

מתעה, רמאי, נוכל; צבוע, מתחסד, דו פרצופי

hypocrite

Con boca hypocrita, daña su compañero, y con sabiduria justos son escapados. (Biblia de Ferrara, 1553)



229050

ir v.

הלך, ניגש אל, ביקר; כלה; חלף (זמן); פועל עזר לציון הווה מתמשך/עתיד; התאים

to go, to approach, to visit; gone (time); auxiliary verb to indicate continuous present/future; to match

(Eskondeme) de mis enemigos ke me rodea. (Biblia, Const. 1873)

Va i entra al rey David i dile: mi senyor rey, no djuraste tu a tu sierva, (Biblia, Const. 1873)



229375

irse v. refl.

הלך לו, עזב

to leave

i fue kuando fuyo kon torva, i se le rompio la alda de Yosef en mano de Zeliha, i se fue a la kaye ke tuvo miedo (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



229380

ira f.

כעס, זעם, חימה, כעס גדול

rage, anger, great anger

i tomaron a Yona, i lo echaron a la mar, i la mar se detuvo de su ira (Biblia, Const. 1873)



229840

irse v. refl.

הלך לו, יצא, נסע; נעלם לו, עבר לו (זמן, מחלה וכו'); נפטר, מת

to go, to go out, to disappear, to pass (time, illness, etc.); to die

Porke, ek, el invierno paso, la luvia paso i se fue (Biblia, Const. 1873)

i topo una nave ke se iva a Tarshish i pago su pasaje i desendio en eya para irse kon eyos a Tarshish (Biblia, Const. 1873)



230385

Israel m.

ישראל

Israel

Yo Koelet fui rey sovre Israel en Yerusalaim. (Koelet Targum,1744)

Este dia empesare a engrandeserte en ojos de todo Israel (Biblia, Const. 1873)



230400

israelita n.& adj.

יהודי

Jew, Jewish

Ansi azian a todos los israelitas ke vinian ayi en Shilo. (Biblia, 1873)

los israelitas prearon para si las kuatropeas i el espojo de akeya sivdad (Biblia, Const. 1873)



232360

kacharola f.

סיר בעל ידית אחת, אילפס

pot with one handle

Kon un piron de tres dientes en su mano iria en la kaserola o en la oya o en el kaldero o en la kaldera (Biblia, 1873)



232520

kachorro m.

כלבלב; גור אריה/נמר/זאב

puppy; lion/tiger/wolf cub

I de Dan disho: Dan kachorro de leon; saltare de Bashan. (Biblia, Const. 1873)

Kachorro de leon Ye'huda. De la arrevatadura suviste, ijo mio. Arrodiyo, yazio komo leon i komo leona. kien lo levantara? (Biblia, Const. 1873)

I de Dan disho: Dan kachorro de leon; saltare de Bashan. (Biblia, Const. 1873)

Kachorro de leon Ye'huda. De la arrevatadura suviste, ijo mio. Arrodiyo, yazio komo leon i komo leona. kien lo levantara? (Biblia, Const. 1873)



232550

kada adj.

כל-

all-

Kada uno resivira segun su merito (Tefilat Imanuel, 1924)

komed kada uno de su vid i kada uno de su igera i beved kada uno de su pozo (Biblia, Const. 1743)

i sonyaron suenyo anbos eyos kada uno su suenyo (Biblia, Const. 1547)

i los marineros tuvieron miedo i esklamaron kada uno a su Dio (Biblia, Const. 1873)

i se asentava al lado de el i lo sombaia kon palavras kada dia para ke yaziera kon eya (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



232760

kadena f.

שרשרת, שלשלת; שרשרת ארועים הקשורים זה בזה

chain; a chain of interrelated events

el doladizo lo kuvrio maestro i platero kon el oro lo espande i kadenitas de plata le adjunta el platero (Biblia, Const. 1743)

I degoyaron a los ijos de Tsidkiya'hu delante de sus ojos; i kito a Tsidkiya'hu los ojos, i lo ato kon kadenas, i lo trusho a Bavel. (Biblia, Const. 1873)



232840

kadeneta f.

רקמה בצורה של שרשרת

embroidery in the form of a necklace

i aras kastones de oro i dos kadenetas de oro fino, torsidas las aras de echura de trensas i meteras las kadenetas de trensas en los kastones (Biblia, Const. 1873)



232860

kaderno m.

תכלת; בד צמר בגון תכלת

blue; light blue wool fabric

diez telas lino torsido i kardeno i aljaguán i tinto vermejo keruvim ovra de maestro izo a eyos (Biblia, Const. 1547)

i izo ojales de kardeno sovre oriya de la tela (Biblia, Const. 1547)

i toda mujer savia de korason kon sus manos ilavan i trusheron ilado a el kardeno i a el aljaguán a el tinto vermejo i al lino (Biblia, Const. 1547)

i aran el espaldar de oro i kardeno i purpura i karmezi i lino fino torsido de echura de maestro (Biblia, Const. 1873)

i aras el manto del espaldar todo de kardeno i avra una avertura arriva en medio de el avra un borde a su avertura al deredor de echura de teshedor (Biblia, Const. 1873)



232950

kadiyo/kadilio m.

גור אריה, כפיר, גור

lion cub, cub

komo brama el leon i el kadilio sovre arrevatadura komo es apanyado apanamiento de pastores (Biblia, Const. 1743)



233010

kadro (1) m.

ברקן, שית, דרדר; צמח מאכל ממשפחת הארטישוק

thorn; an edible plant from the artichoke family

i ponerlae desoladura no sera apodada i no sera kavada i kresera kadro i espino (Biblia, Const. 1743)

i espino i kardo ermoyesera a ti i komeras a yerva de el kanpo (Biblia, Const. 1547)



233100

kaer/se cf. kayer/se

I endecharon, i yoraron, i ayunaron asta la tarde, por Shaul, i por Ye'honatan su ijo, i por el puevlo de A', i por la kaza de Yisrael; porke avian kaido a espada. (Biblia, Const. 1873)



233225

Kafras m.

קפריסין

Cyprus

Vino de Kafras mezuras tres i medidas tres i si non ayo vino de Kafras traera vino blanko viejo (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



233660

kaída f.

נפילה, ירידת ערך (מטבע), מפלה,הרס, תבוסה, אסון; התמוטטות; כניעה

fall, depreciation (currency), defeat, destruction, disaster; collapse; surrender

I me pari sovre el, i lo mati, porke savia yo ke no podia bivir despues de su kaida (Biblia, Const. 1873)



233840

kaje adv.

כמעט, כאילו, כביכול

almost, as it were, so to speak

i el sol se paro en medio de los sielos i no apresuro a ponerse kaje un dia entero (Biblia, Const. 1873)



234470

kalavrina f.

פגר, גוויה, נבלה

carcass, corpse

De la karne de eyos no komash, i en su kalavrina no tokesh; son enkonados para vozotros. (Biblia, Const. 1873)

I el ke komiere de su kalavrina, lavara sus vestidos i sera enkonado asta la tarde; (Biblia, Const. 1873)

De la karne de eyos no komash, i en su kalavrina no tokesh; son enkonados para vozotros. (Biblia, Const. 1873)



234640

kaldera f.

קדירה, סיר עמוק, קלחת

casserole, deep pot, cauldron

Kon un piron de tres dientes en su mano iria en la kaserola o en la oya o en el kaldero o en la kaldera (Biblia, 1873)



234690

kaldero/kalderón m.

דוד, קלחת גדולה

big cauldron

Kon un piron de tres dientes en su mano iria en la kaserola o en la oya o en el kaldero o en la kaldera (Biblia, 1873)



234840

kalé (t.) m./f.

מבצר, מצודה

fortress, citadel

i tamien fraguaremos una kale grande adientro de eya i mos suviremos a los sielos (P. R. Eliezer, 1876)

no avia en akea sivdad piedra para fraguar esta kale ke kerian fraguar, ke izieron? enpesaron a azer kierpiches i los kemavan en el orno (P. R. Eliezer, 1876)



235010

kalejón m.

פרוזדור, מעבר; סמטה, רחוב צר; משוטט ברחובות

corridor, passage; alley, narrow street; wandering the streets

luego se ia por el kalejon ke era kon sus kandeles, alunbrado de una vanda i de otra, asta ke alkansava a la kaza de la tevila ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



235580

kalmar v.

שיכך, הרגיע, השקיט, הקל

to soothe, to calm, to pacify

No bushkes de kalmar a tu proksimo en el momento de su ravia (Tefilat Imanuel, 1924)



235600

kalmarse v. refl.

נרגע, שקט

to relax

i le disheron: ke te aremos para ke la mar nos se kalme? porke la mar iva i tempesteava (Biblia, Const. 1873)

tomadme i echadme a la mar, i la mar vos se kalmara (Biblia, Const. 1873)



235710

kalor f.

חום, שרב; התלהבות

heat, hot and dry weather; enthusiasm

i no ay koza eskondida de su kalor. (Biblia, Const. 1873)

agora delunsia delantre de mi komo se governaran i pozaran entre los puevlos ke fuertes sus setensias komo la kalor i komo sekura del sol del mediodia en la tekufa de Tamuz (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



235940

kalsada f.

מסילה, כביש

road

boz apregonan enel dezierto eskombrad karrera de A' aderesad en la yanura kalsada a nuestro Dio (Biblia, Const. 1743)



236280

kama f.

מיטה, ערש, יצוע

bed

Ek su kama ke es de Shelomo, sesenta barraganes ay al derredor de eya (Biblia, Const. 1873)

Sovre mi kama en las noches bushki al ke ama mi alma (Biblia, Const. 1873)

suvio a la kama i se echo – ke se le asemeje komo ke asuvieraa la kaza del djuzgo - si tiene tradjumanes buenos se eskapa, i si no non eskapa ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

presurozo komo las aguas, no seras aventajado; porke suviste a la kama de tu padre; entonses enkonaste: a mi estrado suvio. (Biblia, Const. 1873)

presurozo komo las aguas, no seras aventajado; porke suviste a la kama de tu padre; entonses enkonaste: a mi estrado suvio. (Biblia, Const. 1873)



236410

kámara f.

חדר; תא, לשכה; בית הנבחרים

a room; cabin, chamber; House of Representatives

I entro en la kamara i yoro ayi (Biblia, Const. 1873)

Asta ke lo trushi en kaza de mi madre i en la kamara de la ke me pario (Biblia, Const. 1873)

Me trusho el rey en sus kamaras (Biblia, Const. 1873)

los unos se ian de la kamara la de afuera por la vanda de mizrah i los otros por la vanda de maarav ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

I entro Bat-Sheva al rey a la kamara. I el rey era muy viejo, i Avishag la Shunamita servia al rey. (Biblia, Const. 1873)

I akontesio despues de algunos dias, ke en el tiempo de la segada del trigo, Shimshon vijito a su mujer kon un kavrito de las kavras, i disho: entrare a mi mujer a la kamara. Ma el padre de eya no lo desho entrar. (Biblia, Const. 1873)

I los aseladadores estavan kon eya en la kamara; i eya le disho: ¡los Pelishteos, sovre ti Shimshon! I el arranko las kuerdas, komo se arranka un ilo de estopa kuando guele el fuego. I su fuersa no fue konosida. (Biblia, Const. 1873)

Por afuera desijara la espada, i en las kamaras espanto; (Biblia, Const. 1873)



236460

kamareta f.

חדר, חדר שינה

room, bedroom

esto kuantos dias i anyos i tiempos ke se yo del estruyimiento de Yerushalayim, i me entre en esta kaza i ize a mi esta kamareta (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



236640

kameleón (fr.) m.

זיקית; תנשמת

chameleon; barn owl

I estos animales vos seran enkonados entre las sierpes ke van arrastrando sovre la tierra: la komadreja, i el raton, i el lagarto segun su manera, i la anaka, i el koah, i la letaa, i el homet, iel kameleon. (Biblia, Const. 1873)

i la anaka, i el koah, i la letaa, i el homet, i el kameleon. Estos vos seran enkonados entre todas las sierpes (Biblia, Const. 1873)



236800

kaminar v.

הלך, צעד, פסע, התהלך, טייל

to walk, to go

I fueron kaminando el midbar entero asta ke vinieron a midbar Paran (P. R. Eliezer,1876)



236970

kamino m.

דרך, נתיב, נתיבה, מסלול

road, path, route

Kon su grosura serrados; kon su boka avlan altigueza. (Biblia, Const. 1873)

En nuestros pasos agora nos rodean, (Biblia, Const. 1873)

Entonses anbezare a los reveyadores tus kaminos, (Biblia, Const. 1873)

Camino para vidas, guardan castigo, y dexan reprehension traserran, (Biblia de Ferrara, 1553)

I la mujer se fue a su kamino I komio I no tuvo mas su kara triste (Biblia, 1873)

El Dio es mi fortaleza de fuersa, i avre pefekto mi kamino (Biblia, Const. 1873)

El Dio, perfekto es su kamino, el dicho de A' es ezmerado (Biblia, Const. 1873)

Porke guardi los kaminos de A' i no izi maldad kontra mi Dio (Biblia, Const. 1873)

i Yeoshua i todo Israel se izieron komo yagados delante de eyos i fuyeron por el kamino del dezierto (Biblia, Const. 1873)

Dan djuzgara a su puevlo, komo uno de los trivos de Yisrael. Sera Dan kulevro sovre el kamino, bivora sovre el sendero, ke morde los karkanyales del kavayo, i kaye atras su kavayador. A tu salvasion espere, o A'. (Biblia, Const. 1873)

Dan djuzgara a su puevlo, komo uno de los trivos de Yisrael. Sera Dan kulevro sovre el kamino, bivora sovre el sendero, ke morde los karkanyales del kavayo, i kaye atras su kavayador. A tu salvasion espere, o A'. (Biblia, Const. 1873)

De los sielos pelearon, las estreyas de sus kaminos pelearon kontra Sisera. (Biblia, Const. 1873)

En los dias de Shamgar, ijo de Anat, en los dias de Yael, se vedaron los kaminos, i los ke andavan por senderos, andavan por kaminos retuertos. (Biblia, Const. 1873)

El es el fuerte, perfekta es su ovra; porke todos sus kaminos son djuisio; (Biblia, Const. 1873)

estando los Kaldeos sovre la sivdad al derredor; i el rey se fue por el kamino de la yanura. (Biblia, Const. 1873)

I la sivdad fue avierta, i todos los varones de gerra fuyeron de noche por el kamino de la puerta entre las dos murayas, ke esta djunto al guerto del rey, (Biblia, Const. 1873)

I anduvieron detras de eyos asta el Yarden; i ek, todo el kamino estava yeno de vestidos i atuendos ke los Arameos avian echado en su prisa.(Biblia, Const. 1873)



237390

kampanía f.

פעמון קטן, פעמונית; מצילה; קשקשן

small bell; chatterbox

i sovre sus aldas aras granadas de kardeno i purpura i karmezi sovre sus aldad al deredor i kampanias de oro entre eyas al deredor (Biblia, Const. 1873)



237530

kampo m.

שדה, אחו; אזור כפרי; מחנה

field, meadow; rural area; camp

Yo vos kondjuro, O ijas de yerushalayim! Por las korsas o por las siervas del kampo (Biblia, Const. 1873)

Penso kampo i lo tomo, de fruto de sus palmas planto vinyas (Tefilat kol Pe, 1891)

Una vez vido a Yits.hak ke estava asentado en el kampo solo i le arrondjo una saeta para matarlo (P. R. Eliezer,1876)

Montes de Gilboa, ni rosio ni luvia kaiga sovre vozotros ni kampos de ofrendas (Biblia, Const. 1873)

i espino i kardo ermoyesera a ti i komeras a yerva de el kanpo (Biblia, Const. 1547)

porke iziste esta, maldicho tu mas de toda la kuatropea i mas de toda animal de el kanpo (Biblia, Const. 1547)

i los bendisho a Yefet i a sus ijos ke sean todos blankos i muy ermozos i les izo eredar midbarot i kampos estas son las nahalot ke les izo eredar (P. R. Eliezer, 1876)

Montes de Gilboa, ni rosio ni luvia kayga sovre vozotros, ni kampos de apartaduras (Biblia, Const. 1873)

komeldo oy; porke oy es shabat a A'; oy no lo toparesh en el kampo. Sesh dias lo akojeresh, ma en el dia seteno, ke es shabat, en el no avra. (Biblia, Const. 1873)

O A' ! kuando salias de Seir, kuando pasavas del kampo de Edom, la tierra temblo, i los sielos gotearon, tambien las nuves gotearon aguas.(Biblia, Const. 1873)

Zevulun fue puevlo ke arrishko su vida a la muerte, i Naftali sovre las alturas del kampo. (Biblia, Const. 1873)

Lo izo kavayar sovre las alturas de la tierra, para ke komiera los renuevos del kampo; (Biblia, Const. 1873)

Porke de la vid de Sedom es su vid, i de los kampos de Amora; (Biblia, Const. 1873)

eyos saven ke tenemos ambre, i salieron del real para eskondirse en el kampo, diziendo: kuando salieren de la sivdad, los prenderemos bivos, i entraremos en la sivdad.(Biblia, Const. 1873)



237680

kanal m.

תעלה, צינור

canal, channel, pipe

ponen sus ojos para echarnos a tierra. (Biblia, Const. 1873)



237920

kandela f.

נר

candle

Razonad ke buena su merkansia non se amatara en la noche su kandela (Tefilat kol Pe, 1891)

Kuando apiada sovre la kandela, kuando apiada sovre el azeite, kuando apiada sovre la mecha es ovligado (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

El ke amata a la kandela porke el temien de djentes, de ladrones, de esprito malo, i si por el doliente ke duerma es livre (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

I adovadura de dos kandelas akonantán a saumerio (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

la ordenansa grande akonantava a la ordenansa segunda de el saumerio

luego se ia por el kalejon ke era kon sus kandeles, alunbrado de una vanda i de otra, asta ke alkansava a la kaza de la tevila ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

I ensendio los kandeles delante de A', komo A' enkomendo a Moshe. ( Biblia, Const. 1873)



238330

kanela (1) f.

קינמון

cinnamon

i tu tomate espesias prinsipales de almiskle fino kinientos siklos i de sinamon golorozo la mitad de esto .. i de kanela goloroza .. i de kasia (Biblia, Const. 1873)



238390

kaneza f.

שׂיבה

old age

I tus siervos aran desender la kaneza de nuestro padre kon ansia a la fuesa (Biblia, Const. 1873)



238630

kano adj.

בעל שערות שיבה

who has gray hairs

tanto el mansevo komo la eskosa, el ke mama kon el ombre kano. (Biblia, Const. 1873)



238740

kansar v.

עייף, ייגע, הלאה, הוגיע

to tire, to weary

I akontesio, ke komo lo apreto kada dia kon sus palavras, i lo kanso, de modo ke su alma se angustio asta la muerte, (Biblia, Const. 1873)



238750

kansarse v. refl.

התעייף, התייגע, נלאה

to get tired

Todas las kozas ke son aparejadas por seer en el mundo se kansaron kon eyas los profetas (Koelet Targum,1744)



238920

kantador/dera n.

זמר/ת

singer

Al primer kantadorsalmo de David. (Biblia, Const. 1873)

Al primer kantador; salmo de David. (Biblia, Const. 1873)



238940

kantar (1) m.

שיר, שירה

song, chanting

Kantar de los kantares ke es de Shelomo (Biblia, Const. 1873)

kantare agora ami kerido kantar de mi kerido por su vinya (Biblia, Const. 1743)

mijor por oir estulto de savios ke varon oyen kantar de lokos (Biblia, Viena 1841)

i avrio el i djustos del djerenansio sus bokas i disheron kantar i pasaron por mar ruvio por lo seko (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)

kantar kuarteno disho Moshe el porfeta kuando ayego su tiempo por espartirse de el mundo i kastigo kon eya a su puevlo kaza de Israel (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)

kantar primero disho Adam en tiempo ke fue perdonado a el su pekado (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)

vino dia de el shabat i mamparo sovre el, avrio su boka i disho: salmo kantar para dia de shabat (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



238980

kantar v.

שר, זימר

to sing

Kantara mi lengua tu djustedad. (Biblia, Const. 1873)

estonses saltara komo el siervo kosho i kantara luenga de mudo (Biblia, Const. 1743)

kantare agora ami kerido kantar de mi kerido por su vinya (Biblia, Const. 1743)

Entonses desendira el puevlo de A' a las puertas. Despierta, despierta, Devora; despierta, despierta, kanta una kantiga levantate, Barak, i kativa tu kativerio, ijo de Avinoam. (Biblia, Const. 1873)

Oid reyes, eskuchad senyores; yo, yo kantare a A'; salmeare a A' Dio de Yisrael. (Biblia, Const. 1873)



239140

kántaro f.

כד

jug

No agas atension al kantaro si no aloke kontiene (Tefilat Imanuel, 1924)

Un kantaro nuevo puede estar yeno de vino viejo (Tefilat Imanuel, 1924)

Un kantaro viejo no kontiene vezes ni vino nuevo (Tefilat Imanuel, 1924)



239180

kantavlena f.

שריקה; חליל (לאדינו)

whistle; flute (Ladino)

i sera viguela i alaod adufle i kantavlena i vino de sus beveres (Biblia, Const. 1743)

i andavan ayi todos los varones [?] eyos i sus mujeres i sus famiyas i sus ijos i se alegravan ayi kon adufles i kantavlenas. (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

tambien el rey i todos sus mayorales salieron kon adufles i kon kantavlinas (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



239250

kantidad/kantidá/kantitá f.

כמות, סך

quantity

Estas kozas ke non a eyas kantidad: el arrinkon, i las primerias i el seer aparesido i gualardonar de mersedes i deprendimiento de Ley. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

i entre kon mi estos livros para meldar en eyos , i entre kon mi kantidad de mi bivienda (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



239270

kantiga/kantika f.

שיר, זמר

song

Entonses desendira el puevlo de A' a las puertas. Despierta, despierta, Devora; despierta, despierta, kanta una kantiga levantate, Barak, i kativa tu kativerio, ijo de Avinoam. (Biblia, Const. 1873)



239530

kanya f.

קנה; מקל

cane; stick

I los avia eskondido entre unas kanyas de lino ordenadas por eya sovre el tejado (Biblia, Const. 1873)



240520

kapitán m.

קפיטן, סרן; ראש, מנהיג

captain; head, leader

i se ayego a el el kapitan de la nave i le disho: ke tienes adormesido? levantate, yama a tu Dio! (Biblia, Const. 1873)

I al resto de puevlo ke avia kedado en la sivdad , i a los adjuntados ke se avian adjuntado al rey de Bavel, i al resto del fonsado, los yevo kativos Nevuzaradan, kapitan de los de la guardiya. (Biblia, Const. 1873)

a lo kual el kapitan avia respondido al varon del Dio, diziendo: ek, si A' iziera ventanas en los sielos, seria tal koza? I el disho: tu lo veras kon tus ojos, ma no komeras de eyo.(Biblia, Const. 1873)

I el rey ordeno sovre la puerta al kapitan sovre la mano del kual el se asofria; i el puevlo lo pizaron en la puerta, i murio, komo avia dicho el varon del Dio, ke avlo kuando el rey desendio a el.(Biblia, Const. 1873)



241020

kara f.

פנים, פרצוף, קלסתר; לחיים; גפת הנעל (החלק העליון של הנעל)

face; cheeks; upper part of the shoe

I la mujer se fue a su kamino I komio I no tuvo mas su kara triste (Biblia, 1873)

i no lo miraron ni en la kara i aborresieron su palavra komo una piedra ke esta enriva de la tierra ke no es kontada por nada (P. R. Eliezer, 1876)

i se puso sovre la kavesa piedras presiozas enkastonadas kon oro, i se afeito su kara i su kuerpo kon modos de afeites de mujeres (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



241860

karal (t.) m.

כמות, דרגה, מידה

quantity, rank, measure

este karar era la hiba de el binian (P. R. Eliezer, 1876)



242160

karavana f.

שיירה, אורחה

caravan

ek karavana de moros vinien de Gil'ad i sus gameyos kargados de seda i triaka i almastiga andantes por desender a Mitsrayim (Biblia, Const. 1547)



242570

kargado adj.

עמוס, טעון; אחראי ל-, ממונה על; שתוי, שיכור

loaded; responsible for, in charge of; drunk

ek karavana de moros vinien de Gil'ad i sus gameyos kargados de seda i triaka i almastiga andantes por desender a Mitsrayim (Biblia, Const. 1547)



243110

karkanyal m.

עקב

heel

i malkerensia porne entre ti i entre la mujer i entre tu semen i entre de su semen el te erira kavesa i tu le eriras karkanyal (Biblia, Const. 1547)

las dos sus manos sovre dos sus sienes, dos sus brasos sovre dos sus ankas, los dos karkanyales sovre dos sus kuestas i su kavesa sovre dos sus rodias ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

Dan djuzgara a su puevlo, komo uno de los trivos de Yisrael. Sera Dan kulevro sovre el kamino, bivora sovre el sendero, ke morde los karkanyales del kavayo, i kaye atras su kavayador. A tu salvasion espere, o A'. (Biblia, Const. 1873)

Dan djuzgara a su puevlo, komo uno de los trivos de Yisrael. Sera Dan kulevro sovre el kamino, bivora sovre el sendero, ke morde los karkanyales del kavayo, i kaye atras su kavayador. A tu salvasion espere, o A'. (Biblia, Const. 1873)



243180

karkumir v.

כרסם, אכל, השחית

to gnaw, to corrupt

Memoria de justo para bendicion, y nombre de malos se carcomera. (Biblia de Ferrara, 1553)



243240

karmezí adj.

ארגמני, סמוק, אדום כהה

purple, flushed, dark red

i aran el espaldar de oro i kardeno i purpura i karmezi i lino fino torsido de echura de maestro (Biblia, Const. 1873)

i sovre sus aldas aras granadas de kardeno i purpura i karmezi sovre sus aldas al deredor i kampanías de oro entre eyas al deredor (Biblia, Const. 1873)



243360

karne f.

בשר

meat

Gualardonan su alma, varon de merced, y conturban su carne, cruel. (Biblia de Ferrara, 1553)

Kuando algun varon sakrifikava sakrifisio vinia el moso del saserdote kuando la karne estava koziendose (Biblia, 1873)

De la karne de eyos no komash, i en su kalavrina no tokesh; son enkonados para vozotros. (Biblia, Const. 1873)

empero la karne del toro i su kuero i su fienda kemaras en fuego afuera del real (Biblia, Const. 1873)

i az para eyos panyetes de lino para kuvrir la karne de su desnudez, dezde los lombos asta las ankas seran (Biblia, Const. 1873)

su madre asenbra lo kolorado de el kuero i karne, i sangre i kaveyos i lo preto ke en los ojos ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

i tira tristeza de tu korason i az pasar mal de tu karne, porke la ninyez i la manseves nada (Biblia, Viena 1841)

O la karne, kuando uviere en su kuero kemadura de fuego, i uviere en la krosta de la kemadura mancha klara blanka envermejesida, o solo blanka, el saserdote la mirara ( Biblia, Const. 1873)

De la karne de eyos no komash, i en su kalavrina no tokesh; son enkonados para vozotros. (Biblia, Const. 1873)

entre las tardes komeresh karne, i a la manyana vos artaresh de pan (Biblia, Const. 1873)

Emborrachare mis saetas de sangre, i mi espada tragara karne; (Biblia, Const. 1873)



243600

karnero m.

כבש, איל

lamb, ram

I de todos los minim ke son teorim lo ke se eskojeron para ayegar por korban ola son treske son buey i karnero i kavron (P. R. Eliezer,1876)

i los saserdotes tanyeron kon las trompetas, i sera ke kuando sonaren largamente kon el kuerno de karnero kuando oyeresh el sonido de la trompeta (Biblia, Const. 1873)

i siete saserdotes yevaran siete trompetas de kuernos de karneros delante del arka (Biblia, Const. 1873)

Manteka de vakas, i leche de ovejas, kon grosura de karneros, (Biblia, Const. 1873)



243760

karonya (it.) f.

גופה, גוויה, פגר

corpse

I el buho, el somorgujo, i el ibis, i el sisne, i el pelikano, i el buitre de karonya, i la siguenya, la garza segun su manera, i la abubiya i el mursielago. (Biblia, Const. 1873)

i el buho, i el somorgujo, i el ibis, i el sisne, i el pelikano, i el buitre de karonya, (Biblia, Const. 1873)



244090

karrera f.

מחצבה; דרך, נתיב, נתיבה, משעול; דרך חיים; שורה כתובה (ביד או בדפוס)

quarry; road, lane, path; way of life; written line (by hand or in print)

Andan en persicion andara a fiuza, y atorcién sus carreras sera quebrantado. (Biblia de Ferrara, 1553)

Fortaleza al perfeto carrera de .A., y quebranto a obrantes tortura. (Biblia de Ferrara, 1553)

boz apregonan enel dezierto eskombrad karrera de A' aderesad en la yanura kalsada a nuestro Dio (Biblia, Const. 1743)

i vidola Yeuda i kontola por eskarada ke kuvrio sus fases i akosto a eya a la karrera (Biblia, Const. 1547)

komo non tu savien ke es karrera del viento, i komo los miembros en vientre de la yena, ansi non savras a echa del Dio (Biblia, Viena 1841)

alegrate mansevo en tu ninyez i te abonigue tu korason en dias de tu manseves i anda en karrera de tu korason (Biblia, Viena 1841)



244290

karsel f.

כלא, בית סוהר, בית אסורים

jail, prison

i tomo senyor de Yosef a el i diolo en kasa de la karsel lugar ke presos de el rey enkarselados (Biblia, Const. 1547)

le duele la kavesa – ke se le asemeje komo ke lo dieran en la karsel ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

El solta prezos, i el me eskapara de tu karsel i de tu juizio (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



244765

karvonklo m.

נופך (מאבני החושן)

turquoise

el primer orden: una kornelina, un topasio i una ezmeralda .. i el segundo orden: un karvonklo, una safira i un diamante (Biblia, Const. 1873)



244815

kasaderas f. pl.

מצודים

huntings

i ayan yo amargo mas ke la muerte a la mujer, ke eya kasaderas i redes en su korason ataderos en sus manos (Biblia, Viena 1841)



245140

kasher (ebr.) adj.

ישר, הגון; כשר

honest, decent; kosher

Si lo konfisiono en dos partidas es kasher a tersio i al kuarto no oyimos (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



245290

káshkara f.

קליפה (של פרי/ביצה/עץ)

a peel

Non burakara ombre kashkara de guevo i inchirlaa de azeite i ponerlaa sovre boka de la kandela para ke sea gotean i aun ke eya de tiesto. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

El koshte doze kashkara de espesia tres sinamon mueve, yerva shavonal mueve medidas (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



245340

kashkavel m.

מצילה, פעמון, פעמונית; עכס (עכסים)

bell; anklet

enel dia el este tirara A' a ermozura de los kashkaveles i las listas i las lunas (Biblia, Const. 1743)



245560

kasia f.

קליפה בעלת ארומה (למשל קִנמון); קידה (מבשמי הקטורת)

peel with aroma (e.g. cinnamon); calycotome (incense fragrances)

i tu tomate espesias prinsipales de almiskle fino kinientos siklos i de sinamon golorozo la mitad de esto .. i de kanela goloroza .. i de kasia (Biblia, Const. 1873)



245900

kastigar v.

ענש, העניש; ייסר, הוכיח

i kativo en el mundo por kastigarlo, (Koelet Targum,1744)

kantar kuarteno disho Moshe el porfeta kuando ayego su tiempo por espartirse de el mundo i kastigo kon eya a su puevlo kaza de Israel (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



245920

kastigo m.

עונש, גמול

punishment, admonition

Camino para vidas, guardan castigo, y dexan reprehension traserran, (Biblia de Ferrara, 1553)

El kastigo de una mala ovra es la ovra mala propia (Tefilat Imanuel, 1924)

Kien insulta Dio en sekreto resivira su kastigo en publiko (Tefilat Imanuel, 1924)



245970

kastones m. pl.

תפרים; משבצות (מעשה שיבוץ)

stitches; squares

i aras kastones de oro i dos kadenetas de oro fino, torsidas las aras de echura de trensas i meteras las kadenetas de trensas en los kastones (Biblia, Const. 1873)

komo kavakaduras de siyo kavakaras las dos piedras … rodeadas de kastones de oro las aras (Biblia, Const. 1873)



246170

katar v.

בחן, בדק; השקיף, הביט, שם לב

to examine, to check, to observe, to look, to notice

Komo era? suvia en la eskalera i katava a el rodeo i venia a el arrinkon deromit mizrahit tsefonit tsefonit maaravit deromit (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

i a ovra de A' no katan i echa de sus manos no vieron (Biblia, Const. 1743)

La madre de Sisera katava por la ventana, i alguayava por la resha, diziendo por ke se tarda su kuatrigua de venir? por ke se tardan las ruedas de sus kuatriguas? (Biblia, Const. 1873)



246480

kativar v.

אסר, שבה

to capture, take prisoner

i kativo en el mundo por kastigarlo, (Koelet Targum,1744)

Asi fue, que una muger que avia nonbre Miriam, fija de Tambum, e cativaronla; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

Entonses desendira el puevlo de A' a las puertas. Despierta, despierta, Devora; despierta, despierta, kanta una kantiga levantate, Barak, i kativa tu kativerio, ijo de Avinoam. (Biblia, Const. 1873)



246490

kativarse v.

גלה

to exile

i a el puevlo de ijos de Israel ke eyos aparejados por kativarse, (Koelet Targum,1744)



246500

kativerio m.

שבי, שביה, גלות, עבדות

captivity, exile,

Entonses desendira el puevlo de A' a las puertas. Despierta, despierta, Devora; despierta, despierta, kanta una kantiga levantate, Barak, i kativa tu kativerio, ijo de Avinoam. (Biblia, Const. 1873)

deskuvierto delantre de ti ke el puevlo el este son aparejados para pikar i por andar enel kativerio (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



246520

kativo (1) n.& adj.

אסיר, שבוי

captive, prisoner

de la sangre de los matados i de los kativos, de la kavesa de los prinsipes del enemigo. (Biblia, Const. 1873)

I al resto de puevlo ke avia kedado en la sivdad , i a los adjuntados ke se avian adjuntado al rey de Bavel, i al resto del fonsado, los yevo kativos Nevuzaradan, kapitan de los de la guardiya. (Biblia, Const. 1873)



246780

kavakado adj.

חפור, חלול; רזה ומדולדל (ממחלה/סבל/מחסור)

dug, hollow; thin and depleted (from illness/suffering/deficiency)

kavakado en eyas diez kos mandamientos esmeradas avantajamente mas ke la plata (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



246800

kavakadura f.

חפירה, חיטוט, נבירה; כריה

excavation, carping, burrowing; mining

komo kavakaduras de siyo kavakaras las dos piedras … rodeadas de kastones de oro las aras (Biblia, Const. 1873)



246820

kavakar v.

חפר, עדר, כרה; ניקב, קדח; ירד לעומק

to dig, to shovel, to cut down; to drill; to go down deep

i tomaras dos piedras de oniks i kavakaras sovre eyas los nombres de los ijos de Israel (Biblia, Const. 1873)

komo kavakaduras de siyo kavakaras las dos piedras … rodeadas de kastones de oro las aras (Biblia, Const. 1873)



247060

kavanya f.

צריף, בקתה, מלונה, סוכה

hut, kennel, sukkah (Tabernacles Feast booth)

I puzo eskuridad al derredor de si komo por kavanyas, apanyamiento de aguas, nuves de los sielos (Biblia, Const. 1873)



247070

kavar v.

חפר, עדר

to dig, to shovel

i kavola i despiedrogola i plantola sarmiento i tanbien lagar tajo en eya (Biblia, Const. 1743)

i ponerlae desoladura no sera apodada i no sera kavada i kresera kadro i espino (Biblia, Const. 1743)



247100

kavayador m.

רוכב

rider

Dan djuzgara a su puevlo, komo uno de los trivos de Yisrael. Sera Dan kulevro sovre el kamino, bivora sovre el sendero, ke morde los karkanyales del kavayo, i kaye atras su kavayador. A tu salvasion espere, o A'. (Biblia, Const. 1873)

Dan djuzgara a su puevlo, komo uno de los trivos de Yisrael. Sera Dan kulevro sovre el kamino, bivora sovre el sendero, ke morde los karkanyales del kavayo, i kaye atras su kavayador. A tu salvasion espere, o A'. (Biblia, Const. 1873)



247110

kavayar v.

רכב, דהר על סוס

to ride

I kavayo sovre keruv i bolo i se aparesio sovre las alas del viento (Biblia, Const. 1873)

tomad kon vozotros los siervos de vuestro senyor, i azed kavayar a Shelomo mi ijo sovre mi propia mula, i azeldo desender a Gihon. (Biblia, Const. 1873)

No ay otro komo el Dio de Yeshurun, ke kavaya en los sielos para tu ayuda, i kon su losania sovre la nuves. (Biblia, Const. 1873)

Dan djuzgara a su puevlo, komo uno de los trivos de Yisrael. Sera Dan kulevro sovre el kamino, bivora sovre el sendero, ke morde los karkanyales del kavayo, i kaye atras su kavayador. A tu salvasion espere, o A'. (Biblia, Const. 1873)

No ay otro komo el Dio de Yeshurun, ke kavaya en los sielos para tu ayuda, i kon su losania sovre la nuves. (Biblia, Const. 1873)

Dan djuzgara a su puevlo, komo uno de los trivos de Yisrael. Sera Dan kulevro sovre el kamino, bivora sovre el sendero, ke morde los karkanyales del kavayo, i kaye atras su kavayador. A tu salvasion espere, o A'. (Biblia, Const. 1873)

Los ke fuistesh veluntarios en el puevlo, bendizid a A'. Los ke kavayash sovre aznas blankas, los ke vos asentash en djuisio, los ke andash por el kamino, avlad. (Biblia, Const. 1873)

Lo izo kavayar sovre las alturas de la tierra, para ke komiera los renuevos del kampo; (Biblia, Const. 1873)



247130

kavayería f.

אבירות; חיל פרשים; שטות גדולה; משגה

chivalry; cavalry; great nonsense; mistake

A la kavayeria en las kuatriguas de Par'o te asemeji, kompanyera mia (Biblia, Const. 1873)



247140

kavayero m.

אביר, פרש; איש המעלה, בעל נימוסים

knight; a man of virtue/with manners

I izo para si kuatriguas i kavayeros, i sinkuenta varones ke korrieran delante de el. (Biblia, Const. 1873)

i ek, las kuatriguas i los kavayeros lo alkansaron. (Biblia, Const. 1873)

kuando salieron Israel de Ayifto presigieron Par'o i su real despues eyos kon katriguas i kon kavayeros i era el kamino serrado a eyos (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



247180

kavayo m.

סוס; קלף ה''נסיך''

horse; the "Prince" card

i paso sovre dicho de H' i apanyo kavayos i kuatreguas, i kavayeros munchos, (Koelet Targum,1744)

Pizaste, alma mia, fortaleza. Entonses se majaron las unyas de los kavayos, por las patadas, las patadas de sus kavayones. (Biblia, Const. 1873)

i ek, no avia ayi ninguno, ni boz de ombre, sino los kavayos atados, i los aznos atados, i las tiendas komo estavan.(Biblia, Const. 1873)

I respondio uno de sus siervos, i disho: tomen agora sinko kavayos de los ke kedaron, ke remanesieron en la sivdad ? i enbiaremos, i veremos.(Biblia, Const. 1873)

I se levantaron, i fuyeron al anocheser, i desharon sus tiendas, i sus kavayos, i sus aznos, el real komo estava, i fuyeron por su vida. (Biblia, Const. 1873)

Porke Adonay avia echo ke en el real de los Arameos se oyera sonido de kuatriguas, i sonido de kavayos, sonido de fonsado grande;(Biblia, Const. 1873)



247260

kavayón m.

בול עץ, גדע עץ; כִּנּוּי לפתי; סוס אביר

log, timber; a nickname for sucker; knight horse

Pizaste, alma mia, fortaleza. Entonses se majaron las unyas de los kavayos, por las patadas, las patadas de sus kavayones. (Biblia, Const. 1873)



247270

kavdal m.

קרן, הון יסוד, כסף, נכסים, קפיטל; זרם מים, שטפון

principal, money, assets, capital; water flow, flood

Estas kozas ke el ombre azien a eyas komien sus frutos en el mundo el este i el kavdal firme a el mundo el vinien (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



247450

kaver v.

יכול להכנס (יש לו מקום); התאים

to have a seat/space; to match

Bendicho el ke no kave delantre su prezensia indjustisia, ulvido, parsialidad, ni korrupsion (Tefilat Imanuel, 1924)



247540

kavesa f.

ראש

Bendiciones a cabeza de justo, y boca de malos cubrira falsedad (Biblia de Ferrara, 1553)

Su izkierda esta debasho de mi kavesa i su derecha me abrasa (Biblia, Const. 1873)

Prefere ser la kola delos leones mas ke ser kavesa de las rapozas (Tefilat Imanuel, 1924)

i malkerensia porne entre ti i entre la mujer i entre tu semen i entre de su semen el te erira kavesa i tu le eriras karkanyal (Biblia, Const. 1547)

me rodearon las aguas asta el alma, el abismo me arrodeo, el djunko se apreto a mi kavesa (Biblia, Const. 1873)

i Yeoshua razgo su vestidos i se echo sovre sus fases a tierra delante del arka de A' asta la tadre, el i los viejos de Israel i echaron polvo sovre sus kavesas (Biblia, Const. 1873)

i tomaras el azeite de la untasion i vaziaras sovre su kavesa i lo untaras (Biblia, Const. 1873)

le duele la kavesa – ke se le asemeje komo ke lo dieran en la karsel ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

I le disho David: tu sangre sea sovre tu kavesa, porke tu boka atestiguo kontra ti, diziendo: yo mati al untado de A'. (Biblia, Const. 1873)

akojed de el kada uno segun su komer, un omer por kavesa segun el numero de vuestras almas; tomaresh kada uno para los ke estan en su tienda. (Biblia, Const. 1873)

seran sovre la kavesa de Yosef, i sovre la meoyera del apartado de sus ermanos. (Biblia, Const. 1873)

el le deskuvrio todo su korason, i le disho: nunka suvio navaja sovre mi kavesa; porke yo so nezirio del Dio dezde el vientre de mi madre. (Biblia, Const. 1873)

seran sovre la kavesa de Yosef, i sovre la meoyera del apartado de sus ermanos. (Biblia, Const. 1873)

i se puso sovre la kavesa piedras presiozas enkastonadas kon oro, i se afeito su kara i su kuerpo kon modos de afeites de mujeres (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

kuanto ermozo es el kaveyo de tu kavesa, toma el peine de oro ke esta en kaza i peinate kon el (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



248130

kavesera f.

מראשות; מנהיג, ראש, ראש כנופיה, מנהיג המרד; ראשות; כותרת נייר מכתבים; כר

head-rest; leader, head, gang leader, rebel leader; leadership; stationery title; pillow

I tu me eskapaste de las barajas de mi puevlo, me guardaste para ser kavesera de djentes

i madrugo Yaakov por la manyana i tomo a la piedra ke puso a sus kaveseras i puso a eya estansia i vazio azeite sovre su kavesa (Biblia, Const. 1547)

I de Yosef disho: bendicha de A' sea su tierra, de la mejoria de los sielos, el rosio, i del abismo ke yaze abasho, i de la mejoria de los renuevos del sol, i de la mejoria del produkto de las lunas, i de la kavesera de los montes antiguos, i de la mejoria de las kuestas de siempre, i de la mejoria de la tierra i su inchimiento, i de la buena veluntad del ke moro en la sarza; (Biblia, Const. 1873)

i vino kon las kaveseras del puevlo; la djustedad de A' izo, i sus djuisios kon Yisrael. (Biblia, Const. 1873)

I de Yosef disho: bendicha de A' sea su tierra, de la mejoria de los sielos, el rosio, i del abismo ke yaze abasho, i de la mejoria de los renuevos del sol, i de la mejoria del produkto de las lunas, i de la kavesera de los montes antiguos, i de la mejoria de las kuestas de siempre, i de la mejoria de la tierra i su inchimiento, i de la buena veluntad del ke moro en la sarza; (Biblia, Const. 1873)

i vino kon las kaveseras del puevlo; la djustedad de A' izo, i sus djuisios kon Yisrael. (Biblia, Const. 1873)



248220

kaveyo m.

שער

hair

su madre asenbra lo kolorado de el kuero i karne, i sangre i kaveyos i lo preto ke en los ojos ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

i ek, si el kaveyo se uviere tornado blanko en la mancha klara, i paresiere mas onda ke el kuero, lepra es, ke enfloresio en la kemadura i el saserdote lo dara por enkonado; yaga de lepra es. ( Biblia, Const. 1873)

kuanto ermozo es el kaveyo de tu kavesa, toma el peine de oro ke esta en kaza i peinate kon el (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



248380

kavo m.

סוף, קץ, אחרית; קצה

end ; edge

Del kavo de los sielos es su salida, i su rodeo asta su otro kavo, (Biblia, Const. 1873)

Por toda la tierra salio su linya, i al kavo de mundo sus palavras; (Biblia, Const. 1873)

i non pudieron por ayar sus kavos; (Koelet Targum,1744)

A' djuzgara los kavos de la tierra i dara fortaleza a su rey i enaltesera el kuerno de su untado. (Biblia, 1873)

Ke ande le vino su kavo de el ombre de seer niftar de ayi es el polvo de su guf i ayi torna (P. R. Eliezer,1876)

Tres peleas fuertes son aparejados los bene Yishmael de azer en la tierra en kavo de los dias (P. R. Eliezer,1876)

sinkuenta ojales izo en la tela la una i sinkuenta ojales izo en kavo de la tela ke en la adjuntadera (Biblia, Const. 1547)

i pondras las dos sortijas sovre los dos kavos del pechoral (Biblia, Const. 1873)

tendra dos ombreras adjuntadas a sus kavos (Biblia, Const. 1873)

mijor por andar a kaza del limunio mas ke andar a kaza del konbite, por lo ke el kavo de todo el ombre i el bivo dara a su korason (Biblia, Viena 1841)

I kuando akeyos leprozos vinieron al kavo del real entraron en una tienda, i komieron i bevieron, i tomaron de ayi plata, i oro, i vestidos, i anduvieron, i lo eskondieron;(Biblia, Const. 1873)

I se levantaron al anocheser, para irse al real de los Arameos; i kuando vinieron al kavo del real de los Arameos, ek, no avia ayi ninguno. (Biblia, Const. 1873)



248520

kavod/kavó/kavot (ebr.) m.

כבוד, יְקר, דרך ארץ

honor, respect, dignity

no se apiadaron sovre el kavod de su kreador a venderle koza de komida a el forastero i al pasajero ke pasava por su sivdad (P. R. Eliezer, 1876)



248600

kavra f.

עז; כינוי לבעל זקן מדובלל

goat; a nickname for a shaggy beard person

i tomaron a tonga de Yosef i degoyaron kavrito de kavras i entenyeron a la tonga en la sangre (Biblia, Const. 1547)

i enbio Yeuda a kavrito de las kavras en poder de su kompanyero (Biblia, Const. 1547)

i izo telas de kaverno para atendiar sovre el tavernaglo (Biblia, Const. 1547)

i todas las mujeres ke enalso su korason a eyas kon sensia ilavan a el kaverno (Biblia, Const. 1547)

I akontesio despues de algunos dias, ke en el tiempo de la segada del trigo, Shimshon vijito a su mujer kon un kavrito de las kavras, i disho: entrare a mi mujer a la kamara. Ma el padre de eya no lo desho entrar. (Biblia, Const. 1873)



248660

kavrito/kavretiko/kavritiko m.

גדי עזים, שה

young goat, lamb

Apasenta tus kavritas djunto a las moradas de los pastores (Biblia, Const. 1873)

Semejante es mi kerido al korso, o al kavrito de los siervos (Biblia, Const. 1873)

Tornate asemejate al korso o al kavrito de los siervos sovre los montes de Bater. (Biblia, Const. 1873)

Limpieza de el puevlo i de el solo estas eyas: limpieza de el puevlo kavritos de presipios de mezes i de plazos sus degoyaduras en tsafon (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

Toro i kavrito de dia de las perdonansas sus degoyaduras en tsafon i resivimiento de sus sangres kon atuendos de servimiento en tsafon (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

i tomaron a tonga de Yosef i degoyaron kavrito de kavras i entenyeron a la tonga en la sangre (Biblia, Const. 1547)

I akontesio despues de algunos dias, ke en el tiempo de la segada del trigo, Shimshon vijito a su mujer kon un kavrito de las kavras, i disho: entrare a mi mujer a la kamara. Ma el padre de eya no lo desho entrar. (Biblia, Const. 1873)



248670

kavro/kavrón m.

תיש

he-goat

I de todos los minim ke son teorim lo ke se eskojeron para ayegar por korban ola son treske son buey i karnero i kavron (P. R. Eliezer,1876)

i barvezes ijos de Bashan, i kavrones, kon grosura de rinyones de trigo; (Biblia, Const. 1873)



248720

kavza f.

סיבה, טעם, גורם, מניע, עילה, נימוק, עניין

cause

Kada uno tiene su espada sovre su anka a kavza del pavor en las noches (Biblia, Const. 1873)

i la suerte kayo sovre Yona i le disheron: kontanos agora por kavza de kien nos akontesio este mal (Biblia, Const. 1873)

venid i echemos suertes para ke sepamos por kavza de kien nos akontesio este mal (Biblia, Const. 1873)

empero Yeriho estava serrada, i bien serrada, por kavza de los ijos de Israel; ninguno salia i ninguno entrava (Biblia, Const. 1873)



248790

kavzar v.

גרם, גרם ל-, הביא לידי

to cause

ke porfetas de la falsedad eyos me kavzaron por achakear fortaleza de sanya de A' sovre mi (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



248800

kavzo m.

מקרה, מאורע

case, event

i fueron aguas las estas a Yania la reina i para todos sus kavzos, para bever i para kozinar kon eyas, i por lavar kon eyas (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



248920

kayado adj.

שקט, דומם, שותק; שתקן

quiet, still, silent; silent person

I lo rodearon , i lo aseladaron toda la noche en la puerta de la sivdad; i estuvieron kayados toda la noche, diziendo: asta la luz de la manyana, entonses lo mataremos. (Biblia, Const. 1873)



249000

kayar v.

השתיק, הטיל שקט; שתק, החריש

to silence, to impose silence; to shut up

I disheron el uno al otro: no izimos bien; oy es dia de buenas nuevas, i nozotros kayamos; si esperaremos asta la luz de la manyana, nos alkansara pena.(Biblia, Const. 1873)



249020

kayarse v. refl.

השתתק, שתק, החריש, נדם, דמם

to shut up

Menosprecian a su compañero,menguado de seso, y varon de entendimientos callara. (Biblia de Ferrara, 1553)



249050

kaye f.

רחוב; דרך, שביל

street; road, path

Por las kayes i por las plasas bushkare al ke ama mi alma (Biblia, Const. 1873)

No lo denunsiesh en Gat, no lo puvlikesh en las kayes de Ashkelon (Biblia, Const. 1873)

I los atemi i los yagi i no se levantaron i kayeron debasho de mis pies (Biblia, Const. 1873)

Komo kayeron los barraganes en medio de la batalia (Biblia, Const. 1873)

O ermozura de Israel sovre tus alturas , matado, komo kayeron los barraganes (Biblia, Const. 1873)

el onbre sale a la kaye i sea asemejan en sus ojos komo lo entregaran al politsié ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

No lo denunsiesh en Gat, no lo puvlikesh en las kayes de Ashkelon; (Biblia, Const. 1873)

i fue kuando fuyo kon torva, i se le rompio la alda de Yosef en mano de Zeliha, i se fue a la kaye ke tuvo miedo (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



249170

kayentarse v. refl.

התחמם

to warm oneself, to warm up

I el rey David era viejo, entrado en dias; i lo kuvrian kon panyos ma no se kayentava. (Biblia, Const. 1873)

i este delante del rey, i lo abrige, i yazga en tu seno, i se kayente a mi senyor el rey. (Biblia, Const. 1873)



249310

kayer/se v./v.refl.

נפל; חל, ארע

to fall; to fall on, to occur

No te alegres kuando kaye tu enemigo ni te gozes kuando se tropiesa (Tefilat Imanuel, 1924)

Los pies de sus buenos guadrara, ma los malos se kayeran en la eskuridad. (Biblia, 1873)

I todo akeyo sovre ke kayere algo de eyos kuando son muertos, sera enkonado; sea algun atuendo de lenyo, o vestido, o kuero, o sako, kualkier atuendo kon ke se aze ovra, sera metido en agua, i kedara enkonado asta la tarde; i ansi sera alimpiado. (Biblia, Const. 1873)

tus varones en la espada kayeran i varones de tu barragania enla pelea (Biblia, Const. 1743)

en dia de matansa grande en kayer torres (Biblia, Const. 1743)

i la suerte kayo sovre Yona i le disheron: kontanos agora por kavza de kien nos akontesio este mal (Biblia, Const. 1873)

todo el puevlo aularan kon aulasion grande i la muraya de la sivdad kaera de su lugar i el puevlo suviran kada uno enderecho de si (Biblia, Const. 1873)

i la miatad de los ke eran no kedaron, ke kayeron en la espada (P. R. Eliezer, 1876)

i si alguno kaiya i se muria no les pasava a dinguno por tino de su muerte (P. R. Eliezer, 1876)

I el disho: el puevlo fuyo de la batalia, i tambien muchos del puevlo kayeron i son muertos, i tambien Shaul i Ye'honatan su ijo son muertos. (Biblia, Const. 1873)

O ermozura de Yisrael sovre tus alturas matado. Komo kayeron los barraganes (Biblia, Const. 1873)

I tuvo gran sed, i yamo a A', i disho: tu as dado por mano de tu siervo esta grande salvasion, i agora tengo ke murir de sed, kaer en mano de los serrados? (Biblia, Const. 1873)

i el espirito de A' paso sovre el, i las kuerdas ke estavan sovre sus brasos fueron komo lino ke esta kemado kon fuego, i sus atadores se kayeron de sovre sus manos. (Biblia, Const. 1873)

Entre sus pies se arrodiyo, kayo, yazio; entre sus pies se arrodiyo, kayo; onde se arrodiyo, ayi kayo muerto. (Biblia, Const. 1873)

i kayo Zeliha doliente por su amor (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



249630

kaza f.

בית, דירה; חדר

house, apartment; a room

Se asemejan al leon ke dezea a arrevatar, i al leoniko asentado en lugares enkuviertos. (Biblia, Const. 1873)

i los profetas la enkomendaron a los varones de la kaza santa la grande. (Pirke avot, siglo XV)

I temieron los varones por loke fueron traidos en kaza de Yosef (Biblia, Const. 1873)

Asta ke lo trushi en kaza de mi madre i en la kamara de la ke me pario (Biblia, Const. 1873)

Me trusho a la kaza del vino i su bandera sovre mi fue amor (Biblia, Const. 1873)

I alevantose en medio de noche i dio governo para su kaza i governo para sus mosas (Tefilat kol Pe, 1891)

I suvio el varon Elkana kon toda su kaza para sakrifikar a A' el sakrifisio anual i su prometa. (Biblia, 1873)

Por kaza de A' nuestro Dio bushkare bien a ti (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

yo so Dios tu Señor, que te saco de tierra de Egibto, de casa de seruidunbre. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

si diere a mi Balak yenura de su kaza de plata i oro non podre por pasar a dicho de A' (Biblia, Const. 1547)

solamente Rahav la eskarada bivira eya i todos los ke estan kon eya en kaza (Biblia, Const. 1873)

i agora ke esta estruida la kaza santa i mos se baldo el servimiento ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

korason de savios en kaza de limunio, i korason de lokos en kaza de alegria (Biblia, Viena 1841)

I fue ke al dia seteno, disheron a la mujer de Shimshon: sombaye a tu marido a ke nos deklarare el enigma, no sea ke te kemamos a ti i a la kaza de tu padre kon fuego. (Biblia, Const. 1873)

I se ensendio su fulor, i suvio a la kaza de su padre. I la mujer de Shimshon fue dada a su kompanyero, ke lo akompanyava. (Biblia, Const. 1873)

I kemo la kaza de A', i la kaza del rey, i todas las kazas de Yerushalayim; i todas las kazas de los grandes kemo a fuego. (Biblia, Const. 1873)

a boz de tus maraviyas i tus barraganias ke izites a puevlo kaza de Israel se estremesieron todos los puevlos (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)

Venid pues agora, i entraremos, i demos avizo en kaza del rey.(Biblia, Const. 1873)



250790

kedar v.

נשאר, נותר; חדל, הפסיק; עצר

to remain; to cease; to stop

Para ke kedarash remanesimiento en la tierra (Biblia, Const. 1873)

i la miatad de los ke eran no kedaron, ke kayeron en la espada (P. R. Eliezer, 1876)

Ma kedo en fortaleza su arko, i se esforsaron los brasos de sus manos por las manos del fuerte de Yaakov; (Biblia, Const. 1873)

Ma kedo en fortaleza su arko, i se esforsaron los brasos de sus manos por las manos del fuerte de Yaakov; (Biblia, Const. 1873)

ek, eyos son komo todo el fonsado de Yisrael ke kedaron en eya; ek, eyos son komo todo el fonsado de Yisrael ke se atemaron;(Biblia, Const. 1873)

I respondio uno de sus siervos, i disho: tomen agora sinko kavayos de los ke kedaron, ke remanesieron en la sivdad ? i enbiaremos, i veremos.(Biblia, Const. 1873)

Si disheremos: entrimos en la sivdad, la ambre esta en la sivdad, i muriremos ayi; i si nos kedaremos aki, muriremos tambien.(Biblia, Const. 1873)



250940

kedarse v. refl.

חנה; נשאר, נותר, שהה; נעצר, חדל לנוע

to camp; to remain, to stay; to stop, to stop moving

Asher se estuvo en puerto de mares, i en sus portiyos se kedo. (Biblia, Const. 1873)

Gilad se kedo en la otra parte del Yarden; i Dan por ke se estuvo en navios? (Biblia, Const. 1873)

ya es el dia tarde, te ruego ke dormas aki, i le porfio muncho i se kedo (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



251340

kemado adj.

שרוף

burnt

En alsasion i ke­mado entero; (Biblia, Const. 1873)

I el saserdote los saumara en el ara; es komida de ofrenda kemada por guezmo resivivle; todo el sevo es para A'. (Biblia, Const. 1873)

pondran saumerio a tu nariz, i kemado entero sovre tu ara. (Biblia, Const. 1873)

i el espirito de A' paso sovre el, i las kuerdas ke estavan sovre sus brasos fueron komo lino ke esta kemado kon fuego, i sus atadores se kayeron de sovre sus manos. (Biblia, Const. 1873)

pondran saumerio a tu nariz, i kemado entero sovre tu ara. (Biblia, Const. 1873)



251390

kemadura f.

כוויה, צריבה

burn, scorching

i en lugar de sintero senyidura de sako kemadura en lugar de ermozura (Biblia, Const. 1743)

I si la mancha klara se estuviere en su lugar, i no se uviere estendido en el kuero, sino ke esta eskura, inchasion es de la kemadura, i el saserdote lo dara por limpio; porke senyal de la kemadura es. ( Biblia, Const. 1873)

O la karne, kuando uviere en su kuero kemadura de fuego, i uviere en la krosta de la kemadura mancha klara blanka envermejesida, o solo blanka, el saserdote la mirara ( Biblia, Const. 1873)



251470

kemar v.

שרף, הבעיר, הדליק, העלה באש

to burn, to light, to set on fire

e agora, pues vino a nuestras manos; asi commno fizo, mandat que le fagan, quémenlo segund el quemo a nuestros dioses. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

E dixo el rrey [a] Abrahan: por qué no crees en los dioses de tu padre, e por qué los quemaste? (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i Yeoshua kemo a Ay i la puzo en monton de siempre desoladura asta el dia de oy (Biblia, Const. 1873)

no avia en akea sivdad piedra para fraguar esta kale ke kerian fraguar, ke izieron? enpesaron a azer kierpiches i los kemavan en el orno (P. R. Eliezer, 1876)

empero la karne del toro i su kuero i su fienda kemaras en fuego afuera del real (Biblia, Const. 1873)

I ensendio los tizones i solto las rapozas en las mieses de los Pelishteos i kemo tanto fasinas komo mieses, i vinyas i olivares. (Biblia, Const. 1873)

I fue ke al dia seteno, disheron a la mujer de Shimshon: sombaye a tu marido a ke nos deklarare el enigma, no sea ke te kemamos a ti i a la kaza de tu padre kon fuego. (Biblia, Const. 1873)

I suvieron los Pelishteos, i kemaron en fuego a eya i a su padre. I Shimshon les disho: aunke izistesh esto, kon todo yo me vengare de vozotros, i despues me vedare. (Biblia, Const. 1873)

Porke fuego se ensendio en mi fulor. i kemara asta el fondo de sheol, (Biblia, Const. 1873)

I kemo la kaza de A', i la kaza del rey, i todas las kazas de Yerushalayim; i todas las kazas de los grandes kemo a fuego. (Biblia, Const. 1873)



251550

kemarse v. refl.

נכווה; חש להט;איבד ביתו/עסקו בשרפה; אכל עצמו, התחרט

to be scalded; to lose his home/business in a fire; to eat himself, to regret

i desierto el onbre espande su dedo en la lunbre en el mundo el este, lugo se kema ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



251610

kemeá/kemiá (ebr.) f.

קמע; סגולה

amulet; charm

el ke kita teruma entra … non kon sapato i non kon chizme el enklavado i non kon tefila i non kon kemia, kisa se enprovesera ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



251720

Kenán m.

כנען

Canaan

I los ijos de Yisrael komieron el man kuarenta anyos, asta ke vinieron a la tierra povlada; el man komieron asta ke vinieron al borde de la tierra de Kenaan. (Biblia, Const. 1873)



251960

kerensia f.

חיבה, אהדה, אהבה, רוך, חסד

affection, sympathy, love, tenderness, kindness

Nos akordaremos de tus kerensias mas ke de vino (Biblia, Const. 1873)

Porke mejores son sus kerensias ke vino (Biblia, Const. 1873)

i era avlan kon nos pases kon pases komo varon ke beza a su kompanyero de muchidumbre de kerensia ke akerensio a nos, avantajadamente mas ke a setenta puevlos (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



252000

kerer v.

רצה, חפץ; אהב, חיבב, אהד

to want, to desire; to love, to like, to sympathize

Aprendi de todos los ke kijieron ensenyarme (Tefilat Imanuel, 1924)

Ni menos tienes derito de kierer pretenderlo (Tefilat Imanuel, 1924)

dartehemos a nuestro padre Ysaque; e dixo el Señor: non lo quiero, que adebdado es ante mi, por que amo a Ysaumas que a Yacob; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i kijeron avlar uno kon otro komo sus uzansas ir demandando kierpiches i lodo i no se entendieron unos a los otros lo ke ae avlavan (P. R. Eliezer, 1876)



252210

kerido m.

אהוב

beloved

Komo el mansano entre los arvoles de la shara, ansi es mi kerido entre los ijos (Biblia, Const. 1873)

Mi kerido es mio i yo so suya, el apasenta entre los lirios (Biblia, Const. 1873)

kantare agora ami kerido kantar de mi kerido por su vinya (Biblia, Const. 1743)

De Binyamin disho: el kerido de A' morara a figuzia serka de el; lo kuvrira todo el dia, i entre sus ombros morara. (Biblia, Const. 1873)

De Binyamin disho: el kerido de A' morara a figuzia serka de el; lo kuvrira todo el dia, i entre sus ombros morara. (Biblia, Const. 1873)



252280

kerpich (t.) m.

לבנה לא שרופה

unburned brick

i kijeron avlar uno kon otro komo sus uzansas ir demandando kierpiches i lodo i no se entendieron unos a los otros lo ke ae avlavan (P. R. Eliezer, 1876)

i si kaiya algun kierpich de arriva abasho se asentavan i enpesavan a yorar i dezian: guay de mozotros (P. R. Eliezer, 1876)

los ke suvian para dar los kierpiches suvian por la parte de mizrah i kuando los davan abashavan por la parte de maarav (P. R. Eliezer, 1876)

no avia en akea sivdad piedra para fraguar esta kale ke kerian fraguar, ke izieron? enpesaron a azer kierpiches i los kemavan en el orno (P. R. Eliezer, 1876)



252285

keruv (ebr.) m.

כרוב (מלאך)

cherub (angel)

I kavayo sovre keruv i bolo i se aparesio sovre las alas del viento (Biblia, Const. 1873)

i destirro a el omre i izo morar de orien a guerto de Eden a los keruvim i kon flama de la espada la trastornanse (Biblia, Const. 1547)



252290

keruvim (ebr.) m.pl.

קרובי משפחה

relatives

diez telas lino torsido i kardeno i aljaguán i tinto vermejo keruvim ovra de maestro izo a eyos (Biblia, Const. 1547)

non linpiezas i non sevos; non linpieza i non tevilá o lavamiento;... non kovertero i non keruvim; non ensensio i non pan de las fases ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



252350

kesha f.

תלונה, תרעומת, קובלנה

complaint, resentment

Porke de la muchidumbre de mi kesha i de mi ansia avli asta agora. (Biblia, 1873)



252380

keshada f.

לסת; לחי

jaw; cheek

Se afermuziguaron tus keshadas kon las djoyas, tu serviz kon las shartas (Biblia, Const. 1873)

I fue, ke komo akavo de avlar, echo de su mano la keshada, i yamo a akel lugar Ramat-Lehi. (Biblia, Const. 1873)

I topo una keshada de azno freska, i estendio su mano, i la tomo, i irio kon eya mil varones. I disho Shimshon: kon la keshada de un azno ire mil varones. (Biblia, Const. 1873)

kuanto ermozo el puevlo el este por ser dado a eyos palavras de la Ley i sean komo frenos en sus keshadas (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



252715

Ketuvim (ebr.) m. pl.

[ספרי] כתובים

the third section of the bible

[esta] koza esta asegundada en Neviim i aterseada en Ketuvim ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



252735

keuna (ebr.) f.

כהונה

priesthood

uno ke sovreforso o ke sonbayo a la mas grande ke en la keuna ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



252790

kevrado adj.

סובל משבר; שבור

suffering from a hernia; broken

Los sakrifisios del Dio son el esprito kevrado, (Biblia, Const. 1873)

El korason kevrado i majado, O Dio no menospresiaras. (Biblia, Const. 1873)

Los arkos de los barraganes son kevrados i los flakos se sinyeron de fuersa. (Biblia, 1873)

Porke ninguno se mayorgara kon fuersa. De A' seran kevrados los barrajantes. (Biblia, 1873)

Fueron kevrados son limpios. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



252820

kevrantado adj.

שבור, שבור ברוחו, מבוהל

broken, broken in spirit, frightened

Andan en persicion andara a fiuza, y atorcién sus carreras sera quebrantado. (Biblia de Ferrara, 1553)



252840

kevrantamiento/kevramiento m.

שבר, חולשה, אובדן כוח, התמוטטות; מוות; צער, עצב, דכאון, יאוש

fracture, weakness, loss of strength, breakdown; death; sorrow, sadness, depression, despair

Con quebrantamiento sera quebrantado porque fio estraño, y aborrecien tocantes mano, confiado. (Biblia de Ferrara, 1553)

Con quebrantamiento sera quebrantado porque fio estraño, y aborrecien tocantes mano, confiado. (Biblia de Ferrara, 1553)



252850

kevrantar v.

שבר, שיבר, הכריע; ייאש

to break, to overthrow; to despair

Con quebrantamiento sera quebrantado porque fio estraño, y aborrecien tocantes mano, confiado. (Biblia de Ferrara, 1553)



252870

kevranto m.

שבר, שברון, דכאון, יאוש

fracture, depression, despair

Sabios esconden sabiduria, y boca de loco quebranto cercano. (Biblia de Ferrara, 1553)

Porke serkano es el dia de su kevranto, i se apresuran las kozas aparejadas para eyos. (Biblia, Const. 1873)



252880

kevrar v.

שבר; פשט רגל

to break, to go bankrupt

I todo atuendo de barro adientro del kual kayere algo de eyos, todo lo ke uviere en el sera enkonado i lo kevraresh. (Biblia, Const. 1873)

El anbeza mis manos para la pelea, i el arko de azero es kevrado por mis brasos (Biblia, Const. 1873)

I los pilares de alambre ke estavan en la kaza de A', i los asientos, i el mar de alambre ke estava en la kaza de A', kevraron los Kaldeos, i yevaron el alambre de eyo a Bavel. (Biblia, Const. 1873)



254580

kinto adj.

חמישי

fifth

I en el mez kinto, a los siete del mez, ke era el anyo diez i nueve del rey Nevukadnetsar, rey de Bavel, vino a Yerushalayim Nevuzaradan, kapitan de los de la guardiya, siervo del rey de Bavel. (Biblia, Const. 1873)



254890

Kipur (ebr.) m.

כיפור, יום כיפור

Yom Kippur, Day of Atonement

I las tornava a el majadero en la tadre de dia de antes de kipur para afirmar mitsvat minudo de lo minudo (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



255200

kisas adv.

אולי, יתכן, אפשר

maybe

Llama a tu Dios, quiҫa por tu meresҫimento escaparemos desta tormenta. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

kizas el Dio pensara de nozotros i no nos depedremos (Biblia, Const. 1873)

el ke kita teruma entra … non kon sapato i non kon chizme el enklavado i non kon tefila i non kon kemia, kisa se enprovesera ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

i dishe: kisa sera mi alma por espojo (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



255530

kitar v.

הוציא, הסיר, סילק, השמיט, גרע, ניכה, הפחית, החסיר, חיסר, הפריש; גרש, נתן גט; עזב, יצא

to take out, to remove, to omit, to deduct, to reduce, to set aside; to expel, to give a divorce; to leave

Asta kuando estaras borracha? Kita tu vino de ti! (Biblia, 1873)

Despues de la muerte de Sara torno Avraam i la tomo a su mujer ke la avia kitado (P. R. Eliezer,1876)

En el dia sejeno dela kriansa de el mundo izo kitar el Sh.yit. de la tierra todo modo de beemot zeharim i nekevot (P. R. Eliezer,1876)

i kito su manto de sivre si i se kuvrio de sako i se asento sovre la seniza (Biblia, Const. 1873)

i dio el Dio al viejo por mersed i por piadades en ojos del vizir, i lo kito kon onra kon todos sus livros, i anduvieron de sivdad en sivdad asta su ayegar a la sivdad de Sevilla (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i esklamo el forastero sovre palavras de Hidor, i se pelearon los dos delantre del djuez, i enkomendo el djuez a sus siervos ke los kitaran de ayi (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

ke este moso ke tienes en tu kaza mos shasheo de mirarlo, ke no pudimos kitar los ojos de el de ver su ermozura (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



256100

kitarse v. refl.

התגרש; השתחרר

to divorce; to be released

No se kitara la vara deYe'huda, ni ledjislador de entre sus pies, asta ke venga Shilo; i a el sera la ovediensia de los puevlos. (Biblia, Const. 1873)

No se kitara la vara deYe'huda, ni ledjislador de entre sus pies, asta ke venga Shilo; i a el sera la ovediensia de los puevlos. (Biblia, Const. 1873)



256550

klaredad f.

קרן אור, נצנוץ, זוהר; הארה, בהירות, צלילות, זוך

ray of light, twinkle, glow; enlightenment, clarity, purity

i kuando tornaron en teshuva i fue perdonado a eyos, se muchiguo klaredad de onra de sus fases komo los andjeles porke izieron telas para el tavernaglo (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



256580

klareza f.

בהירות, צלילות, זוך

clarity, purity

i luenga de tartamudos apresurara por avlar klarezas (Biblia, Const. 1743)



256640

klaro adj.

בהיר, נקי, טהור, זך, צח, שקוף; ברור, נראה לעין, ודאי

bright, clean, pure, fresh, transparent; visible, sure

La enkomendansa de H' es klara, ke alumbra los ojos. (Biblia, Const. 1873)

i ek, si el kaveyo se uviere tornado blanko en la mancha klara, i paresiere mas onda ke el kuero, lepra es, ke enfloresio en la kemadura i el saserdote lo dara por enkonado; yaga de lepra es. ( Biblia, Const. 1873)



257290

koah (ebr.) m.

כח

power

i la anaka, i el koah, i la letaa, i el homet, i el kameleon. Estos vos seran enkonados entre todas las sierpes (Biblia, Const. 1873)



257460

kocho adj.

בשל; מבושל, אפוי

ripe; cooked, baked

Porke no tomara de ti karne kozida sino kruda. (Biblia, 1873)



257880

kofia/kofiya f.

שביס, קופ'ייה, כיסוי ראש מסורתי לאשה נשואה (סלוניקי); מגבעת (ממלבושי בני אהרון הכהן)

kofia - traditional headdress for a married woman (Salonica); Migbaat (one of the garments of the sons of Aaron the priest)

las kofias i las ashorkas i las trensas i djoyas de el pecho i los orejales (Biblia, Const. 1743)

i para los ijos de Aaron aras tongas i les aras sinyideros i kofias les aras por onra i por ermozura (Biblia, Const. 1873)



257930

ko'hén (ebr.) m.

כהן

priest

I tres livras las sovrantes ke de eyas apanyava el koen gadol i tomava de eyos inchimiento de sus punyos en dia de kipur (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

en tienpo ke el koen gadol entrava por enkorvarse tres travavan en el; uno en su derecha, uno en su iksieda i uno en piedras buenas ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

i los ko'hanim mansevos tenian las kolchas sovre la tierra i non se dormian en los vestidos santos, sino se los deznudavan i los doblavan i los metian a la kavesera i se kovijavan kon sus vestidos ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

fue oyido en toda la tierra ke era eskojido mas de la untasion ke era untanse sovre kavesas de reyes i koanim (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



258570

kola (2) f.

תור, טור, שורה; זנב, אליה

line, column, row; tail

Prefere ser la kola delos leones mas ke ser kavesa de las rapozas (Tefilat Imanuel, 1924)

Non kon pes i non kon sera i non kon azeite de sidra i non kon azeite ardido i non kon kola i non kon sevo. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

I Shimshon se fue, i aferro tressientas rapozas; i tomo tizones, i bolto kola a kola, i pozo un tizon en medio entre las dos kolas. (Biblia, Const. 1873)



258940

kolcha f.

שמיכה; ציפה (לכר/שמיכה)

blanket; pillow-cover

i los ko'hanim mansevos tenian las kolchas sovre la tierra i non se dormian en los vestidos santos, sino se los deznudavan i los doblavan i los metian a la kavesera i se kovijavan kon sus vestidos ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



259650

kolor f.

צבע, גון

color

a kada uno una mosa, o dos; el espojo de kolores de brosladura, la ropa de kolor broslada de ambos lados, para lo servizes de los ke toman el espojo. (Biblia, Const. 1873)

i kon el tenia un azno ke yevava una manta buena tenyida kon kuantos modos de kolores, la manta estava atada kon una kuerda sovre el azno (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i lo ke vistes manta tenyida de kuantas kolores , vinyas ternas i plantaras en el todo modo de arvol (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



259780

kolorado adj.

אדום, ארגמן, שני; צבעוני

red, crimson; colorful

Polvo kolorado i polvo preto i polvo blanko i polvo verde: el kolorado es la sangre i preto es las tripas, el blanko es los guesos i los niervos, el vedre es el puerpo (P. R. Eliezer,1876)

su madre asenbra lo kolorado de el kuero i karne, i sangre i kaveyos i lo preto ke en los ojos ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



260010

komadreja f.

סמור; חולד

weasel; rat

I estos animales vos seran enkonados entre las sierpes ke van arrastrando sovre la tierra: la komadreja, i el raton, i el lagarto segun su manera, i la anaka, i el koah, i la letaa, i el homet, iel kameleon. (Biblia, Const. 1873)

I estos vos seran enkonados entre las sierpes ke van arrastrando sovre la tierra; la komadreja, i el raton, i el lagarto, segun su manera, (Biblia, Const. 1873)



260130

komandante m.

מפקד, מושל צבאי; מושל; קברניט; ראש כנופיה

commander, military governor; governor; captain; gang leader

Por lo ke los komandantes se adelantaron en Yisrael, por lo ke fue veluntario el puevlo , bendizid a A'. (Biblia, Const. 1873)

I de la sivdad tomo un eunuko, el kual era komandante de los varones de gerra, i sinko varones de los varones de gerra, i sinko varones de los ke veian las fases del rey, ke se toparon en la sivdad, i al(Biblia, Const. 1873)



260290

komarka f.

מחוז, גליל, אזור

district, region

i era arrodean por las sivdades i las komarkas de tierra de Iisrael, (Koelet Targum,1744)



260410

kombidar v.

הזמין, זימן

to invite, to summon

I degoyo bueyes, i engordados, i muy muchas ovejas, i konbido a todos los ijos del rey, i a Evyatar, el saserdote, i a Yoav, mayoral del fonsado (Biblia, Const. 1873)

i konbido a todos sus ermanos, ijos del rey, i a todos los varones de Ye'huda, siervos del rey. (Biblia, Const. 1873)

Ma a mi mizmo, tu siervo, i a Tsadok el saserdote, i a Benaya'hu, ijo de Ye'hoyada, i a Shelomo tu siervo, no konbido. (Biblia, Const. 1873)

Ma a Natan el profeta, i a Benaya'hu, i a los barraganes, i a Shelomo su ermano no konbido. (Biblia, Const. 1873)



260530

kombit/e m.

משתה, סעודה חגיגית, מסיבה, קבלת פנים; הזמנה

a feast, a party, a reception; invitation

mijor por andar a kaza del limunio mas ke andar a kaza del konbite, por lo ke el kavo de todo el ombre i el bivo dara a su korason (Biblia, Viena 1841)

I desendio su padre a la mujer; i Shimshon izo ayi konbite; porke ansi azian los mansevos. (Biblia, Const. 1873)

I eya yoro delante de el los siete dias ke tuvieron el konbite; i fue ke al dia seteno, se lo deklaro, porke lo apreto; i eya deklaro el enigma a los ijos de su puevlo. (Biblia, Const. 1873)

I Shimshon les disho: vos propondre agora un enigma; si deklarar me los deklararesh en los siete dias del konbite, i lo deskuvrieresh, yo vos dare trenta savanas, i trenta modas de vestidos. (Biblia, Const. 1873)



260690

komedor m.

אכלן; חדר אוכל, אולם סעודה; מקבל שלמונים, שניתן לשחדו

gourmand; dining room, dining hall; which can be bribed

I les disho: del komedor salio komida, i del fuerte salio dulsura, I no pudieron deklarar el enigma en tres dias. (Biblia, Const. 1873)



260850

komer m.

מזון; ארוחה, תבשיל

food; a meal, a stew

Kuando uno kome del travajo de sus manos sera orozo (Tefilat Imanuel, 1924)

Por ke yoras i porke no komes i porke peza en tu korason? (Biblia, 1873)

akojed de el kada uno segun su komer, un omer por kavesa segun el numero de vuestras almas; tomaresh kada uno para los ke estan en su tienda. (Biblia, Const. 1873)



260960

komer v.

אכל, סעד; גרד, איכל

to eat, to dine; to scratch, to corrode

I fue ke komo akavaron de komer la severa ke trusheron de Ayifto. (Biblia, Const. 1873)

I toda sierpe ke va arrastrando sovre la tierra abominasion es; no sera komida. (Biblia, Const. 1873)

komed kada uno de su vid i kada uno de su igera i beved kada uno de su pozo (Biblia, Const. 1743)

de fruto de arvol de el guerto komeremos i de fruto de el arvol ke entre el guerto disho el Dio non komadesh de el i non tokedesh en el porke no mueraresh (Biblia, Const. 1547)

i disho: ken denusio a ti ke desnudo tu? si de el arvol ke te enkomendi por non komer de el komiste? (Biblia, Const. 1547)

i tomo de su fruto i komio i dio tabien a su marido kon eya i komio i fueron aviertos ojos de anbos eyos (Biblia, Const. 1547)

i ek, estan komiendo i beviendo delante de el, i dizen: biva el rey Adoniya'hu (Biblia, Const. 1873)

Todo el ke tiene pesunya, i ke tiene la pesunya endida, i ke alsa la rumia, entre las kuatropeas, este komeresh. (Biblia, Const. 1873)

ke komian el sevo de sus sakrifisios, i bevian el vino de sus templasiones? (Biblia, Const. 1873)

Lo izo kavayar sovre las alturas de la tierra, para ke komiera los renuevos del kampo; (Biblia, Const. 1873)

i despues ke komieron les dieron a kada una una sidra, i les dieron un kuchiyo a kada una ke mondara la sidra (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i tambien por abrevar todo simiente ke komia de el i toda fruta de la tierra (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

a lo kual el kapitan avia respondido al varon del Dio, diziendo: ek, si A' iziera ventanas en los sielos, seria tal koza? I el disho: tu lo veras kon tus ojos, ma no komeras de eyo.(Biblia, Const. 1873)



261430

komerse v. refl.

אכל; אוכל, נאכל

to eat; to be eaten, to be consumed, to decay

Afueras de tres kozas ke son asurim de komerse ke son la sangre i el sevo i el gid anashe (P. R. Eliezer,1876)

I se komia adientro de las kortinas a machos de ke'huna en kualker komida a sua i noche asta medianoche (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



261610

kometer v.

עולל, ביצע (מעשה פלילי), עבר עבירה

to commit a crime

Kien komite un pekado gana un akuzador (Tefilat Imanuel, 1924)



261650

komida f.

ארוחה, סעודה; אוכל, מאכל

meal, feast; food

Yo te yami por ke me responderas O Dio; (Biblia, Const. 1873)

Tornad komprad para nozotros un poko de komida (Biblia, Const. 1873)

De toda komida ke es de komer, akeya sovre la kual viniere agua sera enkonada; (Biblia, Const. 1873)

no se apiadaron sovre el kavod de su kreador a venderle koza de komida a el forastero i al pasajero ke pasava por su sivdad (P. R. Eliezer, 1876)

I les disho: del komedor salio komida, i del fuerte salio dulsura, I no pudieron deklarar el enigma en tres dias. (Biblia, Const. 1873)

i ayo todo modo de komida, i vino muncho muncho, i ayo ayi un viejo ke estava asentado i meldava en estos livros (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



261680

komido adj.

אכול, בלוי; שבע, שאכל לשבעה

eaten, worn out; satiated, who ate to his heart's content

Konsumidos seran de ambre, i komidos de fievre ardiente, i de tajamiento amargo; (Biblia, Const. 1873)



261695

komienso m.

התחלה

start

El comienҫo de nuestro dicho, e el declaramiento de nuestra, boca, somos adebdados de alabar e de honrrar al Señor Dios poderoso e glorioso, (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



261890

komo adv.

כמו, בדומה ל-, כפי ש-; בערך, כ-

like, similar to, as roughly, about

I fue ke komo akavaron de komer la severa ke trusheron de Ayifto. (Biblia, Const. 1873)

komo gruya i golondrina ansi chuchuleare, djemire komo la palonba (Biblia, Const. 1743)

todo el ke non es, non siego i non kosho i non mudo i se aze komo uno de eyos non se muere de la vejes asta ke se aze komo uno de eyos ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



262210

kompanía/nya f.

קהל, קהילה, עדה, חברותא

community, congregation, fellowship

sean kortadores de lenya i sakadores de agua para toda la kompanya (Biblia, Const. 1873)

i Yeoshua izo paz kon eyos i tajo kon eyos firmamiento para abediguarlos i los mayorales de la kompanya les djuraron (Biblia, Const. 1873)

i todos los mayorales de la kompanya vinieron, i kontaron a Moshe. (Biblia, Const. 1873)

Ley nos enkomendo Moshe por eredad a la kompanya de Yaakov. I fue rey en Yeshurun, kuando se adjuntaron las kaveseras del puevlo, los trivos de Yisrael a una. (Biblia, Const. 1873)

Ley nos enkomendo Moshe por eredad a la kompanya de Yaakov. I fue rey en Yeshurun, kuando se adjuntaron las kaveseras del puevlo, los trivos de Yisrael a una. (Biblia, Const. 1873)



262240

kompanyera f.

בת זוג, בת לוויה, רעיה, חברה

partner, companion, wife, girl friend

A la kavayeria en las kuatriguas de Par'o te asemeji, kompanyera mia (Biblia, Const. 1873)

Ek, tu eres ermoza, kompanyera mia (Biblia, Const. 1873)

Komo el lirio entre los espinos, ansi es mi kompanyera entre las ijas (Biblia, Const. 1873)

Levantate kompanyera mia, ermoza mia, i vente. (Biblia, Const. 1873)



262250

kompanyero m.

חבר, רע, עמית

friend, colleague

Con boca hypocrita, daña su compañero, y con sabiduria justos son escapados. (Biblia de Ferrara, 1553)

Menosprecian a su compañero,menguado de seso, y varon de entendimientos callara. (Biblia de Ferrara, 1553)

Porke seria yo komo la ke va errando djunto a los revanyos de tus kompanyeros (Biblia, Const. 1873)

No esperas ke eya vendra detras de ti ni ke tus kompanyeros te la traen (Tefilat Imanuel, 1924)

Por mis ermanos i mis kompanyeros avlare agora paz por ti (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

i enbio Yeuda a kavrito de las kavras en poder de su kompanyero (Biblia, Const. 1547)

meldamos kualmente demandaron los talmidim a ribi Nehunia ijo de Akana: kon loke alargastes dias? le disho a eyos: en mis dias non me onri kon dezonra de mis konpanyeros ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

I disheron los Pelishteos: kien izo esto? i respondieron: Shimshon, yerno del Timnita, porke le tomo su mujer, i la dio a su kompanyero. (Biblia, Const. 1873)

I disho el padre de eya: dizir yo dishe ke aborreser la aborresias, i la di a tu kompanyero; ma su ermana menor, no es mas ermoza ke eya? tomala pues en su lugar. (Biblia, Const. 1873)

I se ensendio su fulor, i suvio a la kaza de su padre. I la mujer de Shimshon fue dada a su kompanyero, ke lo akompanyava. (Biblia, Const. 1873)

i era en la ora de sus alegrias, i se adjuntavan todos i travavan kada uno mujer de su kompanyero i en ija de su kompanyero la donzeya, i yaziyan kon eyas (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i era avlan kon nos pases kon pases komo varon ke beza a su kompanyero de muchidumbre de kerensia ke akerensio a nos, avantajadamente mas ke a setenta puevlos (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



262390

kompas m.

מחוגה; מצפן; מקצב, קצב

calipers; compass; rhythm

maestro de maderos tendio linia asenyalalo kon la almagra azelo kon las aplanaderas i kon el kompas lo asenyala i azelo komo asemejansa de varon (Biblia, Const. 1743)



263070

kompostura f.

הרכב; התנהגות צנועה; מכון ("על מכונו")

composition; modest behavior

todo esto en seer el palasio sovre su asiento i la ara sovre su konpustura



263100

kompozar v.

הרכיב; סידר; חיבר (יצירה), הלחין

to assemble; to arrange; to compose (a work), to compose

No es el tu padre ke te kompro? el te izo i te kompozo (Biblia, Const. 1873)



263130

kompra f.

קניה, רכישה

buying, purchasing

Mujer de vertud ken ayara i leshos mas ke djoyas su kompra  (Tefilat kol Pe, 1891)



263160

komprar v.

קנה

to buy

Tornad komprad para nozotros un poko de komida (Biblia, Const. 1873)

Levantate, O H'; akonanta sus fases, echalo abasho, (Biblia, Const. 1873)

faz para ti maestro, i konpra para ti amigo,i juzga a todo ombre a buena parte. (Pirke avot, siglo XV)

E commo salieron a tierra, conpraua cada uno vianda para comer, e dixoles el: que es lo que demandastes, que non tengo que vos dar; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

No es el tu padre ke te kompro? el te izo i te kompozo (Biblia, Const. 1873)



263500

kon prep.

עם, ב-

with, in-

I akontesio al terser dia ke, ek, vino un varon del real de kon Shaul, sus vestidos razgados, i tierra sovre su kavesa (Biblia, Const. 1873)



263920

kondenado n. & adj.

מורשע, נדון לחובה; חולה אנוש, נתון במצב אנוש

convicted, condemned; critically ill, in critical condition

e dixeron: dartehemos a nuestro padre Abrahan; e dixoles: condenado es ante mi, que quando le dixe: 'toda esta tierra que tu vees a ty e a tu generaҫión la dare', (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



263945

kondenarse v. refl.

הורשע, נדון, הוקע, נודה

to be convicted, to be condemned, to be denounced

Kien se aprovecha de la Ley se kondena el propio a la muerte (Tefilat Imanuel, 1924)



264030

kondisión f.

תנאי; אופי, טבע, תכונה; מצב, מעמד, נסיבות

condition

mas sed asi komo los siervos ke sirven al Senyor kon kondision ke no resivan del gualardon (Pirke avot, siglo XV)

Kon treze kondisiones la Ley es darsada (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

kuala es kondision muncha midat buena muncha o midat mala mas muncha? ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



264230

kondjurar v.

נשבע; השביע, כישף; קָשַר קֶשֶר

to swear; to swear someone to, to bewitch; to conspire

Yo vos kondjuro, O ijas de Yerushalayim! Por las korsas o por las siervas del kampo (Biblia, Const. 1873)



264430

konejo m.

ארנב, ארנבון; שפן

rabbit

I el konejo, porke alsa la rumia, ma no tiene pesunya, enkonado vos sera. I la lievre, porke alsa la rumia, ma no tiene pesunya, enkonada vos sera. (Biblia, Const. 1873)

I el konejo, porke alsa la rumia, ma no tiene pesunya; enkonado vos sera, (Biblia, Const. 1873)



264740

konfiarse v. refl.

בטח

to trust

No te konfies en tu intelijensia (Tefilat Imanuel, 1924)



264905

konfisión f.

פיטום, רקיחה, מרקחת

fattening, confection, marmalade

Meldaron hahamim: konfision de el saumerio komo era echo? (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

tomate espesias goma i unya i galvano golorozo i ensensio limpio .. i aras de eyo saumerio konfision de echura de konfisionador mezklada limpia i santa (Biblia, Const. 1873)



264909

konfisionador m.

רוקח ("מעשה רוקח") - מכין מרקחת הקטורת

the person who prepares the incense concoction

tomate espesias goma i unya i galvano golorozo i ensensio limpio .. i aras de eyo saumerio konfision de echura de konfisionador mezklada limpia i santa (Biblia, Const. 1873)

moshkas en su muerte azen afedeser azen manar azeite de konfisionador (Biblia, Viena 1841)



264910

konfisionar v.

רקח

to concoct

Si lo konfisiono en dos partidas es kasher a tersio i al kuarto no oyimos (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



265275

konfrontante adj.

עומד כנגד

confronting

konfrontantes los ojales una a otra (Biblia, Const. 1547)



265650

konkistador m. & adj.

כובש

conqueror

Vale mas ke un konkistador de sivdades (Tefilat Imanuel, 1924)



265980

konmigo prep.

איתי, עימי

with me

Enbia al muchacho konmigo i nos levantaremos i iremos (Biblia, Const. 1873)

Señor, fas milag[r]o comigo e con esta gente que aqui esta, por que digan que tu eres el Señor verdadero, e piadoso, e misericordioso. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i fue enpues de las palavras estas i also mujer de su senyor a sus ojos a Yosef i disho: yaze konmigo (Biblia, Const. 1547)

Mirad agora ke yo, yo soy, i no ay dio konmigo; (Biblia, Const. 1873)



266010

konmoverse v. refl.

התרגש; הזדעזע

to get excited; to be shocked

I la tierra se konmovio i temblo, los simientos de los sielos se estremesieron, se konmovieron porke A' se airo (Biblia, Const. 1873)



266070

konortarse (1) v. refl.

התנחם

to take comfort

i muchiguaronse los dias i murio Bat-Sua mujer de Yeuda i konortose Yeuda i suvio sovre treskiladores de sus ovejas (Biblia, Const. 1547)



266130

konoser v.

הכיר, ידע, זיהה, למד

to know, to know, to recognize, to learn

I no estuvo ninguno kon el al darse konoser Yosef a sus ermanos (Biblia, Const. 1873)

Porke yo konosko mis reveyos, (Biblia, Const. 1873)

eskapa mi alma del malo kon tu espada; (Biblia, Const. 1873)

I Elkana konosio a su mujer i A' se akodro de eya. (Biblia, 1873)

Puevlo ke yo no konosi me sirvieron, los estranyos se sodjiftaron a mi (Biblia, Const. 1873)

I la mosa era muy ermoza, i abrigava al rey, i le servia; ma el rey no la konosio. (Biblia, Const. 1873)

el ke disho a su padre i a su madre: no lo vide; ni rekonosio a sus ermanos, ni konosio a sus ijos; (Biblia, Const. 1873)

el ke disho a su padre i a su madre: no lo vide; ni rekonosio a sus ermanos, ni konosio a sus ijos; (Biblia, Const. 1873)

Sakrifikaron a los diablos, no al Dio; a diozes ke no konosieron; (Biblia, Const. 1873)



266145

konoserse v. refl.

ניכר, הוכר, זוהה

to be recognized, to be identified

I kon dos simanim se konosen los teorim, kon la boka ke va mashkando el dia entero i kon las unyas ke kale ke las tenga aviertas por enmedio (P. R. Eliezer,1876)



266160

konosido adj.

מוכר, מפורסם, ידוע, בעל שם

known, famous, well-known, renowned

Es konosido en los konsejos su marido en su asentar kon viejos de tierra (Tefilat kol Pe, 1891)



266460

konsejar v.

יעץ, הציע, ייעץ

to advise

anda konsejartee loke ara el puevlo este a tu puevlo en postrimería de los días (Biblia, Const. 1547)



266500

konsejo m.

עצה

advice

Dad a eya de frutos de sus manos i alavarlaan en los konsejos sus echas (Tefilat kol Pe, 1891)

Es konosido en los konsejos su marido en su asentar kon viejos de tierra (Tefilat kol Pe, 1891)

e dixole esta misma rrazon, e el moҫo rrespondio, e dixo al enperador: Señor, dame plazo, que tome consejo con mi madre. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

I agora ven, te dare agora konsejo, i salva tu vida, i la vida de tu ijo Shelomo. (Biblia, Const. 1873)

I tuvo sus konsejos kon Yoav, ijo de Tseruya, i kon Evyatar el saserdote; i eyos ayudaron de parte de Adoniya. (Biblia, Const. 1873)

Porke son djente perdida de konsejo, i no ay en eyos entendimiento. (Biblia, Const. 1873)



267190

konsigo prep.

איתו, עימו

with him

Komo una mala aksion trae otra konsigo (Tefilat Imanuel, 1924)

I alecho a su ijo asta ke lo desteto, i despues ke lo uvo destetado lo izo suvir konsigo. (Biblia, 1873)



267460

konsolar v.

ניחם; עינג; סיפק מאווי

to console

No bushkes de konsolarlo mientres su muerto esta delantre de el (Tefilat Imanuel, 1924)



268010

konsuegrar v.

בא בקשרי מחותנות

to become relative by marriage

i konsogro kon puevlos estranyos. (Koelet Targum,1744)



268200

konsumido adj.

שצרכו אותו, שהוחלש, שאוכל, שרזה, שמיצו את נוזליו, תבשיל שאיבד את הרוטב שלו מרוב בישול

consumed, that was weakened, that became thin, that its fluids were used up, a dish that lost its sauce from overcooking

Konsumidos seran de ambre, i komidos de fievre ardiente, i de tajamiento amargo; (Biblia, Const. 1873)



268220

konsumir v.

צרך, כילה, מיצה, בישל עד אובדן כל הנוזלים; החליש, מוטט

to consume, to exhaust, to cook until the loss of all liquids; to weaken

Suvio umo de su nariz, i de su boka fuego konsumio, brazas se ensendieron de el (Biblia, Const. 1873)

i konsumira la tierra i su ermoyo, i enflamara los simientes de los montes. (Biblia, Const. 1873)



268290

kontado adj.

חשוב, ראוי לציון, נכבד, מפורסם; נחשב; ספור

important, noteworthy, respectable, famous; considered; counted

El korban Pesah era komido salvo en la noche i non era komido salvo asta medianoche i no era komido salvo a sus kontados i non era komido salvo asado (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

i no lo miraron ni en la kara i aborresieron su palavra komo una piedra ke esta enriva de la tierra ke no es kontada por nada (P. R. Eliezer, 1876)

I sera, kuando mi senyor el rey yaziere kon sus padres, yo i mi ijo Shelomo seremos kontados por pekadores. (Biblia, Const. 1873)



268490

kontar v.

סיפר; ספר, חישב; הביא בחשבון, החשיב, כלל; סמך על

to tell; to count, to calculate; to take into account, to consider, to include; to count on

I le kontaron todas las kozas ke les avia akontesido (Biblia, Const. 1873)

e a sus estrelleros contoles todas estas palabras, (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i vidola Yeuda i kontola por eskarada ke kuvrio sus fases i akosto a eya a la karrera (Biblia, Const. 1547)

i la suerte kayo sovre Yona i le disheron: kontanos agora por kavza de kien nos akontesio este mal (Biblia, Const. 1873)

ke todo el ke depierde alma una de Israel konta sovre el el pasuk komo se sosteniera un mundo yeno ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

i todos los mayorales de la kompanya vinieron, i kontaron a Moshe. (Biblia, Const. 1873)

Los eskapados del ruido de los saetadores onde sakan agua, ayi kontaran las djustedades de A', las djustedades de su senyorio [aldea] en Yisrael. (Biblia, Const. 1873)



268690

kontener v.

הכיל, כלל, החזיק

to contain

No agas atension al kantaro si no aloke kontiene (Tefilat Imanuel, 1924)

Un kantaro viejo no kontiene vezes ni vino nuevo (Tefilat Imanuel, 1924)



268800

kontentar v.

השביע, השביע רצון, גרם קורת רוח

satisfy

Se yama riko kien se alegra i kontenta kon su parte (Tefilat Imanuel, 1924)



268920

kontigo prep.

אתך

with you

Yo so la mujer ke estuvi kontigo aziendo mi orasion a A'. (Biblia, 1873)

Porke kontigo korro en fonsado, por mi Dio salto la muraya (Biblia, Const. 1873)



269010

kontínuo adj.

מתמיד, המשכי, מתמשך, רצוף

continuous

i ayo el vizir a este viejo ke savia en toda sensia i saver, i veendolo ansi ensalsolo i onrolo, i fue en su kaza de kontinuo (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



269120

kontra prep.

נגד, כנגד, בנגוד ל-, לעומת

against, contrary to, vs

de los ke se levantan kontra eyos. (Biblia, Const. 1873)

Para achakarse kontra nozotros i para echarse sovre nozotros (Biblia, Const. 1873)

Los ijos de mi madre se airaron kontra mi (Biblia, Const. 1873)

Porke guardi los kaminos de A' i no izi maldad kontra mi Dio (Biblia, Const. 1873)

Sometiste debasho de mi los ke se levantaron kontra mi (Biblia, Const. 1873)

levantate, vate a Ninve, la sivdad grande i apregona kontra eya (Biblia, Const. 1873)

empero los ijos de Israel falsaron falsia en lo enheremado .. i el folor de A' se ensendio kontra los ijos de Israel (Biblia, Const. 1873)

ma erl no savia ke avia aselada kontra el detras de la sivdad (Biblia, Const. 1873)

De Efrayim salio su raiz kontra Amalek; despues de ti, Binyamin, entre tus puevlos. (Biblia, Const. 1873)

i disheron el uno al otro: ek, el rey de Yisrael a alkilado kontra nozotros a los reyes de los Hiteos, i a los reyes de los Aisianos, para venir kontra nozotros. (Biblia, Const. 1873)



269690

kontrario adj.

מנוגד, נוגד, נגדי, מתנגד, הפוך

opposite, against

Kon el limpio seras limpio, i kon el tuerto seras kontrario i al puevlo povre salvaras (Biblia, Const. 1873)



270010

konturbar v.

זעזע, בלבל

to shock, to confuse

Gualardonan su alma, varon de merced, y conturban su carne, cruel. (Biblia de Ferrara, 1553)



270030

konturviar v.

פגע ב-, העליב, צער, הקניט; עכר

to hurt, to insult, to grieve, to tease; to disturb

empero vozotros guadradvos de lo enheremado no sea ke vos agash enheremados … i agash enheremado al real de Israel i lo konturvesh (Biblia, Const. 1873)



270180

konvenir v.

בא לידי הסכם, הסכים; התאים, הלם; היה בעל עניין

to come to an agreement, to agree; to fit, ; to be interested

e fazed andamio, konviene a saver, guarda a la ley, (Pirke avot, siglo XV)



271010

koral (2) m.

רפת, דיר, אורווה, מכלאה

cattle-shed, barn, stable, corral

Yissahar azno guesudo yazien entre los `korales. I vido ke el deskanso era bueno, i ke la tierra era agradavle; i akosto su ombro para soportar, i fue a pecha sodjiftado. (Biblia, Const. 1873)

Yissahar azno guesudo yazien entre los `korales. I vido ke el deskanso era bueno, i ke la tierra era agradavle; i akosto su ombro para soportar, i fue a pecha sodjiftado. (Biblia, Const. 1873)

En los espartimientos de Reuven grandes pensamientos del korason. Por ke kedaste entre los korales, para oir los rechiflos de los revanyos? (Biblia, Const. 1873)



271050

korasón m.

לב, לבב, ליבה; מרכז

heart, core; center

akosta tu oreja a mi, oye mi dicho. (Biblia, Const. 1873)

de varones kon tu mano, O H'; de varones del mundo; (Biblia, Const. 1873)

su parte es en esta vida, i de tu tezoro eskondido inches su vientre; (Biblia, Const. 1873)

Krea en mi, O Dio, korason limpio, i renova esprito derecho adientro de mi. (Biblia, Const. 1873)

Prevaste mi korason, me vijitaste de noche, me ezmeraste, (Biblia, Const. 1873)

I kuando oimos esto se diritio nuestro korason (Biblia, Const. 1873)

En el dia de la alegria de su korason (Biblia, Const. 1873)

Enfiuziose en eya korason de su marido i espojo no menguara  (Tefilat kol Pe, 1891)

Ma Hana eya avlava en su korason, solamente se movian sus lavios i no se oiya su boz (Biblia, 1873)

mas el mi Señor semeja que es ҫerca de nos, e es mucho ҫerca de nuestros coraҫones, segund esta escrito: ҫerca es el Señor a cada uno que lo llama con verdadera contriҫión, e de coraҫon. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i izieron todo savio de korason en azientes la ovra a el tavernaglo de Dio (Biblia, Const. 1547)

i todas las mujeres ke enalso su korason a eyas kon sensia ilavan a el kaverno (Biblia, Const. 1547)

i el korason del puevlo se diritio i se izo komo agua (Biblia, Const. 1873)

i tu avlaras a todos los savios de korason, los kuales yo inchi de espirito de saviduria ke agan los vestidos de Aaron para santifikarlo (Biblia, Const. 1873)

mijor por andar a kaza del limunio mas ke andar a kaza del konbite, por lo ke el kavo de todo el ombre i el bivo dara a su korason (Biblia, Viena 1841)

mijor tristeza mas ke rizo, porke kon pezgadumbre de fases se abonigua korason (Biblia, Viena 1841)

I viendo Delila ke le avia deskuvierto todo su korason, enbio i yamo a los prinsipes de los Pelishteos, diziendo: suvid esta vez, porke el me deskuvrio todo su korason. (Biblia, Const. 1873)

I viendo Delila ke le avia deskuvierto todo su korason, enbio i yamo a los prinsipes de los Pelishteos, diziendo: suvid esta vez, porke el me deskuvrio todo su korason. (Biblia, Const. 1873)

En los espartimientos de Reuven grandes pensamientos del korason. Por ke kedaste entre los korales, para oir los rechiflos de los revanyos? (Biblia, Const. 1873)

en los espartimientos de Reuven grandes peshkirimientos del korason. (Biblia, Const. 1873)



271410

korbán (ebr.) m.

קורבן

sacrifice

I de todos los minim ke son teorim lo ke se eskojeron para ayegar por korban ola son treske son buey i karnero i kavron (P. R. Eliezer,1876)

El korban Pesah era komido salvo en la noche i non era komido salvo asta medianoche i no era komido salvo a sus kontados i non era komido salvo asado (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

non korban de kulpa i non ofisiones; non termino i non suertes; non palasio i non el minudo ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



271530

kordón m.

ענק, רביד, מחרוזת, שרשרת; שרוך, חבל, חוט, רצועה

necklace, string, chain; lace, rope, string, strap

i aras un frontal de oro fino i kavakaras sovre el komo kavakaduras de siyo santedad a A. i lo pondras sovre un kordon de kardeno i estara sovre la toka (Biblia, Const. 1873)



271895

kornelina f.

אודם (מאבני החושן), קרנליאן

ruby (breast stones), carnelian

el primer orden: una kornelina, un topasio i una ezmeralda .. i el segundo orden: un karvonklo, una safira i un diamante (Biblia, Const. 1873)



271900

kornijales m. pl.

פינות חיצוניות; קרנות

external corners

Sus sangres menesteroza kuatro dadivas sovre kuatro dadivas sovre kuatro kornijales (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



272050

korona f.

כתר, נזר, עטרה, זר; כתר לשן

crown, garland; dental crown

Kon la korona ke le enkorono su madre en el dia de su despozorio (Biblia, Const. 1873)

La buena fama es la korona verdadera superiora a todas (Tefilat Imanuel, 1924)

Ni te siervas de la Ley komo korona para eksplotarla (Tefilat Imanuel, 1924)

Tres koronas ay: la korona dela Ley, la del saserdusio i la de el reino (Tefilat Imanuel, 1924)

i tomi la korona ke tenia sovre su kavesa, i la ashorka ke tenia sovre su braso, i las trushe aki a mi senyor. (Biblia, Const. 1873)

La altura del un pilar era diez i ocho kovdos, i la korona sovre el era de alambre, i la altura de la korona era tres kovdos, i avia red i granadas sovre la korona al derredor, todo de alambre; i las mizmas kozas en el pilar segundo kon la red. (Biblia, Const. 1873)



272240

korredor/era n.

סוכן, מתווך, סרסור; רץ

agent, broker, pimp; runner

Yeuda ijo de Tema dizien: see fuerte komo el tigro i lejero komo la agila i korredor komo el siervo i barragan komo el leon por azer veluntad de tu padre en los sielos (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



272380

korrer m.

זרימה, שטף, זרם; מרוץ

flow, flux, current; race

Sontraeme detras deti, korreremos (Biblia, Const. 1873)



272390

korrer v.

רץ; (על נוזלים:) זרם, שטף; נבע; דלף

to run; (of liquids:) to flow; to leak

Se alegra komo barragan para korrer el kamino. (Biblia, Const. 1873)

Porke kontigo korro en fonsado, por mi Dio salto la muraya (Biblia, Const. 1873)

I izo para si kuatriguas i kavayeros, i sinkuenta varones ke korrieran delante de el. (Biblia, Const. 1873)

i vieron las mujeres kada una su mano kortada chorreando de sangre, i ke la sangre korria en los vestidos (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



272640

korriente f. & adj.

זרם, שטף, מפל, משב; שוטף, זורם; קל, קליל; נוכחי; מצוי בשוק

current, flow, cascade, gust; flowing; easy, light; current; found in the market

Aze maraviozas tus mersedes, (Biblia, Const. 1873)

i a lugar ke los arroyos andantes i korrientes, ayi eyos tornantes por andar de kanales de el avismo. (Koelet Targum,1744)

i me echaste en el profundo, en medio de las mares i la korriente me rodeo (Biblia, Const. 1873)



272790

korrupsión/korrumpsión f.

שחיתות, רקבון, קלקול, עיוות, סטיה, סילוף, זיוף, קלקול המידות

corruption, decay, spoilage, distortion, perversion, forgery

Bendicho el ke no kave delantre su prezensia indjustisia, ulvido, parsialidad, ni korrupsion (Tefilat Imanuel, 1924)



272815

korsa f.

צביה

deer

Yo vos kondjuro, O ijas de Yerushalayim! Por las korsas o por las siervas del kampo (Biblia, Const. 1873)



272880

korso m.

צבי; מהלך, מסלול; שיעור, קורס; ערך

deer; course

Semejante es mi kerido al korso, o al kavrito de los siervos (Biblia, Const. 1873)

Tornate asemejate al korso o al kavrito de los siervos sovre los montes de Bater. (Biblia, Const. 1873)



272920

kortado adj.

חתוך; נימול

cut; circumcised

i vieron las mujeres kada una su mano kortada chorreando de sangre, i ke la sangre korria en los vestidos (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



272950

kortador/dera n.

גזרן, חייט

cutter (clothes), tailor

sean kortadores de lenya i sakadores de agua para toda la kompanya (Biblia, Const. 1873)



273380

korte f.

חצר; חצר המלך, אנשי החצר; בית משפט; חוד, להב; חתך; בד גזור לבגד; גזרה; חיזור

yard; the king's court, the courtiers; court; point, blade; cut; cloth cut for clothing; courtship

I levanto la korte al derredor del tavernakulo i del ara, i metio la mamparansa de la puerta de la korte. Ansi akavo Moshe la ovra. ( Biblia, Const. 1873)



273570

kortina f.

וילון, וילון מיטה, פרגוד, מס; פרוכת

curtain, bed curtain, screen

Komo las tiendas de Kedar, komo las kortinas de Shelomo (Biblia, Const. 1873)

I se komia adientro de las kortinas a machos de ke'huna en kualker komida a sua i noche asta medianoche (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

non alsasion i non azazel; non parohet o kortina i non toro de la linpieza ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



273920

kosho adj. & m.

צולע, פיסח, חיגר, נכה

lame, crippled

estonses saltara komo el siervo kosho i kantara luenga de mudo (Biblia, Const. 1743)

todo el ke non es, non siego i non kosho i non mudo i se aze komo uno de eyos non se muere de la vejes asta ke se aze komo uno de eyos ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



273925

koshte m.

קוֹשְׁטְ (מסממני הקטורת)

Kosht (one of the incense substances)

El koshte doze kashkara de espesia tres sinamon mueve, yerva shavonal mueve medidas (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



274070

kostal adj.

של הצלעות; חופי

of the ribs; coastal

I la moneda tornada en la boka de vuestros kostales (Biblia, Const. 1873)



274090

kostal m.

אמתחת, שק

bag, sack

I fue ke kuando vinimos al mezon, i avrimos nuestros kostales (Biblia, Const. 1873)



274550

kovdisiado adj.

נחשק

coveted

Kovdisiavles son mas ke oro, i mas ke mucho oro fino, (Biblia, Const. 1873)

i vido la mujer ke bueno el arvol para komer i ke deseo el para kos ojos i kovdisiado el arvol para entender (Biblia, Const. 1547)

i aborresieron tierra buena i kovdisiada ke era por la parte de mizrah i se fueron a Bavel ke es Bagdat (P. R. Eliezer, 1876)



274560

kovdisiar v.

שאף ל-, חמד, חשק

to aspire to, to covet

yo vidi en el espojo un manto babiloniko bueno i dosientos siklos de plata i una lengua de oro de pezo de sinkuenta siklos i los kovdisi (Biblia, Const. 1873)

i also Zeliha, mujer de su senyor, a sus ojos i vido a Yosef ke era ermozo muncho, i kovdisio su ermozura en su korason (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



274580

kovdo m.

מרפק; אמה - מידת אורך

elbow; a cubit - a measure of length

Entre vozotros i eya ayga espasio komo dos mil kovdos de medida (Biblia, Const. 1873)

longura de la tela la una vente i uno kon el kovdo i anchura kuatro kon el kovdo la tela la una (Biblia, Const. 1547)

La altura del un pilar era diez i ocho kovdos, i la korona sovre el era de alambre, i la altura de la korona era tres kovdos, i avia red i granadas sovre la korona al derredor, todo de alambre; i las mizmas kozas en el pilar segundo kon la red. (Biblia, Const. 1873)



274610

kovertero m.

כיסוי; וילון; פרוכת

cover; curtain

i izo kovertero para la tienda de kueros de barvezes envermejesidos i kovertero de kueros de guadamese de arriva (Biblia, Const. 1547)

i el kovertero ke estara sovre eya i todos los atuendos de la tienda i la meza i sus atuendos i la almenara .. i el aguamanil i su asiento (Biblia, Const. 1873)

i siendo ke oiya el memuné a boz de sus pies del koen gadol ke el salien, alsava el kovertero ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

non linpiezas i non sevos; non linpieza i non tevilá o lavamiento; ... non kovertero i non keruvim; non ensensio i non pan de las fases ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



274630

kovijado adj.

עטוף, מכוסה

wrapped, covered

darsho r. Shimlay: a ke asemeja el ninyo en estentinas de la madre? a un kuaderno ke esta kovijado i doblado ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



274970

koza f.

דבר, חפץ, דבר מה, עניין

a thing, an object, something, matter

i no ay koza eskondida de su kalor. (Biblia, Const. 1873)

No ay koza ke no tenga su valor (Tefilat Imanuel, 1924)

Si neglijas el estudio de la Ley neglijas djunto eya muchas kozas (Tefilat Imanuel, 1924)

e dixo a cada cosa: sed, y fue; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

sovre la delantera de la toka estara i estara sovre la frente de Aaron i yevara Aaron el delito de las kozas santas (Biblia, Const. 1873)

Fue esta koza echa de mi senyor el rey, i no iziste saver a tu siervo kien se avia de asentar sovre la siya de mi senyor el rey despues de el? (Biblia, Const. 1873)

Porke serkano es el dia de su kevranto, i se apresuran las kozas aparejadas para eyos. (Biblia, Const. 1873)

i denunsio Bil'am a la koza la esta a Angeas, i se desfeuzio Angeas i no se sinto por desender a Misrayim a la pelea (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i komo oyia el merkader a esta koza, se alevantava i se iva deyos kon tristura i amargura muncha de alma (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



275220

kozer v.

בישל, אפה

to cook, to bake

manyana es la olgansa de shabat santo a A': lo ke tenesh ke kozer, kozeldo oy, i lo ke tenesh ke kozinar, kozinaldo, i todo lo ke sovrare, deshaldo para vozotros en guardia asta la manyana. (Biblia, Const. 1873)



275231

kozerse v. refl.

בושל, נאפה; התבשל; הבשיל

to be baked; to be cooked; to ripen

Kuando algun varon sakrifikava sakrifisio vinia el moso del saserdote kuando la karne estava koziendose (Biblia, 1873)



275290

kozinado adj.

מבושל

cooked

Nahum el madi dizien ensenderan kon sevo kozinado i savios dizientes tanto kozinado i tanto ke non el kozinado non ensenderan kon el. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



275310

kozinar v.

בישל

to cook

manyana es la olgansa de shabat santo a A': lo ke tenesh ke kozer, kozeldo oy, i lo ke tenesh ke kozinar, kozinaldo, i todo lo ke sovrare, deshaldo para vozotros en guardia asta la manyana. (Biblia, Const. 1873)

i fueron aguas las estas a Yania la reina i para todos sus kavzos, para bever i para kozinar kon eyas, i por lavar kon eyas (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



275480

kreador m.

יוצר, בורא

creator

I azien aolgantamiento de espirito a su kreador (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

no se apiadaron sovre el kavod de su kreador a venderle koza de komida a el forastero i al pasajero ke pasava por su sivdad (P. R. Eliezer, 1876)

no tuvieron la avtaha en su kreador, sino en muchedumbre de su rikeza, ke la rikeza enpusha de sus patrones temor de el kreador i se enfeguzian en su rikeza (P. R. Eliezer, 1876)

i membra a tu kreador en dias de tu manseves, mientres ke non vengan dias del mal i se ayegen anyos ke diras: non ay a mi en eyos veluntad (Biblia, Viena 1841)



275490

krear v.

יצר, עיצב; המציא

to create; to invent

Krea en mi, O Dio, korason limpio, i renova esprito derecho adientro de mi. (Biblia, Const. 1873)

Este ombre ke keres krear tuyo es i el es korto de dias i arto de ravia i viene a pekar (P. R. Eliezer,1876)



275860

kreser v.

גדל, צמח, צמח לגובה, התארך; גידל; הגדיל, האריך

to grow, to grow to height, to extend; to grow; to increase, to extend

e allego las aguas en un lugar, e llamoles mares, e sello las con arena que non cresҫieren, (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i ponerlae desoladura no sera apodada i no sera kavada i kresera kadro i espino (Biblia, Const. 1743)

i en la vid tres sarmientos i eya komo floresien kresia a su ermoyo maduravan sus razimos uvas (Biblia, Const. 1547)



276160

kriador m.

בורא, יוצר

creator

Se alevanto enpies Adam arishon i era su forma muy aformuziguada en asemejansa de su kriador (P. R. Eliezer,1876)

criador que crio el mundo en seys dias e folgo el seteno de todos sus fechos, (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

Del fuerte ke te krio te olvidaste, i te olvidaste del Dio tu Kriador. (Biblia, Const. 1873)



276200

kriansa f.

יצור, בריה; בריאה, יצירה

creature; creation; the breastfeeding period

En el dia sejeno dela kriansa de el mundo izo kitar el Sh.yit. de la tierra todo modo de beemot zeharim i nekevot (P. R. Eliezer,1876)



276220

kriar v.

ברא, יצר; הניק; גידל (ילדים)

to create; to breastfeed; to raise (children)

I lo vieron a el todas las kriansas i se espantaron de el muncho entendieno ke era el ke las krio. (P. R. Eliezer,1876)

criador que crio el mundo en seys dias e folgo el seteno de todos sus fechos, (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

e crio al ome, e crio al parayso, e crio el ynfierno. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i algunos desharon de eyo asta la manyana, i krio guzanos, i se fedio; i se ensanyo kontra eyos Moshe. (Biblia, Const. 1873)

Del fuerte ke te krio te olvidaste, i te olvidaste del Dio tu Kriador. (Biblia, Const. 1873)



276240

kriarse v. refl.

נברא, נוצר

to be created

I ayi le aparesio el pozo ke se krio en viernes ben ashemashot (P. R. Eliezer,1876)



276455

krisolito m.

תרשיש (מאבני החושן)

chrysotile

i el terser orden una ligura, una agata i un ametisto, i el kuarto orden un krisolito, i un oniks i un jaspe (Biblia, Const. 1873)



276870

krosta (it.) f.

קרום, קרום לחם, חלק קשה, גלד, קליפה, קליפת העץ; שכבת לכלוך

crust, bread crust, hard part, scab, peel, bark; a layer of dirt

O la karne, kuando uviere en su kuero kemadura de fuego, i uviere en la krosta de la kemadura mancha klara blanka envermejesida, o solo blanka, el saserdote la mirara ( Biblia, Const. 1873)



276980

krudo adj.

חי, לא בשל, בוסר, נא, לא מבושל; גולמי, בלתי מעובד; גס רוח

raw, unripe, uncooked; raw, unprocessed; rude

Porke no tomara de ti karne kozida sino kruda. (Biblia, 1873)

Kon ke ensenderan i kon ke non ensenderan? Non ensenderan non kon lana de alarze, non kon lino krudo, non kon sezes de seda. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



277000

kruel adj.

אכזר, אכזרי

cruel

Gualardonan su alma, varon de merced, y conturban su carne, cruel. (Biblia de Ferrara, 1553)

Veneno de dragones es su vino, i tosigo kruel de bivoras. (Biblia, Const. 1873)



277110

kuadernar v.

כרך

to bind

metimos veluntad de muestra alma en eyos para enkuadernarlos kon pendola de fierro i plomo, komo todos los livros los vinientes a muestra mano (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



277120

kuaderniz m.

שְׂלָו, צוצלת

quail

I akontesio ke a la tarde suvieron kodornizes, i kuvrieron el real (Biblia, Const. 1873)



277130

kuaderno m.

מחברת, יומן רישום

notebook, journal

darsho r. Shimlay: a ke asemeja el ninyo en estentinas de la madre? a un kuaderno ke esta kovijado i doblado ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



277170

kuadrado adj.

מרובע, רבוע; באירוניה: שמן, נפוח

square; ironically: fat, bloated

i aras el pechoral de djuisio de echura de maestro … kuadrado sera i doblado, un palmo sera su longura i un palmo su anchura (Biblia, Const. 1873)



277370

kual /kuala? kualos?/kualas

מי/מה זה?, מי/מה זו?, מי/מה אלה?

who/what is this?, who/what are these?

E dixo: qual es el gentio que tiene al Señor ҫerca del commo nos otros lo tenemos quando lo llamamos, e a la ora del menester nos rresponde? (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i tu avlaras a todos los savios de korason, los kuales yo inchi de espirito de saviduria ke agan los vestidos de Aaron para santifikarlo (Biblia, Const. 1873)

a lo kual el kapitan avia respondido al varon del Dio, diziendo: ek, si A' iziera ventanas en los sielos, seria tal koza? I el disho: tu lo veras kon tus ojos, ma no komeras de eyo.(Biblia, Const. 1873)



277490

kualker/kualkier cf. kualseker

I se komia adientro de las kortinas a machos de ke'huna en kualker komida a sua i noche asta medianoche (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



277500

kualmente adv.

לפיו/לפיה; בעצם, לאמיתו של דבר, כאילו, כמו

according to; actually, as a matter of fact, like

r. Yeuda dize kualmente el Shir a-Shirim enkona a las manos i sovre Koelet disputa ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

meldamos kualmente demandaron los talmidim a ribi Nehunia ijo de Akana: kon loke alargastes dias? le disho a eyos: en mis dias non me onri kon dezonra de mis konpanyeros ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



277560

kualseker adj.

לא חשוב איזה/מה/מי/ כמה, יהיה אשר יהיה, כלשהו, איזשהו

it doesn't matter which/what/who/how much, whatever, any

Kualkiera ke se estuviere kontigo en kaza (Biblia, Const. 1873)

Se yama savio kien aprende de kualkier persona (Tefilat Imanuel, 1924)

I todo bevraje ke es de bever en kualkier atuendo sera enkonado. (Biblia, Const. 1873)

I el le disho: si atar me ataren kon kuerdas nuevas, kon las kuales nunka fue echa ovra, entonses me enflakesere, i sere komo kualkier otro ombre. (Biblia, Const. 1873)



277580

kualunke adj.

לא חשוב איזה/מה/כמה, יהיה אשר יהיה, כלשהו

it doesn't matter which/what/who/how much, whatever, any

Se umilde delantre kualunke persona (Tefilat Imanuel, 1924)



277600

kuando adv.

כאשר, כש-

when

se artan sus ijos, i deshan su sovraje a sus chikitos. (Biblia, Const. 1873)

Para ke seas djustifikado kuandoavlares, (Biblia, Const. 1873)

asta kuando no keresh guardar mis enkomendansas i mis leyes? (Biblia, Const. 1873)



277680

kuanto/kuantos/kuantas adv.

כמה

how many, how much?

tu ke salvas kon tu derecha a los ke se abrigan en ti, (Biblia, Const. 1873)

Sea la temor de tu maestro kuanto ala ke reviene por Dio (Tefilat Imanuel, 1924)

kuanto ermozo es el kaveyo de tu kavesa, toma el peine de oro ke esta en kaza i peinate kon el (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



277870

kuarta m.

מידה לנוזלים (רבע אוקה, 320 גרם)

measure for liquids (quarter of an ounce, 320 grams)

i lo ke vistes manta tenyida de kuantas kolores , vinyas ternas i plantaras en el todo modo de arvol (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



277980

kuarto m.

רבע; מטבע

quarter; quarter (currency)

Sal de sedomit kuarto de la medida yerva suvien fumo todo loke el (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



277985

kuarto adj.

רביעי

fourth

A los nueve del mez kuarto, la ambre se enfortesio en la sivdad, i no uvo pan para el puevlo de la tierra. (Biblia, Const. 1873)



278000

kuatrén/o adj.

רביעי

fourth

kantar kuarteno disho Moshe el porfeta kuando ayego su tiempo por espartirse de el mundo i kastigo kon eya a su puevlo kaza de Israel (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



278010

kuatrigua f.

מרכבת ארבעה סוסים

a four-horse chariot

A la kavayeria en las kuatriguas de Par'o te asemeji, kompanyera mia (Biblia, Const. 1873)

I izo para si kuatriguas i kavayeros, i sinkuenta varones ke korrieran delante de el. (Biblia, Const. 1873)

i ek, las kuatriguas i los kavayeros lo alkansaron. (Biblia, Const. 1873)

La madre de Sisera katava por la ventana, i alguayava por la resha, diziendo por ke se tarda su kuatrigua de venir? por ke se tardan las ruedas de sus kuatriguas? (Biblia, Const. 1873)

kuando salieron Israel de Ayifto presigieron Par'o i su real despues eyos kon katriguas i kon kavayeros i era el kamino serrado a eyos (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)

I tomaron dos kuatriguas de kavayos; i enbio el rey detras del real de los Arameos, diziendo: andad i ved.(Biblia, Const. 1873)

Porke Adonay avia echo ke en el real de los Arameos se oyera sonido de kuatriguas, i sonido de kavayos, sonido de fonsado grande;(Biblia, Const. 1873)



278040

kuatro num.

ארבע, ארבעה

four

i inchiras en el inchimiento de piedras, kuatro ordenes de piedras (Biblia, Const. 1873)

I toda otra sierpe de ave ke tiene kuatro pies, abominasion vos sera. (Biblia, Const. 1873)

I avia kuatro varones leprozos a la entrada de la puerta, i disheron el uno al otro: por ke nos estamos aki asta ke muramos? (Biblia, Const. 1873)



278050

kuatropea f.

בהמה גסה, בקר

cattle

Estos son los animales ke komeresh de todas las kuatropeas ke estan sovre la tierra. (Biblia, Const. 1873)

porke iziste esta, maldicho tu mas de toda la kuatropea i mas de toda animal de el kanpo (Biblia, Const. 1547)

los israelitas prearon para si las kuatropeas i el espojo de akeya sivdad (Biblia, Const. 1873)

estos son los animales ke komeresh de todas las kuatropeas ke estan sovre la tierra. (Biblia, Const. 1873)

Todo el ke tiene pesunya, i ke tiene la pesunya endida, i ke alsa la rumia, entre las kuatropeas, este komeresh. (Biblia, Const. 1873)

ke aremos al varon el este ke mato a la alimanya la esta ke atemo a muestras kuatro peas (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



278180

kucharón m.

תרווד, מצקת

ladle

I las oyas, i las paletas, i las despaviladeras, i los kucharones, i todos los atuendos de alambre, kon ke servian, tomaron. (Biblia, Const. 1873)



278190

kuchara f.

כף

tablespoon

i sinko atuendos en sus manos el sesto i el koz en mano una i el brasero en mano una i kuchara i kuvierta en mano una ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



278380

kuchiyo/kuchío m.

סכין

knife

i despues ke komieron les dieron a kada una una sidra, i les dieron un kuchiyo a kada una ke mondara la sidra (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



278780

kuedra f.

חבל, מיתר, רצועה, מיתר של כלי נגינה

rope, string, strap, string of a musical instrument

Entonses eya los abasho kon una kuerda por la ventana (Biblia, Const. 1873)

Kuando me rodearon olas de muerte, arroyos de maldad me torvaron, kuerdas de Sheol me rodearon (Biblia, Const. 1873)

i el espirito de A' paso sovre el, i las kuerdas ke estavan sovre sus brasos fueron komo lino ke esta kemado kon fuego, i sus atadores se kayeron de sovre sus manos. (Biblia, Const. 1873)

I el le disho: si atar me ataren kon kuerdas nuevas, kon las kuales nunka fue echa ovra, entonses me enflakesere, i sere komo kualkier otro ombre. (Biblia, Const. 1873)

I lo ataron kon dos kuerdas nuevas, i lo izieron suvir de la penya. (Biblia, Const. 1873)

I Shimshon le disho: si me ataren kon siete kuerdas freskas ke no se enshugaron, entonses me enflakesere, i sere komo kualkier otro ombre. (Biblia, Const. 1873)

i kon el tenia un azno ke yevava una manta buena tenyida kon kuantos modos de kolores, la manta estava atada kon una kuerda sovre el azno (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



278930

kuenta f.

חשבון; חרוז

account; bead

Malgrado tu veluntad sos kreado, nases, mueres i ovligado por dar kuenta de tus ovras (Tefilat Imanuel, 1924)

Trezientos i sesenta i ocho livras eran en eya 365 komo kuenta de dias de el anyo, livra en kada dia (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

rodei yo i mi korason por saver i por eskulkar i bushkar sensia i kuenta, i por saver malisia de lokura i la lokura de enlokesimientos (Biblia, Viena 1841)

ve esto ayi, disho Koelet, una por una por ayar kuenta (Biblia, Viena 1841)

i enkomendo a todos sus siervos por apanyar tajantes de piedras a miles i a miyares, i tajaron piedras munchas a non kuenta (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



278970

kuento m.

חשבון, סכום, כמות, רווח; סִפּוּר

account, amount, quantity, profit; story

despues de este kuento de el mabul enpesaron los dorot a fruchiguar i muchiguar komo el sierpe grande ke paria sesh de una ventrada (P. R. Eliezer, 1876)



279320

kuerno m.

קרן, שופר

horn, shofar

A' djuzgara los kavos de la tierra i dara fortaleza a su rey i enaltesera el kuerno de su untado. (Biblia, 1873)

Mi korason se goza en A', mi kuerno se enaltese en A', mi boka se ensancha sovre mis enemigos. (Biblia, 1873)

i los saserdotes tanyeron kon las trompetas, i sera ke kuando sonaren largamente kon el kuerno de karnero kuando oyeresh el sonido de la trompeta (Biblia, Const. 1873)

i siete saserdotes yevaran siete trompetas de kuernos de karneros delante del arka (Biblia, Const. 1873)

Su ermozura es komo la de su buey primodjenito, i kuernos de unikornio son sus kuernos; kon eyos akorneara puevlos a una asta los atemos de la tierra; (Biblia, Const. 1873)

Su ermozura es komo la de su buey primodjenito, i kuernos de unikornio son sus kuernos; kon eyos akorneara puevlos a una asta los atemos de la tierra; (Biblia, Const. 1873)



279390

kuero m.

עור

skin

Atuendos de palo i atuendos de kuero i atuendos de gueso i atuendos de vidro sus espandidos limpios i sus resivimientos enkonados (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

i izo A' Dio a el omre i a su mujer tongas de kuero i izolos vestir (Biblia, Const. 1547)

i izo kovertero para la tienda de kueros de barvezes envermejesidos i kovertero de kueros de guadamese de arriva (Biblia, Const. 1547)

empero la karne del toro i su kuero i su fienda kemaras en fuego afuera del real (Biblia, Const. 1873)

su madre asenbra lo kolorado de el kuero i karne, i sangre i kaveyos i lo preto ke en los ojos ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

I el saserdote lo mirara al dia seteno, i si estender se uviere estendido en el kuero, el saserdote lo dara por enkonado; yaga de lepra es. ( Biblia, Const. 1873)

I si estender se estendiere en el kuero, entonses el saserdote lo dara por enkonado; yaga es. ( Biblia, Const. 1873)



279450

kuerpo m.

גוף

body

i se puso sovre la kavesa piedras presiozas enkastonadas kon oro, i se afeito su kara i su kuerpo kon modos de afeites de mujeres (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



279480

kuervo m.

עורב

crow

Todo kuervo segn su manera manera i el avestruz, i la leguja, i el laro, i el gavilan segun su manera. (Biblia, Const. 1873)

i eredarlan pelikano i tartuga i mursiegano i kuervo moraran en eya (Biblia, Const. 1743)

i bendisho a Ham i a sus ijos ke sean pretos komo el kuervo i les izo eredar a porto de la mar (P. R. Eliezer, 1876)

todo kuervo segun su manera, i el avestruz, i la lechuza, i el laro, i el gavilan segun su manera, (Biblia, Const. 1873)



279540

kuesta f.

גבעה, תל; מדרון, שיפוע; גדה, חוף; כתף

hill, mound; slope; bank, shore; shoulder

La boz de mi kerido! Ek este viene saltando sovre los montes ,saltando sovre las kuestas (Biblia, Const. 1873)

i sera sovre todo monte alto i sovre toda kuesta enshalshada pelagos arroyos de aguas (Biblia, Const. 1743)

las dos sus manos sovre dos sus sienes, dos sus brasos sovre dos sus ankas, los dos karkanyales sovre dos sus kuestas i su kavesa sovre dos sus rodias ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

I de Yosef disho: bendicha de A' sea su tierra, de la mejoria de los sielos, el rosio, i del abismo ke yaze abasho, i de la mejoria de los renuevos del sol, i de la mejoria del produkto de las lunas, i de la kavesera de los montes antiguos, i de la mejoria de las kuestas de siempre, i de la mejoria de la tierra i su inchimiento, i de la buena veluntad del ke moro en la sarza; (Biblia, Const. 1873)

Las bendisiones de tu padre se mayorgaron sovre las bendisiones de mis endjendradores, asta el termino de las kuestas de siempre: (Biblia, Const. 1873)

I de Yosef disho: bendicha de A' sea su tierra, de la mejoria de los sielos, el rosio, i del abismo ke yaze abasho, i de la mejoria de los renuevos del sol, i de la mejoria del produkto de las lunas, i de la kavesera de los montes antiguos, i de la mejoria de las kuestas de siempre, i de la mejoria de la tierra i su inchimiento, i de la buena veluntad del ke moro en la sarza; (Biblia, Const. 1873)

Las bendisiones de tu padre se mayorgaron sovre las bendisiones de mis endjendradores, asta el termino de las kuestas de siempre: (Biblia, Const. 1873)



279600

kueyo m.

צואר

neck

e cada uno de aquellos gentios llamaua la figura de su dios que lleuaua colgada al cuello. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



280260

kulantro adj.

כוסברה

coriander

i era komo simiente de kulantro, blanko, i su savor komo binmuelo kon miel. (Biblia, Const. 1873)



280350

kulevro m.

נחש

a snake

i sera la sekura por pelago i sekania por manadero de aguas en morada de kulevros (Biblia, Const. 1743)

el kulevro me sombayo i komi (Biblia, Const. 1547)

Dan djuzgara a su puevlo, komo uno de los trivos de Yisrael. Sera Dan kulevro sovre el kamino, bivora sovre el sendero, ke morde los karkanyales del kavayo, i kaye atras su kavayador. A tu salvasion espere, o A'. (Biblia, Const. 1873)

Dan djuzgara a su puevlo, komo uno de los trivos de Yisrael. Sera Dan kulevro sovre el kamino, bivora sovre el sendero, ke morde los karkanyales del kavayo, i kaye atras su kavayador. A tu salvasion espere, o A'. (Biblia, Const. 1873)

de la derecha i de la istierda eran los deziertos ke eran yenos de kulevros adreones i detras de eyos era Par'o el malo i su real (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



280740

kulpa f.

אשמה, אשם; עבירה, חטא, עוון

guilt; offense, sin, iniquity

Eskapame de la kulpa desangre, O Dio, Dio de mi salvasion, (Biblia, Const. 1873)

non korban de kulpa i non ofisiones; non termino i non suertes; non palasio i non el minudo ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

I Shimshon les disho: yo sere sin kulpa esta vez de los Pelishteos, si mal les iziere. (Biblia, Const. 1873)



280860

kulpozo adj.

אשם

guilty

Si no lo parare delante de ti, sere kulpozoa ti todos los dias (Biblia, Const. 1873)



281340

kumplido adj.

משכיל מאוד, מלומד; שלם, מושלם, גמור, מלא

very educated, learned; complete, perfect, finished

todo esto en seer el palasio sovre su asiento i la ara sovre su konpustura



281380

kumplir v.

השלים, גמר, סיים; קיים, מילא

to complete, to finish, to end; to fulfill

Ke ansi dize el pasuk: i ordenará sovre eya la alsasion i saumará sovre eya sevos de las pazes sovre eya kumple todas las ayegasiones todas eyas. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

adebdado es ante mi, por quanto no cunplio el mandamiento que me prometio, que me daria el diezmo de lo que oviese; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

e rresҫibieron e dixeron: faremos e rresҫibiremos, e gradesҫeremos e conpliremos. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



281810

kupa f.

כוס, גביע; ''הלב'' בקלפים

cup, goblet; the ''heart'' in the deck of cards

El varon en mano de kien fue ayada la kupa, el sera mi siervo (Biblia, Const. 1873)



282355

kurkumar v.

נמק, נרקב

to rot

en tienpo ke Israel eran paran mientes a arriva i azian su servitud kon buen korason a su padre ke en los sielos se eran melizantes i si non, eran kurkumantes ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



282590

kurto adj.

קצר, תמציתי; חולף, בן חלוף, רגעי, ארעי; ביישן, חסר עוז

short, concise; transient, transitory, momentary, ephemeral; shy, lacks courage

Este ombre ke keres krear tuyo es i el es korto de dias i arto de ravia i viene a pekar (P. R. Eliezer,1876)



283285

kuvertero m.

כפורת

covering of the Holy Ark

I tomo i metio el Testimonio en el arka, i pozo las varas sovre el arka, i metio el kuvertero sovre el arka por ensima. ( Biblia, Const. 1873)



283300

kuvierta f.

עטיפה; שמיכה, כיסוי (מיטה); כסות; גשר אניה, סיפון

cover; blanket, covering (bed); ship's bridge, deck

i sinko atuendos en sus manos el sesto i el koz en mano una i el brasero en mano una i kuchara i kuvierta en mano una ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

I espandio la tienda sovre el tavernakulo, i pozo la kuvierta de la tienda sovre eya por ensima, komo A' enkomendo a Moshe. ( Biblia, Const. 1873)

lavo en el vino su vestido, i en la sangre de uvas su kuvierta. Los ojos vermejos de vino, i los dientes blankos de leche. (Biblia, Const. 1873)

lavo en el vino su vestido, i en la sangre de uvas su kuvierta. Los ojos vermejos de vino, i los dientes blankos de leche. (Biblia, Const. 1873)



283380

kuvrir v.

כיסה, זרה, פיזר על; הטריד

to cover, to sprinkle; to bother

Bendiciones a cabeza de justo, y boca de malos cubrira falsedad (Biblia de Ferrara, 1553)

el doladizo lo kuvrio maestro i platero kon el oro lo espande i kadenitas de plata le adjunta el platero (Biblia, Const. 1743)

ke provecho ke matemos a nuestro ermano i kuvramos a su sangre? (Biblia, Const. 1547)

i vidola Yeuda i kontola por eskarada ke kuvrio sus fases i akosto a eya a la karrera (Biblia, Const. 1547)

i az para eyos panyetes de lino para kuvrir la karne de su desnudez, dezde los lombos asta las ankas seran (Biblia, Const. 1873)

i tomaras todo el sevo ke kuvre las entranyas i el redanyo sovre el igado i los dos rinyones i el sevo ke esta sovre eyos i los saumaras en el ara (Biblia, Const. 1873)

I trusho el arka en el tavernakulo, i pozo el velo de la mamparansa, i kuvrio sovre el arka del Testimonio, komo A' enkomendo a Moshe. ( Biblia, Const. 1873)

I el rey David era viejo, entrado en dias; i lo kuvrian kon panyos ma no se kayentava. (Biblia, Const. 1873)

I akontesio ke a la tarde suvieron kodornizes, i kuvrieron el real (Biblia, Const. 1873)

De Binyamin disho: el kerido de A' morara a figuzia serka de el; lo kuvrira todo el dia, i entre sus ombros morara. (Biblia, Const. 1873)

De Binyamin disho: el kerido de A' morara a figuzia serka de el; lo kuvrira todo el dia, i entre sus ombros morara. (Biblia, Const. 1873)



283390

kuvrirse v. refl.

השתעמם; התעטף, התכסה; כיסה עצמו כספית; רכש כנגד מכירות באשראי

to be bored; to wrap up, to cover up; to cover himself in financial coverage; to purchase against sales on credit

i tiro panyo de su bivdez de sovre eya i kuvriose kon el velo i afeitose i asentose en Petah Enayim (Biblia, Const. 1547)

i kito su manto de sivre si i se kuvrio de sako i se asento sovre la seniza (Biblia, Const. 1873)

Te engordaste, te engrosaste, te kuvriste de sevo; i desho al Dio ke lo izo, i menospresio al fuerte de su salvasion. (Biblia, Const. 1873)



283600

kuzir v.

תפר

to sew

i supieron ke desnudos eyos i kuzieron oja de igera i izieron para eyos senyiteros (Biblia, Const. 1547)



284650

lado m.

צד; צד הגוף

side; body side

Non inchira ombre plato de azeite i ponerloa en lado de la kandela i meter kavesa de mecha entre eya para ke sea apozante (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

a kada uno una mosa, o dos; el espojo de kolores de brosladura, la ropa de kolor broslada de ambos lados, para lo servizes de los ke toman el espojo. (Biblia, Const. 1873)

i se asentava al lado de el i lo sombaia kon palavras kada dia para ke yaziera kon eya (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



284850

ladrón m. & adj.

גנב, גזלן, פורץ; נוכל, רמאי

thief, robber, burglar; swindler

El ke amata a la kandela porke el temien de djentes, de ladrones, de esprito malo, i si por el doliente ke duerma es livre (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



285020

lagar m.

גת; מרתף יינות, יקב; מחסן בר

wine-press; wine cellar, winery; grain warehouse

Kien aprende de los chikos es komo si komiera uvas agras i biviera vino del lagar (Tefilat Imanuel, 1924)

i kavola i despiedrogola i plantola sarmiento i fraguo torre entre eya i tanbien lagar tajo en eya (Biblia, Const. 1743)



285040

lagarto m.

לטאה; כינוי לאדם המתנפל על האוכל

lizard; a nickname for a person who falls upon food

I estos animales vos seran enkonados entre las sierpes ke van arrastrando sovre la tierra: la komadreja, i el raton, i el lagarto segun su manera, i la anaka, i el koah, i la letaa, i el homet, iel kameleon. (Biblia, Const. 1873)

I estos vos seran enkonados entre las sierpes ke van arrastrando sovre la tierra; la komadreja, i el raton, i el lagarto, segun su manera, (Biblia, Const. 1873)



285840

lambrushko/lambrusko m.

ענבי בוסר; עוללות, שִׁכְחָה; בהשאלה: אדם חמוץ פנים

unripe grapes; oblivion, forgetfulness; metaphorically: a sour-faced person

i aspero azer uvas i izo lambrushkos (Biblia, Const. 1743)



285920

lampa (gr.) f.

מנורה, פנס

lamp, flashlight

Porke Tu eres mi lampara, A', i A' esklaresera mi eskuridad (Biblia, Const. 1873)

la ordenansa grande akonantava a la ordenansa segunda de el saumerio



285980

lana f.

צמר

wool

Rekerio lana i lino i izo kon veluntad de sus palmas (Tefilat kol Pe, 1891)

I non kon mecha de lana de savza, i non mecha de yerva de dezierto o kon verdura ke sovre fases de las aguas. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

Kon ke ensenderan i kon ke non ensenderan? Non ensenderan non kon lana de alarze, non kon lino krudo, non kon sezes de seda. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



286090

langosta f.

ארבה, גובאי, חסיל; ''מזיק'' - אדם הגורם נזקים

locust, a person who causes damage

Estas komeresh de eyos: la langosta segun su manera, el langostin segun su manera, i el hargol segun su manera, i el hagav segun su manera. (Biblia, Const. 1873)

Estas komeresh de eyas: la langosta segun su manera, i el langostin segun su manera, i el hargol segun su manera, i el hagav segun su manera. (Biblia, Const. 1873)



286095

langostín m.

סלעם (ארבה)

locust

Estas komeresh de eyos: la langosta segun su manera, el langostin segun su manera, i el hargol segun su manera, i el hagav segun su manera. (Biblia, Const. 1873)

Estas komeresh de eyas: la langosta segun su manera, i el langostin segun su manera, i el hargol segun su manera, i el hagav segun su manera. (Biblia, Const. 1873)



286110

lansa f.

חנית, כידון, רומח

spear, javelin, lance

estiende la lansa ke tienes en tu mano a ti porke en tu mano la entregare (Biblia, Const. 1873)

I el mansevo ke le dava las nuevas disho: vine a kaso al monte de Gilboa, i ek, Shaul estava arrimado sovre su lansa (Biblia, Const. 1873)

Si veia eskudo o lansa entre kuarenta mil en Yisrael? mi korason es a los rejidores de Yisrael: (Biblia, Const. 1873)



286350

largamente adv.

בהרחבה; ברווח, בשפע; בנדיבות, ביד רחבה, ברוחב לב; לאורך זמן

by extension; in abundance; generously, with a broad hand, with a broad heart; during long time

sea tu kaza avierta largamente, i sean los povres los fijos de tu kaza, (Pirke avot, siglo XV)

i los saserdotes tanyeron kon las trompetas, i sera ke kuando sonaren largamente kon el kuerno de karnero kuando oyeresh el sonido de la trompeta (Biblia, Const. 1873)



286490

largura f.

אורך, רוחב; מרחק; שפע, רווחה

length Width; distance; abundance, well-being

Le disho a eya dame un poko de agua i un pedasiko de pan ke ya me dezmayo de ambre de la largura de el kamino i no le dio nada (P. R. Eliezer,1876)



286505

laro m.

שחף

seagull

Todo kuervo segn su manera manera i el avestruz, i la leguja, i el laro, i el gavilan segun su manera. (Biblia, Const. 1873)

todo kuervo segun su manera, i el avestruz, i la lechuza, i el laro, i el gavilan segun su manera, (Biblia, Const. 1873)



287090

lavamiento cf. lavadura

non linpiezas i non sevos; non linpieza i non tevilá o lavamiento; ... non kovertero i non keruvim; non ensensio i non pan de las fases ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



287160

lavar v.

רחץ, כיבס

to wash

Lavame bien de mi delito, i de mi pekado alimpiame. (Biblia, Const. 1873)

Lavame, i sere emblankesido mas ke nieve. (Biblia, Const. 1873)

I el ke komiere de su kalavrina, lavara sus vestidos i sera enkonado asta la tarde; (Biblia, Const. 1873)

I Moshe, i A'haron, i sus ijos lavavan en el sus manos i sus pies: ( Biblia, Const. 1873)

I pozo el agua-manil entre la tienda del plazo i el ara, i metio en el agua para lavar. ( Biblia, Const. 1873)

lavo en el vino su vestido, i en la sangre de uvas su kuvierta. Los ojos vermejos de vino, i los dientes blankos de leche. (Biblia, Const. 1873)

lavo en el vino su vestido, i en la sangre de uvas su kuvierta. Los ojos vermejos de vino, i los dientes blankos de leche. (Biblia, Const. 1873)

i fueron aguas las estas a Yania la reina i para todos sus kavzos, para bever i para kozinar kon eyas, i por lavar kon eyas (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



287190

lavarse v. refl.

התרחץ

to wash up

kuando entravan en la tienda del plazo, i kuando se ayegavan al ara, se lavavan, komo A' enkomendo a Moshe. ( Biblia, Const. 1873)



287230

lavio m.

שפה (שפתים)

lip

eskucha mi orasion ke ago sin lavios de enganyo. (Biblia, Const. 1873)

O sinyor, avre mis lavios, i mi boka denunsiara tu loor. (Biblia, Const. 1873)

Por las ovras del ombre, por la palavra de tus lavios, (Biblia, Const. 1873)

Sabio de corazon tomar encomendanzas, y loco de labios tropezara (Biblia de Ferrara, 1553)

En muchedumbre de palabras no es vedada rebeldia, y vedan sus labios entendido. (Biblia de Ferrara, 1553)

Ma Hana eya avlava en su korason, solamente se movian sus lavios i no se oiya su boz (Biblia, 1873)



287270

lavor f.

עבודה, יצירה

work, creation

Su interior adornado kon lavores de amor de las ijas de Yerushalayim (Biblia, Const. 1873)



287480

lavrador m.

רוקם; מלאכת רקמה; עובד אדמה

embroiderer; needlework; farmer

i fue 'Hevel pastor de ovejas i Kayin fue lavrador de tierra (Biblia, Const. 1547)

Ma de los povres de la tierra desho el kapitan de los de la guardiya por vinyadores i por lavradores. (Biblia, Const. 1873)



287510

lavrar v.

רקם; עבד את האדמה

to embroider; to work in farming

i enbiolo A' Dio de guerto de Eden por lavrar a la tierra ke fue tomado de ayi (Biblia, Const. 1547)



287610

lazeria/lazerio (port.) f./m.

עבודה, עמל; עבודת פרך

work, toil; drudgery

Disho ribi Yeuda bienaventurado ken ke su lazería en la Ley (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

maldicha la tierra por ti, kon lazerio la komerash todos dias de tus vidas (Biblia, Const. 1547)

muchiguar muchiguare tu lazerio i tu ensintamiento, kon dolor pariras ijos i a tu marido tu deseo i el podestara en ti (Biblia, Const. 1547)



287740

leche f.

חלב

milk

lavo en el vino su vestido, i en la sangre de uvas su kuvierta. Los ojos vermejos de vino, i los dientes blankos de leche. (Biblia, Const. 1873)

lavo en el vino su vestido, i en la sangre de uvas su kuvierta. Los ojos vermejos de vino, i los dientes blankos de leche. (Biblia, Const. 1873)

El demando agua, i eya le dio leche, en plato de novles, prezento manteka. (Biblia, Const. 1873)

Manteka de vakas, i leche de ovejas, kon grosura de karneros, (Biblia, Const. 1873)



287910

lecho m.

ערש, יצוע, מיטה; שכבת חומר

a cradle, a couch, a bed; layer of material

tambien nuestro lecho reverdido (Biblia, Const. 1873)



287970

lechuza f.

ינשוף, לילית, תנשמת

owl

todo kuervo segun su manera, i el avestruz, i la lechuza, i el laro, i el gavilan segun su manera, (Biblia, Const. 1873)



288360

lejislador m.

מחוקק

legislator

I de Gad disho: bendicho el ke aze ensanchar a Gad; komo leon morara, i arrevatara braso i meoyera. I el provido para si lo primero, porke ayi la parte del ledjislador fue guardada; (Biblia, Const. 1873)

No se kitara la vara deYe'huda, ni ledjislador de entre sus pies, asta ke venga Shilo; i a el sera la ovediensia de los puevlos. (Biblia, Const. 1873)

I de Gad disho: bendicho el ke aze ensanchar a Gad; komo leon morara, i arrevatara braso i meoyera. I el provido para si lo primero, porke ayi la parte del ledjislador fue guardada; (Biblia, Const. 1873)

No se kitara la vara deYe'huda, ni ledjislador de entre sus pies, asta ke venga Shilo; i a el sera la ovediensia de los puevlos. (Biblia, Const. 1873)



288710

lenya f.

עץ (חומר), עץ הסקה; חבטות, מלקות; יער

wood (material), firewood; beatings, whippings; forest

sean kortadores de lenya i sakadores de agua para toda la kompanya (Biblia, Const. 1873)



288800

lenyo m.

בול עץ; בהשאלה: טיפש, אטום ראש

log; metaphorically: stupid

I todo akeyo sovre ke kayere algo de eyos kuando son muertos, sera enkonado; sea algun atuendo de lenyo, o vestido, o kuero, o sako, kualkier atuendo kon ke se aze ovra, sera metido en agua, i kedara enkonado asta la tarde; i ansi sera alimpiado. (Biblia, Const. 1873)

I dos partiduras de lenyos akonantan a desenizamiento de ara la de adientro (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



288890

león m.

אריה, לביא, ארי; כינוי לאדם אמיץ לב

lion; nickname for a brave person

Se asemejan al leon ke dezea a arrevatar, i al leoniko asentado en lugares enkuviertos. (Biblia, Const. 1873)

Prefere ser la kola delos leones mas ke ser kavesa de las rapozas (Tefilat Imanuel, 1924)

Mas lejeros ke agilas, mas fuertes ke leones (Biblia, Const. 1873)

komo brama el leon i el kadilio sovre arrevatadura komo es apanyado apanamiento de pastores (Biblia, Const. 1743)

mas lejeros ke agilas, mas fuertes ke leones. (Biblia, Const. 1873)

I de Dan disho: Dan kachorrode leon; saltare de Bashan. (Biblia, Const. 1873)

I de Gad disho: bendicho el ke aze ensanchar a Gad; komo leon morara, i arrevatara braso i meoyera. I el provido para si lo primero, porke ayi la parte del ledjislador fue guardada; (Biblia, Const. 1873)

Kachorro de leon Ye'huda. De la arrevatadura suviste, ijo mio. Arrodiyo, yazio komo leon i komo leona. kien lo levantara? (Biblia, Const. 1873)

I al dia seteno, antes ke el sol puziera, los varones de la sivdad le disheron: ke ay mas dulse ke la miel? i ke ay mas fuerte ke el leon? (Biblia, Const. 1873)

I de Dan disho: Dan kachorrode leon; saltare de Bashan. (Biblia, Const. 1873)

I de Gad disho: bendicho el ke aze ensanchar a Gad; komo leon morara, i arrevatara braso i meoyera. I el provido para si lo primero, porke ayi la parte del ledjislador fue guardada; (Biblia, Const. 1873)

Kachorro de leon Ye'huda. De la arrevatadura suviste, ijo mio. Arrodiyo, yazio komo leon i komo leona. kien lo levantara? (Biblia, Const. 1873)



288950

leoniko m.

כפיר, גור אריה

lion cub

Guardame komo la ninyeta del ojo, (Biblia, Const. 1873)



289010

lepra f.

צרעת

leprosy

I varon o mujer, kuando tuviere yaga en la kavesa o en la barva, el saserdote mirara la yaga, i ek, si paresiere mas onda ke el kuero, i uviere en eya kaveyo ruvio, delgado, entonses el saserdote lo dara por enkonado; tinya es, lepra es de la kavesa o de la barva. ( Biblia, Const. 1873)

yaga de lepra es, ke enfloresio en la sarna ( Biblia, Const. 1873)



289030

leprozo adj. & m.

מצורע, של צרעת; כילי, קמצן

leper, of leprosy; stingy

I avia kuatro varones leprozos a la entrada de la puerta, i disheron el uno al otro: por ke nos estamos aki asta ke muramos? (Biblia, Const. 1873)

I kuando akeyos leprozos vinieron al kavo del real entraron en una tienda, i komieron i bevieron, i tomaron de ayi plata, i oro, i vestidos, i anduvieron, i lo eskondieron;(Biblia, Const. 1873)



289060

lesensia f.

רשות, זכות, רשיון, הרשאה

permission, right, license, authorization

de sierto, ansi tanbien non ay el lisensia a el varon por avlar en eyo lo ke es aparejado por venir despues de el; (Koelet Targum,1744)



289130

leshano adj.

רחוק, מרוחק

far, far away

todo esto previ kon la sensia, dishi: me asaventare, i eya leshana de mi (Biblia, Viena 1841)



289145

lesho adj.

רחוק

far away

lesho lo ke fue i ondo ondo ken lo ayara (Biblia, Viena 1841)



289170

leshos adv.

רחוק, הרחק

far

Leshos sea de mi de azer esto! (Biblia, Const. 1873)

Fue komo navio de merkader de leshos traye su pan (Tefilat kol Pe, 1891)

i vieron a el de leshos i antes ke se ayegase a eyos i argumentaronse para el para matarlo i disheron kada uno a su ermano: ek duenyo de los suenyos (Biblia, Const. 1547)



289240

letra f.

מכתב, איגרת; אות; כתב

letter, epistle; letter; writing

ayegamos en bashura de monte de Sinay i da a nos a tu Ley de kaza de tu trezoro ke en los sielos i agozarmozemos kon 22 letras ke esta eskrito en eyas (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



289390

levadura f.

שמרים, שאור

yeast

I porke non mesklan en eya miel? Por amor ke la ey disho: ke ninguna levadura i ninguna miel non saumidesh de el ofision para A'. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



289610

ley (1) f.

מטבע רומני

Romanian currency

ayegamos en bashura de monte de Sinay i da a nos a tu Ley de kaza de tu trezoro ke en los sielos i agozarmozemos kon 22 letras ke esta eskrito en eyas (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)

kuanto ermozo el puevlo el este por ser dado a eyos palavras de la Ley i sean komo frenos en sus keshadas (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



289620

ley (2) f.

תורה, חוק; אמונה, דת

Torah, law; faith, religion

Moshe resivio la ley enel monte de Sinay, i diola a Yeoshua, i Yeoshua a los viejos, (Pirke avot, siglo XV)

La Ley de H' es perfketa, ke torna el alma; (Biblia, Const. 1873)

en la solombra de tus alas eskondeme. (Biblia, Const. 1873)

Apoka tu negosio I desha tiempo para el estudio de la Ley (Tefilat Imanuel, 1924)

Desplasate por morar en un lugar de Ley (Tefilat Imanuel, 1924)

Kien onra ala Ley es onrado por la djente (Tefilat Imanuel, 1924)

Ni te siervas de la Ley komo korona para eksplotarla (Tefilat Imanuel, 1924)

I porke non mesklan en eya miel? Por amor ke la Ley disho: ke ninguna levadura i ninguna miel non saumidesh de el ofision para A'. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

Disho ribi Yeuda bienaventurado ken ke su lazería en la Ley (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

e en esa ora dixo Dios a los fijos de Ysrael: dame fiadores de afirmar la ley; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

todo el ke travaja en la Ley sus aziendas le prosperan a el ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

asta kuando no keresh guardar mis enkomendansas i mis leyes? (Biblia, Const. 1873)

Ley nos enkomendo Moshe por eredad a la kompanya de Yaakov. I fue rey en Yeshurun, kuando se adjuntaron las kaveseras del puevlo, los trivos de Yisrael a una. (Biblia, Const. 1873)

Ley nos enkomendo Moshe por eredad a la kompanya de Yaakov. I fue rey en Yeshurun, kuando se adjuntaron las kaveseras del puevlo, los trivos de Yisrael a una. (Biblia, Const. 1873)



290010

liberar v.

שיחרר, חילץ, גאל; התיר, פטר

to liberate

E desҫendió el Señor por si, e libro a Abraham nuestro padre del forno del fuego. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



290050

líbero (it.) adj.

חופשי, עצמאי

free, independent

No empongas tu voluntad a otros siendo kada uno es libero (Tefilat Imanuel, 1924)



290230

lievre/lievro m.

ארנב, ארנבת

rabbit

I el konejo, porke alsa la rumia, ma no tiene pesunya, enkonado vos sera. I la lievre, porke alsa la rumia, ma no tiene pesunya, enkonada vos sera. (Biblia, Const. 1873)

i la lievre, porke alsa la rumia, ma no tiene pesunya; enkonada vos sera. (Biblia, Const. 1873)



290295

ligura f.

לשם (מאבני החושן)

opal

i el terser orden una ligura, una agata i un ametisto, i el kuarto orden un krisolito, i un oniks i un jaspe (Biblia, Const. 1873)



290330

lijero adj.

זריז; פועל בלי לחשוב; שטחי

agile; acts without thinking; superficial

Mas lejeros ke agilas, mas fuertes ke leones (Biblia, Const. 1873)

mas lejeros ke agilas, mas fuertes ke leones. (Biblia, Const. 1873)



290850

limpieza f.

נקיון, זכות, צחות; חטאת

cleanliness

I me pago A' segun mi djustedad, segun mi limpieza delante de sus ojos (Biblia, Const. 1873)

Me gualardono A' segun mi djustedad, segun la limpieza de mis manos me pago (Biblia, Const. 1873)

Limpieza de el puevlo i de el solo estas eyas: limpieza de el puevlo kavritos de presipios de mezes i de plazos sus degoyaduras en tsafon (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

non alsasion i non azazel; non parohet o kortina i non toro de la linpieza ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

non linpiezas i non sevos; non linpieza i non tevilá o lavamiento; ... non kovertero i non keruvim; non ensensio i non pan de las fases ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



290860

limpio adj.

נקי, טהור, זך, צח

clean, pure, clear, fresh

I seas limpio kuando djuzgares. (Biblia, Const. 1873)

Krea en mi, O Dio, korason limpio, i renova esprito derecho adientro de mi. (Biblia, Const. 1873)

Alimpiame kon oregano, i sere limpio; (Biblia, Const. 1873)

El temor de H' es limpio, ke dura para siempre; (Biblia, Const. 1873)

Kien estudia siendo djoveno se asemeja ala tinta eskrita sovre papel limpio (Tefilat Imanuel, 1924)

Fueron kevrados son limpios. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

Ribi Akiva dizien limpia eya i ensenderan kon eya. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

Empero fuente i pozo onde se akojen aguas sera limpio; ma lo ke tokare en su kalavrina sera enkonado. (Biblia, Const. 1873)

I si kayere algo de su kalavrina sovre alguna simiente de asembradura, ke sea de sembrar sera limpia. (Biblia, Const. 1873)

Kon el limpio seras limpio, i kon el tuerto seras kontrario i al puevlo povre salvaras (Biblia, Const. 1873)

sabed que el Señor Dios, bendito es el e su nonbre, tenia guardada una poridat de ante que el mundo crio con dos mill años, e diola el dia de oy a los fijos de Ysrael, a los sabios e a los linpios, e esta es la bos e el tenblor que oystes. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

I si la mancha klara se estuviere en su lugar, i no se uviere estendido en el kuero, sino ke esta eskura, inchasion es de la kemadura, i el saserdote lo dara por limpio; porke senyal de la kemadura es. ( Biblia, Const. 1873)



290910

limunio m.

אבל, תוגה

mourning, grief

korason de savios en kaza de limunio, i korason de lokos en kaza de alegria (Biblia, Viena 1841)

mijor por andar a kaza del limunio mas ke andar a kaza del konbite, por lo ke el kavo de todo el ombre i el bivo dara a su korason (Biblia, Viena 1841)



290940

linaje m.

ייחוס, שושלת, צאצאים; אבות המשפחה

pedigree, lineage, descendants; the ancestors of the family

i los mansevos eskulkas entraron i sakaron a Rahav .. i sakaron a todos sus linajes, i lo puzieron afuera del real de Israel (Biblia, Const. 1873)



291040

lingua f.

שפה, לשון; לשון (אבר בפה)

language; tongue

Kantara mi lengua tu djustedad. (Biblia, Const. 1873)

Boca de justo hablar sabiduria, y lengua de perversidades sera tajada. (Biblia de Ferrara, 1553)

Su boka avrio kon sensia i ley de mersed sovre su lengua (Tefilat kol Pe, 1891)

yo vidi en el espojo un manto babiloniko bueno i dosientos siklos de plata i una lengua de oro de pezo de sinkuenta siklos i los kovdisi (Biblia, Const. 1873)



291100

linguaje m.

לשון, שפה

language

i les rebolvio los linguajes en setenta modos i los izo setenta umot, kada uma i uma su linguaje i su eskritura (P. R. Eliezer, 1876)



291160

linia f.

שורה, קו

row, line

Por toda la tierra salio su linya, i al kavo de mundo sus palavras; (Biblia, Const. 1873)

maestro de maderos tendio linia asenyalalo kon la almagra azelo kon las aplanaderas i kon el kompas lo asenyala i azelo komo asemejansa de varon (Biblia, Const. 1743)



291190

lino m.

פשתן, בד פשתן

linen, flax, linen fabric

I los avia eskondido entre unas kanyas de lino ordenadas por eya sovre el tejado (Biblia, Const. 1873)

Rekerio lana i lino i izo kon veluntad de sus palmas (Tefilat kol Pe, 1891)

Tapetes izo para eya lino i aljaguan su vistido (Tefilat kol Pe, 1891)

I Shemuel ministrava delante de A' siendo moso senyido de un espaldar de lino. (Biblia, 1873)

Kon ke ensenderan i kon ke non ensenderan? Non ensenderan non kon lana de alarze, non kon lino krudo, non kon sezes de seda. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

diez telas lino torsido i kardeno i aljaguán i tinto vermejo keruvim ovra de maestro izo a eyos (Biblia, Const. 1547)

i toda mujer savia de korason kon sus manos ilavan i trusheron ilado a el kardeno i a el aljaguán a el tinto vermejo i al lino (Biblia, Const. 1547)

i az para eyos panyetes de lino para kuvrir la karne de su desnudez, dezde los lombos asta las ankas seran (Biblia, Const. 1873)

i broslaras la tonga de lino fino i aras la toka de lino fino i aras el sinyidero de echura de rekamador (Biblia, Const. 1873)

i el espirito de A' paso sovre el, i las kuerdas ke estavan sovre sus brasos fueron komo lino ke esta kemado kon fuego, i sus atadores se kayeron de sovre sus manos. (Biblia, Const. 1873)



291290

lirio f.

חבצלת, שושן

lily

Komo el lirio entre los espinos, ansi es mi kompanyera entre las ijas (Biblia, Const. 1873)

Mi kerido es mio i yo so suya, el apasenta entre los lirios (Biblia, Const. 1873)

Yo so la roza de Sharon, el lirio de los vayes (Biblia, Const. 1873)



291620

lista f.

רשימה, פס

list, stripe

enel dia el este tirara A' a ermozura de los kashkaveles i las listas i las lunas (Biblia, Const. 1743)



291900

liviano adj.

קל, נוח, זריז; שטחי

easy, convenient, quick; superficial

Apresurate para observar mizmo preseptos livianos komo para fuir de los pekados livianos (Tefilat Imanuel, 1924)

para sienpre ke anbeze el ombre a su ijo ofisio i ke porfee ke sea el ofisio linpio i liviano, i ke bushke piadades de ken ke es de bushkar, ke es riko i las aziendas de el ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

i pezaron las aguas kon todas aguas de tierra de Afrika i ayaron a aguas de romanos livianas mas ke aguas de Afrika (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



292050

livra f.

ליברה (מידת משקל); מָנֶה

Libra

I tres livras las sovrantes ke de eyas apanyava el koen gadol i tomava de eyos inchimiento de sus punyos en dia de kipur (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

Trezientos i sesenta i ocho livras eran en eya 365 komo kuenta de dias de el anyo, livra en kada dia (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



292100

livre adj.

חופשי, משוחרר, פטור, בלי התחייבויות

free, released, exempt, without obligations

Enpero si la apego el oyero de prisipio es livre, porke el atuendo uno (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



292160

livro m.

ספר

book

Ek, esta eskrito en el livro de Yashar (Biblia, Const. 1873)

i entre kon mi estos livros para meldar en eyos , i entre kon mi kantidad de mi bivienda (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i komo vino este livro a mano de Talmay, meldo en el i plugo en sus ojos muncho, i peshkiro en el kon su sensia , i prevo i ayo su bushkida , i desho de sovre el todos livros ke apanyaron a el (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



292360

loar v.

הילל, שבח, פאר, רומם

to praise, to glorify, to exalt

Por tanto te loare A' en las djentes, i salmeare a tu nombre (Biblia, Const. 1873)

Ye'huda, tu, te loaran tus ermanos; tu mano en la serviz de tus enemigos; se enkorvaran a ti los ijos de tu padre. (Biblia, Const. 1873)

Ye'huda, tu, te loaran tus ermanos; tu mano en la serviz de tus enemigos; se enkorvaran a ti los ijos de tu padre. (Biblia, Const. 1873)



292460

lodo m.

בוץ, רפש, טיט; בהשאלה: אדם חסר מוסר, חסר אופי

mud, slush, clay; metaphorically: a person without morals/without character

I los moli komo polvo de la tierra, komo lodo de las kayes los desmenuzi, los espandi (Biblia, Const. 1873)

i kijeron avlar uno kon otro komo sus uzansas ir demandando kierpiches i lodo i no se entendieron unos a los otros lo ke ae avlavan (P. R. Eliezer, 1876)



292900

loko m. & adj.

משוגע, מטורף, חולה נפש; שוטה, אויל; של טרוף, שגעוני

crazy, insane, mentally ill; fool; of a frenzy, crazy

Hijo sabio haze alegrar padre, e hijo loco ansia de su madre. (Biblia de Ferrara, 1553)

E dixoles: locos, semejantes de vuestros dioses que estan colgados de vuestros pescueҫos, e estan muy lexos de vuestros coraҫones; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

korason de savios en kaza de limunio, i korason de lokos en kaza de alegria (Biblia, Viena 1841)

mijor por oir estulto de savios ke varon oyen kantar de lokos (Biblia, Viena 1841)

porke komo boz de espinos debasho de la oya ansi rizo del loko. i tambien esto nada. (Biblia, Viena 1841)



293050

lokura f.

שגעון, טרוף, איוולת, סכלות

madness, frenzy, folly

rodei yo i mi korason por saver i por eskulkar i bushkar sensia i kuenta, i por saver malisia de lokura i la lokura de enlokesimientos (Biblia, Viena 1841)



293130

lombo cf. lomo

Senyo kon fortaleza ssz lombos i enfortesio sus brasos (Tefilat kol Pe, 1891)



293150

lomo m.

מותן, הגב התחתון, חלציים; נתחי בשר מותן של בהמה

waist, lower back, loins; cuts of animal loin meat

I les dio un poko de pan i un poko de agua en una botezika i se la ato la botezika en sus lombos (P. R. Eliezer,1876)

i rompio Yaakov sus panyos i puso sako en sus lomos i alimunyose sovre su ijo dias muchos (Biblia, Const. 1547)

i az para eyos panyetes de lino para kuvrir la karne de su desnudez, dezde los lombos asta las ankas seran (Biblia, Const. 1873)



293400

longura f.

אורך

length

longura de la tela la una vente i uno kon el kovdo i anchura kuatro kon el kovdo la tela la una (Biblia, Const. 1547)

i aras el pechoral de djuisio de echura de maestro … kuadrado sera i doblado, un palmo sera su longura i un palmo su anchura (Biblia, Const. 1873)



293470

loores f. pl.

שבח, תשבחות, תהילות

praise, glories

kuando me despertare, me artare de tu semejansa. (Biblia, Const. 1873)



293570

losanía f.

עליזות, מרץ, עצמה, שגב

cheerfulness, vigor, strength

Bienaventurado tu, o Yisrael! kien komo tu, puevlo salvo en A', el kual es el eskudo de tu ayuda, i ke es la espada de tu losania! i tus enemigos seran sodjiftados a ti, i tu pizaras sovre sus alturas.(Biblia, Const. 1873)

No ay otro komo el Dio de Yeshurun, ke kavaya en los sielos para tu ayuda, i kon su losania sovre la nuves. (Biblia, Const. 1873)

Bienaventurado tu, o Yisrael! kien komo tu, puevlo salvo en A', el kual es el eskudo de tu ayuda, i ke es la espada de tu losania! i tus enemigos seran sodjiftados a ti, i tu pizaras sovre sus alturas.(Biblia, Const. 1873)

No ay otro komo el Dio de Yeshurun, ke kavaya en los sielos para tu ayuda, i kon su losania sovre la nuves. (Biblia, Const. 1873)



293610

lovo v.

זאב

wolf

Binyamin komo lovo arrevatara; por la manyana komera la prea, i a la tarde espartira el espojo.(Biblia, Const. 1873)

Binyamin komo lovo arrevatara; por la manyana komera la prea, i a la tarde espartira el espojo.(Biblia, Const. 1873)



293700

luego adv.

אז, תכף ומיד, סמוך אחר כך; אחר כך, אחרי כן

immediately, soon after; then, after that

E luego fue al enperador, e el enperador le dixo: qué as en voluntad de fazer? (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i la aselada se levanto presto de su lugar i korrieron luego ke el estendio su mano i vinieron a la sivdad i la prendieron (Biblia, Const. 1873)

i desierto el onbre espande su dedo en la lunbre en el mundo el este, lugo se kema ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

luego se ia por el kalejon ke era kon sus kandeles, alunbrado de una vanda i de otra, asta ke alkansava a la kaza de la tevila ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



293720

luenga f.

לשון

tongue

estonses saltara komo el siervo kosho i kantara luenga de mudo (Biblia, Const. 1743)

los meskinos i los dezeozos bushkantes aguas i non, sus luengas kon la sed se seko (Biblia, Const. 1743)



293750

luengo adj.

ארוך

long

mijor prostemeria de koza mas ke su prisipio. mijor longo de espirito mas ke alto de espirito (Biblia, Viena 1841)



293780

lugar m.

מקום, אתר, מושב, איזור; תפקיד

place, site, seat, area; role

i a su lugar enbeve, i anda kamino del avismo, i esclarese a la manyana del lugar ke el puzo de ayi de ayer. (Koelet Targum,1744)

Justo de angustia es escapado, y vino malo en su lugar. (Biblia de Ferrara, 1553)

Desplasate por morar en un lugar de Ley (Tefilat Imanuel, 1924)

Estos i estos ardididos en lugar de la seniza (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

mas tu, en cada logar que estas, el tu Señor te rresponde. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i en lugar de sintero senyidura de sako kemadura en lugar de ermozura (Biblia, Const. 1743)

i demando a varones de su lugar por dezir: ado la aplazada? (Biblia, Const. 1547)

i agora fuye a ti a tu lugar. dishi: onrar te onrare i a ek te vedo A' de onra (Biblia, Const. 1547)

i toparon ayi una tierra grande i derecha i muy ancha de lugares i se asentaron ayi (P. R. Eliezer, 1876)

sierto Shelomo tu ijo enreinara despues de mi, i el se asentara sovre mi siya en mi lugar, (Biblia, Const. 1873)

estese kada uno en su lugar, no salga ninguno de su lugar en el dia seteno. I el puevlo olgaron en el dia seteno. (Biblia, Const. 1873)

I disho el padre de eya: dizir yo dishe ke aborreser la aborresias, i la di a tu kompanyero; ma su ermana menor, no es mas ermoza ke eya? tomala pues en su lugar. (Biblia, Const. 1873)

I fue, ke komo akavo de avlar, echo de su mano la keshada, i yamo a akel lugar Ramat-Lehi. (Biblia, Const. 1873)

asegun ke todas sus palavras son sovre la regla komo eran en el mundo en akonantamiento i en detardamiento, ke no se topa en este livro tardiozas kozas ke eran adelante; o akonantadas kozas ke eran prosteras, sino kada koza i koza en su lugar i su tiempo fue eskrita (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

porke estas tu en el lugar el este a tu solas, i no ay otro kon ti? (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



294140

lumbo m.

מעיים, קרביים; מותן

intestines, entrails; waist

Bendize, A', su aver, i envelunta la ovra de sus manos; yaga los lumbos de los ke se levantan kontra el, i de los ke le aborresen, para ke no se levanten. (Biblia, Const. 1873)

Bendize, A', su aver, i envelunta la ovra de sus manos; yaga los lumbos de los ke se levantan kontra el, i de los ke le aborresen, para ke no se levanten. (Biblia, Const. 1873)



294190

lumbre f.

אש, להבה

fire, flame

i desierto el onbre espande su dedo en la lunbre en el mundo el este, lugo se kema ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

a la vanda de maarav avia una tavá kon lunbre a la eskalera de el mizbeah ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



294370

luna f.

ירח, לבנה, סהר; ראי, מראה; שהרון, סהרון

moon, crescent; mirror; lunar

crio los ҫielos e la tierra, e la lus e la tiniebla, e las mares, e la novle, e el dia, e el sol e la luna; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

enel dia el este tirara A' a ermozura de los kashkaveles i las listas i las lunas (Biblia, Const. 1743)

sol, detente en Giv'on i luna en el vaye de Ayalon! i el sol detuvo i la luna se paro astsa ke la djente se vengo de sus enemigos (Biblia, Const. 1873)

mientres ke non eskureska el sol i la luz i la luna i las estreyas, i tornen las nuves detras de la luvia (Biblia, Viena 1841)

I de Yosef disho: bendicha de A' sea su tierra, de la mejoria de los sielos, el rosio, i del abismo ke yaze abasho, i de la mejoria de los renuevos del sol, i de la mejoria del produkto de las lunas, i de la kavesera de los montes antiguos, i de la mejoria de las kuestas de siempre, i de la mejoria de la tierra i su inchimiento, i de la buena veluntad del ke moro en la sarza; (Biblia, Const. 1873)

I de Yosef disho: bendicha de A' sea su tierra, de la mejoria de los sielos, el rosio, i del abismo ke yaze abasho, i de la mejoria de los renuevos del sol, i de la mejoria del produkto de las lunas, i de la kavesera de los montes antiguos, i de la mejoria de las kuestas de siempre, i de la mejoria de la tierra i su inchimiento, i de la buena veluntad del ke moro en la sarza; (Biblia, Const. 1873)

non menospresiedesh a mi porke yo denegrida mas ke vos porke izi komo guestras echas i me umeyi a el sol i a la luna (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



294940

luvia f.

גשם, מטר; כינוי לשפע

rain; a nickname for abundance

Porke, ek, el invierno paso, la luvia paso i se fue (Biblia, Const. 1873)

Montes de Gilboa, ni rosio ni luvia kaiga sovre vozotros ni kampos de ofrendas (Biblia, Const. 1873)

i a las nuves enkomendare de no azer liover sovre eya luvia (Biblia, Const. 1743)

si se inchieren las nuves de luvia, sovre la tierra vaziaran (Biblia, Viena 1841)

mientres ke non eskureska el sol i la luz i la luna i las estreyas, i tornen las nuves detras de la luvia (Biblia, Viena 1841)

Montes de Gilboa, ni rosio ni luvia kayga sovre vozotros, ni kampos de apartaduras (Biblia, Const. 1873)

Goteara komo la luvia mi doktrina, esteyara komo el rosio mi dicho; (Biblia, Const. 1873)

komo luvia minuda sovre el ermoyo, i komo gotas sovre la yerva. (Biblia, Const. 1873)



295060

luviar v.

ירד גשם

to start raining

i a las nuves enkomendare de no azer liover sovre eya luvia (Biblia, Const. 1743)



295120

luz f.

אור

light

crio los ҫielos e la tierra, e la lus e la tiniebla, e las mares, e la novle, e el dia, e el sol e la luna; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i dulse la luz i bueno para los ojos por ver a el sol (Biblia, Viena 1841)

mientres ke non eskureska el sol i la luz i la luna i las estreyas, i tornen las nuves detras de la luvia (Biblia, Viena 1841)

I lo rodearon , i lo aseladaron toda la noche en la puerta de la sivdad; i estuvieron kayados toda la noche, diziendo: asta la luz de la manyana, entonses lo mataremos. (Biblia, Const. 1873)

I disheron el uno al otro: no izimos bien; oy es dia de buenas nuevas, i nozotros kayamos; si esperaremos asta la luz de la manyana, nos alkansara pena.(Biblia, Const. 1873)



295510

maarav (ebr.) m.

מערב

west

i esclarese el sol en el dia de parte de mizrah, i entra el sol a parte de maarav en la noche, (Koelet Targum,1744)

Sovrajes de la sangre era virtien sovre simiento de maarav de ara la de afuera i si non dio non detuvo (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

i unas eskaleras le izieron en la pared una por la vanda de mizrah i una por la vanda de maarav (P. R. Eliezer, 1876)

los ke suvian para dar los kierpiches suvian por la parte de mizrah i kuando los davan abashavan por la parte de maarav (P. R. Eliezer, 1876)

a la vanda de maarav avia una tavá kon lunbre a la eskalera de el mizbeah ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

los unos se ian de la kamara la de afuera por la vanda de mizrah i los otros por la vanda de maarav ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



295580

mabul (ebr.) m.

מבול; גשם זלעפות, שטפון; שפע

flood; torrential rain, flood; abundance

despues de este kuento de el mabul enpesaron los dorot a fruchiguar i muchiguar komo el sierpe grande ke paria sesh de una ventrada (P. R. Eliezer, 1876)



295680

macho m.

זָכָר; כינוי גס לאבר המין של האשה, ואגינה

male; a vulgar term for the female genitalia, vagina

I se komia adientro de las kortinas a machos de ke'huna en kualker komida a sua i noche asta medianoche (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



295780

machukar v.

כתש, כתת, שחק, מעך, דרס ברגליים, מחץ, פצע, הכאיב, חבל, היכה, דיכא; לעס

to crush, to wear out, to trample, to injure, to hurt, to bruise, to strike, to oppress; to chew

Su mano tendio a la estaka, i su derecha al martiyo de travajadores; i majo a Sisera, machuko su kavesa; i irio i atraveso su sien. (Biblia, Const. 1873)



295890

madero m.

קורה, עץ (חומר); כינוי לשוטה: ''בול עץ''

beam, wood (material); nickname for a fool: "Log"

Talamo izo para si el rey Shelomo de maderos del Levanon (Biblia, Const. 1873)

maestro de maderos tendio linia asenyalalo kon la almagra azelo kon las aplanaderas i kon el kompas lo asenyala i azelo komo asemejansa de varon (Biblia, Const. 1743)

i en maestria de piedras para inchir i en maestria de madero para ovrar en toda ovra (Biblia, Const. 1873)

i vinieron los fraguadores i fraguaron puentes de maderos munchos, i trusheron fuentes de aguas de tierra de Romanos asta Afrika (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



295900

madesha f.

פקעת, סליל

a coil

Tu atarash esta madesha de ilo de grana en la ventana (Biblia, Const. 1873)



296050

madre f.

אם, אמא; רחם; שמרים; מקור, מעיין

mother; uterus; yeast; a spring

Al primer kantador; salmo de David. (Biblia, Const. 1873)

tres haverim ay en el onbre: el Santo Bindicho El, i su padre i su madre ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

el ke disho a su padre i a su madre: no lo vide; ni rekonosio a sus ermanos, ni konosio a sus ijos; (Biblia, Const. 1873)

el ke disho a su padre i a su madre: no lo vide; ni rekonosio a sus ermanos, ni konosio a sus ijos; (Biblia, Const. 1873)



296250

madrugar v.

השכים, נעור בשחר

to get up early

I madrugo Yeosua por la manyana (Biblia, Const. 1873)

I madrugaron por la manyana i se enkorvaron delante de A'. (Biblia, 1873)

Vijitamiento de dolientes i apanyamiento de forasteros i madrugar a el bet akeneset i traer pas entre ombre i su konpaniero (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

i madrugo Yaakov por la manyana i tomo a la piedra ke puso a sus kaveseras i puso a eya estansia i vazio azeite sovre su kavesa (Biblia, Const. 1547)

i fue komo el rey de Ay vido esto, los varones de la sivdad se apresuraron i madrugaron i salieron al enkuentro de Israel a la pelea .. al tiempo senyalado (Biblia, Const. 1873)



296300

madurar v.

הבשיל; בגר

to ripen; come to age

i en la vid tres sarmientos i eya komo floresien kresia a su ermoyo maduravan sus razimos uvas (Biblia, Const. 1547)



296330

maduro adj.

בשל; בוגר

mature; adult

Kien aprende de los viejos es komo si komiera uvas maduras i biviera vino viejo (Tefilat Imanuel, 1924)



296420

maestría f.

מומחיות, מיומנות, בקיאות, כשרון

expertise, skill, proficiency, talent

i en maestria de piedras para inchir i en maestria de madero para ovrar en toda ovra (Biblia, Const. 1873)



296430

maestro m.

מנהל עבודה; מורה; אדם מיומן במקצועו, רב אמן; מנצח, מאסטרו

foreman; teacher; a skilled person in his profession, master craftsman; conductor, maestro

faz para ti maestro, i konpra para ti amigo,i juzga a todo ombre a buena parte. (Pirke avot, siglo XV)

Sea la onra a tu proksimo komo la ke deves a tu maestro (Tefilat Imanuel, 1924)

Sea la temor de tu maestro kuanto ala ke reviene por Dio (Tefilat Imanuel, 1924)

el doladizo lo kuvrio maestro i platero kon el oro lo espande i kadenitas de plata le adjunta el platero (Biblia, Const. 1743)

maestro de maderos tendio linia asenyalalo kon la almagra azelo kon las aplanaderas i kon el kompas lo asenyala i azelo komo asemejansa de varon (Biblia, Const. 1743)

diez telas lino torsido i kardeno i aljaguán i tinto vermejo keruvim ovra de maestro izo a eyos (Biblia, Const. 1547)

i aran el espaldar de oro i kardeno i purpura i karmezi i lino fino torsido de echura de maestro (Biblia, Const. 1873)

i aras el pechoral de djuisio de echura de maestro … kuadrado sera i doblado, un palmo sera su longura i un palmo su anchura (Biblia, Const. 1873)



296800

mahashavá (ebr.) f.

מחשבה, דעה, כוונה, תכנית

thought, opinion, intention, plan

I suvio en su mahashava de meter reyes sovre la tierra (P. R. Eliezer,1876)



296995

majadero m.

מכתשת

mortar

I las tornava a el majadero en la tadre de dia de antes de kipur para afirmar mitsvat minudo de lo minudo (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



297000

majado adj.

מרוסק, מעוך, כתוש, שחוק

crushed, worn out

El korason kevrado i majado, O Dio no menospresiaras. (Biblia, Const. 1873)



297030

majar v.

ריסק, מעך, כתש, כתת, שחק

to crush, to wear out

Su mano tendio a la estaka, i su derecha al martiyo de travajadores; majar i a Sisera, machuko su kavesa; i irio i atraveso su sien. (Biblia, Const. 1873)

Pizaste, alma mia, fortaleza. Entonses se majaron las unyas de los kavayos, por las patadas, las patadas de sus kavayones. (Biblia, Const. 1873)



297520

mákula f.

פגם, חסרון, דופי; כתם, רבב

defect, shortcoming, fault; stain

Si danyo a si; su makula no es la de sus ijos; djerenansio tuerto i retuerto. (Biblia, Const. 1873)



297580

mal adj.

רע, גרוע, מרושע

bad, wicked

aleshate de mal vezino, i no te akonpanyes kon el malo, (Pirke avot, siglo XV)

i avia un ombre malo i tortavenyo, i agudo para mal (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



297620

mal m.

כאב, מכאוב; רע, רעה; חטא; מחלה; נזק; הרגל רע; רכילות, לשון הרע

pain; bad, evil; sin; disease; damage; bad habit; gossip, slander

Porke me izistesh mal, en avizando al varon si teniash mas ermano? (Biblia, Const. 1873)

Gualardonolo bien i no mal todos dias de sus vidas (Tefilat kol Pe, 1891)

I de todas las males ke pasaron sovre Avraam no le vinieron tanto a fuerte kuanto le vino a fuerte esto (P. R. Eliezer,1876)

ke savien el Dio ke en dia de vuestro komer de el i seran aviertos vuestros ojos i seredesh komo andjeles savientes bien i mal (Biblia, Const. 1547)

i la suerte kayo sovre Yona i le disheron: kontanos agora por kavza de kien nos akontesio este mal (Biblia, Const. 1873)

venid i echemos suertes para ke sepamos por kavza de kien nos akontesio este mal (Biblia, Const. 1873)

i tira tristeza de tu korason i az pasar mal de tu karne, porke la ninyez i la manseves nada (Biblia, Viena 1841)

i membra a tu kreador en dias de tu manseves, mientres ke non vengan dias del mal i se ayegen anyos ke diras: non ay a mi en eyos veluntad (Biblia, Viena 1841)

I Shimshon les disho: yo sere sin kulpa esta vez de los Pelishteos, si mal les iziere. (Biblia, Const. 1873)

Amontonare males sovre eyos; mis saetas atemare en eyos. (Biblia, Const. 1873)



298020

malah (ebr.) m.

מלאך; בעל תכונות תרומיות, מי שמופיע כמלאך המושיע

angel; possessing charitable qualities, the one who appears as the savior angel

metio a un mal'ah por kada uma a ke la rija por su dicho i a Israel los tomo por su parte (P. R. Eliezer, 1876)



298250

maldad f.

רשע, רשעות, רעה, רוע, רוע לב, נבלות, מעשה רע

evil, wickedness, malice, scoundrels, evil deed

Kuando me rodearon olas de muerte, arroyos de maldad me torvaron, kuerdas de Sheol me rodearon (Biblia, Const. 1873)

Porke guardi los kaminos de A' i no izi maldad kontra mi Dio (Biblia, Const. 1873)

porke suvio su maldad delantre de mi (Biblia, Const. 1873)



298340

maldezir/maldizir v.

קילל, דיבר רעות

to curse, to speak ill of

porke tambien vezes munchas supo tu korason ke tambien tu maldishiste a otros (Biblia, Viena 1841)

tambien a todas las palavras ke avlaren non des a tu korason, para ke no oigas a tu siervo maldiziente (Biblia, Viena 1841)

Maldizid a Meroz, disho el andjel de A'; maldizid kon maldision a sus moradores; porke no vinieron en ayuda de A', en ayuda de A' kontra los barraganes. (Biblia, Const. 1873)



298360

maldicho adj. & m.

ארור, מקולל

cursed

maldicha la tierra por ti, kon lazerio la komerash todos dias de tus vidas (Biblia, Const. 1547)

porke iziste esta, maldicho tu mas de toda la kuatropea i mas de toda animal de el kanpo (Biblia, Const. 1547)

Maldicho su fulor, porke era fuerte; i su sanya, porke se enduresio. Los espartire en Yaakov, i los esparzire en Yisrael. (Biblia, Const. 1873)

Maldicho su fulor, porke era fuerte; i su sanya, porke se enduresio. Los espartire en Yaakov, i los esparzire en Yisrael. (Biblia, Const. 1873)



298390

maldisión f.

קללה, אלה; חרם, נידוי

curse; excommunication

Maldizid a Meroz, disho el andjel de A'; maldizid kon maldision a sus moradores; porke no vinieron en ayuda de A', en ayuda de A' kontra los barraganes. (Biblia, Const. 1873)



298470

malechoría/malechuría f.

רֶשע, עוול

evil, injustice

Como risa al loco hazer malhechoria, y ciencia a varon de entendimiento. (Biblia de Ferrara, 1553)



298720

malgrado (it.) prep.

אף על פי, למרות

although

Malgrado tu veluntad sos kreado, nases, mueres i ovligado por dar kuenta de tus ovras (Tefilat Imanuel, 1924)



298860

malisia f.

זדון, רשע, רשעות, רוע לב

malice, wickedness

No aprovecha thesoros de malicia, y justedad escapa de muerte. (Biblia de Ferrara, 1553)

Justedad de perfeto aderezara su carrera, y por su malicia caera malo. (Biblia de Ferrara, 1553)

a lo todo vide en dias de mi nada, ay djusto deperdido kon su djustedad, i ay malo alargan en su malisia (Biblia, Viena 1841)

rodei yo i mi korason por saver i por eskulkar i bushkar sensia i kuenta, i por saver malisia de lokura i la lokura de enlokesimientos (Biblia, Viena 1841)



298890

malisiozo adj.

רשע/מרשעת, רע לב

wicked, evil hearted

(Eskondeme) de las fases de los malos ke se destruyen, (Biblia, Const. 1873)



298940

malkerensia f.

איבה, שנאה, עוינות, טינה

enmity, hatred, hostility, resentment

i malkerensia porne entre ti i entre la mujer i entre tu semen i entre de su semen el te erira kavesa i tu le eriras karkanyal (Biblia, Const. 1547)



299180

malo m.

רשע, אדם מזיק, נוטה לעשות רע

wicked, a harmful person, inclined to do evil

(Eskondeme) de mis enemigos ke me rodea. (Biblia, Const. 1873)

Los sielos rekontan la onra del Dio, (Biblia, Const. 1873)

(Eskondeme) de las fases de los malos ke se destruyen, (Biblia, Const. 1873)

No hara enhambrecer A. alma de justo, y la tortura malos empuxara. (Biblia de Ferrara, 1553)

No esta en nuestra intelijensia por entender el buen estado de algunos malos (Tefilat Imanuel, 1924)

Los pies de sus buenos guadrara, ma los malos se kayeran en la eskuridad. (Biblia, 1873)

kuala es kondision muncha midat buena muncha o midat mala mas muncha? ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

a lo todo vide en dias de mi nada, ay djusto deperdido kon su djustedad, i ay malo alargan en su malisia (Biblia, Viena 1841)

i avia un ombre malo i tortavenyo, i agudo para mal (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

de la derecha i de la istierda eran los deziertos ke eran yenos de kulevros adreones i detras de eyos era Par'o el malo i su real (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



299190

malo adj.

רע, רשע, מרושע, רע לב, נבל, מנוול; גרוע; שובב, בלתי ממושמע

bad, evil, wicked, evil-hearted, villain, rascal; bad; mischievous, undisciplined

Kontra ti solo peki, i ize lo malo en tus ojos, (Biblia, Const. 1873)

El kastigo de una mala ovra es la ovra mala propia (Tefilat Imanuel, 1924)

Kien se orgolia de lo ke save es nesio, malo i vanitozo (Tefilat Imanuel, 1924)

bestia mala lo komio arrevatar fue arrevatado Yosef (Biblia, Const. 1547)



299850

mamar v.

ינק, מצץ; היניק

to suck; to breastfeed

dartehemos a nuestros fijos que maman las tetas de sus madres por fiadores; e dixoles el Señor: aquellos rresҫebire. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

tanto el mansevo komo la eskosa, el ke mama kon el ombre kano. (Biblia, Const. 1873)



299970

mamparansa f.

עזרה, הגנה, חסות, תמיכה; מסך

help, protection, patronage, support; screen

I levanto la korte al derredor del tavernakulo i del ara, i metio la mamparansa de la puerta de la korte. Ansi akavo Moshe la ovra. ( Biblia, Const. 1873)

I pozo mamparansa de la puerta del tavernakulo. ( Biblia, Const. 1873)

I trusho el arka en el tavernakulo, i pozo el velo de la mamparansa, i kuvrio sovre el arka del Testimonio, komo A' enkomendo a Moshe. ( Biblia, Const. 1873)



299980

mamparar v.

גונן על, תמך

to protect, to support

vino dia de el shabat i mamparo sovre el, avrio su boka i disho: salmo kantar para dia de shabat (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



299990

mamparo m.

משען, משענת, תמך, מפלט

a support, a refuge

La penitensia i las buenas aksiones son un (eskudo) mamparo kontra la dezgrasia (Tefilat Imanuel, 1924)

se levanten i vos ayuden, i sean vuestro mamparo. (Biblia, Const. 1873)



300130

man (ebr.) m.

מן (שאכלו בני ישראל)

Manna

I los ijos de Yisrael komieron el man kuarenta anyos, asta ke vinieron a la tierra povlada; el man komieron asta ke vinieron al borde de la tierra de Kenaan. (Biblia, Const. 1873)

toma una redoma, i mete en eya un omer yeno de man, i ponlo delante de A', para ke sea guardado para vuestros djerenansios. (Biblia, Const. 1873)



300190

manadero m.

מקור, מוצא ; מעיין, עין

source, origin; spring

Todos los arroyos i manaderos de aguas andantes i korrientes a aguas de Okeanos ke arrodea a el mundo korneo el seyo, (Koelet Targum,1744)

I se aparesieron los manaderos de la mar, los simientos del mundo fueron deskuviertos (Biblia, Const. 1873)

i sera la sekura por pelago i sekania por manadero de aguas en morada de kulevros (Biblia, Const. 1743)

avrire sovre alturas rios i entre vegas fuentes, porne dezierto por pelago de aguas i tierra sekania por manaderos (Biblia, Const. 1743)



300210

manadura f.

שטף, זרם עצום

a flow, a huge current

Manantial de vidas boca de justo, y boca de malos cubrira falsedad. (Biblia de Ferrara, 1553)



300310

manar v.

נבע, קלח, זרם, שפע, זב

to flow

moshkas en su muerte azen afedeser azen manar azeite de konfisionador (Biblia, Viena 1841)



300340

mancha f.

כתם, רבב; אות קלון

a stain; stigma

i ek, si el kaveyo se uviere tornado blanko en la mancha klara, i paresiere mas onda ke el kuero, lepra es, ke enfloresio en la kemadura i el saserdote lo dara por enkonado; yaga de lepra es. ( Biblia, Const. 1873)

I si la mancha klara se estuviere en su lugar, i no se uviere estendido en el kuero, sino ke esta eskura, inchasion es de la kemadura, i el saserdote lo dara por limpio; porke senyal de la kemadura es. ( Biblia, Const. 1873)



300600

mandamiento m.

מצווה; צו, פקודה, חוק; דיבר (עשרת הדיברות)

order; decree, law; commandment (the ten commandments)

Los mandamientos de H' son derechas, ke alegran el korason; (Biblia, Const. 1873)

Esta es la declaraҫión de los dies mandamientos. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

Tambien ama a los puevlos, todos sus santos estan en tu mano; i eyos se adjuntan a tus pies, i resiven de tus mandamientos. (Biblia, Const. 1873)

Tambien ama a los puevlos, todos sus santos estan en tu mano; i eyos se adjuntan a tus pies, i resiven de tus mandamientos. (Biblia, Const. 1873)

kavakado en eyas diez los mandamientos esmeradas avantajamente mas ke la plata (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



300610

mandar v.

שלח, שיגר; פקד, ציווה, הורה; הזמין

to send, to dispatch; to command, to instruct; to order

e agora, pues vino a nuestras manos; asi commno fizo, mandat que le fagan, quémenlo segund el quemo a nuestros dioses. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i si algun ombre le dezeava el alma a merkar alguna koza de vedrura mandava al moso (P. R. Eliezer, 1876)



300990

manera f.

אופן, דרך, שיטה; צורה, תבנית; נימוס, גינונים; כפפה

manner, way, method; form, pattern; etiquette, manners; glove

Todo kuervo segn su manera manera i el avestruz, i la leguja, i el laro, i el gavilan segun su manera. (Biblia, Const. 1873)

Estas komeresh de eyas: la langosta segun su manera, i el langostin segun su manera, i el hargol segun su manera, i el hagav segun su manera. (Biblia, Const. 1873)

i la siguenya, la garza segun su manera, i la abubiya, i el mursiegalo. (Biblia, Const. 1873)



301385

manifestador m.

מגלה, מודיע

informer

por quanto la ley santa se deҫendio, e las palabras de los fijos de Ysrael al Señor manifestador, e por quanto la ley rresҫibieron sus oraҫiones se allegaron, (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



301510

maniya/manía f.

צמיד, שרשרת ליד

bracelet

las almiskleras i las maniyas i los velos (Biblia, Const. 1743)



301830

manko adv.

פחות

less

Todo lo ke avlo Sara kon vedrad lo avlo i manko de lo ke te disho no agas (P. R. Eliezer,1876)



301960

mano f.

יד

hand

Yo lo afiansare, de mi mano lo bushkaras (Biblia, Const. 1873)

H' a entregado toda la tierra en nuestra mano (Biblia, Const. 1873)

Kuando uno kome del travajo de sus manos sera orozo (Tefilat Imanuel, 1924)

I se alevanto Avraam demanyana i le eskrivio get pturin a Agar i le dio el get en su mano (P. R. Eliezer,1876)

Me gualardono A' segun mi djustedad, segun la limpieza de mis manos me pago (Biblia, Const. 1873)

i a ovra de A' no katan i echa de sus manos no vieron (Biblia, Const. 1743)

estiende la lansa ke tienes en tu mano a ti porke en tu mano la entregare (Biblia, Const. 1873)

mira, yo entregi en tu mano a Yeriho, i a su rey, kon los barraganes valientes (Biblia, Const. 1873)

r. Yeuda dize kualmente el Shir a-Shirim enkona a las manos i sovre Koelet disputa ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

todas las eskrituras santas enkonan a las manos ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

mijor ke traves en esto i tambien de esto no deshes a tu mano, porke temien del Dio saldra de todas eyas (Biblia, Viena 1841)

I Moshe, i A'haron, i sus ijos lavavan en el sus manos i sus pies: ( Biblia, Const. 1873)

Ke sus manos le basten, i tu le seas ayuda kontra sus angustiadores. (Biblia, Const. 1873)

i el espirito de A' paso sovre el, i las kuerdas ke estavan sovre sus brasos fueron komo lino ke esta kemado kon fuego, i sus atadores se kayeron de sovre sus manos. (Biblia, Const. 1873)

Ke sus manos le basten, i tu le seas ayuda kontra sus angustiadores. (Biblia, Const. 1873)

no sea ke digan: nuestra mano alta ovro todo esto, i no A'. (Biblia, Const. 1873)

i fue komo mos meneo el Shem meneadura de varon por manos de reyes de Edom, de lugar en lugar, de sivdad en sivdad, kon mal i amargura (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i fue kuando fuyo kon torva, i se le rompio la alda de Yosef en mano de Zeliha, i se fue a la kaye ke tuvo miedo (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i komo vino este livro a mano de Talmay, meldo en el i plugo en sus ojos muncho, i peshkiro en el kon su sensia , i prevo i ayo su bushkida , i desho de sovre el todos livros ke apanyaron a el (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



302910

mansana f.

תפוח

an apple

Asufridme kon tortas de uvas esforsadme kon mansanas porke esto enferma de amor (Biblia, Const. 1873)



302960

mansano m.

עץ תפוח

apple tree

Komo el mansano entre los arvoles de la shara, ansi es mi kerido entre los ijos (Biblia, Const. 1873)



303020

mansevez/mansevés f.

נעורים, עלומים

youth

alegrate mansevo en tu ninyez i te abonigue tu korason en dias de tu manseves i anda en karrera de tu korason (Biblia, Viena 1841)

i tira tristeza de tu korason i az pasar mal de tu karne, porke la ninyez i la manseves nada (Biblia, Viena 1841)



303060

mansevo m.

בחור, עלם; רווק

lad; bachelor

i los mansevos eskulkas entraron i sakaron a Rahav .. i sakaron a todos sus linajes, i lo puzieron afuera del real de Israel (Biblia, Const. 1873)

i los ko'hanim mansevos tenian las kolchas sovre la tierra i non se dormian en los vestidos santos, sino se los deznudavan i los doblavan i los metian a la kavesera i se kovijavan kon sus vestidos ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

alegrate mansevo en tu ninyez i te abonigue tu korason en dias de tu manseves i anda en karrera de tu korason (Biblia, Viena 1841)

I disho David al mansevo ke le dava las nuevas: komo saves ke Shaul es muerto, i Ye'honatana su ijo (Biblia, Const. 1873)

I desendio su padre a la mujer; i Shimshon izo ayi konbite; porke ansi azian los mansevos. (Biblia, Const. 1873)

tanto el mansevo komo la eskosa, el ke mama kon el ombre kano. (Biblia, Const. 1873)



303210

manta f.

שמיכה; כיסוי מיטה; מרבד קטן; אדרת

blanket; bed cover; small mat; cloak

i kon el tenia un azno ke yevava una manta buena tenyida kon kuantos modos de kolores, la manta estava atada kon una kuerda sovre el azno (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i lo ke vistes manta tenyida de kuantas kolores , vinyas ternas i plantaras en el todo modo de arvol (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



303260

manteka f.

חמאה

butter

El demando agua, i eya le dio leche, en plato de novles, prezento manteka. (Biblia, Const. 1873)

Manteka de vakas, i leche de ovejas, kon grosura de karneros, (Biblia, Const. 1873)



303450

manto m.

גלימה, מעיל

cloak, coat

I su madre le azia un manto pekenyo i se lo traiya de anyo en anyo. (Biblia, 1873)

los espejos i las savanas i las alamemas i los mantos (Biblia, Const. 1743)

las mudas los mantos i las tovajas i las bolsas (Biblia, Const. 1743)

i disho: si daras prenda asta tu enbiar, i disho: ke la prenda ke dare a ti? i disho: tu siyo i tu manto i tu vara (Biblia, Const. 1547)

i kito su manto de sivre si i se kuvrio de sako i se asento sovre la seniza (Biblia, Const. 1873)

yo vidi en el espojo un manto babiloniko bueno i dosientos siklos de plata i una lengua de oro de pezo de sinkuenta siklos i los kovdisi (Biblia, Const. 1873)

i aras el manto del espaldar todo de kardeno i avra una avertura arriva en medio de el avra un borde a su avertura al deredor de echura de teshedor (Biblia, Const. 1873)

i esrtos son los vestidos ke aran: pechural i espaldar i manto i tonga broslada toka i senyidero (Biblia, Const. 1873)



303600

manyana adv.

מחר

tomorrow

I akontesio komo el varon del Dio avia avlado al rey, diziendo: dos medidas de sevada por un siklo, i una medida de semola por un siklo, sera manyana a esta ora en la puerta de Shomron:(Biblia, Const. 1873)



303640

manyana f.

בוקר, שחרית

morning

salien de ventanas de mizrah en la manyana i entran a ventanas de maarav en la tadre. (Koelet Targum,1744)

Luego kuando la manyana esklaresio (Biblia, Const. 1873)

I madrugo Yeosua por la manyana (Biblia, Const. 1873)

I madrugaron por la manyana i se enkorvaron delante de A'. (Biblia, 1873)

Su miatad en la manyana i su miatad en la tadre (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

i madrugo Yaakov por la manyana i tomo a la piedra ke puso a sus kaveseras i puso a eya estansia i vazio azeite sovre su kavesa (Biblia, Const. 1547)

entre las tardes komeresh karne, i a la manyana vos artaresh de pan (Biblia, Const. 1873)

i a la manyana avia yazidura de rosio al derredor del real. (Biblia, Const. 1873)

I lo desharon asta la manyana, komo Moshe enkomendo, i no se fedio, ni uvo en eyo guzano. (Biblia, Const. 1873)

I lo rodearon , i lo aseladaron toda la noche en la puerta de la sivdad; i estuvieron kayados toda la noche, diziendo: asta la luz de la manyana, entonses lo mataremos. (Biblia, Const. 1873)

I disheron el uno al otro: no izimos bien; oy es dia de buenas nuevas, i nozotros kayamos; si esperaremos asta la luz de la manyana, nos alkansara pena.(Biblia, Const. 1873)



303770

manyera f.

עקרה

barren woman

Asta ke la manyera pario siete, i la ke tenia muchos ijos se enflakesio. (Biblia, 1873)



303990

mar f.

ים

sea

i la espandidura de. (Biblia, Const. 1873)

I se aparesieron los manaderos de la mar, los simientos del mundo fueron deskuviertos (Biblia, Const. 1873)

E dixo el Señor a los fijos de Ysrael: yo so el Señor uno, e vee que yo so el que te saque de tierra de Egibto, e yo so el que parti la mar, e el que te pase por meydat della en seco, e anegue a tus enemigos en el suelo; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i A' echo un grande viento en la mar i uvo tempestad grande en la mar i se penso ke la nave se romperia (Biblia, Const. 1873)

tomadme i echadme a la mar, i la mar vos se kalmara (Biblia, Const. 1873)

i bendisho a Ham i a sus ijos ke sean pretos komo el kuervo i les izo eredar a porto de la mar (P. R. Eliezer, 1876)

Esto komeresh de todo lo ke ay en las aguas; todos los ke tienen alas i eskamas en las aguas, en las mares, i en los arroyos, akeyos komeresh. (Biblia, Const. 1873)

Yamaran los puevlos al monte; ayi sakrifikaran sakrifisios de djustedad; porke chuparan la abondansia de las mares, i los tezoros eskondidos de la arena. (Biblia, Const. 1873)

Zevulun a puerto de mares morara; i sera por puerto de navios: i su termino sera asta Tsidon. (Biblia, Const. 1873)

Yamaran los puevlos al monte; ayi sakrifikaran sakrifisios de djustedad; porke chuparan la abondansia de las mares, i los tezoros eskondidos de la arena. (Biblia, Const. 1873)

Zevulun a puerto de mares morara; i sera por puerto de navios: i su termino sera asta Tsidon. (Biblia, Const. 1873)

Asher se estuvo en puerto de mares, i en sus portiyos se kedo. (Biblia, Const. 1873)

I los pilares de alambre ke estavan en la kaza de A', i los asientos, i el mar de alambre ke estava en la kaza de A', kevraron los Kaldeos, i yevaron el alambre de eyo a Bavel. (Biblia, Const. 1873)

disheron malos i la mleska ke entre eyos: a aguas de la mar pudo enshugar i al baro non pudo por enshugar (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



304260

maravía/maraviya f.

פלא, נפלאות

wonder, wonders

Santifikadvos porke manyana H' ara entre vozotros maraviyas (Biblia, Const. 1873)

i vido el vizir a la maravia la grande , i maraviose la maravia la grande (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

a boz de tus maraviyas i tus barraganias ke izites a puevlo kaza de Israel se estremesieron todos los puevlos (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



304340

maraviyar/maravíar v.

הפתיע, התמיה, הקסים

to surprise, to cause to wonder, to charm

E se marauillaron los que estauan en las fuesas, e folgo el mundo de plazer e de alegria, (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



304350

maraviyarse/maravíarse v. refl.

התפלא, התפעל, תמה

to wonder, to marvel

I se maraviyaron los varones el uno a otro (Biblia, Const. 1873)

E asi commno el rrey oyó estas palabras que eran rrazonables, marauillose en sy; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i vido el vizir a la maravia la grande , i maraviose la maravia la grande (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



304370

maraviyozo/maravíozo adj.

נפלא, מפליא, פלאי, מעורר פליאה, מעורר השתאות, מקסים; מפואר, נהדר

wonderful, marvelous, amazement-inspiring, charming; magnificent, great

Aze maraviozas tus mersedes, (Biblia, Const. 1873)

Muy dulse me fuiste, maraviyozo me fue tu amor mas ke amor de mujeres (Biblia, Const. 1873)

muy dulse me fuiste maraviyozo me fue tu amor, mas ke amor de mujeres. (Biblia, Const. 1873)



304640

marido m.

בעל, בן זוג

husband, spouse

Alevantaronse sus ijos i bien la aventuraron su marido i alavola (Tefilat kol Pe, 1891)

i tomo de su fruto i komio i dio tabien a su marido kon eya i komio i fueron aviertos ojos de anbos eyos (Biblia, Const. 1547)

I fue ke al dia seteno, disheron a la mujer de Shimshon: sombaye a tu marido a ke nos deklarare el enigma, no sea ke te kemamos a ti i a la kaza de tu padre kon fuego. (Biblia, Const. 1873)



304730

marinero m.

מלח, ימאי, יורד ים

a sailor, a seafarer

i los marineros tuvieron miedo i esklamaron kada uno a su Dio (Biblia, Const. 1873)



305320

martiyo/martío m.

פטיש, מקבת

hammer

Su mano tendio a la estaka, i su derecha al martiyo de travajadores; i majo a Sisera, machuko su kavesa; i irio i atraveso su sien. (Biblia, Const. 1873)



305340

mas adv.

יותר, עוד

more

porke iziste esta, maldicho tu mas de toda la kuatropea i mas de toda animal de el kanpo (Biblia, Const. 1547)

I los ijos de Yisrael izieron ansi, i akojieron, unos mas, i otros menos. I lo mezuraron kon el omer, i no sovrava al ke akojio mucho, ni faltava al ke akojio poko; kada uno segun su komer akojieron. (Biblia, Const. 1873)



305980

masha/mashá (t.) f.

צבת, מלקחיים

pliers, tongs

no el onbre oiya a boz de su haver en Yerushalayim de boz de la masha ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



306015

mashala f.

מדורה

bonfire

i ayi avia una mashala ardiendo ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



306080

mashiah (ebr.) m.

משיח

Messiah

kon los djerenansios ke seran en dias de el rey el mashiah. (Koelet Targum,1744)



306240

mashkar v.

לעס

to chew

I kon dos simanim se konosen los teorim, kon la boka ke va mashkando el dia entero i kon las unyas ke kale ke las tenga aviertas por enmedio (P. R. Eliezer,1876)



306840

matado adj. & m.

הרוג, נרצח; גופת הנרצח

killed, murdered; the body of the murdered

De la sangre de los matados, del sevo de los barraganes, el arko de Yeonatan no se tirava atras (Biblia, Const. 1873)

O ermozura de Israel sovre tus alturas , matado, komo kayeron los barraganes (Biblia, Const. 1873)

Yeonatan matado sovre tus alturas (Biblia, Const. 1873)

O ermozura de Yisrael sovre tus alturas matado. Komo kayeron los barraganes (Biblia, Const. 1873)

de la sangre de los matados i de los kativos, de la kavesa de los prinsipes del enemigo. (Biblia, Const. 1873)



306980

mataná (ebr.) f.

מתנה, שי, מתן, דורון; הזדמנות, מציאה

gift; opportunity, bargain

el Sh.Yit. bendisho a Noah i a sus ijos i les dio sus matanot a kada uno i les izo eredar las tierras (P. R. Eliezer, 1876)



307010

matansa f.

טבח, הרג, רצח, הריגה

massacre, killing, murder

en dia de matansa grande en kayer torres (Biblia, Const. 1743)



307040

matar v.

הרג, המית; הטריד, הפריע

to kill; to bother, to disturb

A' mata i abedigua, el aze desender a la foya i aze suvir (Biblia, 1873)

Una vez vido a Yits.hak ke estava asentado en el kampo solo i le arrondjo una saeta para matarlo (P. R. Eliezer,1876)

E por eso, mando luego que lo matasen. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i vieron a el de leshos i antes ke se ayegase a eyos i argumentaronse para el para matarlo i disheron kada uno a su ermano: ek duenyo de los suenyos (Biblia, Const. 1547)

I me disho: te rogo, parate sovre mi, i matame; porke me tomo el dezmayo, ke dainda toda mi alma esta en mi. (Biblia, Const. 1873)

I yamo David a uno de los mansevos, i disho: ayegate i matalo. I el lo irio, i murio. (Biblia, Const. 1873)

porke en su fulor mataron varon, i en su veluntad desjaretaron buey. (Biblia, Const. 1873)

I le respondieron, diziendo: no; solamente atar te ataremos, i te entregamos en su mano, ma matar no te mataremos. (Biblia, Const. 1873)

porke en su fulor mataron varon, i en su veluntad desjaretaron buey. (Biblia, Const. 1873)

yo mato, i yo abidiguo; yo yago, i yo melezino; i no ay kien eskape de mi mano. (Biblia, Const. 1873)

i se alevanto Sefo sovre la alimanya la esta i la mato kon su espada (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

ke aremos al varon el este ke mato a la alimanya la esta ke atemo a muestras kuatro peas (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

Venid pues agora, i nos adjuntemos al real de los Arameos; si nos abidiguaren, biviremos; i si nos mataren, muriremos. (Biblia, Const. 1873)



307130

matarse v. refl.

התאבד, המית עצמו; השתדל מאוד; להתעייף עד מוות

to commit suicide, to kill oneself; to try very hard; to get tired to death

i les entro pleito grande entre eyos i dezvainaron kada uno su espada i enpesaron a matarsen unos kon otros (P. R. Eliezer, 1876)



307405

matir (ebr.) adj.

מתיר, נותן היתר הלכתי

permits, gives halachic permission

I savios son matirin en todos los azeites, kon azeite djondjoli, kon azeite de muezes, kon azeite de navos. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



308070

mayor m. & adj.

בכור; בכיר, גדול יותר, בוגר; ראש עיר

firstborn; senior, older, mature; mayor

El mayor segun su mayoria i el menor segun su minoria (Biblia, Const. 1873)

I eskudrinio, dezde el mayor empeso i akavo en el menor (Biblia, Const. 1873)

E dixo el rrey al mayor de los fijos: homillate a mi dios, e fazerte he grande honrra e grande merҫed, a ti e a tus hermanos. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

yo vi que se ensaño el mayor con el menor, e quemólo a el mismo. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i 'Hevel trusho tanbien el de mayores ovejas i de sus mijorias i kato A' a 'Hevel i a su presente (Biblia, Const. 1547)



308090

mayoral m.

מחנך, מדריך; האיש הבכיר, מנהיג; ראש צוות

educator, instructor; the senior man, leader; team leader

rrey alabado e ensalҫado, poderoso, grande e veedor, e premioso, e prestado él, fiel mayoral de los mundos, (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i ensanyose Par'o sovre dos sus sinklavos sovre mayoral de los eskansianos i sovre mayoral de los panaderos (Biblia, Const. 1547)

i los mayorales trusheron a piedras del shoam i a piedras de los inchimientos para el espaldar i para el pecholar (Biblia, Const. 1547)

i Yeoshua izo paz kon eyos i tajo kon eyos firmamiento para abediguarlos i los mayorales de la kompanya les djuraron (Biblia, Const. 1873)

I degoyo bueyes, i engordados, i muy muchas ovejas, i konbido a todos los ijos del rey, i a Evyatar, el saserdote, i a Yoav, mayoral del fonsado (Biblia, Const. 1873)

i todos los mayorales de la kompanya vinieron, i kontaron a Moshe. (Biblia, Const. 1873)

I los mayorales de Yissahar fueron kon Devora; i Yissahar, komo Barak, fue enbiado a pie en el vaye. (Biblia, Const. 1873)

porke estas doliente i flaka? A ti ke te falta i ke eres mujer de un mayoral grande i muncho en ojos de el rey, i te falta koza ke digas ke estas hazina? (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

tambien el rey i todos sus mayorales salieron kon adufles i kon kantavlinas (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



308170

mayorgar v.

גבר

to overcome

enfechiza agora fechiza a nosotros, i kon el fechizo savremos kien mayorgara en la pelea la esta ke mozotros andantes sovre eya (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



308180

mayorgarse v. refl.

התגבר, הגיע לשיא

to be intensified; to reach a peak

Porke ninguno se mayorgara kon fuersa. De A' seran kevrados los barrajantes. (Biblia, 1873)

Las bendisiones de tu padre se mayorgaron sovre las bendisiones de mis endjendradores, asta el termino de las kuestas de siempre: (Biblia, Const. 1873)

Las bendisiones de tu padre se mayorgaron sovre las bendisiones de mis endjendradores, asta el termino de las kuestas de siempre: (Biblia, Const. 1873)



308190

mayoría f.

רוב; בכורה; גיל בגרות

majority; seniority; age of maturity

El mayor segun su mayoria i el menor segun su minoria (Biblia, Const. 1873)



308720

meará (ebr.) f.

מערה

cave

i anduvo Sefo i vido, i ek en yuzanias del monte el este, me'ara grande i piedra grande puesta en puerta de la me'ara (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i partio Sefo a la piedra, i vino a la me'ara i vido i ek alimanya grande komien al toro, su meatad i arriva semejansa de ombre, i de meatad para abasho semejansa de alimanya (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



308730

meatad/meatá f.

חצי, מחצית

half

e el alunbra a todos los ҫielos, e la tierra con el sol en meytad del dia, (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i partio Sefo a la piedra, i vino a la me'ara i vido i ek alimanya grande komien al toro, su meatad i arriva semejansa de ombre, i de meatad para abasho semejansa de alimanya (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



308740

mecha f.

פתילה, פתיל; נר רפואי; תלתל, קווצת שער

wick; medical candle; a curl, a strand of hair

I non kon mecha de lana de savza, i non mecha de yerva de dezierto o kon verdura ke sovre fases de las aguas. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

Kuando apiada sovre la kandela, kuando apiada sovre el azeite, kuando apiada sovre la mecha es ovligado (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



308900

medianoche f.

חצות הלילה

midnight

El korban Pesah era komido salvo en la noche i non era komido salvo asta medianoche i no era komido salvo a sus kontados i non era komido salvo asado (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

I Shimshon yazio asta la medianoche ; i a la media noche se levanto, i travo las puertas de la puerta de la sivdad, i los dos postes, i los arranko kon la serradura, i los pozo sovre sus ombros, i los suvio a la punta del monte ke esta enfrente de Hevron. (Biblia, Const. 1873)



308960

medida f.

מידה, קב; אמצעי, צעד

a measure,; means

Entre vozotros i eya ayga espasio komo dos mil kovdos de medida (Biblia, Const. 1873)

El koshte doze kashkara de espesia tres sinamon mueve, yerva shavonal mueve medidas (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

Sal de sedomit kuarto de la medida yerva suvien fumo todo loke el (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

medida una a todas las telas (Biblia, Const. 1547)

I akontesio komo el varon del Dio avia avlado al rey, diziendo: dos medidas de sevada por un siklo, i una medida de semola por un siklo, sera manyana a esta ora en la puerta de Shomron:(Biblia, Const. 1873)

I salio el puevlo, i prearon el real de los Arameos; i fue vendida una medida de semola por un siklo, i dos medidas de sevada por un siklo, segun la palavra de A'.(Biblia, Const. 1873)



309070

medio/ia adj.

חצי-, מחצית-

half-

i eran a eyos en sus tierras una montanya ancha muncho komo andadura de dia i medio i en eya fuentes de agua i sembrados muchos sovre las aguas (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



309180

medio m.

חצי; אמצע; סביבה

half; middle; surrounding

Los ofisiales pasaron por medio del real (Biblia, Const. 1873)

Komo kayeron los barraganes en medio de la batalia (Biblia, Const. 1873)

i me echaste en el profundo, en medio de las mares i la korriente me rodeo (Biblia, Const. 1873)

i el sol se paro en medio de los sielos i no apresuro a ponerse kaje un dia entero (Biblia, Const. 1873)

Komo kayeron los barraganes en medio de la batalia Ye'honatan matado sovre tus alturas (Biblia, Const. 1873)



309350

mediodía m.

צהרים, צהרי היום

noon

Onde azes yazer tu revanyo al mediodia (Biblia, Const. 1873)

agora delunsia delantre de mi komo se governaran i pozaran entre los puevlos ke fuertes sus setensias komo la kalor i komo sekura del sol del mediodia en la tekufa de Tamuz (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



310290

meldador/dera n.

קורא; קריין; למדן

reader; reciter; scholar

Meldador de kaza de Eliyau dizien: todo el ke melda alahot en kada dia enfeuziado a el (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



310300

meldadura f.

קריאה; קריאה בתורה

reading; Torah reading

i en la provintsia komo su meldadura. en la provintsia eran alsantes los koanim a sus manos komo eskuentra sus onbros ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

bendicho su nombre de A' ke dio a nos Ley por mano de Moshe el eskrivano grande, eskrita sovre dos tavlas de piedra i sesj ordenes de Mishna i Talmud kon meldadura (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



310340

meldar v.

קרא; למד; הגה בתורה; התפלל

to read; to learn; to study the Torah; to pray

I mas meldo Bar Kapara si era dan en eya una damla de miel no el podia por sostenerse por amor de su guezmo (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

Meldador de kaza de Eliyau dizien: todo el ke melda alahot en kada dia enfeuziado a el (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

meldamos kualmente demandaron los talmidim a ribi Nehunia ijo de Akana: kon loke alargastes dias? le disho a eyos: en mis dias non me onri kon dezonra de mis konpanyeros ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

i ayo todo modo de komida, i vino muncho muncho, i ayo ayi un viejo ke estava asentado i meldava en estos livros (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i entre kon mi estos livros para meldar en eyos , i entre kon mi kantidad de mi bivienda (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i komo vino este livro a mano de Talmay, meldo en el i plugo en sus ojos muncho, i peshkiro en el kon su sensia , i prevo i ayo su bushkida , i desho de sovre el todos livros ke apanyaron a el (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



310550

melezinar/melezar v.

ריפא, טיפל ב-

to heal, to treat

en tienpo ke Israel eran paran mientes a arriva i azian su servitud kon buen korason a su padre ke en los sielos se eran melizantes i si non, eran kurkumantes ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

yo mato, i yo abidiguo; yo yago, i yo melezino; i no ay kien eskape de mi mano. (Biblia, Const. 1873)



310560

melezinarse v. refl.

החלים, הבריא

to recover

i tambien piedras para fraguar kon eyas trusheron i fraguaron los fraguantes palasios para Yania la reina, i se melezino la reina de su dolensia (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



310800

membrar v.

זכר, נזכר ב-, הזכיר

to remember, to recall, to mention

i membra a tu kreador en dias de tu manseves, mientres ke non vengan dias del mal i se ayegen anyos ke diras: non ay a mi en eyos veluntad (Biblia, Viena 1841)

i membraremos a eyas i amaremos a su Elaut, i mos alesharemos detras de idolos de los puevlos (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



310810

membrasión f.

זֵכֶר, זכרון, זכרון העובר במשפחה מדור לדור

a memory, a memory that passes through the family from generation to generation

Non ay membrasion a los djerenansios primeros, (Koelet Targum,1744)

i tanbien a los prosteros ke son aparejados por seer non sera a eyos membrasion (Koelet Targum,1744)

i Aaron yevara sus nombres delante de A' sovre sus dos ombros por membrasion (Biblia, Const. 1873)

Dishe: los esparzire, are baldar de entre los ombres la membrasion de eyos: (Biblia, Const. 1873)



310900

memoria f.

זכרון, זכר

memory

Memoria de justo para bendicion, y nombre de malos se carcomera. (Biblia de Ferrara, 1553)



310980

memuné (ebr.) m. (pl.: memunim)

ממונה, פרנס

in charge, community leader

i siendo ke oiya el memuné a boz de sus pies del koen gadol ke el salien, alsava el kovertero ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



311320

meneadura f.

הזזה, תזוזה

moving, removal, movement

i fue komo mos meneo el Shem meneadura de varon por manos de reyes de Edom, de lugar en lugar, de sivdad en sivdad, kon mal i amargura (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



311360

menear v.

זז, נע, התנועע; הזיז, הניד, הניע, נענע, זעזע, הרעיד, טלטל, ערבב

to move, to wiggle; to move, to shake, to stir

i fue komo mos meneo el Shem meneadura de varon por manos de reyes de Edom, de lugar en lugar, de sivdad en sivdad, kon mal i amargura (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



311510

menester m.

צורך, נחיצות, הכרח, כורח

need, necessity

Tres kozas es menester el ombre para dizir entre su kaza tadre de shabat serka eskuridad: diezmastes, izistes eruv, ensendida la kandela (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

E dixo: qual es el gentio que tiene al Señor ҫerca del commo nos otros lo tenemos quando lo llamamos, e a la ora del menester nos rresponde? (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



311620

menesterozo adj. & m.

נצרך, עני, אביון; שזקוקים לו, שצריכים אותו

poor, destitute; who is needed

A' empovrese i enrikese, abate i enaltese, el levanta del polvo al povre I del muladar enaltese al menesterozo (Biblia, 1873)

I sus sangres menesteroza esteyadura sovre entre los travesanyos i sovre el parohet i sovre ara de el oro (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



311630

menestrar v.

שרת

to serve

i estara sovre Aaron para menestrar i se oira su sonido en su entrar en el lugar santo delante de A' i en su salir para ke no muera (Biblia, Const. 1873)



311650

mengua f.

הפחתה; ליקוי, מגרעת, חסרון

reduction; deficiency, shortcoming

Labios de justos goviernan muchos, y locos con mengua de seso mueren. (Biblia de Ferrara, 1553)



311680

menguado adj.

חסר, מופחת

missing, reduced

En labios de entendido es hallada ciencia, y verdugo a cuerpo menguado de seso. (Biblia de Ferrara, 1553)

Menosprecian a su compañero,menguado de seso, y varon de entendimientos callara. (Biblia de Ferrara, 1553)



311685

menguadura f.

חֶסֶר, פְּחַת

lack, amortization

i ek ayegaron a muestra mano de este livro dodje sevarot i peskerimos en eyos, i ek todos eyos una sevara, i no ay entre eyo ningun demudamiento, , ni anyadura , ni menguadura (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



311710

menguar v.

חסר, פחת; החסיר, הפחית, הקטין; הפחית עיניים (בסריגה)

to lessen, to diminish; to subtract, to reduce; to reduce eyes (in knitting)

Enfiuziose en eya korason de su marido i espojo no menguara  (Tefilat kol Pe, 1891)

Si dio en eya miel la danyia i si menguo una de todas sus drogas es meresido de muerte. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



311780

menor adj. & m.

קטין, צעיר, קטן, פרח (קדט)

minor, young, small, cadet

El mayor segun su mayoria i el menor segun su minoria (Biblia, Const. 1873)

yo vi que se ensaño el mayor con el menor, e quemólo a el mismo. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

en su primodjenito la asementara i en su menor asentara sus puertas (Biblia, Const. 1873)

I disho el padre de eya: dizir yo dishe ke aborreser la aborresias, i la di a tu kompanyero; ma su ermana menor, no es mas ermoza ke eya? tomala pues en su lugar. (Biblia, Const. 1873)



311800

menoría f.

מיעוט; קטינות

minority

Dia a dia avla dicho, i noche a noche mostra saver. (Biblia, Const. 1873)



311820

menos/meno adv.

פחות

less, minus

Ni menos tienes derito de kierer pretenderlo (Tefilat Imanuel, 1924)

I los ijos de Yisrael izieron ansi, i akojieron, unos mas, i otros menos. I lo mezuraron kon el omer, i no sovrava al ke akojio mucho, ni faltava al ke akojio poko; kada uno segun su komer akojieron. (Biblia, Const. 1873)



312010

menospresiar v.

הוקיע, ביזה, השפיל, בייש, השמיץ, הוציא לעז, גינה, הקל בערך, זלזל, בז ל-

to denounce, to despise, to humiliate, to shame, to defame, to vilify, to condemn, to belittle, to scorn

El korason kevrado i majado, O Dio no menospresiaras. (Biblia, Const. 1873)

Menosprecian a su compañero,menguado de seso, y varon de entendimientos callara. (Biblia de Ferrara, 1553)

Menosprecian a su compañero,menguado de seso, y varon de entendimientos callara. (Biblia de Ferrara, 1553)

I el pekado de los mosos era muy grande delante de A', porke los varones menospresiavanel prezente de A'. (Biblia, 1873)

menospresio a ti eskarno a ti eskosa de konpanya de Sion (Biblia, Const. 1743)

Te engordaste, te engrosaste, te kuvriste de sevo; i desho al Dio ke lo izo, i menospresio al fuerte de su salvasion. (Biblia, Const. 1873)

i entraron todos los fonsados para despojar espojo i para menospresiar lo ke avia ayi (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

non menospresiedesh a mi porke yo denegrida mas ke vos porke izi komo guestras echas i me umeyi a el sol i a la luna (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



312060

mensajero cf. mesajero

por lo ke eskondio a los mensajeros ke Yeoshua enbio para eskulkar a Yeriho (Biblia, Const. 1873)



312200

mentar v.

ביטא, ציטט, הזכיר, איזכר; ביטא את שם השם; העליב, קילל; הרעים, פוצץ

to express, to quote, to mention, to mention; pronounce the name of God; to insult, to curse; to blow up

yo dishe kon tajamiento de mis dias andare en puertas de foya seria mentado resto de mis anyos (Biblia, Const. 1743)



312270

mentira f.

שקר, רמיה, תרמית, כזב

lie, deception, fraud, falsehood

no tiene tal poder para fazer tal cosa, e tu dizes grant mentira. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

I disho Delila a Shimshon: ek, tu te burlaste de mi. i me avlaste mentiras; agora te rogo ke me digas kon ke podras ser atado. (Biblia, Const. 1873)



312360

mentirozo m. & adj.

שקרן, כזבן, רמאי

liar

En morir hombre malo, se pierde esperanza, esperanza de mentirosos se perdio. (Biblia de Ferrara, 1553)



312620

meoyera f.

קודקוד, מוח

head, brain

I de Gad disho: bendicho el ke aze ensanchar a Gad; komo leon morara, i arrevatara braso i meoyera. I el provido para si lo primero, porke ayi la parte del ledjislador fue guardada; (Biblia, Const. 1873)

seran sovre la kavesa de Yosef, i sovre la meoyera del apartado de sus ermanos. (Biblia, Const. 1873)

I de Gad disho: bendicho el ke aze ensanchar a Gad; komo leon morara, i arrevatara braso i meoyera. I el provido para si lo primero, porke ayi la parte del ledjislador fue guardada; (Biblia, Const. 1873)

seran sovre la kavesa de Yosef, i sovre la meoyera del apartado de sus ermanos. (Biblia, Const. 1873)



312640

meoyo m.

מוח, שכל, חכמה; מצח

brain, mind, wisdom; forehead

su padre asenbra la blankura ke en las unyas, los guesos, los biervos , el meoyo ke en la kavesa i lo blanko ke en los ojos ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



313450

merendjena f. (cf. berendjena)

חציל

eggplant

Kon azeite de peshkados, kon azeite de merendjena, kon alkatran i kon petrolio. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



313520

mereser v.

היה ראוי ל-

to be worthy of

Envelunto el Santo Bindicho El por mereser a Israel, portanto muchiguo a eyos ley i enkomendansas (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

Envelunto el Santo Bindicho El por azer mereser a Israel, portanto muchiguo a eyos Ley i enkomendansas (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



313530

meresido adj.

ראוי, הראוי לו, שמגיע לו (שכר או עונש)

deserving, deserving (reward or punishment)

Si dio en eya miel la danyia i si menguo una de todas sus drogas es meresido de muerte. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



313560

meresimiento m.

תמורה, מה שמגיע לו, מה שראוי לו (שכר או עונש)

recompense, what he deserves (reward or punishment)

Llama a tu Dios, quiҫa por tu meresҫimento escaparemos desta tormenta. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i echavan el goral i a el ken lo kaia el goral akel tenia el meresimiento de tomar las yaves i avrir la puerta chika ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



313660

mérito m.

ערך, חשיבות, מעלה, יתרון

value, importance, quality, advantage

Kada uno resivira segun su merito (Tefilat Imanuel, 1924)



313690

merkader m.

סוחר, איש עסקים

merchant, businessman

Saumada de almiskle i de ensensio de todo polvo de merkader (Biblia, Const. 1873)

Fue komo navio de merkader de leshos traye su pan (Tefilat kol Pe, 1891)

Savana izo i vendio i sendero dio a el merkader (Tefilat kol Pe, 1891)

i pasaron varones midianim merkaderes i sontrayeron i alsaron a Yosef de el pozo i vindieron a Yosef a los moros por vente pesos de plata (Biblia, Const. 1547)

i komo oyia el merkader a esta koza, se alevantava i se iva deyos kon tristura i amargura muncha de alma (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



313730

merkadería f.

סחורה, פרקמטיה; סחר

goods; trade

Tambien kuando venia algun forastero a sus sivdades i traia su merkaderia ke merkava o keria vender, i se adjuntavan sovre el varones i mujeres, i famiyas, i mosos i viejos, i se ayegavan todos al varon i le tomavan por fuersa de la merkaderia asta ke se atemava la merkaderia del patron (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



313780

merkansía f.

מסחר, סחר, אורחות מסחר; סחורות, מרכולת

commerce, trade, ways of trade; goods, merchandise

Razonad ke buena su merkansia non se amatara en la noche su kandela (Tefilat kol Pe, 1891)



313820

merkar v.

קנה, רכש

to buy, to acquire

i si algun ombre le dezeava el alma a merkar alguna koza de vedrura mandava al moso (P. R. Eliezer, 1876)

le dezia: va merkame un aspro de vedrura – topava en su lugar bultos de oro (P. R. Eliezer, 1876)

Tambien kuando venia algun forastero a sus sivdades i traia su merkaderia ke merkava o keria vender, i se adjuntavan sovre el varones i mujeres, i famiyas, i mosos i viejos, i se ayegavan todos al varon i le tomavan por fuersa de la merkaderia asta ke se atemava la merkaderia del patron (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



313910

mersed f.

חסד

benevolence, charity

Komo yo izi mersed kon vozotros tambien vozotros aresh mersed kon la kaza de mi padre (Biblia, Const. 1873)

Ten piadad de mi O Dio segun tu mersed, (Biblia, Const. 1873)

Aze maraviozas tus mersedes, (Biblia, Const. 1873)

Gualardonan su alma, varon de merced, y conturban su carne, cruel. (Biblia de Ferrara, 1553)

I estas eyas: onrar padre i madre i gualardonamiento de mersedes (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

El es torre de salvasiones a su rey, i El aze mersedes a su untado, a David i a su semen para siemptre (Biblia, Const. 1873)

i dio el Dio al viejo por mersed i por piadades en ojos del vizir, i lo kito kon onra kon todos sus livros, i anduvieron de sivdad en sivdad asta su ayegar a la sivdad de Sevilla (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



314100

mesajero m.

שליח, רץ, בלדר

messenger, courier

desierto tanbien a tus mensajeros ke enbiaste a mi avli por dezir (Biblia, Const. 1547)

I tornaron los mensajeros, i dieron avizo al rey.(Biblia, Const. 1873)



314150

mesedura f.

תנופה; קָרְחָה

waving, lifting; baldness

sera en lugar de senyidero tajamiento i en lugar de echa igual mesedura (Biblia, Const. 1743)



314480

meskino adj.

עני, נצרך, מסכן; קמצן, צר עין

poor, needy, wretch; stingy, narrow-minded

Su palma espandio a el meskino i sus manos tendio al dezeozo (Tefilat kol Pe, 1891)

los meskinos i los dezeozos bushkantes aguas i non, sus luengas kon la sed se seko (Biblia, Const. 1743)



314490

meskla f.

תערובת, ערוב

mixture

disheron malos i la mleska ke entre eyos: a aguas de la mar pudo enshugar i al baro non pudo por enshugar (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



314500

mesklado adj.

מעורב, מעורבב

mixed

tomate espesias goma i unya i galvano golorozo i ensensio limpio .. i aras de eyo saumerio konfision de echura de konfisionador mezklada limpia i santa (Biblia, Const. 1873)



314530

mesklar v.

ערב, ערבב, בלל, עירבל, מיזג

to mix, to blend

I porke non mesklan en eya miel? Por amor ke la ey disho: ke ninguna levadura i ninguna miel non saumidesh de el ofision para A'. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



314540

mesklarse v. refl.

התערבב, התמזג; התערב בענייני האחר

to mix, to merge; to interfere in another's affairs

Si sos djuzgador no te meskles por ordenar las kozas komo el abogado (Tefilat Imanuel, 1924)



314890

meter v.

שם, הניח, הציב, קבע; השקיע (כסף)

to put, to place; to invest (money)

mete tino a mi esklamasion, (Biblia, Const. 1873)

I suvio en su mahashava de meter reyes sovre la tierra (P. R. Eliezer,1876)

metio a un mal'ah por kada uma a ke la rija por su dicho i a Israel los tomo por su parte (P. R. Eliezer, 1876)

toma una redoma, i mete en eya un omer yeno de man, i ponlo delante de A', para ke sea guardado para vuestros djerenansios. (Biblia, Const. 1873)

metimos veluntad de muestra alma en eyos para enkuadernarlos kon pendola de fierro i plomo, komo todos los livros los vinientes a muestra mano (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



315790

mez m.

חודש

a month

I fue en el mez primero, en el segundo anyo, en el primer dia del mez, ke fue levantado al tavernakulo. ( Biblia, Const. 1873)



315830

meza f.

שולחן

table

i dos koanim se paravan sovre la meza i dos tronpetas en sus manos; tanyian i auvlavan i tanyian ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

I metio la meza en la tienda del plazo, al lado del tavernakulo al norte, afuera del velo. ( Biblia, Const. 1873)



316200

mezón m.

אכסניה, פונדק, חאן

hostel, inn, khan

I fue ke kuando vinimos al mezon, i avrimos nuestros kostales (Biblia, Const. 1873)



316280

mezura (fr.) f.

מידה, שיעור; סאה; רצינות וכובד ראש; מתינות, שיקול דעת; משורה (כלי מדידה לנוזלים)

measure, rate; seriousness; moderation, discretion; measuring tool for liquids

Vino de Kafras mezuras tres i medidas tres i si non ayo vino de Kafras traera vino blanko viejo (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

kon la mezura ke el onbre mezura le mezuran a el ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



316380

mezurar (fr.) v.

מדד, העריך

to measure, to estimate

kon la mezura ke el onbre mezura le mezuran a el ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

I los ijos de Yisrael izieron ansi, i akojieron, unos mas, i otros menos. I lo mezuraron kon el omer, i no sovrava al ke akojio mucho, ni faltava al ke akojio poko; kada uno segun su komer akojieron. (Biblia, Const. 1873)



316540

midá (ebr.) f. (pl.: midot)

מידה, תכונה, הרגל

measure, feature, habit

kuala es kondision muncha midat buena muncha o midat mala mas muncha? ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



316600

midbar (ebr.) m.

מדבר

desert

I en no topando agua para bever se le dezmayo su alma de Yishmael de la sed i fue i se echo debasho de las ortigas de el midbar (P. R. Eliezer,1876)

I fueron kaminando el midbar entero asta ke vinieron a midbar Paran (P. R. Eliezer,1876)

i los bendisho a Yefet i a sus ijos ke sean todos blankos i muy ermozos i les izo eredar midbarot i kampos estas son las nahalot ke les izo eredar (P. R. Eliezer, 1876)



316690

miedo m.

פחד

fear

Miedo de malo el le vendra, y desseo de justos dará (el Dio.) (Biblia de Ferrara, 1553)

i los marineros tuvieron miedo i esklamaron kada uno a su Dio (Biblia, Const. 1873)

i fue kuando fuyo kon torva, i se le rompio la alda de Yosef en mano de Zeliha, i se fue a la kaye ke tuvo miedo (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



316760

miel f./m.

דבש

honey

Yevad al varon un poko de triaka i un poko de miel, espesias, almasiga, pinyones (Biblia, Const. 1873)

i dulses mas ke miel i gota de panales. (Biblia, Const. 1873)

Si dio en eya miel la danyia i si menguo una de todas sus drogas es meresido de muerte. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

I mas meldo Bar Kapara si era dan en eya una damla de miel no el podia por sostenerse por amor de su guezmo (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

I porke non mesklan en eya miel? Por amor ke la ey disho: ke ninguna levadura i ninguna miel non saumidesh de el ofision para A'. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

i era komo simiente de kulantro, blanko, i su savor komo binmuelo kon miel. (Biblia, Const. 1873)

I al dia seteno, antes ke el sol puziera, los varones de la sivdad le disheron: ke ay mas dulse ke la miel? i ke ay mas fuerte ke el leon? (Biblia, Const. 1873)

i lo izo chupar miel de la penya, i azeite del piedregal del penyasko: (Biblia, Const. 1873)



316830

miembro m.

אבר; חבר בארגון

organ; a member of organization

I el saumerio akonantán a los miembros (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

disho a eyos: muevos kon viejos, venid i echa goral ken suvia mienbros de la eskalera para la ara ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

se resfuiya el segundo i andava a el; i despues eran espandientes a el todos los mienbros ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

non ara i non almenara; non mienbros i non tenplasiones; non asofrimiento i non rezinas ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

komo non tu savien ke es karrera del viento, i komo los miembros en vientre de la yena, ansi non savras a echa del Dio (Biblia, Viena 1841)



316850

miente f.

דעה, הבנה, כוונה; זכרון

opinion, understanding, intention; memory

en tienpo ke Israel eran paran mientes a arriva i azian su servitud kon buen korason a su padre ke en los sielos se eran melizantes i si non, eran kurkumantes ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

Akordate de los dias antiguos. Parad mientes a los anyos de djerenansio i djerenansio; (Biblia, Const. 1873)

Kien diese ke fueron savios, ke entendieran esto, ke pararan mientes a su postrimeria! (Biblia, Const. 1873)

i kuando se kijo ir de la kaza, paro mientes en la pared i vido kon su sezo ke avia un eskondedijo en la pared (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



317000

mientres conj.

בעת, במשך, בעוד

while, during

Mientras ke el rey estava en su reskovdo, mi nardo dio su golor (Biblia, Const. 1873)

No bushkes de konsolarlo mientres su muerto esta delantre de el (Tefilat Imanuel, 1924)

e vengasete en mientes del tu prometimiento que tu pro­metiste a Abrahan, e Ysaque, e Iacob, que les juraste; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i membra a tu kreador en dias de tu manseves, mientres ke non vengan dias del mal i se ayegen anyos ke diras: non ay a mi en eyos veluntad (Biblia, Viena 1841)

mientres ke non eskureska el sol i la luz i la luna i las estreyas, i tornen las nuves detras de la luvia (Biblia, Viena 1841)

Ek, mientras ke tu estas avlando ayi kon el rey, yo entrare detras de ti, i akavare tus palavras. (Biblia, Const. 1873)

I ek, mientres ke eya estava avlando kon el rey, Natan el profeta vino. (Biblia, Const. 1873)



317040

mies f.

קציר, קמה

harvest, standing corn

I ensendio los tizones i solto las rapozas en las mieses de los Pelishteos i kemo tanto fasinas komo mieses, i vinyas i olivares. (Biblia, Const. 1873)



317230

mijor adj.

טוב יותר, עדיף

better

Porke mejores son sus kerensias ke vino (Biblia, Const. 1873)

non digas: ke fue, ke los dias los primeros fueron mijores mas ke estos, porke non de sensia demandas por esto (Biblia, Viena 1841)



317270

mijor adv.

טוב יותר, מוטב

better

mijor fama buena mas ke azeite bueno, i dia de la muerte mas ke dia de su nase (Biblia, Viena 1841)



317400

mijoría f.

שיפור, הטבה; מגד

improvement

I de Yosef disho: bendicha de A' sea su tierra, de la mejoria de los sielos, el rosio, i del abismo ke yaze abasho, i de la mejoria de los renuevos del sol, i de la mejoria del produkto de las lunas, i de la kavesera de los montes antiguos, i de la mejoria de las kuestas de siempre, i de la mejoria de la tierra i su inchimiento, i de la buena veluntad del ke moro en la sarza; (Biblia, Const. 1873)

I de Yosef disho: bendicha de A' sea su tierra, de la mejoria de los sielos, el rosio, i del abismo ke yaze abasho, i de la mejoria de los renuevos del sol, i de la mejoria del produkto de las lunas, i de la kavesera de los montes antiguos, i de la mejoria de las kuestas de siempre, i de la mejoria de la tierra i su inchimiento, i de la buena veluntad del ke moro en la sarza; (Biblia, Const. 1873)



317420

mijuría (2) f.

מעדן, בהשאלה: טוּב

a delicacy, metaphorically: goodness

i 'Hevel trusho tanbien el de mayores ovejas i de sus mijorias i kato A' a 'Hevel i a su presente (Biblia, Const. 1547)



317505

mikrá (ebr.) m.

מקרא

Bible

para sienpre ke atersee el ombre sus anyos: tersio en mikrá, tersio en mishná, tersio en gemara ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



317630

mil num.

אלף

one thousand

ke aun bushka mi alma i non ayi; ombre uno de mil ayi, i mujer en todos estos no ayi (Biblia, Viena 1841)

i eyos son las milarias de Efrayim, i eyos los miles di Menashe. (Biblia, Const. 1873)

I desendieron tres mil varones de Ye'huda al riskisio de la penya de Etam, i disheron a Shimshon: no saves ke los Pelishteos podestan sovre nozotros? ke es esto ke nos iziste? I el les disho: komo izieron a mi, ansi ize a eyos. (Biblia, Const. 1873)

i nozotros te daremos kada uno mil i sien piesas de plata. (Biblia, Const. 1873)

i eyos son las milarias de Efrayim, i eyos los miles di Menashe. (Biblia, Const. 1873)

komo persegeria uno a mil, i dos arian fuir a diez mil, (Biblia, Const. 1873)

i enkomendo a todos sus siervos por apanyar tajantes de piedras a miles i a miyares, i tajaron piedras munchas a non kuenta (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



317710

milá (ebr.) f.

מילה, ברית מילה; אבר זכרות

circumcision; penis

aborresida es la serradura ke se afeyaron kon eya los reshaim … grande es la mila ke se tajaron sovre eya treze firmamientos ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



317720

milagro m.

נס, פלא

a miracle, a wonder

Señor, fas milag[r]o comigo e con esta gente que aqui esta, por que digan que tu eres el Señor verdadero, e piadoso, e misericordioso. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



317775

milano m.

איה (אַיָּה)

hawk, falcon

I de las aves, estas tendresh en abominasion; no sean komidas, abominasion son: el agila, i el osifrago i el esmerejon i el buitre, i el el milano segun su manera. (Biblia, Const. 1873)

I de las aves, estas tendresh en abominasion; no sean komidas, abominasion son: el agila, i el osifrago, i el esmerejon, i el buitre, i el milano segun su manera, (Biblia, Const. 1873)



317780

milaria num.

רבבה, עשרת אלפים

ten thousand

A' vino de Sinai, i de Seir les esklaresio; resplandesio del monte de Paran, i vino kon milarias de santos; de su derecha salio Ley de fuego para eyos. (Biblia, Const. 1873)

i eyos son las milarias de Efrayim, i eyos los miles di Menashe. (Biblia, Const. 1873)

A' vino de Sinai, i de Seir les esklaresio; resplandesio del monte de Paran, i vino kon milarias de santos; de su derecha salio Ley de fuego para eyos. (Biblia, Const. 1873)

i eyos son las milarias de Efrayim, i eyos los miles di Menashe. (Biblia, Const. 1873)



317840

milia f.

מיל (מידת אורך)

mile

izieron una pared muy grande ke la altura era shiur de setenta milias (P. R. Eliezer, 1876)



318210

min (ebr.) m.

מין, סוג; מין, כופר

species, type; infidel, heretic

I de todos los minim ke son teorim lo ke se eskojeron para ayegar por korban ola son treske son buey i karnero i kavron (P. R. Eliezer,1876)



318450

mínimo adj.

מזערי, מינימלי, הקטן ביותר

minimal

No despresies a ninguna persona ni eches de menos la minima koza (Tefilat Imanuel, 1924)



318510

ministrar v.

שרת

to serve

I el moso ministrava a A' delante de Eli el saserdote. (Biblia, 1873)

I Shemuel ministrava delante de A' siendo moso senyido de un espaldar de lino. (Biblia, 1873)



318650

minudo adj.

קטן, זעיר, דק, דקיק, עדין

small, tiny, thin, flimsy, delicate

I las tornava a el majadero en la tadre de dia de antes de kipur para afirmar mitsvat minudo de lo minudo (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

Kuando el molia dizia: minudo bueno, bueno minudo, por amor ke la boz es ermozo para las espesias. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

I kuando suvio la yazedura de rosio, ek, sovre las fases del dezierto avia una koza minuda, redonda, minuda komo yelada sovre la tierra. (Biblia, Const. 1873)

komo luvia minuda sovre el ermoyo, i komo gotas sovre la yerva. (Biblia, Const. 1873)



318770

mío/míos adj. pos.

שלי

my

Ek, tu eres ermozo, kerido mio, tambien grasiozo, (Biblia, Const. 1873)



319010

mirar v.

הסתכל, הביט, צפה, השקיף; השגיח, נתן דעתו; שקל; ריפא, טיפל ב-

to look, to watch, to overlook; to supervise; to consider; to cure, to treat

Ek, el esta detras de nuestra pared, mirando por las ventanas, mostrandose por las reshas (Biblia, Const. 1873)

No me miresh ke yo so morena, porke el sol me miro (Biblia, Const. 1873)

mira, yo entregi en tu mano a Yeriho, i a su rey, kon los barraganes valientes (Biblia, Const. 1873)

i no lo miraron ni en la kara i aborresieron su palavra komo una piedra ke esta enriva de la tierra ke no es kontada por nada (P. R. Eliezer, 1876)

I kuando el saserdote mirara la yaga de la tinya, i ek, no paresiere mas onda ke el kuero, ni uviere en eya kaveyo preto, el saserdote enserrera al ke tiene la yaga de la tinya siete dias. ( Biblia, Const. 1873)

I si el saserdote la mirare, i ek, no uviere en eya kaveyo blanko, ni fuere mas basha ke el kuero, sino ke esta eskura, entonses el saserdote lo enserrara siete dias. ( Biblia, Const. 1873)

Ma si el saserdote la mirare, i ek, no uviere en la mancha klara kaveyo blanko, ni estuviere mas basha ke el kuero, sino ke esta eskura, el saserdote lo enserrara siete dias. ( Biblia, Const. 1873)

I miro detras de si, i me vido, i me yamo. I yo dishe: aki estoy. (Biblia, Const. 1873)

I suvieron a eya los prinsipes de los Pelishteos, i le disheron: sombaylo, i mira en ke esta su fuersa grande, i komo lo podremos venser, para ke lo atemos para aferrarlo, (Biblia, Const. 1873)

Mirad agora ke yo, yo soy, i no ay dio konmigo; (Biblia, Const. 1873)

ke este moso ke tienes en tu kaza mos shasheo de mirarlo, ke no pudimos kitar los ojos de el de ver su ermozura (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

mira si sonyaste te dire la soltura de tu suenyo (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



319250

mirarse v. refl.

הסתכל בעצמו, התבונן בעצמו; טיפל בעצמו

to look at oneself, to observe oneself; to take care of himself

porke ya se esta mirando ke la fuersa de el Dio no es mas ke en las aguas (P. R. Eliezer, 1876)



319445

mishná (ebr.) f.

משנה

Mishnah (oral Jewish laws)

para sienpre ke atersee el ombre sus anyos: tersio en mikrá, tersio en mishná, tersio en gemara ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

bendicho su nombre de A' ke dio a nos Ley por mano de Moshe el eskrivano grande, eskrita sovre dos tavlas de piedra i sesj ordenes de Mishna i Talmud kon meldadura (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



319790

Mistrayim (ebr.) f.

מצרים

Egypt

ek karavana de moros vinien de Gil'ad i sus gameyos kargados de seda i triaka i almastiga andantes por desender a Mitsrayim (Biblia, Const. 1547)



319870

mitad/mitat/mitá f.

מחצית

half

Su miatad en la manyana i su miatad en la tadre (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

i la miatad de los ke eran no kedaron, ke kayeron en la espada (P. R. Eliezer, 1876)



320040

miyar num.

אלף

one thousand

i enkomendo a todos sus siervos por apanyar tajantes de piedras a miles i a miyares, i tajaron piedras munchas a non kuenta (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



320100

mizbeah m.

מזבח

altar

tomava uno a la pala i la echava entre el patio a el mizbeah ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

a la vanda de maarav avia una tavá kon lunbre a la eskalera de el mizbeah ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



320170

mizerikordiozo adj.

רחום, רחמן

misericordic

Señor, fas milag[r]o comigo e con esta gente que aqui esta, por que digan que tu eres el Señor verdadero, e piadoso, e misericordioso. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



320240

mizmo adj

שווה, דומה; אותו עצמו

equal, similar

todo akel ke amuchigua favlar kon la mujer, akarrea danyo a si mismo, (Pirke avot, siglo XV)

No el rey se enreina a si mizmo sino lo enreinan a el la djente (P. R. Eliezer,1876)

Porke yo soy H' vuestro Dio; i vos santifikaresh, i seresh santos, porke yo soy santo; i no enkonesh a vozotros mizmos kon ningun sierpe ke se remueve sovre la tierra. (Biblia, Const. 1873)

E llamo al otro hermano segundo, e dixole esta rrazon misma; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



320310

mizmo adv.

אפילו, גם, עוד, בנוסף

even, also, more, in addition

I travo David de sus vestidos, i los razgo; i lo mizmo izieron todos los varones ke estavan kon el. (Biblia, Const. 1873)



320370

mizrá/h (ebr.) m.

מזרח

east

i aborresieron tierra buena i kovdisiada ke era por la parte de mizrah i se fueron a Bavel ke es Bagdat (P. R. Eliezer, 1876)

i unas eskaleras le izieron en la pared una por la vanda de mizrah i una por la vanda de maarav (P. R. Eliezer, 1876)

los unos se ian de la kamara la de afuera por la vanda de mizrah i los otros por la vanda de maarav ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



320380

mizrahi (ebr.) adj.

מזרחי, אוריינטאלי

oriental

i esclarese el sol en el dia de parte de mizrah, i entra el sol a parte de maarav en la noche, (Koelet Targum,1744)



320830

moda f.

אופנה

fashion

I el espirito de A' paso sovre el, i desendio a Ashkelon, i irio trenta varones de eyos, i tomo sus espojos, i dio las modas de vestidos a los ke avian deklarado el enigma. (Biblia, Const. 1873)

I Shimshon les disho: vos propondre agora un enigma; si deklarar me los deklararesh en los siete dias del konbite, i lo deskuvrieresh, yo vos dare trenta savanas, i trenta modas de vestidos. (Biblia, Const. 1873)



321110

modo m.

אופן, דרך, שיטה, צורה, נוהג, סוג, מין

mode

Ke era saumada de todo modo de espesias (P. R. Eliezer,1876)

Se lo disho a Avraam diziendo de este modo i de este modo le izo Yishmael a Yits.hak (P. R. Eliezer,1876)

i les rebolvio los linguajes en setenta modos i los izo setenta umot, kada uma i uma su linguaje i su eskritura (P. R. Eliezer, 1876)

I akontesio, ke komo lo apreto kada dia kon sus palavras, i lo kanso, de modo ke su alma se angustio asta la muerte, (Biblia, Const. 1873)

i ayo todo modo de komida, i vino muncho muncho, i ayo ayi un viejo ke estava asentado i meldava en estos livros (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i kon el tenia un azno ke yevava una manta buena tenyida kon kuantos modos de kolores, la manta estava atada kon una kuerda sovre el azno (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i se incho el rio de Misrayim asta las oriyas, i salieron todos los moradores de Misrayim para ver al rio kon todo modo de tanyer komo sus uzansas de kada anyo ke es (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



321270

modrer v.

נשך; גרם פצע/חתך; נשא רווח; הבין

to bite; to cause a wound/cut; to carry profits; to understand

Dan djuzgara a su puevlo, komo uno de los trivos de Yisrael. Sera Dan kulevro sovre el kamino, bivora sovre el sendero, ke morde los karkanyales del kavayo, i kaye atras su kavayador. A tu salvasion espere, o A'. (Biblia, Const. 1873)

Dan djuzgara a su puevlo, komo uno de los trivos de Yisrael. Sera Dan kulevro sovre el kamino, bivora sovre el sendero, ke morde los karkanyales del kavayo, i kaye atras su kavayador. A tu salvasion espere, o A'. (Biblia, Const. 1873)



321590

mofozo (port.) adj.

שהעובש שולט בו, מעופש, עבש

rotten, mouldy

i todo el pan de su vianda fue seko i mofozo (Biblia, Const. 1873)



321960

moledera f.

מטחנה; שן טוחנת

grinding-mill; molar tooth

en el dia ke se estremeseran guardadores de la kaza i se atorseran varones de la fuersa, i se baldaran las molederas porke se apokaran i se eskureseran las vientes en las finiestras (Biblia, Viena 1841)



322030

moler v.

טחן; עיכל

to grind; to digest

Kuando el molia dizia: minudo bueno, bueno minudo, por amor ke la boz es ermozo para las espesias. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

I los moli komo polvo de la tierra, komo lodo de las kayes los desmenuzi, los espandi (Biblia, Const. 1873)



322280

momento m.

רגע; זמן, הזדמנות

moment; time, opportunity

Ni le demandes ake page en el momento ke prometio (Tefilat Imanuel, 1924)



322520

moneda f.

כסף, מטבע, מטבעות; הון

money, currency, coins; fortune

La moneda de kada uno estava en la boka de su kostal (Biblia, Const. 1873)

I moneda doble tomad en vuestra mano (Biblia, Const. 1873)

I la moneda tornada en la boka de vuestros kostales (Biblia, Const. 1873)

Vinieron reyes i pelearon, entonses pelearon los reyes de Kenaan en Taanah a las aguas de Megido; ninguna ganansia de moneda tomaron. (Biblia, Const. 1873)



322880

montanya f.

הר

mountain

i eran a eyos en sus tierras una montanya ancha muncho komo andadura de dia i medio i en eya fuentes de agua i sembrados muchos sovre las aguas (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



322970

monte m.

הר

mountain

Moshe resivio la ley enel monte de Sinay, i diola a Yeoshua, i Yeoshua a los viejos, (Pirke avot, siglo XV)

La boz de mi kerido! Ek este viene saltando sovre los montes ,saltando sovre las kuestas (Biblia, Const. 1873)

Montes de Gilboa, ni rosio ni luvia kaiga sovre vozotros ni kampos de ofrendas (Biblia, Const. 1873)

i sera sovre todo monte alto i sovre toda kuesta enshalshada pelagos arroyos de aguas (Biblia, Const. 1743)

a los simientos de los montes desendi, la tierra me enserro kon sus serraderos para siempre (Biblia, Const. 1873)

non palasio i non monte de almiskle; non djunta i non atorgamiento; non linpieza i non esparzimiento ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

I el mansevo ke le dava las nuevas disho: vine a kaso al monte de Gilboa, i ek, Shaul estava arrimado sovre su lansa (Biblia, Const. 1873)

Montes de Gilboa, ni rosio ni luvia kayga sovre vozotros, ni kampos de apartaduras (Biblia, Const. 1873)

A' vino de Sinai, i de Seir les esklaresio; resplandesio del monte de Paran, i vino kon milarias de santos; de su derecha salio Ley de fuego para eyos. (Biblia, Const. 1873)

I de Yosef disho: bendicha de A' sea su tierra, de la mejoria de los sielos, el rosio, i del abismo ke yaze abasho, i de la mejoria de los renuevos del sol, i de la mejoria del produkto de las lunas, i de la kavesera de los montes antiguos, i de la mejoria de las kuestas de siempre, i de la mejoria de la tierra i su inchimiento, i de la buena veluntad del ke moro en la sarza; (Biblia, Const. 1873)

Yamaran los puevlos al monte; ayi sakrifikaran sakrifisios de djustedad; porke chuparan la abondansia de las mares, i los tezoros eskondidos de la arena. (Biblia, Const. 1873)

I Shimshon yazio asta la media noche; i a la media noche se levanto, i travo las puertas de la puerta de la sivdad, i los dos postes, i los arranko kon la serradura, i los pozo sovre sus ombros, i los suvio a la punta del monte ke esta enfrente de Hevron. (Biblia, Const. 1873)

A' vino de Sinai, i de Seir les esklaresio; resplandesio del monte de Paran, i vino kon milarias de santos; de su derecha salio Ley de fuego para eyos. (Biblia, Const. 1873)

I de Yosef disho: bendicha de A' sea su tierra, de la mejoria de los sielos, el rosio, i del abismo ke yaze abasho, i de la mejoria de los renuevos del sol, i de la mejoria del produkto de las lunas, i de la kavesera de los montes antiguos, i de la mejoria de las kuestas de siempre, i de la mejoria de la tierra i su inchimiento, i de la buena veluntad del ke moro en la sarza; (Biblia, Const. 1873)

Yamaran los puevlos al monte; ayi sakrifikaran sakrifisios de djustedad; porke chuparan la abondansia de las mares, i los tezoros eskondidos de la arena. (Biblia, Const. 1873)

Los montes se derritieron delante de A', este Sinay delante de A' Dio de Yisrael. (Biblia, Const. 1873)

i konsumira la tierra i su ermoyo, i enflamara los simientes de los montes. (Biblia, Const. 1873)

i anduvo Sefo i vido, i ek en yuzanias del monte el este, me'ara grande i piedra grande puesta en puerta de la me'ara (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i fue el dia i se le perdio a Sefo toro ijo de vaka, i anduvo por bushkar al toro i oyo a su brabamiento de derredores del monte el este (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

ayegamos en bashura de monte de Sinay i da a nos a tu Ley de kaza de tu trezoro ke en los sielos i agozarmozemos kon 22 letras ke esta eskrito en eyas (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



323030

montón m.

ערימה, גל, תל, תלולית, גיבוב

pile, heap, mound

i Yeoshua kemo a Ay i la puzo en monton de siempre desoladura asta el dia de oy (Biblia, Const. 1873)



323140

morada f.

בית, דירה, מגורים, מקום מגורים, דיור, אכסון

house, apartment, residential, place of residence, housing

Apasenta tus kavritas djunto a las moradas de los pastores (Biblia, Const. 1873)

i sera la sekura por pelago i sekania por manadero de aguas en morada de kulevros (Biblia, Const. 1743)

muestros pekados [i pekados] de muestros padres destruyeron muestra morada i desoladura de muestro santuvario ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

Sera fuero de siempre por vuestros djerenansios en todas vuestras moradas: ningun sevo ni ninguna sangre komeresh. (Biblia, Const. 1873)

El Dio eterno es tu morada, i debasho los brasos de siempre; i el desterrara de delante de ti al enemigo, i dira, destruye. (Biblia, Const. 1873)

El Dio eterno es tu morada, i debasho los brasos de siempre; i el desterrara de delante de ti al enemigo, i dira, destruye. (Biblia, Const. 1873)



323200

morador/dera n.

תושב, דייר

resident, tenant

Todos los moradores de la tierra estan desmsyados (Biblia, Const. 1873)

Por toda la tierra salio su linya, i al kavo de mundo sus palavras; (Biblia, Const. 1873)

Maldizid a Meroz, disho el andjel de A'; maldizid kon maldision a sus moradores; porke no vinieron en ayuda de A', en ayuda de A' kontra los barraganes. (Biblia, Const. 1873)

i se incho el rio de Misrayim asta las oriyas, i salieron todos los moradores de Misrayim para ver al rio kon todo modo de tanyer komo sus uzansas de kada anyo ke es (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



323340

morar v.

גר, דר, התגורר

to live, to dwell

Justo para siempre no resvalara, y malos no moraran tierra. (Biblia de Ferrara, 1553)

Desplasate por morar en un lugar de Ley (Tefilat Imanuel, 1924)

i destirro a el omre i izo morar de orien a guerto de Eden a los keruvim i kon flama de la espada la trastornanse (Biblia, Const. 1547)

De Binyamin disho: el kerido de A' morara a figuzia serka de el; lo kuvrira todo el dia, i entre sus ombros morara. (Biblia, Const. 1873)

I Yisrael morara a figuzia solo; la fuente de Yaakov en tierra de sivera i de mosto; tambien sus sielos gotearan rosio. (Biblia, Const. 1873)

Zevulun a puerto de mares morara; i sera por puerto de navios: i su termino sera asta Tsidon. (Biblia, Const. 1873)

De Binyamin disho: el kerido de A' morara a figuzia serka de el; lo kuvrira todo el dia, i entre sus ombros morara. (Biblia, Const. 1873)

I Yisrael morara a figuzia solo; la fuente de Yaakov en tierra de sivera i de mosto; tambien sus sielos gotearan rosio. (Biblia, Const. 1873)

Zevulun a puerto de mares morara; i sera por puerto de navios: i su termino sera asta Tsidon. (Biblia, Const. 1873)

kuando izieron kaza de Israel a el bezero fueron enegrisidas sus fases komo ijos de Kush ke moran en tierras de Kedar (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



323500

moreno adj.

שזוף, שחום, שחרחר, חום

tanned, swarthy

Morena so yo ma ermoza, o ijas de Yerushalayim! (Biblia, Const. 1873)

No me miresh ke yo so morena, porke el sol me miro (Biblia, Const. 1873)



323620

morir/se cf. murir/se

I ansi le akontesio: porke el puevlo lo pizaron en la puerta, i murio. (Biblia, Const. 1873)

Si disheremos: entrimos en la sivdad, la ambre esta en la sivdad, i ayi muriremos; i si nos kedaremos aki, muriremos tambien.(Biblia, Const. 1873)



323660

moro m.

מורי, מאורי, שחור, מוסלמי

Moorish, Maori, Black, Muslim

ek karavana de moros vinien de Gil'ad i sus gameyos kargados de seda i triaka i almastiga andantes por desender a Mitsrayim (Biblia, Const. 1547)



323980

mosa f.

עלמה, בחורה; עוזרת-בית, משרתת

maiden, girl; housekeeper, servant

I alevantose en medio de noche i dio governo para su kaza i governo para sus mosas (Tefilat kol Pe, 1891)

I bushkaron una mosa ermoza por todo el termino de Yisrael; i toparon a Avishag la Shunamita, i la trusheron al rey. (Biblia, Const. 1873)

I la mosa era muy ermoza, i abrigava al rey, i le servia; ma el rey no la konosio. (Biblia, Const. 1873)

a kada uno una mosa, o dos; el espojo de kolores de brosladura, la ropa de kolor broslada de ambos lados, para lo servizes de los ke toman el espojo. (Biblia, Const. 1873)



324090

mosedad f.

בתולין; עלומים, נעורים; מעשי עלומים

virginity; youth; youth deeds

No saves tu komo Sara era reuya para ti de kuando nasio de la tripa de su madre i eya es tu haver i mujer de tus mosedades (P. R. Eliezer,1876)



324120

moshka f.

זבוב

fly

moshkas en su muerte azen afedeser azen manar azeite de konfisionador (Biblia, Viena 1841)



324420

moso m.

משרת, נער (משרת); עלם, בחור

servant, boy (servant); lad, guy

I el moso ministrava a A' delante de Eli el saserdote. (Biblia, 1873)

I vijito A' a Hana i se ensinto i pario tres ijos i dos ijas, i el moso Shemuel se engrandesio delante de A'. (Biblia, 1873)

e dixeron: en verdat, aqui esta un moҫo cuytado, que commo vio la tormenta en la nao, desҫendió a un rrencon de la nao, e esta durmiendo, e paresҫenos que es de los Ebreos. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i destruyeron todo lo ke avia en la sivdad, tanto varones komo mujeres, tanto mosos komo viejos, asta los bueyes i ovejas i aznos, a tajo de espada (Biblia, Const. 1873)

i si algun ombre le dezeava el alma a merkar alguna koza de vedrura mandava al moso (P. R. Eliezer, 1876)

i el moso savio muncho i entendido en sensia de echizo (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

ke este moso ke tienes en tu kaza mos shasheo de mirarlo, ke no pudimos kitar los ojos de el de ver su ermozura (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

Tambien kuando venia algun forastero a sus sivdades i traia su merkaderia ke merkava o keria vender, i se adjuntavan sovre el varones i mujeres, i famiyas, i mosos i viejos, i se ayegavan todos al varon i le tomavan por fuersa de la merkaderia asta ke se atemava la merkaderia del patron (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



324480

mosto m.

תירוש, עסיס ענבים

grape juice

I Yisrael morara a figuzia solo; la fuente de Yaakov en tierra de sivera i de mosto; tambien sus sielos gotearan rosio. (Biblia, Const. 1873)

I Yisrael morara a figuzia solo; la fuente de Yaakov en tierra de sivera i de mosto; tambien sus sielos gotearan rosio. (Biblia, Const. 1873)



324510

mostrar v.

הראה, הורה, הצביע, הציג, גילה, הסביר, הדגים, הוכיח

to show, to instruct, to indicate, to present, to discover, to explain, to demonstrate, to prove

Para el sol puzo tienda en eyos. (Biblia, Const. 1873)

i uviere en el lugar de la sarna inchasion blanka, o mancha klara blanka envermejesida, sera mostrado al saserdote. ( Biblia, Const. 1873)



324580

motivo m.

מניע, גורם, סיבה; מוטיב

motive

I su enemiga tambien la enojava mucho kon motivo de azerla atristar (Biblia, 1873)



324710

moverse v. refl.

התנועע, זז, עבר ממקום למקום, עקר עצמו ל-

to move, to move from place to place, to move oneself to

Ma Hana eya avlava en su korason, solamente se movian sus lavios i no se oiya su boz (Biblia, 1873)

I kuando la nuve se alsava de sovre el tavernakulo, se movian los ijos de Yisrael en todas sus movidas. ( Biblia, Const. 1873)

Ma si no se alsava la nuve, no se movian asta el dia ke se alsava. ( Biblia, Const. 1873)



324720

movida f.

תנועה, תזוזה; נסיעה

movement, displacement; drive

I kuando la nuve se alsava de sovre el tavernakulo, se movian los ijos de Yisrael en todas sus movidas. ( Biblia, Const. 1873)

Porke la nuve de A' estava sovre el tavernakulo de dia, i fuego estava de noche en el, a vista de toda la kaza de Yisrael, en todas sus movidas. ( Biblia, Const. 1873)



324860

mozotros/mozotras pr. pers.

אנחנו

we

Tornad komprad para nozotros un poko de komida (Biblia, Const. 1873)

i disheron el uno al otro: ek, el rey de Yisrael a alkilado kontra nozotros a los reyes de los Hiteos, i a los reyes de los Aisianos, para venir kontra nozotros. (Biblia, Const. 1873)



325150

muchedumbre/muchidumbre f.

ריבוי, כמות גדולה, שפע, מספר רב; המון, עם רב

multiplicity, large amount, abundance, large number; a lot, a lot of people

Segun la muchedumbre de tus piadades arremata mis reveyos. (Biblia, Const. 1873)

En muchedumbre de palabras no es vedada rebeldia, y vedan sus labios entendido. (Biblia de Ferrara, 1553)

En muchedumbre de palabras no es vedada rebeldia, y vedan sus labios entendido. (Biblia de Ferrara, 1553)

Porke de la muchidumbre de mi kesha i de mi ansia avli asta agora. (Biblia, 1873)

no tuvieron la avtaha en su kreador, sino en muchedumbre de su rikeza, ke la rikeza enpusha de sus patrones temor de el kreador i se enfeguzian en su rikeza (P. R. Eliezer, 1876)

i era avlan kon nos pases kon pases komo varon ke beza a su kompanyero de muchidumbre de kerensia ke akerensio a nos, avantajadamente mas ke a setenta puevlos (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



325190

muchiguar v.

הרבה, הגדיל, הגדיל את הכמות; נמצא בשפע

to multiply, to increase, to increase the quantity; to be found in abundance

No muchiguesh avlando altigueza, altigueza. Ni salga palavra fuerte de vuestra boka. (Biblia, 1873)

Envelunto el Santo Bindicho El por mereser a Israel, portanto muchiguo a eyos ley i enkomendansas (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

Dize ribi Elazar, dize ribi Hanina: los talmide hahamim muchiguan paz en el mundo (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

muchiguar muchiguare tu lazerio i tu ensintamiento, kon dolor pariras ijos i a tu marido tu deseo i el podestara en ti (Biblia, Const. 1547)



325200

muchiguarse v. refl.

התרבה, גדל בכמות

to multiply, to increase in quantity

Ke ansi dize el pasuk: i todos tus ijos anbezados de A' i muchiguarsea paz de tus ijos (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

i muchiguaronse los dias i murio Bat-Sua mujer de Yeuda i konortose Yeuda i suvio sovre treskiladores de sus ovejas (Biblia, Const. 1547)

i kuando tornaron en teshuva i fue perdonado a eyos, se muchiguo klaredad de onra de sus fases komo los andjeles porke izieron telas para el tavernaglo (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



325320

mudarse v. refl.

החליף, החליף בגדים, החליף לבנים, עבר (ממקום למקום)

to change, to change clothes/underwear; to move (from place to place)

ke en mudarse sovre eya el aire i las aguas, adolensio (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



325460

mudo m. & adj.

אילם, דומם

mute, still, silent

estonses saltara komo el siervo kosho i kantara luenga de mudo (Biblia, Const. 1743)

todo el ke non es, non siego i non kosho i non mudo i se aze komo uno de eyos non se muere de la vejes asta ke se aze komo uno de eyos ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



325680

muerte f.

מוות, מיתה, פטירה

death

I ke eskaparesh nuestras almas de la muerte (Biblia, Const. 1873)

No aprovecha thesoros de malicia, y justedad escapa de muerte. (Biblia de Ferrara, 1553)

Kien se aprovecha de la Ley se kondena el propio a la muerte (Tefilat Imanuel, 1924)

Si dio en eya miel la danyia i si menguo una de todas sus drogas es meresido de muerte. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

Despues de la muerte de Sara torno Avraam i la tomo a su mujer ke la avia kitado (P. R. Eliezer,1876)

Me akonantaron enkampamientos de muerte (Biblia, Const. 1873)

Shaul i Yeonatan amados i ermozos en su vida i en su muerte no fueron espartidos (Biblia, Const. 1873)

I sovre el disho Shelomo kon su sensia: mijor fama nas ke azeite buena i dia de la muerte mas ke dia de su naser (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

i si alguno kaiya i se muria no les pasava a dinguno por tino de su muerte (P. R. Eliezer, 1876)

i ayan yo amargo mas ke la muerte a la mujer, ke eya kasaderas i redes en su korason ataderos en sus manos (Biblia, Viena 1841)

mijor fama buena mas ke azeite bueno, i dia de la muerte mas ke dia de su nase (Biblia, Viena 1841)

moshkas en su muerte azen afedeser azen manar azeite de konfisionador (Biblia, Viena 1841)

I akontesio despues de la muerte de Shaul, kuando David torno de erir a los Amalekitas, ke David estuvo en Tsiklag dos dias. (Biblia, Const. 1873)

Esta es la bendision kon la kual bendisho Moshe, varon del Dio, a los ijos de Yisrael antes de su muerte. (Biblia, Const. 1873)

Esta es la bendision kon la kual bendisho Moshe, varon del Dio, a los ijos de Yisrael antes de su muerte. (Biblia, Const. 1873)

Zevulun fue puevlo ke arrishko su vida a la muerte, i Naftali sovre las alturas del kampo. (Biblia, Const. 1873)



325880

muerto m. & adj.

מת, חלל, נפטר

dead, passed away

No bushkes de konsolarlo mientres su muerto esta delantre de el (Tefilat Imanuel, 1924)

I todo akeyo sovre ke kayere algo de eyos kuando son muertos, sera enkonado; sea algun atuendo de lenyo, o vestido, o kuero, o sako, kualkier atuendo kon ke se aze ovra, sera metido en agua, i kedara enkonado asta la tarde; i ansi sera alimpiado. (Biblia, Const. 1873)

I el disho: el puevlo fuyo de la batalia, i tambien muchos del puevlo kayeron i son muertos, i tambien Shaul i Ye'honatan su ijo son muertos. (Biblia, Const. 1873)



326180

muevo adj.

חדש, חדיש; מתחיל, ירוק, טירון

new, modern; beginner, green, novice

Un kantaro nuevo puede estar yeno de vino viejo (Tefilat Imanuel, 1924)

I el le disho: si atar me ataren kon kuerdas nuevas, kon las kuales nunka fue echa ovra, entonses me enflakesere, i sere komo kualkier otro ombre. (Biblia, Const. 1873)

I lo ataron kon dos kuerdas nuevas, i lo izieron suvir de la penya. (Biblia, Const. 1873)



326270

muez f.

אגוז

nut

I savios son matirin en todos los azeites, kon azeite djondjoli, kon azeite de muezes, kon azeite de navos. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



326530

mujer f.

אשה, בת זוג, בת לוויה, רעיה, חברה

wife, partner, companion

i no amuchigues favlar kon mujer (Pirke avot, siglo XV)

I entraron en kaza de una mujer eskarada (Biblia, Const. 1873)

Muy dulse me fuiste, maraviyozo me fue tu amor mas ke amor de mujeres (Biblia, Const. 1873)

i vido la mujer ke bueno el arvol para komer i ke deseo el para kos ojos i kovdisiado el arvol para entender (Biblia, Const. 1547)

i ayan yo amargo mas ke la muerte a la mujer, ke eya kasaderas i redes en su korason ataderos en sus manos (Biblia, Viena 1841)

ke aun bushka mi alma i non ayi; ombre uno de mil ayi, i mujer en todos estos no ayi (Biblia, Viena 1841)

muy dulse me fuiste maraviyozo me fue tu amor, mas ke amor de mujeres. (Biblia, Const. 1873)

I disheron los Pelishteos: kien izo esto? i respondieron: Shimshon, yerno del Timnita, porke le tomo su mujer, i la dio a su kompanyero. (Biblia, Const. 1873)

Bendicha mas ke mujeres sea Yael, mujer de Hever el Kenio; mas ke mujeres bendicha sea en la tienda. (Biblia, Const. 1873)

i also Zeliha, mujer de su senyor, a sus ojos i vido a Yosef ke era ermozo muncho, i kovdisio su ermozura en su korason (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



326820

mula f.

פירדה; כינוי לטיפש

mule; a nickname for a fool

tomad kon vozotros los siervos de vuestro senyor, i azed kavayar a Shelomo mi ijo sovre mi propia mula, i azeldo desender a Gihon. (Biblia, Const. 1873)



326860

muladar m.

מזבלה, ביב שופכין

garbage site, a cesspool

A' empovrese i enrikese, abate i enaltese, el levanta del polvo al povre I del muladar enaltese al menesterozo (Biblia, 1873)



327270

muncho adj.

מאוד, רב

highly, much

Anbeza Ley muncha i daran a ti presio muncho i save ke dadiva de su presio de los djustos a lo aparejado por venir (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

kuala es kondision muncha midat buena muncha o midat mala mas muncha? ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

Porke oy desendio , i degoyo bueyes, i engordados, i muy muchas ovejas, (Biblia, Const. 1873)



327530

mundar v.

קלף, קילף; זמר, קיצץ, גזם; העליב, פגע ב-

to peel; to chop, to prune; to insult, to hurt

i despues ke komieron les dieron a kada una una sidra, i les dieron un kuchiyo a kada una ke mondara la sidra (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



327630

mundo m.

עולם, תבל; כל הבריות

world; all the people

I el es komo novio ke sale de su talamo, (Biblia, Const. 1873)

Ke vantaje ay a el varon, despues ke muere, de todo su travajo ke travaja debasho de el sol en el mundo el este, (Koelet Targum,1744)

sovre tres kozas es el mundo fundado: sovre la ley, i sovre el sakrifisio, i sovre el bien fazer. (Pirke avot, siglo XV)

de varones kon tu mano, O H'; de varones del mundo; (Biblia, Const. 1873)

Como passar torvellino, y no malo, y justo cimiento de mundo (Biblia de Ferrara, 1553)

Bienaventurado en este mundo i bienaventurado en el mundo vinidero (Tefilat Imanuel, 1924)

Este mundo asemeja al atrio del mundo futuro (Tefilat Imanuel, 1924)

Mas vale una ora de penitensia i buenas ovras en este mundo , mas ke todo el tiempo de la vida del mundo futuro (Tefilat Imanuel, 1924)

Porke de A' son los pilares de la tierra, i el puzo sovre eyos el mundo. (Biblia, 1873)

Estas kozas ke el ombre azien a eyas komien sus frutos en el mundo el este i el kavdal firme a el mundo el vinien (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

Diez reyes enreinaron de un kavo de el mundo asta el otro (P. R. Eliezer,1876)

I se aparesieron los manaderos de la mar, los simientos del mundo fueron deskuviertos (Biblia, Const. 1873)

Dize ribi Elazar, dize ribi Hanina: los talmide hahamim muchiguan paz en el mundo (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

Ke el meresedor de el mundo el vinien ke ansi dize el pasuk: andamientos de mundo a el; non meldes andamientos, salvo alahot (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

aquel que dixo al mundo: sed, y fue; e con el su man­damiento los ҫielos e la tierra se ordenaron; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

E dixo el Señor: yo desҫendire, en primero que yo so el primero, e el señero, mi nonbre en el mundo; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

Señor, véngasete en mientes, que el dia que te deximos que auia naҫido un fijo a la tierra, (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i desierto el onbre espande su dedo en la lunbre en el mundo el este, lugo se kema ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

i siendo ke ayego su tienpo por espartirse del mundo el Santo Bindicho El toma su i parte, i parte de su padre i su madre echado delantre de eyos ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



328390

muraya f.

חומה; דייק, סוללה; כינוי לאדם חסר הבנה או קהה רגש

wall; siege-wall, rampart; a nickname for a person who lacks understanding or is emotionally numb

Porke su kaza estava en la pared de la muraya (Biblia, Const. 1873)

Se alegra komo barragan para korrer el kamino. (Biblia, Const. 1873)

Porke kontigo korro en fonsado, por mi Dio salto la muraya (Biblia, Const. 1873)

todo el puevlo aularan kon aulasion grande i la muraya de la sivdad kaera de su lugar i el puevlo suviran kada uno enderecho de si (Biblia, Const. 1873)

I la sivdad fue avierta, i todos los varones de gerra fuyeron de noche por el kamino de la puerta entre las dos murayas, ke esta djunto al guerto del rey, (Biblia, Const. 1873)

I todo el fonsado de los Kaldeos, ke estavan kon el kapitan de los de la guardiya, derrokaron las murayas de Yerushalayim al derredor. (Biblia, Const. 1873)



328450

murir/murirse v./v.refl.

מת, נפטר

to die, to pass away

Del kavo de los sielos es su salida, i su rodeo asta su otro kavo, (Biblia, Const. 1873)

Los ke nasen muriran, los ke mueren resusitaran (rebiveran) I los ke resusitan seran djuzgados (Tefilat Imanuel, 1924)

Sovre tres pekados las mujeres murientes en ora de su parir (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

I kuando muriere alguna kuatropea de las ke podesh komer, el ke tokare su kalavrina sera enkonado asta la tarde. (Biblia, Const. 1873)

de fruto de arvol de el guerto komeremos i de fruto de el arvol ke entre el guerto disho el Dio non komadesh de el i non tokedesh en el porke no mueraresh (Biblia, Const. 1547)

i muchiguaronse los dias i murio Bat-Sua mujer de Yeuda i konortose Yeuda i suvio sovre treskiladores de sus ovejas (Biblia, Const. 1547)

i si alguno kaiya i se muria no les pasava a dinguno por tino de su muerte (P. R. Eliezer, 1876)

i estara sovre Aaron para menestrar i se oira su sonido en su entrar en el lugar santo delante de A' i en su salir para ke no muera (Biblia, Const. 1873)

todo el ke non es, non siego i non kosho i non mudo i se aze komo uno de eyos non se muere de la vejes asta ke se aze komo uno de eyos ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

non te enmaleskas muncho i non seas enlokesido, porke muriras sin tu ora? (Biblia, Viena 1841)

Biva Reuven, i no muera; i sean sus varones numerozos. (Biblia, Const. 1873)

I tuvo gran sed, i yamo a A', i disho: tu as dado por mano de tu siervo esta grande salvasion, i agora tengo ke murir de sed, kaer en mano de los serrados? (Biblia, Const. 1873)

Biva Reuven, i no muera; i sean sus varones numerozos. (Biblia, Const. 1873)



328800

murmureo m.

מלמול, לחישה, לחש, רשרוש, רטינה

chattering, muttering, murmur, whisper, hiss, rustle, grumble

I avlo A' a Moshe, diziendo: oyi las murmurasiones de los ijos de Yisrael. (Biblia, Const. 1873)



328850

muro m.

כותל, קיר, חומה

wall

Ramo fruchiguozo Yosef, ramo fruchiguozo sovre fuente; las ramas pasan sovre el muro. (Biblia, Const. 1873)

Ramo fruchiguozo Yosef, ramo fruchiguozo sovre fuente; las ramas pasan sovre el muro. (Biblia, Const. 1873)



328890

mursiégano/galo/mursielano/lago m.

עטלף

a bat

I el buho, el somorgujo, i el ibis, i el sisne, i el pelikano, i el buitre de karonya, i la siguenya, la garza segun su manera, i la abubiya i el mursielago. (Biblia, Const. 1873)

i eredarlan pelikano i tartuga i mursiegano i kuervo moraran en eya (Biblia, Const. 1743)

i la siguenya, la garza segun su manera, i la abubiya, i el mursiegalo. (Biblia, Const. 1873)



329920

muy adv.

מאוד, ביותר

very

Porke oy desendio , i degoyo bueyes, i engordados, i muy muchas ovejas, (Biblia, Const. 1873)



330180

nada pron.

מאומה, מאום, שום דבר, לא כלום

nothing

Le disho a eya dame un poko de agua i un pedasiko de pan ke ya me dezmayo de ambre de la largura de el kamino i no le dio nada (P. R. Eliezer,1876)

i tambien pan i agua tengo, i paja i sevada para mi azno, no me falta nada (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



330190

nada f.

אפס, אין, מאום, מאומה, לא כלום, שום דבר, דבר זניח; כינוי לאדם חסר ערך

zero, none, nothing, negligible thing; a nickname for a worthless person

Nada de nadas el mundo el este, nada de nadas, todo lo ke travaje yo i David mi padre, todo el nada. (Koelet Targum,1744)

Plata escogida, lengua de justo, corazon de malos, como nada. (Biblia de Ferrara, 1553)

i no lo miraron ni en la kara i aborresieron su palavra komo una piedra ke esta enriva de la tierra ke no es kontada por nada (P. R. Eliezer, 1876)

a lo todo vide en dias de mi nada, ay djusto deperdido kon su djustedad, i ay malo alargan en su malisia (Biblia, Viena 1841)

porke komo boz de espinos debasho de la oya ansi rizo del loko. i tambien esto nada. (Biblia, Viena 1841)

i tira tristeza de tu korason i az pasar mal de tu karne, porke la ninyez i la manseves nada (Biblia, Viena 1841)



330480

nahalá (ebr.) f.

ירושה, נחלה

inheritance, estate

i los bendisho a Yefet i a sus ijos ke sean todos blankos i muy ermozos i les izo eredar midbarot i kampos estas son las nahalot ke les izo eredar (P. R. Eliezer, 1876)



331080

nardo m.

נרד

nard

Mientras ke el rey estava en su reskovdo, mi nardo dio su golor (Biblia, Const. 1873)



331110

nariz f.

אף, חוטם

nose

Suvio umo de su nariz, i de su boka fuego konsumio, brazas se ensendieron de el (Biblia, Const. 1873)

kon sudor de tus narizes komeras pan asta tu tornarte a la tierra, ke de eya fuiste tomado, ke polvo tu i a polvo tornaras (Biblia, Const. 1547)

pondran saumerio a tu nariz, i kemado entero sovre tu ara. (Biblia, Const. 1873)

pondran saumerio a tu nariz, i kemado entero sovre tu ara. (Biblia, Const. 1873)



331440

naser/naserse v.

נולד; בקע, בצבץ

to be born; to hatch, to emerge

No saves tu komo Sara era reuya para ti de kuando nasio de la tripa de su madre i eya es tu haver i mujer de tus mosedades (P. R. Eliezer,1876)

I sovre el disho Shelomo kon su sensia: mijor fama nas ke azeite buena i dia de la muerte mas ke dia de su naser (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

mijor fama buena mas ke azeite bueno, i dia de la muerte mas ke dia de su nase (Biblia, Viena 1841)



331970

navaja f.

אזמל, אולר, סכין, תער

chisel, penknife, knife, razor

Yo lo dare a A' todos los dias de su vida i navaja no suvira sovre su kavesa (Biblia, 1873)

el le deskuvrio todo su korason, i le disho: nunka suvio navaja sovre mi kavesa; porke yo so nezirio del Dio dezde el vientre de mi madre. (Biblia, Const. 1873)



332050

nave f.

אניה, ספינה, כלי שיט

a ship, a vessel

Acaesҫio que un moҫo entro en la mar en una nao con mucha gente, e ouieron muy grant tormenta; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i A' echo un grande viento en la mar i uvo tempestad grande en la mar i se penso ke la nave se romperia (Biblia, Const. 1873)

i topo una nave ke se iva a Tarshish i pago su pasaje i desendio en eya para irse kon eyos a Tarshish (Biblia, Const. 1873)

ma Yona avia desendido a los rinkones de la nave i yazio i se adormesio (Biblia, Const. 1873)



332190

navío m.

אוניה, ספינה

ship

Fue komo navio de merkader de leshos traye su pan (Tefilat kol Pe, 1891)

Zevulun a puerto de mares morara; i sera por puerto de navios: i su termino sera asta Tsidon. (Biblia, Const. 1873)

Zevulun a puerto de mares morara; i sera por puerto de navios: i su termino sera asta Tsidon. (Biblia, Const. 1873)

Gilad se kedo en la otra parte del Yarden; i Dan por ke se estuvo en navios? (Biblia, Const. 1873)

i tambien de polvo de la tierra de Romanos enkomendo el rey, i trusheron de el kon navios munchos (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



332250

navo m.

לפת

turnip

I savios son matirin en todos los azeites, kon azeite djondjoli, kon azeite de muezes, kon azeite de navos. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



332730

neglijar v.

הזניח, הקל ראש

to neglect

Kien neglija de guardarlos siendo riko, lo ara tambien en deviniendo prove (Tefilat Imanuel, 1924)

Si neglijas el estudio de la Ley neglijas djunto eya muchas kozas (Tefilat Imanuel, 1924)



332840

negosio m.

סחר, מסחר, משא ומתן; עסק; עיסוק מענג

trade, commerce, negotiation; business; delightful occupation

Apoka tu negosio I desha tiempo para el estudio de la Ley (Tefilat Imanuel, 1924)



332980

negresido adj.

שהשחיר

that blackened

kuando izieron kaza de Israel a el bezero fueron enegrisidas sus fases komo ijos de Kush ke moran en tierras de Kedar (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



333770

nesio m.

טיפש, שוטה

stupid, fool

Kien se orgolia de lo ke save es nesio, malo i vanitozo (Tefilat Imanuel, 1924)



333895

Neviim (ebr.) m. pl.

[ספרי] נביאים

[books of] Prophets

[esta] koza esta asegundada en Neviim i aterseada en Ketuvim ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



333950

nevuá (ebr.) f.

נבואה

prophecy

Kuando vido Shelomo, rey de Israel, kon esprito de nevua al reino de Rehav'am su ijo (Koelet Targum,1744)



334030

nido m.

קן

nest

Komo el agila despierta su nido, abola sovre su poyos, (Biblia, Const. 1873)



334050

niegar v.

שלל, הכחיש; סרב, מאן; כפר ב-; הסתיר, שמר בסוד

to deny; to refuse; to hide, to keep secret

Si no temiera la sanya del enemigo, no sea ke niegen sus angustiadores, (Biblia, Const. 1873)



334110

niervo m.

עצב; גיד

nerve; tendon

Polvo kolorado i polvo preto i polvo blanko i polvo verde: el kolorado es la sangre i preto es las tripas, el blanko es los guesos i los niervos, el vedre es el puerpo (P. R. Eliezer,1876)



334220

nieve f.

שלג

snow

Lavame, i sere emblankesido mas ke nieve. (Biblia, Const. 1873)

Non temera a su kaza de nieve ke toda su kaza vistida de grana (Tefilat kol Pe, 1891)



334570

ningún/a adj.

אף (אחד)

no[body]

I porke non mesklan en eya miel? Por amor ke la ey disho: ke ninguna levadura i ninguna miel non saumidesh de el ofision para A'. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

non vedo de mi ninguna kosa ke salvo a ti (Biblia, Const. 1547)

en dia bueno se kon bien, i en dia malo ve; tambien a este a eskuentra de este izo el Dio, para ke no aye el ombre despues de el ninguna koza (Biblia, Viena 1841)

Sera fuero de siempre por vuestros djerenansios en todas vuestras moradas: ningun sevo ni ninguna sangre komeresh. (Biblia, Const. 1873)



334580

ninguno pr. indef.

אף אחד; אדם חסר ערך

nobody; a worthless person

No despresies a ninguna persona ni eches de menos la minima koza (Tefilat Imanuel, 1924)

e dixo: yo no quiero rrenegar de aquel que nos escriuio en su ley, e nos dixo: al Señor, Dios tuyo, terneras; e a el seruiras e non a otro ninguno. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i lo irieron asta ke no desharon a ninguno de eyos ke remanesiera ni eskapara (Biblia, Const. 1873)

i vine asta aki i me se puso el sol aki, i esto en la plasa, i no topo a ninguno ke me rekoja en su kaza (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i ek, no avia ayi ninguno, ni boz de ombre, sino los kavayos atados, i los aznos atados, i las tiendas komo estavan.(Biblia, Const. 1873)

I se levantaron al anocheser, para irse al real de los Arameos; i kuando vinieron al kavo del real de los Arameos, ek, no avia ayi ninguno. (Biblia, Const. 1873)



334610

ninyeta/ninyete f.

אישון עין; דבר מה יקר מאוד ללב

eye pupil; Something very dear to the heart

Guardame komo la ninyeta del ojo, (Biblia, Const. 1873)

Lo izo rodear, lo izo entender, lo guardo komo la ninyeta de su ojo. (Biblia, Const. 1873)



334620

ninyez f.

ילדות

childhood

alegrate mansevo en tu ninyez i te abonigue tu korason en dias de tu manseves i anda en karrera de tu korason (Biblia, Viena 1841)

i tira tristeza de tu korason i az pasar mal de tu karne, porke la ninyez i la manseves nada (Biblia, Viena 1841)



334630

ninyo m.

ילד, ילדון

child, little boy

I el tenia dos mujeres el nombre de la una Hana i nombre de la otra Penina i Penine tenia ninyos (Biblia, 1873)

No suvire asta ke el ninyo sea destetado i entonses lo traere para ke sea prezentado delante de A'. (Biblia, 1873)



334690

nisán/nisanú (t./ebr.) m.

ניסן

Nisan (7th month of Heb. year)

kamino de el avizmo rodean, rodean i andan a el viento de pasaje de darom en tekufa de Nisan i Tamuz, (Koelet Targum,1744)



335000

noche f.

לילה, ליל

night

Kon su grosura serrados; kon su boka avlan altigueza. (Biblia, Const. 1873)

i no ay koza eskondida de su kalor. (Biblia, Const. 1873)

Dia a dia avla dicho, i noche a noche mostra saver. (Biblia, Const. 1873)

I lo rodearon , i lo aseladaron toda la noche en la puerta de la sivdad; i estuvieron kayados toda la noche, diziendo: asta la luz de la manyana, entonses lo mataremos. (Biblia, Const. 1873)

I la sivdad fue avierta, i todos los varones de gerra fuyeron de noche por el kamino de la puerta entre las dos murayas, ke esta djunto al guerto del rey, (Biblia, Const. 1873)

kuando salieron ? de Ayifto era gian la Shehina del Sinyor del mundo delantre de eyos kon pilar de nuve de dia i kon pilar de fuego de noche (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)

I el rey se levanto de noche, i disho a sus siervos: yo vos dire agora lo ke nos izieron los Arameos:(Biblia, Const. 1873)



335230

nombrado adj.

מכונה, נקרא, קרוי; נודע, ידוע, מפורסם

called; known, famous

Abaye era reglán regla de la ordenansa de nombrado de toda la yeshiva (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

Abaye era reglán regla de la ordenansa de nombrado de toda la yeshiva (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

Abaye era ordenan orden de la ordenansa, komo lo deprendio de nombrado de la gemará ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



335330

nombre m.

שם, שם פרטי

name

Por el golor de sus azeites buenos, komo azeite vaziado es tu nombre (Biblia, Const. 1873)

Kuando ay profanasion del nombre de Dio es apenado (Tefilat Imanuel, 1924)

Toda reunion echa en nombre de Dio tiene buen fin (Tefilat Imanuel, 1924)

I el tenia dos mujeres el nombre de la una Hana i nombre de la otra Penina i Penine tenia ninyos (Biblia, 1873)

Por tanto te loare A' en las djentes, i salmeare a tu nombre (Biblia, Const. 1873)

Asi fue, que una muger que avia nonbre Miriam, fija de Tambum, e cativaronla; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

E dixo el Señor: yo desҫendire, en primero que yo so el primero, e el señero, mi nonbre en el mundo; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i Aaron yevara sus nombres delante de A' sovre sus dos ombros por membrasion (Biblia, Const. 1873)

i tomaras dos piedras de oniks i kavakaras sovre eyas los nombres de los ijos de Israel (Biblia, Const. 1873)

I despues de esto akontesio ke se enamoro de una mujer en al arroyo de Sorek, el nombre de la kual era Delila. (Biblia, Const. 1873)

I partio el Dio una foya ke avia en Lehi, i salieron de eya aguas, i bevio, i retorno su espirito, i se rebivio. Por tanto yamo su nombre En-'Hakore, ke esta en Lehi asta oy. (Biblia, Const. 1873)

i se aplazaron todos eyos por azer a el dia uno en el anyo, dia de plazo, i yamaron a nombre del dia el este Sefo sovre su nombre (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



335740

norte m.

צפון

north

I metio la meza en la tienda del plazo, al lado del tavernakulo al norte, afuera del velo. ( Biblia, Const. 1873)



336110

noven/o adj. & m.

תשיעי, התשיעי

ninth

I akontesio en el anyo noveno de su reino, en el mez dezeno, a los diez del mez, ke vino Nevuhadnetsar, rey de Bavel, el i todo su fonsado, kontra Yerushalayim, (Biblia, Const. 1873)



336180

novio/via n.

חתן/כלה; ארוס/ארוסה

bride/groom; fianc?

I el es komo novio ke sale de su talamo, (Biblia, Const. 1873)



336270

novle n. & adj.

אציל, אריסטוקרט; אצילי

noble, aristocrat; aristocratic

Esta palabra era salida delante el Señor del mundo con verdat prouada, e pala­bras honrradas, e con bozes nobles, e palabras muy entendidas e espand[did]as, e piadosas posturas, e juyzios e prometimientos para sienpre jamas a los fijos e a los nietos. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

El demando agua, i eya le dio leche, en plato de novles, prezento manteka. (Biblia, Const. 1873)



336350

nuera f.

כלה (אשת הבן)

daughter-in-law

i disho Yeuda a Tamar su nuera: esta bivda en kasa de tu padre asta ke engradeska Shela mi ijo (Biblia, Const. 1547)

eskaro Tamar tu nuera i tanbien ek ensintada por eskarmientos (Biblia, Const. 1547)



336370

nuestro prop. pers.

שלנו

our

Si enbiares a nuestro ermano kon nozotros, desenderemos i te kompraremos komida (Biblia, Const. 1873)



336375

nueva f.

ידיעה, הודעה, חדשות

news

I disheron el uno al otro: no izimos bien; oy es dia de buenas nuevas, i nozotros kayamos; si esperaremos asta la luz de la manyana, nos alkansara pena.(Biblia, Const. 1873)



336590

número m.

מספר, ספרה; גליון (של כתב עת); "מספר" – קטע בהופעה

number

akojed de el kada uno segun su komer, un omer por kavesa segun el numero de vuestras almas; tomaresh kada uno para los ke estan en su tienda. (Biblia, Const. 1873)

Establisio los terminos de los puevlos segun el numero de los ijos de Yisrael. (Biblia, Const. 1873)



336650

numerozo adj.

רב, מרובה

numerous

Biva Reuven, i no muera; i sean sus varones numerozos. (Biblia, Const. 1873)

Biva Reuven, i no muera; i sean sus varones numerozos. (Biblia, Const. 1873)



336670

nunka adv.

אף פעם, בשום אופן, לעולם לא

never, no way

No te separes nunka del publiko (Tefilat Imanuel, 1924)

I en sus dias de estos reyes alevantara el Dio de los sielos un reino ke nunka se danyara (P. R. Eliezer,1876)

I el le disho: si atar me ataren kon kuerdas nuevas, kon las kuales nunka fue echa ovra, entonses me enflakesere, i sere komo kualkier otro ombre. (Biblia, Const. 1873)



336780

nuve f.

ענן, עב

cloud

I puzo eskuridad al derredor de si komo por kavanyas, apanyamiento de aguas, nuves de los sielos (Biblia, Const. 1873)

i a las nuves enkomendare de no azer liover sovre eya luvia (Biblia, Const. 1743)

ken estos komo la nuve abolaran i komo palombinos a sus finiestras (Biblia, Const. 1743)

si se inchieren las nuves de luvia, sovre la tierra vaziaran (Biblia, Viena 1841)

mientres ke non eskureska el sol i la luz i la luna i las estreyas, i tornen las nuves detras de la luvia (Biblia, Viena 1841)

Entonses la nuve kuvrio la tienda del plazo, i la onra de A' inchio el tavernakulo. ( Biblia, Const. 1873)

No ay otro komo el Dio de Yeshurun, ke kavaya en los sielos para tu ayuda, i kon su losania sovre la nuves. (Biblia, Const. 1873)

No ay otro komo el Dio de Yeshurun, ke kavaya en los sielos para tu ayuda, i kon su losania sovre la nuves. (Biblia, Const. 1873)

O A' ! kuando salias de Seir, kuando pasavas del kampo de Edom, la tierra temblo, i los sielos gotearon, tambien las nuves gotearon aguas.(Biblia, Const. 1873)

kuando salieron ? de Ayifto era gian la Shehina del Sinyor del mundo delantre de eyos kon pilar de nuve de dia i kon pilar de fuego de noche (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



337300

observar v.

השקיף, צפה, הסתכל, התבונן; בחן, בדק; הבחין; שמר, מילא; העיר

to observe

Apresurate para observar mizmo preseptos livianos komo para fuir de los pekados livianos (Tefilat Imanuel, 1924)

Kien estudia para observar, logra saver, ensenyar i observar (Tefilat Imanuel, 1924)

Kien observa alos preseptos de la Ley aunke prove logra a observarlos en ser riko (Tefilat Imanuel, 1924)

Kien observa un presepto se adkiere un defendor (Tefilat Imanuel, 1924)

porke eyos guardaron tu dicho, i observaron tu firmamiento. Anbezaran tus djuisios a Yaakov, i tu Ley a Yisrael: (Biblia, Const. 1873)

porke eyos guardaron tu dicho, i observaron tu firmamiento. Anbezaran tus djuisios a Yaakov, i tu Ley a Yisrael: (Biblia, Const. 1873)



337630

odio m.

שנאה

hate

Odio haze despertar pendencias, y sobre todas rebeldias cubrira amor. (Biblia de Ferrara, 1553)

Cubrien odio, labios de falsedad, y sacan fama mala, el loco. (Biblia de Ferrara, 1553)



337740

odre m.

נאד; ''נאד נפוח'' - כינוי לאדם שמן

skin bottle; "swollen skin bottle" - a nickname for a fat person

i tomaron sakos viejos sovre sus aznos, i odres de vino, viejos i rotos i atados, i sapatos viejos i remendados en sus pies (Biblia, Const. 1873)



337840

ofender v.

עלב, העליב, פגע ב-, הרגיז

to insult, to hurt, to annoy

Kien la ofende, por la djente tambien es ofendido (Tefilat Imanuel, 1924)



337850

ofendido adj.

נרגז, נעלב

offended

Kien la ofende, por la djente tambien es ofendido (Tefilat Imanuel, 1924)



337990

ofisial m.

בעל מקצוע, פועל מקצועי, טכנאי, אומן

official

Los ofisiales pasaron por medio del real (Biblia, Const. 1873)



338050

ofisio m.

מקצוע, עיסוק, מלאכה; משרד

profession, occupation, craft; office

ama el ofisio, i aborrese ser dotor, i no te fagas konoser al kavdiyo. (Pirke avot, siglo XV)

De kuando nasio [Yishmael] su ofisio fue echar arko i arrondjar saetas i en esto se engrandesio (P. R. Eliezer,1876)

ke es tu ofisio? i de onde vienes? kual es tu tierra? i de ke puevlo eres? (Biblia, Const. 1873)

para sienpre ke anbeze el ombre a su ijo ofisio i ke porfee ke sea el ofisio linpio i liviano, i ke bushke piadades de ken ke es de bushkar, ke es riko i las aziendas de el ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



338090

ofisión f.

קרבן, מנחה, אִשֶּׁה­

sacrifice, offering

non korban de kulpa i non ofisiones; non termino i non suertes; non palasio i non el minudo ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



338130

ofrenda f.

מנחה, קרבן מנחה; מתנה

sacrifice, offering; gift

Montes de Gilboa, ni rosio ni luvia kaiga sovre vozotros ni kampos de ofrendas (Biblia, Const. 1873)

I el saserdote los saumara en el ara; es komida de ofrenda kemada por guezmo resivivle; todo el sevo es para A'. (Biblia, Const. 1873)



338440

oída f.

שמועה; שמיעה

rumor; hearing

i el Santo Bindicho El le da esprito i alma i forma de fases i vista del ojo i oida de la oreja i avla i andadura de los pies i saver i entendensia ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



338550

oír v.

שמע, הקשיב, האזין; ציית

to hear, to listen; to obey

Oye O H' la djustedad, (Biblia, Const. 1873)

La Ley de H' es perfketa, ke torna el alma; (Biblia, Const. 1873)

Azme oir gozo i alegria, (Biblia, Const. 1873)

i non la oreja por inchirse de oyir todas las palavras de todos moradores de la tierra. (Koelet Targum,1744)

Azme ver tu vista, azme oir tu boz (Biblia, Const. 1873)

La boz del tortolo es oida en nuestra tierra (Biblia, Const. 1873)

En oyendo kon la oreja me ovedesieron, los estranyos se deskayeron i se estremesieron en sus enserramientos (Biblia, Const. 1873)

E asi commno el rrey oyó estas palabras que eran rrazonables, marauillose en sy; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i oyeron a boz de A' Dio andan en el guerto aparte de el dia i eskondiose el omre i su mujer delante A' entre arvol de el guerto (Biblia, Const. 1547)

no aulesh ni agash oir vuestra boz, ni salga palavra de vuestra boka (Biblia, Const. 1873)

i siendo ke oiya el memuné a boz de sus pies del koen gadol ke el salien, alsava el kovertero ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

no el onbre oiya a boz de su haver en Yerushalayim de boz de la masha ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

mijor por oir estulto de savios ke varon oyen kantar de lokos (Biblia, Viena 1841)

no oiste ke enreina Adoniya'hu, ijo de Hagit, i nuestro senyor David no lo save (Biblia, Const. 1873)

I esta es la bendision para Ye'huda: i disho: oye, o A'! la boz de Ye'huda, i traelo a su puevlo. (Biblia, Const. 1873)

Ma si no me lo podieresh deklarar, vozotros me daresh trenta savanas, i trenta modas de vestidos. I le disheron: propon tu enigma, i lo oiremos. (Biblia, Const. 1873)

I esta es la bendision para Ye'huda: i disho: oye, o A'! la boz de Ye'huda, i traelo a su puevlo. (Biblia, Const. 1873)

Oid reyes, eskuchad senyores; yo, yo kantare a A'; salmeare a A' Dio de Yisrael. (Biblia, Const. 1873)

Eskuchad, sielos, i avlare: i oyga la tierra los dichos de mi boka. (Biblia, Const. 1873)

kuanto ermozos son tus palavras, toma agora la viguela i tanye, i oire tus palavras (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i fue el dia i se le perdio a Sefo toro ijo de vaka, i anduvo por bushkar al toro i oyo a su brabamiento de derredores del monte el este (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i komo oyia el merkader a esta koza, se alevantava i se iva deyos kon tristura i amargura muncha de alma (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i oyo Potifar las palavras de su mujer i enkomendo ke lo harvaran a Yosef fuertes golpes, i izieron ansi (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

fue oyido en toda la tierra ke era eskojido mas de la untasion ke era untanse sovre kavesas de reyes i koanim (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



338575

oirse v. refl.

נשמע

to be heard; to obey

i estara sovre Aaron para menestrar i se oira su sonido en su entrar en el lugar santo delante de A' i en su salir para ke no muera (Biblia, Const. 1873)

Porke Adonay avia echo ke en el real de los Arameos se oyera sonido de kuatriguas, i sonido de kavayos, sonido de fonsado grande;(Biblia, Const. 1873)



338590

oja f.

עלה, טרף; דף

leaf; page

i supieron ke desnudos eyos i kuzieron oja de igera i izieron para eyos senyiteros (Biblia, Const. 1547)

i travo en su mano ojas de datilares, i se asavento i enfechizo kon eyos sovre las aguas (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



338680

ojal m.

לולאה; עינית, עדשה

loop; eyepiece, lens

i izo ojales de kardeno sovre oriya de la tela (Biblia, Const. 1547)

sinkuenta ojales izo en la tela la una i sinkuenta ojales izo en kavo de la tela ke en la adjuntadera (Biblia, Const. 1547)

konfrontantes los ojales una a otra (Biblia, Const. 1547)



338820

ojo m.

עין

eye

vean tus ojos derechedades. (Biblia, Const. 1873)

El testimonio de H' es fiel, ke aze savio el torpe. (Biblia, Const. 1873)

Kontra ti solo peki, i ize lo malo en tus ojos, (Biblia, Const. 1873)

ponen sus ojos para echarnos a tierra. (Biblia, Const. 1873)

Guardame komo la ninyeta del ojo, (Biblia, Const. 1873)

I also sus ojos i vido a Binyamin su ermano, ijo de su madre (Biblia, Const. 1873)

Tus ojos son komo de palombas (Biblia, Const. 1873)

a ken arrepodiaste i denostastes? sovre ken enaltesiste boz i alsaste a los sielos tus ojos? (Biblia, Const. 1743)

ke savien el Dio ke en dia de vuestro komer de el i seran aviertos vuestros ojos i seredesh komo andjeles savientes bien i mal (Biblia, Const. 1547)

i fue enpues de las palavras estas i also mujer de su senyor a sus ojos a Yosef i disho: yaze konmigo (Biblia, Const. 1547)

su padre asenbra la blankura ke en las unyas, los guesos, los biervos , el meoyo ke en la kavesa i lo blanko ke en los ojos ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

i dulse la luz i bueno para los ojos por ver a el sol (Biblia, Viena 1841)

I tu, mi senyor rey, los ojos de todo Yisrael estan sovre ti, para ke les des a saver kien se a de asentar sovre la siya de mi senyor despues de el. (Biblia, Const. 1873)

Lo izo rodear, lo izo entender, lo guardo komo la ninyeta de su ojo. (Biblia, Const. 1873)

I degoyaron a los ijos de Tsidkiya'hu delante de sus ojos; i kito a Tsidkiya'hu los ojos, i lo ato kon kadenas, i lo trusho a Bavel. (Biblia, Const. 1873)

i dio el Dio al viejo por mersed i por piadades en ojos del vizir, i lo kito kon onra kon todos sus livros, i anduvieron de sivdad en sivdad asta su ayegar a la sivdad de Sevilla (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

ke este moso ke tienes en tu kaza mos shasheo de mirarlo, ke no pudimos kitar los ojos de el de ver su ermozura (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

porke estas doliente i flaka? A ti ke te falta i ke eres mujer de un mayoral grande i muncho en ojos de el rey, i te falta koza ke digas ke estas hazina? (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



339620

okazionar v.

גרם ל-, הביא לידי; הזדמן

to cause to, to bring to; to occur

Siendo una buena ovra okaziona una otra (Tefilat Imanuel, 1924)



339650

oksidente m.

מערב

occident

manda al sol que sale de oriente e se pone en oҫidente, que salga a oҫidente e se ponga en oriente; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

I de Naftali disho: Naftali, arto de buena veluntad, i yeno de la bendision de A'; el oksidente i el sud ereda. (Biblia, Const. 1873)

I de Naftali disho: Naftali, arto de buena veluntad, i yeno de la bendision de A'; el oksidente i el sud ereda. (Biblia, Const. 1873)



339830

ola f.

גל

wave

Kuando me rodearon olas de muerte, arroyos de maldad me torvaron, kuerdas de Sheol me rodearon (Biblia, Const. 1873)

todas tus ondas i tus olas pasaron sovre mi (Biblia, Const. 1873)



339840

olam (ebr.) m.

עולם

????

Si has veshalom no alarges tu fulor kon el mijor es pertenesiente a el ke no venga a el olam (P. R. Eliezer,1876)

los rikos de el olam eran la djente de Sedom ke la tierra ke estavan en eya era muy buena i gruesa (P. R. Eliezer, 1876)

el onbre da inchimiento de su punyo a el prove en olam a-ze el Sh.Yit. lo tiene ke dar inchimiento de su punyo em olam a-ba ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



339970

olgansa/olgansia f.

נופש, מנוחה, עֹנֶג

rest, pleasure

I azien aolgantamiento de espirito a su kreador (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

manyana es la olgansa de shabat santo a A': lo ke tenesh ke kozer, kozeldo oy, i lo ke tenesh ke kozinar, kozinaldo, i todo lo ke sovrare, deshaldo para vozotros en guardia asta la manyana. (Biblia, Const. 1873)



340000

olgar v.

נח, נפש, מצא מנוח; התענג

to relax, to find rest; to enjoy

criador que crio el mundo en seys dias e folgo el seteno de todos sus fechos, (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

E se marauillaron los que estauan en las fuesas, e folgo el mundo de plazer e de alegria, (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

estese kada uno en su lugar, no salga ninguno de su lugar en el dia seteno. I el puevlo olgaron en el dia seteno. (Biblia, Const. 1873)



340070

oliva f.

זית

olive

Ribi Tarfon dizien non ensenderan salvo kon azeite de oliva solamente. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



340100

olival/olivar m.

עץ זית

olive tree

I ensendio los tizones i solto las rapozas en las mieses de los Pelishteos i kemo tanto fasinas komo mieses, i vinyas i olivares. (Biblia, Const. 1873)



340290

olvidar/olvidarse v./v. refl.

שכח, נשה

to forget

Del fuerte ke te krio te olvidaste, i te olvidaste del Dio tu Kriador. (Biblia, Const. 1873)



340310

olvido m.

שכחה

forgetfulness

Bendicho el ke no kave delantre su prezensia indjustisia, ulvido, parsialidad, ni korrupsion (Tefilat Imanuel, 1924)



340360

ombligo m.

טבור

navel

i su boka serrada i el ombligo avierto ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



340410

ombre m.

בן אדם, אדם, אנוש, איש, גבר

male, human being, person, man

Los mandamientos de H' son derechas, ke alegran el korason; (Biblia, Const. 1873)

por los pekados de los ijos del ombre. (Koelet Targum,1744)

Porke no ay ombre ke no tenga su ora favoravle (Tefilat Imanuel, 1924)

Ke ande le vino su kavo de el ombre de seer niftar de ayi es el polvo de su guf i ayi torna (P. R. Eliezer,1876)

e crio al ome, e crio al parayso, e crio el ynfierno. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i oyeron a boz de A' Dio andan en el guerto aparte de el dia i eskondiose el omre i su mujer delante A' entre arvol de el guerto (Biblia, Const. 1547)

i yamo A' Dio a el omre i disho ado ti? i disho a tu boz oyi en el guerto i temi ke desnudo yo i eskondime (Biblia, Const. 1547)

i si algun ombre le dezeava el alma a merkar alguna koza de vedrura mandava al moso (P. R. Eliezer, 1876)

tres haverim ay en el onbre: el Santo Bindicho El, i su padre i su madre ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

ke aun bushka mi alma i non ayi; ombre uno de mil ayi, i mujer en todos estos no ayi (Biblia, Viena 1841)

Si fuere rapado, entonses mi fuersa se apartara de mi, i me enflakesere, i sere komo todos los otros ombres. (Biblia, Const. 1873)



340580

ombrera f.

כרית הכתף, כותפת

epaulette

tendra dos ombreras adjuntadas a sus kavos (Biblia, Const. 1873)



340600

ombro m.

כתף

shoulder

i Aaron yevara sus nombres delante de A' sovre sus dos ombros por membrasion (Biblia, Const. 1873)

i en la provintsia komo su meldadura. en la provintsia eran alsantes los koanim a sus manos komo eskuentra sus onbros ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

De Binyamin disho: el kerido de A' morara a figuzia serka de el; lo kuvrira todo el dia, i entre sus ombros morara. (Biblia, Const. 1873)

Yissahar azno guesudo yazien entre los korales. I vido ke el deskanso era bueno, i ke la tierra era agradavle; i akosto su ombro para soportar, i fue a pecha sodjiftado. (Biblia, Const. 1873)

I Shimshon yazio asta la media noche; i a la media noche se levanto, i travo las puertas de la puerta de la sivdad, i los dos postes, i los arranko kon la serradura, i los pozo sovre sus ombros, i los suvio a la punta del monte ke esta enfrente de Hevron. (Biblia, Const. 1873)

De Binyamin disho: el kerido de A' morara a figuzia serka de el; lo kuvrira todo el dia, i entre sus ombros morara. (Biblia, Const. 1873)

Yissahar azno guesudo yazien entre los korales. I vido ke el deskanso era bueno, i ke la tierra era agradavle; i akosto su ombro para soportar, i fue a pecha sodjiftado. (Biblia, Const. 1873)



340680

omer (ebr.) m.

עומר - ימי ספירת העומר

Omer - the days of counting the Omer

akojed de el kada uno segun su komer, un omer por kavesa segun el numero de vuestras almas; tomaresh kada uno para los ke estan en su tienda. (Biblia, Const. 1873)

I el omer es el diezmo del efa. (Biblia, Const. 1873)

toma una redoma, i mete en eya un omer yeno de man, i ponlo delante de A', para ke sea guardado para vuestros djerenansios. (Biblia, Const. 1873)



340770

onda f.

גל, נחשול; בחילה, קבס

wave, a big wave; nausea

todas tus ondas i tus olas pasaron sovre mi (Biblia, Const. 1873)

i ek, si el kaveyo se uviere tornado blanko en la mancha klara, i paresiere mas onda ke el kuero, lepra es, ke enfloresio en la kemadura i el saserdote lo dara por enkonado; yaga de lepra es. ( Biblia, Const. 1873)

I varon o mujer, kuando tuviere yaga en la kavesa o en la barva, el saserdote mirara la yaga, i ek, si paresiere mas onda ke el kuero, i uviere en eya kaveyo ruvio, delgado, entonses el saserdote lo dara por enkonado; tinya es, lepra es de la kavesa o de la barva. ( Biblia, Const. 1873)



340800

onde adv.

איפה, היכן; אצל, במקום ש-

where; at

I disho David al mansevo ke le avia dado las nuevas: de onde eres tu i el disho: yo soy ijo de un pelegrino, Amalekita. (Biblia, Const. 1873)



341020

ondo adj.

עמוק

deep

lesho lo ke fue i ondo ondo ken lo ayara (Biblia, Viena 1841)



341190

ónike/ónise/oniks cf. oníkolo

i el terser orden una ligura, una agata i un ametisto, i el kuarto orden un krisolito, i un oniks i un jaspe (Biblia, Const. 1873)



341200

oníkolo m.

שוהם

onyx

i tomaras dos piedras de oniks i kavakaras sovre eyas los nombres de los ijos de Israel (Biblia, Const. 1873)



341220

onor f.

כבוד

honor

Ke sea el onor de tu deshiplo tan presiozo komo el tuyo (Tefilat Imanuel, 1924)



341380

onorado adj.

מכובד

honorable

Kien onra ala Ley es onrado por la djente (Tefilat Imanuel, 1924)

Se yama onrado el ke onra asu proksimo (Tefilat Imanuel, 1924)



341470

onra f.

כבוד, הוקרה; יוקרה

respect, recognition; prestige

I aresh saver a mi padre todo mi onra en Ayifto (Biblia, Const. 1873)

Los sielos rekontan la onra del Dio, (Biblia, Const. 1873)

Muger de gracia sustenta honra, y los fuertes sustentan riqueza. (Biblia de Ferrara, 1553)

Sea la onra a tu proksimo komo la ke deves a tu maestro (Tefilat Imanuel, 1924)

Para asentarlos kon prinsipes, i los aze eredar siya de onra. (Biblia, 1873)

Non ensenderan kon alkatran por onra de shabat. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

E dixo el rrey al mayor de los fijos: homillate a mi dios, e fazerte he grande honrra e grande merҫed, a ti e a tus hermanos. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i agora fuye a ti a tu lugar. dishi: onrar te onrare i a ek te vedo A' de onra (Biblia, Const. 1547)

ijo mio! da agora onra a A' el Dio de Israel i azle atorgamiento i denunsiame agora lo ke iziste, no me lo enkuvras (Biblia, Const. 1873)

i aras vestidos santos para Aaron tu ermano para onra i para ermozura (Biblia, Const. 1873)

i para los ijos de Aaron aras tongas i les aras sinyideros i kofias les aras por onra i por ermozura (Biblia, Const. 1873)

i fue tomada onra de kaza de muestras vidas, lugar ke te alavaron en el muestros padres ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

I Moshe no podia entrar en la tienda del plazo, porke la nuve pozava sovre eya, i la onra de A' inchio el tavernakulo. ( Biblia, Const. 1873)

Shimon i Levi ermanos; instrumentos de adolme sus armas. en su sekreto no entre mi alma; en su apanyamento no se aune mi onra! (Biblia, Const. 1873

Shimon i Levi ermanos; instrumentos de adolme sus armas. en su sekreto no entre mi alma; en su apanyamento no se aune mi onra! (Biblia, Const. 1873

i dio el Dio al viejo por mersed i por piadades en ojos del vizir, i lo kito kon onra kon todos sus livros, i anduvieron de sivdad en sivdad asta su ayegar a la sivdad de Sevilla (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i kuando tornaron en teshuva i fue perdonado a eyos, se muchiguo klaredad de onra de sus fases komo los andjeles porke izieron telas para el tavernaglo (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)

suve a el sielo i dare a ti a dos tavlas de piedras tajadas de safira de sia de mi onra relustrozas komo el oro fino regladas kon reglas eskritas kon mi dedo (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



341500

onrar v.

כיבד, הוקיר

to honor

Kien onra ala Ley es onrado por la djente (Tefilat Imanuel, 1924)

Onrare alos ke me onran i los ke me despresian seran despresiados (Tefilat Imanuel, 1924)

Se yama onrado el ke onra asu proksimo (Tefilat Imanuel, 1924)

I estas eyas: onrar padre i madre i gualardonamiento de mersedes (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

i agora fuye a ti a tu lugar. dishi: onrar te onrare i a ek te vedo A' de onra (Biblia, Const. 1547)

i ayo el vizir a este viejo ke savia en toda sensia i saver, i veendolo ansi ensalsolo i onrolo, i fue en su kaza de kontinuo (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



341505

onrarse v. refl.

התכבד

to be honored

meldamos kualmente demandaron los talmidim a ribi Nehunia ijo de Akana: kon loke alargastes dias? le disho a eyos: en mis dias non me onri kon dezonra de mis konpanyeros ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



341550

onzén/o adj.

האחד עשר, אחד עשר במספר

the eleventh

I estuvo la sivdad en asedio asta el anyo onzeno del rey Tsidkiya'hu. (Biblia, Const. 1873)



342140

ora (2) f.

שעה

hour

Mas vale una ora de penitensia i buenas ovras en este mundo , mas ke todo el tiempo de la vida del mundo futuro (Tefilat Imanuel, 1924)

Porke no ay ombre ke no tenga su ora favoravle (Tefilat Imanuel, 1924)

En la ora segunda lo amaso, en la ora tresera lo izo golem kere dizir taslak (P. R. Eliezer,1876)

e en esa ora dixo Dios a los fijos de Ysrael: dame fiadores de afirmar la ley; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

non te enmaleskas muncho i non seas enlokesido, porke muriras sin tu ora? (Biblia, Viena 1841)

i era en la ora de sus alegrias, i se adjuntavan todos i travavan kada uno mujer de su kompanyero i en ija de su kompanyero la donzeya, i yaziyan kon eyas (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

por un poko ke lo vitesh, vos shasheatesh de verlo [?] i yo ke lo tengo en mi kaza i lo miro kada ora, komo no me adolesere? (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



342650

orasión f.

תפילה

prayer

Orasion de David. (Biblia, Const. 1873)

eskucha mi orasion ke ago sin lavios de enganyo. (Biblia, Const. 1873)

I azia su orasion a A' i yorava mucho I prometio prometa (Biblia, 1873)

Yo so la mujer ke estuvi kontigo aziendo mi orasion a A'. (Biblia, 1873)

En esa ora se leuanto el moҫo, e fizo oraҫión al Señor, e dixo: paresҫera la tu fuerҫa e el tu poderio, (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

por quanto la ley santa se deҫendio, e las palabras de los fijos de Ysrael al Señor manifestador, e por quanto la ley rresҫibieron sus oraҫiones se allegaron, (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

kuando mi alma se desmayava en mi' me akodri de A', i mi orasion entro a ti, a tu templo santo (Biblia, Const. 1873)

sinon por Moshe el porfeta ke espandio sus manos kon orasion delantre A' i izo tornar sanya de A' de eyos (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



342690

orden f.

צו, פקודה, הוראה

order

i inchiras en el inchimiento de piedras, kuatro ordenes de piedras (Biblia, Const. 1873)

bendicho su nombre de A' ke dio a nos Ley por mano de Moshe el eskrivano grande, eskrita sovre dos tavlas de piedra i sesj ordenes de Mishna i Talmud kon meldadura (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



342700

orden m.

סדר

order

Abaye era ordenan orden de la ordenansa, komo lo deprendio de nombrado de la gemará ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



342740

ordenamiento m.

סידור

arrangement

I ordenansa segunda de el saumerrio akonantán a ordenamiento de dos partiduras de lenyos (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



342750

ordenansa f.

מצווה, חוק, פקודה, צו; מערכה

ordinance

Abaye era reglán regla de la ordenansa de nombrado de toda la yeshiva (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

Abaye era ordenan orden de la ordenansa, komo lo deprendio de nombrado de la gemará ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

la ordenansa grande akonantava a la ordenansa segunda de el saumerio

I ordeno sovre eya ordenansa de pan delante de A', komo enkomendo a Moshe. ( Biblia, Const. 1873)



342770

ordenar v.

ציווה, הורה, פקד, גזר על; סידר; הזמין (סחורה); חיבר (שיר)

to order; to compose (a song)

Si sos djuzgador no te meskles por ordenar las kozas komo el abogado (Tefilat Imanuel, 1924)

Ke ansi dize el pasuk: i ordenará sovre eya la alsasion i saumará sovre eya sevos de las pazes sovre eya kumple todas las ayegasiones todas eyas. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

Abaye era ordenan orden de la ordenansa, komo lo deprendio de nombrado de la gemará ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

I ordeno sovre eya ordenansa de pan delante de A', komo enkomendo a Moshe. ( Biblia, Const. 1873)

i a el ordeni ke sea prinsipe sovre Yisrael i sovre Ye'huda. (Biblia, Const. 1873)

I el rey ordeno sovre la puerta al kapitan sovre la mano del kual el se asofria; i el puevlo lo pizaron en la puerta, i murio, komo avia dicho el varon del Dio, ke avlo kuando el rey desendio a el.(Biblia, Const. 1873)



342805

ordenarse v. refl.

הסתדר, סודר

to be arranged

aquel que dixo al mundo: sed, y fue; e con el su man­damiento los ҫielos e la tierra se ordenaron; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



342890

oreja f.

אוזן

ear

i non la oreja por inchirse de oyir todas las palavras de todos moradores de la tierra. (Koelet Targum,1744)

akosta tu oreja a mi, oye mi dicho. (Biblia, Const. 1873)

En oyendo kon la oreja me ovedesieron, los estranyos se deskayeron i se estremesieron en sus enserramientos (Biblia, Const. 1873)

I el dezde su palasio oyo mi boz, i mi esklamasion entro en sus orejas (Biblia, Const. 1873)



342990

orejal m.

עגיל

earring

las kofias i las ashorkas i las trensas i djoyas de el pecho i los orejales (Biblia, Const. 1743)



343205

orgoliarse v. refl.

התגאה, התרברב, התייהר

to be proud, to brag

Kien se orgolia de lo ke save es nesio, malo i vanitozo (Tefilat Imanuel, 1924)



343340

oriente m.

מזרח; ארצות המזרח

orient

manda al sol que sale de oriente e se pone en oҫidente, que salga a oҫidente e se ponga en oriente; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i destirro a el omre i izo morar de orien a guerto de Eden a los keruvim i kon flama de la espada la trastornanse (Biblia, Const. 1547)



343360

origano m.

אזוביון, זעתר, אזוב

origanum

Alimpiame kon oregano, i sere limpio; (Biblia, Const. 1873)



343460

oriya f.

חוף, גדה; שפה, קצה, שוליים

beach, shore; rim, edge, margin

i izo ojales de kardeno sovre oriya de la tela (Biblia, Const. 1547)

i se incho el rio de Misrayim asta las oriyas, i salieron todos los moradores de Misrayim para ver al rio kon todo modo de tanyer komo sus uzansas de kada anyo ke es (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



343800

ornaya f.

כירה, אח, מחתת גחלים

furnace, fireplace, coal pan

Orno o ornayas seran derrokados; enkonados son, i enkonados seran para vozotros. (Biblia, Const. 1873)



343850

orno m.

תנור, כבשן, כור

oven, furnace, reactor

Orno o ornayas seran derrokaos; enkonados son, i enkonados seran para vozotros. (Biblia, Const. 1873)

después de los siete dias tomaronlo e echaronlo en el forno en medio del fuego; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

E desҫendió el Señor por si, e libro a Abraham nuestro padre del forno del fuego. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

no avia en akea sivdad piedra para fraguar esta kale ke kerian fraguar, ke izieron? enpesaron a azer kierpiches i los kemavan en el orno (P. R. Eliezer, 1876)



343880

oro m.

זהב, פז

gold

i amontono plata i oro muncho, (Koelet Targum,1744)

Kovdisiavles son mas ke oro, i mas ke mucho oro fino, (Biblia, Const. 1873)

Djoyas de oro te aremos kon tachones de plata (Biblia, Const. 1873)

Sus pilares izo de plata, su reskovdo de oro, su asiento de purpura (Biblia, Const. 1873)

Ke metia afeite de oro sovre vuestros vestidos (Biblia, Const. 1873)

el doladizo lo kuvrio maestro i platero kon el oro lo espande i kadenitas de plata le adjunta el platero (Biblia, Const. 1743)

si diere a mi Balak yenura de su kaza de plata i oro non podre por pasar a dicho de A' (Biblia, Const. 1547)

solamente la plata i el oro i los atuendos de alambre i de fierro metieron en la kaza de A'. (Biblia, Const. 1873)

le dezia: va merkame un aspro de vedrura – topava en su lugar bultos de oro (P. R. Eliezer, 1876)

seran enkastonadas en oro en sus inchimientos (Biblia, Const. 1873)

I pozo el ara de oro en la tienda del plazo delante del velo. ( Biblia, Const. 1873)

Ijas de Yisrael, yorad por Shaul, ke vos vestia de grana kon plazeres, ke metia azeite de oro sovre vuestros vestidos. (Biblia, Const. 1873)

I los brazeros, i las esparzideras, lo ke de oro, de oro, i lo ke de plata, de plata, todo lo tomo el kapitan de los de la guardiya. Los dos pilares, un mar, i los asientos ke Shelomo avia echo para la kaza de A', no avia pezo al alambre de todos estos atuendos. (Biblia, Const. 1873)

i se puso sovre la kavesa piedras presiozas enkastonadas kon oro, i se afeito su kara i su kuerpo kon modos de afeites de mujeres (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

suve a el sielo i dare a ti a dos tavlas de piedras tajadas de safira de sia de mi onra relustrozas komo el oro fino regladas kon reglas eskritas kon mi dedo (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



344040

orozo (fr.) adj.

מאושר, ברוך, בר מזל

happy

Kuando uno kome del travajo de sus manos sera orozo (Tefilat Imanuel, 1924)



344140

ortiga f.

סירפד, חרול

nettle

I en no topando agua para bever se le dezmayo su alma de Yishmael de la sed i fue i se echo debasho de las ortigas de el midbar (P. R. Eliezer,1876)



344250

oseán (fr.)/oseano m.

אוקיאנוס

ocean

i Okeanos non el se inche, (Koelet Targum,1744)



344285

osifrago m.

פרס (פֶּרֶס)

vulture

I de las aves, estas tendresh en abominasion; no sean komidas, abominasion son: el agila, i el osifrago i el esmerejon i el buitre, i el el milano segun su manera. (Biblia, Const. 1873)

I de las aves, estas tendresh en abominasion; no sean komidas, abominasion son: el agila, i el osifrago, i el esmerejon, i el buitre, i el milano segun su manera, (Biblia, Const. 1873)



344780

otro adj.

אחר, שונה, נבדל

other

Komo una mala aksion trae otra konsigo (Tefilat Imanuel, 1924)

Si fuere rapado, entonses mi fuersa se apartara de mi, i me enflakesere, i sere komo todos los otros ombres. (Biblia, Const. 1873)

i disheron el uno al otro: ek, el rey de Yisrael a alkilado kontra nozotros a los reyes de los Hiteos, i a los reyes de los Aisianos, para venir kontra nozotros. (Biblia, Const. 1873)



344970

ovedensia/ovedesensia/ovediensia f.

משמעת, צייתנות

obedience

No se kitara la vara deYe'huda, ni ledjislador de entre sus pies, asta ke venga Shilo; i a el sera la ovediensia de los puevlos. (Biblia, Const. 1873)

No se kitara la vara deYe'huda, ni ledjislador de entre sus pies, asta ke venga Shilo; i a el sera la ovediensia de los puevlos. (Biblia, Const. 1873)



344980

ovedeser v.

ציית, נשמע

to obey

En oyendo kon la oreja me ovedesieron, los estranyos se deskayeron i se estremesieron en sus enserramientos (Biblia, Const. 1873)



345010

oveja f.

כבשה

sheep

i fue 'Hevel pastor de ovejas i Kayin fue lavrador de tierra (Biblia, Const. 1547)

i 'Hevel trusho tanbien el de mayores ovejas i de sus mijorias i kato A' a 'Hevel i a su presente (Biblia, Const. 1547)

i muchiguaronse los dias i murio Bat-Sua mujer de Yeuda i konortose Yeuda i suvio sovre treskiladores de sus ovejas (Biblia, Const. 1547)

ek tu suegro suvien a Timnata por treskilar sus ovejas (Biblia, Const. 1547)

i destruyeron todo lo ke avia en la sivdad, tanto varones komo mujeres, tanto mosos komo viejos, asta los bueyes i ovejas i aznos, a tajo de espada (Biblia, Const. 1873)

I Adoniya'hu degoyo ovejas, i vakas, i engordados, djunto a la piedra de Zohelet, ke esta serka de fuente del Rogel (Biblia, Const. 1873)

Manteka de vakas, i leche de ovejas, kon grosura de karneros, (Biblia, Const. 1873)



345040

ovligado adj.

אנוס, מאולץ, כפוי, חייב, מחוייב, מוכרח; אסיר תודה

obliged

Malgrado tu veluntad sos kreado, nases, mueres i ovligado por dar kuenta de tus ovras (Tefilat Imanuel, 1924)

Kuando apiada sovre la kandela, kuando apiada sovre el azeite, kuando apiada sovre la mecha es ovligado (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



345100

ovra f.

יצירה, עבודה, מעשה, מפעל; ארגון, אגודה; קופה

creation, work, act, enterprise; organization, association; cash register

Por las ovras del ombre, por la palavra de tus lavios, (Biblia, Const. 1873)

Malo haze obra de falsedad, y asembran justedad precio de verdad. (Biblia de Ferrara, 1553)

Obra de justo para vidas, renuevo de malo para pecado. (Biblia de Ferrara, 1553)

Malo haze obra de falsedad, y asembran justedad precio de verdad. (Biblia de Ferrara, 1553)

El kastigo de una mala ovra es la ovra mala propia (Tefilat Imanuel, 1924)

Mas vale una ora de penitensia i buenas ovras en este mundo , mas ke todo el tiempo de la vida del mundo futuro (Tefilat Imanuel, 1924)

Sepas ke la rekompensa de kada ovra buena es la ovra eya mizma (Tefilat Imanuel, 1924)

Porke Dio de sensias es A' i por El son pezadas las ovras. (Biblia, 1873)

i a ovra de A' no katan i echa de sus manos no vieron (Biblia, Const. 1743)

i izieron todo savio de korason en azientes la ovra a el tavernaglo de Dio (Biblia, Const. 1547)

i en maestria de piedras para inchir i en maestria de madero para ovrar en toda ovra (Biblia, Const. 1873)

I levanto la korte al derredor del tavernakulo i del ara, i metio la mamparansa de la puerta de la korte. Ansi akavo Moshe la ovra. ( Biblia, Const. 1873)

Bendize, A', su aver, i envelunta la ovra de sus manos; yaga los lumbos de los ke se levantan kontra el, i de los ke le aborresen, para ke no se levanten. (Biblia, Const. 1873)

I el le disho: si atar me ataren kon kuerdas nuevas, kon las kuales nunka fue echa ovra, entonses me enflakesere, i sere komo kualkier otro ombre. (Biblia, Const. 1873)

Bendize, A', su aver, i envelunta la ovra de sus manos; yaga los lumbos de los ke se levantan kontra el, i de los ke le aborresen, para ke no se levanten. (Biblia, Const. 1873)

El es el fuerte, perfekta es su ovra; porke todos sus kaminos son djuisio; (Biblia, Const. 1873)



345170

ovrar v.

פעל, יצר, עבד

to act, to create, to work

Fortaleza al perfeto carrera de .A., y quebranto a obrantes tortura. (Biblia de Ferrara, 1553)

i en maestria de piedras para inchir i en maestria de madero para ovrar en toda ovra (Biblia, Const. 1873)

no sea ke digan: nuestra mano alta ovro todo esto, i no A'. (Biblia, Const. 1873)



345210

oy adv.

היום

today

e llegose presente de un sabio e dixeronle: nuestro señor, e nuestro mayoral, e nuestro sabio, qué cosa es este tenblor que se fizo el dia de oy? (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



345350

oya f.

סיר, קערה, קדרה; כור היתוך

pot, bowl, cauldron; melting pot

Kon un piron de tres dientes en su mano iria en la kaserola o en la oya o en el kaldero o en la kaldera (Biblia, 1873)

porke komo boz de espinos debasho de la oya ansi rizo del loko. i tambien esto nada. (Biblia, Viena 1841)

I las oyas, i las paletas, i las despaviladeras, i los kucharones, i todos los atuendos de alambre, kon ke servian, tomaron. (Biblia, Const. 1873)



345440

oyero m.

קדר, יצרן כלי חרס

potter, pottery maker

Enpero si la apego el oyero de prisipio es livre, porke el atuendo uno (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



345930

padre m.

אב, אבא

father

I aresh saver a mi padre todo mi onra en Ayifto (Biblia, Const. 1873)

tres haverim ay en el onbre: el Santo Bindicho El, i su padre i su madre ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

en tienpo ke Israel eran paran mientes a arriva i azian su servitud kon buen korason a su padre ke en los sielos se eran melizantes i si non, eran kurkumantes ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

i fue tomada onra de kaza de muestras vidas, lugar ke te alavaron en el muestros padres ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

el ke disho a su padre i a su madre: no lo vide; ni rekonosio a sus ermanos, ni konosio a sus ijos; (Biblia, Const. 1873)

I desendio su padre a la mujer; i Shimshon izo ayi konbite; porke ansi azian los mansevos. (Biblia, Const. 1873)

el ke disho a su padre i a su madre: no lo vide; ni rekonosio a sus ermanos, ni konosio a sus ijos; (Biblia, Const. 1873)



346110

paga f.

שכר, תשלום, משכורת, תגמול, גמול, תמורה, פרעון

salary, payment, reward, recompense, return, repayment

Mia es la vengansa i la paga; a su tiempo resfuira su pie; (Biblia, Const. 1873)



346210

pagamiento m.

תשלום, פרעון

payment

dia de vengansa para A' anyo de pagamientos por baraja de Sion (Biblia, Const. 1743)



346260

pagar v.

שילם, פרע, פרע את החשבון, שילם שכר ל-

to pay, to pay off, to pay off the bill, to pay wages to

Ni le demandes ake page en el momento ke prometio (Tefilat Imanuel, 1924)

I me pago A' segun mi djustedad, segun mi limpieza delante de sus ojos (Biblia, Const. 1873)

ma yo kon boz de alavansa sakrifikare a ti, pagare lo ke prometi

Ansi pagas a A'? puevlo vil i no savio (Biblia, Const. 1873)

tornare vengansa a mis angustiadores, i pagare a los ke me aborresen. (Biblia, Const. 1873)



346350

pago m.

שכר, גמול, תשלום

payment

i topo una nave ke se iva a Tarshish i pago su pasaje i desendio en eya para irse kon eyos a Tarshish (Biblia, Const. 1873)



346470

paja f.

חציר, שחת, קש, תבן; קשית; כינוי לאוכל תפל וחסר טעם

hay, straw; a nickname for bland and tasteless food

i tambien pan i agua tengo, i paja i sevada para mi azno, no me falta nada (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



346780

pala (1) f.

כף לתנור, מירדה, יעה; את

shovel

tomava uno a la pala i la echava entre el patio a el mizbeah ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



346810

paladar m.

חיך

palate

En su solombra dezei i me asenti i su fruto fue dulse a mi paladar (Biblia, Const. 1873)



346910

palasio m.

ארמון, טירה, פלטין; היכל, דביר

palace

Preparate en el atrio para poder entrar en el palasio (Tefilat Imanuel, 1924)

I Eli el saserdote estava sentado sovre una siya djunto al poste del palasio de A'. (Biblia, 1873)

I el dezde su palasio oyo mo boz, i mi esklamasion entro en sus orejas (Biblia, Const. 1873)

non korban de kulpa i non ofisiones; non termino i non suertes; non palasio i non el minudo ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

non korban de kulpa i non ofisiones; non termino i non suertes; non palasio i non el minudo ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

todo esto en seer el palasio sovre su asiento i la ara sovre su konpustura

alevantose Zeliha i >suviose a su palasio, i vistiose de panyos de reino (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i safumo a su kaza i a su palasio kon almiskle i anderehas, i esparzio en toda la kaza almiskle i sandalos (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i tambien piedras para fraguar kon eyas trusheron i fraguaron los fraguantes palasios para Yania la reina, i se melezino la reina de su dolensia (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



346950

palavra f.

מילה, דיבור, כשרון הדיבור; שפה; מונח

word, speech, eloquence; language; term

No ay dicho i no ay palavras, no es oida su boz. (Biblia, Const. 1873)

Eyos disheron tres palavras: 'sed pasientes en fazer la djustisia; (Pirke avot, siglo XV)

Por las ovras del ombre, por la palavra de tus lavios, (Biblia, Const. 1873)

No muchiguesh avlando altigueza, altigueza. Ni salga palavra fuerte de vuestra boka. (Biblia, 1873)

E la palabra salia e fendia los ҫielos e los abismos, e en las quatro partes del mundo los ҫielos se enclinaron, e los montes fuyeron, e las mares se enturbiaron, e los linajes se touieron, (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i fue enpues de las palavras estas i also mujer de su senyor a sus ojos a Yosef i disho: yaze konmigo (Biblia, Const. 1547)

no aulesh ni agash oir vuestra boz, ni salga palavra de vuestra boka (Biblia, Const. 1873)

tambien a todas las palavras ke avlaren non des a tu korason, para ke no oigas a tu siervo maldiziente (Biblia, Viena 1841)

Ek, mientras ke tu estas avlando ayi kon el rey, yo entrare detras de ti, i akavare tus palavras. (Biblia, Const. 1873)

I akontesio, ke komo lo apreto kada dia kon sus palavras, i lo kanso, de modo ke su alma se angustio asta la muerte, (Biblia, Const. 1873)

i esklamo el forastero sovre palavras de Hidor, i se pelearon los dos delantre del djuez, i enkomendo el djuez a sus siervos ke los kitaran de ayi (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i oyo Potifar las palavras de su mujer i enkomendo ke lo harvaran a Yosef fuertes golpes, i izieron ansi (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i se asentava al lado de el i lo sombaia kon palavras kada dia para ke yaziera kon eya (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

kuanto ermozo el puevlo el este por ser dado a eyos palavras de la Ley i sean komo frenos en sus keshadas (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



347590

paleta f.

טבלת צבעים, פאלטה; כף טייחים, מרית; יעה, מחתה; את; להב משוט

palette; trowel, spatula; pan; shovel; oar blade

I las oyas, i las paletas, i las despaviladeras, i los kucharones, i todos los atuendos de alambre, kon ke servian, tomaron. (Biblia, Const. 1873)



347740

palma f.

כף יד; דקל, תומר, תמר

palm, hand; date palm

Penso kampo i lo tomo, de fruto de sus palmas planto vinyas (Tefilat kol Pe, 1891)

Rekerio lana i lino i izo kon veluntad de sus palmas (Tefilat kol Pe, 1891)

I todos los ke andan sovre sus palmas entre todos los animales ke andan sovre kuatro pies, enkonados vos seran; todo el ke tokare en su kalavrina sera enkonado asta la tarde. (Biblia, Const. 1873)

i tomava a las uvas i esprimia a eyas en vaso de Par'o i dava a el vaso sovre palma de Par'o (Biblia, Const. 1547)

i eresio folor de Balak a Bilam i batió a sus palmas (Biblia, Const. 1547)



347820

palmo m.

טפח

hand breadth

i aras el pechoral de djuisio de echura de maestro … kuadrado sera i doblado, un palmo sera su longura i un palmo su anchura (Biblia, Const. 1873)



347830

palo m.

מקל, אלה, מטה, מוט, כלונס; עץ (החומר)

a stick, a club, a staff, a pole, a stake; wood (the material)

Atuendos de palo i atuendos de kuero i atuendos de gueso i atuendos de vidro sus espandidos limpios i sus resivimientos enkonados (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

e tu dexaste al Señor biuo por sienpre, e rrey de todo el mundo, que crio el ҫielo e la tierra, e sirues a figura de palo e de piedra. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



348070

palomba/paloma f.

יונה

pigeon

Palomba mia ke estas en los riskisios de la penya, en la enkuvierta de la roka alta (Biblia, Const. 1873)

Tus ojos son komo de palombas (Biblia, Const. 1873)

komo gruya i golondrina ansi chuchuleare, djemire komo la palonba (Biblia, Const. 1743)



348080

palombar m.

שובך יונים

dovecote

ken estos komo la nuve abolaran i komo palombinos a sus finiestras (Biblia, Const. 1743)



348350

pan m.

לחם, פת

bread

Atalaya andamios de su kaza i pan de perezozos non kome (Tefilat kol Pe, 1891)

kon sudor de tus narizes komeras pan asta tu tornarte a la tierra, ke de eya fuiste tomado, ke polvo tu i a polvo tornaras (Biblia, Const. 1547)

i todo el pan de su vianda fue seko i mofozo (Biblia, Const. 1873)

I ordeno sovre eya ordenansa de pan delante de A', komo enkomendo a Moshe. ( Biblia, Const. 1873)

entre las tardes komeresh karne, i a la manyana vos artaresh de pan (Biblia, Const. 1873)

I fue, ke en el dia sesheno akojieron dos tantos de pan, dos omeres para kada uno; (Biblia, Const. 1873)

De Asher grueso sera su pan, el dare visios de rey. (Biblia, Const. 1873)

De Asher grueso sera su pan, el dare visios de rey. (Biblia, Const. 1873)

A los nueve del mez kuarto, la ambre se enfortesio en la sivdad, i no uvo pan para el puevlo de la tierra. (Biblia, Const. 1873)

i tambien pan i agua tengo, i paja i sevada para mi azno, no me falta nada (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



348890

panadero m.

אופה, נחתום; מפיץ לחם

baker; bread distributor

pekaron eskansiano de rey de Mitsrayim i el panadero a su senyor a rey de Mitsrayim (Biblia, Const. 1547)

i ensanyose Par'o sovre dos sus sinklavos sovre mayoral de los eskansianos i sovre mayoral de los panaderos (Biblia, Const. 1547)



349690

panyetes m. pl.

תחתונים; מלבושים

underpants; clothes

i az para eyos panyetes de lino para kuvrir la karne de su desnudez, dezde los lombos asta las ankas seran (Biblia, Const. 1873)



349710

panyo m.

בד, ארג, אריג; לבוש

fabric; clothing

Mecha de el panyo ke le enbolvio i non la chamushko, ribi Eliezer dizien enkonada eya. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

i rompio Yaakov sus panyos i puso sako en sus lomos i alimunyose sovre su ijo dias muchos (Biblia, Const. 1547)

i tiro panyo de su bivdez de sovre eya i kuvriose kon el velo i afeitose i asentose en Petah Enayim (Biblia, Const. 1547)

i travolo por su panyo por dezir: yaze konmigo, i desho su panyo en su mano i 'huyo i salio afuera (Biblia, Const. 1547)

I el rey David era viejo, entrado en dias; i lo kuvrian kon panyos ma no se kayentava. (Biblia, Const. 1873)

alevantose Zeliha i suviose a su palasio, i vistiose de panyos de reino (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i su alma se apego en Yosef, i lo sombaia kada dia, i lo vestia de panyos buenos (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



350200

papel m.

נייר; שטר כסף

paper; money banknote

Kien estudia siendo viejo asemeja ala tinta eskrita sovre papel viejo (Tefilat Imanuel, 1924)

Kien estudia siendo djoveno se asemeja ala tinta eskrita sovre papel limpio (Tefilat Imanuel, 1924)



350890

para prep.

בשביל, למען, כדי ש-, ל-, לכיוון, לקראת

for, in order to, to, towards

Talamo izo para si el rey Shelomo de maderos del Levanon (Biblia, Const. 1873)

I alevantose en medio de noche i dio governo para su kaza i governo para sus mosas (Tefilat kol Pe, 1891)

i vido la mujer ke bueno el arvol para komer i ke deseo el para kos ojos i kovdisiado el arvol para entender (Biblia, Const. 1547)



351230

paradizo (it.) m.

גן עדן; כינוי למקום נעים ומלא קסם

paradise; nickname for a pleasant and magical place

e crio al ome, e crio al parayso, e crio el ynfierno. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



351490

parar v.

עמד, עצר

to stand, to stop

I me pari sovre el, i lo mati, porke savia yo ke no podia bivir despues de su kaida (Biblia, Const. 1873)

Akordate de los dias antiguos. Parad mientes a los anyos de djerenansio i djerenansio; (Biblia, Const. 1873)

Kien diese ke fueron savios, ke entendieran esto, ke pararan mientes a su postrimeria! (Biblia, Const. 1873)

i kuando se kijo ir de la kaza, paro mientes en la pared i vido kon su sezo ke avia un eskondedijo en la pared (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



351530

pararse v. refl.

נעצר; הציג עצמו לפני

to stop; to present oneself before

i el sol se paro en medio de los sielos i no apresuro a ponerse kaje un dia entero (Biblia, Const. 1873)

sol, detente en Giv'on i luna en el vaye de Ayalon! i el sol detuvo i la luna se paro astsa ke la djente se vengo de sus enemigos (Biblia, Const. 1873)

i dos koanim se paravan sovre la meza i dos tronpetas en sus manos; tanyian i auvlavan i tanyian ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

i entravan sus ermanos los koanim i se enkorvavan i salian, venian i se paravan sovre grados de patio ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

I eya vino delante del rey, i se paro delante del rey. (Biblia, Const. 1873)

I me disho: te rogo, parate sovre mi, i matame; porke me tomo el dezmayo, ke dainda toda mi alma esta en mi. (Biblia, Const. 1873)



351710

pared/paré m.

קיר, כותל

wall

Porke su kaza estava en la pared de la muraya (Biblia, Const. 1873)

Ek, el esta detras de nuestra pared, mirando por las ventanas, mostrandose por las reshas (Biblia, Const. 1873)

i unas eskaleras le izieron en la pared una por la vanda de mizrah i una por la vanda de maarav (P. R. Eliezer, 1876)

izieron una pared muy grande ke la altura era shiur de setenta milias (P. R. Eliezer, 1876)

i derroko a la pared i a la fragua i ayo una bota yena de livros munchos (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i kuando se kijo ir de la kaza, paro mientes en la pared i vido kon su sezo ke avia un eskondedijo en la pared (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



351940

parentesko m.

קרבה משפחתית, שְאֵרוּת

family kinship

Demandar demando el varon por nozotros i por nuestro parentesko (Biblia, Const. 1873)



351990

pareser/se v.

דמה, נדמה, נראה כ-; הופיע

to resemble, to appear as; to appear

En esa ora se leuanto el moҫo, e fizo oraҫión al Señor, e dixo: paresҫera la tu fuerҫa e el tu poderio, (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

I el saserdote mirara, i ek, si paresiere mas basha ke el kuero, i su kaveyo uviere tornado blanko, el saserdote lo dara por enkonado ( Biblia, Const. 1873)

I kuando el saserdote mirara la yaga de la tinya, i ek, no paresiere mas onda ke el kuero, ni uviere en eya kaveyo preto, el saserdote enserrera al ke tiene la yaga de la tinya siete dias. ( Biblia, Const. 1873)



352530

parir v.

הוליד/ילדה

to give birth

Asta ke lo trushi en kaza de mi madre i en la kamara de la ke me pario (Biblia, Const. 1873)

Asta ke la manyera pario siete, i la ke tenia muchos ijos se enflakesio. (Biblia, 1873)

Sovre tres pekados las mujeres murientes en ora de su parir (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

muchiguar muchiguare tu lazerio i tu ensintamiento, kon dolor pariras ijos i a tu marido tu deseo i el podestara en ti (Biblia, Const. 1547)

I tambien el era muy ermozo de forma; i su madre lo pario despues ke Maaha pario a Avshalom. (Biblia, Const. 1873)



353030

Paró (ebr.) adj.

רשע, ''פרעה''

evil, "Pharaoh"

de la derecha i de la istierda eran los deziertos ke eran yenos de kulevros adreones i detras de eyos era Par'o el malo i su real (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)

en akeya ora eresio folor de A' sovre eyos i kijo sakudirlos en aguas de la mar komo fueron sakudidos Par'o i su fonsado (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)

kuando salieron Israel de Ayifto presigieron Par'o i su real despues eyos kon katriguas i kon kavayeros i era el kamino serrado a eyos (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



353080

parohet (ebr.) f./m.

פרוכת

curtain

I sus sangres menesteroza esteyadura sovre entre los travesanyos i sovre el parohet i sovre ara de el oro (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

non alsasion i non azazel; non parohet o kortina i non toro de la linpieza ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



353330

parsialidad/parsialitá f.

משוא פנים, חד צדדיות; חלקיות

bias, one-sidedness; partiality

Bendicho el ke no kave delantre su prezensia indjustisia, ulvido, parsialidad, ni korrupsion (Tefilat Imanuel, 1924)



353430

parte f.

מנה, חלק; אזור; צד

portion, part; area; side

su parte es en esta vida, i de tu tezoro eskondido inches su vientre; (Biblia, Const. 1873)

En nuestros pasos agora nos rodean, (Biblia, Const. 1873)

ponen sus ojos para echarnos a tierra. (Biblia, Const. 1873)

Se yama riko kien se alegra i kontenta kon su parte (Tefilat Imanuel, 1924)

Enpeso el Sh.yit. para akojer el polvo de adam arishon de las kuatro partes de la tierra (P. R. Eliezer,1876)

Todo Israel ay a eyos parte a el mundo el vinien (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

e era la palabra saliendo e volando de parte de la gloria del poderoso, e perdonador, e fuerte; e el dicho del glorioso en tablas de piedras presҫiosas paresҫiendo a todo el mundo, (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i aborresieron tierra buena i kovdisiada ke era por la parte de mizrah i se fueron a Bavel ke es Bagdat (P. R. Eliezer, 1876)

metio a un mal'ah por kada uma a ke la rija por su dicho i a Israel los tomo por su parte (P. R. Eliezer, 1876)

i siendo ke ayego su tienpo por espartirse del mundo el Santo Bindicho El toma su i parte, i parte de su padre i su madre echado delantre de eyos ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

I tuvo sus konsejos kon Yoav, ijo de Tseruya, i kon Evyatar el saserdote; i eyos ayudaron de parte de Adoniya. (Biblia, Const. 1873)

Gilad se kedo en la otra parte del Yarden; i Dan por ke se estuvo en navios? (Biblia, Const. 1873)

Porke la parte de A' es su puevlo, Yaakov la suerte de su eredad (Biblia, Const. 1873)



353810

partida f.

חלק, מנה; חטיבה, מפלגה, קבוצה מקצועית; סבוב במשחק; חבילה; יציאה, הפלגה

part, portion; division, party, professional group; round in a game; package; departure, voyage

Si lo konfisiono en dos partidas es kasher a tersio i al kuarto no oyimos (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

i kada uno tenia en kada mano una entorcha por alunbrar, i se espartian en dos partidas ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



353930

partidura f.

ביקוע; הבקעות; בקע; שבבי עץ; שכר חטיבת עצים

splitting; wood chips; wood division salary

I dos partiduras de lenyos akonantan a desenizamiento de ara la de adientro (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

I ordenansa segunda de el saumerrio akonantán a ordenamiento de dos partiduras de lenyos (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



354050

partir v.

עזב, יצא, יצא לדרך, נסע, הפליג; חתך, חצה

to leave, to go out, to set out, to travel, to sail; to cut, to cross

i kuando parten de ti, tenlos por djustos, por kuanto resivieron sovre si el djuisio. (Pirke avot, siglo XV)

E dixo el Señor a los fijos de Ysrael: yo so el Señor uno, e vee que yo so el que te saque de tierra de Egibto, e yo so el que parti la mar, e el que te pase por meydat della en seco, e anegue a tus enemigos en el suelo; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

I partio el Dio una foya ke avia en Lehi, i salieron de eya aguas, i bevio, i retorno su espirito, i se rebivio. Por tanto yamo su nombre En-'Hakore, ke esta en Lehi asta oy. (Biblia, Const. 1873)

i partio Sefo a la piedra, i vino a la me'ara i vido i ek alimanya grande komien al toro, su meatad i arriva semejansa de ombre, i de meatad para abasho semejansa de alimanya (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

kantar segundo disho Moshe kon ijos de Israel en tiempo ke partio a eyos Sinyor de el mundo a mar ruvio (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



354500

pasaje m.

מעבר, פסאז', פרוזדור; פיסקה

passage, corridor; paragraph

El temor de H' es limpio, ke dura para siempre; (Biblia, Const. 1873)

i topo una nave ke se iva a Tarshish i pago su pasaje i desendio en eya para irse kon eyos a Tarshish (Biblia, Const. 1873)



354540

pasajero adj.

זמני, חולף, בן חלוף, רגעי, ארעי; סואן

temporary, passing, fleeting, momentary, ephemeral

no se apiadaron sovre el kavod de su kreador a venderle koza de komida a el forastero i al pasajero ke pasava por su sivdad (P. R. Eliezer, 1876)



354640

pasar v.

עבר, חלף, חצה; בילה

to pass, to pass by, to cross; to spend time

Se asemejan al leon ke dezea a arrevatar, i al leoniko asentado en lugares enkuviertos. (Biblia, Const. 1873)

Komo poko pasi de eyos asta ke ayi al ke ama mi alma (Biblia, Const. 1873)

Porke, ek, el invierno paso, la luvia paso i se fue (Biblia, Const. 1873)

I de todas las males ke pasaron sovre Avraam no le vinieron tanto a fuerte kuanto le vino a fuerte esto (P. R. Eliezer,1876)

i pasaron varones midianim merkaderes i sotrayeron i alsaron a Yosef de el pozo i vindieron a Yosef a los moros por vente pesos de plata (Biblia, Const. 1547)

si diere a mi Balak yenura de su kaza de plata i oro non podre por pasar a dicho de A' (Biblia, Const. 1547)

todas tus ondas i tus olas pasaron sovre mi (Biblia, Const. 1873)

i si alguno kaiya i se muria no les pasava a dinguno por tino de su muerte (P. R. Eliezer, 1876)

no se apiadaron sovre el kavod de su kreador a venderle koza de komida a el forastero i al pasajero ke pasava por su sivdad (P. R. Eliezer, 1876)

i tira tristeza de tu korason i az pasar mal de tu karne, porke la ninyez i la manseves nada (Biblia, Viena 1841)

Ramo fruchiguozo Yosef, ramo fruchiguozo sovre fuente; las ramas pasan sovre el muro. (Biblia, Const. 1873)

I el espirito de A' paso sovre el, i desendio a Ashkelon, i irio trenta varones de eyos, i tomo sus espojos, i dio las modas de vestidos a los ke avian deklarado el enigma. (Biblia, Const. 1873)

Ramo fruchiguozo Yosef, ramo fruchiguozo sovre fuente; las ramas pasan sovre el muro. (Biblia, Const. 1873)



355410

pasensia f.

סבלנות, אורך רוח

patience

Mijor ke ek barragan es kien tiene pasensia i kien domina su ravia (Tefilat Imanuel, 1924)



355800

pasiente adj.

סבלן, סבלני

patient

Eyos disheron tres palavras: 'sed pasientes en fazer la djustisia; (Pirke avot, siglo XV)



355940

pasión f.

סבל, כאב, מכאוב, ייסורים; תשוקה עזה, תאווה, חשק, להיטות

suffering, pain, anguish; intense desire, lust, desire, eagerness

Se yama barragan kien vense sus pasiones (Tefilat Imanuel, 1924)



356140

paso (1) m.

צעד, שעל; מידת צעד; הליך; תוקף; שם טוב, יוקרה; זכות מעבר, כרטיס מנוי בתחבורה ציבורית

step; measure of step; procedure; validity; good name, prestige; right of passage, public transportation pass

En nuestros pasos agora nos rodean, (Biblia, Const. 1873)

Sosten mis pasos en tus senderos, para ke no se resfuygan mis patadas. (Biblia, Const. 1873)

Ensanchaste mis pasos debasho de mi, i no se resfuyeron mis rodiyas (Biblia, Const. 1873)



356690

pastor m.

רועה; רועה רוחני

shepherd; spiritual shepherd

Apasenta tus kavritas djunto a las moradas de los pastores (Biblia, Const. 1873)

komo brama el leon i el kadilio sovre arrevatadura komo es apanyado apanamiento de pastores (Biblia, Const. 1743)

i fue 'Hevel pastor de ovejas i Kayin fue lavrador de tierra (Biblia, Const. 1547)

de ayi el pastor, la piedra de Yisrael: del Dio de tu padre, i el te ayudara, i de Todopoderozo, i el te bendizira, kon bendisiones de los sielos de arriva, kon bendisiones del abismo ke yazie abasho, kon bendisiones de los pechos i de la bulba. (Biblia, Const. 1873)

de ayi el pastor, la piedra de Yisrael: del Dio de tu padre, i el te ayudara, i de Todopoderozo, i el te bendizira, kon bendisiones de los sielos de arriva, kon bendisiones del abismo ke yazie abasho, kon bendisiones de los pechos i de la bulba. (Biblia, Const. 1873)



356800

pasuk (ebr.) m.

פסוק

verse

Ke ansi dize el pasuk A' envelunto por su djustedad se engrandeska la ley i se enforteska. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

Ke ansi dize el pasuk: i todos tus ijos anbezados de A' i muchiguarsea paz de tus ijos (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

ke todo el ke depierde alma una de Israel konta sovre el el pasuk komo se sosteniera un mundo yeno ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



356870

patada f.

עקבות; בעיטה; נקישת עקבים; צעד, שעל; רקיעה

footsteps; kick; click of heels; step; stamping with feet

Levantate, O H'; akonanta sus fases, echalo abasho, (Biblia, Const. 1873)

Si tu no saves, o ermoza entre las mujeres! Sal tu por las patadas del revanyo (Biblia, Const. 1873)

Pizaste, alma mia, fortaleza. Entonses se majaron las unyas de los kavayos, por las patadas, las patadas de sus kavayones. (Biblia, Const. 1873)



357270

patiko m.

ברווזון; שחף

duckling; seagull

Saumada de almiskle i de ensensio de todo polvo de merkader (Biblia, Const. 1873)



357350

patio m.

חצר פנימית, פטיו

courtyard, patio

i entravan sus ermanos los koanim i se enkorvavan i salian, venian i se paravan sovre grados de patio ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

tomava uno a la pala i la echava entre el patio a el mizbeah ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



357880

patrón m.

אדון; מעביד, מעסיק, בוס; בעלים; תומך

patron

Tambien kuando venia algun forastero a sus sivdades i traia su merkaderia ke merkava o keria vender, i se adjuntavan sovre el varones i mujeres, i famiyas, i mosos i viejos, i se ayegavan todos al varon i le tomavan por fuersa de la merkaderia asta ke se atemava la merkaderia del patron (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



358220

pavor m.

אימה, בעתה, פחד

horror, anguish, fear

Kada uno tiene su espada sovre su anka a kavza del pavor en las noches (Biblia, Const. 1873)



358400

paz f.

שלום

peace

I el disho: paz a vozotros` no temash (Biblia, Const. 1873)

A' fortaleza a su puevlo dara, A' bendizira su puevlo kon la paz (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

E luego mando el Señor que sosegase la mar, e sosego de su fortuna, e salieron de la nao en pas. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i Yeoshua izo paz kon eyos i tajo kon eyos firmamiento para abediguarlos i los mayorales de la kompanya les djuraron (Biblia, Const. 1873)

i era avlan kon nos pases kon pases komo varon ke beza a su kompanyero de muchidumbre de kerensia ke akerensio a nos, avantajadamente mas ke a setenta puevlos (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



358680

pecha f.

מס; חזה, שד

tax; chest, breast

Yissahar azno guesudo yazien entre los korales. I vido ke el deskanso era bueno, i ke la tierra era agradavle; i akosto su ombro para soportar, i fue a pecha sodjiftado. (Biblia, Const. 1873)

Yissahar azno guesudo yazien entre los korales. I vido ke el deskanso era bueno, i ke la tierra era agradavle; i akosto su ombro para soportar, i fue a pecha sodjiftado. (Biblia, Const. 1873)



358800

pecho m.

שד, דד, חזה, חיק; חזיה גברית

breast, chest, bosom; waistcoat

Sakito de almiskle es mi kerido para mi, entre mis pechos repozara (Biblia, Const. 1873)

Todo lo ke anda sovre el pecho, i todo lo ke anda sovre kuatro o mas pies, de toda sierpe ke va arrastrando sovre la tierra, no lo komash, porke son abominasion. (Biblia, Const. 1873)

de ayi el pastor, la piedra de Yisrael: del Dio de tu padre, i el te ayudara, i de Todopoderozo, i el te bendizira, kon bendisiones de los sielos de arriva, kon bendisiones del abismo ke yazie abasho, kon bendisiones de los pechos i de la bulba. (Biblia, Const. 1873)

de ayi el pastor, la piedra de Yisrael: del Dio de tu padre, i el te ayudara, i de Todopoderozo, i el te bendizira, kon bendisiones de los sielos de arriva, kon bendisiones del abismo ke yazie abasho, kon bendisiones de los pechos i de la bulba. (Biblia, Const. 1873)



358950

pechoral m.

חושן; עָדִי מיוחד שנושא הפטריארך הירושלמי על חזהו

vest; a special piece of jewelry worn by the Patriarch of Jerusalem on his chest

i los mayorales trusheron a piedras del shoam i a piedras de los inchimientos para el espaldar i para el pecholar (Biblia, Const. 1547)

i aras el pechoral de djuisio de echura de maestro … kuadrado sera i doblado, un palmo sera su longura i un palmo su anchura (Biblia, Const. 1873)

i pondras las dos sortijas sovre los dos kavos del pechoral (Biblia, Const. 1873)



359170

pedasiko m.

חתיכה, שבר, פיסה, רסיס, קטע

piece, fragment, shard

Le disho a eya dame un poko de agua i un pedasiko de pan ke ya me dezmayo de ambre de la largura de el kamino i no le dio nada (P. R. Eliezer,1876)



359190

pedaso m.

חתיכה, נתח, חלק, מנה, שבר

piece, chunk, portion, fraction

i izieron desnudar a Yosef a su tonga de los pedasos ke sovre el (Biblia, Const. 1547)



359710

pedrerse v. refl.

תעה, איבד דרכו, הלך לאיבוד; איבד כל כספו; איבד שמו וכבודו

to go astray, to lose one's way, to get lost; to lose all one's money; to lose one's name and honor

Esperanza de justos alegria, y esperanza de malos se perdera. (Biblia de Ferrara, 1553)

En morir hombre malo, se pierde esperanza, esperanza de mentirosos se perdio. (Biblia de Ferrara, 1553)

i fue el dia i se le perdio a Sefo toro ijo de vaka, i anduvo por bushkar al toro i oyo a su brabamiento de derredores del monte el este (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



359770

pedrido adj.

אבוד; שאיבד דרכו; מופסד

lost

Porke son djente perdida de konsejo, i no ay en eyos entendimiento. (Biblia, Const. 1873)



360310

peinarse v. refl.

הסתרק

to comb your hair

kuanto ermozo es el kaveyo de tu kavesa, toma el peine de oro ke esta en kaza i peinate kon el (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



360320

peine m.

מסרק

comb

kuanto ermozo es el kaveyo de tu kavesa, toma el peine de oro ke esta en kaza i peinate kon el (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



360390

pekado adj.

מנומש; מכוסה אבעבועות

freckled; covered with pockmarks

Tambien de los pekados de sobervia deten a tu siervo, no podesten sovre mi; (Biblia, Const. 1873)

Obra de justo para vidas, renuevo de malo para pecado. (Biblia de Ferrara, 1553)

Kien komite un pekado gana un akuzador (Tefilat Imanuel, 1924)

I el pekado de los mosos era muy grande delante de A', porke los varones menospresiavanel prezente de A'. (Biblia, 1873)

Sovre tres pekados las mujeres murientes en ora de su parir (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

muestros pekados [i pekados] de muestros padres destruyeron muestra morada i desoladura de muestro santuvario ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



360400

pekado m.

חטא, עוון

sin,crime

de los pekados enkuviertos alimpiame. (Biblia, Const. 1873)

por los pekados de los ijos del ombre. (Koelet Targum,1744)

Los djuisios de H' son verdad, son odos djusts. (Biblia, Const. 1873)

Enkuvre tus fases de mis pekados, i arremata todos mis delitos. (Biblia, Const. 1873)

kantar primero disho Adam en tiempo ke fue perdonado a el su pekado (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



360500

pekador/dera n.

חוטא; עבריין

sinner; criminal

i los pekadores se tornaran a ti. (Biblia, Const. 1873)

el bueno delantre el Dio sera eskapado de eya i el pekador sera prendido kon eya (Biblia, Viena 1841)

I sera, kuando mi senyor el rey yaziere kon sus padres, yo i mi ijo Shelomo seremos kontados por pekadores. (Biblia, Const. 1873)



360520

pekar v.

חטא, עבר עבירה

to sin, to commit a crime

Kontra ti solo peki, i ize lo malo en tus ojos, (Biblia, Const. 1873)

Este ombre ke keres krear tuyo es i el es korto de dias i arto de ravia i viene a pekar (P. R. Eliezer,1876)

pekaron eskansiano de rey de Mitsrayim i el panadero a su senyor a rey de Mitsrayim (Biblia, Const. 1547)

peko Israel i tambien traspasaron mi firmamiento ke les enkomendi (Biblia, Const. 1873)

porke non ay ombre djusto en la tierra ke aga bien i non peke (Biblia, Viena 1841)



360570

pekenyo adj.

קטן, זעיר, דל ערך

small, tiny, of little value

Aferradnos las rapozas, las rapozas pekenyas ke danyan kas vinyas (Biblia, Const. 1873)

I su madre le azia un manto pekenyo i se lo traiya de anyo en anyo. (Biblia, 1873)

E luego mando sacar al otro hermano seteno, e era el mas pequeño de los hermanos, (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



360740

pelago m.

אפיק, ערוץ נחל; מפל מים, אשד; אגם; לב ים

a stream, a river channel; a waterfall, a cascade; a lake; the heart of the sea

i sera la sekura por pelago i sekania por manadero de aguas en morada de kulevros (Biblia, Const. 1743)

i sera sovre todo monte alto i sovre toda kuesta enshalshada pelagos arroyos de aguas (Biblia, Const. 1743)



360790

pelar v.

קלף, קילף; הסיר שער

to peel; to remove hair

e non les aprouechaua cosa ninguna, e pelauan sus baruas, e mesauan sus cabellos, e fazian su sacrefiҫio de lo que mesauan a sus dioses. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



360820

pelea f.

קרב, מערכה, מלחמה, התכתשות

battle, war, quarrel

Tres peleas fuertes son aparejados los bene Yishmael de azer en la tierra en kavo de los dias (P. R. Eliezer,1876)

El anbeza mis manos para la pelea, i el arko de azero es kevrado por mis brasos (Biblia, Const. 1873)

I ti me senyiste de fuersa para la pelea (Biblia, Const. 1873)

tus varones en la espada kayeran i varones de tu barragania enla pelea (Biblia, Const. 1743)

i fue komo el rey de Ay vido esto, los varones de la sivdad se apresuraron i madrugaron i salieron al enkuentro de Israel a la pelea .. al tiempo senyalado (Biblia, Const. 1873)

Kuando Yisrael eskojia diozes nuevos, entonses avia pelea en las puertas. (Biblia, Const. 1873)

enfechiza agora fechiza a nosotros, i kon el fechizo savremos kien mayorgara en la pelea la esta ke mozotros andantes sovre eya (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i denunsio Bil'am a la koza la esta a Angeas, i se desfeuzio Angeas i no se sinto por desender a Misrayim a la pelea (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



360860

pelear v.

נאבק, נלחם; רב

to struggle, to fight; to quarrel

De los sielos pelearon, las estreyas de sus kaminos pelearon kontra Sisera. (Biblia, Const. 1873)

Vinieron reyes i pelearon, entonses pelearon los reyes de Kenaan en Taanah a las aguas de Megido; ninguna ganansia de moneda tomaron. (Biblia, Const. 1873)

i salieron delantre del djuez peleando i lo oyeron todos los varones de Sedom, i se apanyaron sovre eyos i esklamaron todos sovre el forastero , lo kitaron kon turva de la sivdad (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



360880

pelearse v. refl.

רב, התקוטט, התכתש, הסתכסך

to quarrel, to clash, to have a fight

i esklamo el forastero sovre palavras de Hidor, i se pelearon los dos delantre del djuez, i enkomendo el djuez a sus siervos ke los kitaran de ayi (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



361100

pelikán/o m.

שקנאי, פליקן; קאת

pelican

I el buho, el somorgujo, i el ibis, i el sisne, i el pelikano, i el buitre de karonya, i la siguenya, la garza segun su manera, i la abubiya i el mursielago. (Biblia, Const. 1873)

i eredarlan pelikano i tartuga i mursiegano i kuervo moraran en eya (Biblia, Const. 1743)

i el buho, i el somorgujo, i el ibis, i el sisne, i el pelikano, i el buitre de karonya, (Biblia, Const. 1873)



361145

pelishteo m.

פלישתי

Philistine

No sea ke se alegren las ijas de los pelishteos (Biblia, Const. 1873)



361560

pena (1) f.

מאמץ, טורח; צער, עצב, סבל, מכאוב, ענות, ענות; עונש

effort, trouble; sorrow, sadness, suffering, pain, torment; punishment

I disheron el uno al otro: no izimos bien; oy es dia de buenas nuevas, i nozotros kayamos; si esperaremos asta la luz de la manyana, nos alkansara pena.(Biblia, Const. 1873)



361850

pendensia f.

התליה, הפסקה זמנית, אי הכרעה

suspension, temporary suspension, indecision

Odio haze despertar pendencias, y sobre todas rebeldias cubrira amor. (Biblia de Ferrara, 1553)



361900

péndola f.

עט, עט נובע

pen, fountain pen

De Mahir desendieron rejidores, i de Zevulun los ke uzan la pendola de eskrivano. (Biblia, Const. 1873)

metimos veluntad de muestra alma en eyos para enkuadernarlos kon pendola de fierro i plomo, komo todos los livros los vinientes a muestra mano (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



362160

penitensia f.

חרטה, תשובה, סיגוף; עונש

repentance, penance; punishment

La penitensia i las buenas aksiones son un (eskudo) mamparo kontra la dezgrasia (Tefilat Imanuel, 1924)

Mas vale una ora de penitensia i buenas ovras en este mundo , mas ke todo el tiempo de la vida del mundo futuro (Tefilat Imanuel, 1924)



362270

pensamiento m.

מחשבה

thought

Kovdisiavles son mas ke oro, i mas ke mucho oro fino, (Biblia, Const. 1873)

solamente vi esto ayi, ke izo el Dio a el ombre derecho, i eyos bushkan pensamientos munchos (Biblia, Viena 1841)

En los espartimientos de Reuven grandes pensamientos del korason. Por ke kedaste entre los korales, para oir los rechiflos de los revanyos? (Biblia, Const. 1873)



362280

pensar/se v./v. refl.

חשב, הרהר, הגה, העלה על הדעת; דאג

to think, to ponder; to worry

Penso kampo i lo tomo, de fruto de sus palmas planto vinyas (Tefilat kol Pe, 1891)

kizas el Dio pensara de nozotros i no nos depedremos (Biblia, Const. 1873)

i A' echo un grande viento en la mar i uvo tempestad grande en la mar i se penso ke la nave se romperia (Biblia, Const. 1873)



362600

penya f.

סלע, צור

rock

O H' mi penya i mi regidor. (Biblia, Const. 1873)

Palomba mia ke estas en los riskisios de la penya, en la enkuvierta de la roka alta (Biblia, Const. 1873)

A' es mi penya i mi fortaleza i mi eskapador (Biblia, Const. 1873)

Kien es Dio afuera de A' i kien es penya afuera de nuestro Dio? (Biblia, Const. 1873)

I desendieron tres mil varones de Ye'huda al riskisio de la penya de Etam, i disheron a Shimshon: no saves ke los Pelishteos podestan sovre nozotros? ke es esto ke nos iziste? I el les disho: komo izieron a mi, ansi ize a eyos. (Biblia, Const. 1873)

I lo ataron kon dos kuerdas nuevas, i lo izieron suvir de la penya. (Biblia, Const. 1873)

I los irio pierna sovre anka kon grande erida; i desendio i estuvo en el riskisio de la penya de Etam. (Biblia, Const. 1873)

i lo izo chupar miel de la penya, i azeite del piedregal del penyasko: (Biblia, Const. 1873)



362630

penyasko m.

סלע גדול

big rock

El Dio de mi penyasko me abrigare en El, mi fortaleza alta i mi fuida (Biblia, Const. 1873)

i lo izo chupar miel de la penya, i azeite del piedregal del penyasko: (Biblia, Const. 1873)



363340

perdón m.

סליחה, מחילה

forgiveness, pardon

kantar primero disho Adam en tiempo ke fue perdonado a el su pekado (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)

i kuando tornaron en teshuva i fue perdonado a eyos, se muchiguo klaredad de onra de sus fases komo los andjeles porke izieron telas para el tavernaglo (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



363440

peregrino m.

צליין, עולה רגל; נודד, נע ונד; מהגר; זר, גר, נוכרי

pilgrim; wanderer, mover; immigrant; stranger, sojourner, foreigner

I disho David al mansevo ke le avia dado las nuevas: de onde eres tu i el disho: yo soy ijo de un pelegrino, Amalekita. (Biblia, Const. 1873)



363510

peresozo/perezozo m.

עצלן

lazy

Como vinagre a los dientes, y como humo a los ojos, assi el perezoso a sus embiantes. (Biblia de Ferrara, 1553)

Atalaya andamios de su kaza i pan de perezozos non kome (Tefilat kol Pe, 1891)



363540

perfeksión f.

שלימות

perfection

Perficion de rectos los guia, y atorcimiento de falsarios los prea. (Biblia de Ferrara, 1553)



363630

perfekto adj.

מושלם, משוכלל, מעולה

perfect

en­tonses sere perfekto, i sere inosente del reveyo grande. (Biblia, Const. 1873)

La Ley de H' es perfketa, ke torna el alma; (Biblia, Const. 1873)

Fortaleza al perfeto carrera de .A., y quebranto a obrantes tortura. (Biblia de Ferrara, 1553)

Balanzas de engaño abominación de .A., y peso perfeto su voluntad. (Biblia de Ferrara, 1553)

El Dio es mi fortaleza de fuersa, i avre perfekto mi kamino (Biblia, Const. 1873)

El Dio, perfekto es su kamino, el dicho de A' es ezmerado (Biblia, Const. 1873)

I yo fui perfekto kon el i me guardi de mi delito (Biblia, Const. 1873)

Kon el piadozo seras piadozo, kon el varon perfekto seras perfekto (Biblia, Const. 1873)

El es el fuerte, perfekta es su ovra; porke todos sus kaminos son djuisio; (Biblia, Const. 1873)



364930

persegir/perseguir v.

רדף אחר; ביקש, חיפש; המשיך

persecute

I los varones persigieron detras de eyos (Biblia, Const. 1873)

Levantate persige detras de los varones! (Biblia, Const. 1873)

Persigi mis enemigos i los destrui, i no torni asta atemarlos (Biblia, Const. 1873)

i persigieron detras de Yeoshua i se arrankaron de la sivdad (Biblia, Const. 1873)

komo persegeria uno a mil, i dos arian fuir a diez mil, (Biblia, Const. 1873)

I el fonsado de los Kaldeos persigieron detras del rey, i lo alkansaron en las yanuras de Yeriho; (Biblia, Const. 1873)



365140

persigir/persiguir cf. persegir

kuando salieron Israel de Ayifto presigieron Par'o i su real despues eyos kon katriguas i kon kavayeros i era el kamino serrado a eyos (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



365190

persistensia f.

התמדה, עקשנות

persistency

Andan en persicion andara a fiuza, y atorcién sus carreras sera quebrantado. (Biblia de Ferrara, 1553)

Andan en persicion andara a fiuza, y atorcién sus carreras sera quebrantado. (Biblia de Ferrara, 1553)



365240

persona f.

בן אדם, איש

person

No despresies a ninguna persona ni eches de menos la minima koza (Tefilat Imanuel, 1924)

Se umilde delantre kualunke persona (Tefilat Imanuel, 1924)

Se yama savio kien aprende de kualkier persona (Tefilat Imanuel, 1924)



365480

pertenesiente adj.

ראוי, ראוי לשבח; שייך ל-

worthy, worthy of praise; belonging to

Si has veshalom no alarges tu fulor kon el mijor es pertenesiente a el ke no venga a el olam (P. R. Eliezer,1876)



365670

perversidad/perversitá f.

עוות מוסרי, שפלות, פרברטיות

perversity

Labios de justo sabran voluntad, y boca de malos perversidad. (Biblia de Ferrara, 1553)

Boca de justo hablar sabiduria, y lengua de perversidades sera tajada. (Biblia de Ferrara, 1553)



365810

Pésah/Pesa (ebr.) m.

פסח

Passover

El korban Pesah era komido salvo en la noche i non era komido salvo asta medianoche i no era komido salvo a sus kontados i non era komido salvo asado (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



366090

peshkado m.

דג

fish

Kon azeite de peshkados, kon azeite de merendjena, kon alkatran i kon petrolio. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

i A' aparejo un peshkado grande para englutir a Yona i estuvo Yona en las entranyas del peshkado tres dias i tres noches (Biblia, Const. 1873)

i avlo A' al peshkao, i gomito a Yona en lo seko (Biblia, Const. 1873)



366380

peskerimiento m.

חקירה, דרישה, חיפוש

investigation, demand, search

en los espartimientos de Reuven grandes peshkirimientos del korason. (Biblia, Const. 1873)



366390

peskerir v.

חקר, ביקש, חיפש

to investigate, to ask, to search

i ek ayegaron a muestra mano de este livro dodje sevarot i peskerimos en eyos, i ek todos eyos una sevara, i no ay entre eyo ningun demudamiento, , ni anyadura , ni menguadura (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i komo vino este livro a mano de Talmay, meldo en el i plugo en sus ojos muncho, i peshkiro en el kon su sensia , i prevo i ayo su bushkida , i desho de sovre el todos livros ke apanyaron a el (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



366410

peskueso m.

עורף, מפרקת, צואר

nape, neck

E dixoles: locos, semejantes de vuestros dioses que estan colgados de vuestros pescueҫos, e estan muy lexos de vuestros coraҫones; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



366670

pesunya f.

עקשנות בלתי מתפשרת, עקשנות עיוורת; פרסה

uncompromising stubbornness, blind stubbornness; horseshoe

Empero estos no komash de los ke alsan la rumian i de los ke tienen pesunya: el kameyo, porke alsa la rumia ma no tiene pesunya endida, enkonado vos sera. (Biblia, Const. 1873)

Todo el ke tiene pesunya i ke tiene la pesunya endida i ke alsa la rumia, entre las kuatropeas este komeresh. (Biblia, Const. 1873)

Empero estos no komash de los ke alsan la rumia, i de los ke tienen pesunya: el kameyo, porke alsa la rumia, ma no tiene pesunya; enkonado vos sera. (Biblia, Const. 1873)

I el konejo, porke alsa la rumia, ma no tiene pesunya; enkonado vos sera, (Biblia, Const. 1873)

I el puerko, porke tiene pesunya, i tiene la pesunya endida, ma no alsa la rumia; enkonado vos sera. (Biblia, Const. 1873)



366820

petrol/petrolio m.

נפט

petroleum

Kon azeite de peshkados, kon azeite de merendjena, kon alkatran i kon petrolio. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



366920

pez m.

זפת

tar

Non kon pes i non kon sera i non kon azeite de sidra i non kon azeite ardido i non kon kola i non kon sevo. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

i seran trastornados sus arroyos por pez i su polvo por ashufre (Biblia, Const. 1743)



366980

pezar (1) v.

שקל

to weigh

Porke Dio de sensias es A' i por El son pezadas las ovras. (Biblia, 1873)

i pezaron las aguas kon todas aguas de tierra de Afrika i ayaron a aguas de romanos livianas mas ke aguas de Afrika (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



367000

pezar (2) v.

הצטער

to be sorry

Por ke yoras i porke no komes i porke peza en tu korason? (Biblia, 1873)



367140

pezgado adj.

כבד, כבד משקל, מעיק; כבד תנועה, מגושם; בלתי נסבל בשל פדנטיות; מטומטם, טיפש; חמוּר

heavy, weighty, oppressive; cumbersome, clumsy; unbearable due to pedantry; stupid; severe

I la ambre era pezgada en la tierra (Biblia, Const. 1873)



367200

pezgadumbre f.

כבדות, טרדנות, טרחנות; מועקה, נקיפות מצפון; טמטום, איוולת

heaviness, annoyance, bother; distress, remorse; stupidity, folly

mijor tristeza mas ke rizo, porke kon pezgadumbre de fases se abonigua korason (Biblia, Viena 1841)



367270

pezo m.

מאזנים, משקל; משקולת

scales, weight; sinker

Balanzas de engaño abominación de .A., y peso perfeto su voluntad. (Biblia de Ferrara, 1553)

I onze drogas eran en eya i estas eyas: la gota i la unya i el galvano i el ensensio pezo setenta setenta livras (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

i pasaron varones midianim merkaderes i sontrayeron i alsaron a Yosef de el pozo i vindieron a Yosef a los moros por vente pesos de plata (Biblia, Const. 1547)

yo vidi en el espojo un manto babiloniko bueno i dosientos siklos de plata i una lengua de oro de pezo de sinkuenta siklos i los kovdisi (Biblia, Const. 1873)



367350

piadad f.

רחמים, רחמנות, חמלה, חסד; חסידות

mercy, compassion, kindness; piety

Ten piadad de mi O Dio segun tu mersed, (Biblia, Const. 1873)

Segun la muchedumbre de tus piadades arremata mis reveyos. (Biblia, Const. 1873)

I el Dio Abastado vos de piadades delante del varon (Biblia, Const. 1873)

para sienpre ke anbeze el ombre a su ijo ofisio i ke porfee ke sea el ofisio linpio i liviano, i ke bushke piadades de ken ke es de bushkar, ke es riko i las aziendas de el ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

i dio el Dio al viejo por mersed i por piadades en ojos del vizir, i lo kito kon onra kon todos sus livros, i anduvieron de sivdad en sivdad asta su ayegar a la sivdad de Sevilla (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



367450

piadozo adj.

רחום, רחמן, חסוד, בעל צדקה, נדיב לב, חנון

compassionate, merciful, pious, charitable, generous, kind-hearted

Kon el piadozo seras piadozo, kon el varon perfekto seras perfekto (Biblia, Const. 1873)

Señor, fas milag[r]o comigo e con esta gente que aqui esta, por que digan que tu eres el Señor verdadero, e piadoso, e misericordioso. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



367740

pie m.

רגל; מידת רגל

foot; foot size

i enbueltate en polvo de sus pies,i beve en el tienpo de tu sed sus palavras de eyos. (Pirke avot, siglo XV)

I todos los ke andan sovre sus palmas entre todos los animales ke andan sovre kuatro pies, enkonados vos seran; todo el ke tokare en su kalavrina sera enkonado asta la tarde. (Biblia, Const. 1873)

El aze mis pies komo de sierva, i me asenta sovre mis alturas (Biblia, Const. 1873)

i siendo ke oiya el memuné a boz de sus pies del koen gadol ke el salien, alsava el kovertero ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

I Moshe, i A'haron, i sus ijos lavavan en el sus manos i sus pies: ( Biblia, Const. 1873)

I toda otra sierpe de ave ke tiene kuatro pies, abominasion vos sera. (Biblia, Const. 1873)

Toda sierpe i ave ke anda sovre kuatro pies, abominasion vos sera. (Biblia, Const. 1873)

I de Asher disho: bendicho de ijos sea Asher; sea agradavle a sus ermanos, i banye en azeite su pie. Fierro i alambre sera tu sapato; i komo tus dias sera tu fortaleza. (Biblia, Const. 1873)

Tambien ama a los puevlos, todos sus santos estan en tu mano; i eyos se adjuntan a tus pies, i resiven de tus mandamientos. (Biblia, Const. 1873)

I de Asher disho: bendicho de ijos sea Asher; sea agradavle a sus ermanos, i banye en azeite su pie. Fierro i alambre sera tu sapato; i komo tus dias sera tu fortaleza. (Biblia, Const. 1873)

Tambien ama a los puevlos, todos sus santos estan en tu mano; i eyos se adjuntan a tus pies, i resiven de tus mandamientos. (Biblia, Const. 1873)

Entre sus pies se arrodiyo, kayo, yazio; entre sus pies se arrodiyo, kayo; onde se arrodiyo, ayi kayo muerto. (Biblia, Const. 1873)

I los mayorales de Yissahar fueron kon Devora; i Yissahar, komo Barak, fue enbiado a pie en el vaye. (Biblia, Const. 1873)

Mia es la vengansa i la paga; a su tiempo resfuira su pie; (Biblia, Const. 1873)



368520

piedra f.

אבן; חומר קשה מאוד; אבן מצבה, מצבה

stone; very hard material; tombstone, gravestone

i madrugo Yaakov por la manyana i tomo a la piedra ke puso a sus kaveseras i puso a eya estansia i vazio azeite sovre su kavesa (Biblia, Const. 1547)

i no lo miraron ni en la kara i aborresieron su palavra komo una piedra ke esta enriva de la tierra ke no es kontada por nada (P. R. Eliezer, 1876)

no avia en akea sivdad piedra para fraguar esta kale ke kerian fraguar, ke izieron? enpesaron a azer kierpiches i los kemavan en el orno (P. R. Eliezer, 1876)

i en maestria de piedras para inchir i en maestria de madero para ovrar en toda ovra (Biblia, Const. 1873)

i inchiras en el inchimiento de piedras, kuatro ordenes de piedras (Biblia, Const. 1873)

en tienpo ke el koen gadol entrava por enkorvarse tres travavan en el; uno en su derecha, uno en su iksieda i uno en piedras buenas ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

I Adoniya'hu degoyo ovejas, i vakas, i engordados, djunto a la piedra de Zohelet, ke esta serka de fuente del Rogel (Biblia, Const. 1873)

de ayi el pastor, la piedra de Yisrael: del Dio de tu padre, i el te ayudara, i de Todopoderozo, i el te bendizira, kon bendisiones de los sielos de arriva, kon bendisiones del abismo ke yazie abasho, kon bendisiones de los pechos i de la bulba. (Biblia, Const. 1873)

de ayi el pastor, la piedra de Yisrael: del Dio de tu padre, i el te ayudara, i de Todopoderozo, i el te bendizira, kon bendisiones de los sielos de arriva, kon bendisiones del abismo ke yazie abasho, kon bendisiones de los pechos i de la bulba. (Biblia, Const. 1873)

i enkomendo a todos sus siervos por apanyar tajantes de piedras a miles i a miyares, i tajaron piedras munchas a non kuenta (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i partio Sefo a la piedra, i vino a la me'ara i vido i ek alimanya grande komien al toro, su meatad i arriva semejansa de ombre, i de meatad para abasho semejansa de alimanya (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i se puso sovre la kavesa piedras presiozas enkastonadas kon oro, i se afeito su kara i su kuerpo kon modos de afeites de mujeres (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

bendicho su nombre de A' ke dio a nos Ley por mano de Moshe el eskrivano grande, eskrita sovre dos tavlas de piedra i sesj ordenes de Mishna i Talmud kon meldadura (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)

suve a el sielo i dare a ti a dos tavlas de piedras tajadas de safira de sia de mi onra relustrozas komo el oro fino regladas kon reglas eskritas kon mi dedo (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



368720

piedregal adj.

אבני

stony

i lo izo chupar miel de la penya, i azeite del piedregal del penyasko: (Biblia, Const. 1873)



368870

pierna f.

שוק, ירך

leg (below the knee), thigh

Empero esto komeresh de toda sierpe de ave ke anda sovre kuatro pies, ke tiene piernas arriva de sus pies, para saltar kon eyas sovre la tierra. (Biblia, Const. 1873)

I los irio pierna sovre anka kon grande erida; i desendio i estuvo en el riskisio de la penya de Etam. (Biblia, Const. 1873)



368880

piesa f.

מטבע; נתח; חריץ גבינה; מחזה

coin; chunk; slice of cheese; drama, play

i nozotros te daremos kada uno mil i sien piesas de plata. (Biblia, Const. 1873)



369100

pikar v.

טחן; עקץ, דקר, נעץ; טעם מאכלים בלי להסב לשולחן; פגע (במילים)

to grind; to prick, to stab; to taste food without sitting at the table; to hurt (with words)

deskuvierto delantre de ti ke el puevlo el este son aparejados para pikar i por andar enel kativerio (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



369270

pilar m.

עמוד

pillar

Kien es esta ke suve del dezierto komo pilares de umo, (Biblia, Const. 1873)

Sus pilares izo de plata, su reskovdo de oro, su asiento de purpura (Biblia, Const. 1873)

Porke de A' son los pilares de la tierra, i el puzo sovre eyos el mundo. (Biblia, 1873)

I Moshe levanto el tavernakulo, i asento sus almirezes, i pozo sus tavlas, i metio sus serraderos, i levanto sus pilares. ( Biblia, Const. 1873)

I los brazeros, i las esparzideras, lo ke de oro, de oro, i lo ke de plata, de plata, todo lo tomo el kapitan de los de la guardiya. Los dos pilares, un mar, i los asientos ke Shelomo avia echo para la kaza de A', no avia pezo al alambre de todos estos atuendos. (Biblia, Const. 1873)

I los pilares de alambre ke estavan en la kaza de A', i los asientos, i el mar de alambre ke estava en la kaza de A', kevraron los Kaldeos, i yevaron el alambre de eyo a Bavel. (Biblia, Const. 1873)

kuando salieron ? de Ayifto era gian la Shehina del Sinyor del mundo delantre de eyos kon pilar de nuve de dia i kon pilar de fuego de noche (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



369760

pino m.

שיא, פסגה, צמרת; אורן

peak, summit, top; pine

las vigas de nuestras kazas son de alarzes, nuestros techos de pinos. (Biblia, Const. 1873)



370030

pinyón m.

גרגר תירס; צנובר

corn kernel; acorn

Yevad al varon un poko de triaka i un poko de miel, espesias, almasiga, pinyones (Biblia, Const. 1873)



370670

pirón (gr.) m.

מזלג

fork

Kon un piron de tres dientes en su mano iria en la kaserola o en la oya o en el kaldero o en la kaldera (Biblia, 1873)

Todo lo ke azia suvir el piron, el saserdote lo tomava para si. (Biblia, 1873)



372040

pizar v.

דרך, דרס, רמס, בטש, מעך; השיג גבול; כתש; ניצב על

to step on, to run over, to trample, to crush; to encroach; to stand on

Bienaventurado tu, o Yisrael! kien komo tu, puevlo salvo en A', el kual es el eskudo de tu ayuda, i ke es la espada de tu losania! i tus enemigos seran sodjiftados a ti, i tu pizaras sovre sus alturas.(Biblia, Const. 1873)

Bienaventurado tu, o Yisrael! kien komo tu, puevlo salvo en A', el kual es el eskudo de tu ayuda, i ke es la espada de tu losania! i tus enemigos seran sodjiftados a ti, i tu pizaras sovre sus alturas.(Biblia, Const. 1873)

Pizaste, alma mia, fortaleza. Entonses se majaron las unyas de los kavayos, por las patadas, las patadas de sus kavayones. (Biblia, Const. 1873)

I ansi le akontesio: porke el puevlo lo pizaron en la puerta, i murio. (Biblia, Const. 1873)

I el rey ordeno sovre la puerta al kapitan sovre la mano del kual el se asofria; i el puevlo lo pizaron en la puerta, i murio, komo avia dicho el varon del Dio, ke avlo kuando el rey desendio a el.(Biblia, Const. 1873)



372470

plantar v.

נטע, שתל; נעץ, קבע

to plant; to establish

i kavola i despiedrogola i plantola sarmiento i fraguo torre entre eya i tanbien lagar tajo en eya (Biblia, Const. 1743)

Komed este anyo redrojo i enel anyo el segundo restrojo i enel anyo el tresero sembrad i segad i plantad vinyas (Biblia, Const. 1743)

i lo ke vistes manta tenyida de kuantas kolores , vinyas ternas i plantaras en el todo modo de arvol (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



372540

plasa f.

כיכר; כיכר השוק, שוק

square; market square, market

Por las kayes i por las plasas bushkare al ke ama mi alma (Biblia, Const. 1873)

i vine asta aki i me se puso el sol aki, i esto en la plasa, i no topo a ninguno ke me rekoja en su kaza (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



372770

plata f.

כסף; הון; סכו''ם מכסף

money; capital; silverware

i amontono plata i oro muncho, (Koelet Targum,1744)

Plata escogida, lengua de justo, corazon de malos, como nada. (Biblia de Ferrara, 1553)

Djoyas de oro te aremos kon tachones de plata (Biblia, Const. 1873)

Sus pilares izo de plata, su reskovdo de oro, su asiento de purpura (Biblia, Const. 1873)

el doladizo lo kuvrio maestro i platero kon el oro lo espande i kadenitas de plata le adjunta el platero (Biblia, Const. 1743)

i pasaron varones midianim merkaderes i sontrayeron i alsaron a Yosef de el pozo i vindieron a Yosef a los moros por vente pesos de plata (Biblia, Const. 1547)

i kuarenta armirezes de plata izo debasho de vente las tavlas (Biblia, Const. 1547)

si diere a mi Balak yenura de su kaza de plata i oro non podre por pasar a dicho de A' (Biblia, Const. 1547)

solamente la plata i el oro i los atuendos de alambre i de fierro metieron en la kaza de A'. (Biblia, Const. 1873)

yo vidi en el espojo un manto babiloniko bueno i dosientos siklos de plata i una lengua de oro de pezo de sinkuenta siklos i los kovdisi (Biblia, Const. 1873)

porke por solombra la sensia, por solombra la plata, i vantaje del saver ke la sensia abediguara a sus duenyos (Biblia, Viena 1841)

I los prinsipios de los Pelishteos suvieron a eya, i trusheron la plata en su mano. (Biblia, Const. 1873)

i nozotros te daremos kada uno mil i sien piesas de plata. (Biblia, Const. 1873)

I los brazeros, i las esparzideras, lo ke de oro, de oro, i lo ke de plata, de plata, todo lo tomo el kapitan de los de la guardiya. Los dos pilares, un mar, i los asientos ke Shelomo avia echo para la kaza de A', no avia pezo al alambre de todos estos atuendos. (Biblia, Const. 1873)

kavakado en eyas diez los mandamientos esmeradas avantajamente mas ke la plata (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



372870

platero m.

צורף

jeweler

el doladizo lo kuvrio maestro i platero kon el oro lo espande i kadenitas de plata le adjunta el platero (Biblia, Const. 1743)



372980

plato m.

צלחת, מגש; מנה; שי פירות/ממתקים/פרחים הנשלח לרגל ארוע

a plate, tray; a dish; of fruit/candy/flowers sent on the occasion of an event

Non inchira ombre plato de azeite i ponerloa en lado de la kandela i meter kavesa de mecha entre eya para ke sea apozante (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

El demando agua, i eya le dio leche, en plato de novles, prezento manteka. (Biblia, Const. 1873)



373060

plazer m.

עונג, תענוג, הנאה, עדנה; טובה, חסד

pleasure, delight, enjoyment, grace; goodness, kindness

Ijas de Israel, yorad por Shaul ke vos vestia de grana kon plazeres (Biblia, Const. 1873)

E se marauillaron los que estauan en las fuesas, e folgo el mundo de plazer e de alegria, (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

Ijas de Yisrael, yorad por Shaul, ke vos vestia de grana kon plazeres, ke metia azeite de oro sovre vuestros vestidos. (Biblia, Const. 1873)



373170

plazerse v. refl.

נהנה; מצא חן הדדית

to enjoy; to find mutual liking

Az lo ke te plaze, kedate asta ke lo destetes. (Biblia, 1873)



373190

plazo m.

מועד

festival

Limpieza de el puevlo i de el solo estas eyas: limpieza de el puevlo kavritos de presipios de mezes i de plazos sus degoyaduras en tsafon (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

e dixole esta misma rrazon, e el moҫo rrespondio, e dixo al enperador: Señor, dame plazo, que tome consejo con mi madre. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

Entonses la nuve kuvrio la tienda del plazo, i la onra de A' inchio el tavernakulo. ( Biblia, Const. 1873)

I metio la meza en la tienda del plazo, al lado del tavernakulo al norte, afuera del velo. ( Biblia, Const. 1873)

i se aplazaron todos eyos por azer a el dia uno en el anyo, dia de plazo, i yamaron a nombre del dia el este Sefo sovre su nombre (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



373330

pleito m.

מריבה, ריב, מחלוקת, קטטה, תגרה, סכסוך, מדון

quarrel, dispute, confrontation, argument

kuando estuvieren los del pleito ante ti, anbos sean serka de ti malisiozos, (Pirke avot, siglo XV)

i les entro pleito grande entre eyos i dezvainaron kada uno su espada i enpesaron a matarsen unos kon otros (P. R. Eliezer, 1876)



373650

plomo m.

עופרת; כדור יריה; טרדן, טרחן

lead; bullet; troublesome

metimos veluntad de muestra alma en eyos para enkuadernarlos kon pendola de fierro i plomo, komo todos los livros los vinientes a muestra mano (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



373690

pluma f.

נוצה, פוך; ציפורן, עט, קולמוס

feather, down; nib, pen

Espande sus alas, los toma, los yeva sovre sus plumas; A' solo lo gio, i no uvo kon el dio estranyo. (Biblia, Const. 1873)



373880

podar v.

גזם, זמר, קצץ

to prune, to trim, to chop

El tiempo de podar yego (Biblia, Const. 1873)

i ponerlae desoladura no sera apodada i no sera kavada i kresera kadro i espino (Biblia, Const. 1743)



373890

poder m.

יכולת, סמכות, יפוי כח, עצמה, כוח, שלטון; רווחה, מצב כלכלי טוב, אמצעים כלכליים

ability, authority, power, strength, rule; well-being, good financial situation, financial means

no tiene tal poder para fazer tal cosa, e tu dizes grant mentira. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i enbio Yeuda a kavrito de las kavras en poder de su kompanyero (Biblia, Const. 1547)

kuando viere ke se anduvo el poder de eyos, i ke no ay detenido ni deshado. (Biblia, Const. 1873)



373940

poder/se v./v. refl. cf. pueder/se

Ma si no me lo podieresh deklarar, vozotros me daresh trenta savanas, i trenta modas de vestidos. I le disheron: propon tu enigma, i lo oiremos. (Biblia, Const. 1873)



373950

poderío/poderiyo m.

סמכות גבוהה; בטחון עצמי

high authority; self-confidence

En esa ora se leuanto el moҫo, e fizo oraҫión al Señor, e dixo: paresҫera la tu fuerҫa e el tu poderio, (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



373960

poderozo adj.

עשיר, בעל יכולת; חזק, כל יכול

rich, capable; powerful, omnipotent

e era la palabra saliendo e volando de parte de la gloria del poderoso, e perdonador, e fuerte; e el dicho del glorioso en tablas de piedras presҫiosas paresҫiendo a todo el mundo, (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

de ayi el pastor, la piedra de Yisrael: del Dio de tu padre, i el te ayudara, i de Todopoderozo, i el te bendizira, kon bendisiones de los sielos de arriva, kon bendisiones del abismo ke yazie abasho, kon bendisiones de los pechos i de la bulba. (Biblia, Const. 1873)

de ayi el pastor, la piedra de Yisrael: del Dio de tu padre, i el te ayudara, i de Todopoderozo, i el te bendizira, kon bendisiones de los sielos de arriva, kon bendisiones del abismo ke yazie abasho, kon bendisiones de los pechos i de la bulba. (Biblia, Const. 1873)



373990

podestador m.

שליט, אדון

ruler, master

I me puzo por podestador en toda la tierra (Biblia, Const. 1873)

la sensia enfortese a el savio mas ke munchos podestadores ke fueron en la sivdad (Biblia, Viena 1841)



374010

podestar v.

שלט על, חלש על, משל, רדה ב-; הכריע (אויבים)

to control, to dominate, to rule over; to overcome (enemies)

eskapa mi alma del malo kon tu espada; (Biblia, Const. 1873)

El rey segundo fue Nimrod ke podesto de un kavo de el mundo asta el otro (P. R. Eliezer,1876)

muchiguar muchiguare tu lazerio i tu ensintamiento, kon dolor pariras ijos i a tu marido tu deseo i el podestara en ti (Biblia, Const. 1547)

I desendieron tres mil varones de Ye'huda al riskisio de la penya de Etam, i disheron a Shimshon: no saves ke los Pelishteos podestan sovre nozotros? ke es esto ke nos iziste? I el les disho: komo izieron a mi, ansi ize a eyos. (Biblia, Const. 1873)

Entonses izo podestar al remanesido sovre los fuertes del puevlo; A' me izo ensenyorear sovre los barraganes. (Biblia, Const. 1873)



374410

poko adj.

מועט

little

por un poko ke lo vitesh, vos shasheatesh de verlo [?] i yo ke lo tengo en mi kaza i lo miro kada ora, komo no me adolesere? (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



374460

poko adv.

מעט

few

Komo poko pasi de eyos asta ke ayi al ke ama mi alma (Biblia, Const. 1873)



374500

poko m.

כמות קטנה

small quantity

i dulses mas ke miel i gota de panales. (Biblia, Const. 1873)

I les dio un poko de pan i un poko de agua en una botezika i se la ato la botezika en sus lombos (P. R. Eliezer,1876)



374820

polisier (fr.) m.

שוטר

policeman

el onbre sale a la kaye i sea asemejan en sus ojos komo lo entregaran al politsié ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



375270

polvo m.

אבק, עפר; אבקה; קמח

dust; powder; flour

i enbueltate en polvo de sus pies,i beve en el tienpo de tu sed sus palavras de eyos. (Pirke avot, siglo XV)

A' empovrese i enrikese, abate i enaltese, el levanta del polvo al povre I del muladar enaltese al menesterozo (Biblia, 1873)

Enpeso el Sh.yit. para akojer el polvo de adam arishon de las kuatro partes de la tierra (P. R. Eliezer,1876)

Ke ande le vino su kavo de el ombre de seer niftar de ayi es el polvo de su guf i ayi torna (P. R. Eliezer,1876)

I los moli komo polvo de la tierra, komo lodo de las kayes los desmenuzi, los espandi (Biblia, Const. 1873)

i seran trastornados sus arroyos por pez i su polvo por ashufre (Biblia, Const. 1743)

kon sudor de tus narizes komeras pan asta tu tornarte a la tierra, ke de eya fuiste tomado, ke polvo tu i a polvo tornaras (Biblia, Const. 1547)

i Yeoshua razgo su vestidos i se echo sovre sus fases a tierra delante del arka de A' asta la tadre, el i los viejos de Israel i echaron polvo sovre sus kavesas (Biblia, Const. 1873)

i dientes de bestias enbiare sovre eyos, kon veneno de serpientes del polvo. (Biblia, Const. 1873)

i tambien de polvo de la tierra de Romanos enkomendo el rey, i trusheron de el kon navios munchos (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



375630

poner v.

שם, הניח; הניח הנחה, דמיין

to put; to assume, to imagine

ponen sus ojos para echarnos a tierra. (Biblia, Const. 1873)

Para el sol puzo tienda en eyos. (Biblia, Const. 1873)

I me puzo por podestador en toda la tierra (Biblia, Const. 1873)

Me puzieron por guardadora de las vinyas (Biblia, Const. 1873)

Porke de A' son los pilares de la tierra, i el puzo sovre eyos el mundo. (Biblia, 1873)

Non inchira ombre plato de azeite i ponerloa en lado de la kandela i meter kavesa de mecha entre eya para ke sea apozante (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

Mas si fuere puesta agua sovre la simiente, i kayere algo de su kalavrina sovre eya, enkonada vos sera. (Biblia, Const. 1873)

I puzo eskuridad al derredor de si komo por kavanyas, apanyamiento de aguas, nuves de los sielos (Biblia, Const. 1873)

i malkerensia porne entre ti i entre la mujer i entre tu semen i entre de su semen el te erira kavesa i tu le eriras karkanyal (Biblia, Const. 1547)

i rompio Yaakov sus panyos i puso sako en sus lomos i alimunyose sovre su ijo dias muchos (Biblia, Const. 1547)

i madrugo Yaakov por la manyana i tomo a la piedra ke puso a sus kaveseras i puso a eya estansia i vazio azeite sovre su kavesa (Biblia, Const. 1547)

te rogamos, o Dio, ke no nos deperdamos agora por la vida de este varon, i no pongas sovre nozotros sangre inosente (Biblia, Const. 1873)

i los mansevos eskulkas entraron i sakaron a Rahav .. i sakaron a todos sus linajes, i lo puzieron afuera del real de Israel (Biblia, Const. 1873)

i Yeoshua kemo a Ay i la puzo en monton de siempre desoladura asta el dia de oy (Biblia, Const. 1873)

toma una redoma, i mete en eya un omer yeno de man, i ponlo delante de A', para ke sea guardado para vuestros djerenansios. (Biblia, Const. 1873)

pondran saumerio a tu nariz, i kemado entero sovre tu ara. (Biblia, Const. 1873)

I al dia seteno, antes ke el sol puziera, los varones de la sivdad le disheron: ke ay mas dulse ke la miel? i ke ay mas fuerte ke el leon? (Biblia, Const. 1873)

pondran saumerio a tu nariz, i kemado entero sovre tu ara. (Biblia, Const. 1873)



375640

ponerse v. refl.

ניגש ל-; שקע (השמש)

to approach; to set (the sun)

manda al sol que sale de oriente e se pone en oҫidente, que salga a oҫidente e se ponga en oriente; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i el sol se paro en medio de los sielos i no apresuro a ponerse kaje un dia entero (Biblia, Const. 1873)

i se puso sovre la kavesa piedras presiozas enkastonadas kon oro, i se afeito su kara i su kuerpo kon modos de afeites de mujeres (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i vine asta aki i me se puso el sol aki, i esto en la plasa, i no topo a ninguno ke me rekoja en su kaza (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



375960

por prep.

בתור; מחמת, בגלל; בשביל, בעבור, כדי, למען; בעד, מבעד ל-, דרך; באמצעות; למשך, במשך; ב-, בתוך

as; because of; for, in order to, for the sake of; in favor of, through; by means of; for, during; in, within

Por las kayes i por las plasas bushkare al ke ama mi alma (Biblia, Const. 1873)



376330

porfiar v.

התחנן לפני, הפציר ב-; עמד על, התעקש

to beg before, to plead with; to insist on, to insist

ya es el dia tarde, te ruego ke dormas aki, i le porfio muncho i se kedo (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



376390

porke conj. & adv.

מפני ש-

because-

Porke mejores son sus kerensias ke vino (Biblia, Const. 1873)

Porke son djente perdida de konsejo, i no ay en eyos entendimiento. (Biblia, Const. 1873)

Porke yo also a los sielos mi mano, i digo: bivo yo para siempre. (Biblia, Const. 1873)

Porke Adonay avia echo ke en el real de los Arameos se oyera sonido de kuatriguas, i sonido de kavayos, sonido de fonsado grande;(Biblia, Const. 1873)



376415

porke interog.

מדוע, למה

why?

porke estas tu en el lugar el este a tu solas, i no ay otro kon ti? (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



376520

porsión f.

חתיכה, נתח, מנה, חלק, מיכסה

piece, portion

Dio a Penina su mujer i a todos sus ijos i ijas porsiones (Biblia, 1873)

Ma a Hana dio una porsion de dos tantos porke amava a Hana (Biblia, 1873)



376620

portalero m.

שוער

concierge

I vinieron, i yamaron al portalero de la sivdad. I les dieron avizo, diziendo: vinimos al real de los Arameos,(Biblia, Const. 1873)

I yamo a los portaleros; i dieron avizo adientro en kaza del rey.(Biblia, Const. 1873)



376630

portanto (fr.) conj.

בכל זאת, למרות זאת, אולם, אף על פי כן, מכל מקום; לכן, על כן, משום כך

despite this, however, nevertheless, in any case; therefore, therefore, therefore

Por tanto las eskosas te aman (Biblia, Const. 1873)

Envelunto el Santo Bindicho El por mereser a Israel, portanto muchiguo a eyos ley i enkomendansas (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

Por tanto te loare A' en las djentes, i salmeare a tu nombre (Biblia, Const. 1873)

Envelunto el Santo Bindicho El por azer mereser a Israel, portanto muchiguo a eyos Ley i enkomendansas (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

portanto amaron los djustos por andar detras senderos de tu bien, porke ereden el mundo el este i el mundo el ke viene (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



376760

portiyar v.

חיכה על הסף; הטיל עוגן; פרץ

to wait on the threshold; to drop anchor; to break through

portiyad su valiado i sera por reoyadura (Biblia, Const. 1743)



376770

portiyo m.

נמל, מפרץ; סף דלת; פרצה

port, bay; threshold; breaking through

Asher se estuvo en puerto de mares, i en sus portiyos se kedo. (Biblia, Const. 1873)



376790

porto m.

נמל

port

i bendisho a Ham i a sus ijos ke sean pretos komo el kuervo i les izo eredar a porto de la mar (P. R. Eliezer, 1876)



377280

poste m.

כלונס; מזוזת הפתח, מזוזת השער

picket; door jamb, gate jamb

I Shimshon yazio asta la media noche; i a la media noche se levanto, i travo las puertas de la puerta de la sivdad, i los dos postes, i los arranko kon la serradura, i los pozo sovre sus ombros, i los suvio a la punta del monte ke esta enfrente de Hevron. (Biblia, Const. 1873)



377350

postemería f.

תום, גמר

completion

I disho: eskondire de eyos mis fases, vere ke sera su postrimeria; (Biblia, Const. 1873)

Kien diese ke fueron savios, ke entendieran esto, ke pararan mientes a su postrimeria! (Biblia, Const. 1873)



377410

postiya/postilia f.

גלד, צלקת

scab, scar

i espero por djuisio i ek bostiya, por djustedad i ek esklamasion (Biblia, Const. 1743)



377440

posto (it.) m.

תפקיד, משרה; מקום, מושב

position, office; place, seat

I Eli el saserdote estava sentado sovre una siya djunto al poste del palasio de A'. (Biblia, 1873)



377470

postrero adj.

אחרון

last

e el primero es él, e el postrimero él es, ante de toda cosa él es, bendito e alabado el su nonbre, (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

apanyadvos, i vos denunsiare lo ke vos akontesera en los dias postreros. Adjuntadvos, i oid, ijos de Yaakov; i eskuchad a Yisrael vuestro padre. (Biblia, Const. 1873)

apanyadvos, i vos denunsiare lo ke vos akontesera en los dias postreros. Adjuntadvos, i oid, ijos de Yaakov; i eskuchad a Yisrael vuestro padre. (Biblia, Const. 1873)



377500

postura f.

יציבה, תנוחה, מצב; שקיעה

posture, condition; setting

diziendo palabras firmes que non se pueden quitar, e postura firme, e bos rresҫebida firme. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

Esta palabra era salida delante el Señor del mundo con verdat prouada, e pala­bras honrradas, e con bozes nobles, e palabras muy entendidas e espand[did]as, e piadosas posturas, e juyzios e prometimientos para sienpre jamas a los fijos e a los nietos. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



377830

povoreza f.

עניות, דלות

poverty

Aver de rico ciudad de su fortaleza, quebranto de pobres su pobreza. (Biblia de Ferrara, 1553)



377840

povre adj. & n.

עני, מסכן

poor

sea tu kaza avierta largamente, i sean los povres los fijos de tu kaza, (Pirke avot, siglo XV)

Pobre hazien balanza de engaño, y mano de solicitos (los) enriquecera (Biblia de Ferrara, 1553)

Pobre hazien balanza de engaño, y mano de solicitos (los) enriquecera (Biblia de Ferrara, 1553)

Aver de rico ciudad de su fortaleza, quebranto de pobres su pobreza. (Biblia de Ferrara, 1553)

Kon el limpio seras limpio, i kon el tuerto seras kontrario i al puevlo povre salvaras (Biblia, Const. 1873)

no eres pobre, antes eres rrico mucho, que nos otros somos pobres, que tenemos nuestros dioses colgados a los cuellos, e los llamamos e non rresponden; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

Ma de los povres de la tierra desho el kapitan de los de la guardiya por vinyadores i por lavradores. (Biblia, Const. 1873)



377910

poyo m.

אפרוח, תרנגול צעיר; רווח גדול; אדם חיוני ואמיץ; הולם לב

chick, young rooster; great profit; vital and brave person; heart-pounding

Komo el agila despierta su nido, abola sovre su poyos, (Biblia, Const. 1873)



377980

pozar v.

חנה, נטה אוהלו; הציב, הניח, שׂם, הציג; דיגמן; הציג עצמו לראווה

to park; to place, to put up, to display; to model; to put oneself on display

non te apresures en tu espirito por ensanyarte, porke sanya en seno de lokos poza (Biblia, Viena 1841)

I Moshe no podia entrar en la tienda del plazo, porke la nuve pozava sovre eya, i la onra de A' inchio el tavernakulo. ( Biblia, Const. 1873)

I pozo el agua-manil entre la tienda del plazo i el ara, i metio en el agua para lavar. ( Biblia, Const. 1873)

I los Pelishteos suvieron, i pozaron en Ye'huda, i se estendieron en Lehi. I los varones de Ye'huda disheron: por ke suvistesh kontra nozotros? i eyos disheron: para atar a Shimshon suvimos, para azer a el komo el izo a nozotros. (Biblia, Const. 1873)

I Shimshon se fue, i aferro tressientas rapozas; i tomo tizones, i bolto kola a kola, i pozo un tizon en medio entre las dos kolas. (Biblia, Const. 1873)

I Shimshon yazio asta la media noche; i a la media noche se levanto, i travo las puertas de la puerta de la sivdad, i los dos postes, i los arranko kon la serradura, i los pozo sovre sus ombros, i los suvio a la punta del monte ke esta enfrente de Hevron. (Biblia, Const. 1873)

i pozo kontra eya; i fraguaron kontra eya bastion al derredor. (Biblia, Const. 1873)



378100

pozo m.

באר, בור

well, pit

I ayi le aparesio el pozo ke se krio en viernes ben ashemashot (P. R. Eliezer,1876)

Empero fuente i pozo onde se akojen aguas sera limpio; ma lo ke tokare en su kalavrina sera enkonado. (Biblia, Const. 1873)

komed kada uno de su vid i kada uno de su igera i beved kada uno de su pozo (Biblia, Const. 1743)

echemoslo en uno de los pozos i diremos: bestia mala lo komio i veremos ke seran sus suenyos (Biblia, Const. 1547)

kantar tresero disheron ijos de Israel en tiempo ke fue dado a eyos pozo de agua (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



378330

pratik (fr.) adj.

נוח, שימושי, פרקטי; מיומן

convenient, useful, practical; skillful

Todos eyos tienen espadas, praktikos en la gerra (Biblia, Const. 1873)



378420

prea f.

קרבן; טרף; שוד, גזל, בז

victim; prey; robbery, plunder

Binyamin komo lovo arrevatara; por la manyana komera la prea, i a la tarde espartira el espojo.(Biblia, Const. 1873)

Binyamin komo lovo arrevatara; por la manyana komera la prea, i a la tarde espartira el espojo.(Biblia, Const. 1873)

i avia un vizir de los vizires de Titus, i entro i ayo una kaza grande i ancha muncho i tomo toda la prea i el espojo ke ayo ayi (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



378460

prear v.

שדד, בזז, שלל, גזל, חטף

to rob, to plunder, to kidnap

Perficion de rectos los guia, y atorcimiento de falsarios los prea. (Biblia de Ferrara, 1553)

los israelitas prearon para si las kuatropeas i el espojo de akeya sivdad (Biblia, Const. 1873)

I salio el puevlo, i prearon el real de los Arameos; i fue vendida una medida de semola por un siklo, i dos medidas de sevada por un siklo, segun la palavra de A'.(Biblia, Const. 1873)



378830

preferar (fr.) cf. preferir

Prefere ser la kola delos leones mas ke ser kavesa de las rapozas (Tefilat Imanuel, 1924)



378950

pregonar v.

הכריז, הכריז בקול (רוכל); הצהיר, הודיע, פרסם

to announce, to proclaim aloud (peddler); to declare

boz apregonan enel dezierto eskumbrad karera de A' aderesad en la yanura kalsada a nuestro Dio (Biblia, Const. 1743)

i apregonaron ayuno i se vistieron de sakos, dezde el grande de eyos asta el chiko de eyos (Biblia, Const. 1873)

levantate, vate a Ninve, la sivdad grande i apregona kontra eya (Biblia, Const. 1873)

Porke el nombre de A' apregonare; dad grandeza a nuestro Dio. (Biblia, Const. 1873)



379050

preguntar v.

שאל, חקר, ברר, הציג שאלות; שאל בשלום

to ask, to investigate, to inquire, to pose questions; to ask in peace

pregunta a tu padre, i el te denunsiara; a tus viejos, i eyos te diran. (Biblia, Const. 1873)



379400

prenda f.

משכון, ערבון, עבוט; עיקול, החרמה, הפקעה

pledge, surety, pawn; seizure, confiscation, expropriation

i disho: si daras prenda asta tu enbiar, i disho: ke la prenda ke dare a ti? i disho: tu siyo i tu manto i tu vara (Biblia, Const. 1547)



379470

prender v.

לקח, נטל; לכד, תפס

to take, to take away; to capture, to seize

i el puevlo suvio a la sivdad, kada uno enderecho de si, i prendieron la sivdad (Biblia, Const. 1873)

i la aselada se levanto presto de su lugar i korrieron luego ke el estendio su mano i vinieron a la sivdad i la prendieron (Biblia, Const. 1873)

i todo su fonsado se esparzieron de kon el. I prendieron al rey, i lo trusheron al rey de Bavel a Rivla. I denunsiaron su sentensia. (Biblia, Const. 1873)

eyos saven ke tenemos ambre, i salieron del real para eskondirse en el kampo, diziendo: kuando salieren de la sivdad, los prenderemos bivos, i entraremos en la sivdad.(Biblia, Const. 1873)



379490

prendido adj.

לכוד, תפוס

trapped, caught

el bueno delantre el Dio sera eskapado de eya i el pekador sera prendido kon eya (Biblia, Viena 1841)



379650

prenyada adj. & f.

הרה ללדת; אשה הרה

pregnant; pregnant woman

E luego traxeron los niños de teta e las mugeres preñadas, e dixoles el Señor: ved que do la ley a vuestros padres; queredes ser fiadores que la guardaran? (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



379845

prepararse v. refl.

התכונן, הכין עצמו, הכשיר עצמו

to prepare, to prepare oneself, to train oneself

Preparate en el atrio para poder entrar en el palasio (Tefilat Imanuel, 1924)



380120

presepto m.

תקן, כלל, חוק, חוקה, סדר; צו, מצווה, פקודה, הוראה

standard, rule, law, constitution, order; order, commandment, command, instruction

Apresurate para observar mizmo preseptos livianos komo para fuir de los pekados livianos (Tefilat Imanuel, 1924)

Kien observa alos preseptos de la Ley aunke prove logra a observarlos en ser riko (Tefilat Imanuel, 1924)

Kien observa un presepto se adkiere un defendor (Tefilat Imanuel, 1924)



380250

presio m.

מחיר; ערך

price; value

Tambien tu siervo es akavidado por eyos, (Biblia, Const. 1873)

en guardarlos ay presio grande. (Biblia, Const. 1873)

Malo haze obra de falsedad, y asembran justedad precio de verdad. (Biblia de Ferrara, 1553)

Anbeza Ley muncha i daran a ti presio muncho i save ke dadiva de su presio de los djustos a lo aparejado por venir (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



380420

presiozo adj.

יקר

expensive

Ke sea el onor de tu deshiplo tan presiozo komo el tuyo (Tefilat Imanuel, 1924)

i se puso sovre la kavesa piedras presiozas enkastonadas kon oro, i se afeito su kara i su kuerpo kon modos de afeites de mujeres (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



380440

presipio m.

התחלה, ראשית, תחילה

beginning

Enpero si la apego el oyero de prisipio es livre, porke el atuendo uno (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

Limpieza de el puevlo i de el solo estas eyas: limpieza de el puevlo kavritos de presipios de mezes i de plazos sus degoyaduras en tsafon (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

mijor prostemeria de koza mas ke su prisipio. mijor longo de espirito mas ke alto de espirito (Biblia, Viena 1841)



380770

presto adv.

מהר, חיש, מיד, בקרוב; מוקדם

quickly, immediately, soon; early

i la aselada se levanto presto de su lugar i korrieron luego ke el estendio su mano i vinieron a la sivdad i la prendieron (Biblia, Const. 1873)



380980

presurozo adj.

דחוף; מהיר, זריז, נחפז; שאוהב לפעול מהר ובלי לחכות

urgent; quick, agile, hasty; who likes to act quickly and without waiting

presurozo komo las aguas, no seras aventajado; porke suviste a la kama de tu padre; entonses enkonaste: a mi estrado suvio. (Biblia, Const. 1873)

presurozo komo las aguas, no seras aventajado; porke suviste a la kama de tu padre; entonses enkonaste: a mi estrado suvio. (Biblia, Const. 1873)



381060

pretender/pretendear v.

טען, התיימר, תבע זכות

to claim, to assert, to claim a right

Ni menos tienes derito de kierer pretenderlo (Tefilat Imanuel, 1924)



381140

preto adj. & m.

שחור; כושי; אומלל, עצוב, אבל; אדם אלים

black; unhappy, sad, mourning; violent person

Polvo kolorado i polvo preto i polvo blanko i polvo verde: el kolorado es la sangre i preto es las tripas, el blanko es los guesos i los niervos, el vedre es el puerpo (P. R. Eliezer,1876)

i bendisho a Ham i a sus ijos ke sean pretos komo el kuervo i les izo eredar a porto de la mar (P. R. Eliezer, 1876)

su madre asenbra lo kolorado de el kuero i karne, i sangre i kaveyos i lo preto ke en los ojos ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

I kuando el saserdote mirara la yaga de la tinya, i ek, no paresiere mas onda ke el kuero, ni uviere en eya kaveyo preto, el saserdote enserrera al ke tiene la yaga de la tinya siete dias. ( Biblia, Const. 1873)



381440

prevar v.

הוכיח; ניסה

to prove; to try

i prevase de las palavras de la ley, i su fin sera eredad en el infierno. (Pirke avot, siglo XV)

Prevaste mi korason, me vijitaste de noche, me ezmeraste, (Biblia, Const. 1873)

todo esto previ kon la sensia, dishi: me asaventare, i eya leshana de mi (Biblia, Viena 1841)

I de Levi disho: tus tumim i tus urim sean a tu varon santo, al kual prevaste en Masa, kon el kual barajaste a las aguas de Meriva: (Biblia, Const. 1873)

I de Levi disho: tus tumim i tus urim sean a tu varon santo, al kual prevaste en Masa, kon el kual barajaste a las aguas de Meriva: (Biblia, Const. 1873)

i komo vino este livro a mano de Talmay, meldo en el i plugo en sus ojos muncho, i peshkiro en el kon su sensia , i prevo i ayo su bushkida , i desho de sovre el todos livros ke apanyaron a el (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



381470

preveder/preveer v.

חזה מראש, צפה מראש, ניחש; דאג לעתיד

to foresee, to anticipate, to guess; to worry about the future

I de Gad disho: bendicho el ke aze ensanchar a Gad; komo leon morara, i arrevatara braso i meoyera. I el provido para si lo primero, porke ayi la parte del ledjislador fue guardada; (Biblia, Const. 1873)

I de Gad disho: bendicho el ke aze ensanchar a Gad; komo leon morara, i arrevatara braso i meoyera. I el provido para si lo primero, porke ayi la parte del ledjislador fue guardada; (Biblia, Const. 1873)



381610

prezensia f.

נוכחות

presence

No me eches de tu prezensia, i tu esprito santo no tomes de mi. (Biblia, Const. 1873)

Bendicho el ke no kave delantre su prezensia indjustisia, ulvido, parsialidad, ni korrupsion (Tefilat Imanuel, 1924)



381620

prezentado adj.

מוצג

presented

No suvire asta ke el ninyo sea destetado i entonses lo traere para ke sea prezentado delante de A'. (Biblia, 1873)



381640

prezentar v.

הציג, הראה, הגיש, מסר

to present, to show, to submit, to deliver

El demando agua, i eya le dio leche, en plato de novles, prezento manteka. (Biblia, Const. 1873)



381690

prezente adj.

נוכחי, נוכח

present

Mas vale una ora de beatitud en el mundo futuro mas ke toda la vida del mundo perzente (Tefilat Imanuel, 1924)

I el prezente akonantán a las tortas (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

e llegose presente de un sabio e dixeronle: nuestro señor, e nuestro mayoral, e nuestro sabio, qué cosa es este tenblor que se fizo el dia de oy? (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i templaron a el templamientos a vando de anyo en anyo, en el dia el este, i trusheron a el prezentes (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



381720

prezente m.

הווה; מתנה, שי, מתן, דורון, מנחה

present; gift, present, offering

I el prezente de Binyamin era sinko tantos mas (Biblia, Const. 1873)

I pozo el ara de la alsasion a la puerta del tavernakulo de la tienda del plazo, i also sovre eya la alsasion i el prezente, komo A' enkomendo a Moshe. ( Biblia, Const. 1873)



381890

prezo m.

בית סוהר, בית כלא; מאסר; אסיר

prison, jail; imprisonment; prisoner

Justedad de rectos los escapara, y por tortura falsarios seran presos. (Biblia de Ferrara, 1553)

i tomo senyor de Yosef a el i diolo en kasa de la karsel lugar ke presos de el rey enkarselados (Biblia, Const. 1547)

El solta prezos, i el me eskapara de tu karsel i de tu juizio (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



382180

primer/primero adj.

ראשון, התחלתי

first, the beginning

Al primer kantador; salmo de David. (Biblia, Const. 1873)

Al primer kantadorsalmo de David. (Biblia, Const. 1873)

Non ay membrasion a los djerenansios primeros, (Koelet Targum,1744)

i era Nimrod barragan grande i fuerte i el fue el primer barragan ke uvo en la tierra (P. R. Eliezer, 1876)

el primer orden: una kornelina, un topasio i una ezmeralda .. i el segundo orden: un karvonklo, una safira i un diamante (Biblia, Const. 1873)

le espandia el segundo a el primero dos las manos i se las dava al koen gadol i asofria sovre eyas i las esparzia ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

non digas: ke fue, ke los dias los primeros fueron mijores mas ke estos, porke non de sensia demandas por esto (Biblia, Viena 1841)

I fue en el mez primero, en el segundo anyo, en el primer dia del mez, ke fue levantado al tavernakulo. ( Biblia, Const. 1873)

kantar primero disho Adam en tiempo ke fue perdonado a el su pekado (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



382200

primero/en primero adv.

בתחילה, ראשית, קודם כל

initially, first of all

Saluda tu primero a kada uno (Tefilat Imanuel, 1924)

E dixo el Señor: yo desҫendire, en primero que yo so el primero, e el señero, mi nonbre en el mundo; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



382240

primería f.

ביכורים; התחלה

firstfruits; beginning

Estas kozas ke non a eyas kantidad: el arrinkon, i las primerias i el seer aparesido i gualardonar de mersedes i deprendimiento de Ley. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



382340

primodjenito m.

בכור

firstborn

en su primodjenito la asementara i en su menor asentara sus puertas (Biblia, Const. 1873)

Reuven, mi primodjenito eres tu, mi fuersa, i el prinsipio de mi fortaleza, ventaja de enshalshamiento, i ventaja de fortaleza: (Biblia, Const. 1873)

Su ermozura es komo la de su buey primodjenito, i kuernos de unikornio son sus kuernos; kon eyos akorneara puevlos a una asta los atemos de la tierra; (Biblia, Const. 1873)

Reuven, mi primodjenito eres tu, mi fuersa, i el prinsipio de mi fortaleza, ventaja de enshalshamiento, i ventaja de fortaleza: (Biblia, Const. 1873)

Su ermozura es komo la de su buey primodjenito, i kuernos de unikornio son sus kuernos; kon eyos akorneara puevlos a una asta los atemos de la tierra; (Biblia, Const. 1873)



382430

prínchipe m.

נסיך

prince

Para asentarlos kon prinsipes, i los aze eredar siya de onra. (Biblia, 1873)

i a el ordeni ke sea prinsipe sovre Yisrael i sovre Ye'huda. (Biblia, Const. 1873)

I los prinsipes de los Pelishteos le trusheron siete kuerdas freskas ke no se avian enshugado, i eya lo ato kon eyas. (Biblia, Const. 1873)

I suvieron a eya los prinsipes de los Pelishteos, i le disheron: sombaylo, i mira en ke esta su fuersa grande, i komo lo podremos venser, para ke lo atemos para aferrarlo, (Biblia, Const. 1873)

de la sangre de los matados i de los kativos, de la kavesa de los prinsipes del enemigo. (Biblia, Const. 1873)



382490

prinsip/prinsipio m.

עקרון; התחלה, ראשית

principle; beginning

Reuven, mi primodjenito eres tu, mi fuersa, i el prinsipio de mi fortaleza, ventaja de enshalshamiento, i ventaja de fortaleza: (Biblia, Const. 1873)

I los prinsipios de los Pelishteos suvieron a eya, i trusheron la plata en su mano. (Biblia, Const. 1873)

Reuven, mi primodjenito eres tu, mi fuersa, i el prinsipio de mi fortaleza, ventaja de enshalshamiento, i ventaja de fortaleza: (Biblia, Const. 1873)



382500

prinsipal adj.

עיקרי

principal

i tu tomate espesias prinsipales de almiskle fino kinientos siklos i de sinamon golorozo la mitad de esto .. i de kanela goloroza .. i de kasia (Biblia, Const. 1873)



382505

prinsipal m.

מנהל

principal

I tomo el kapitan de los de guardiya a Seraya prinsipal saserdote, i a Tsefanya'hu segundo saserdote, i tres guardadores de la puerta. (Biblia, Const. 1873)



382630

prisa f.

חפזון, פזיזות, מהירות

haste, recklessness, speed

I anduvieron detras de eyos asta el Yarden; i ek, todo el kamino estava yeno de vestidos i atuendos ke los Arameos avian echado en su prisa.(Biblia, Const. 1873)



383180

produkto m.

תוצרת, מוצר; פרי

product

I de Yosef disho: bendicha de A' sea su tierra, de la mejoria de los sielos, el rosio, i del abismo ke yaze abasho, i de la mejoria de los renuevos del sol, i de la mejoria del produkto de las lunas, i de la kavesera de los montes antiguos, i de la mejoria de las kuestas de siempre, i de la mejoria de la tierra i su inchimiento, i de la buena veluntad del ke moro en la sarza; (Biblia, Const. 1873)

I de Yosef disho: bendicha de A' sea su tierra, de la mejoria de los sielos, el rosio, i del abismo ke yaze abasho, i de la mejoria de los renuevos del sol, i de la mejoria del produkto de las lunas, i de la kavesera de los montes antiguos, i de la mejoria de las kuestas de siempre, i de la mejoria de la tierra i su inchimiento, i de la buena veluntad del ke moro en la sarza; (Biblia, Const. 1873)



383290

profanasión f.

חילול הקודש, חילול

profanation

Kuando ay profanasion del nombre de Dio es apenado (Tefilat Imanuel, 1924)



383320

profesía f.

נבואה, חזון

prophecy, vision

Palavras de profezia ke aprofetizo Koelet, el Shelomo, ijo de David, el rey ke era en Yerusalaim. (Koelet Targum,1744)



383380

profeta m.

נביא

prophet

i los profetas la enkomendaron a los varones de la kaza santa la grande. (Pirke avot, siglo XV)

kuando vino a el Natan el profeta, ke entro a Batsheva. (Biblia, Const. 1873)

Todas las kozas ke son aparejadas por seer en el mundo se kansaron kon eyas los profetas (Koelet Targum,1744)

I avizaron al rey, diziendo: ek Natan el profeta. (Biblia, Const. 1873)

I ek, mientres ke eya estava avlando kon el rey, Natan el profeta vino. (Biblia, Const. 1873)

I Tsadok el saserdote i Natan el profeta lo untaran ayi por rey sovre Yisrael (Biblia, Const. 1873)

kantar kuarteno disho Moshe el porfeta kuando ayego su tiempo por espartirse de el mundo i kastigo kon eya a su puevlo kaza de Israel (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)

kantares i alavasiones ke disho Shelomo el porfeta rey de Israel kon el esprito de porfetizia delantre Sinyor de todo el mundo (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)

ke porfetas de la falsedad eyos me kavzaron por achakear fortaleza de sanya de A' sovre mi (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



383410

profetizía/profetezía f.

נבואה

prophecy

kantares i alavasiones ke disho Shelomo el porfeta rey de Israel kon el esprito de porfetizia delantre Sinyor de todo el mundo (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



383585

profondo/profundo m.

מצולה

deep sea

i me echaste en el profundo, en medio de las mares i la korriente me rodeo (Biblia, Const. 1873)



383860

próksimo adj. & m.

קרוב, סמוך; קרוב משפחה

close, nearby; relative

No bushkes de kalmar a tu proksimo en el momento de su ravia (Tefilat Imanuel, 1924)

Se yama onrado el ke onra asu proksimo (Tefilat Imanuel, 1924)

Sea la onra a tu proksimo komo la ke deves a tu maestro (Tefilat Imanuel, 1924)



384030

promesa f.

הבטחה

promise

i sakrifikaron sakrifisio a A' i prometieron promesas (Biblia, Const. 1873)



384040

prometa f.

הבטחה; נדר

promise; vow

I azia su orasion a A' i yorava mucho I prometio prometa (Biblia, 1873)

I suvio el varon Elkana kon toda su kaza para sakrifikar a A' el sakrifisio anual i su prometa. (Biblia, 1873)

e vengasete en mientes del tu prometimiento que tu pro­metiste a Abrahan, e Ysaque, e Iacob, que les juraste; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



384080

prometer v.

הבטיח; נדר; הועיד, יעד

to promise; to vow; to appoint, to designate

Ni le demandes ake page en el momento ke prometio (Tefilat Imanuel, 1924)

I azia su orasion a A' i yorava mucho I prometio prometa (Biblia, 1873)

adebdado es ante mi, por quanto no cunplio el mandamiento que me prometio, que me daria el diezmo de lo que oviese; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i sakrifikaron sakrifisio a A' i prometieron promesas (Biblia, Const. 1873)

ma yo kon boz de alavansa sakrifikare a ti, pagare lo ke prometi



384480

propio adj.

אישי, עצמי, ייחודי; הולם; עצם (בעצמו), זהה, אותו ה-

personal, self, unique; appropriate; identical, the same

El kastigo de una mala ovra es la ovra mala propia (Tefilat Imanuel, 1924)

Kien se aprovecha de la Ley se kondena el propio a la muerte (Tefilat Imanuel, 1924)

tomad kon vozotros los siervos de vuestro senyor, i azed kavayar a Shelomo mi ijo sovre mi propia mula, i azeldo desender a Gihon. (Biblia, Const. 1873)



384540

proponer v.

הציע

to propose

I Shimshon les disho: vos propondre agora un enigma; si deklarar me los deklararesh en los siete dias del konbite, i lo deskuvrieresh, yo vos dare trenta savanas, i trenta modas de vestidos. (Biblia, Const. 1873)

Ma si no me lo podieresh deklarar, vozotros me daresh trenta savanas, i trenta modas de vestidos. I le disheron: propon tu enigma, i lo oiremos. (Biblia, Const. 1873)



384640

propozar (f.) v.

הציע

to propose

I yoro la mujer de Shimshon delante de el, i disho: por sierto me aborreses, i no me amas.; propoziste un enigma a los ijos de mi puevlo, i no me lo deklaraste. I el le disho: ek, ni a mi padre ni a mi madre lo deklari, i lo tengo ke deklarar a ti? (Biblia, Const. 1873)



384850

prosperar v.

שגשג, הצליח

to prosper, to succeed

todo el ke travaja en la Ley sus aziendas le prosperan a el ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



384930

prostemería f.

הסוף, אחרית; קץ הימים, התקופה האחרונה

the end; the end of days, the last period

anda konsejartee loke ara el puevlo este a tu puevlo en postrimería de los días (Biblia, Const. 1547)

mijor prostemeria de koza mas ke su prisipio. mijor longo de espirito mas ke alto de espirito (Biblia, Viena 1841)



384960

prostero adj.

אחרון

last

i tanbien a los prosteros ke son aparejados por seer non sera a eyos membrasion (Koelet Targum,1744)

Fortaleza i ermozura su vestido i riose para dia prostero (Tefilat kol Pe, 1891)

asegun ke todas sus palavras son sovre la regla komo eran en el mundo en akonantamiento i en detardamiento, ke no se topa en este livro tardiozas kozas ke eran adelante; o akonantadas kozas ke eran prosteras, sino kada koza i koza en su lugar i su tiempo fue eskrita (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



385305

provarse v. refl.

הוכח

to be proved

E dixole Abraham: sy asi es commno tu dizes, agora se prouara; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



385340

prove n. & adj.

עני, רש; מסכן

poor, miserable

Kien observa alos preseptos de la Ley aunke prove logra a observarlos en ser riko (Tefilat Imanuel, 1924)

el onbre da inchimiento de su punyo a el prove en olam a-ze el Sh.Yit. lo tiene ke dar inchimiento de su punyo em olam a-ba ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



385430

provecho m.

רווח, תועלת, הנאה, יתרון; יעילות; הקלה, הרווחה

profit, benefit, pleasure, advantage; efficiency; relief, welfare

ke provecho ke matemos a nuestro ermano i kuvramos a su sangre? (Biblia, Const. 1547)



385650

provinsia f.

גליל, מחוז, פלך, פרובינציה

district, region, province

i en la provintsia komo su meldadura. en la provintsia eran alsantes los koanim a sus manos komo eskuentra sus onbros ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



386210

publikar v.

פרסם, הודיע לכל; הוציא לאור

to publish, to announce to all; to publish

No lo denunsiesh en Gat, no lo puvlikesh en las kayes de Ashkelon (Biblia, Const. 1873)

No lo denunsiesh en Gat, no lo puvlikesh en las kayes de Ashkelon; (Biblia, Const. 1873)



386240

públiko m.

ציבור, קהל

public

Kien insulta Dio en sekreto resivira su kastigo en publiko (Tefilat Imanuel, 1924)

No te separes nunka del publiko (Tefilat Imanuel, 1924)



386590

pueder v.

יכול, היה מסוגל, היה בעל יכולת

can, to be able, to be capable

i non pudieron por ayar sus kavos; (Koelet Targum,1744)

i los varones remaron por tornar la nave a lo seko, ma no pudieron (Biblia, Const. 1873)



386650

puente m.

גשר

bridge

i vinieron los fraguadores i fraguaron puentes de maderos munchos, i trusheron fuentes de aguas de tierra de Romanos asta Afrika (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



386710

puerko m.

חזיר; ''חזיר'' - כינוי לנבל; כינוי לאדם שמן ודוחה

pig; ''pig'' - nickname for a villain; nickname for a fat and disgusting person

I el puerko, porke tiene pesunyas, i tiene la pesunya endida, ma no alsa la rumia, enkonado vos sera. (Biblia, Const. 1873)

I el puerko, porke tiene pesunya, i tiene la pesunya endida, ma no alsa la rumia; enkonado vos sera. (Biblia, Const. 1873)



386740

puerpo m.

גוף

body

Polvo kolorado i polvo preto i polvo blanko i polvo verde: el kolorado es la sangre i preto es las tripas, el blanko es los guesos i los niervos, el vedre es el puerpo (P. R. Eliezer,1876)



386920

puerta f.

דלת, שער, פתח

door, gate, opening

e las puertas de los ҫielos e de la tierra se abrieron, por veer e saber que non auia con el Señor dioses estraños, (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i atristarsean i alimunyarsean sus puertas i sera limpia ala tierra se asentara (Biblia, Const. 1743)

yo dishe kon tajamiento de mis dias andare en puertas de foya seria mentado resto de mis anyos (Biblia, Const. 1743)

i temio i disho: kuanto temerozo el lugar el este non este ke salvo kaza de el Dio i esta puerta de los sielos (Biblia, Const. 1547)

en su primodjenito la asementara i en su menor asentara sus puertas (Biblia, Const. 1873)

i echavan el goral i a el ken lo kaia el goral akel tenia el meresimiento de tomar las yaves i avrir la puerta chika ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

I pozo el ara de la alsasion a la puerta del tavernakulo de la tienda del plazo, i also sovre eya la alsasion i el prezente, komo A' enkomendo a Moshe. ( Biblia, Const. 1873)

I pozo mamparansa de la puerta del tavernakulo. ( Biblia, Const. 1873)

I lo rodearon , i lo aseladaron toda la noche en la puerta de la sivdad; i estuvieron kayados toda la noche, diziendo: asta la luz de la manyana, entonses lo mataremos. (Biblia, Const. 1873)

Entonses desendira el puevlo de A' a las puertas. Despierta, despierta, Devora; despierta, despierta, kanta una kantiga levantate, Barak, i kativa tu kativerio, ijo de Avinoam. (Biblia, Const. 1873)

Kuando Yisrael eskojia diozes nuevos, entonses avia pelea en las puertas. (Biblia, Const. 1873)

I tomo el kapitan de los de guardiya a Seraya prinsipal saserdote, i a Tsefanya'hu segundo saserdote, i tres guardadores de la puerta. (Biblia, Const. 1873)

i anduvo Sefo i vido, i ek en yuzanias del monte el este, me'ara grande i piedra grande puesta en puerta de la me'ara (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

I ansi le akontesio: porke el puevlo lo pizaron en la puerta, i murio. (Biblia, Const. 1873)

I avia kuatro varones leprozos a la entrada de la puerta, i disheron el uno al otro: por ke nos estamos aki asta ke muramos? (Biblia, Const. 1873)

I el rey ordeno sovre la puerta al kapitan sovre la mano del kual el se asofria; i el puevlo lo pizaron en la puerta, i murio, komo avia dicho el varon del Dio, ke avlo kuando el rey desendio a el.(Biblia, Const. 1873)



387280

puerto m.

נמל; שער

port; gate

Zevulun a puerto de mares morara; i sera por puerto de navios: i su termino sera asta Tsidon. (Biblia, Const. 1873)

Zevulun a puerto de mares morara; i sera por puerto de navios: i su termino sera asta Tsidon. (Biblia, Const. 1873)

Asher se estuvo en puerto de mares, i en sus portiyos se kedo. (Biblia, Const. 1873)



387290

pues adv.

אחרי, אחר כך, אז

after, afterwards, then

Porke yo soy H', ke vos ago suvir de la tierra de Ayifto para ser vuestro Dio: seresh, pues, santos, porke yo soy santo. (Biblia, Const. 1873)

por ke pues enreina Adoniya'hu? (Biblia, Const. 1873)

Venid pues agora, i nos adjuntemos al real de los Arameos; si nos abidiguaren, biviremos; i si nos mataren, muriremos. (Biblia, Const. 1873)

Venid pues agora, i entraremos, i demos avizo en kaza del rey.(Biblia, Const. 1873)



387325

puesto adj.

מונח, מוּשָׂם, מוּצָב

placed, positioned

i anduvo Sefo i vido, i ek en yuzanias del monte el este, me'ara grande i piedra grande puesta en puerta de la me'ara (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



387350

puevlado adj.

מאוכלס

populated

I los ijos de Yisrael komieron el man kuarenta anyos, asta ke vinieron a la tierra povlada; el man komieron asta ke vinieron al borde de la tierra de Kenaan. (Biblia, Const. 1873)



387380

puevlo m.

עם, גוי; ציבור

people, gentile; public

i a el puevlo de ijos de Israel ke eyos aparejados por kativarse, (Koelet Targum,1744)

Alsad el arka del firmamiento i pasad delante del puevlo (Biblia, Const. 1873)

El Dio es ke me da vengansas i ke sudjifta puevlos debasho de mi i ke me saka de mis enemigos (Biblia, Const. 1873)

Puevlo ke yo no konosi me sirvieron, los estranyos se sodjiftaron a mi (Biblia, Const. 1873)

A' fortaleza a su puevlo dara, A' bendizira su puevlo kon la paz (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

E quando Dios dio la ley al pueblo de Ysrael, todos los gentios del mundo tenblaron de sus truenos e de los rrelanpagos, e del sonido de su fortaleza; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

anda konsejartee loke ara el puevlo este a tu puevlo en postrimería de los días (Biblia, Const. 1547)

ke es tu ofisio? i de onde vienes? kual es tu tierra? i de ke puevlo eres? (Biblia, Const. 1873)

i el korason del puevlo se diritio i se izo komo agua (Biblia, Const. 1873)

todo el puevlo aularan kon aulasion grande i la muraya de la sivdad kaera de su lugar i el puevlo suviran kada uno enderecho de si (Biblia, Const. 1873)

I el disho: el puevlo fuyo de la batalia, i tambien muchos del puevlo kayeron i son muertos, i tambien Shaul i Ye'honatan su ijo son muertos. (Biblia, Const. 1873)

estese kada uno en su lugar, no salga ninguno de su lugar en el dia seteno. I el puevlo olgaron en el dia seteno. (Biblia, Const. 1873)

I akontesio, ke en el dia seteno salieron algunos del puevlo para akojer, i no toparon. (Biblia, Const. 1873)

I akontesio, ke en el dia seteno salieron algunos del puevlo para akojer, i no toparon. (Biblia, Const. 1873)

Bienaventurado tu, o Yisrael! kien komo tu, puevlo salvo en A', el kual es el eskudo de tu ayuda, i ke es la espada de tu losania! i tus enemigos seran sodjiftados a ti, i tu pizaras sovre sus alturas.(Biblia, Const. 1873)

I esta es la bendision para Ye'huda: i disho: oye, o A'! la boz de Ye'huda, i traelo a su puevlo. (Biblia, Const. 1873)

i vino kon las kaveseras del puevlo; la djustedad de A' izo, i sus djuisios kon Yisrael. (Biblia, Const. 1873)

Bienaventurado tu, o Yisrael! kien komo tu, puevlo salvo en A', el kual es el eskudo de tu ayuda, i ke es la espada de tu losania! i tus enemigos seran sodjiftados a ti, i tu pizaras sovre sus alturas.(Biblia, Const. 1873)

I esta es la bendision para Ye'huda: i disho: oye, o A'! la boz de Ye'huda, i traelo a su puevlo. (Biblia, Const. 1873)

i vino kon las kaveseras del puevlo; la djustedad de A' izo, i sus djuisios kon Yisrael. (Biblia, Const. 1873)

De Efrayim salio su raiz kontra Amalek; despues de ti, Binyamin, entre tus puevlos. (Biblia, Const. 1873)

Entonses desendira el puevlo de A' a las puertas. Despierta, despierta, Devora; despierta, despierta, kanta una kantiga levantate, Barak, i kativa tu kativerio, ijo de Avinoam. (Biblia, Const. 1873)

Por lo ke los komandantes se adelantaron en Yisrael, por lo ke fue veluntario el puevlo , bendizid a A'. (Biblia, Const. 1873)

Zevulun fue puevlo ke arrishko su vida a la muerte, i Naftali sovre las alturas del kampo. (Biblia, Const. 1873)

Alavad djentes a su puevlo; porke el vengara la sangre de sus siervos, (Biblia, Const. 1873)

Porke la parte de A' es su puevlo, Yaakov la suerte de su eredad (Biblia, Const. 1873)

A los nueve del mez kuarto, la ambre se enfortesio en la sivdad, i no uvo pan para el puevlo de la tierra. (Biblia, Const. 1873)

a boz de tus maraviyas i tus barraganias ke izites a puevlo kaza de Israel se estremesieron todos los puevlos (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



388270

punta f.

קצה, סוף, פסגה; נקודה; כף

edge, end, peak; point; cape

I Shimshon yazio asta la media noche; i a la media noche se levanto, i travo las puertas de la puerta de la sivdad, i los dos postes, i los arranko kon la serradura, i los pozo sovre sus ombros, i los suvio a la punta del monte ke esta enfrente de Hevron. (Biblia, Const. 1873)



388560

punto (2) m.

רגע, דקה; נקודה; סימן פיסוק; רגישות יתר, נוחות להשפעה; תפר, תפר כירורגי; נקודה לדיון; מידת אורך (ס''מ)

moment, minute; period; punctuation mark; hypersensitivity, ease of influence; suture, surgical suture; point for discussion; measure of length (cm)

e en ese punto desҫendieron los angeles del ҫielo, (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



389210

punyo m.

אגרוף; מכת אגרוף; חופן

fist; punch; fistful

I tres livras las sovrantes ke de eyas apanyava el koen gadol i tomava de eyos inchimiento de sus punyos en dia de kipur (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

el onbre da inchimiento de su punyo a el prove en olam a-ze el Sh.Yit. lo tiene ke dar inchimiento de su punyo em olam a-ba ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

i arrebashava de la ara i alkansava a la skala tres punyos i se aboltava sus fases para la vanda de tsafon ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



389490

puridad f.

טוהר, טוהרה

purity

sabed que el Señor Dios, bendito es el e su nonbre, tenia guardada una poridat de ante que el mundo crio con dos mill años, e diola el dia de oy a los fijos de Ysrael, a los sabios e a los linpios, e esta es la bos e el tenblor que oystes. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



389630

puro adj.

טהור, זך, נקי, צלול, בהיר, ברור, צח, שקוף

pure

i sangre de uvas beviste, vino puro. i engordose Yeshurun, i akoseo (Biblia, Const. 1873)



389680

purpro m.

ארגמן

scarlet

Sus pilares izo de plata, su reskovdo de oro, su asiento de purpura (Biblia, Const. 1873)

i aran el espaldar de oro i kardeno i purpura i karmezi i lino fino torsido de echura de maestro (Biblia, Const. 1873)

i sovre sus aldas aras granadas de kardeno i purpura i karmezi sovre sus aldas al deredor i kampanías de oro entre eyas al deredor (Biblia, Const. 1873)



391330

raíz f.

שורש

De Efrayim salio su raiz kontra Amalek; despues de ti, Binyamin, entre tus puevlos. (Biblia, Const. 1873)



391530

rama f.

ענף, בד; סניף; ענף (מקצועי וכו')

Ramo fruchiguozo Yosef, ramo fruchiguozo sovre fuente; las ramas sovre el muro. (Biblia, Const. 1873)

Ramo fruchiguozo Yosef, ramo fruchiguozo sovre fuente; las ramas sovre el muro. (Biblia, Const. 1873)



391680

ramo m.

ענף, נצר, חוטר; אגף, שלוחה; מסגרת רקמה; ענף רקום על בד; ''כוכבי'' שלג על זגוגית; סימן מחלה/פגיעת מוח

Ramo fruchiguozo Yosef, ramo fruchiguozo sovre fuente; las ramas pasan sovre el muro. (Biblia, Const. 1873)

Ramo fruchiguozo Yosef, ramo fruchiguozo sovre fuente; las ramas pasan sovre el muro. (Biblia, Const. 1873)



392320

rapoza/o f./m.

שועל; אדם ערום, ערמומי כשועל

Aferradnos las rapozas, las rapozas pekenyas ke danyan kas vinyas (Biblia, Const. 1873)

Prefere ser la kola delos leones mas ke ser kavesa de las rapozas (Tefilat Imanuel, 1924)

I ensendio los tizones i solto las rapozas en las mieses de los Pelishteos i kemo tanto fasinas komo mieses, i vinyas i olivares. (Biblia, Const. 1873)

I Shimshon se fue, i aferro tressientas rapozas; i tomo tizones, i bolto kola a kola, i pozo un tizon en medio entre las dos kolas. (Biblia, Const. 1873)



392520

rashá/rashán/rashah (ebr.) adj. & m.

רשע, מרושע, אכזר, סדיסט; רוצח

aborresida es la serradura ke se afeyaron kon eya los reshaim … grande es la mila ke se tajaron sovre eya treze firmamientos ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



393020

ratón m.

עכבר; חולדה

I estos animales vos seran enkonados entre las sierpes ke van arrastrando sovre la tierra: la komadreja, i el raton, i el lagarto segun su manera, i la anaka, i el koah, i la letaa, i el homet, iel kameleon. (Biblia, Const. 1873)

I estos vos seran enkonados entre las sierpes ke van arrastrando sovre la tierra; la komadreja, i el raton, i el lagarto, segun su manera, (Biblia, Const. 1873)



393170

rauy (ebr.) adj.

ראוי

No saves tu komo Sara era reuya para ti de kuando nasio de la tripa de su madre i eya es tu haver i mujer de tus mosedades (P. R. Eliezer,1876)



393330

ravia f.

כעס, רוגז, חרון, זעם, זעף, חימה

Mijor ke ek barragan es kien tiene pasensia i kien domina su ravia (Tefilat Imanuel, 1924)

No bushkes de kalmar a tu proksimo en el momento de su ravia (Tefilat Imanuel, 1924)

Este ombre ke keres krear tuyo es i el es korto de dias i arto de ravia i viene a pekar (P. R. Eliezer,1876)



393640

razgado adj.

קרוע, עשוי סחבות

I akontesio al terser dia ke, ek, vino un varon del real de kon Shaul, sus vestidos razgados, i tierra sovre su kavesa (Biblia, Const. 1873)



393660

razgar v.

קרע

i Yeoshua razgo su vestidos i se echo sovre sus fases a tierra delante del arka de A' asta la tadre, el i los viejos de Israel i echaron polvo sovre sus kavesas (Biblia, Const. 1873)

I travo David de sus vestidos, i los razgo; i lo mizmo izieron todos los varones ke estavan kon el. (Biblia, Const. 1873)



393790

razimo m.

אשכול, אשכול ענבים

Razimo de hena es mi kerido para mi en las vinyas de En Gedi (Biblia, Const. 1873)

i en la vid tres sarmientos i eya komo floresien kresia a su ermoyo maduravan sus razimos uvas (Biblia, Const. 1547)

sus uvas son uvas de tosigo, razimos amargos tienen. (Biblia, Const. 1873)



393820

razón f.

שכל, תבונה; טעם, סיבה, נימוק, הצדקה, הוכחה; יכולת חשיבה, הגיוניות

e dixole esta misma rrazon, e el moҫo rrespondio, e dixo al enperador: Señor, dame plazo, que tome consejo con mi madre. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



393930

razonar v.

הסיק דבר מתוך דבר; התווכח, התפלמס

Razonad ke buena su merkansia non se amatara en la noche su kandela (Tefilat kol Pe, 1891)



393950

razonavle/razonivle adj.

נבון, שקול, הגיוני, סביר, לוגי

E asi commno el rrey oyó estas palabras que eran rrazonables, marauillose en sy; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



394080

real m.

מחנה, מחנה צבאי; שם של מטבע

Los ofisiales pasaron por medio del real (Biblia, Const. 1873)

empero vozotros guadradvos de lo enheremado no sea ke vos agash enheremados … i agash enheremado al real de Israel i lo konturvesh (Biblia, Const. 1873)

empero la karne del toro i su kuero i su fienda kemaras en fuego afuera del real (Biblia, Const. 1873)

I akontesio al terser dia ke, ek, vino un varon del real de kon Shaul, sus vestidos razgados, i tierra sovre su kavesa (Biblia, Const. 1873)

I le disho David; de onde vienes i el le disho: del real de Yisrael me eskapi. (Biblia, Const. 1873)

i a la manyana avia yazidura de rosio al derredor del real. (Biblia, Const. 1873)

I akontesio ke a la tarde suvieron kodornizes, i kuvrieron el real (Biblia, Const. 1873)

de la derecha i de la istierda eran los deziertos ke eran yenos de kulevros adreones i detras de eyos era Par'o el malo i su real (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)

kuando salieron Israel de Ayifto presigieron Par'o i su real despues eyos kon katriguas i kon kavayeros i era el kamino serrado a eyos (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)

eyos saven ke tenemos ambre, i salieron del real para eskondirse en el kampo, diziendo: kuando salieren de la sivdad, los prenderemos bivos, i entraremos en la sivdad.(Biblia, Const. 1873)

I kuando akeyos leprozos vinieron al kavo del real entraron en una tienda, i komieron i bevieron, i tomaron de ayi plata, i oro, i vestidos, i anduvieron, i lo eskondieron;(Biblia, Const. 1873)

I salio el puevlo, i prearon el real de los Arameos; i fue vendida una medida de semola por un siklo, i dos medidas de sevada por un siklo, segun la palavra de A'.(Biblia, Const. 1873)

I se levantaron al anocheser, para irse al real de los Arameos; i kuando vinieron al kavo del real de los Arameos, ek, no avia ayi ninguno. (Biblia, Const. 1873)

I se levantaron, i fuyeron al anocheser, i desharon sus tiendas, i sus kavayos, i sus aznos, el real komo estava, i fuyeron por su vida. (Biblia, Const. 1873)

I tomaron dos kuatriguas de kavayos; i enbio el rey detras del real de los Arameos, diziendo: andad i ved.(Biblia, Const. 1873)

I vinieron, i yamaron al portalero de la sivdad. I les dieron avizo, diziendo: vinimos al real de los Arameos,(Biblia, Const. 1873)

Porke Adonay avia echo ke en el real de los Arameos se oyera sonido de kuatriguas, i sonido de kavayos, sonido de fonsado grande;(Biblia, Const. 1873)

Venid pues agora, i nos adjuntemos al real de los Arameos; si nos abidiguaren, biviremos; i si nos mataren, muriremos. (Biblia, Const. 1873)



394350

rebelión m.

מרד, מרידה, מרי, חוסר משמעת

Odio haze despertar pendencias, y sobre todas rebeldias cubrira amor. (Biblia de Ferrara, 1553)



394460

rebolver/se v.

חזר; חזר בו, התכחש; גילגל (בזכרונו), נזכר, החיה בזכרונו

i les rebolvio los linguajes en setenta modos i los izo setenta umot, kada uma i uma su linguaje i su eskritura (P. R. Eliezer, 1876)

venid i rebolveremos a sus alguengas (P. R. Eliezer, 1876)



394670

rechiflo f.

שריקה

En los espartimientos de Reuven grandes pensamientos del korason. Por ke kedaste entre los korales, para oir los rechiflos de los revanyos? (Biblia, Const. 1873)



394740

red f.

רשת; פח (לחיה)

i ayan yo amargo mas ke la muerte a la mujer, ke eya kasaderas i redes en su korason ataderos en sus manos (Biblia, Viena 1841)

La altura del un pilar era diez i ocho kovdos, i la korona sovre el era de alambre, i la altura de la korona era tres kovdos, i avia red i granadas sovre la korona al derredor, todo de alambre; i las mizmas kozas en el pilar segundo kon la red. (Biblia, Const. 1873)



394815

redanyo m.

יותרת (הקרום המכסה את הכבד)

i tomaras todo el sevo ke kuvre las entranyas i el redanyo sovre el igado i los dos rinyones i el sevo ke esta sovre eyos i los saumaras en el ara (Biblia, Const. 1873)



395010

redoma f.

בקבוק, צנצנת, קנקן

toma una redoma, i mete en eya un omer yeno de man, i ponlo delante de A', para ke sea guardado para vuestros djerenansios. (Biblia, Const. 1873)



395100

redondo adj.

עגול, עגלגל

I kuando suvio la yazedura de rosio, ek, sovre las fases del dezierto avia una koza minuda, redonda, minuda komo yelada sovre la tierra. (Biblia, Const. 1873)



395140

redrojo m.

עוללה, ספיח

Komed este anyo redrojo i enel anyo el segundo restrojo i enel anyo el tresero sembrad i segad i plantad vinyas (Biblia, Const. 1743)



395710

reflo m.

נשימה, הבל פה; נשמת אף אחרונה

Por el amenazo de A' por el soplo del reflo de su folor (Biblia, Const. 1873)



396130

refujio m.

מקלט, מפלט, מחסה

No te imajinese ombre ke el sepulkro (foya) te sirvira de refujio (Tefilat Imanuel, 1924)



396390

regla f.

חוק, כלל, תקן, שיטה, סדר; צו, פקודה; סרגל

Abaye era reglán regla de la ordenansa de nombrado de toda la yeshiva (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

asegun ke todas sus palavras son sovre la regla komo eran en el mundo en akonantamiento i en detardamiento, ke no se topa en este livro tardiozas kozas ke eran adelante; o akonantadas kozas ke eran prosteras, sino kada koza i koza en su lugar i su tiempo fue eskrita (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

suve a el sielo i dare a ti a dos tavlas de piedras tajadas de safira de sia de mi onra relustrozas komo el oro fino regladas kon reglas eskritas kon mi dedo (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



396500

reglado adj.

בדוק, מדוייק; מסודר, בעל הרגלי סדר וחסכון; פועל במתינות; משורטט, מקווקו

suve a el sielo i dare a ti a dos tavlas de piedras tajadas de safira de sia de mi onra relustrozas komo el oro fino regladas kon reglas eskritas kon mi dedo (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



396580

reglar v.

תקנן, הסדיר; סירגל, שרטט קווים

Abaye era reglán regla de la ordenansa de nombrado de toda la yeshiva (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



396660

regmir v.

גאל, הושיע, פדה

I el rey djuro, i disho: bivo A' ke regmio mi alma de toda angustia, (Biblia, Const. 1873)



397120

reina f.

מלכה

i fueron aguas las estas a Yania la reina i para todos sus kavzos, para bever i para kozinar kon eyas, i por lavar kon eyas (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



397150

reinar v.

מלך, משל, שלט על

I suviresh detras de el, i vendra, i se asentara sovre mi siya, i el reinara en mi lugar (Biblia, Const. 1873)



397260

reino m.

ממלכה; משך השלטון

Kuando vido Shelomo, rey de Israel, kon esprito de nevua al reino de Rehav'am su ijo (Koelet Targum,1744)

Kuando era Shelomo el rey asentado sovre siya de su reino se enaltesio su korason muncho por su rikeza, (Koelet Targum,1744)

Tres koronas ay: la korona dela Ley, la del saserdusio i la de el reino (Tefilat Imanuel, 1924)

alevantose Zeliha i suviose a su palasio, i vistiose de panyos de reino (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



397650

rekamador/dera n.

רוקם רקמת בֶּלֶט

i broslaras la tonga de lino fino i aras la toka de lino fino i aras el sinyidero de echura de rekamador (Biblia, Const. 1873)



397790

rekerer/rekerir v.

דרש; חקר, בדק

Rekerio lana i lino i izo kon veluntad de sus palmas (Tefilat kol Pe, 1891)



398100

rekompensa f.

פרס, גמול, תגמול, שכר

Sepas ke la rekompensa de kada ovra buena es la ovra eya mizma (Tefilat Imanuel, 1924)

Si te aprofondes en eya te akorda grande rekompensa (Tefilat Imanuel, 1924)



398240

rekonoser v.

זיהה; הכיר ב-; הודה

el ke disho a su padre i a su madre: no lo vide; ni rekonosio a sus ermanos, ni konosio a sus ijos; (Biblia, Const. 1873)

el ke disho a su padre i a su madre: no lo vide; ni rekonosio a sus ermanos, ni konosio a sus ijos; (Biblia, Const. 1873)



398360

rekontar v.

דקלם, השמיע, סיפר, הגיד

Los sielos rekontan la onra del Dio, (Biblia, Const. 1873)

i rekonto mayoral de los eskansianos a su suenyo (Biblia, Const. 1547)



398680

rekto adj.

מפורסם, דגול; ישר, הגון

Por bendición de rectos, se enaltecera ciudad, y con boca de malos sera derrocada. (Biblia de Ferrara, 1553)

Justedad de rectos los escapara, y por tortura falsarios seran presos. (Biblia de Ferrara, 1553)



398890

relámpago m.

ברק

I enbio saetas i los esparzio, relampago i los alboroto (Biblia, Const. 1873)

E quando Dios dio la ley al pueblo de Ysrael, todos los gentios del mundo tenblaron de sus truenos e de los rrelanpagos, e del sonido de su fortaleza; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



399300

relustrozo adj.

מבהיק, מבריק

suve a el sielo i dare a ti a dos tavlas de piedras tajadas de safira de sia de mi onra relustrozas komo el oro fino regladas kon reglas eskritas kon mi dedo (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



399320

reluziente adj.

זוהר, מבריק, נוצץ, מזהיר, מבהיק

Kuando agozare mi reluziente espada, i mi mano travare de djuisio, (Biblia, Const. 1873)



399390

remaneser v.

נעור; צץ והופיע; נותר, שרד

i lo irieron asta ke no desharon a ninguno de eyos ke remanesiera ni eskapara (Biblia, Const. 1873)

I respondio uno de sus siervos, i disho: tomen agora sinko kavayos de los ke kedaron, ke remanesieron en la sivdad ? i enbiaremos, i veremos.(Biblia, Const. 1873)



399400

remanesido/remanisido adj.

שצץ והופיע פתאום; הנותר, ששרד

Entonses izo podestar al remanesido sovre los fuertes del puevlo; A' me izo ensenyorear sovre los barraganes. (Biblia, Const. 1873)



399420

remanesimiento m.

שארית, שריד;הופעה פתאומית ועל טבעית

Para ke kedarash remanesimiento en la tierra (Biblia, Const. 1873)



399490

remar v.

חתר, אחז במשוט

i los varones remaron por tornar la nave a lo seko, ma no pudieron (Biblia, Const. 1873)



400170

removerse v. refl.

הזדחל

Porke yo soy H' vuestro Dio; i vos santifikaresh, i seresh santos, porke yo soy santo; i no enkonesh a vozotros mizmos kon ningun sierpe ke se remueve sovre la tierra. (Biblia, Const. 1873)



400800

reniegar v.

השתמד, המיר דתו, כפר, התכחש ל-; סתר את

e dixo: yo no quiero rrenegar de aquel que nos escriuio en su ley, e nos dixo: al Señor, Dios tuyo, terneras; e a el seruiras e non a otro ninguno. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



400940

renovar v.

חידש, שיפץ, תיקן

en guardarlos ay presio grande. (Biblia, Const. 1873)



401100

renuevo m.

חידוש; תבואה

Obra de justo para vidas, renuevo de malo para pecado. (Biblia de Ferrara, 1553)

I de Yosef disho: bendicha de A' sea su tierra, de la mejoria de los sielos, el rosio, i del abismo ke yaze abasho, i de la mejoria de los renuevos del sol, i de la mejoria del produkto de las lunas, i de la kavesera de los montes antiguos, i de la mejoria de las kuestas de siempre, i de la mejoria de la tierra i su inchimiento, i de la buena veluntad del ke moro en la sarza; (Biblia, Const. 1873)

I de Yosef disho: bendicha de A' sea su tierra, de la mejoria de los sielos, el rosio, i del abismo ke yaze abasho, i de la mejoria de los renuevos del sol, i de la mejoria del produkto de las lunas, i de la kavesera de los montes antiguos, i de la mejoria de las kuestas de siempre, i de la mejoria de la tierra i su inchimiento, i de la buena veluntad del ke moro en la sarza; (Biblia, Const. 1873)

Lo izo kavayar sovre las alturas de la tierra, para ke komiera los renuevos del kampo; (Biblia, Const. 1873)



401220

reoyadura f.

ביזה, חמס, גזל, שוד

portiyad su valiado i sera por reoyadura (Biblia, Const. 1743)



401780

repozar v.

הרגיע, השקיט; נח, חדל מעבודתו/מפעילותו

Sakito de almiskle es mi kerido para mi, entre mis pechos repozara (Biblia, Const. 1873)

Ansi se depierdan todos tus enemigos o A'! ma los ke lo aman sean komo el sol kuando sale en su barragania. I la tierra repozo kuarenta anyos.(Biblia, Const. 1873)



401865

repreensión f.

גינוי, תוככה, תוככת

Camino para vidas, guardan castigo, y dexan reprehension traserran, (Biblia de Ferrara, 1553)



402570

resfuyir/resfuír v.

נמלט; מט; שמט

kien entiendea sus yerros? (Biblia, Const. 1873)

Ensanchaste mis pasos debasho de mi, i no se resfuyeron mis rodiyas (Biblia, Const. 1873)

Mia es la vengansa i la paga; a su tiempo resfuira su pie; (Biblia, Const. 1873)



402580

resfuyirse/resfuírse v. refl.

חסה ב-, מצא מפלט; נשמט

se resfuiya el segundo i andava a el; i despues eran espandientes a el todos los mienbros ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



402660

resha f.

סבכה, סורג, רשת

La madre de Sisera katava por la ventana, i alguayava por la resha, diziendo por ke se tarda su kuatrigua de venir? por ke se tardan las ruedas de sus kuatriguas? (Biblia, Const. 1873)



402920

resivido adj.

שהתקבל

diziendo palabras firmes que non se pueden quitar, e postura firme, e bos rresҫebida firme. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



402940

resivimiento m.

קבלה, קבלת פנים

Toro i kavrito de dia de las perdonansas sus degoyaduras en tsafon i resivimiento de sus sangres kon atuendos de servimiento en tsafon (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



402950

resivir v.

קיבל, ערך קבלת פנים/מסיבה; יילד, קיבל את היילוד

Antignos, varon de Soho, resivio de Simeon el djusto; (Pirke avot, siglo XV)

de los pekados enkuviertos alimpiame. (Biblia, Const. 1873)

ke salvo por travajar en la ley por resivir presio konplido a el mundo ke viene delantre Senyor del mundo. (Koelet Targum,1744)

Kada uno resivira segun su merito (Tefilat Imanuel, 1924)

dartehemos a nuestros fijos que maman las tetas de sus madres por fiadores; e dixoles el Señor: aquellos rresҫebire. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

e rresҫibieron e dixeron: faremos e rresҫibiremos, e gradesҫeremos e conpliremos. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

Tambien ama a los puevlos, todos sus santos estan en tu mano; i eyos se adjuntan a tus pies, i resiven de tus mandamientos. (Biblia, Const. 1873)

Tambien ama a los puevlos, todos sus santos estan en tu mano; i eyos se adjuntan a tus pies, i resiven de tus mandamientos. (Biblia, Const. 1873)



402975

resivivle- guezmo resivivle

ריח ניחוח

non djendjibre i non sinamon; non guezmo de espesias i non guezmo resivivle ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

I el saserdote los saumara en el ara; es komida de ofrenda kemada por guezmo resivivle; todo el sevo es para A'. (Biblia, Const. 1873)



403140

reskovdo m.

הברכה; שכיבת אפרקדן, התרגעות, מנוחה מוחלטת

Mientras ke el rey estava en su reskovdo, mi nardo dio su golor (Biblia, Const. 1873)

Sus pilares izo de plata, su reskovdo de oro, su asiento de purpura (Biblia, Const. 1873)



403380

resplandeser v.

זהר, הבריק, נצץ

A' vino de Sinai, i de Seir les esklaresio; resplandesio del monte de Paran, i vino kon milarias de santos; de su derecha salio Ley de fuego para eyos. (Biblia, Const. 1873)

A' vino de Sinai, i de Seir les esklaresio; resplandesio del monte de Paran, i vino kon milarias de santos; de su derecha salio Ley de fuego para eyos. (Biblia, Const. 1873)



403400

resplandor m.

זוהר, זיו, נוגה, קרינה

Del resplandor delante de El se ensendieron brazas de fuego (Biblia, Const. 1873)



403420

responder v.

השיב, ענה

I sus ermanos no le pudieron responder porke fueron torvados (Biblia, Const. 1873)

Yo te yami por ke me responderas O Dio; (Biblia, Const. 1873)

Respondio mi kerido i me disho: levantate, kompanyera mia, ermoza mia i vente (Biblia, Const. 1873)

Esklamaron, ma no uvo kien los salvara, a A' ma no les respondio (Biblia, Const. 1873)

E dixo: qual es el gentio que tiene al Señor ҫerca del commo nos otros lo tenemos quando lo llamamos, e a la ora del menester nos rresponde? (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

yami de mi angustia a A', i me respondio, del vientre de la foya esklami i oiste mi boz (Biblia, Const. 1873)

I Benaya'hu, ijo de Ye'hoyada, respondio al rey, i disho: amen. Ansi diga A' Dio de mi senyor el rey. (Biblia, Const. 1873)

respondio el rey David, i disho: yamadme a Bat-Sheva. (Biblia, Const. 1873)

I disheron los Pelishteos: kien izo esto? i respondieron: Shimshon, yerno del Timnita, porke le tomo su mujer, i la dio a su kompanyero. (Biblia, Const. 1873)

I le respondieron, diziendo: no; solamente atar te ataremos, i te entregamos en su mano, ma matar no te mataremos. (Biblia, Const. 1873)

Las savias de sus senyoras le respondian, i aun eya se respondia a si mizma: no akansaron? no espartieron el espojo? (Biblia, Const. 1873)

Las savias de sus senyoras le respondian, i aun eya se respondia a si mizma: no akansaron? no espartieron el espojo? (Biblia, Const. 1873)

a lo kual el kapitan avia respondido al varon del Dio, diziendo: ek, si A' iziera ventanas en los sielos, seria tal koza? I el disho: tu lo veras kon tus ojos, ma no komeras de eyo.(Biblia, Const. 1873)

I respondio uno de sus siervos, i disho: tomen agora sinko kavayos de los ke kedaron, ke remanesieron en la sivdad ? i enbiaremos, i veremos.(Biblia, Const. 1873)



403640

resto m.

שארית, מותר, יתרה, עודף, שיור, שריד

yo dishe kon tajamiento de mis dias andare en puertas de foya seria mentado resto de mis anyos (Biblia, Const. 1743)

I al resto de puevlo ke avia kedado en la sivdad , i a los adjuntados ke se avian adjuntado al rey de Bavel, i al resto del fonsado, los yevo kativos Nevuzaradan, kapitan de los de la guardiya. (Biblia, Const. 1873)



403795

restrojo m.

סחיש, שלף

Komed este anyo redrojo i enel anyo el segundo restrojo i enel anyo el tresero sembrad i segad i plantad vinyas (Biblia, Const. 1743)



403880

resusitar v.

החיה, הקים לתחיה; קם לתחיה

Los ke nasen muriran, los ke mueren resusitaran (rebiveran) I los ke resusitan seran djuzgados (Tefilat Imanuel, 1924)



404320

retornar v.

החזיר, השיב; חזר, שב; הפליג/נסע מחדש; התאושש אחר התעלפות

I partio el Dio una foya ke avia en Lehi, i salieron de eya aguas, i bevio, i retorno su espirito, i se rebivio. Por tanto yamo su nombre En-'Hakore, ke esta en Lehi asta oy. (Biblia, Const. 1873)



404650

reunión f.

אסיפה, כינוס; איחוד, חיבור, התאחדות, איסוף, קיבוץ

Toda reunion echa en nombre de Dio tiene buen fin (Tefilat Imanuel, 1924)



404930

revanyo m.

עדר בהמות, מקנה; עדר אנושי, ציבור מונהג

Onde azes yazer tu revanyo al mediodia (Biblia, Const. 1873)

Porke seria yo komo la ke va errando djunto a los revanyos de tus kompanyeros (Biblia, Const. 1873)

Si tu no saves, o ermoza entre las mujeres! Sal tu por las patadas del revanyo (Biblia, Const. 1873)

En los espartimientos de Reuven grandes pensamientos del korason. Por ke kedaste entre los korales, para oir los rechiflos de los revanyos? (Biblia, Const. 1873)



404970

revedrido adj.

מחודש, שהוריק מחדש

tambien nuestro lecho reverdido (Biblia, Const. 1873)



405110

revenir (fr.) v.

חזר, שב; התאים; השתווה בערכו ל-; הגיע לו; עלה (כסף)

Sea la temor de tu maestro kuanto ala ke reviene por Dio (Tefilat Imanuel, 1924)



405320

reveyador/dera n.

מורד

Entonses anbezare a los reveyadores tus kaminos, (Biblia, Const. 1873)



405350

reveyo m.

מרד, התקוממות; חטא, פשע

Tambien de los pekados de sobervia deten a tu siervo, no podesten sovre mi; (Biblia, Const. 1873)

en­tonses sere perfekto, i sere inosente del reveyo grande. (Biblia, Const. 1873)

Porke yo konosko mis reveyos, (Biblia, Const. 1873)

En muchedumbre de palabras no es vedada rebeldia, y vedan sus labios entendido. (Biblia de Ferrara, 1553)



405700

rey m.

מלך

Yo Koelet fui rey sovre Israel en Yerusalaim. (Koelet Targum,1744)

Me trusho el rey en sus kamaras (Biblia, Const. 1873)

Diez reyes enreinaron de un kavo de el mundo asta el otro (P. R. Eliezer,1876)

El es torre de salvasiones a su rey, i El aze mersedes a su untado, a David i a su semen para siemptre (Biblia, Const. 1873)

E asi commno el rrey oyó estas palabras que eran rrazonables, marauillose en sy; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i fraguaran varones de estranyedad tus serkas i sus reyes te serviran (Biblia, Const. 1743)

pekaron eskansiano de rey de Mitsrayim i el panadero a su senyor a rey de Mitsrayim (Biblia, Const. 1547)

mira, yo entregi en tu mano a Yeriho, i a su rey, kon los barraganes valientes (Biblia, Const. 1873)

i guay de akea tierra ke el rey de eya es esklavo (P. R. Eliezer, 1876)

Ek, mientras ke tu estas avlando ayi kon el rey, yo entrare detras de ti, i akavare tus palavras. (Biblia, Const. 1873)

I ek, mientres ke eya estava avlando kon el rey, Natan el profeta vino. (Biblia, Const. 1873)

De Asher grueso sera su pan, el dare visios de rey. (Biblia, Const. 1873)

De Asher grueso sera su pan, el dare visios de rey. (Biblia, Const. 1873)

Oid reyes, eskuchad senyores; yo, yo kantare a A'; salmeare a A' Dio de Yisrael. (Biblia, Const. 1873)

i fue komo mos meneo el Shem meneadura de varon por manos de reyes de Edom, de lugar en lugar, de sivdad en sivdad, kon mal i amargura (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



406230

rezina f.

שרף

non ara i non almenara; non mienbros i non tenplasiones; non asofrimiento i non rezinas ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



407140

riir v.

צחק

Fortaleza i ermozura su vestido i riose para dia prostero (Tefilat kol Pe, 1891)



407320

rijidor/dera n.

מנהלן, מנהל משק, מנהל, מארגן, מסדר

I disho al rijidor de su kaza (Biblia, Const. 1873)

O H' mi penya i mi regidor. (Biblia, Const. 1873)

De Mahir desendieron rejidores, i de Zevulun los ke uzan la pendola de eskrivano. (Biblia, Const. 1873)

Si veia eskudo o lansa entre kuarenta mil en Yisrael? mi korason es a los rejidores de Yisrael: (Biblia, Const. 1873)



407390

rijir v.

אירגן, ניהל, סידר, ערך, התקין, טיפל ב-; סיפק, נתן; רחץ את המת; הכין אוכל, בישל

metio a un mal'ah por kada uma a ke la rija por su dicho i a Israel los tomo por su parte (P. R. Eliezer, 1876)



407560

rikeza f.

עושר, הון, רכוש; שפע

de varones kon tu mano, O H'; de varones del mundo; (Biblia, Const. 1873)

Muger de gracia sustenta honra, y los fuertes sustentan riqueza. (Biblia de Ferrara, 1553)

no tuvieron la avtaha en su kreador, sino en muchedumbre de su rikeza, ke la rikeza enpusha de sus patrones temor de el kreador i se enfeguzian en su rikeza (P. R. Eliezer, 1876)



407630

riko adj. & m.

עשיר, אמיד; שופע; מוצלח, יפה

Aver de rico ciudad de su fortaleza, quebranto de pobres su pobreza. (Biblia de Ferrara, 1553)

Kien neglija de guardarlos siendo riko, lo ara tambien en deviniendo prove (Tefilat Imanuel, 1924)

Kien observa alos preseptos de la Ley aunke prove logra a observarlos en ser riko (Tefilat Imanuel, 1924)

Se yama riko kien se alegra i kontenta kon su parte (Tefilat Imanuel, 1924)

no eres pobre, antes eres rrico mucho, que nos otros somos pobres, que tenemos nuestros dioses colgados a los cuellos, e los llamamos e non rresponden; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

los rikos de el olam eran la djente de Sedom ke la tierra ke estavan en eya era muy buena i gruesa (P. R. Eliezer, 1876)



407840

rinkón m.

פינה, זוית, קרן זוית, פאה

e dixeron: en verdat, aqui esta un moҫo cuytado, que commo vio la tormenta en la nao, desҫendió a un rrencon de la nao, e esta durmiendo, e paresҫenos que es de los Ebreos. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

ma Yona avia desendido a los rinkones de la nave i yazio i se adormesio (Biblia, Const. 1873)



407890

rinyón m.

כליה

Ek envoluntas la verdad en los rinyones, (Biblia, Const. 1873)

i tomaras todo el sevo ke kuvre las entranyas i el redanyo sovre el igado i los dos rinyones i el sevo ke esta sovre eyos i los saumaras en el ara (Biblia, Const. 1873)

i barvezes ijos de Bashan, i kavrones, kon grosura de rinyones de trigo; (Biblia, Const. 1873)



407900

río m.

נהר, נחל, פלג

avrire sovre alturas rios i entre vegas fuentes, porne dezierto por pelago de aguas i tierra sekania por manaderos (Biblia, Const. 1743)

i se incho el rio de Misrayim asta las oriyas, i salieron todos los moradores de Misrayim para ver al rio kon todo modo de tanyer komo sus uzansas de kada anyo ke es (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



407940

riskisio m.

חריץ, סדק, חגָו

Palomba mia ke estas en los riskisios de la penya, en la enkuvierta de la roka alta (Biblia, Const. 1873)

I desendieron tres mil varones de Ye'huda al riskisio de la penya de Etam, i disheron a Shimshon: no saves ke los Pelishteos podestan sovre nozotros? ke es esto ke nos iziste? I el les disho: komo izieron a mi, ansi ize a eyos. (Biblia, Const. 1873)

I los irio pierna sovre anka kon grande erida; i desendio i estuvo en el riskisio de la penya de Etam. (Biblia, Const. 1873)



408240

riza f.

צחוק

Como risa al loco hazer malhechoria, y ciencia a varon de entendimiento. (Biblia de Ferrara, 1553)

porke komo boz de espinos debasho de la oya ansi rizo del loko. i tambien esto nada. (Biblia, Viena 1841)

mijor tristeza mas ke rizo, porke kon pezgadumbre de fases se abonigua korason (Biblia, Viena 1841)



408670

rodeado adj.

מוקף

komo kavakaduras de siyo kavakaras las dos piedras … rodeadas de kastones de oro las aras (Biblia, Const. 1873)



408680

rodear/rodearse v./v. refl.

נדד, סבב, הסתובב, שוטט; הקיף, סובב

su parte es en esta vida, i de tu tezoro eskondido inches su vientre; (Biblia, Const. 1873)

En nuestros pasos agora nos rodean, (Biblia, Const. 1873)

Andan toda parte de darom en el dia, i rodean a parte de tsafon en la noche (Koelet Targum,1744)

(Eskondeme) de mis enemigos ke me rodea. (Biblia, Const. 1873)

Me ayaron los guardadores ke rodean por la sivdad (Biblia, Const. 1873)

Me levantare agora i rodeare por la sivdad (Biblia, Const. 1873)

Kuando me rodearon olas de muerte, arroyos de maldad me torvaron, kuerdas de Sheol me rodearon (Biblia, Const. 1873)

i me echaste en el profundo, en medio de las mares i la korriente me rodeo (Biblia, Const. 1873)

me rodearon las aguas asta el alma, el abismo me arrodeo, el djunko se apreto a mi kavesa (Biblia, Const. 1873)

i rodearesh la sivdad, todos los varones de gerra, rodeando la sivdad una vez al dia (Biblia, Const. 1873)

solamente en akel dia rodearon la sivdad siete vezes (Biblia, Const. 1873)

rodei yo i mi korason por saver i por eskulkar i bushkar sensia i kuenta, i por saver malisia de lokura i la lokura de enlokesimientos (Biblia, Viena 1841)

I lo rodearon , i lo aseladaron toda la noche en la puerta de la sivdad; i estuvieron kayados toda la noche, diziendo: asta la luz de la manyana, entonses lo mataremos. (Biblia, Const. 1873)

Lo izo rodear, lo izo entender, lo guardo komo la ninyeta de su ojo. (Biblia, Const. 1873)



408690

rodeo m.

סיבוב, הליכה מסביב, עקיפה; גלגל

Sean agradavles delante de ti los dichos de mi boka, i el pensamiento de mi korason, (Biblia, Const. 1873)

Komo era? suvia en la eskalera i katava a el rodeo i venia a el arrinkon deromit mizrahit tsefonit tsefonit maaravit deromit (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



408720

rodiyas/rodías f. pl.

ברכיים

Ensanchaste mis pasos debasho de mi, i no se resfuyeron mis rodiyas (Biblia, Const. 1873)

las dos sus manos sovre dos sus sienes, dos sus brasos sovre dos sus ankas, los dos karkanyales sovre dos sus kuestas i su kavesa sovre dos sus rodias ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

I eya lo izo durmir sovre sus rodiyas, i yamo a un varon, i lo izo rapar las siete vedijas de su kavesa; i empeso a afriirlo, i su fuersa se aparto de el. (Biblia, Const. 1873)



408830

rogar v.

ביקש, הפציר, התחנן, הפגיע, התפלל

te rogamos, o Dio, ke no nos deperdamos agora por la vida de este varon, i no pongas sovre nozotros sangre inosente (Biblia, Const. 1873)

I le disho David: komo fue la koza dime, te rogo. (Biblia, Const. 1873)

I me disho: te rogo, parate sovre mi, i matame; porke me tomo el dezmayo, ke dainda toda mi alma esta en mi. (Biblia, Const. 1873)

I Delila disho a Shimshon: te rogo ke me digas en ke esta tu fuersa grande, i kon ke podras ser atado para afriirte. (Biblia, Const. 1873)

ya es el dia tarde, te ruego ke dormas aki, i le porfio muncho i se kedo (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



408930

roka f.

ירק מאכל המשמש בסלט

Palomba mia ke estas en los riskisios de la penya, en la enkuvierta de la roka alta (Biblia, Const. 1873)



409080

romano m. & adj.

רומאי; רומני

i pezaron las aguas kon todas aguas de tierra de Afrika i ayaron a aguas de romanos livianas mas ke aguas de Afrika (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



409290

romper v.

שבר, ניפץ, ריסק; קלקל; עצר, הפסיק, ביטל; הפר ברית, חילל שבועה

i rompio Yaakov sus panyos i puso sako en sus lomos i alimunyose sovre su ijo dias muchos (Biblia, Const. 1547)



409410

romperse v. refl.

נשבר; שבר, קרע; נקע את הירך

i A' echo un grande viento en la mar i uvo tempestad grande en la mar i se penso ke la nave se romperia (Biblia, Const. 1873)

i fue kuando fuyo kon torva, i se le rompio la alda de Yosef en mano de Zeliha, i se fue a la kaye ke tuvo miedo (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



409690

ropa f.

בד, ארג, אריג; בגדים; סחורה; לבנים; וילון עבה

a kada uno una mosa, o dos; el espojo de kolores de brosladura, la ropa de kolor broslada de ambos lados, para lo servizes de los ke toman el espojo. (Biblia, Const. 1873)



409930

rosío m.

טל

Montes de Gilboa, ni rosio ni luvia kaiga sovre vozotros ni kampos de ofrendas (Biblia, Const. 1873)

Montes de Gilboa, ni rosio ni luvia kayga sovre vozotros, ni kampos de apartaduras (Biblia, Const. 1873)

i a la manyana avia yazidura de rosio al derredor del real. (Biblia, Const. 1873)

I kuando suvio la yazedura de rosio, ek, sovre las fases del dezierto avia una koza minuda, redonda, minuda komo yelada sovre la tierra. (Biblia, Const. 1873)

I de Yosef disho: bendicha de A' sea su tierra, de la mejoria de los sielos, el rosio, i del abismo ke yaze abasho, i de la mejoria de los renuevos del sol, i de la mejoria del produkto de las lunas, i de la kavesera de los montes antiguos, i de la mejoria de las kuestas de siempre, i de la mejoria de la tierra i su inchimiento, i de la buena veluntad del ke moro en la sarza; (Biblia, Const. 1873)

I Yisrael morara a figuzia solo; la fuente de Yaakov en tierra de sivera i de mosto; tambien sus sielos gotearan rosio. (Biblia, Const. 1873)

I de Yosef disho: bendicha de A' sea su tierra, de la mejoria de los sielos, el rosio, i del abismo ke yaze abasho, i de la mejoria de los renuevos del sol, i de la mejoria del produkto de las lunas, i de la kavesera de los montes antiguos, i de la mejoria de las kuestas de siempre, i de la mejoria de la tierra i su inchimiento, i de la buena veluntad del ke moro en la sarza; (Biblia, Const. 1873)

I Yisrael morara a figuzia solo; la fuente de Yaakov en tierra de sivera i de mosto; tambien sus sielos gotearan rosio. (Biblia, Const. 1873)

Goteara komo la luvia mi doktrina, esteyara komo el rosio mi dicho; (Biblia, Const. 1873)



410050

roto adj.

שבור, מקולקל

i tomaron sakos viejos sovre sus aznos, i odres de vino, viejos i rotos i atados, i sapatos viejos i remendados en sus pies (Biblia, Const. 1873)



410200

rovo m.

גניבה, גזל, חטיפה, תרמית, הונאה

Kien se abstiene de djuzgar a otros evita aborresion, rovo i djuramiento falso (Tefilat Imanuel, 1924)



410280

roza f.

ורד, שושנה; פרח

Yo so la roza de Sharon, el lirio de los vayes (Biblia, Const. 1873)



410510

rueda f.

גלגל; חוג

La madre de Sisera katava por la ventana, i alguayava por la resha, diziendo por ke se tarda su kuatrigua de venir? por ke se tardan las ruedas de sus kuatriguas? (Biblia, Const. 1873)



410530

rueka n.

כישור, פלך

Sus manos tendio en el fuzo i sus palmas asufrieron rueka (Tefilat kol Pe, 1891)



410640

ruido m.

רעש, המולה, שאון; שקשוק, קרקוש; שמועה

Los eskapados del ruido de los saetadores onde sakan agua, ayi kontaran las djustedades de A', las djustedades de su senyorio [aldea] en Yisrael. (Biblia, Const. 1873)



410890

rumía f.

גירה

Empero estos no komash de los ke alsan la rumia i de los ke tienen pesunya: el kameyo, porke alsa la rumia ma no tiene pesunya endida, enkonado vos sera. (Biblia, Const. 1873)

Empero estos no komash de los ke alsan la rumia, i de los ke tienen pesunya: el kameyo, porke alsa la rumia, ma no tiene pesunya; enkonado vos sera. (Biblia, Const. 1873)

I el konejo, porke alsa la rumia, ma no tiene pesunya; enkonado vos sera, (Biblia, Const. 1873)

I el puerko, porke tiene pesunya, i tiene la pesunya endida, ma no alsa la rumia; enkonado vos sera. (Biblia, Const. 1873)



411190

ruvio adj.

אדמוני, אדמדם, אדום שער, ג'ינג'י; בלונדיני

Porke oimos komo H' izo sekar las aguas del mar ruvio (Biblia, Const. 1873)

I varon o mujer, kuando tuviere yaga en la kavesa o en la barva, el saserdote mirara la yaga, i ek, si paresiere mas onda ke el kuero, i uviere en eya kaveyo ruvio, delgado, entonses el saserdote lo dara por enkonado; tinya es, lepra es de la kavesa o de la barva. ( Biblia, Const. 1873)

i avrio el i djustos del djerenansio sus bokas i disheron kantar i pasaron por mar ruvio por lo seko (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)

kantar segundo disho Moshe kon ijos de Israel en tiempo ke partio a eyos Sinyor de el mundo a mar ruvio (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



411620

saeta f.

חץ; בוכייר

Arrow; Bochier

De kuando nasio [Yishmael] su ofisio fue echar arko i arrondjar saetas i en esto se engrandesio (P. R. Eliezer,1876)

Una vez vido a Yits.hak ke estava asentado en el kampo solo i le arrondjo una saeta para matarlo (P. R. Eliezer,1876)

I enbio saetas i los esparzio, relampago i los alboroto (Biblia, Const. 1873)

non verna a la sivdad la esta i non arrondjara ayi saeta i non la akonantara eskudo i non vertera sovre eya trabuko (Biblia, Const. 1743)

Amontonare males sovre eyos; mis saetas atemare en eyos. (Biblia, Const. 1873)

Emborrachare mis saetas de sangre, i mi espada tragara karne; (Biblia, Const. 1873)



411800

safir/a m.

ספיר

sapphire

el primer orden: una kornelina, un topasio i una ezmeralda .. i el segundo orden: un karvonklo, una safira i un diamante (Biblia, Const. 1873)

suve a el sielo i dare a ti a dos tavlas de piedras tajadas de safira de sia de mi onra relustrozas komo el oro fino regladas kon reglas eskritas kon mi dedo (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



411850

safrán m.

כרכום, זעפרן

Turmeric, saffron

Almiskle i anbar, espikonardo i zafran pezo a 16, 17 livras (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



412025

sakador m.

שואב מים

Water pump

sean kortadores de lenya i sakadores de agua para toda la kompanya (Biblia, Const. 1873)



412110

sakar v.

הוציא, הסיר, הוריד, סילק

Removed, removed, lowered, eliminated

I sako a Shim'on a eyos (Biblia, Const. 1873)

Cubrien odio, labios de falsedad, y sacan fama mala, el loco. (Biblia de Ferrara, 1553)

El selo i la voluptuozidad i la ambision sakan a el ombre del mundo (Tefilat Imanuel, 1924)

I me sako a la anchura, me eskapo porke envelunto en mi (Biblia, Const. 1873)

E desque vieron que non les aprouechaua cosa ninguna, dixeron uno a otro: ay aqui de aquella gente que saco el Señor de tierra de Egibto, e les partió la mar por doze carreras; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

sakadla i sea ardida (Biblia, Const. 1547)

i los mansevos eskulkas entraron i sakaron a Rahav .. i sakaron a todos sus linajes, i lo puzieron afuera del real de Israel (Biblia, Const. 1873)

Los eskapados del ruido de los saetadores onde sakan agua, ayi kontaran las djustedades de A', las djustedades de su senyorio [aldea] en Yisrael. (Biblia, Const. 1873)



412145

sakarse v. refl.

סילק עצמו, הוציא עצמו

Removed himself, removed himself

El Dio es ke me da vengansas i ke sudjifta puevlos debasho de mi i ke me saka de mis enemigos (Biblia, Const. 1873)



412310

sakito m.

שקית; צרור

Bag; bundle

Sakito de almiskle es mi kerido para mi, entre mis pechos repozara (Biblia, Const. 1873)



412330

sako m.

שק; מעיל קצר, וסט, מותניה

Sack; short coat, vest, waistcoat

i en lugar de sintero senyidura de sako kemadura en lugar de ermozura (Biblia, Const. 1743)

i rompio Yaakov sus panyos i puso sako en sus lomos i alimunyose sovre su ijo dias muchos (Biblia, Const. 1547)

i apregonaron ayuno i se vistieron de sakos, dezde el grande de eyos asta el chiko de eyos (Biblia, Const. 1873)

i kito su manto de sivre si i se kuvrio de sako i se asento sovre la seniza (Biblia, Const. 1873)

i tomaron sakos viejos sovre sus aznos, i odres de vino, viejos i rotos i atados, i sapatos viejos i remendados en sus pies (Biblia, Const. 1873)



412490

sakrifikar v.

הקריב, העלה קרבן; הקדיש

Sacrifice, offer a sacrifice; dedicate

I suvio el varon Elkana kon toda su kaza para sakrifikar a A' el sakrifisio anual i su prometa. (Biblia, 1873)

i sakrifikaron sakrifisio a A' i prometieron promesas (Biblia, Const. 1873)

ma yo kon boz de alavansa sakrifikare a ti, pagare lo ke prometi

Yamaran los puevlos al monte; ayi sakrifikaran sakrifisios de djustedad; porke chuparan la abondansia de las mares, i los tezoros eskondidos de la arena. (Biblia, Const. 1873)

Yamaran los puevlos al monte; ayi sakrifikaran sakrifisios de djustedad; porke chuparan la abondansia de las mares, i los tezoros eskondidos de la arena. (Biblia, Const. 1873)

Sakrifikaron a los diablos, no al Dio; a diozes ke no konosieron; (Biblia, Const. 1873)



412520

sakrifisio m.

קרבן, עולה, זבח; הקרבה, מסירות נפש

Sacrifice, offering, offering; sacrifice, dedication

Los sakrifisios del Dio son el esprito kevrado, (Biblia, Const. 1873)

sovre tres kozas es el mundo fundado: sovre la ley, i sovre el sakrifisio, i sovre el bien fazer. (Pirke avot, siglo XV)

Porke no enveluntas sakrifisio, ke si no, yolo daria (Biblia, Const. 1873)

Entonses enveluntaras en los sakrifisios de djustedad, (Biblia, Const. 1873)

I suvio el varon Elkana kon toda su kaza para sakrifikar a A' el sakrifisio anual i su prometa. (Biblia, 1873)

Kual este el su lugar de los sakrifisios? Santidades de santidades sus degoyaduras en tsafon (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

e non les aprouechaua cosa ninguna, e pelauan sus baruas, e mesauan sus cabellos, e fazian su sacrefiҫio de lo que mesauan a sus dioses. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i sakrifikaron sakrifisio a A' i prometieron promesas (Biblia, Const. 1873)

Yamaran los puevlos al monte; ayi sakrifikaran sakrifisios de djustedad; porke chuparan la abondansia de las mares, i los tezoros eskondidos de la arena. (Biblia, Const. 1873)

Yamaran los puevlos al monte; ayi sakrifikaran sakrifisios de djustedad; porke chuparan la abondansia de las mares, i los tezoros eskondidos de la arena. (Biblia, Const. 1873)

ke komian el sevo de sus sakrifisios, i bevian el vino de sus templasiones? (Biblia, Const. 1873)



412640

sakudir v.

נענע, זעזע, טלטל, ניער; איבק, ניקה באופן יסודי

Shake, shock, jolt, shake; dust, clean thoroughly

en akeya ora eresio folor de A' sovre eyos i kijo sakudirlos en aguas de la mar komo fueron sakudidos Par'o i su fonsado (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



413480

salida f.

יציאה, מוצא; יציאה לבילוי; תירוץ; מוצאי; הוצאה; יציאת קיבה, צואה

Exit, exit; going out for fun; excuse; exit; exit; stomach exit, feces

Del kavo de los sielos es su salida, i su rodeo asta su otro kavo, (Biblia, Const. 1873)



413620

salir v.

יצא מ-, עזב את; יצא לבילוי

left, left; went out for a walk

se artan sus ijos, i deshan su sovraje a sus chikitos. (Biblia, Const. 1873)

O H' mi penya i mi regidor. (Biblia, Const. 1873)

De delante de ti salga mi djuisio, (Biblia, Const. 1873)

I el es komo novio ke sale de su talamo, (Biblia, Const. 1873)

Salid, o ijas de Tsion, i ved el rey Shelomo (Biblia, Const. 1873)

E commo salieron a tierra, conpraua cada uno vianda para comer, e dixoles el: que es lo que demandastes, que non tengo que vos dar; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i travolo por su panyo por dezir: yaze konmigo, i desho su panyo en su mano i 'huyo i salio afuera (Biblia, Const. 1547)

empero Yeriho estava serrada, i bien serrada, por kavza de los ijos de Israel; ninguno salia i ninguno entrava (Biblia, Const. 1873)

no aulesh ni agash oir vuestra boz, ni salga palavra de vuestra boka (Biblia, Const. 1873)

i estara sovre Aaron para menestrar i se oira su sonido en su entrar en el lugar santo delante de A' i en su salir para ke no muera (Biblia, Const. 1873)

i entravan sus ermanos los koanim i se enkorvavan i salian, venian i se paravan sovre grados de patio ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

mijor ke traves en esto i tambien de esto no deshes a tu mano, porke temien del Dio saldra de todas eyas (Biblia, Viena 1841)

estese kada uno en su lugar, no salga ninguno de su lugar en el dia seteno. I el puevlo olgaron en el dia seteno. (Biblia, Const. 1873)

I de Zevulun disho: alegrate, Zevulun, en tu salir; i tu Yissahar, en tus tiendas. (Biblia, Const. 1873)

I komo el vino asta Lehi, los Pelishteos salieron a enkontrarlo kon aulasion; (Biblia, Const. 1873)

I de Zevulun disho: alegrate, Zevulun, en tu salir; i tu Yissahar, en tus tiendas. (Biblia, Const. 1873)

O A' ! kuando salias de Seir, kuando pasavas del kampo de Edom, la tierra temblo, i los sielos gotearon, tambien las nuves gotearon aguas.(Biblia, Const. 1873)

i salieron delantre del djuez peleando i lo oyeron todos los varones de Sedom, i se apanyaron sovre eyos i esklamaron todos sovre el forastero , lo kitaron kon turva de la sivdad (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

tambien el rey i todos sus mayorales salieron kon adufles i kon kantavlinas (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



414430

salmear v.

שיבח, הילל, שר תהילות, קרא מזמורי תהילים

Praise, extol, sing praises, read psalms

Por tanto te loare A' en las djentes, i salmeare a tu nombre (Biblia, Const. 1873)

Oid reyes, eskuchad senyores; yo, yo kantare a A'; salmeare a A' Dio de Yisrael. (Biblia, Const. 1873)



414450

salmista/o m.

משורר התהילים; קורא תהילים

Psalmist; Psalm reader

E asi dixo el salmista Dauid: ҫerca es el Señor de aquellos que lo llaman con verdadera contriҫión (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



414470

salmo m.

מזמור (תהילים)

Psalm (Psalms)

Al primer kantadorsalmo de David. (Biblia, Const. 1873)

Al primer kantador; salmo de David. (Biblia, Const. 1873)

vino dia de el shabat i mamparo sovre el, avrio su boka i disho: salmo kantar para dia de shabat (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



414810

saltar v.

קפץ, דילג, ניתר, זינק, התפרץ; פוצץ; קפץ לביקור; נבהל

Jumped, skipped, leaped, sprang, burst out; exploded; popped in for a visit; spooked

Toda sierpe de ave ke anda sovre kuatro pies, abominasion vos sera. Empero esto komeresh de toda sierpe de ave ke anda sovre kuatro pies, ke tiene piernas arriva de sus pies para saltar kon eyas sovre la tierra; (Biblia, Const. 1873)

Porke kontigo korro en fonsado, por mi Dio salto la muraya (Biblia, Const. 1873)

estonses saltara komo el siervo kosho i kantara luenga de mudo (Biblia, Const. 1743)

Empero esto komeresh de toda sierpe de ave ke anda sovre kuatro pies, ke tiene piernas arriva de sus pies, para saltar kon eyas sovre la tierra. (Biblia, Const. 1873)

I de Dan disho: Dan kachorro de leon; saltare de Bashan. (Biblia, Const. 1873)

I de Dan disho: Dan kachorro de leon; saltare de Bashan. (Biblia, Const. 1873)



414940

saltarse v. refl.

נשבר; דילג

Broken; skipped

La boz de mi kerido! Ek este viene saltando sovre los montes ,saltando sovre las kuestas (Biblia, Const. 1873)



415010

salud/salut/salú f.

בריאות

health

el Señor poderoso es, e fuerte a su gente, que les dio la ley, les dé la pas, e les dé la salud para sienpre. Amen. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



415160

saludar v.

ברך לשלום, דרש בשלום

Greet in peace, pray in peace

Saluda tu primero a kada uno (Tefilat Imanuel, 1924)



415330

salvador/dera n.

גואל, מציל, מושיע

Redeemer, rescuer, savior

mi salvador de adolme me salvaras (Biblia, Const. 1873)



415400

salvar v.

הציל, הושיע, גאל

Save, savior, redeem

tu ke salvas kon tu derecha a los ke se abrigan en ti, (Biblia, Const. 1873)

Esklamaron, ma no uvo kien los salvara, a A' ma no les respondio (Biblia, Const. 1873)

e dezia: Señor salua nos desta tormenta en que estamos; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

I agora ven, te dare agora konsejo, i salva tu vida, i la vida de tu ijo Shelomo. (Biblia, Const. 1873)



415450

salvasión f.

הצלה, תשועה, ישע, גאולה

Salvation, salvation, deliverance, redemption

Al primer kantadorsalmo de David. (Biblia, Const. 1873)

Torna a mi el gozo de tu salvasion, (Biblia, Const. 1873)

Bivo A' i bendicha sea mi penya i sea enaltesido el Dio de la penya de mi salvasion (Biblia, Const. 1873)

El es torre de salvasiones a su rey, i El aze mersedes a su untado, a David i a su semen para siemptre (Biblia, Const. 1873)

I Tu me deste el eskudo de tu salvasion, i tu umildad me engrandesio (Biblia, Const. 1873)

Dan djuzgara a su puevlo, komo uno de los trivos de Yisrael. Sera Dan kulevro sovre el kamino, bivora sovre el sendero, ke morde los karkanyales del kavayo, i kaye atras su kavayador. A tu salvasion espere, o A'. (Biblia, Const. 1873)

I tuvo gran sed, i yamo a A', i disho: tu as dado por mano de tu siervo esta grande salvasion, i agora tengo ke murir de sed, kaer en mano de los serrados? (Biblia, Const. 1873)

Dan djuzgara a su puevlo, komo uno de los trivos de Yisrael. Sera Dan kulevro sovre el kamino, bivora sovre el sendero, ke morde los karkanyales del kavayo, i kaye atras su kavayador. A tu salvasion espere, o A'. (Biblia, Const. 1873)

Te engordaste, te engrosaste, te kuvriste de sevo; i desho al Dio ke lo izo, i menospresio al fuerte de su salvasion. (Biblia, Const. 1873)



415490

salvo adj.

שלם, בריא ושלם; נושע

Whole, healthy and whole; saved

La gota no eya salvo la gotean de arvoles de el balsamo (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

Ribi Tarfon dizien non ensenderan salvo kon azeite de oliva solamente. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

Yamare a A', el kual es alavado, i sere salvo de mis enemigos (Biblia, Const. 1873)

Bienaventurado tu, o Yisrael! kien komo tu, puevlo salvo en A', el kual es el eskudo de tu ayuda, i ke es la espada de tu losania! i tus enemigos seran sodjiftados a ti, i tu pizaras sovre sus alturas.(Biblia, Const. 1873)

Bienaventurado tu, o Yisrael! kien komo tu, puevlo salvo en A', el kual es el eskudo de tu ayuda, i ke es la espada de tu losania! i tus enemigos seran sodjiftados a ti, i tu pizaras sovre sus alturas.(Biblia, Const. 1873)



415510

salvo prep.

חוץ מ-, פרט ל-, להוציא, מלבד, זולת; רק אם

except, except for, except for, except for; only if

ke salvo por travajar en la ley por resivir presio konplido a el mundo ke viene delantre Senyor del mundo. (Koelet Targum,1744)

Ke el meresedor de el mundo el vinien ke ansi dize el pasuk: andamientos de mundo a el; non meldes andamientos, salvo alahot (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

non vedo de mi ninguna kosa ke salvo a ti (Biblia, Const. 1547)

i temio i disho: kuanto temerozo el lugar el este non este ke salvo kaza de el Dio i esta puerta de los sielos (Biblia, Const. 1547)



415830

sanar v.

הבריא, ריפא

Healed, healed

I kuando en la karne de alguno, en su kuero, uviere sarna, i se sanare ( Biblia, Const. 1873)



416220

sangre f.

דם; קרבה משפחתית

Blood; family relationship

Eskapame de la kulpa desangre, O Dio, Dio de mi salvasion, (Biblia, Const. 1873)

Polvo kolorado i polvo preto i polvo blanko i polvo verde: el kolorado es la sangre i preto es las tripas, el blanko es los guesos i los niervos, el vedre es el puerpo (P. R. Eliezer,1876)

De la sangre de los matados, del sevo de los barraganes, el arko de Yeonatan no se tirava atras (Biblia, Const. 1873)

I adovadura de sinko kandelas akonantán a sangre de el dekontino (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

ke provecho ke matemos a nuestro ermano i kuvramos a su sangre? (Biblia, Const. 1547)

i tomaron a tonga de Yosef i degoyaron kavrito de kavras i entenyeron a la tonga en la sangre (Biblia, Const. 1547)

te rogamos, o Dio, ke no nos deperdamos agora por la vida de este varon, i no pongas sovre nozotros sangre inosente (Biblia, Const. 1873)

su madre asenbra lo kolorado de el kuero i karne, i sangre i kaveyos i lo preto ke en los ojos ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

I le disho David: tu sangre sea sovre tu kavesa, porke tu boka atestiguo kontra ti, diziendo: yo mati al untado de A'. (Biblia, Const. 1873)

De la sangre de los matados, del sevo de los barraganes, el arko de Ye'honatan no se tirava atras, ni la espada de Shaul se tornava en vazio. (Biblia, Const. 1873)

lavo en el vino su vestido, i en la sangre de uvas su kuvierta. Los ojos vermejos de vino, i los dientes blankos de leche. (Biblia, Const. 1873)

lavo en el vino su vestido, i en la sangre de uvas su kuvierta. Los ojos vermejos de vino, i los dientes blankos de leche. (Biblia, Const. 1873)

Alavad djentes a su puevlo; porke el vengara la sangre de sus siervos, (Biblia, Const. 1873)

de la sangre de los matados i de los kativos, de la kavesa de los prinsipes del enemigo. (Biblia, Const. 1873)

Emborrachare mis saetas de sangre, i mi espada tragara karne; (Biblia, Const. 1873)

i sangre de uvas beviste, vino puro. i engordose Yeshurun, i akoseo (Biblia, Const. 1873)

Si no temiera la sanya del enemigo, no sea ke niegen sus angustiadores, (Biblia, Const. 1873)

i vieron las mujeres kada una su mano kortada chorreando de sangre, i ke la sangre korria en los vestidos (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



417050

santedad/santidad f.

קודש, קדושה

Holy, sacred

Kual este el su lugar de los sakrifisios? Santidades de santidades sus degoyaduras en tsafon (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

i aras un frontal de oro fino i kavakaras sovre el komo kavakaduras de siyo santedad a A. i lo pondras sovre un kordon de kardeno i estara sovre la toka (Biblia, Const. 1873)

ke todas las eskritas son santas i el Shir a-Shirim es santo de las santedades ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



417100

santifikar v.

קידש

Kiddish

i tu avlaras a todos los savios de korason, los kuales yo inchi de espirito de saviduria ke agan los vestidos de Aaron para santifikarlo (Biblia, Const. 1873)



417105

santifikarse v. refl.

התקדש

Sanctify

Santifikadvos porke manyana H' ara entre vozotros maraviyas (Biblia, Const. 1873)

Porke yo soy H' vuestro Dio; i vos santifikaresh, i seresh santos, porke yo soy santo; i no enkonesh a vozotros mizmos kon ningun sierpe ke se remueve sovre la tierra. (Biblia, Const. 1873)



417180

santo adj. & m.

קדוש

holy

kuando vino a el Natan el profeta, ke entro a Batsheva. (Biblia, Const. 1873)

Ten piadad de mi O Dio segun tu mersed, (Biblia, Const. 1873)

Porke yo soy H', ke vos ago suvir de la tierra de Ayifto para ser vuestro Dio: seresh, pues, santos, porke yo soy santo. (Biblia, Const. 1873)

Envelunto el Santo Bindicho El por azer mereser a Israel, portanto muchiguo a eyos Ley i enkomendansas (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

kuando mi alma se desmayava en mi' me akodri de A', i mi orasion entro a ti, a tu templo santo (Biblia, Const. 1873)

i aras vestidos santos para Aaron tu ermano para onra i para ermozura (Biblia, Const. 1873)

sovre la delantera de la toka estara i estara sovre la frente de Aaron i yevara Aaron el delito de las kozas santas (Biblia, Const. 1873)

ke todas las eskritas son santas i el Shir a-Shirim es santo de las santedades ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

todas las eskrituras santas enkonan a las manos ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

i agora ke esta estruida la kaza santa i mos se baldo el servimiento ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

i los ko'hanim mansevos tenian las kolchas sovre la tierra i non se dormian en los vestidos santos, sino se los deznudavan i los doblavan i los metian a la kavesera i se kovijavan kon sus vestidos ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

manyana es la olgansa de shabat santo a A': lo ke tenesh ke kozer, kozeldo oy, i lo ke tenesh ke kozinar, kozinaldo, i todo lo ke sovrare, deshaldo para vozotros en guardia asta la manyana. (Biblia, Const. 1873)

A' vino de Sinai, i de Seir les esklaresio; resplandesio del monte de Paran, i vino kon milarias de santos; de su derecha salio Ley de fuego para eyos. (Biblia, Const. 1873)

Tambien ama a los puevlos, todos sus santos estan en tu mano; i eyos se adjuntan a tus pies, i resiven de tus mandamientos. (Biblia, Const. 1873)

A' vino de Sinai, i de Seir les esklaresio; resplandesio del monte de Paran, i vino kon milarias de santos; de su derecha salio Ley de fuego para eyos. (Biblia, Const. 1873)

Tambien ama a los puevlos, todos sus santos estan en tu mano; i eyos se adjuntan a tus pies, i resiven de tus mandamientos. (Biblia, Const. 1873)

ke izo el Santo bendicho El? fue deskuvierto kon fuersa de su barragania sivre la mar i enshugo a la mar i al baro non enshugo (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



417290

santuario/santuvario m.

מקדש, דביר

Temple, Dvir

muestros pekados [i pekados] de muestros padres destruyeron muestra morada i desoladura de muestro santuvario ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



417310

sanya f.

זעם, זעף, רוגז, כעס

Fury, fury, irritation, anger

Luego se enfortesio sanya de H' sovre el, i enbio onde el a Ashmeday, el rey de los diavlos, (Koelet Targum,1744)

No aprovechara aver en dia de saña, y justedad escapara de muerte. (Biblia de Ferrara, 1553)

non te apresures en tu espirito por ensanyarte, porke sanya en seno de lokos poza (Biblia, Viena 1841)

Maldicho su fulor, porke era fuerte; i su sanya, porke se enduresio. Los espartire en Yaakov, i los esparzire en Yisrael. (Biblia, Const. 1873)

Maldicho su fulor, porke era fuerte; i su sanya, porke se enduresio. Los espartire en Yaakov, i los esparzire en Yisrael. (Biblia, Const. 1873)

ke porfetas de la falsedad eyos me kavzaron por achakear fortaleza de sanya de A' sovre mi (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)

sinon por Moshe el porfeta ke espandio sus manos kon orasion delantre A' i izo tornar sanya de A' de eyos (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



417500

sapato m.

נעל בית, אנפילאה, דרדס; נעל

Slipper, anphilea, smurf; shoe

i tomaron sakos viejos sovre sus aznos, i odres de vino, viejos i rotos i atados, i sapatos viejos i remendados en sus pies (Biblia, Const. 1873)

el ke kita teruma entra … non kon sapato i non kon chizme el enklavado i non kon tefila i non kon kemia, kisa se enprovesera ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

I de Asher disho: bendicho de ijos sea Asher; sea agradavle a sus ermanos, i banye en azeite su pie. Fierro i alambre sera tu sapato; i komo tus dias sera tu fortaleza. (Biblia, Const. 1873)

I de Asher disho: bendicho de ijos sea Asher; sea agradavle a sus ermanos, i banye en azeite su pie. Fierro i alambre sera tu sapato; i komo tus dias sera tu fortaleza. (Biblia, Const. 1873)



417800

saraguelos m. pl.

לבנים, בגדים תחתוניים

Underwear, undergarments

non eran deshantes sovre eyos sinon los saraguelos tan solamente ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



418145

sarmiento m.

שׂורק - גפן משובחת

Sorek - Fine Grape

i kavola i despiedrogola i plantola sarmiento i fraguo torre entre eya i tanbien lagar tajo en eya (Biblia, Const. 1743)

i en la vid tres sarmientos i eya komo floresien kresia a su ermoyo maduravan sus razimos uvas (Biblia, Const. 1547)



418150

sarna f.

גרדת, שחין, גרב; כינוי לאדם טורדני בבקשותיו ודרישותיו המופרזות

Scabies, boils, scabies; a nickname for a person who is annoying with his excessive requests and demands

I kuando en la karne de alguno, en su kuero, uviere sarna, i se sanare ( Biblia, Const. 1873)

i uviere en el lugar de la sarna inchasion blanka, o mancha klara blanka envermejesida, sera mostrado al saserdote. ( Biblia, Const. 1873)

yaga de lepra es, ke enfloresio en la sarna ( Biblia, Const. 1873)



418440

sarza f.

סנה, שיח קוצני

Senna, thorny shrub

I de Yosef disho: bendicha de A' sea su tierra, de la mejoria de los sielos, el rosio, i del abismo ke yaze abasho, i de la mejoria de los renuevos del sol, i de la mejoria del produkto de las lunas, i de la kavesera de los montes antiguos, i de la mejoria de las kuestas de siempre, i de la mejoria de la tierra i su inchimiento, i de la buena veluntad del ke moro en la sarza; (Biblia, Const. 1873)

I de Yosef disho: bendicha de A' sea su tierra, de la mejoria de los sielos, el rosio, i del abismo ke yaze abasho, i de la mejoria de los renuevos del sol, i de la mejoria del produkto de las lunas, i de la kavesera de los montes antiguos, i de la mejoria de las kuestas de siempre, i de la mejoria de la tierra i su inchimiento, i de la buena veluntad del ke moro en la sarza; (Biblia, Const. 1873)



418450

saserdosía/saserdosio f./m.

כהונה

service

Tres koronas ay: la korona dela Ley, la del saserdusio i la de el reino (Tefilat Imanuel, 1924)

i tu az ayegar a ti a Aaron t ermano i a sus ijos kon el … para servirme en el saserdusio (Biblia, Const. 1873)



418470

saserdote m.

כהן; כומר

Priest; priest

Antes ke saumavan el sevo, vinia el moso del saserdote i dizia al varon ..: Da karne para asar para el saserdote. (Biblia, 1873)

I ayi avia dos ijos de Eli .. saserdotes de A' (Biblia, 1873)

alsad el arka del firmamiento i siete saserdotes yeven siete trompetas de kuernos de karneros delante del arka de A' (Biblia, Const. 1873)

i siete saserdotes yevaran siete trompetas de kuernos de karneros delante del arka (Biblia, Const. 1873)

entonses se traskilara, ma la tinya no traskilara; i el saserdote enserrara al ke tiene la tinya siete dias segunda vez. ( Biblia, Const. 1873)

I si el saserdote la mirare, i ek, no uviere en eya kaveyo blanko, ni fuere mas basha ke el kuero, sino ke esta eskura, entonses el saserdote lo enserrara siete dias. ( Biblia, Const. 1873)

I el saserdote los saumara en el ara; es komida de ofrenda kemada por guezmo resivivle; todo el sevo es para A'. (Biblia, Const. 1873)

I tomo el kapitan de los de guardiya a Seraya prinsipal saserdote, i a Tsefanya'hu segundo saserdote, i tres guardadores de la puerta. (Biblia, Const. 1873)



418770

saumado adj.

מוקטר; מעושן

Incense; smoked

Saumada de almiskle i de ensensio de todo polvo de merkader (Biblia, Const. 1873)

Ke era saumada de todo modo de espesias (P. R. Eliezer,1876)



418780

saumar v.

הקטיר קטורת; חיטא, טיהר בעישון; הזליף בושם; להניח כרעי עוף על אש כדי להקל על המריטה והוצאת הקרביים

Burn incense; purify, purify by smoking; sprinkle perfume; place chicken thighs on fire to make it easier to pluck and remove the entrails

Antes ke saumavan el sevo, vinia el moso del saserdote i dizia al varon ..: Da karne para asar para el saserdote. (Biblia, 1873)

I porke non mesklan en eya miel? Por amor ke la ey disho: ke ninguna levadura i ninguna miel non saumidesh de el ofision para A'. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

Ke ansi dize el pasuk: i ordenará sovre eya la alsasion i saumará sovre eya sevos de las pazes sovre eya kumple todas las ayegasiones todas eyas. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

I saumo sovre eya saumerio golorozo, komo A' enkomendo a Moshe. ( Biblia, Const. 1873)

I el saserdote los saumara en el ara; es komida de ofrenda kemada por guezmo resivivle; todo el sevo es para A'. (Biblia, Const. 1873)

i safumo a su kaza i a su palasio kon almiskle i anderehas, i esparzio en toda la kaza almiskle i sandalos (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



418790

saumerio m.

קטורת

incense

Meldaron hahamim: konfision de el saumerio komo era echo? (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

I adovadura de dos kandelas akonantán a saumerio (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

Ordenansa grande akonantán a ordenansa segunda de el saumerio (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

tomate espesias goma i unya i galvano golorozo i ensensio limpio .. i aras de eyo saumerio konfision de echura de konfisionador mezklada limpia i santa (Biblia, Const. 1873)

la ordenansa grande akonantava a la ordenansa segunda de el saumerio

I saumo sovre eya saumerio golorozo, komo A' enkomendo a Moshe. ( Biblia, Const. 1873)

pondran saumerio a tu nariz, i kemado entero sovre tu ara. (Biblia, Const. 1873)

pondran saumerio a tu nariz, i kemado entero sovre tu ara. (Biblia, Const. 1873)



418840

sávana f.

סדין

sheet

Savana izo i vendio i sendero dio a el merkader (Tefilat kol Pe, 1891)

los espejos i las savanas i las alamemas i los mantos (Biblia, Const. 1743)

I Shimshon les disho: vos propondre agora un enigma; si deklarar me los deklararesh en los siete dias del konbite, i lo deskuvrieresh, yo vos dare trenta savanas, i trenta modas de vestidos. (Biblia, Const. 1873)

Ma si no me lo podieresh deklarar, vozotros me daresh trenta savanas, i trenta modas de vestidos. I le disheron: propon tu enigma, i lo oiremos. (Biblia, Const. 1873)



418890

saver m.

ידע, הבנה, שכל, דעה

Knowledge, understanding, intellect, opinion

Yo en mi djustedad vere tus fases; (Biblia, Const. 1873)

Si tu no saves, o ermoza entre las mujeres! Sal tu por las patadas del revanyo (Biblia, Const. 1873)

ma erl no savia ke avia aselada kontra el detras de la sivdad (Biblia, Const. 1873)

i ayo el vizir a este viejo ke savia en toda sensia i saver, i veendolo ansi ensalsolo i onrolo, i fue en su kaza de kontinuo (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i ayo el vizir a este viejo ke savia en toda sensia i saver, i veendolo ansi ensalsolo i onrolo, i fue en su kaza de kontinuo (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



418930

saver v.

ידע, היה מלומד, הכיר

Knew, was learned, was familiar with

Segun la muchedumbre de tus piadades arremata mis reveyos. (Biblia, Const. 1873)

e fazed andamio, konviene a saver, guarda a la ley, (Pirke avot, siglo XV)

Kien estudia para ensenyar logra saver i azer saver (Tefilat Imanuel, 1924)

e dixome: 'en qué sabre que la tengo de heredar'; puso dubda en mi, e por ende non lo quiero por fiador; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i agora are saver agora a vos a lo ke yo azien a mi vinya: tirad su valiado i sera por apasentamiento (Biblia, Const. 1743)

i supieron ke desnudos eyos i kuzieron oja de igera i izieron para eyos senyiteros (Biblia, Const. 1547)

ke savien el Dio ke en dia de vuestro komer de el i seran aviertos vuestros ojos i seredesh komo andjeles savientes bien i mal (Biblia, Const. 1547)

porke tambien vezes munchas supo tu korason ke tambien tu maldishiste a otros (Biblia, Viena 1841)

porke por solombra la sensia, por solombra la plata, i vantaje del saver ke la sensia abediguara a sus duenyos (Biblia, Viena 1841)

Fue esta koza echa de mi senyor el rey, i no iziste saver a tu siervo kien se avia de asentar sovre la siya de mi senyor el rey despues de el? (Biblia, Const. 1873)

I agora, ek, Adoniya enreina; i agora, mi senyor rey , no lo supiste. (Biblia, Const. 1873)

no oiste ke enreina Adoniya'hu, ijo de Hagit, i nuestro senyor David no lo save (Biblia, Const. 1873)



419160

saviduría f.

חוכמה, נסיון, ידע, ידענות

Wisdom, experience, knowledge, expertise

I en lo sekreto me aras saver saviduria. (Biblia, Const. 1873)

Sabios esconden sabiduria, y boca de loco quebranto cercano. (Biblia de Ferrara, 1553)

i lo inchi de espirito del Dio en saviduria i en entendimiento i en sensia i en toda ovra para enventar enventos para ovrar en oro i en plata i en alambre (Biblia, Const. 1873)

i tu avlaras a todos los savios de korason, los kuales yo inchi de espirito de saviduria ke agan los vestidos de Aaron para santifikarlo (Biblia, Const. 1873)



419180

savio m.

חכם, מלומד, ידען, למדן

Wise, learned, knowledgeable, learned

El testimonio de H' es fiel, ke aze savio el torpe. (Biblia, Const. 1873)

sea tu kaza, kaza aparejada para los savios, (Pirke avot, siglo XV)

Hijo sabio haze alegrar padre, e hijo loco ansia de su madre. (Biblia de Ferrara, 1553)

Se yama savio kien aprende de kualkier persona (Tefilat Imanuel, 1924)

I savios son matirin em todos los azeites, kon azeite djondjoli, kon azeite de muezes, kon azeite de navos. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

E dixeron los sabios que crio el Señor Dios sobre la tierra el ҫielo alunbrante, (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i izieron todo savio de korason en azientes la ovra a el tavernaglo de Dio (Biblia, Const. 1547)

i toda mujer savia de korason kon sus manos ilavan i trusheron ilado a el kardeno i a el aljaguán a el tinto vermejo i al lino (Biblia, Const. 1547)

i tu avlaras a todos los savios de korason, los kuales yo inchi de espirito de saviduria ke agan los vestidos de Aaron para santifikarlo (Biblia, Const. 1873)

porke el sovreforso aze enlokeser savio, i depierde a korason la dadiva (Biblia, Viena 1841)

la sensia enfortese a el savio mas ke munchos podestadores ke fueron en la sivdad (Biblia, Viena 1841)

korason de savios en kaza de limunio, i korason de lokos en kaza de alegria (Biblia, Viena 1841)

Las savias de sus senyoras le respondian, i aun eya se respondia a si mizma: no akansaron? no espartieron el espojo? (Biblia, Const. 1873)

Ansi pagas a A'? puevlo vil i no savio (Biblia, Const. 1873)

Kien diese ke fueron savios, ke entendieran esto, ke pararan mientes a su postrimeria! (Biblia, Const. 1873)

i el moso savio muncho i entendido en sensia de echizo (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



419200

savor f.

טעם; עונג; רושם, קסם

Taste; pleasure; impression, charm

i era komo simiente de kulantro, blanko, i su savor komo binmuelo kon miel. (Biblia, Const. 1873)



419430

savza f.

ערבה (צמח)

Willow (plant)

I non kon mecha de lana de savza, i non mecha de yerva de dezierto o kon verdura ke sovre fases de las aguas. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



419770

sed f.

צמא, צמאון

Thirst, thirst

Lavame bien de mi delito, i de mi pekado alimpiame. (Biblia, Const. 1873)

I en no topando agua para bever se le dezmayo su alma de Yishmael de la sed i fue i se echo debasho de las ortigas de el midbar (P. R. Eliezer,1876)

los meskinos i los dezeozos bushkantes aguas i non, sus luengas kon la sed se seko (Biblia, Const. 1743)

I tuvo gran sed, i yamo a A', i disho: tu as dado por mano de tu siervo esta grande salvasion, i agora tengo ke murir de sed, kaer en mano de los serrados? (Biblia, Const. 1873)



419810

seda f.

משי

silk

Kon ke ensenderan i kon ke non ensenderan? Non ensenderan non kon lana de alarze, non kon lino krudo, non kon sezes de seda. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

ek karavana de moros vinien de Gil'ad i sus gameyos kargados de seda i triaka i almastiga andantes por desender a Mitsrayim (Biblia, Const. 1547)



420450

segada f.

קציר

harvesting

I dainda ay sinko anyos en ke no avra arada ni segada (Biblia, Const. 1873)

Apañan en verano, hijo entendido, adormeciense en la segada hijo malo. (Biblia de Ferrara, 1553)

I akontesio despues de algunos dias, ke en el tiempo de la segada del trigo, Shimshon vijito a su mujer kon un kavrito de las kavras, i disho: entrare a mi mujer a la kamara. Ma el padre de eya no lo desho entrar. (Biblia, Const. 1873)



420490

segar v.

קצר (תבואה)

Short (grain)

Komed este anyo redrojo i enel anyo el segundo restrojo i enel anyo el tresero sembrad i segad i plantad vinyas (Biblia, Const. 1743)



420690

según prep.

כפי, לפי, בהתאם ל-

As, according to, in accordance with

Ten piadad de mi O Dio segun tu mersed, (Biblia, Const. 1873)

Kada uno resivira segun su merito (Tefilat Imanuel, 1924)

I me pago A' segun mi djustedad, segun mi limpieza delante de sus ojos (Biblia, Const. 1873)

I lo akojean kada manyana, kada uno segun su komer; i kuando el sol eskayentava, se deritia. (Biblia, Const. 1873)

Establisio los terminos de los puevlos segun el numero de los ijos de Yisrael. (Biblia, Const. 1873)



420780

segundo adj.

שני

other

El rey segundo fue Nimrod ke podesto de un kavo de el mundo asta el otro (P. R. Eliezer,1876)

I ordenansa segunda de el saumerrio akonantán a ordenamiento de dos partiduras de lenyos (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

le espandia el segundo a el primero dos las manos i se las dava al koen gadol i asofria sovre eyas i las esparzia ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

I fue en el mez primero, en el segundo anyo, en el primer dia del mez, ke fue levantado al tavernakulo. ( Biblia, Const. 1873)

kantar segundo disho Moshe kon ijos de Israel en tiempo ke partio a eyos Sinyor de el mundo a mar ruvio (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



421300

sején/o adj.

שישי

Friday

En el dia sejeno dela kriansa de el mundo izo kitar el Sh.yit. de la tierra todo modo de beemot zeharim i nekevot (P. R. Eliezer,1876)



421470

sekar v.

ייבש; שעמם, הוגיע, הטריד, הפריע ל-

Dry; bored, arrived, bothered, bothered

Porke oimos komo H' izo sekar las aguas del mar ruvio (Biblia, Const. 1873)



421490

sekarse v. refl.

התייבש, יבש, הוביש, חרב; השתעמם

Dried up, dried up, withered, withered; became bored

los meskinos i los dezeozos bushkantes aguas i non, sus luengas kon la sed se seko (Biblia, Const. 1743)



421590

sekería f.

צָמָא

thirst

i sera la sekura por pelago i sekania por manadero de aguas en morada de kulevros (Biblia, Const. 1743)



421640

seko adj.

יבש, צחיח

Dry, arid

i avlo A' al peshkao, i gomito a Yona en lo seko (Biblia, Const. 1873)

i los varones remaron por tornar la nave a lo seko, ma no pudieron (Biblia, Const. 1873)

yo so ebreo i temo a A' Dio de los sielos ke izo la mar i lo seko (Biblia, Const. 1873)

i todo el pan de su vianda fue seko i mofozo (Biblia, Const. 1873)

i avrio el i djustos del djerenansio sus bokas i disheron kantar i pasaron por mar ruvio por lo seko (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



421820

sekretamente adv.

בחשאי, בסתר

Secretly, secretly

I Yeoshua enbio de Shitim dos varones eskulkas sekretamente (Biblia, Const. 1873)



421860

sekreto adj.

חשאי, סודי, חבוי, נסתר

Secret, confidential, hidden, concealed

I en lo sekreto me aras saver saviduria. (Biblia, Const. 1873)

Andan chismero , descubrien secreto, y fiel de espiritu encubrien cosa. (Biblia de Ferrara, 1553)

Kien insulta Dio en sekreto resivira su kastigo en publiko (Tefilat Imanuel, 1924)



421880

sekreto m.

סוד, רז

Secret, secret

Shimon i Levi ermanos; instrumentos de adolme sus armas. en su sekreto no entre mi alma; en su apanyamento no se aune mi onra! (Biblia, Const. 1873)

Shimon i Levi ermanos; instrumentos de adolme sus armas. en su sekreto no entre mi alma; en su apanyamento no se aune mi onra! (Biblia, Const. 1873)



422130

sekura f.

בצורת, יובש, חורב, צחיחות

Drought, dryness, desolateness, aridity

i sera la sekura por pelago i sekania por manadero de aguas en morada de kulevros (Biblia, Const. 1743)

agora delunsia delantre de mi komo se governaran i pozaran entre los puevlos ke fuertes sus setensias komo la kalor i komo sekura del sol del mediodia en la tekufa de Tamuz (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



422560

selo m.

קנאה

jealousy

El selo i la voluptuozidad i la ambision sakan a el ombre del mundo (Tefilat Imanuel, 1924)



422860

sembrado m.

מזרע, אדמה זרועה

From seed, sown soil

i eran a eyos en sus tierras una montanya ancha muncho komo andadura de dia i medio i en eya fuentes de agua i sembrados muchos sovre las aguas (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



422900

sembrar v.

זרע, שתל, נטע

Seed, seedling, plant

I si kayere algo de su kalavrina sovre alguna simiente de asembradura, ke sea de sembrar sera limpia. (Biblia, Const. 1873)

Komed este anyo redrojo i enel anyo el segundo restrojo i enel anyo el tresero sembrad i segad i plantad vinyas (Biblia, Const. 1743)



422950

semejansa f.

דמיון; רוח רפאים; אשליה

imagination; ghost; illusion

kuando me despertare, me artare de tu semejansa. (Biblia, Const. 1873)

non fagas ymajen nin semejanҫa; ved que vos do la mi ley para heredar mi fruto; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

I enkomendo Bil'am i trusheron a el sera , i izo de el semejansa de fonsado ? (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i partio Sefo a la piedra, i vino a la me'ara i vido i ek alimanya grande komien al toro, su meatad i arriva semejansa de ombre, i de meatad para abasho semejansa de alimanya (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



422970

semejante adj.

דומה, כזה, תואם

Similar, similar, compatible

Semejante es mi kerido al korso, o al kavrito de los siervos (Biblia, Const. 1873)

E dixoles: locos, semejantes de vuestros dioses que estan colgados de vuestros pescueҫos, e estan muy lexos de vuestros coraҫones; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



422980

semejar/se cf. asemejar/se

mas el mi Señor semeja que es ҫerca de nos, e es mucho ҫerca de nuestros coraҫones, segund esta escrito: ҫerca es el Señor a cada uno que lo llama con verdadera contriҫión, e de coraҫon. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



422990

semen m.

זרע, גזע

Seed, stem

I Eli bendisho a Elkana i a su mujer i disho: A' te de semen de esta mujer por el emprestido ke se empresto a A'. (Biblia, 1873)

El es torre de salvasiones a su rey, i El aze mersedes a su untado, a David i a su semen para siemptre (Biblia, Const. 1873)

i malkerensia porne entre ti i entre la mujer i entre tu semen i entre de su semen el te erira kavesa i tu le eriras karkanyal (Biblia, Const. 1547)



423170

sémola f.

סולת, קמח מובחר; גריסים

Semolina, fine flour; groats

i pan de sensenyas i tortas de sensenyas enbueltas en azeite i binmuelos de sensenya untados kon azeite de semola de trigo loa aras (Biblia, Const. 1873)

I akontesio komo el varon del Dio avia avlado al rey, diziendo: dos medidas de sevada por un siklo, i una medida de semola por un siklo, sera manyana a esta ora en la puerta de Shomron:(Biblia, Const. 1873)

I salio el puevlo, i prearon el real de los Arameos; i fue vendida una medida de semola por un siklo, i dos medidas de sevada por un siklo, segun la palavra de A'.(Biblia, Const. 1873)



423520

sendero m.

נתיב, משעול, שביל, מסלול; דרך החיים

Path, lane, trail, route; way of life

Sosten mis pasos en tus senderos, para ke no se resfuygan mis patadas. (Biblia, Const. 1873)

yo me guardi de los senderos del destruidor. (Biblia, Const. 1873)

Savana izo i vendio i sendero dio a el merkader (Tefilat kol Pe, 1891)

Dan djuzgara a su puevlo, komo uno de los trivos de Yisrael. Sera Dan kulevro sovre el kamino, bivora sovre el sendero, ke morde los karkanyales del kavayo, i kaye atras su kavayador. A tu salvasion espere, o A'. (Biblia, Const. 1873)

Dan djuzgara a su puevlo, komo uno de los trivos de Yisrael. Sera Dan kulevro sovre el kamino, bivora sovre el sendero, ke morde los karkanyales del kavayo, i kaye atras su kavayador. A tu salvasion espere, o A'. (Biblia, Const. 1873)

En los dias de Shamgar, ijo de Anat, en los dias de Yael, se vedaron los kaminos, i los ke andavan por senderos, andavan por kaminos retuertos. (Biblia, Const. 1873)

portanto amaron los djustos por andar detras senderos de tu bien, porke ereden el mundo el este i el mundo el ke viene (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



423540

sené adarim (ebr.)

שני אדרים (בשנה מעוברת)

Two Adars (in a leap year)

Su boka avrio kon sensia i ley de mersed sovre su lengua (Tefilat kol Pe, 1891)



423600

seniza f.

אפר, רמץ

Ash, ashes

Estos i estos ardididos en lugar de la seniza (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

i kito su manto de sivre si i se kuvrio de sako i se asento sovre la seniza (Biblia, Const. 1873)



423660

seno m.

חיק, חזה

Lap, chest

non te apresures en tu espirito por ensanyarte, porke sanya en seno de lokos poza (Biblia, Viena 1841)

i este delante del rey, i lo abrige, i yazga en tu seno, i se kayente a mi senyor el rey. (Biblia, Const. 1873)



423700

sensenya f.

מצה

Matzah

i pan de sensenyas i tortas de sensenyas enbueltas en azeite i binmuelos de sensenya untados kon azeite de semola de trigo loa aras (Biblia, Const. 1873)



423730

sensia f.

מדע, השכלה; ידע, דעת, תבונה

Science, education; knowledge, intelligence, wisdom

En labios de entendido es hallada ciencia, y verdugo a cuerpo menguado de seso. (Biblia de Ferrara, 1553)

En labios de entendido es hallada ciencia, y verdugo a cuerpo menguado de seso. (Biblia de Ferrara, 1553)

Porke Dio de sensias es A' i por El son pezadas las ovras. (Biblia, 1873)

I sovre el disho Shelomo kon su sensia: mijor fama nas ke azeite buena i dia de la muerte mas ke dia de su naser (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

i todas las mujeres ke enalso su korason a eyas kon sensia ilavan a el kaverno (Biblia, Const. 1547)

i lo inchi de espirito del Dio en saviduria i en entendimiento i en sensia i en toda ovra para enventar enventos para ovrar en oro i en plata i en alambre (Biblia, Const. 1873)

non digas: ke fue, ke los dias los primeros fueron mijores mas ke estos, porke non de sensia demandas por esto (Biblia, Viena 1841)

la sensia enfortese a el savio mas ke munchos podestadores ke fueron en la sivdad (Biblia, Viena 1841)

buena sensia kon eredad i vantaje a vientes el sol (Biblia, Viena 1841)

i ayo el vizir a este viejo ke savia en toda sensia i saver, i veendolo ansi ensalsolo i onrolo, i fue en su kaza de kontinuo (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i el moso savio muncho i entendido en sensia de echizo (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i komo vino este livro a mano de Talmay, meldo en el i plugo en sus ojos muncho, i peshkiro en el kon su sensia , i prevo i ayo su bushkida , i desho de sovre el todos livros ke apanyaron a el (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



423970

sentensia f.

גזר, גזר דין, פסק דין, חריצת דין, גזירה; פתגם, אימרה

sentence, verdict, verdict, judgment, decree; proverb, saying

i todo su fonsado se esparzieron de kon el. I prendieron al rey, i lo trusheron al rey de Bavel a Rivla. I denunsiaron su sentensia. (Biblia, Const. 1873)

agora delunsia delantre de mi komo se governaran i pozaran entre los puevlos ke fuertes sus setensias komo la kalor i komo sekura del sol del mediodia en la tekufa de Tamuz (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



424230

sentirse v. refl.

נשמע; הורגש; חש עצמו

Heard; felt; felt oneself

i denunsio Bil'am a la koza la esta a Angeas, i se desfeuzio Angeas i no se sinto por desender a Misrayim a la pelea (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



424400

senyal m.

סימן, אות

Sign, signal

I si la mancha klara se estuviere en su lugar, i no se uviere estendido en el kuero, sino ke esta eskura, inchasion es de la kemadura, i el saserdote lo dara por limpio; porke senyal de la kemadura es. (Biblia, Const. 1873)



424420

senyalado adj.

מסומן, מותווה

Marked, outlined

i fue komo el rey de Ay vido esto, los varones de la sivdad se apresuraron i madrugaron i salieron al enkuentro de Israel a la pelea .. al tiempo senyalado (Biblia, Const. 1873)



424430

senyalar v.

ציין, סימן, שם סימן, התווה

Mark, mark, name a mark, outline

maestro de maderos tendio linia asenyalalo kon la almagra azelo kon las aplanaderas i kon el kompas lo asenyala i azelo komo asemejansa de varon (Biblia, Const. 1743)



424450

senyidero m.

מותן; אזור, חגורה

Waist; area, belt

sera en lugar de senyidero tajamiento i en lugar de echa igual mesedura (Biblia, Const. 1743)

i supieron ke desnudos eyos i kuzieron oja de igera i izieron para eyos senyiteros (Biblia, Const. 1547)

i esrtos son los vestidos ke aran: pechural i espaldar i manto i tonga broslada toka i senyidero (Biblia, Const. 1873)



424458

senyidura f.

מחגורת

Belt

i en lugar de sintero senyidura de sako kemadura en lugar de ermozura (Biblia, Const. 1743)



424460

senyir v.

אזר, חגר

Azar, a belt

Senyo kon fortaleza sus lombos i enfortesio sus brasos (Tefilat kol Pe, 1891)

Los arkos de los barraganes son kevrados i los flakos se sinyeron de fuersa. (Biblia, 1873)

I ti me senyiste de fuersa para la pelea (Biblia, Const. 1873)



424520

senyor m.

אדון, מר; פניה לאב או אדם נכבד ומבוגר; בעל הבית; כינוי לאבות האומה

Sir, Mr.; address to a father or a respected and elderly person; the owner of the house; title for the fathers of the nation

O sinyor, avre mis lavios, i mi boka denunsiara tu loor. (Biblia, Const. 1873)

non seades segund los siervos ke sirven a su senyor kon kondision de ressivir gualardon, (Pirke avot, siglo XV)

i fue enpues de las palavras estas i also mujer de su senyor a sus ojos a Yosef i disho: yaze konmigo (Biblia, Const. 1547)

Fue esta koza echa de mi senyor el rey, i no iziste saver a tu siervo kien se avia de asentar sovre la siya de mi senyor el rey despues de el? (Biblia, Const. 1873)

Oid reyes, eskuchad senyores; yo, yo kantare a A'; salmeare a A' Dio de Yisrael. (Biblia, Const. 1873)

Los senyorantes [aldeas] en Yisrael se vedaron, se vedaron, asta ke yo Devora me levanti, me levanti madre en Yisrael. (Biblia, Const. 1873)

En la ora la esta, adolesio Yania, ija de Ushi, mujer del rey Angeas i se enduresio su dolensia sovre Angeas i sovre sus senyores (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i also Zeliha, mujer de su senyor, a sus ojos i vido a Yosef ke era ermozo muncho, i kovdisio su ermozura en su korason (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



424610

senyora f.

גברת

madam

Las savias de sus senyoras le respondian, i aun eya se respondia a si mizma: no akansaron? no espartieron el espojo? (Biblia, Const. 1873)



424630

senyorear v.

משל, שלט

Parable, sign

E dixo el Señor: yo desҫendire, en primero que yo so el primero, e el señero, mi nonbre en el mundo; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



424660

senyorío m.

כוח השלטון, שליטה, שלטון; אחוזה

The power of government, control, rule; estate

Los eskapados del ruido de los saetadores onde sakan agua, ayi kontaran las djustedades de A', las djustedades de su senyorio [aldea] en Yisrael. (Biblia, Const. 1873)



424800

separarse v. refl.

נפרד (להיפרד), נבדל (להיבדל); התגרש

separated (to separate), separated (to separate); divorced

No te separes nunka del publiko (Tefilat Imanuel, 1924)



424990

sepulkro m.

קבר, קבורה

Grave, burial

No te imajinese ombre ke el sepulkro (foya) te sirvira de refujio (Tefilat Imanuel, 1924)



425040

ser v.

היה, התקיים

Was, took place

i los barraganes ke tenia David, no eran kon Adoniya'hu. (Biblia, Const. 1873)

no sea ke se alegren las ijas de los Pelishtios, no se ke se agozen las ijas de los serrados. (Biblia, Const. 1873)

I le disho David: komo fue la koza dime, te rogo. (Biblia, Const. 1873)

no sea ke digan: nuestra mano alta ovro todo esto, i no A'. (Biblia, Const. 1873)



425140

sera f.

דונג, שעווה; שעוות האוזן

Wax, wax; earwax

Non kon pes i non kon sera i non kon azeite de sidra i non kon azeite ardido i non kon kola i non kon sevo. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

I enkomendo Bil'am i trusheron a el sera , i izo de el semejansa de fonsado ? (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



425630

serka adv.

קרוב ל-, לקראת, בערך

Close to, towards, approximately

Porke yo konosko mis reveyos, (Biblia, Const. 1873)

E asi dixo el salmista Dauid: ҫerca es el Señor de aquellos que lo llaman con verdadera contriҫión (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

De Binyamin disho: el kerido de A' morara a figuzia serka de el; lo kuvrira todo el dia, i entre sus ombros morara. (Biblia, Const. 1873)

De Binyamin disho: el kerido de A' morara a figuzia serka de el; lo kuvrira todo el dia, i entre sus ombros morara. (Biblia, Const. 1873)

a diozes nuevos ke de serka vinieron, ke vuestros padres no los temieron. (Biblia, Const. 1873)



425635

serka f.

גדר, גדר הקפית

Fence, perimeter fence

i fraguaran varones de estranyedad tus serkas i sus reyes te serviran (Biblia, Const. 1743)



425700

serkano adj.

קרוב, סמוך

Close, nearby

Sabios esconden sabiduria, y boca de loco quebranto cercano. (Biblia de Ferrara, 1553)

Porke serkano es el dia de su kevranto, i se apresuran las kozas aparejadas para eyos. (Biblia, Const. 1873)



426080

serpiente m.

נחש

snake

i dientes de bestias enbiare sovre eyos, kon veneno de serpientes del polvo. (Biblia, Const. 1873)



426100

serradero m.

בריח; נטיה לסגור ולנעול בלי הרף

A latch; a tendency to close and lock constantly

a los simientos de los montes desendi, la tierra me enserro kon sus serraderos para siempre (Biblia, Const. 1873)

I Moshe levanto el tavernakulo, i asento sus almirezes, i pozo sus tavlas, i metio sus serraderos, i levanto sus pilares. ( Biblia, Const. 1873)



426120

serrado adj.

סגור, נעול; משונן (כמשור); קמצן, קפוץ יד; ערל, לא נימול

Closed, locked; serrated (as a saw); stingy, stingy; uncircumcised, uncircumcised

Kon su grosura serrados; kon su boka avlan altigueza. (Biblia, Const. 1873)

No sea ke triunfen las ijas de los serrados (Biblia, Const. 1873)

empero Yeriho estava serrada, i bien serrada, por kavza de los ijos de Israel; ninguno salia i ninguno entrava (Biblia, Const. 1873)

i su boka serrada i el ombligo avierto ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

no sea ke se alegren las ijas de los Pelishtios, no se ke se agozen las ijas de los serrados. (Biblia, Const. 1873)

I tuvo gran sed, i yamo a A', i disho: tu as dado por mano de tu siervo esta grande salvasion, i agora tengo ke murir de sed, kaer en mano de los serrados? (Biblia, Const. 1873)

kuando salieron Israel de Ayifto presigieron Par'o i su real despues eyos kon katriguas i kon kavayeros i era el kamino serrado a eyos (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



426160

serradura f.

נעילה, סגירה; מנעול; שעת נעילה; עורלה

Lock, closure; lock; locking time; foreskin

aborresida es la serradura ke se afeyaron kon eya los reshaim … grande es la mila ke se tajaron sovre eya treze firmamientos ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

I Shimshon yazio asta la media noche; i a la media noche se levanto, i travo las puertas de la puerta de la sivdad, i los dos postes, i los arranko kon la serradura, i los pozo sovre sus ombros, i los suvio a la punta del monte ke esta enfrente de Hevron. (Biblia, Const. 1873)



426180

serrar v.

סגר, נעל, חסם, רכס, פרף

closure, lock, barrier, ridge, ridge

Aunke A' avia serrado su bulba (Biblia, 1873)



426500

servidumbre f.

עבדות, שעבוד; הכנעה, התרפסות

Slavery, bondage; submission, servitude

yo so Dios tu Señor, que te saco de tierra de Egibto, de casa de seruidunbre. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



426550

servimiento m.

שירות, פעולת שירות; שָׁרֵת

Service, act of service; ministry

i agora ke esta estruida la kaza santa i mos se baldo el servimiento ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



426590

servir v.

שירת, היה משרת, שימש כ-; עבד (עבודת אלילים)

Served, was a servant, served as; slave (idolatry)

non seades segund los siervos ke sirven a su senyor kon kondision de ressivir gualardon, (Pirke avot, siglo XV)

I por zahut de Avraam Avinu no se le amenguaron las aguas en todo tiempo ke no pensaron en servir avoda zara (P. R. Eliezer,1876)

Puevlo ke yo no konosi me sirvieron, los estranyos se sodjiftaron a mi (Biblia, Const. 1873)

e dixo: yo no quiero rrenegar de aquel que nos escriuio en su ley, e nos dixo: al Señor, Dios tuyo, terneras; e a el seruiras e non a otro ninguno. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i fraguaran varones de estranyedad tus serkas i sus reyes te serviran (Biblia, Const. 1743)

i tu az ayegar a ti a Aaron t ermano i a sus ijos kon el … para servirme en el saserdusio (Biblia, Const. 1873)

I entro Bat-Sheva al rey a la kamara. I el rey era muy viejo, i Avishag la Shunamita servia al rey. (Biblia, Const. 1873)

I la mosa era muy ermoza, i abrigava al rey, i le servia; ma el rey no la konosio. (Biblia, Const. 1873)

I las oyas, i las paletas, i las despaviladeras, i los kucharones, i todos los atuendos de alambre, kon ke servian, tomaron. (Biblia, Const. 1873)



426650

servirse (de alguno kon) v. refl.

התנהג (עם מישהו ב-), השתמש (ב-)

behave (with someone in), use (in)

Ni te siervas de la Ley komo korona para eksplotarla (Tefilat Imanuel, 1924)



426660

servís (1) m.

צואר, עורף

Neck, nape of the neck

Se afermuziguarontus keshadas kon las djoyas, tu serviz kon las shartas (Biblia, Const. 1873)

Ye'huda, tu, te loaran tus ermanos; tu mano en la serviz de tus enemigos; se enkorvaran a ti los ijos de tu padre. (Biblia, Const. 1873)

Ye'huda, tu, te loaran tus ermanos; tu mano en la serviz de tus enemigos; se enkorvaran a ti los ijos de tu padre. (Biblia, Const. 1873)

a kada uno una mosa, o dos; el espojo de kolores de brosladura, la ropa de kolor broslada de ambos lados, para lo servizes de los ke toman el espojo. (Biblia, Const. 1873)



426750

servitud f.

עבדות, שעבוד, עבודת פרך; הכנעה, התרפסות

Slavery, bondage, hard labor; submission, servitude

en tienpo ke Israel eran paran mientes a arriva i azian su servitud kon buen korason a su padre ke en los sielos se eran melizantes i si non, eran kurkumantes ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



426790

sesar v.

הפסיק, חדל

Stop, cease

e bos ensacada e bos que non ҫesaua palabras fermosas, bos muy fuerte e truenos espantables, e con llama paresҫiente, e con lluvia cayendo, e ella aҫendiente en altura de siete ҫielos, (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



426810

sesenta adj.

שישים

Sixty

Ek su kama ke es de Shelomo, sesenta barraganes ay al derredor de eya (Biblia, Const. 1873)



426930

sesto adj.

השישי

The sixth

E sacaron al sesto hermano, e dixeronle esta rrazon misma, (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



426940

sesto m.

שישית, החלק השישי

Sixth, the sixth part

i sinko atuendos en sus manos el sesto i el koz en mano una i el brasero en mano una i kuchara i kuvierta en mano una ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



427010

setén/o adj.

שביעי

seventh

I el saserdote lo mirara al dia seteno, i si estender se uviere estendido en el kuero, el saserdote lo dara por enkonado; yaga de lepra es. ( Biblia, Const. 1873)

komeldo oy; porke oy es shabat a A'; oy no lo toparesh en el kampo. Sesh dias lo akojeresh, ma en el dia seteno, ke es shabat, en el no avra. (Biblia, Const. 1873)

I al dia seteno, antes ke el sol puziera, los varones de la sivdad le disheron: ke ay mas dulse ke la miel? i ke ay mas fuerte ke el leon? (Biblia, Const. 1873)

I eya yoro delante de el los siete dias ke tuvieron el konbite; i fue ke al dia seteno, se lo deklaro, porke lo apreto; i eya deklaro el enigma a los ijos de su puevlo. (Biblia, Const. 1873)



427070

setenta num.

שבעים

seventy

i les rebolvio los linguajes en setenta modos i los izo setenta umot, kada uma i uma su linguaje i su eskritura (P. R. Eliezer, 1876)

izieron una pared muy grande ke la altura era shiur de setenta milias (P. R. Eliezer, 1876)

i era avlan kon nos pases kon pases komo varon ke beza a su kompanyero de muchidumbre de kerensia ke akerensio a nos, avantajadamente mas ke a setenta puevlos (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



427160

sevada f.

שעורה; סובין

Barley; bran

I dio sevada a sus aznos (Biblia, Const. 1873)

i tambien pan i agua tengo, i paja i sevada para mi azno, no me falta nada (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

I akontesio komo el varon del Dio avia avlado al rey, diziendo: dos medidas de sevada por un siklo, i una medida de semola por un siklo, sera manyana a esta ora en la puerta de Shomron:(Biblia, Const. 1873)

I salio el puevlo, i prearon el real de los Arameos; i fue vendida una medida de semola por un siklo, i dos medidas de sevada por un siklo, segun la palavra de A'.(Biblia, Const. 1873)



427180

sevará (ebr.) f.

סברה, דעה, עצה, הגיון

Opinion, opinion, advice, logic

i ek ayegaron a muestra mano de este livro dodje sevarot i peskerimos en eyos, i ek todos eyos una sevara, i no ay entre eyo ningun demudamiento, , ni anyadura , ni menguadura (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



427260

severa f.

דגן

grain

i mi pekado esta delante de mi de kon­tino. (Biblia, Const. 1873)

I Yisrael morara a figuzia solo; la fuente de Yaakov en tierra de sivera i de mosto; tambien sus sielos gotearan rosio. (Biblia, Const. 1873)

I Yisrael morara a figuzia solo; la fuente de Yaakov en tierra de sivera i de mosto; tambien sus sielos gotearan rosio. (Biblia, Const. 1873)



427310

sevo m.

חלב, שומן, לשד

Milk, fat, breast

Antes ke saumavan el sevo, vinia el moso del saserdote i dizia al varon ..: Da karne para asar para el saserdote. (Biblia, 1873)

Nahum el madi dizien ensenderan kon sevo kozinado i savios dizientes tanto kozinado i tanto ke non el kozinado non ensenderan kon el. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

Afueras de tres kozas ke son asurim de komerse ke son la sangre i el sevo i el gid anashe (P. R. Eliezer,1876)

De la sangre de los matados, del sevo de los barraganes, el arko de Yeonatan no se tirava atras (Biblia, Const. 1873)

i tomaras todo el sevo ke kuvre las entranyas i el redanyo sovre el igado i los dos rinyones i el sevo ke esta sovre eyos i los saumaras en el ara (Biblia, Const. 1873)

non linpiezas i non sevos; non linpieza i non tevilá o lavamiento; ... non kovertero i non keruvim; non ensensio i non pan de las fases ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

De la sangre de los matados, del sevo de los barraganes, el arko de Ye'honatan no se tirava atras, ni la espada de Shaul se tornava en vazio. (Biblia, Const. 1873)

I el saserdote los saumara en el ara; es komida de ofrenda kemada por guezmo resivivle; todo el sevo es para A'. (Biblia, Const. 1873)

Sera fuero de siempre por vuestros djerenansios en todas vuestras moradas: ningun sevo ni ninguna sangre komeresh. (Biblia, Const. 1873)

ke komian el sevo de sus sakrifisios, i bevian el vino de sus templasiones? (Biblia, Const. 1873)

Te engordaste, te engrosaste, te kuvriste de sevo; i desho al Dio ke lo izo, i menospresio al fuerte de su salvasion. (Biblia, Const. 1873)



427450

sezo m.

מוח, בינה

Brain, intelligence

Labios de justos goviernan muchos, y locos con mengua de seso mueren. (Biblia de Ferrara, 1553)

En labios de entendido es hallada ciencia, y verdugo a cuerpo menguado de seso. (Biblia de Ferrara, 1553)

i kuando se kijo ir de la kaza, paro mientes en la pared i vido kon su sezo ke avia un eskondedijo en la pared (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



427730

shabat/shabad (ebr.) f.

שבת

Sabbath

Non ensenderan kon alkatran por onra de shabat. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

komeldo oy; porke oy es shabat a A'; oy no lo toparesh en el kampo. Sesh dias lo akojeresh, ma en el dia seteno, ke es shabat, en el no avra. (Biblia, Const. 1873)

manyana es la olgansa de shabat santo a A': lo ke tenesh ke kozer, kozeldo oy, i lo ke tenesh ke kozinar, kozinaldo, i todo lo ke sovrare, deshaldo para vozotros en guardia asta la manyana. (Biblia, Const. 1873)

vino dia de el shabat i mamparo sovre el, avrio su boka i disho: salmo kantar para dia de shabat (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



428810

shara f.

יער

forest

Komo el mansano entre los arvoles de la shara, ansi es mi kerido entre los ijos (Biblia, Const. 1873)



429080

sharta f.

ענק, רביד, שרשרת

Giant, Ravid, Necklace

Se afermuziguarontus keshadas kon las djoyas, tu serviz kon las shartas (Biblia, Const. 1873)



429120

shashear (t.) v.

סיחרר, גרם סחרחורת; הדהים, הבעית

dizzy, caused dizziness; stunned, troubled

ke este moso ke tienes en tu kaza mos shasheo de mirarlo, ke no pudimos kitar los ojos de el de ver su ermozura (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



429140

shashearse (t.) v. refl.

חש סחרחורת, הסתחרר

Feeling dizzy, spinning

por un poko ke lo vitesh, vos shasheatesh de verlo [?] i yo ke lo tengo en mi kaza i lo miro kada ora, komo no me adolesere? (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



429515

shavonal adj.

של בורית

of Borit

El koshte doze kashkara de espesia tres sinamon mueve, yerva shavonal mueve medidas (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

Yerva shavonal porke eya vinia? Para aformoziguar kon eya a la unya por ke fuera fuerte. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



429770

shehiná (ebr.) f.

שכינה, חסד

Shekhinah, grace

kuando salieron ? de Ayifto era gian la Shehina del Sinyor del mundo delantre de eyos kon pilar de nuve de dia i kon pilar de fuego de noche (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



430275

Sheol (ebr.) f.

שאול

borrowed

Kuando me rodearon olas de muerte, arroyos de maldad me torvaron, kuerdas de Sheol me rodearon (Biblia, Const. 1873)

Porke fuego se ensendio en mi fulor. i kemara asta el fondo de sheol, (Biblia, Const. 1873)



431170

shiur (ebr.) m.

שעור, כמות

Lesson, quantity

izieron una pared muy grande ke la altura era shiur de setenta milias (P. R. Eliezer, 1876)



431480

shohad (ebr.) m.

שוחד

bribe

i todo dayan ke toma shohad i akosta a el din non se muere de la vejes asta ke sus ojos se siegan ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



432640

si pron. pers.

(לאחר מילת יחס) עצמו/ה/ם/ן; עצמך/כם/כן (בנימוס)

(after a preposition) oneself/himself/himself/yourself (politely)

I miro detras de si, i me vido, i me yamo. I yo dishe: aki estoy. (Biblia, Const. 1873)



432960

sidra f.

אתרוג; מיץ תפוחים, סיידר, יין תפוחים; שכר

Etrog; apple juice, cider, apple wine; sake

Yo so mujer apretada de espirito, no bevi vino ni sidra ma verti mi alma delante de A'. (Biblia, 1873)

Non kon pes i non kon sera i non kon azeite de sidra i non kon azeite ardido i non kon kola i non kon sevo. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

i despues ke komieron les dieron a kada una una sidra, i les dieron un kuchiyo a kada una ke mondara la sidra (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



433000

siedra (1) f.

שמאל

left

Su izkierda esta debasho de mi kavesa i su derecha me abrasa (Biblia, Const. 1873)

en tienpo ke el koen gadol entrava por enkorvarse tres travavan en el; uno en su derecha, uno en su iksieda i uno en piedras buenas ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

de la derecha i de la istierda eran los deziertos ke eran yenos de kulevros adreones i detras de eyos era Par'o el malo i su real (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



433070

siegarse v. refl.

התעוור, הסתנוור; עצם עיניו מראות, לא רצה להבין

He became blind, dazzled; his very eyes showed, he did not want to understand

i todo dayan ke toma shohad i akosta a el din non se muere de la vejes asta ke sus ojos se siegan ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



433150

siego m. & adj.

עיוור, סגי נהור

Blind, Segi Nehor

todo el ke non es, non siego i non kosho i non mudo i se aze komo uno de eyos non se muere de la vejes asta ke se aze komo uno de eyos ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



433210

sielo m.

שמים, רקיע

Heaven, firmament

Los sielos rekontan la onra del Dio, (Biblia, Const. 1873)

Del kavo de los sielos es su salida, i su rodeo asta su otro kavo, (Biblia, Const. 1873)

Sovre eyos tronara dezde los sielos. (Biblia, 1873)

I en sus dias de estos reyes alevantara el Dio de los sielos un reino ke nunka se danyara (P. R. Eliezer,1876)

I puzo eskuridad al derredor de si komo por kavanyas, apanyamiento de aguas, nuves de los sielos (Biblia, Const. 1873)

aquel que dixo al mundo: sed, y fue; e con el su man­damiento los ҫielos e la tierra se ordenaron; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

E dixeron los sabios que crio el Señor Dios sobre la tierra el ҫielo alunbrante, (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

a ken arrepodiaste i denostastes? sovre ken enaltesiste boz i alsaste a los sielos tus ojos? (Biblia, Const. 1743)

i temio i disho: kuanto temerozo el lugar el este non este ke salvo kaza de el Dio i esta puerta de los sielos (Biblia, Const. 1547)

yo so ebreo i temo a A' Dio de los sielos ke izo la mar i lo seko (Biblia, Const. 1873)

i el sol se paro en medio de los sielos i no apresuro a ponerse kaje un dia entero (Biblia, Const. 1873)

i tamien fraguaremos una kale grande adientro de eya i mos suviremos a los sielos (P. R. Eliezer, 1876)

en tienpo ke Israel eran paran mientes a arriva i azian su servitud kon buen korason a su padre ke en los sielos se eran melizantes i si non, eran kurkumantes ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

No ay otro komo el Dio de Yeshurun, ke kavaya en los sielos para tu ayuda, i kon su losania sovre la nuves. (Biblia, Const. 1873)

No ay otro komo el Dio de Yeshurun, ke kavaya en los sielos para tu ayuda, i kon su losania sovre la nuves. (Biblia, Const. 1873)

De los sielos pelearon, las estreyas de sus kaminos pelearon kontra Sisera. (Biblia, Const. 1873)

Porke yo also a los sielos mi mano, i digo: bivo yo para siempre. (Biblia, Const. 1873)

a lo kual el kapitan avia respondido al varon del Dio, diziendo: ek, si A' iziera ventanas en los sielos, seria tal koza? I el disho: tu lo veras kon tus ojos, ma no komeras de eyo.(Biblia, Const. 1873)



433400

siempre adv.

תמיד, בכל עת

Always, at any time

i la tierra para sienpre de sienpre sosteniense por sonportar al danyo ke viene sovre el mundo, (Koelet Targum,1744)

Kontra ti solo peki, i ize lo malo en tus ojos, (Biblia, Const. 1873)

e tu dexaste al Señor biuo por sienpre, e rrey de todo el mundo, que crio el ҫielo e la tierra, e sirues a figura de palo e de piedra. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

noche i dia non se amatara para siempre suvira su umo de djerenansio a djerenansio (Biblia, Const. 1743)

a los simientos de los montes desendi, la tierra me enserro kon sus serraderos para siempre (Biblia, Const. 1873)

i Yeoshua kemo a Ay i la puzo en monton de siempre desoladura asta el dia de oy (Biblia, Const. 1873)

I Bat-Sheva se umilio kon sus fases a tierra, i se enkorvo al rey, i disho: biva mi senyor el rey David para siempre. (Biblia, Const. 1873)

Sera fuero de siempre por vuestros djerenansios en todas vuestras moradas: ningun sevo ni ninguna sangre komeresh. (Biblia, Const. 1873)

El Dio eterno es tu morada, i debasho los brasos de siempre; i el desterrara de delante de ti al enemigo, i dira, destruye. (Biblia, Const. 1873)

Las bendisiones de tu padre se mayorgaron sovre las bendisiones de mis endjendradores, asta el termino de las kuestas de siempre: (Biblia, Const. 1873)

El Dio eterno es tu morada, i debasho los brasos de siempre; i el desterrara de delante de ti al enemigo, i dira, destruye. (Biblia, Const. 1873)

Las bendisiones de tu padre se mayorgaron sovre las bendisiones de mis endjendradores, asta el termino de las kuestas de siempre: (Biblia, Const. 1873)

Porke yo also a los sielos mi mano, i digo: bivo yo para siempre. (Biblia, Const. 1873)



433480

sien f.

רקה, צדע

Raka, side

las dos sus manos sovre dos sus sienes, dos sus brasos sovre dos sus ankas, los dos karkanyales sovre dos sus kuestas i su kavesa sovre dos sus rodias ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

Su mano tendio a la estaka, i su derecha al martiyo de travajadores; i majo a Sisera, machuko su kavesa; i irio i atraveso su sien. (Biblia, Const. 1873)



433490

sien num.

מאה

century

i nozotros te daremos kada uno mil i sien piesas de plata. (Biblia, Const. 1873)



433540

siendo prep.

היות ש-, מאחר ש-

Since, since, since

No empongas tu voluntad a otros siendo kada uno es libero (Tefilat Imanuel, 1924)



433650

sierna/sierne f.

לבלוב, פריחה, סמדר

Bloom, blossom, smadar

La igera espunto sus igos, i las vides en sierne dieron golor (Biblia, Const. 1873)

Pork nuestras vinyas estan en sierne (Biblia, Const. 1873)



433690

sierpe m.

נחש; זוחל, שרץ; כינוי לאדם מזיק - ''נחש''

Snake; reptile, creeper; nickname for a harmful person - ''snake''

Estos vos seran enkonados de entre todas las sierpes; todo el ke los tokare kuando son muertos sera enkonado asta la tarde. (Biblia, Const. 1873)

despues de este kuento de el mabul enpesaron los dorot a fruchiguar i muchiguar komo el sierpe grande ke paria sesh de una ventrada (P. R. Eliezer, 1876)

Empero esto komeresh de toda sierpe de ave ke anda sovre kuatro pies, ke tiene piernas arriva de sus pies, para saltar kon eyas sovre la tierra. (Biblia, Const. 1873)

I estos vos seran enkonados entre las sierpes ke van arrastrando sovre la tierra; la komadreja, i el raton, i el lagarto, segun su manera, (Biblia, Const. 1873)

I toda otra sierpe de ave ke tiene kuatro pies, abominasion vos sera. (Biblia, Const. 1873)



433820

sierto adj.

וודאי, בטוח; מסויים

Certainly, certain; certain

Duvda de eskuridad, duvda si non eskuridad, non diezmaran a el sierto i non entinyeran los atuendos i no ensenderan a las kandelas (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

I yoro la mujer de Shimshon delante de el, i disho: por sierto me aborreses, i no me amas.; propoziste un enigma a los ijos de mi puevlo, i no me lo deklaraste. I el le disho: ek, ni a mi padre ni a mi madre lo deklari, i lo tengo ke deklarar a ti? (Biblia, Const. 1873)



433821

sierto adv.

לבטח, בוודאי

Surely, surely

Si no nos uvieramos detadrado, sierto agora uvieramos ya tornado dos vezes (Biblia, Const. 1873)

de sierto, ansi tanbien non ay el lisensia a el varon por avlar en eyo lo ke es aparejado por venir despues de el; (Koelet Targum,1744)

diziendo: sierto Shelomo tu ijo enreinara despues de mi, i el se asentara sovre mi siya (Biblia, Const. 1873)

i eya le disho: mi senyor, tu djuraste por A' tu Dio a tu sierva, diziendo: sierto Shelomo tu ijo enreinara despues de mi, i el se asentara sovre mi siya. (Biblia, Const. 1873)

sierto Shelomo tu ijo enreinara despues de mi, i el se asentara sovre mi siya en mi lugar, (Biblia, Const. 1873)



433920

siervo (1) m.

צבי, אייל

Zvi, Eyal

Yo vos kondjuro, O ijas de Yerushalayim! Por las korsas o por las siervas del kampo (Biblia, Const. 1873)

Tornate asemejate al korso o al kavrito de los siervos sovre los montes de Bater. (Biblia, Const. 1873)

Semejante es mi kerido al korso, o al kavrito de los siervos (Biblia, Const. 1873)

El aze mis pies komo de sierva, i me asenta sovre mis alturas (Biblia, Const. 1873)

Yeuda ijo de Tema dizien: see fuerte komo el tigro i lejero komo la agila i korredor komo el siervo i barragan komo el leon por azer veluntad de tu padre en los sielos (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

estonses saltara komo el siervo kosho i kantara luenga de mudo (Biblia, Const. 1743)

Naftali sierva soltada; el dara dichos ermozos. (Biblia, Const. 1873)

Naftali sierva soltada; el dara dichos ermozos. (Biblia, Const. 1873)



433930

siervo (2) m.

עבד, משרת

Slave, servant

Tambien tu siervo es akavidado por eyos, (Biblia, Const. 1873)

non seades segund los siervos ke sirven a su senyor kon kondision de ressivir gualardon, (Pirke avot, siglo XV)

Para ke seas djustifikado kuandoavlares, (Biblia, Const. 1873)

I no se ensienda tu fulor kontra tu siervo (Biblia, Const. 1873)

vino a mi el siervo el djudio ke trushiste a nos por trevejar kon mi (Biblia, Const. 1547)

tambien a todas las palavras ke avlaren non des a tu korason, para ke no oigas a tu siervo maldiziente (Biblia, Viena 1841)

i eya le disho: mi senyor, tu djuraste por A' tu Dio a tu sierva, diziendo: sierto Shelomo tu ijo enreinara despues de mi, i el se asentara sovre mi siya. (Biblia, Const. 1873)

Fue esta koza echa de mi senyor el rey, i no iziste saver a tu siervo kien se avia de asentar sovre la siya de mi senyor el rey despues de el? (Biblia, Const. 1873)

I tuvo gran sed, i yamo a A', i disho: tu as dado por mano de tu siervo esta grande salvasion, i agora tengo ke murir de sed, kaer en mano de los serrados? (Biblia, Const. 1873)

Alavad djentes a su puevlo; porke el vengara la sangre de sus siervos, (Biblia, Const. 1873)

Porke A' djuzgara a su puevlo, i sovre sus siervos se arrepentira, (Biblia, Const. 1873)

I en el mez kinto, a los siete del mez, ke era el anyo diez i nueve del rey Nevukadnetsar, rey de Bavel, vino a Yerushalayim Nevuzaradan, kapitan de los de la guardiya, siervo del rey de Bavel. (Biblia, Const. 1873)

i enkomendo a todos sus siervos por apanyar tajantes de piedras a miles i a miyares, i tajaron piedras munchas a non kuenta (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i esklamo el forastero sovre palavras de Hidor, i se pelearon los dos delantre del djuez, i enkomendo el djuez a sus siervos ke los kitaran de ayi (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

I el rey se levanto de noche, i disho a sus siervos: yo vos dire agora lo ke nos izieron los Arameos:(Biblia, Const. 1873)

I respondio uno de sus siervos, i disho: tomen agora sinko kavayos de los ke kedaron, ke remanesieron en la sivdad ? i enbiaremos, i veremos.(Biblia, Const. 1873)



433970

siete num.

שבע, שבעה

Seven, seven

Asta ke la manyera pario siete, i la ke tenia muchos ijos se enflakesio. (Biblia, 1873)

solamente en akel dia rodearon la sivdad siete vezes (Biblia, Const. 1873)

I eya lo izo durmir sovre sus rodiyas, i yamo a un varon, i lo izo rapar las siete vedijas de su kavesa; i empeso a afriirlo, i su fuersa se aparto de el. (Biblia, Const. 1873)

I Shimshon le disho: si me ataren kon siete kuerdas freskas ke no se enshugaron, entonses me enflakesere, i sere komo kualkier otro ombre. (Biblia, Const. 1873)

I en el mez kinto, a los siete del mez, ke era el anyo diez i nueve del rey Nevukadnetsar, rey de Bavel, vino a Yerushalayim Nevuzaradan, kapitan de los de la guardiya, siervo del rey de Bavel. (Biblia, Const. 1873)



434725

siklo (2) m.

שקל

Shekel

yo vidi en el espojo un manto babiloniko bueno i dosientos siklos de plata i una lengua de oro de pezo de sinkuenta siklos i los kovdisi (Biblia, Const. 1873)

i tu tomate espesias prinsipales de almiskle fino kinientos siklos i de sinamon golorozo la mitad de esto .. i de kanela goloroza .. i de kasia (Biblia, Const. 1873)

I akontesio komo el varon del Dio avia avlado al rey, diziendo: dos medidas de sevada por un siklo, i una medida de semola por un siklo, sera manyana a esta ora en la puerta de Shomron:(Biblia, Const. 1873)

I salio el puevlo, i prearon el real de los Arameos; i fue vendida una medida de semola por un siklo, i dos medidas de sevada por un siklo, segun la palavra de A'.(Biblia, Const. 1873)



435020

simán (ebr.) m.

סימן, אות, תסמין, סמל

Sign, signal, symptom, symbol

I kon dos simanim se konosen los teorim, kon la boka ke va mashkando el dia entero i kon las unyas ke kale ke las tenga aviertas por enmedio (P. R. Eliezer,1876)



435190

simiente/simienta f.

זרע

Seed

I si kayere algo de su kalavrina sovre alguna simiente de asembradura, ke sea de sembrar sera limpia. (Biblia, Const. 1873)

Mas si fuere puesta agua sovre la simiente, i kayere algo de su kalavrina sovre eya, enkonada vos sera. (Biblia, Const. 1873)

i era komo simiente de kulantro, blanko, i su savor komo binmuelo kon miel. (Biblia, Const. 1873)

i konsumira la tierra i su ermoyo, i enflamara los simientes de los montes. (Biblia, Const. 1873)

i tambien por abrevar todo simiente ke komia de el i toda fruta de la tierra (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



435240

simiento m.

יסוד, בסיס, מסד

Foundation, base, foundation

Como passar torvellino, y no malo, y justo cimiento de mundo (Biblia de Ferrara, 1553)

I la tierra se konmovio i temblo, los simientos de los sielos se estremesieron, se konmovieron porke A' se airo (Biblia, Const. 1873)

I se aparesieron los manaderos de la mar, los simientos del mundo fueron deskuviertos (Biblia, Const. 1873)

a los simientos de los montes desendi, la tierra me enserro kon sus serraderos para siempre (Biblia, Const. 1873)



435510

sin prep.

בלי, בלא, ללא

Without, without, without

non te enmaleskas muncho i non seas enlokesido, porke muriras sin tu ora? (Biblia, Viena 1841)



435600

sinamón m.

קינמון

Cinnamon

El koshte doze kashkara de espesia tres sinamon mueve, yerva shavonal mueve medidas (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

i tu tomate espesias prinsipales de almiskle fino kinientos siklos i de sinamon golorozo la mitad de esto .. i de kanela goloroza .. i de kasia (Biblia, Const. 1873)

non djendjibre i non sinamon; non guezmo de espesias i non guezmo resivivle ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



436020

sinklavo m.

סריס

Eunuch

i ensanyose Par'o sovre dos sus sinklavos sovre mayoral de los eskansianos i sovre mayoral de los panaderos (Biblia, Const. 1547)



436030

sinko num.

חמש, חמישה

Five, five

I de la sivdad tomo un eunuko, el kual era komandante de los varones de gerra, i sinko varones de los varones de gerra, i sinko varones de los ke veian las fases del rey, ke se toparon en la sivdad, i al(Biblia, Const. 1873)



436090

sinkuenta num.

חמישים

Fifty

sinkuenta ojales izo en la tela la una i sinkuenta ojales izo en kavo de la tela ke en la adjuntadera (Biblia, Const. 1547)

I izo para si kuatriguas i kavayeros, i sinkuenta varones ke korrieran delante de el. (Biblia, Const. 1873)



436110

sino/sinón conj.

אלא

But

Porke no tomara de ti karne kozida sino kruda. (Biblia, 1873)

e dixole el moҫo: non rrenegare yo de mi Señor Dios, que escriuio a nos: non vos omillaredes a otro dios si non a mi. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

non eran deshantes sovre eyos sinon los saraguelos tan solamente ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

sinon por Moshe el porfeta ke espandio sus manos kon orasion delantre A' i izo tornar sanya de A' de eyos (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)

i ek, no avia ayi ninguno, ni boz de ombre, sino los kavayos atados, i los aznos atados, i las tiendas komo estavan.(Biblia, Const. 1873)



436200

sintero m.

חגורה

Belt

i en lugar de sintero senyidura de sako kemadura en lugar de ermozura (Biblia, Const. 1743)



436280

sintura f.

חגורה, אזור מותניים, אבנט

Belt, waist area, sash

i broslaras la tonga de lino fino i aras la toka de lino fino i aras el sinyidero de echura de rekamador (Biblia, Const. 1873)

i para los ijos de Aaron aras tongas i les aras sinyideros i kofias les aras por onra i por ermozura (Biblia, Const. 1873)



437285

sisne m.

ברבור; תנשמת

Swan; you will breathe

I el buho, el somorgujo, i el ibis, i el sisne, i el pelikano, i el buitre de karonya, i la siguenya, la garza segun su manera, i la abubiya i el mursielago. (Biblia, Const. 1873)

i el buho, i el somorgujo, i el ibis, i el sisne, i el pelikano, i el buitre de karonya, (Biblia, Const. 1873)



437550

sivdad f.

עיר, קרת, כרך

City, Keret, Vol.

i era arrodean por las sivdades i las komarkas de tierra de Iisrael, (Koelet Targum,1744)

Por bendición de rectos, se enaltecera ciudad, y con boca de malos sera derrocada. (Biblia de Ferrara, 1553)

Me ayaron los guardadores ke rodean por la sivdad (Biblia, Const. 1873)

Me levantare agora i rodeare por la sivdad (Biblia, Const. 1873)

Vale mas ke un konkistador de sivdades (Tefilat Imanuel, 1924)

I suvia este varon de su sivdad de anyo en anyo (Biblia, 1873)

non verna a la sivdad la esta i non arrondjara ayi saeta i non la akonantara eskudo i non vertera sovre eya trabuko (Biblia, Const. 1743)

i Ninve era sivdad muy grande, de andadura de tres dias (Biblia, Const. 1873)

levantate, vate a Ninve, la sivdad grande i apregona kontra eya (Biblia, Const. 1873)

i el puevlo suvio a la sivdad, kada uno enderecho de si, i prendieron la sivdad (Biblia, Const. 1873)

i persigieron detras de Yeoshua i se arrankaron de la sivdad (Biblia, Const. 1873)

no avia en akea sivdad piedra para fraguar esta kale ke kerian fraguar, ke izieron? enpesaron a azer kierpiches i los kemavan en el orno (P. R. Eliezer, 1876)

la sensia enfortese a el savio mas ke munchos podestadores ke fueron en la sivdad (Biblia, Viena 1841)

estando los Kaldeos sovre la sivdad al derredor; i el rey se fue por el kamino de la yanura. (Biblia, Const. 1873)

Tambien kuando venia algun forastero a sus sivdades i traia su merkaderia ke merkava o keria vender, i se adjuntavan sovre el varones i mujeres, i famiyas, i mosos i viejos, i se ayegavan todos al varon i le tomavan por fuersa de la merkaderia asta ke se atemava la merkaderia del patron (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

Si disheremos: entrimos en la sivdad, la ambre esta en la sivdad, i muriremos ayi; i si nos kedaremos aki, muriremos tambien.(Biblia, Const. 1873)



437740

siya f.

כסא, מושב; אוכף

chair, seat; saddle

Kuando era Shelomo el rey asentado sovre siya de su reino se enaltesio su korason muncho por su rikeza, (Koelet Targum,1744)

I Eli el saserdote estava sentado sovre una siya djunto al poste del palasio de A'. (Biblia, 1873)

diziendo: sierto Shelomo tu ijo enreinara despues de mi, i el se asentara sovre mi siya (Biblia, Const. 1873)

Komo A' fue kon mi senyor el rey, ansi sea kon Shelomo, i engrandeska su siya mas ke la siya de mi senyor el rey David. (Biblia, Const. 1873)

suve a el sielo i dare a ti a dos tavlas de piedras tajadas de safira de sia de mi onra relustrozas komo el oro fino regladas kon reglas eskritas kon mi dedo (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



437820

siyado adj.

חתום (בחותם), מוחתם

Sealed (with seal), sealed

No es esto guardado konmigo, siyado en mis siyeros? (Biblia, Const. 1873)



437850

siyar (1) v.

חתם (בחותם), החתים

Sealed (with seal), the Sealed

e allego las aguas en un lugar, e llamoles mares, e sello las con arena que non cresҫieren, (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i no kijo el forastero dormir ayi, i alevantose i seyo a su azno para irse (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



437890

siyero m.

מחסן, מאגר, אוצר

Warehouse, repository, treasury

No es esto guardado konmigo, siyado en mis siyeros? (Biblia, Const. 1873)



437950

siyo m.

חותמת, חותם

Stamp, seal

i desterro a el de siya de su reino i tomo el seyo de su mano por ke fuera el esmovido, (Koelet Targum,1744)

i disho: si daras prenda asta tu enbiar, i disho: ke la prenda ke dare a ti? i disho: tu siyo i tu manto i tu vara (Biblia, Const. 1547)

i aras un frontal de oro fino i kavakaras sovre el komo kavakaduras de siyo santedad a A. i lo pondras sovre un kordon de kardeno i estara sovre la toka (Biblia, Const. 1873)

komo kavakaduras de siyo kavakaras las dos piedras … rodeadas de kastones de oro las aras (Biblia, Const. 1873)



437990

skala (t.) f.

רציף, מזח; פיגום

Wharf, pier; scaffolding

i arrebashava de la ara i alkansava a la skala tres punyos i se aboltava sus fases para la vanda de tsafon ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



438980

sobervia f.

להט, התלהטות; גאווה, שחצנות; פאר, הוד, תפארת; כעס, זעם, התקפת כעס; זדון

Passion, ardor; pride, arrogance; splendor, majesty, splendor; anger, rage, fit of anger; malice

Tambien de los pekados de sobervia deten a tu siervo, no podesten sovre mi; (Biblia, Const. 1873)



439070

sobreviar v.

הכעיס, הקציף

The angry, the furious

Vino sobervia, y vino deshonra , y con humildes sabiduria. (Biblia de Ferrara, 1553)



439175

sodjiftado adj.

משועבד

Enslaved

Bienaventurado tu, o Yisrael! kien komo tu, puevlo salvo en A', el kual es el eskudo de tu ayuda, i ke es la espada de tu losania! i tus enemigos seran sodjiftados a ti, i tu pizaras sovre sus alturas.(Biblia, Const. 1873)

Yissahar azno guesudo yazien entre los korales. I vido ke el deskanso era bueno, i ke la tierra era agradavle; i akosto su ombro para soportar, i fue a pecha sodjiftado. (Biblia, Const. 1873)

Bienaventurado tu, o Yisrael! kien komo tu, puevlo salvo en A', el kual es el eskudo de tu ayuda, i ke es la espada de tu losania! i tus enemigos seran sodjiftados a ti, i tu pizaras sovre sus alturas.(Biblia, Const. 1873)

Yissahar azno guesudo yazien entre los korales. I vido ke el deskanso era bueno, i ke la tierra era agradavle; i akosto su ombro para soportar, i fue a pecha sodjiftado. (Biblia, Const. 1873)



439180

sodjiftar/sodjeftar v.

שעבד

Who worked?

El Dio es ke me da vengansas i ke sodjifta puevlos debasho de mi i ke me saka de mis enemigos (Biblia, Const. 1873)



439185

sodjiftarse/sodjeftarse v. refl.

השתעבד, שועבד

Enslaved, enslaved

Puevlo ke yo no konosi me sirvieron, los estranyos se sodjiftaron a mi (Biblia, Const. 1873)



439770

sol m.

שמש, חמה; אור השמש, חום השמש

Sun, heat; sunlight, heat of the sun

Para el sol puzo tienda en eyos. (Biblia, Const. 1873)

I seas limpio kuando djuzgares. (Biblia, Const. 1873)

No me miresh ke yo so morena, porke el sol me miro (Biblia, Const. 1873)

crio los ҫielos e la tierra, e la lus e la tiniebla, e las mares, e la novle, e el dia, e el sol e la luna; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i el sol se paro en medio de los sielos i no apresuro a ponerse kaje un dia entero (Biblia, Const. 1873)

sol, detente en Giv'on i luna en el vaye de Ayalon! i el sol detuvo i la luna se paro astsa ke la djente se vengo de sus enemigos (Biblia, Const. 1873)

buena sensia kon eredad i vantaje a vientes el sol (Biblia, Viena 1841)

mientres ke non eskureska el sol i la luz i la luna i las estreyas, i tornen las nuves detras de la luvia (Biblia, Viena 1841)

I lo akojean kada manyana, kada uno segun su komer; i kuando el sol eskayentava, se deritia. (Biblia, Const. 1873)

I de Yosef disho: bendicha de A' sea su tierra, de la mejoria de los sielos, el rosio, i del abismo ke yaze abasho, i de la mejoria de los renuevos del sol, i de la mejoria del produkto de las lunas, i de la kavesera de los montes antiguos, i de la mejoria de las kuestas de siempre, i de la mejoria de la tierra i su inchimiento, i de la buena veluntad del ke moro en la sarza; (Biblia, Const. 1873)

I al dia seteno, antes ke el sol puziera, los varones de la sivdad le disheron: ke ay mas dulse ke la miel? i ke ay mas fuerte ke el leon? (Biblia, Const. 1873)

I de Yosef disho: bendicha de A' sea su tierra, de la mejoria de los sielos, el rosio, i del abismo ke yaze abasho, i de la mejoria de los renuevos del sol, i de la mejoria del produkto de las lunas, i de la kavesera de los montes antiguos, i de la mejoria de las kuestas de siempre, i de la mejoria de la tierra i su inchimiento, i de la buena veluntad del ke moro en la sarza; (Biblia, Const. 1873)

Ansi se depierdan todos tus enemigos o A'! ma los ke lo aman sean komo el sol kuando sale en su barragania. I la tierra repozo kuarenta anyos.(Biblia, Const. 1873)

i vine asta aki i me se puso el sol aki, i esto en la plasa, i no topo a ninguno ke me rekoja en su kaza (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



439980

solamente adv.

רק, אך, בלבד

Only, but, only

Ma Hana eya avlava en su korason, solamente se movian sus lavios i no se oiya su boz (Biblia, 1873)

Ribi Tarfon dizien non ensenderan salvo kon azeite de oliva solamente. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

solamente en akel dia rodearon la sivdad siete vezes (Biblia, Const. 1873)

solamente la plata i el oro i los atuendos de alambre i de fierro metieron en la kaza de A'. (Biblia, Const. 1873)

non eran deshantes sovre eyos sinon los saraguelos tan solamente ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

solamente vi esto ayi, ke izo el Dio a el ombre derecho, i eyos bushkan pensamientos munchos (Biblia, Viena 1841)

I le respondieron, diziendo: no; solamente atar te ataremos, i te entregamos en su mano, ma matar no te mataremos. (Biblia, Const. 1873)



440080

solas- a solas adv.

לבד

Felt

porke estas tu en el lugar el este a tu solas, i no ay otro kon ti? (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



440640

solisitante adj. & m.

שתדלני, המבקש, שוטח הבקשה

The petitioner, the one who requests, the one who makes the request

Pobre hazien balanza de engaño, y mano de solicitos (los) enriquecera (Biblia de Ferrara, 1553)



440730

solo adv.

רק, בלבד, לבד

Only, solely, alone

Ek, en delito yo fui formado, i en pekado se ensinto de mi mi madre. (Biblia, Const. 1873)

I Yisrael morara a figuzia solo; la fuente de Yaakov en tierra de sivera i de mosto; tambien sus sielos gotearan rosio. (Biblia, Const. 1873)

I Yisrael morara a figuzia solo; la fuente de Yaakov en tierra de sivera i de mosto; tambien sus sielos gotearan rosio. (Biblia, Const. 1873)



440770

solo adj.

בודד, מבודד, גלמוד

Lonely, isolated, solitary

No djuzgas solo porke el Dio solo djuzga (Tefilat Imanuel, 1924)



440790

solombra f.

צל; מחסה

Shade; shelter

en la solombra de tus alas eskondeme. (Biblia, Const. 1873)

porke por solombra la sensia, por solombra la plata, i vantaje del saver ke la sensia abediguara a sus duenyos (Biblia, Viena 1841)



440912

soltado adj.

משוחרר, משולח

Released, sent

Naftali sierva soltada; el dara dichos ermozos. (Biblia, Const. 1873)

Naftali sierva soltada; el dara dichos ermozos. (Biblia, Const. 1873)



440930

soltar v.

פענח חלום; שיחרר, הירפה, התיר קשר; גרש (את אשתו)

Interpreted a dream; released, let go, untied a bond; dismissed (his wife)

I ensendio los tizones i solto las rapozas en las mieses de los Pelishteos i kemo tanto fasinas komo mieses, i vinyas i olivares. (Biblia, Const. 1873)

agora dame kuatro grosh ke te solte el suenyo ke sonyastes (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

El solta prezos, i el me eskapara de tu karsel i de tu juizio (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



440970

soltuka f.

מעיל קצר, מקטורן, ז'קט

Short coat, jacket, jacket

En su solombra dezei i me asenti i su fruto fue dulse a mi paladar (Biblia, Const. 1873)

Asta ke sople el dia i fuygan las solombras (Biblia, Const. 1873)



440980

soltura f.

התרופפות; שחרור; גירושין, גט; פתרון חלומות

Loosening; release; divorce, get; dream interpretation

i disho a eyos Yosef: desierto a el Dio solturas (Biblia, Const. 1547)

mira si sonyaste te dire la soltura de tu suenyo (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



441150

sombayer/sombaer/sombayir v.

פיתה, שידל, השיא, הסית; הקסים, משך לב

Tempted, enticed, enticed, incited; charmed, attracted

el kulevro me sombayo i komi (Biblia, Const. 1547)

uno ke sovreforso o ke sonbayo a la mas grande ke en la keuna ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

I fue ke al dia seteno, disheron a la mujer de Shimshon: sombaye a tu marido a ke nos deklarare el enigma, no sea ke te kemamos a ti i a la kaza de tu padre kon fuego. (Biblia, Const. 1873)

I suvieron a eya los prinsipes de los Pelishteos, i le disheron: sombaylo, i mira en ke esta su fuersa grande, i komo lo podremos venser, para ke lo atemos para aferrarlo, (Biblia, Const. 1873)

i se asentava al lado de el i lo sombaia kon palavras kada dia para ke yaziera kon eya (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i su alma se apego en Yosef, i lo sombaia kada dia, i lo vestia de panyos buenos (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



441250

someter v.

הכניע, שעבד, השתלט על, התגבר

Subdue, subjugate, dominate, overcome

Sometiste debasho de mi los ke se levantaron kontra mi (Biblia, Const. 1873)



441305

somorgujo m.

שלך (שָׁלָךְ - עוף)

Yours (????? - chicken)

I el buho, el somorgujo, i el ibis, i el sisne, i el pelikano, i el buitre de karonya, i la siguenya, la garza segun su manera, i la abubiya i el mursielago. (Biblia, Const. 1873)

i el buho, i el somorgujo, i el ibis, i el sisne, i el pelikano, i el buitre de karonya, (Biblia, Const. 1873)



441330

somportar v.

סבל, נשא, נשא משא

Bear, bear, bear a burden

i la tierra para sienpre de sienpre sosteniense por sonportar al danyo ke viene sovre el mundo, (Koelet Targum,1744)

Yissahar azno guesudo yazien entre los korales. I vido ke el deskanso era bueno, i ke la tierra era agradavle; i akosto su ombro para soportar, i fue a pecha sodjiftado. (Biblia, Const. 1873)

Yissahar azno guesudo yazien entre los korales. I vido ke el deskanso era bueno, i ke la tierra era agradavle; i akosto su ombro para soportar, i fue a pecha sodjiftado. (Biblia, Const. 1873)



441520

sonar v.

צלצל, הדהד; ניגן בכלי נגינה

Ring, resonate; play a musical instrument

i los saserdotes tanyeron kon las trompetas, i sera ke kuando sonaren largamente kon el kuerno de karnero kuando oyeresh el sonido de la trompeta (Biblia, Const. 1873)



441750

sonido m.

צליל, קול

Sound, voice

i los saserdotes tanyeron kon las trompetas, i sera ke kuando sonaren largamente kon el kuerno de karnero kuando oyeresh el sonido de la trompeta (Biblia, Const. 1873)

i estara sovre Aaron para menestrar i se oira su sonido en su entrar en el lugar santo delante de A' i en su salir para ke no muera (Biblia, Const. 1873)

Porke Adonay avia echo ke en el real de los Arameos se oyera sonido de kuatriguas, i sonido de kavayos, sonido de fonsado grande;(Biblia, Const. 1873)



441850

sontraer v.

גרם ל-, היה המניע ל-; חולל; לכד, שבה; משך, האריך

caused, was the motive for; caused; captured, contained; dragged, prolonged

Sontraeme detras deti, korreremos (Biblia, Const. 1873)

Enbio de lo alto i me tomo, me sontrusho de las muchas aguas (Biblia, Const. 1873)

i pasaron varones midianim merkaderes i sontrayeron i alsaron a Yosef de el pozo i vindieron a Yosef a los moros por vente pesos de plata (Biblia, Const. 1547)



441900

sonyar/sonyarse v. refl.

חלם

Dreamed

agora dame kuatro grosh ke te solte el suenyo ke sonyastes (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

mira si sonyaste te dire la soltura de tu suenyo (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



442050

soplar v.

נשף, נשב, נפח

Blow, blow, blow

Asta ke sople el dia i fuygan las solombras (Biblia, Const. 1873)



442070

soplo m.

נשיפה, נשיבה, משב

Exhalation, blowing, gust

Por el amenazo de A' por el soplo del reflo de su folor (Biblia, Const. 1873)



442400

sortija f.

טבעת

ring

E dixole el enperador: toma mi sortija que esta en ella la figura de mi dios, e omillate a el; e sy quieres, tómala para ty (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

las sortijas i aniazmes de la nariz (Biblia, Const. 1743)

i pondras las dos sortijas sovre los dos kavos del pechoral (Biblia, Const. 1873)



442725

sosegarse v. refl.

שקט, רגע, נרגע

Quiet, wait, calm down.

e espaҫiaronse los fijos de Ysrael, e sosegaronse las animalias e las aves; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

E luego mando el Señor que sosegase la mar, e sosego de su fortuna, e salieron de la nao en pas. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



443070

sostener v.

החזיק, תמך ב-, עודד, פרנס

Held, supported, encouraged, provided

Sosten mis pasos en tus senderos, para ke no se resfuygan mis patadas. (Biblia, Const. 1873)

I kon el esprito de veluntad sostenme. (Biblia, Const. 1873)

Muger de gracia sustenta honra, y los fuertes sustentan riqueza. (Biblia de Ferrara, 1553)



443100

sostenerse v. refl.

התפרנס, החזיק עצמו, עומד/ניצב על

made a living, supported himself, stood on

i la tierra para sienpre de sienpre sosteniense por sonportar al danyo ke viene sovre el mundo, (Koelet Targum,1744)

I mas meldo Bar Kapara si era dan en eya una damla de miel no el podia por sostenerse por amor de su guezmo (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

ke todo el ke depierde alma una de Israel konta sovre el el pasuk komo se sosteniera un mundo yeno ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



443620

sovraje m.

שארית, יתרה, עודף

Remainder, balance, surplus

se artan sus ijos, i deshan su sovraje a sus chikitos. (Biblia, Const. 1873)

Sovrajes de la sangre era virtien sovre simiento de maarav de ara la de afuera i si non dio non detuvo (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



443690

sovrante adj.

יתר, מיותר

Excess, unnecessary

I tres livras las sovrantes ke de eyas apanyava el koen gadol i tomava de eyos inchimiento de sus punyos en dia de kipur (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



443700

sovrar v.

עלה על, עבר על; היה מיותר

Surpassed, exceeded; was unnecessary

I los ijos de Yisrael izieron ansi, i akojieron, unos mas, i otros menos. I lo mezuraron kon el omer, i no sovrava al ke akojio mucho, ni faltava al ke akojio poko; kada uno segun su komer akojieron. (Biblia, Const. 1873)

manyana es la olgansa de shabat santo a A': lo ke tenesh ke kozer, kozeldo oy, i lo ke tenesh ke kozinar, kozinaldo, i todo lo ke sovrare, deshaldo para vozotros en guardia asta la manyana. (Biblia, Const. 1873)



443720

sovre prep.

על, מעל, על גבי; בקשר ל- בענין

On, above, on top of; in relation to - in the matter of

Yo Koelet fui rey sovre Israel en Yerusalaim. (Koelet Targum,1744)

Ek envoluntas la verdad en los rinyones, (Biblia, Const. 1873)

La boz de mi kerido! Ek este viene saltando sovre los montes ,saltando sovre las kuestas (Biblia, Const. 1873)

Munchas duenyas izieron vertud i tu te enshalshates sovre todas eyas (Tefilat kol Pe, 1891)

Porke la uzansa de el mundo es ke la djente lo enreinan a el rey sovre eyos (P. R. Eliezer,1876)

Estos son los animales ke komeresh de todas las kuatropeas ke estan sovre la tierra. (Biblia, Const. 1873)

I vee ijos a tus ijos, paz sovre Israel (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

E dixeron los sabios que crio el Señor Dios sobre la tierra el ҫielo alunbrante, (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i a las nuves enkomendare de no azer liover sovre eya luvia (Biblia, Const. 1743)

non eran deshantes sovre eyos sinon los saraguelos tan solamente ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

todo esto en seer el palasio sovre su asiento i la ara sovre su konpustura

I kuando la nuve se alsava de sovre el tavernakulo, se movian los ijos de Yisrael en todas sus movidas. ( Biblia, Const. 1873)

i a el ordeni ke sea prinsipe sovre Yisrael i sovre Ye'huda. (Biblia, Const. 1873)

I el espirito de A' paso sovre el, i desendio a Ashkelon, i irio trenta varones de eyos, i tomo sus espojos, i dio las modas de vestidos a los ke avian deklarado el enigma. (Biblia, Const. 1873)

I el rey ordeno sovre la puerta al kapitan sovre la mano del kual el se asofria; i el puevlo lo pizaron en la puerta, i murio, komo avia dicho el varon del Dio, ke avlo kuando el rey desendio a el.(Biblia, Const. 1873)



443840

sovreforsar v.

לחץ, העיק, הציק, עשק

Pressure, pressured, harassed, oppressed

uno ke sovreforso o ke sonbayo a la mas grande ke en la keuna ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



443860

sovreforso m.

מאמץ, השתדלות; עושק

Effort, endeavor; oppress

porke el sovreforso aze enlokeser savio, i depierde a korason la dadiva (Biblia, Viena 1841)



446430

sud m.

דרום

south

I pozo la almenara en la tienda del plazo, enfrente de la meza, al lado del tavernakulo al sud. ( Biblia, Const. 1873)

I de Naftali disho: Naftali, arto de buena veluntad, i yeno de la bendision de A'; el oksidente i el sud ereda. (Biblia, Const. 1873)

I de Naftali disho: Naftali, arto de buena veluntad, i yeno de la bendision de A'; el oksidente i el sud ereda. (Biblia, Const. 1873)



446700

sudor m.

זיעה

Sweat

kon sudor de tus narizes komeras pan asta tu tornarte a la tierra, ke de eya fuiste tomado, ke polvo tu i a polvo tornaras (Biblia, Const. 1547)



446750

suegro m.

חם, חותן

Warm, father-in-law

ek tu suegro suvien a Timnata por treskilar sus ovejas (Biblia, Const. 1547)



446810

suelo m.

אדמה, קרקע; רצפה; סף, מפתן

Earth, ground; floor; threshold, threshold

E dixo el Señor a los fijos de Ysrael: yo so el Señor uno, e vee que yo so el que te saque de tierra de Egibto, e yo so el que parti la mar, e el que te pase por meydat della en seco, e anegue a tus enemigos en el suelo; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



446830

suenyo m.

חלום; שינה

Dream; sleep

i vieron a el de leshos i antes ke se ayegase a eyos i argumentaronse para el para matarlo i disheron kada uno a su ermano: ek duenyo de los suenyos (Biblia, Const. 1547)

echemoslo en uno de los pozos i diremos: bestia mala lo komio i veremos ke seran sus suenyos (Biblia, Const. 1547)

i sonyaron suenyo anbos eyos kada uno su suenyo (Biblia, Const. 1547)

ma el se desperto de su suenyo, i arranko la estaka del telar i la tela. I (Biblia, Const. 1873)

agora dame kuatro grosh ke te solte el suenyo ke sonyastes (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

mira si sonyaste te dire la soltura de tu suenyo (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



446840

suerte f.

גורל, מזל

Fate, luck

i la suerte kayo sovre Yona i le disheron: kontanos agora por kavza de kien nos akontesio este mal (Biblia, Const. 1873)

venid i echemos suertes para ke sepamos por kavza de kien nos akontesio este mal (Biblia, Const. 1873)

non korban de kulpa i non ofisiones; non termino i non suertes; non palasio i non el minudo ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

Porke la parte de A' es su puevlo, Yaakov la suerte de su eredad (Biblia, Const. 1873)



448250

superior adj.

עליון, עילאי, הגבוה ביותר, נישא, רם מעלה, בכיר

Supreme, supreme, highest, lofty, exalted, senior

La buena fama es la korona verdadera superiora a todas (Tefilat Imanuel, 1924)



449640

suvir v.

עלה, טיפס, העפיל; העלה

Ascended, climbed, ascended; raised

Kien es esta ke suve del dezierto komo pilares de umo, (Biblia, Const. 1873)

Yo lo dare a A' todos los dias de su vida i navaja no suvira sovre su kavesa (Biblia, 1873)

I suvio en su mahashava de meter reyes sovre la tierra (P. R. Eliezer,1876)

Porke yo soy H', ke vos ago suvir de la tierra de Ayifto para ser vuestro Dio: seresh, pues, santos, porke yo soy santo. (Biblia, Const. 1873)

Suvio umo de su nariz, i de su boka fuego konsumio, brazas se ensendieron de el (Biblia, Const. 1873)

noche i dia non se amatara para siempre suvira su umo de djerenansio a djerenansio (Biblia, Const. 1743)

i muchiguaronse los dias i murio Bat-Sua mujer de Yeuda i konortose Yeuda i suvio sovre treskiladores de sus ovejas (Biblia, Const. 1547)

porke suvio su maldad delantre de mi (Biblia, Const. 1873)

i el puevlo suvio a la sivdad, kada uno enderecho de si, i prendieron la sivdad (Biblia, Const. 1873)

i tamien fraguaremos una kale grande adientro de eya i mos suviremos a los sielos (P. R. Eliezer, 1876)

los ke suvian para dar los kierpiches suvian por la parte de mizrah i kuando los davan abashavan por la parte de maarav (P. R. Eliezer, 1876)

suvio eya i se asento en la de arriva deznuda, i el suvio i se asento deznudo enfrente de eya ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

I suviresh detras de el, i vendra, i se asentara sovre mi siya, i el reinara en mi lugar (Biblia, Const. 1873)

I akontesio ke a la tarde suvieron kodornizes, i kuvrieron el real (Biblia, Const. 1873)

I kuando suvio la yazedura de rosio, ek, sovre las fases del dezierto avia una koza minuda, redonda, minuda komo yelada sovre la tierra. (Biblia, Const. 1873)

Kachorro de leon Ye'huda. De la arrevatadura suviste, ijo mio. Arrodiyo, yazio komo leon i komo leona. kien lo levantara? (Biblia, Const. 1873)

presurozo komo las aguas, no seras aventajado; porke suviste a la kama de tu padre; entonses enkonaste: a mi estrado suvio. (Biblia, Const. 1873)

el le deskuvrio todo su korason, i le disho: nunka suvio navaja sovre mi kavesa; porke yo so nezirio del Dio dezde el vientre de mi madre. (Biblia, Const. 1873)

I lo ataron kon dos kuerdas nuevas, i lo izieron suvir de la penya. (Biblia, Const. 1873)

I los Pelishteos suvieron, i pozaron en Ye'huda, i se estendieron en Lehi. I los varones de Ye'huda disheron: por ke suvistesh kontra nozotros? i eyos disheron: para atar a Shimshon suvimos, para azer a el komo el izo a nozotros. (Biblia, Const. 1873)

Kachorro de leon Ye'huda. De la arrevatadura suviste, ijo mio. Arrodiyo, yazio komo leon i komo leona. kien lo levantara? (Biblia, Const. 1873)

presurozo komo las aguas, no seras aventajado; porke suviste a la kama de tu padre; entonses enkonaste: a mi estrado suvio. (Biblia, Const. 1873)

suve a el sielo i dare a ti a dos tavlas de piedras tajadas de safira de sia de mi onra relustrozas komo el oro fino regladas kon reglas eskritas kon mi dedo (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



449770

suvirse f. refl.

עלה; התרגז, זעם, קצף

rose; got angry, furious, furious

alevantose Zeliha i suviose a su palasio, i vistiose de panyos de reino (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



449810

suyo adj. pos.

שלו

his

Mi kerido es mio i yo so suya, el apasenta entre los lirios (Biblia, Const. 1873)



450330

tabernaklo m.

ארון הברית, המשכן, מקדש

ark of the covenant, tabernacle, temple

i izieron todo savio de korason en azientes la ovra a el tavernaglo de Dio (Biblia, Const. 1547)

i izo telas de kaverno para atendiar sovre el tavernaglo (Biblia, Const. 1547)

Entonses la nuve kuvrio la tienda del plazo, i la onra de A' inchio el tavernakulo. ( Biblia, Const. 1873)

i kuando tornaron en teshuva i fue perdonado a eyos, se muchiguo klaredad de onra de sus fases komo los andjeles porke izieron telas para el tavernaglo (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



450610

tachón m.

כתם, רבב; משימה גדולה

stain, blemish; a big task

Djoyas de oro te aremos kon tachones de plata (Biblia, Const. 1873)



450700

tadrar v.

איחר; דחה

to be late; to postpone

La madre de Sisera katava por la ventana, i alguayava por la resha, diziendo por ke se tarda su kuatrigua de venir? por ke se tardan las ruedas de sus kuatriguas? (Biblia, Const. 1873)



450720

tadre adv.

מאוחר

late

ya es el dia tarde, te ruego ke dormas aki, i le porfio muncho i se kedo (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



450740

tadre f.

ערב

evening

kuando me despertare, me artare de tu semejansa. (Biblia, Const. 1873)

Su miatad en la manyana i su miatad en la tadre (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

Estos vos seran enkonados de entre todas las sierpes; todo el ke los tokare kuando son muertos sera enkonado asta la tarde. (Biblia, Const. 1873)

I las tasas de ensensio akonantantes a el dekontino de entre las tadres (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

I endecharon, i yoraron, i ayunaron asta la tarde, por Shaul, i por Ye'honatan su ijo, i por el puevlo de A', i por la kaza de Yisrael; porke avian kaido a espada. (Biblia, Const. 1873)

entre las tardes komeresh karne, i a la manyana vos artaresh de pan (Biblia, Const. 1873)

Binyamin komo lovo arrevatara; por la manyana komera la prea, i a la tarde espartira el espojo.(Biblia, Const. 1873)

Binyamin komo lovo arrevatara; por la manyana komera la prea, i a la tarde espartira el espojo.(Biblia, Const. 1873)



450830

tadriozo adj.

אפיל, מאחר להגיע

late-ripening, late to arrive

asegun ke todas sus palavras son sovre la regla komo eran en el mundo en akonantamiento i en detardamiento, ke no se topa en este livro tardiozas kozas ke eran adelante; o akonantadas kozas ke eran prosteras, sino kada koza i koza en su lugar i su tiempo fue eskrita (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



451140

tajada f.

נתח

chunk

suve a el sielo i dare a ti a dos tavlas de piedras tajadas de safira de sia de mi onra relustrozas komo el oro fino regladas kon reglas eskritas kon mi dedo (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



451150

tajado adj.

מגולף, מפותח; נרצח, מנותח אברים אברים

carved, developed; murdered, dissected into limbs

Boca de justo hablar sabiduria, y lengua de perversidades sera tajada. (Biblia de Ferrara, 1553)



451200

tajamiento m.

הכרתה, השמדה, הרס, חורבן; חריתה, חקיקה, גילוף

destruction, ruin; engraving, carving

sera en lugar de senyidero tajamiento i en lugar de echa igual mesedura (Biblia, Const. 1743)

yo dishe kon tajamiento de mis dias andare en puertas de foya seria mentado resto de mis anyos (Biblia, Const. 1743)

Konsumidos seran de ambre, i komidos de fievre ardiente, i de tajamiento amargo; (Biblia, Const. 1873)

i enkomendo a todos sus siervos por apanyar tajantes de piedras a miles i a miyares, i tajaron piedras munchas a non kuenta (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



451220

tajar v.

חתך, גזר, כרת; חצב; הכרית, טבח, השמיד, רצח, ניתח אברים אברים

to cut, to cut down; to quarry; to slaughter, to destroy, to murder, to dissect into limbs

i kavola i despiedrogola i plantola sarmiento i fraguo torre entre eya i tanbien lagar tajo en eya (Biblia, Const. 1743)

i destruyeron todo lo ke avia en la sivdad, tanto varones komo mujeres, tanto mosos komo viejos, asta los bueyes i ovejas i aznos, a tajo de espada (Biblia, Const. 1873)

i Yeoshua izo paz kon eyos i tajo kon eyos firmamiento para abediguarlos i los mayorales de la kompanya les djuraron (Biblia, Const. 1873)

i enkomendo a todos sus siervos por apanyar tajantes de piedras a miles i a miyares, i tajaron piedras munchas a non kuenta (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



451225

tajarse v. refl.

נכרת, נחתך, נגזר

to cut off

aborresida es la serradura ke se afeyaron kon eya los reshaim … grande es la mila ke se tajaron sovre eya treze firmamientos ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



451930

tálamo m.

חופה; אפיריון, כס הכבוד של הכלה אחר הקידושין

canopy; canopy, the bride's throne of honor after the consecration

I el es komo novio ke sale de su talamo, (Biblia, Const. 1873)

Talamo izo para si el rey Shelomo de maderos del Levanon (Biblia, Const. 1873)



452190

talmid (ebr.) m.

תלמיד

student

Dize ribi Elazar, dize ribi Hanina: los talmide hahamim muchiguan paz en el mundo (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

meldamos kualmente demandaron los talmidim a ribi Nehunia ijo de Akana: kon loke alargastes dias? le disho a eyos: en mis dias non me onri kon dezonra de mis konpanyeros ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



452210

talmud (ebr.) m.

תלמוד

Talmud

bendicho su nombre de A' ke dio a nos Ley por mano de Moshe el eskrivano grande, eskrita sovre dos tavlas de piedra i sesj ordenes de Mishna i Talmud kon meldadura (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



452510

también adv.

גם; חוץ מזה, מלבד זאת; אף לא (במשפטי שלילה)

also; besides that; neither (in negative sentences)

Komo yo izi mersed kon vozotros tambien vozotros aresh mersed kon la kaza de mi padre (Biblia, Const. 1873)

tambien nuestro lecho reverdido (Biblia, Const. 1873)

Kien la ofende, por la djente tambien es ofendido (Tefilat Imanuel, 1924)

i tomo de su fruto i komio i dio tabien a su marido kon eya i komio i fueron aviertos ojos de anbos eyos (Biblia, Const. 1547)

desierto tanbien a tus mensajeros ke enbiaste a mi avli por dezir (Biblia, Const. 1547)

i tambien de polvo de la tierra de Romanos enkomendo el rey, i trusheron de el kon navios munchos (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i tornaron en otra tienda, i de ayi tambien tomaron, i anduvieron, i eskondieron. (Biblia, Const. 1873)



452560

tamé (ebr.) adj.

טמא, מזוהם

unclean, not pure

I las ke no tienen ditos dos simanim son temeim (P. R. Eliezer,1876)



452640

tamuz (ebr.) m.

תמוז

Tammuz (10th month in Heb. year)

I en lo sekreto me aras saver saviduria. (Biblia, Const. 1873)

agora delunsia delantre de mi komo se governaran i pozaran entre los puevlos ke fuertes sus setensias komo la kalor i komo sekura del sol del mediodia en la tekufa de Tamuz (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



452980

tanto adj.

כה הרבה

so much

I el prezente de Binyamin era sinko tantos mas (Biblia, Const. 1873)

Nahum el madi dizien ensenderan kon sevo kozinado i savios dizientes tanto kozinado i tanto ke non el kozinado non ensenderan kon el. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

I fue, ke en el dia sesheno akojieron dos tantos de pan, dos omeres para kada uno; (Biblia, Const. 1873)

I ensendio los tizones i solto las rapozas en las mieses de los Pelishteos i kemo tanto fasinas komo mieses, i vinyas i olivares. (Biblia, Const. 1873)



452990

tanto adv.

כל כך, כה, עד כדי כך; באותה מידה, אותה כמות

so much, to that extent; to the same extent, the same amount

Ma a Hana dio una porsion de dos tantos porke amava a Hana (Biblia, 1873)

i destruyeron todo lo ke avia en la sivdad, tanto varones komo mujeres, tanto mosos komo viejos, asta los bueyes i ovejas i aznos, a tajo de espada (Biblia, Const. 1873)

tanto el mansevo komo la eskosa, el ke mama kon el ombre kano. (Biblia, Const. 1873)



453160

tanyer v.

ניגן

to play

i los armados ivan delante de los saserdotes ke tanyian las trompetas, i el apanyamiento iva detras del arka (Biblia, Const. 1873)

i los saserdotes tanyeron kon las trompetas, i sera ke kuando sonaren largamente kon el kuerno de karnero kuando oyeresh el sonido de la trompeta (Biblia, Const. 1873)

i dos koanim se paravan sovre la meza i dos tronpetas en sus manos; tanyian i auvlavan i tanyian ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

i tanyeresh kon la trompeta, i diresh: biva el rey Shelomo. (Biblia, Const. 1873)

i se incho el rio de Misrayim asta las oriyas, i salieron todos los moradores de Misrayim para ver al rio kon todo modo de tanyer komo sus uzansas de kada anyo ke es (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

kuanto ermozos son tus palavras, toma agora la viguela i tanye, i oire tus palavras (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



453230

taor (ebr.) adj.

טהור, נקי, ללא פגם, זכאי

pure, clean, without blemish, eligible

I de todos los minim ke son teorim lo ke se eskojeron para ayegar por korban ola son treske son buey i karnero i kavron (P. R. Eliezer,1876)



453530

tapet/e m.

שטיח, מרבד

carpet, rug

Tapetes izo para eya lino i aljaguan su vistido (Tefilat kol Pe, 1891)



454430

tartamudo adj.

עילג, מגמגם, גמגמן

stammerer, stutterer

i luenga de tartamudos apresurara por avlar klarezas (Biblia, Const. 1743)



454490

tartuga f.

צב

turtle

i eredarlan pelikano i tartuga i mursiegano i kuervo moraran en eya (Biblia, Const. 1743)



454560

tasa f.

ספל, כוס, בזיך

mug, cup, dish

I las tasas de ensensio akonantantes a el dekontino de entre las tadres (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

i las tortas akonantan a las templasiones i las templasiones akonantan a los enyadidos i los enyadidos akonantan a las tasas ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



454755

taslak (t.) m.

מודל, דגם, סקיצה

model, sketch

En la ora segunda lo amaso, en la ora tresera lo izo golem kere dizir taslak (P. R. Eliezer,1876)



454990

tavá (t.) f.

מחבת; תבשיל בשר/דג בירקות מבושל בתנור

pan; meat/fish stew with vegetables cooked in the oven

a la vanda de maarav avia una tavá kon lunbre a la eskalera de el mizbeah ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



455160

tavla f.

לוח, קרש, עץ (חומר), משטח; מדף; מגש; אחת מאבני ''חמש אבנים''

board, plank, wood (material), surface; shelf; tray; one of the ''five stones''

e era la palabra saliendo e volando de parte de la gloria del poderoso, e perdonador, e fuerte; e el dicho del glorioso en tablas de piedras presҫiosas paresҫiendo a todo el mundo, (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i kuarenta armirezes de plata izo debasho de vente las tavlas (Biblia, Const. 1547)

I Moshe levanto el tavernakulo, i asento sus almirezes, i pozo sus tavlas, i metio sus serraderos, i levanto sus pilares. ( Biblia, Const. 1873)

bendicho su nombre de A' ke dio a nos Ley por mano de Moshe el eskrivano grande, eskrita sovre dos tavlas de piedra i sesj ordenes de Mishna i Talmud kon meldadura (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)

suve a el sielo i dare a ti a dos tavlas de piedras tajadas de safira de sia de mi onra relustrozas komo el oro fino regladas kon reglas eskritas kon mi dedo (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



455520

techo m.

תקרה, גג; פסגה, שיא

ceiling, roof; summit, peak

las vigas de nuestras kazas son de alarzes, nuestros techos de pinos. (Biblia, Const. 1873)



456185

tekufá (ebr.) f.

תקופה

period

agora delunsia delantre de mi komo se governaran i pozaran entre los puevlos ke fuertes sus setensias komo la kalor i komo sekura del sol del mediodia en la tekufa de Tamuz (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



456250

tela f.

אריג, ארג, בד; יריעה; חוט, קוּר; קרום; קרום החלב; כברה; רשת; סרט קישוט

fabric, cloth; sheet; thread, web; film; film of milk; net; netting; decorative ribbon

diez telas lino torsido i kardeno i aljaguán i tinto vermejo keruvim ovra de maestro izo a eyos (Biblia, Const. 1547)

longura de la tela la una vente i uno kon el kovdo i anchura kuatro kon el kovdo la tela la una (Biblia, Const. 1547)

i izo ojales de kardeno sovre oriya de la tela (Biblia, Const. 1547)

i izo sinkuenta ganchetes de oro i adjuntó a las telas una kon otra kon dos ganchetes (Biblia, Const. 1547)

ma el se desperto de su suenyo, i arranko la estaka del telar i la tela. I (Biblia, Const. 1873)

i kuando tornaron en teshuva i fue perdonado a eyos, se muchiguo klaredad de onra de sus fases komo los andjeles porke izieron telas para el tavernaglo (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



456380

telar m.

מכונת אריגה; בית אריגה

weaving machine; weaving house

ma el se desperto de su suenyo, i arranko la estaka del telar i la tela. I (Biblia, Const. 1873)



456730

temblar v.

רעד, חרד, הזדעזע

to tremble, to bother, to shudder

I la tierra se konmovio i temblo, los simientos de los sielos se estremesieron, se konmovieron porke A' se airo (Biblia, Const. 1873)

E quando Dios dio la ley al pueblo de Ysrael, todos los gentios del mundo tenblaron de sus truenos e de los rrelanpagos, e del sonido de su fortaleza; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

O A' ! kuando salias de Seir, kuando pasavas del kampo de Edom, la tierra temblo, i los sielos gotearon, tambien las nuves gotearon aguas.(Biblia, Const. 1873)



456750

temblor m.

רעד, רעידה, רעדה, חלחלה

tremor, shaking, shudder

e alabaron los fonsados delos ҫielos e de la tierra, e los rreyes del mundo les tomo grant tenblor e espanto; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

e llegose presente de un sabio e dixeronle: nuestro señor, e nuestro mayoral, e nuestro sabio, qué cosa es este tenblor que se fizo el dia de oy? (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



456870

temer v.

פחד מ-, חשש מ-

to fear of, to be afraid of

I temieron los varones por loke fueron traidos en kaza de Yosef (Biblia, Const. 1873)

Non temera a su kaza de nieve ke toda su kaza vistida de grana (Tefilat kol Pe, 1891)

El ke amata a la kandela porke el temien de djentes, de ladrones, de esprito malo, i si por el doliente ke duerma es livre (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

i yamo A' Dio a el omre i disho ado ti? i disho a tu boz oyi en el guerto i temi ke desnudo yo i eskondime (Biblia, Const. 1547)

i temio i disho: kuanto temerozo el lugar el este non este ke salvo kaza de el Dio i esta puerta de los sielos (Biblia, Const. 1547)

i los varones temieron kon gran temor i le disheron: porke iziste esto? (Biblia, Const. 1873)

yo so ebreo i temo a A' Dio de los sielos ke izo la mar i lo seko (Biblia, Const. 1873)

del Dio teme i a sus enkomendansas guarda, porke esto lo todo del ombre (Biblia, Viena 1841)

I le disho David: komo no temeste tu de estender tu mano para danyar al untado de A' (Biblia, Const. 1873)

a diozes nuevos ke de serka vinieron, ke vuestros padres no los temieron. (Biblia, Const. 1873)

Si no temiera la sanya del enemigo, no sea ke niegen sus angustiadores, (Biblia, Const. 1873)



456900

temerozo adj.

מפחיד, מטיל אימה; אלים, חזק מאוד; ירא

frightening, terrifying; violent, very strong; fearsome

Falsedad la grasia i nada la ermozura, mujer temeroza de A', eya es de alavar  (Tefilat kol Pe, 1891)

i temio i disho: kuanto temerozo el lugar el este non este ke salvo kaza de el Dio i esta puerta de los sielos (Biblia, Const. 1547)



456920

temiente adj.

פחדני, ירא

cowardly, fearful

mijor ke traves en esto i tambien de esto no deshes a tu mano, porke temien del Dio saldra de todas eyas (Biblia, Viena 1841)



456970

temor m.

פחד, מורא, יראת כבוד

fear, awe, reverence

El temor de H' es limpio, ke dura para siempre; (Biblia, Const. 1873)

i sea el temor del Senyor sovre vozotros. (Pirke avot, siglo XV)

Temor de .A. añadira dias, y años de malos seran acortados. (Biblia de Ferrara, 1553)

Sea la temor de tu maestro kuanto ala ke reviene por Dio (Tefilat Imanuel, 1924)

i los varones temieron kon gran temor i le disheron: porke iziste esto? (Biblia, Const. 1873)

no tuvieron la avtaha en su kreador, sino en muchedumbre de su rikeza, ke la rikeza enpusha de sus patrones temor de el kreador i se enfeguzian en su rikeza (P. R. Eliezer, 1876)



457060

tempesta (it.)/tempestad f.

סופה, סער

storm

i A' echo un grande viento en la mar i uvo tempestad grande en la mar i se penso ke la nave se romperia (Biblia, Const. 1873)



457070

tempestear v.

סער, רעם, חולל סערה; התרעם, התכעס

to storm, to create a storm; to be angry

i le disheron: ke te aremos para ke la mar nos se kalme? porke la mar iva i tempesteava (Biblia, Const. 1873)



457100

templar v.

יצק (יין), מזג, נסך

to pour (wine), to pour

i templaron a el templamientos a vando de anyo en anyo, en el dia el este, i trusheron a el prezentes (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



457110

templasión f.

עליה על גדות; ניסוך, מזיגה, מֶזֶג

overflowing; pouring

I las tenplasiones akonantan a los enyadidos (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

i las tortas akonantan a las templasiones i las templasiones akonantan a los enyadidos i los enyadidos akonantan a las tasas ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

non ara i non almenara; non mienbros i non tenplasiones; non asofrimiento i non rezinas ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

ke komian el sevo de sus sakrifisios, i bevian el vino de sus templasiones? (Biblia, Const. 1873)

i templaron a el templamientos a vando de anyo en anyo, en el dia el este, i trusheron a el prezentes (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



457150

templo m.

מקדש, היכל, דביר; בית כנסת

temple, hall, sanctuary; synagogue

kuando mi alma se desmayava en mi' me akodri de A', i mi orasion entro a ti, a tu templo santo (Biblia, Const. 1873)



457420

tender v.

נטה; מתח

to tend; to cause tension

Su palma espandio a el meskino i sus manos tendio al dezeozo (Tefilat kol Pe, 1891)

Sus manos tendio en el fuzo i sus palmas asufrieron rueka (Tefilat kol Pe, 1891)

maestro de maderos tendio linia asenyalalo kon la almagra azelo kon las aplanaderas i kon el kompas lo asenyala i azelo komo asemejansa de varon (Biblia, Const. 1743)

Su mano tendio a la estaka, i su derecha al martiyo de travajadores; i majo a Sisera, machuko su kavesa; i irio i atraveso su sien. (Biblia, Const. 1873)



457660

tener v.

היה לו/יש לו, החזיק, הכיל; התנגד, עמד בפני

to have; to resist

Porke me izistesh mal, en avizando al varon si teniash mas ermano? (Biblia, Const. 1873)

Todos eyos tienen espadas, praktikos en la gerra (Biblia, Const. 1873)

No ay koza ke no tenga su valor (Tefilat Imanuel, 1924)

Porke no ay ombre ke no tenga su ora favoravle (Tefilat Imanuel, 1924)

I Eli la tuvo por borracha (Biblia, 1873)

Angustias tengo por ti, ermano mio Ye'honatan (Biblia, Const. 1873)

sus uvas son uvas de tosigo, razimos amargos tienen. (Biblia, Const. 1873)

i tambien pan i agua tengo, i paja i sevada para mi azno, no me falta nada (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

por un poko ke lo vitesh, vos shasheatesh de verlo [?] i yo ke lo tengo en mi kaza i lo miro kada ora, komo no me adolesere? (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



458375

tenyido adj.

צבוע

dyed

i kon el tenia un azno ke yevava una manta buena tenyida kon kuantos modos de kolores, la manta estava atada kon una kuerda sovre el azno (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i lo ke vistes manta tenyida de kuantas kolores , vinyas ternas i plantaras en el todo modo de arvol (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



458760

teriaka (t.) f.

צרי; סוג של סם הזיה; סם נגד רעל

a type of hallucinogenic drug; an antidote

Yevad al varon un poko de triaka i un poko de miel, espesias, almasiga, pinyones (Biblia, Const. 1873)

ek karavana de moros vinien de Gil'ad i sus gameyos kargados de seda i triaka i almastiga andantes por desender a Mitsrayim (Biblia, Const. 1547)



458880

término m.

גבול, תחום, ספר, חזית; מונח

border, boundary, front; term

non korban de kulpa i non ofisiones; non termino i non suertes; non palasio i non el minudo ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

I bushkaron una mosa ermoza por todo el termino de Yisrael; i toparon a Avishag la Shunamita, i la trusheron al rey. (Biblia, Const. 1873)

Las bendisiones de tu padre se mayorgaron sovre las bendisiones de mis endjendradores, asta el termino de las kuestas de siempre: (Biblia, Const. 1873)

Zevulun a puerto de mares morara; i sera por puerto de navios: i su termino sera asta Tsidon. (Biblia, Const. 1873)

Las bendisiones de tu padre se mayorgaron sovre las bendisiones de mis endjendradores, asta el termino de las kuestas de siempre: (Biblia, Const. 1873)

Zevulun a puerto de mares morara; i sera por puerto de navios: i su termino sera asta Tsidon. (Biblia, Const. 1873)

Establisio los terminos de los puevlos segun el numero de los ijos de Yisrael. (Biblia, Const. 1873)



459230

terser/tersero/tersén/terseno adj.

שלישי

third

kantar tresero disheron ijos de Israel en tiempo ke fue dado a eyos pozo de agua (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



459270

tersio adj.

שלישי

third

Si lo konfisiono en dos partidas es kasher a tersio i al kuarto no oyimos (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



459280

tersio m.

שליש

one third (1/3)

para sienpre ke atersee el ombre sus anyos: tersio en mikrá, tersio en mishná, tersio en gemara ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



459460

teshedor/dera m.

אורג, גרדי; מטליא אריגים; בהשאלה: אדם מצליח בעסקים

weaver; clothworker; in a figurative sense: a person who is successful in business

i aras el manto del espaldar todo de kardeno i avra una avertura arriva en medio de el avra un borde a su avertura al deredor de echura de teshedor (Biblia, Const. 1873)



459620

teshuvá (ebr.) f.

תשובה, חרטה; תשובה, מענה

repentance; answer, response

i kuando tornaron en teshuva i fue perdonado a eyos, se muchiguo klaredad de onra de sus fases komo los andjeles porke izieron telas para el tavernaglo (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



459790

testigo/testiguo m.

עד

witness

mucho sed eskodrunyador a los testigos, (Pirke avot, siglo XV)



459830

testimonio m.

עדות

testimony

El testimonio de H' es fiel, ke aze savio el torpe. (Biblia, Const. 1873)

I tomo i metio el Testimonio en el arka, i pozo las varas sovre el arka, i metio el kuvertero sovre el arka por ensima. ( Biblia, Const. 1873)

I trusho el arka en el tavernakulo, i pozo el velo de la mamparansa, i kuvrio sovre el arka del Testimonio, komo A' enkomendo a Moshe. ( Biblia, Const. 1873)



459850

teta f.

שד, דד; פטמה

breast, nipple

dartehemos a nuestros fijos que maman las tetas de sus madres por fiadores; e dixoles el Señor: aquellos rresҫebire. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



460140

tevilá (ebr.)

טבילה במקווה טהרה

immersion in a mikveh

luego se ia por el kalejon ke era kon sus kandeles, alunbrado de una vanda i de otra, asta ke alkansava a la kaza de la tevila ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

non linpiezas i non sevos; non linpieza i non tevilá o lavamiento; ... non kovertero i non keruvim; non ensensio i non pan de las fases ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



460270

tezoro m.

אוצר

treasure

su parte es en esta vida, i de tu tezoro eskondido inches su vientre; (Biblia, Const. 1873)

No aprovecha thesoros de malicia, y justedad escapa de muerte. (Biblia de Ferrara, 1553)

Yamaran los puevlos al monte; ayi sakrifikaran sakrifisios de djustedad; porke chuparan la abondansia de las mares, i los tezoros eskondidos de la arena. (Biblia, Const. 1873)

Yamaran los puevlos al monte; ayi sakrifikaran sakrifisios de djustedad; porke chuparan la abondansia de las mares, i los tezoros eskondidos de la arena. (Biblia, Const. 1873)



460400

tiempo m.

זמן, עת, מועד, תקופה, שהות, ארכה; מזג אוויר

time, season, date, period, duration; weather

El tiempo de podar yego (Biblia, Const. 1873)

i fue komo el rey de Ay vido esto, los varones de la sivdad se apresuraron i madrugaron i salieron al enkuentro de Israel a la pelea .. al tiempo senyalado (Biblia, Const. 1873)

i siendo ke ayego su tienpo por espartirse del mundo el Santo Bindicho El toma su i parte, i parte de su padre i su madre echado delantre de eyos ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

I akontesio despues de algunos dias, ke en el tiempo de la segada del trigo, Shimshon vijito a su mujer kon un kavrito de las kavras, i disho: entrare a mi mujer a la kamara. Ma el padre de eya no lo desho entrar. (Biblia, Const. 1873)

Mia es la vengansa i la paga; a su tiempo resfuira su pie; (Biblia, Const. 1873)

asegun ke todas sus palavras son sovre la regla komo eran en el mundo en akonantamiento i en detardamiento, ke no se topa en este livro tardiozas kozas ke eran adelante; o akonantadas kozas ke eran prosteras, sino kada koza i koza en su lugar i su tiempo fue eskrita (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

esto kuantos dias i anyos i tiempos ke se yo del estruyimiento de Yerushalayim, i me entre en esta kaza i ize a mi esta kamareta (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

kantar primero disho Adam en tiempo ke fue perdonado a el su pekado (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



460920

tienda f.

יריעה נטויה לצל; אוהל, אפיריון; מפרש

a sheet spread out for shade; a tent, canopy; a sail

Para el sol puzo tienda en eyos. (Biblia, Const. 1873)

Komo las tiendas de Kedar, komo las kortinas de Shelomo (Biblia, Const. 1873)

Todo el salien de el arvol non el se enkona enkonamiento de tiendas salvo lino. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

i izo kovertero para la tienda de kueros de barvezes envermejesidos i kovertero de kueros de guadamese de arriva (Biblia, Const. 1547)

i el kovertero ke estara sovre eya i todos los atuendos de la tienda i la meza i sus atuendos i la almenara .. i el aguamanil i su asiento (Biblia, Const. 1873)

Entonses la nuve kuvrio la tienda del plazo, i la onra de A' inchio el tavernakulo. ( Biblia, Const. 1873)

akojed de el kada uno segun su komer, un omer por kavesa segun el numero de vuestras almas; tomaresh kada uno para los ke estan en su tienda. (Biblia, Const. 1873)

I de Zevulun disho: alegrate, Zevulun, en tu salir; i tu Yissahar, en tus tiendas. (Biblia, Const. 1873)

I de Zevulun disho: alegrate, Zevulun, en tu salir; i tu Yissahar, en tus tiendas. (Biblia, Const. 1873)

Bendicha mas ke mujeres sea Yael, mujer de Hever el Kenio; mas ke mujeres bendicha sea en la tienda. (Biblia, Const. 1873)

i ek, no avia ayi ninguno, ni boz de ombre, sino los kavayos atados, i los aznos atados, i las tiendas komo estavan.(Biblia, Const. 1873)

I kuando akeyos leprozos vinieron al kavo del real entraron en una tienda, i komieron i bevieron, i tomaron de ayi plata, i oro, i vestidos, i anduvieron, i lo eskondieron;(Biblia, Const. 1873)

I se levantaron, i fuyeron al anocheser, i desharon sus tiendas, i sus kavayos, i sus aznos, el real komo estava, i fuyeron por su vida. (Biblia, Const. 1873)



460980

tierra f.

ארץ, קרקע; אדמה, עפר, אבק; רצפה; ארץ, מדינה, כדור הארץ

land, ground; earth, soil, dust; floor; country, globe

Por toda la tierra salio su linya, i al kavo de mundo sus palavras; (Biblia, Const. 1873)

Al primer kantador; salmo de David. (Biblia, Const. 1873)

Alimpiame kon oregano, i sere limpio; (Biblia, Const. 1873)

I la ambre era pezgada en la tierra (Biblia, Const. 1873)

H' a entregado toda la tierra en nuestra mano (Biblia, Const. 1873)

I se enkorvaron a el a tierra (Biblia, Const. 1873)

La boz del tortolo es oida en nuestra tierra (Biblia, Const. 1873)

Porke de A' son los pilares de la tierra, i el puzo sovre eyos el mundo. (Biblia, 1873)

I suvio en su mahashava de meter reyes sovre la tierra (P. R. Eliezer,1876)

Estos son los animales ke komeresh de todas las kuatropeas ke estan sovre la tierra. (Biblia, Const. 1873)

aquel que dixo al mundo: sed, y fue; e con el su man­damiento los ҫielos e la tierra se ordenaron; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

e dixeron: dartehemos a nuestro padre Abrahan; e dixoles: condepnado es ante mi, que quando le dixe: 'toda esta tierra que tu vees a ty e a tu generaҫión la dare', (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i atristarsean i alimunyarsean sus puertas i sera limpia ala tierra se asentara (Biblia, Const. 1743)

i enbiolo A' Dio de guerto de Eden por lavrar a la tierra ke fue tomado de ayi (Biblia, Const. 1547)

maldicha la tierra por ti, kon lazerio la komerash todos dias de tus vidas (Biblia, Const. 1547)

ke es tu ofisio? i de onde vienes? kual es tu tierra? i de ke puevlo eres? (Biblia, Const. 1873)

el Sh.Yit. bendisho a Noah i a sus ijos i les dio sus matanot a kada uno i les izo eredar las tierras (P. R. Eliezer, 1876)

porke non ay ombre djusto en la tierra ke aga bien i non peke (Biblia, Viena 1841)

I Bat-Sheva se umilio kon sus fases a tierra, i se enkorvo al rey, i disho: biva mi senyor el rey David para siempre. (Biblia, Const. 1873)

I entro delante del rey, i se enkorvo al rey kon sus fases a tierra. (Biblia, Const. 1873)

I akontesio al terser dia ke, ek, vino un varon del real de kon Shaul, sus vestidos razgados, i tierra sovre su kavesa (Biblia, Const. 1873)

i fue, ke komo vino a David, se echo a tierra, i se enkorvo. (Biblia, Const. 1873)

estos son los animales ke komeresh de todas las kuatropeas ke estan sovre la tierra. (Biblia, Const. 1873)

I los ijos de Yisrael komieron el man kuarenta anyos, asta ke vinieron a la tierra povlada; el man komieron asta ke vinieron al borde de la tierra de Kenaan. (Biblia, Const. 1873)

Yissahar azno guesudo yazien entre los korales. I vido ke el deskanso era bueno, i ke la tierra era agradavle; i akosto su ombro para soportar, i fue a pecha sodjiftado. (Biblia, Const. 1873)

Yissahar azno guesudo yazien entre los korales. I vido ke el deskanso era bueno, i ke la tierra era agradavle; i akosto su ombro para soportar, i fue a pecha sodjiftado. (Biblia, Const. 1873)

O A' ! kuando salias de Seir, kuando pasavas del kampo de Edom, la tierra temblo, i los sielos gotearon, tambien las nuves gotearon aguas.(Biblia, Const. 1873)

Eskuchad, sielos, i avlare: i oyga la tierra los dichos de mi boka. (Biblia, Const. 1873)

A los nueve del mez kuarto, la ambre se enfortesio en la sivdad, i no uvo pan para el puevlo de la tierra. (Biblia, Const. 1873)

Ma de los povres de la tierra desho el kapitan de los de la guardiya por vinyadores i por lavradores. (Biblia, Const. 1873)

i eran a eyos en sus tierras una montanya ancha muncho komo andadura de dia i medio i en eya fuentes de agua i sembrados muchos sovre las aguas (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i tambien de polvo de la tierra de Romanos enkomendo el rey, i trusheron de el kon navios munchos (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i tambien por abrevar todo simiente ke komia de el i toda fruta de la tierra (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

fue oyido en toda la tierra ke era eskojido mas de la untasion ke era untanse sovre kavesas de reyes i koanim (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



461360

tigre/tigro m.

טיגריס, נמר פסים; כינוי לאדם אכזרי מאוד

tigress, a striped leopard; nickname for a very cruel person

Yeuda ijo de Tema dizien: see fuerte komo el tigro i lejero komo la agila i korredor komo el siervo i barragan komo el leon por azer veluntad de tu padre en los sielos (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



462000

tinievla/s f./f. pl.

חשיכה, חושך, אפילה; קדרות, אבל, עצב עמוק; כנוי לאדם קודר

darkness, gloom; gloom, mourning, deep sadness; nickname for a gloomy person

I akosto los sielos i desendio, i tinievlas debasho de sus pies (Biblia, Const. 1873)

crio los ҫielos e la tierra, e la lus e la tiniebla, e las mares, e la novle, e el dia, e el sol e la luna; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



462050

tino (2) m.

תשומת לב, שימת לב, מודעות, זהירות, שקידה; דעת, שכל; זכרון

attention, heedfulness, awareness, caution, diligence; mind, intellect; memory

mete tino a mi esklamasion, (Biblia, Const. 1873)

i si alguno kaiya i se muria no les pasava a dinguno por tino de su muerte (P. R. Eliezer, 1876)



462320

tinta f.

דיו; ''דיו'' - כינוי לשיכור שאינו יכול לעמוד על רגליו

ink; ''ink'' - a nickname for a drunk who can't stand on his feet

Kien estudia siendo viejo asemeja ala tinta eskrita sovre papel viejo (Tefilat Imanuel, 1924)

Kien estudia siendo djoveno se asemeja ala tinta eskrita sovre papel limpio (Tefilat Imanuel, 1924)



462395

tinto m.

צבע

color

diez telas lino torsido i kardeno i aljaguán i tinto vermejo keruvim ovra de maestro izo a eyos (Biblia, Const. 1547)

i toda mujer savia de korason kon sus manos ilavan i trusheron ilado a el kardeno i a el aljaguán a el tinto vermejo i al lino (Biblia, Const. 1547)



462460

tinya f.

שחין, נתק, גזזת; זוהמה; חוב ישן

ringworm; dirt; old debt

entonses se traskilara, ma la tinya no traskilara; i el saserdote enserrara al ke tiene la tinya siete dias segunda vez. ( Biblia, Const. 1873)

I varon o mujer, kuando tuviere yaga en la kavesa o en la barva, el saserdote mirara la yaga, i ek, si paresiere mas onda ke el kuero, i uviere en eya kaveyo ruvio, delgado, entonses el saserdote lo dara por enkonado; tinya es, lepra es de la kavesa o de la barva. ( Biblia, Const. 1873)



462800

tirar v.

ירה, קלע; זרק, השליך; הדפיס, הדפיס מהדורה; לקח, משך, קיבל

to shoot; to throw, threw; to print edition; to take, to pull, to receive

enel dia el este tirara A' a ermozura de los kashkaveles i las listas i las lunas (Biblia, Const. 1743)

i agora are saver agora a vos a lo ke yo azien a mi vinya: tirad su valiado i sera por apasentamiento (Biblia, Const. 1743)

i tiro panyo de su bivdez de sovre eya i kuvriose kon el velo i afeitose i asentose en Petah Enayim (Biblia, Const. 1547)

i tira tristeza de tu korason i az pasar mal de tu karne, porke la ninyez i la manseves nada (Biblia, Viena 1841)

De la sangre de los matados, del sevo de los barraganes, el arko de Ye'honatan no se tirava atras, ni la espada de Shaul se tornava en vazio. (Biblia, Const. 1873)



462825

tirarse v. refl.

נסוג, נרתע; נמשך

to retreat, to recoil; to be drawn

De la sangre de los matados, del sevo de los barraganes, el arko de Yeonatan no se tirava atras (Biblia, Const. 1873)



463350

tizón m.

גחלת, אוד; כינוי לאדם מזיק ודוחה

ember; a nickname for a harmful and repulsive person

I ensendio los tizones i solto las rapozas en las mieses de los Pelishteos i kemo tanto fasinas komo mieses, i vinyas i olivares. (Biblia, Const. 1873)

I Shimshon se fue, i aferro tressientas rapozas; i tomo tizones, i bolto kola a kola, i pozo un tizon en medio entre las dos kolas. (Biblia, Const. 1873)



463500

todo adj. & adv.

כל-

all-

Aprendi de todos los ke kijieron ensenyarme (Tefilat Imanuel, 1924)

Todo Israel ay a eyos parte a el mundo el vinien (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



463820

toka f.

טורבן, מצנפת, שביס; אריג לשביס

turban, bonnet; cloth for turban

i aras un frontal de oro fino i kavakaras sovre el komo kavakaduras de siyo santedad a A. i lo pondras sovre un kordon de kardeno i estara sovre la toka (Biblia, Const. 1873)

sovre la delantera de la toka estara i estara sovre la frente de Aaron i yevara Aaron el delito de las kozas santas (Biblia, Const. 1873)



463970

tokar v.

נגע, מישש; נגע ללב; העליב; ניגן על כלי נגינה; ''סחב'', גנב גניבה קטנה

to touch, to feel; to touch the heart; to insult; to play a musical instrument; ''carry away'' - a small theft

De la karne de eyos no komash, i en su kalavrina no tokesh; son enkonados para vozotros. (Biblia, Const. 1873)

Estos vos seran enkonados de entre todas las sierpes; todo el ke los tokare kuando son muertos sera enkonado asta la tarde. (Biblia, Const. 1873)

de fruto de arvol de el guerto komeremos i de fruto de el arvol ke entre el guerto disho el Dio non komadesh de el i non tokedesh en el porke no mueraresh (Biblia, Const. 1547)

De la karne de eyos no komash, i en su kalavrina no tokesh; son enkonados para vozotros. (Biblia, Const. 1873)



464420

tomar v.

לקח, נטל; תפס; לקח אשה/לקחה בעל - התחתן/נה; קיבל; קנה

to take; to catch; to take a wife/a husband - to marry; to receive; to buy

Los sielos rekontan la onra del Dio, (Biblia, Const. 1873)

Enbio de lo alto i me tomo, me sontrusho de las muchas aguas (Biblia, Const. 1873)

después de los siete dias tomaronlo e echaronlo en el forno en medio del fuego; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i tomo de su fruto i komio i dio tabien a su marido kon eya i komio i fueron aviertos ojos de anbos eyos (Biblia, Const. 1547)

kon sudor de tus narizes komeras pan asta tu tornarte a la tierra, ke de eya fuiste tomado, ke polvo tu i a polvo tornaras (Biblia, Const. 1547)

i tomava a las uvas i esprimia a eyas en vaso de Par'o i dava a el vaso sovre palma de Par'o (Biblia, Const. 1547)

tomadme i echadme a la mar, i la mar vos se kalmara (Biblia, Const. 1873)

i tomaras dos piedras de oniks i kavakaras sovre eyas los nombres de los ijos de Israel (Biblia, Const. 1873)

I disheron los Pelishteos: kien izo esto? i respondieron: Shimshon, yerno del Timnita, porke le tomo su mujer, i la dio a su kompanyero. (Biblia, Const. 1873)

I topo una keshada de azno freska, i estendio su mano, i la tomo, i irio kon eya mil varones. I disho Shimshon: kon la keshada de un azno ire mil varones. (Biblia, Const. 1873)

Vinieron reyes i pelearon, entonses pelearon los reyes de Kenaan en Taanah a las aguas de Megido; ninguna ganansia de moneda tomaron. (Biblia, Const. 1873)

kuanto ermozos son tus palavras, toma agora la viguela i tanye, i oire tus palavras (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i tornaron en otra tienda, i de ayi tambien tomaron, i anduvieron, i eskondieron. (Biblia, Const. 1873)



465680

tonga (1) cf. tonka

i izieron desnudar a Yosef a su tonga de los pedasos ke sovre el (Biblia, Const. 1547)

i tomaron a tonga de Yosef i degoyaron kavrito de kavras i entenyeron a la tonga en la sangre (Biblia, Const. 1547)



465710

tonka f.

כתונת

shirt

i izo A' Dio a el omre i a su mujer tongas de kuero i izolos vestir (Biblia, Const. 1547)

i broslaras la tonga de lino fino i aras la toka de lino fino i aras el sinyidero de echura de rekamador (Biblia, Const. 1873)

i para los ijos de Aaron aras tongas i les aras sinyideros i kofias les aras por onra i por ermozura (Biblia, Const. 1873)



465930

topar v.

מצא, גילה, מצא שוב

to find, to discover, to find again

i topo una nave ke se iva a Tarshish i pago su pasaje i desendio en eya para irse kon eyos a Tarshish (Biblia, Const. 1873)

i toparon ayi una tierra grande i derecha i muy ancha de lugares i se asentaron ayi (P. R. Eliezer, 1876)

le dezia: va merkame un aspro de vedrura – topava en su lugar bultos de oro (P. R. Eliezer, 1876)

I bushkaron una mosa ermoza por todo el termino de Yisrael; i toparon a Avishag la Shunamita, i la trusheron al rey. (Biblia, Const. 1873)

I akontesio, ke en el dia seteno salieron algunos del puevlo para akojer, i no toparon. (Biblia, Const. 1873)

komeldo oy; porke oy es shabat a A'; oy no lo toparesh en el kampo. Sesh dias lo akojeresh, ma en el dia seteno, ke es shabat, en el no avra. (Biblia, Const. 1873)

I topo una keshada de azno freska, i estendio su mano, i la tomo, i irio kon eya mil varones. I disho Shimshon: kon la keshada de un azno ire mil varones. (Biblia, Const. 1873)

i vine asta aki i me se puso el sol aki, i esto en la plasa, i no topo a ninguno ke me rekoja en su kaza (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



466190

topasio m.

טופז, פטדה

topaz

el primer orden: una kornelina, un topasio i una ezmeralda .. i el segundo orden: un karvonklo, una safira i un diamante (Biblia, Const. 1873)



466480

tormenta f.

סערה

storm

Acaesҫio que un moҫo entro en la mar en una nao con mucha gente, e ouieron muy grant tormenta; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

e dezia: Señor salua nos desta tormenta en que estamos; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

e dixeron: en verdat, aqui esta un moҫo cuytado, que commo vio la tormenta en la nao, desҫendió a un rrencon de la nao, e esta durmiendo, e paresҫenos que es de los Ebreos. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



466620

tornar v.

סובב, סבב, הפך, פנה, השתנה; חזר; החזיר

to turn, to revolve, to change oneself; to return; to return

Torna a mi el gozo de tu salvasion, (Biblia, Const. 1873)

Lavame, i sere emblankesido mas ke nieve. (Biblia, Const. 1873)

La Ley de H' es perfketa, ke torna el alma; (Biblia, Const. 1873)

i sovre sus derredores torna a viento de pasaje de tsafon, i tekufa de Tishri i Tevet (Koelet Targum,1744)

I las tornava a el majadero en la tadre de dia de antes de kipur para afirmar mitsvat minudo de lo minudo (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

Despues de la muerte de Sara torno Avraam i la tomo a su mujer ke la avia kitado (P. R. Eliezer,1876)

Ni la espada de Shaul no tornava en vazio (Biblia, Const. 1873)

Persigi mis enemigos i los destrui, i no torni asta atemarlos (Biblia, Const. 1873)

kon sudor de tus narizes komeras pan asta tu tornarte a la tierra, ke de eya fuiste tomado, ke polvo tu i a polvo tornaras (Biblia, Const. 1547)

i los varones remaron por tornar la nave a lo seko, ma no pudieron (Biblia, Const. 1873)

mientres ke non eskureska el sol i la luz i la luna i las estreyas, i tornen las nuves detras de la luvia (Biblia, Viena 1841)

I akontesio despues de la muerte de Shaul, kuando David torno de erir a los Amalekitas, ke David estuvo en Tsiklag dos dias. (Biblia, Const. 1873)

i tornara vengansa a sus angustiadores, i se afalagara kon su tierra, kon su puevlo.(Biblia, Const. 1873)

tornare vengansa a mis angustiadores, i pagare a los ke me aborresen. (Biblia, Const. 1873)

i kuando tornaron en teshuva i fue perdonado a eyos, se muchiguo klaredad de onra de sus fases komo los andjeles porke izieron telas para el tavernaglo (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)

i tornaron en otra tienda, i de ayi tambien tomaron, i anduvieron, i eskondieron. (Biblia, Const. 1873)

I tornaron los mensajeros, i dieron avizo al rey.(Biblia, Const. 1873)



466690

tornarse v. refl.

הפנה, הסב; שב בחזרה

to turn; to return back

i los pekadores se tornaran a ti. (Biblia, Const. 1873)

Tornate asemejate al korso o al kavrito de los siervos sovre los montes de Bater. (Biblia, Const. 1873)



466810

toro m.

פר, שור

bull, ox

entonses alsaran toros sovre tu ara. (Biblia, Const. 1873)

Toro i kavrito de dia de las perdonansas sus degoyaduras en tsafon i resivimiento de sus sangres kon atuendos de servimiento en tsafon (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

empero la karne del toro i su kuero i su fienda kemaras en fuego afuera del real (Biblia, Const. 1873)

non alsasion i non azazel; non parohet o kortina i non toro de la linpieza ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

i fue el dia i se le perdio a Sefo toro ijo de vaka, i anduvo por bushkar al toro i oyo a su brabamiento de derredores del monte el este (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i partio Sefo a la piedra, i vino a la me'ara i vido i ek alimanya grande komien al toro, su meatad i arriva semejansa de ombre, i de meatad para abasho semejansa de alimanya (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



466860

torpe n. & adj.

טיפש, אויל, חסר דעת, קשה הבנה, שוטה, מטומטם; מגושם, כבד תנועה, חסר כשרון, בעל ידיים שמאליות, נרפה

stupid, foolish, mindless, hard to understand, dumb; clumsy, slow-witted, untalented, left-handed, lazy

Azme oir gozo i alegria, (Biblia, Const. 1873)



466970

torre f.

מגדל, צריח

tower, spire

El es torre de salvasiones a su rey, i El aze mersedes a su untado, a David i a su semen para siemptre (Biblia, Const. 1873)

i kavola i despiedrogola i plantola sarmiento i fraguo torre entre eya i tanbien lagar tajo en eya (Biblia, Const. 1743)

en dia de matansa grande en kayer torres (Biblia, Const. 1743)



467120

torsido adj.

מפותל, מעוקם, עקמומי, פתלתול, שזור, מושזר

twisted, crooked, winding, intertwined,

diez telas lino torsido i kardeno i aljaguán i tinto vermejo keruvim ovra de maestro izo a eyos (Biblia, Const. 1547)

i aran el espaldar de oro i kardeno i purpura i karmezi i lino fino torsido de echura de maestro (Biblia, Const. 1873)

i aras kastones de oro i dos kadenetas de oro fino, torsidas las aras de echura de trensas i meteras las kadenetas de trensas en los kastones (Biblia, Const. 1873)



467180

torta f.

עוגה, פאי

cake, pie

I el prezente akonantán a las tortas (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

i pan de sensenyas i tortas de sensenyas enbueltas en azeite i binmuelos de sensenya untados kon azeite de semola de trigo loa aras (Biblia, Const. 1873)

i las tortas akonantan a las templasiones i las templasiones akonantan a los enyadidos i los enyadidos akonantan a las tasas ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



467190

tortavenyo adj.

רשע, רע לב, אכזר

evil, ill-hearted, cruel

i avia un ombre malo i tortavenyo, i agudo para mal (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



467230

tórtolo m.

תור

turn

La boz del tortolo es oida en nuestra tierra (Biblia, Const. 1873)



467270

tortura f.

עינוי

torture

No hara enhambrecer A. alma de justo, y la tortura malos empuxara. (Biblia de Ferrara, 1553)

Fortaleza al perfeto carrera de .A., y quebranto a obrantes tortura. (Biblia de Ferrara, 1553)

Dio de verdad, i sin tortura; djusto i derecho es. (Biblia, Const. 1873)



467310

torva f.

סופת שלגים; אימה, פחד, חרדה, בעתה

blizzard; terror, fear, anxiety, anguish

i fue kuando fuyo kon torva, i se le rompio la alda de Yosef en mano de Zeliha, i se fue a la kaye ke tuvo miedo (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i salieron delantre del djuez peleando i lo oyeron todos los varones de Sedom, i se apanyaron sovre eyos i esklamaron todos sovre el forastero , lo kitaron kon turva de la sivdad (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



467345

torveyino m.

סופה

storm

Como passar torvellino, y no malo, y justo cimiento de mundo (Biblia de Ferrara, 1553)



467470

tósigo m.

רעל, ארס

poison, venom

sus uvas son uvas de tosigo, razimos amargos tienen. (Biblia, Const. 1873)

Veneno de dragones es su vino, i tosigo kruel de bivoras. (Biblia, Const. 1873)



467690

tovaja f.

מגבת; מפית שולחן

towel; table napkin

las mudas los mantos i las tovajas i las bolsas (Biblia, Const. 1743)



467860

trabuko m.

קטפולקה; רובה קצר

catapult; short rifle

non verna a la sivdad la esta i non arrondjara ayi saeta i non la akonantara eskudo i non vertera sovre eya trabuko (Biblia, Const. 1743)



467990

tradjumán (t.) m.

מתורגמן

interpreter

suvio a la kama i se echo – ke se le asemeje komo ke asuvieraa la kaza del djuzgo - si tiene tradjumanes buenos se eskapa, i si no non eskapa ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



468120

traer v.

הביא, לקח איתו, הוליך; גרם

to bring, to take with him, to lead; to cause

I temieron los varones por loke fueron traidos en kaza de Yosef (Biblia, Const. 1873)

Asta ke lo trushi en kaza de mi madre i en la kamara de la ke me pario (Biblia, Const. 1873)

Komo una mala aksion trae otra konsigo (Tefilat Imanuel, 1924)

No esperas ke eya vendra detras de ti ni ke tus kompanyeros te la traen (Tefilat Imanuel, 1924)

Fue komo navio de merkader de leshos traye su pan (Tefilat kol Pe, 1891)

E luego traxeron los niños de teta e las mugeres preñadas, e dixoles el Señor: ved que do la ley a vuestros padres; queredes ser fiadores que la guardaran? (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i 'Hevel trusho tanbien el de mayores ovejas i de sus mijorias i kato A' a 'Hevel i a su presente (Biblia, Const. 1547)

vino a mi el siervo el djudio ke trushiste a nos por trevejar kon mi (Biblia, Const. 1547)

I trusho el arka en el tavernakulo, i pozo el velo de la mamparansa, i kuvrio sovre el arka del Testimonio, komo A' enkomendo a Moshe. ( Biblia, Const. 1873)

i tomi la korona ke tenia sovre su kavesa, i la ashorka ke tenia sovre su braso, i las trushe aki a mi senyor. (Biblia, Const. 1873)

I esta es la bendision para Ye'huda: i disho: oye, o A'! la boz de Ye'huda, i traelo a su puevlo. (Biblia, Const. 1873)

I los prinsipes de los Pelishteos le trusheron siete kuerdas freskas ke no se avian enshugado, i eya lo ato kon eyas. (Biblia, Const. 1873)

I los prinsipios de los Pelishteos suvieron a eya, i trusheron la plata en su mano. (Biblia, Const. 1873)

I esta es la bendision para Ye'huda: i disho: oye, o A'! la boz de Ye'huda, i traelo a su puevlo. (Biblia, Const. 1873)

i todo su fonsado se esparzieron de kon el. I prendieron al rey, i lo trusheron al rey de Bavel a Rivla. I denunsiaron su sentensia. (Biblia, Const. 1873)

I enkomendo Bil'am i trusheron a el sera , i izo de el semejansa de fonsado ? (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i tambien de polvo de la tierra de Romanos enkomendo el rey, i trusheron de el kon navios munchos (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i tambien piedras para fraguar kon eyas trusheron i fraguaron los fraguantes palasios para Yania la reina, i se melezino la reina de su dolensia (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i vinieron los fraguadores i fraguaron puentes de maderos munchos, i trusheron fuentes de aguas de tierra de Romanos asta Afrika (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



468340

tragar/se v.

בלע

to swallow

e en esa ora se leuanto un estrella e trago quatro estrellas; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

Emborrachare mis saetas de sangre, i mi espada tragara karne; (Biblia, Const. 1873)



469910

traspasar v.

חצה, עבר מצד אל צד; עבר על

to cross, to pass from side to side; to pass over

me determini ke mi boka no traspase. (Biblia, Const. 1873)

peko Israel i tambien traspasaron mi firmamiento ke les enkomendi (Biblia, Const. 1873)



469990

trastornamiento m.

מבוכה, בלבול, התבלבלות

embarrassment, confusion, bewilderment

porke son djerenansio de trastornamientos, ijos ke no ay fieldad en eyos. (Biblia, Const. 1873)



470000

trastornar v.

החזיר; שינה, החליף, המיר; הפך, בלבל, הפריע

to return; to change, to replace, to convert; to turn, to confuse, to disturb

i seran trastornados sus arroyos por pez i su polvo por ashufre (Biblia, Const. 1743)



470010

trastornarse v. refl.

התבלבל; התהפך

to be confused; to be overturned

i destirro a el omre i izo morar de orien a guerto de Eden a los keruvim i kon flama de la espada la trastornanse (Biblia, Const. 1547)



470450

travajador/dera n.

עובד, עמל

worker, laborer

Su mano tendio a la estaka, i su derecha al martiyo de travajador; i majo a Sisera, machuko su kavesa; i irio i atraveso su sien. (Biblia, Const. 1873)



470460

travajar v.

עבד, עמל; קיים יחסי מין

to work, to labor; to have sexual relations

ke salvo por travajar en la ley por resivir presio konplido a el mundo ke viene delantre Senyor del mundo. (Koelet Targum,1744)

Nada de nadas el mundo el este, nada de nadas, todo lo ke travaje yo i David mi padre, todo el nada. (Koelet Targum,1744)

todo el ke travaja en la Ley sus aziendas le prosperan a el ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



470470

travajo m.

עבודה, עמל, יגיעה; יצירה

work, labor, toil; creation

Kuando uno kome del travajo de sus manos sera orozo (Tefilat Imanuel, 1924)



470490

travar v.

משך, הוציא, גרר, סחב, הוציא, משך (כסף), משך (בקסם); דמה ל-; סבל

to pull, to bring out, to drag, to carry, to pull (money), to pull (by magic); to resemble; to suffer

Travi de el i no lo deshi (Biblia, Const. 1873)

i travolo por su panyo por dezir: yaze konmigo, i desho su panyo en su mano i 'huyo i salio afuera (Biblia, Const. 1547)

en tienpo ke el koen gadol entrava por enkorvarse tres travavan en el; uno en su derecha, uno en su iksieda i uno en piedras buenas ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

mijor ke traves en esto i tambien de esto no deshes a tu mano, porke temien del Dio saldra de todas eyas (Biblia, Viena 1841)

I travo David de sus vestidos, i los razgo; i lo mizmo izieron todos los varones ke estavan kon el. (Biblia, Const. 1873)

I Shimshon yazio asta la media noche; i a la media noche se levanto, i travo las puertas de la puerta de la sivdad, i los dos postes, i los arranko kon la serradura, i los pozo sovre sus ombros, i los suvio a la punta del monte ke esta enfrente de Hevron. (Biblia, Const. 1873)

Kuando agozare mi reluziente espada, i mi mano travare de djuisio, (Biblia, Const. 1873)

i era en la ora de sus alegrias, i se adjuntavan todos i travavan kada uno mujer de su kompanyero i en ija de su kompanyero la donzeya, i yaziyan kon eyas (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i travo en su mano ojas de datilares, i se asavento i enfechizo kon eyos sovre las aguas (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



471060

travesanyo m.

מִפרק שתי וערב, מחבר צלב עשוי עץ; כר ארוך; אסל

a cross-piece, a wooden cross-piece; a long cushion

I sus sangres menesteroza esteyadura sovre entre los travesanyos i sovre el parohet i sovre ara de el oro (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



471320

trazyerrar v.

התעה, הטעה

to lead astray, to mislead

Camino para vidas, guardan castigo, y dexan reprehension traserran, (Biblia de Ferrara, 1553)

Siendo ke ayegaron a el midbar se enpeso a mal trazyerrar detras de la avodazara de la kaza de Par'o su padre (P. R. Eliezer,1876)



471360

tredje num.

שלושה עשר, שלוש עשרה

thirteen

Kon treze kondisiones la Ley es darsada (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



471590

trensa f.

מקלעת, מחלפה, צמה

braid, plait

las kofias i las ashorkas i las trensas i djoyas de el pecho i los orejales (Biblia, Const. 1743)

i aras kastones de oro i dos kadenetas de oro fino, torsidas las aras de echura de trensas i meteras las kadenetas de trensas en los kastones (Biblia, Const. 1873)



471895

treskilador m.

גוזז הצאן

sheep shearer

i muchiguaronse los dias i murio Bat-Sua mujer de Yeuda i konortose Yeuda i suvio sovre treskiladores de sus ovejas (Biblia, Const. 1547)



471910

treskilar v.

גזז (צאן); סיפר, עשה תספורת

to shear (sheep); to cut (hair), to give a haircut

ek tu suegro suvien a Timnata por treskilar sus ovejas (Biblia, Const. 1547)

entonses se traskilara, ma la tinya no traskilara; i el saserdote enserrara al ke tiene la tinya siete dias segunda vez. ( Biblia, Const. 1873)



472240

trevejar v.

השתובב, התהולל

to be mischievous, to frolic, to behave wildly

trusho a nos varon djudio por trevejar kon nos (Biblia, Const. 1547)

vino a mi el siervo el djudio ke trushiste a nos por trevejar kon mi (Biblia, Const. 1547)



472330

trezientos num.

שלוש מאות

three hundred

I Shimshon se fue, i aferro tressientas rapozas; i tomo tizones, i bolto kola a kola, i pozo un tizon en medio entre las dos kolas. (Biblia, Const. 1873)



472460

trezoro (fr.) m.

אוצר, מטמון; ''אוצר'' (שם חיבה)

treasure, hoard; ''treasure'' (nickname)

ayegamos en bashura de monte de Sinay i da a nos a tu Ley de kaza de tu trezoro ke en los sielos i agozarmozemos kon 22 letras ke esta eskrito en eyas (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



472690

trigo m.

תבואה, דגן, חיטה

grain, cereal, wheat

i pan de sensenyas i tortas de sensenyas enbueltas en azeite i binmuelos de sensenya untados kon azeite de semola de trigo loa aras (Biblia, Const. 1873)

I akontesio despues de algunos dias, ke en el tiempo de la segada del trigo, Shimshon vijito a su mujer kon un kavrito de las kavras, i disho: entrare a mi mujer a la kamara. Ma el padre de eya no lo desho entrar. (Biblia, Const. 1873)

i barvezes ijos de Bashan, i kavrones, kon grosura de rinyones de trigo; (Biblia, Const. 1873)



473020

tripa f.

מעי; בטן, כרס

intestine; stomach, belly

No saves tu komo Sara era reuya para ti de kuando nasio de la tripa de su madre i eya es tu haver i mujer de tus mosedades (P. R. Eliezer,1876)



473400

triste adj.

עצוב, נוגה, עגום, קודר

sad, mournful, gloomy

I la mujer se fue a su kamino I komio I no tuvo mas su kara triste (Biblia, 1873)



473410

tristeza f.

עצבות, עצב, צער, יגון, תוגה

sadness, grief, sorrow, melancholy

yoran kon tristeza i dizien: (Koelet Targum,1744)

Bendición de .A. ella enriquecera, y no añadirá tristeza con ella. (Biblia de Ferrara, 1553)

Guiñe ojo para tristeza , y loco de labios tropezara. (Biblia de Ferrara, 1553)

mijor tristeza mas ke rizo, porke kon pezgadumbre de fases se abonigua korason (Biblia, Viena 1841)

i tira tristeza de tu korason i az pasar mal de tu karne, porke la ninyez i la manseves nada (Biblia, Viena 1841)

i komo oyia el merkader a esta koza, se alevantava i se iva deyos kon tristura i amargura muncha de alma (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



473500

triunfar/triumfar cf. trionfar

No sea ke triunfen las ijas de los serrados (Biblia, Const. 1873)



473540

trivo m.

שבט, מטה

tribe

Dan djuzgara a su puevlo, komo uno de los trivos de Yisrael. Sera Dan kulevro sovre el kamino, bivora sovre el sendero, ke morde los karkanyales del kavayo, i kaye atras su kavayador. A tu salvasion espere, o A'. (Biblia, Const. 1873)

Ley nos enkomendo Moshe por eredad a la kompanya de Yaakov. I fue rey en Yeshurun, kuando se adjuntaron las kaveseras del puevlo, los trivos de Yisrael a una. (Biblia, Const. 1873)

Dan djuzgara a su puevlo, komo uno de los trivos de Yisrael. Sera Dan kulevro sovre el kamino, bivora sovre el sendero, ke morde los karkanyales del kavayo, i kaye atras su kavayador. A tu salvasion espere, o A'. (Biblia, Const. 1873)

Ley nos enkomendo Moshe por eredad a la kompanya de Yaakov. I fue rey en Yeshurun, kuando se adjuntaron las kaveseras del puevlo, los trivos de Yisrael a una. (Biblia, Const. 1873)



474050

trompeta f.

חצוצרה; שופר

trumpet; shofar

i los armados ivan delante de los saserdotes ke tanyian las trompetas, i el apanyamiento iva detras del arka (Biblia, Const. 1873)

i los saserdotes tanyeron kon las trompetas, i sera ke kuando sonaren largamente kon el kuerno de karnero kuando oyeresh el sonido de la trompeta (Biblia, Const. 1873)

i dos koanim se paravan sovre la meza i dos tronpetas en sus manos; tanyian i auvlavan i tanyian ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

i tanyeresh kon la trompeta, i diresh: biva el rey Shelomo. (Biblia, Const. 1873)



474110

tronar v.

ישב על כס מלכות, השתרר ברב גאות ויפעה; הזכיר, ציין, נקב בשם; הרעים

to sit on a throne, to reign in great glory and splendor; to mention, to note, to name; to thunder

Sovre eyos tronara dezde los sielos. (Biblia, 1873)

Trono de los sielos A', eg el Altisimo dio su boz (Biblia, Const. 1873)



474370

trueno m.

רעם

thunder

e bos ensacada e bos que non ҫesaua palabras fermosas, bos muy fuerte e truenos espantables, e con llama paresҫiente, e con lluvia cayendo, e ella aҫendiente en altura de siete ҫielos, (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

E quando Dios dio la ley al pueblo de Ysrael, todos los gentios del mundo tenblaron de sus truenos e de los rrelanpagos, e del sonido de su fortaleza; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



474640

tsafón (ebr.) m.

צפון

north

i la espandidura de. (Biblia, Const. 1873)

Andan toda parte de darom en el dia, i rodean a parte de tsafon en la noche (Koelet Targum,1744)

Kual este el su lugar de los sakrifisios? Santidades de santidades sus degoyaduras en tsafon (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

i arrebashava de la ara i alkansava a la skala tres punyos i se aboltava sus fases para la vanda de tsafon ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



474770

Tsión m.

ציון

Zion

Salid, o ijas de Tsion, i ved el rey Shelomo (Biblia, Const. 1873)



475130

tuerto adj.

מעוות, עקום, מסולף; פוזל

distorted, crooked; squinter

Kon el limpio seras limpio, i kon el tuerto seras kontrario i al puevlo povre salvaras (Biblia, Const. 1873)

En los dias de Shamgar, ijo de Anat, en los dias de Yael, se vedaron los kaminos, i los ke andavan por senderos, andavan por kaminos retuertos. (Biblia, Const. 1873)

Si danyo a si; su makula no es la de sus ijos; djerenansio tuerto i retuerto. (Biblia, Const. 1873)

Si danyo a si; su makula no es la de sus ijos; djerenansio tuerto i retuerto. (Biblia, Const. 1873)



475582

tumim (ebr.) m. pl.

תומים ("אורים ותומים")

oracle

I de Levi disho: tus tumim i tus urim sean a tu varon santo, al kual prevaste en Masa, kon el kual barajaste a las aguas de Meriva: (Biblia, Const. 1873)

I de Levi disho: tus tumim i tus urim sean a tu varon santo, al kual prevaste en Masa, kon el kual barajaste a las aguas de Meriva: (Biblia, Const. 1873)



475800

turar v.

ארך, נמשך, נותר, נשאר, החזיק מעמד, התקיים

to last, to remain

El temor de H' es limpio, ke dura para siempre; (Biblia, Const. 1873)



476210

turvar v.

בלבל, פרע סדר; הדהים, הבהיל; הפריע

to confuse, to disrupt order; to astonish, to startle; to disturb

Kuando me rodearon olas de muerte, arroyos de maldad me turvaron, kuerdas de Sheol me rodearon (Biblia, Const. 1873)



476660

tuyo/tuya/s pron.

שלך/שלכם/ן (כינוי קניין אחרי שם עצם)

yours (possessive pronoun after a noun)

Ke sea el onor de tu deshiplo tan presiozo komo el tuyo (Tefilat Imanuel, 1924)

Este ombre ke keres krear tuyo es i el es korto de dias i arto de ravia i viene a pekar (P. R. Eliezer,1876)



477550

umá (ebr.) f.

אומה, עם

nation, people

metio a un mal'ah por kada uma a ke la rija por su dicho i a Israel los tomo por su parte (P. R. Eliezer, 1876)



477810

umildad f.

ענווה, ענוותנות, צניעות

humility, modesty

I Tu me deste el eskudo de tu salvasion, i tu umildad me engrandesio (Biblia, Const. 1873)



477830

umilde adj.

ענו, צנוע

humble.

Vino sobervia, y vino deshonra , y con humildes sabiduria. (Biblia de Ferrara, 1553)

Se umilde delantre kualunke persona (Tefilat Imanuel, 1924)

Siempre se muy umilde porke el fin del ombre es destinado al guzano (Tefilat Imanuel, 1924)



477850

umiliado adj.

פגוע, נעלב

hurt, offended

Evita por verlo kuando por su error fue abatido i umiliado (Tefilat Imanuel, 1924)



477880

umiliarse v. refl.

השפיל עצמו, נכנע, התבזה

to humble himself, to surrender, to be humiliated.

E dixo el rrey al mayor de los fijos: homillate a mi dios, e fazerte he grande honrra e grande merҫed, a ti e a tus hermanos. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

E dixole el enperador: toma mi sortija que esta en ella la figura de mi dios, e omillate a el; e sy quieres, tómala para ty (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

e dixole el moҫo: non rrenegare yo de mi Señor Dios, que escriuio a nos: non vos omillaredes a otro dios si non a mi. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

I Bat-Sheva se umilio kon sus fases a tierra, i se enkorvo al rey, i disho: biva mi senyor el rey David para siempre. (Biblia, Const. 1873)

non menospresiedesh a mi porke yo denegrida mas ke vos porke izi komo guestras echas i me umeyi a el sol i a la luna (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



477910

umo m.

עשן

smoke

Como vinagre a los dientes, y como humo a los ojos, assi el perezoso a sus embiantes. (Biblia de Ferrara, 1553)

Kien es esta ke suve del dezierto komo pilares de umo, (Biblia, Const. 1873)

Sal de sedomit kuarto de la medida yerva suvien fumo todo loke el (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

Suvio umo de su nariz, i de su boka fuego konsumio, brazaa se ensendieron de el (Biblia, Const. 1873)

noche i dia non se amatara para siempre suvira su umo de djerenansio a djerenansio (Biblia, Const. 1743)



478010

umot (ebr.) f. pl.

אומות

nations

i les rebolvio los linguajes en setenta modos i los izo setenta umot, kada uma i uma su linguaje i su eskritura (P. R. Eliezer, 1876)



478570

unikorno/unikornio m.

אוניקורן, חד קרן (חיה אגדית); ראם

unicorn (legendary animal); ram

Su ermozura es komo la de su buey primodjenito, i kuernos de unikornio son sus kuernos; kon eyos akorneara puevlos a una asta los atemos de la tierra; (Biblia, Const. 1873)

Su ermozura es komo la de su buey primodjenito, i kuernos de unikornio son sus kuernos; kon eyos akorneara puevlos a una asta los atemos de la tierra; (Biblia, Const. 1873)



478700

uno/una num.

אחד/אחת

one

Ley nos enkomendo Moshe por eredad a la kompanya de Yaakov. I fue rey en Yeshurun, kuando se adjuntaron las kaveseras del puevlo, los trivos de Yisrael a una. (Biblia, Const. 1873)

Su ermozura es komo la de su buey primodjenito, i kuernos de unikornio son sus kuernos; kon eyos akorneara puevlos a una asta los atemos de la tierra; (Biblia, Const. 1873)

Ley nos enkomendo Moshe por eredad a la kompanya de Yaakov. I fue rey en Yeshurun, kuando se adjuntaron las kaveseras del puevlo, los trivos de Yisrael a una. (Biblia, Const. 1873)

Su ermozura es komo la de su buey primodjenito, i kuernos de unikornio son sus kuernos; kon eyos akorneara puevlos a una asta los atemos de la tierra; (Biblia, Const. 1873)

i se aplazaron todos eyos por azer a el dia uno en el anyo, dia de plazo, i yamaron a nombre del dia el este Sefo sovre su nombre (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i disheron el uno al otro: ek, el rey de Yisrael a alkilado kontra nozotros a los reyes de los Hiteos, i a los reyes de los Aisianos, para venir kontra nozotros. (Biblia, Const. 1873)



478800

untado adj.

משוח; שקיבל שוחד (ש''מרחו'' את ידו)

anointed; who received a bribe

A' djuzgara los kavos de la tierra i dara fortaleza a su rey i enaltesera el kuerno de su untado. (Biblia, 1873)

El es torre de salvasiones a su rey, i El aze mersedes a su untado, a David i a su semen para siemptre (Biblia, Const. 1873)

i pan de sensenyas i tortas de sensenyas enbueltas en azeite i binmuelos de sensenya untados kon azeite de semola de trigo loa aras (Biblia, Const. 1873)

I le disho David: komo no temeste tu de estender tu mano para danyar al untado de A' (Biblia, Const. 1873)

I le disho David: tu sangre sea sovre tu kavesa, porke tu boka atestiguo kontra ti, diziendo: yo mati al untado de A'. (Biblia, Const. 1873)

porke ayi fue desechado el eskudo de los barraganes, el eskudo de Shaul, komo se no uviera sido untado kon azeite. (Biblia, Const. 1873)



478860

untar v.

משח, סך, מרח; טבל, הרטיב, שרה

to anoint, to spread; to dip, to moisten

Komo si no uviera sido untado kon azeite (Biblia, Const. 1873)

i tomaras el azeite de la untasion i vaziaras sovre su kavesa i lo untaras (Biblia, Const. 1873)

I Tsadok el saserdote i Natan el profeta lo untaran ayi por rey sovre Yisrael (Biblia, Const. 1873)

fue oyido en toda la tierra ke era eskojido mas de la untasion ke era untanse sovre kavesas de reyes i koanim (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



478910

untasión f.

משיחה, סיכה

anointing, lubrication

i tomaras el azeite de la untasion i vaziaras sovre su kavesa i lo untaras (Biblia, Const. 1873)

fue oyido en toda la tierra ke era eskojido mas de la untasion ke era untanse sovre kavesas de reyes i koanim (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



478940

unya f.

ציפורן

nail

I onze drogas eran en eya i estas eyas: la gota i la unya i el galvano i el ensensio pezo setenta setenta livras (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

I kon dos simanim se konosen los teorim, kon la boka ke va mashkando el dia entero i kon las unyas ke kale ke las tenga aviertas por enmedio (P. R. Eliezer,1876)

tomate espesias goma i unya i galvano golorozo i ensensio limpio .. i aras de eyo saumerio konfision de echura de konfisionador mezklada limpia i santa (Biblia, Const. 1873)

su padre asenbra la blankura ke en las unyas, los guesos, los biervos , el meoyo ke en la kavesa i lo blanko ke en los ojos ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

Pizaste, alma mia, fortaleza. Entonses se majaron las unyas de los kavayos, por las patadas, las patadas de sus kavayones. (Biblia, Const. 1873)



479255

urim (ebr.) m. pl.

אורים ("אורים ותומים")

urim ("urim ve-tumim")

I de Levi disho: tus tumim i tus urim sean a tu varon santo, al kual prevaste en Masa, kon el kual barajaste a las aguas de Meriva: (Biblia, Const. 1873)

I de Levi disho: tus tumim i tus urim sean a tu varon santo, al kual prevaste en Masa, kon el kual barajaste a las aguas de Meriva: (Biblia, Const. 1873)



479830

uva f.

ענב, ענבים

grape, grapes

Kien aprende de los chikos es komo si komiera uvas agras i biviera vino del lagar (Tefilat Imanuel, 1924)

Kien aprende de los viejos es komo si komiera uvas maduras i biviera vino viejo (Tefilat Imanuel, 1924)

i aspero azer uvas i izo lambrushkos (Biblia, Const. 1743)

i en la vid tres sarmientos i eya komo floresien kresia a su ermoyo maduravan sus razimos uvas (Biblia, Const. 1547)

i tomava a las uvas i esprimia a eyas en vaso de Par'o i dava a el vaso sovre palma de Par'o (Biblia, Const. 1547)

lavo en el vino su vestido, i en la sangre de uvas su kuvierta. Los ojos vermejos de vino, i los dientes blankos de leche. (Biblia, Const. 1873)

lavo en el vino su vestido, i en la sangre de uvas su kuvierta. Los ojos vermejos de vino, i los dientes blankos de leche. (Biblia, Const. 1873)

i sangre de uvas beviste, vino puro. i engordose Yeshurun, i akoseo (Biblia, Const. 1873)

sus uvas son uvas de tosigo, razimos amargos tienen. (Biblia, Const. 1873)



480150

uzansa f.

הרגל, נוהג, מנהג

habit, custom

Porke la uzansa de el mundo es ke la djente lo enreinan a el rey sovre eyos (P. R. Eliezer,1876)

i se incho el rio de Misrayim asta las oriyas, i salieron todos los moradores de Misrayim para ver al rio kon todo modo de tanyer komo sus uzansas de kada anyo ke es (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



480160

uzansas f. pl.

מנהגים

customs

i kijeron avlar uno kon otro komo sus uzansas ir demandando kierpiches i lodo i no se entendieron unos a los otros lo ke ae avlavan (P. R. Eliezer, 1876)



480170

uzar v.

היה רגיל, היה בעל הרגל; השתמש ב-; השמיש (עשה משומש); הרגיל

to be used to, to be habitual; to use; to make use of; to be accustomed to

De Mahir desendieron rejidores, i de Zevulun los ke uzan la pendola de eskrivano. (Biblia, Const. 1873)



480750

vaka f.

פרה

cow

I Adoniya'hu degoyo ovejas, i vakas, i engordados, djunto a la piedra de Zohelet, ke esta serka de fuente del Rogel (Biblia, Const. 1873)

Manteka de vakas, i leche de ovejas, kon grosura de karneros, (Biblia, Const. 1873)

i fue el dia i se le perdio a Sefo toro ijo de vaka, i anduvo por bushkar al toro i oyo a su brabamiento de derredores del monte el este (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



480980

valer v.

היה שווה, עלה; היה יעיל, היה בעל תועלת

to be worth it; to be effective, to be beneficial.

Mas vale una ora de beatitud en el mundo futuro mas ke toda la vida del mundo perzente (Tefilat Imanuel, 1924)

Vale mas ke un konkistador de sivdades (Tefilat Imanuel, 1924)



481070

valiado m.

גדר, משׂוכה; חומה

fence, hedge; wall

i agora are saver agora a vos a lo ke yo azien a mi vinya: tirad su valiado i sera por apasentamiento (Biblia, Const. 1743)

portiyad su valiado i sera por reoyadura (Biblia, Const. 1743)



481160

valiente adj.

חסון, חזק; גיבור, בן חיל, אמיץ

sturdy, strong; hero, valiant, brave

mira, yo entregi en tu mano a Yeriho, i a su rey, kon los barraganes valientes (Biblia, Const. 1873)



481230

valor m.

ערך, שווי; תוקף של תעודה; בבנקאות: יום ערך; גבורה

value, worth; validity of a certificate; in banking: value day; valor

No ay koza ke no tenga su valor (Tefilat Imanuel, 1924)



481430

vanda f.

צד, עבר, מקום

side, place

i unas eskaleras le izieron en la pared una por la vanda de mizrah i una por la vanda de maarav (P. R. Eliezer, 1876)

a la vanda de maarav avia una tavá kon lunbre a la eskalera de el mizbeah ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

i arrebashava de la ara i alkansava a la skala tres punyos i se aboltava sus fases para la vanda de tsafon ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

i kitava las brazas de una vanda i de otra, i tanbien las brazas ke eran ardiendo enmedio de la ara ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



481520

vandos m. pl.

בכי, יבבות

crying, sobbing

i templaron a el templamientos a vando de anyo en anyo, en el dia el este, i trusheron a el prezentes (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



481540

vanedad/vanidad f.

הבל, הבלות; יהירות, התיהרות, התפארות בדברי שוא

vanity; arrogance, boasting in vain things

Eyos me izieron zelar kon lo ke no es dio, me izieron ensanyar kon sus vanidades; (Biblia, Const. 1873)



481630

vanitozo adj.

יהיר, גאה, גאוותן, פוחז

arrogant, proud, haughty, boastful

Kien se orgolia de lo ke save es nesio, malo i vanitozo (Tefilat Imanuel, 1924)



481670

vantaje/vantaja m./f.

תועלת; יתרון, עדיפות

benefit; advantage, priority

Ke vantaje ay a el varon, despues ke muere, de todo su travajo ke travaja debasho de el sol en el mundo el este, (Koelet Targum,1744)

porke por solombra la sensia, por solombra la plata, i vantaje del saver ke la sensia abediguara a sus duenyos (Biblia, Viena 1841)

buena sensia kon eredad i vantaje a vientes el sol (Biblia, Viena 1841)



481880

vara f.

מוט, מקל, מטה, שבט, שרביט, חוטר; מחיקה, קו מחיקה

rod, stick, staff, scepter, wand; erasure, erasure line

i disho: si daras prenda asta tu enbiar, i disho: ke la prenda ke dare a ti? i disho: tu siyo i tu manto i tu vara (Biblia, Const. 1547)

I tomo i metio el Testimonio en el arka, i pozo las varas sovre el arka, i metio el kuvertero sovre el arka por ensima. ( Biblia, Const. 1873)

No se kitara la vara deYe'huda, ni ledjislador de entre sus pies, asta ke venga Shilo; i a el sera la ovediensia de los puevlos. (Biblia, Const. 1873)

No se kitara la vara deYe'huda, ni ledjislador de entre sus pies, asta ke venga Shilo; i a el sera la ovediensia de los puevlos. (Biblia, Const. 1873)



482280

varón m.

גבר, בן אדם, אדם, איש, אדון

man, human being, person, gentleman

de varones kon tu mano, O H'; de varones del mundo; (Biblia, Const. 1873)

Se gozen los guesos ke ma (Biblia, Const. 1873)

Asigurar nos asiguro el varon (Biblia, Const. 1873)

Como risa al loco hazer malhechoria, y ciencia a varon de entendimiento. (Biblia de Ferrara, 1553)

I el pekado de los mosos era muy grande delante de A', porke los varones menospresiavanel prezente de A'. (Biblia, 1873)

Kon el piadozo seras piadozo, kon el varon perfekto seras perfekto (Biblia, Const. 1873)

tus varones en la espada kayeran i varones de tu barragania enla pelea (Biblia, Const. 1743)

i demando a varones de su lugar por dezir: ado la aplazada? (Biblia, Const. 1547)

i los varones remaron por tornar la nave a lo seko, ma no pudieron (Biblia, Const. 1873)

te rogamos, o Dio, ke no nos deperdamos agora por la vida de este varon, i no pongas sovre nozotros sangre inosente (Biblia, Const. 1873)

i rodearesh la sivdad, todos los varones de gerra, rodeando la sivdad una vez al dia (Biblia, Const. 1873)

en el dia ke se estremeseran guardadores de la kaza i se atorseran varones de la fuersa, i se baldaran las molederas porke se apokaran i se eskureseran las vientes en las finiestras (Biblia, Viena 1841)

mijor por oir estulto de savios ke varon oyen kantar de lokos (Biblia, Viena 1841)

I varon o mujer, kuando tuviere yaga en la kavesa o en la barva, el saserdote mirara la yaga, i ek, si paresiere mas onda ke el kuero, i uviere en eya kaveyo ruvio, delgado, entonses el saserdote lo dara por enkonado; tinya es, lepra es de la kavesa o de la barva. ( Biblia, Const. 1873)

i konbido a todos sus ermanos, ijos del rey, i a todos los varones de Ye'huda, siervos del rey. (Biblia, Const. 1873)

Biva Reuven, i no muera; i sean sus varones numerozos. (Biblia, Const. 1873)

Esta es la bendision kon la kual bendisho Moshe, varon del Dio, a los ijos de Yisrael antes de su muerte. (Biblia, Const. 1873)

I de Levi disho: tus tumim i tus urim sean a tu varon santo, al kual prevaste en Masa, kon el kual barajaste a las aguas de Meriva: (Biblia, Const. 1873)

porke en su fulor mataron varon, i en su veluntad desjaretaron buey. (Biblia, Const. 1873)

I los Pelishteos suvieron, i pozaron en Ye'huda, i se estendieron en Lehi. I los varones de Ye'huda disheron: por ke suvistesh kontra nozotros? i eyos disheron: para atar a Shimshon suvimos, para azer a el komo el izo a nozotros. (Biblia, Const. 1873)

Biva Reuven, i no muera; i sean sus varones numerozos. (Biblia, Const. 1873)

Esta es la bendision kon la kual bendisho Moshe, varon del Dio, a los ijos de Yisrael antes de su muerte. (Biblia, Const. 1873)

I de Levi disho: tus tumim i tus urim sean a tu varon santo, al kual prevaste en Masa, kon el kual barajaste a las aguas de Meriva: (Biblia, Const. 1873)

porke en su fulor mataron varon, i en su veluntad desjaretaron buey. (Biblia, Const. 1873)

I de la sivdad tomo un eunuko, el kual era komandante de los varones de gerra, i sinko varones de los varones de gerra, i sinko varones de los ke veian las fases del rey, ke se toparon en la sivdad, i al(Biblia, Const. 1873)

i andavan ayi todos los varones [?] eyos i sus mujeres i sus famiyas i sus ijos i se alegravan ayi kon adufles i kantavlenas. (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i fue komo mos meneo el Shem meneadura de varon por manos de reyes de Edom, de lugar en lugar, de sivdad en sivdad, kon mal i amargura (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i salieron delantre del djuez peleando i lo oyeron todos los varones de Sedom, i se apanyaron sovre eyos i esklamaron todos sovre el forastero , lo kitaron kon turva de la sivdad (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

ke aremos al varon el este ke mato a la alimanya la esta ke atemo a muestras kuatro peas (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

Tambien kuando venia algun forastero a sus sivdades i traia su merkaderia ke merkava o keria vender, i se adjuntavan sovre el varones i mujeres, i famiyas, i mosos i viejos, i se ayegavan todos al varon i le tomavan por fuersa de la merkaderia asta ke se atemava la merkaderia del patron (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i era avlan kon nos pases kon pases komo varon ke beza a su kompanyero de muchidumbre de kerensia ke akerensio a nos, avantajadamente mas ke a setenta puevlos (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)

I avia kuatro varones leprozos a la entrada de la puerta, i disheron el uno al otro: por ke nos estamos aki asta ke muramos? (Biblia, Const. 1873)



482610

vaye m.

עמק, בקעה

valley

Yo so la roza de Sharon, el lirio de los vayes (Biblia, Const. 1873)

I los mayorales de Yissahar fueron kon Devora; i Yissahar, komo Barak, fue enbiado a pie en el vaye. (Biblia, Const. 1873)



482730

vaziado adj.

ריק, מרוקן; תש-כח, עור ועצמות

empty, emptied; exhausted, skin and bones

Por el golor de sus azeites buenos, komo azeite vaziado es tu nombre (Biblia, Const. 1873)



482760

vaziar v.

שפך, הגיר, הערה; יצק; רוקן, הריק

to pour; to empty

i madrugo Yaakov por la manyana i tomo a la piedra ke puso a sus kaveseras i puso a eya estansia i vazio azeite sovre su kavesa (Biblia, Const. 1547)

i tomaras el azeite de la untasion i vaziaras sovre su kavesa i lo untaras (Biblia, Const. 1873)

si se inchieren las nuves de luvia, sovre la tierra vaziaran (Biblia, Viena 1841)



482930

vazío m.

חלל, מקום ריק

space, empty space

Ni la espada de Shaul no tornava en vazio (Biblia, Const. 1873)

De la sangre de los matados, del sevo de los barraganes, el arko de Ye'honatan no se tirava atras, ni la espada de Shaul se tornava en vazio. (Biblia, Const. 1873)



482970

vazo m.

כוס; אגרטל

cup; vase

i tomava a las uvas i esprimia a eyas en vaso de Par'o i dava a el vaso sovre palma de Par'o (Biblia, Const. 1547)



483070

vedar v.

חדל, הפסיק; התחמק מ-, השתמט מ-, נמנע מ-; אסר, מנע

to cease; to evade, to avoid; to forbid, to prevent

En muchedumbre de palabras no es vedada rebeldia, y vedan sus labios entendido. (Biblia de Ferrara, 1553)

En muchedumbre de palabras no es vedada rebeldia, y vedan sus labios entendido. (Biblia de Ferrara, 1553)

non vedo de mi ninguna kosa ke salvo a ti (Biblia, Const. 1547)

i agora fuye a ti a tu lugar. dishi: onrar te onrare i a ek te vedo A' de onra (Biblia, Const. 1547)



483080

vedarse v. refl.

נמנע, נשמר מ-

to avoid, kept from

Los artos se alkilaron por pan i los ambrientos se vedaron. (Biblia, 1873)

I suvieron los Pelishteos, i kemaron en fuego a eya i a su padre. I Shimshon les disho: aunke izistesh esto, kon todo yo me vengare de vozotros, i despues me vedare. (Biblia, Const. 1873)

En los dias de Shamgar, ijo de Anat, en los dias de Yael, se vedaron los kaminos, i los ke andavan por senderos, andavan por kaminos retuertos. (Biblia, Const. 1873)

Los senyorantes [aldeas] en Yisrael se vedaron, se vedaron, asta ke yo Devora me levanti, me levanti madre en Yisrael. (Biblia, Const. 1873)



483090

vedija f.

פֶּרַע

disheveled hair

I eya lo izo durmir sovre sus rodiyas, i yamo a un varon, i lo izo rapar las siete vedijas de su kavesa; i empeso a afriirlo, i su fuersa se aparto de el. (Biblia, Const. 1873)



483150

vedre adj.

ירוק; לא בשל, בוסרי; טירון; טיפש, חסר דעה והשכלה; שפניו הוריקו

green; unripe, immature; novice; stupid, lacking in opinion and education; whose face has turned green

Polvo kolorado i polvo preto i polvo blanko i polvo verde: el kolorado es la sangre i preto es las tripas, el blanko es los guesos i los niervos, el vedre es el puerpo (P. R. Eliezer,1876)



483280

vedrugo m.

נצר; שרביט; פרגול, רצועה, גיד של שור לשימוש כשוט; טבעת; חבּוּרה; שוחט בהמות; רוצח, תליין

a scion; a rod; a whip, a strap, a sinew of an ox for use as a whip; a ring; a bruise; a slaughterer of animals; a murderer, an executioner

En labios de entendido es hallada ciencia, y verdugo a cuerpo menguado de seso. (Biblia de Ferrara, 1553)



483310

vedrura f.

צמחיה, צומח, ירק, דשא; ירקות, עלים ירוקים המשמשים בסלט; טחב, ירוֹקה, ירוקת

vegetation, green, grass; vegetables, green leaves used in salad; moss, greenness

I non kon mecha de lana de savza, i non mecha de yerva de dezierto o kon verdura ke sovre fases de las aguas. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

i si algun ombre le dezeava el alma a merkar alguna koza de vedrura mandava al moso (P. R. Eliezer, 1876)

le dezia: va merkame un aspro de vedrura – topava en su lugar bultos de oro (P. R. Eliezer, 1876)



483320

veedor m.

מפקח, משגיח; רואה/מגיד עתידות

supervisor, overseer; seer/fortune teller

rrey alabado e ensalҫado, poderoso, grande e veedor, e premioso, e prestado él, fiel mayoral de los mundos, (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



483360

vega f.

שפלה, בקעה פוריה

lowland, fertile valley

avrire sovre alturas rios i entre vegas fuentes, porne dezierto por pelago de aguas i tierra sekania por manaderos (Biblia, Const. 1743)



483410

vejés/vejez f.

זיקנה

old age

i todo dayan ke toma shohad i akosta a el din non se muere de la vejes asta ke sus ojos se siegan ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



483760

velo m.

צעיף, רדיד, רעלה, הינומה, לוט (הסיר את הלוט)

veil

las almiskleras i las maniyas i los velos (Biblia, Const. 1743)

i tiro panyo de su bivdez de sovre eya i kuvriose kon el velo i afeitose i asentose en Petah Enayim (Biblia, Const. 1547)

I metio la meza en la tienda del plazo, al lado del tavernakulo al norte, afuera del velo. ( Biblia, Const. 1873)

I pozo el ara de oro en la tienda del plazo delante del velo. ( Biblia, Const. 1873)



483870

veluntad f.

רצון

desire

Az bien en tu veluntad a Zion, fraguaras las murayas de Yerusalayim. (Biblia, Const. 1873)

I kon el esprito de veluntad sostenme. (Biblia, Const. 1873)

Malgrado tu veluntad sos kreado, nases, mueres i ovligado por dar kuenta de tus ovras (Tefilat Imanuel, 1924)

No empongas tu voluntad a otros siendo kada uno es libero (Tefilat Imanuel, 1924)

E luego fue al enperador, e el enperador le dixo: qué as en voluntad de fazer? (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i membra a tu kreador en dias de tu manseves, mientres ke non vengan dias del mal i se ayegen anyos ke diras: non ay a mi en eyos veluntad (Biblia, Viena 1841)

I de Naftali disho: Naftali, arto de buena veluntad, i yeno de la bendision de A'; el oksidente i el sud ereda. (Biblia, Const. 1873)

porke en su fulor mataron varon, i en su veluntad desjaretaron buey. (Biblia, Const. 1873)

I de Naftali disho: Naftali, arto de buena veluntad, i yeno de la bendision de A'; el oksidente i el sud ereda. (Biblia, Const. 1873)

porke en su fulor mataron varon, i en su veluntad desjaretaron buey. (Biblia, Const. 1873)

metimos veluntad de muestra alma en eyos para enkuadernarlos kon pendola de fierro i plomo, komo todos los livros los vinientes a muestra mano (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



483940

veluntario m.

מתנדב

volunteer

Los ke fuistesh veluntarios en el puevlo, bendizid a A'. Los ke kavayash sovre aznas blankas, los ke vos asentash en djuisio, los ke andash por el kamino, avlad. (Biblia, Const. 1873)

Por lo ke los komandantes se adelantaron en Yisrael, por lo ke fue veluntario el puevlo , bendizid a A'. (Biblia, Const. 1873)



484200

vender v.

מכר

to sale

Savana izo i vendio i sendero dio a el merkader (Tefilat kol Pe, 1891)

i pasaron varones midianim merkaderes i sontrayeron i alsaron a Yosef de el pozo i vindieron a Yosef a los moros por vente pesos de plata (Biblia, Const. 1547)

no se apiadaron sovre el kavod de su kreador a venderle koza de komida a el forastero i al pasajero ke pasava por su sivdad (P. R. Eliezer, 1876)

si su fuerte no los uviera vendido, i A' no los uviera entregado? (Biblia, Const. 1873)

Tambien kuando venia algun forastero a sus sivdades i traia su merkaderia ke merkava o keria vender, i se adjuntavan sovre el varones i mujeres, i famiyas, i mosos i viejos, i se ayegavan todos al varon i le tomavan por fuersa de la merkaderia asta ke se atemava la merkaderia del patron (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



484530

veneno m.

רעל, ארס

poison, venom

i dientes de bestias enbiare sovre eyos, kon veneno de serpientes del polvo. (Biblia, Const. 1873)

Veneno de dragones es su vino, i tosigo kruel de bivoras. (Biblia, Const. 1873)



484630

vengansa f.

נקמה, פעולת גמול

revenge, act of retaliation

El Dio es ke me da vengansas i ke sudjifta puevlos debasho de mi i ke me saka de mis enemigos (Biblia, Const. 1873)

dia de vengansa para A' anyo de pagamientos por baraja de Sion (Biblia, Const. 1743)

i tornara vengansa a sus angustiadores, i se afalagara kon su tierra, kon su puevlo.(Biblia, Const. 1873)

Mia es la vengansa i la paga; a su tiempo resfuira su pie; (Biblia, Const. 1873)

tornare vengansa a mis angustiadores, i pagare a los ke me aborresen. (Biblia, Const. 1873)



484660

vengar v.

נקם

to revenge

e vengasete en mientes del tu prometimiento que tu pro­metiste a Abrahan, e Ysaque, e Iacob, que les juraste; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

Señor, véngasete en mientes, que el dia que te deximos que auia naҫido un fijo a la tierra, (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

Alavad djentes a su puevlo; porke el vengara la sangre de sus siervos, (Biblia, Const. 1873)



484670

vengarse v. refl.

התנקם

to take revenge

sol, detente en Giv'on i luna en el vaye de Ayalon! i el sol detuvo i la luna se paro astsa ke la djente se vengo de sus enemigos (Biblia, Const. 1873)

I suvieron los Pelishteos, i kemaron en fuego a eya i a su padre. I Shimshon les disho: aunke izistesh esto, kon todo yo me vengare de vozotros, i despues me vedare. (Biblia, Const. 1873)



484730

venidero adj.

הקרוב, הבא

the nearest, the next

Bienaventurado en este mundo i bienaventurado en el mundo vinidero (Tefilat Imanuel, 1924)



484800

venir v.

בא, הגיע; התאים; היה לה מחזור

to come, to arrive; to suit; to have her period

Levantate kompanyera mia, ermoza mia, i vente. (Biblia, Const. 1873)

Respondio mi kerido i me disho: levantate, kompanyera mia, ermoza mia i vente (Biblia, Const. 1873)

I de todas las males ke pasaron sovre Avraam no le vinieron tanto a fuerte kuanto le vino a fuerte esto (P. R. Eliezer,1876)

non verna a la sivdad la esta i non arrondjara ayi saeta i non la akonantara eskudo i non vertira sovre eya trabuko (Biblia, Const. 1743)

ke es tu ofisio? i de onde vienes? kual es tu tierra? i de ke puevlo eres? (Biblia, Const. 1873)

I suviresh detras de el, i vendra, i se asentara sovre mi siya, i el reinara en mi lugar (Biblia, Const. 1873)

i fue, ke komo vino a David, se echo a tierra, i se enkorvo. (Biblia, Const. 1873)

I los ijos de Yisrael komieron el man kuarenta anyos, asta ke vinieron a la tierra povlada; el man komieron asta ke vinieron al borde de la tierra de Kenaan. (Biblia, Const. 1873)

No se kitara la vara deYe'huda, ni ledjislador de entre sus pies, asta ke venga Shilo; i a el sera la ovediensia de los puevlos. (Biblia, Const. 1873)

I anduvo Shimshon a Aza, i vido ayi una mujer eskarada, i entro a eya. I fue dicho a los de Aza: Shimshon es vinido aki. (Biblia, Const. 1873)

No se kitara la vara deYe'huda, ni ledjislador de entre sus pies, asta ke venga Shilo; i a el sera la ovediensia de los puevlos. (Biblia, Const. 1873)

i komo vino este livro a mano de Talmay, meldo en el i plugo en sus ojos muncho, i peshkiro en el kon su sensia , i prevo i ayo su bushkida , i desho de sovre el todos livros ke apanyaron a el (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

I vinieron, i yamaron al portalero de la sivdad. I les dieron avizo, diziendo: vinimos al real de los Arameos,(Biblia, Const. 1873)



485170

venser v.

ניצח, הכריע, גבר; ריסן, הבליג

to conquer, to overcome, to prevail; to restrain, to restrain oneself

Se yama barragan kien vense sus pasiones (Tefilat Imanuel, 1924)

Gad, fonsado lo vensera, i el vensera al fin. (Biblia, Const. 1873)

I suvieron a eya los prinsipes de los Pelishteos, i le disheron: sombaylo, i mira en ke esta su fuersa grande, i komo lo podremos venser, para ke lo atemos para aferrarlo, (Biblia, Const. 1873)

Gad, fonsado lo vensera, i el vensera al fin. (Biblia, Const. 1873)



485240

ventaja/ventaje f./m.

עליונות, יתרון; מעלה, יתרון; תוספת

superiority, advantage; addition

Reuven, mi primodjenito eres tu, mi fuersa, i el prinsipio de mi fortaleza, ventaja de enshalshamiento, i ventaja de fortaleza: (Biblia, Const. 1873)

Reuven, mi primodjenito eres tu, mi fuersa, i el prinsipio de mi fortaleza, ventaja de enshalshamiento, i ventaja de fortaleza: (Biblia, Const. 1873)



485260

ventana f.

חלון, צוהר

window, skylight

salien de ventanas de mizrah en la manyana i entran a ventanas de maarav en la tadre. (Koelet Targum,1744)

Entonses eya los abasho kon una kuerda por la ventana (Biblia, Const. 1873)

Ek, el esta detras de nuestra pared, mirando por las ventanas, mostrandose por las reshas (Biblia, Const. 1873)

La madre de Sisera katava por la ventana, i alguayava por la resha, diziendo por ke se tarda su kuatrigua de venir? por ke se tardan las ruedas de sus kuatriguas? (Biblia, Const. 1873)

a lo kual el kapitan avia respondido al varon del Dio, diziendo: ek, si A' iziera ventanas en los sielos, seria tal koza? I el disho: tu lo veras kon tus ojos, ma no komeras de eyo.(Biblia, Const. 1873)



485320

vente num.

עשרים

twenty

I djuzgo a Yisrael en los dias de los Pelishteos vente anyos. (Biblia, Const. 1873)



485440

ventrada f.

לידה

birth

despues de estekuento de el mabul enpesaron los dorot a fruchiguar i muchiguar komo el sierpe grande ke paria sesh de una ventrada (P. R. Eliezer, 1876)



485570

ver v.

ראה, הסתכל; בחן, שפט, העריך

to see, to look; to examine, to judge, to evaluate

No veresh mis fases sin vuestro ermano kon vozotros (Biblia, Const. 1873)

Yo en mi djustedad vere tus fases; (Biblia, Const. 1873)

Azme ver tu vista, azme oir tu boz (Biblia, Const. 1873)

Le dishe: vistesh al ke ama mi alma? (Biblia, Const. 1873)

Salid, o ijas de Tsion, I ved el rey Shelomo (Biblia, Const. 1873)

I vee ijos a tus ijos, paz sovre Israel (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

i a ovra de A' no katan i echa de sus manos no vieron (Biblia, Const. 1743)

i vido la mujer ke bueno el arvol para komer i ke deseo el para kos ojos i kovdisiado el arvol para entender (Biblia, Const. 1547)

i vieron a el de leshos i antes ke se ayegase a eyos i argumentaronse para el para matarlo i disheron kada uno a su ermano: ek duenyo de los suenyos (Biblia, Const. 1547)

el ke disho a su padre i a su madre: no lo vide; ni rekonosio a sus ermanos, ni konosio a sus ijos; (Biblia, Const. 1873)

el ke disho a su padre i a su madre: no lo vide; ni rekonosio a sus ermanos, ni konosio a sus ijos; (Biblia, Const. 1873)

I tomaron dos kuatriguas de kavayos; i enbio el rey detras del real de los Arameos, diziendo: andad i ved.(Biblia, Const. 1873)



485990

verdad f.

אמת

truth

Ek envoluntas la verdad en los rinyones, (Biblia, Const. 1873)

Malo haze obra de falsedad, y asembran justedad precio de verdad. (Biblia de Ferrara, 1553)

Todo lo ke avlo Sara kon vedrad lo avlo i manko de lo ke te disho no agas (P. R. Eliezer,1876)

e dixeron: en verdat, aqui esta un moҫo cuytado, que commo vio la tormenta en la nao, desҫendió a un rrencon de la nao, e esta durmiendo, e paresҫenos que es de los Ebreos. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

Dio de verdad, i sin tortura; djusto i derecho es. (Biblia, Const. 1873)



486150

verdadero adj.

אמיתי, נכון, נאמן, כן, מקורי, ממשי

real, true, faithful, original, actual

La buena fama es la korona verdadera superiora a todas (Tefilat Imanuel, 1924)

E asi dixo el salmista Dauid: ҫerca es el Señor de aquellos que lo llaman con verdadera contriҫión (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)



486520

verguensozo adj.

ביישן, בוש, נכלם, מבוייש; מביש

shy, embarrassed, ashamed; shameful

Dezverguensado de fases para geinam i verguensozo de fases para Ganeden (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



486610

vermejo adj.

חכליל, אדמדם, תולע

reddish

diez telas lino torsido i kardeno i aljaguán i tinto vermejo keruvim ovra de maestro izo a eyos (Biblia, Const. 1547)

i toda mujer savia de korason kon sus manos ilavan i trusheron ilado a el kardeno i a el aljaguán a el tinto vermejo i al lino (Biblia, Const. 1547)

lavo en el vino su vestido, i en la sangre de uvas su kuvierta. Los ojos vermejos de vino, i los dientes blankos de leche. (Biblia, Const. 1873)

lavo en el vino su vestido, i en la sangre de uvas su kuvierta. Los ojos vermejos de vino, i los dientes blankos de leche. (Biblia, Const. 1873)



486920

verter v.

שפך, הריק, יצק, הגיר, הערה

to pour, to empty

Yo so mujer apretada de espirito, no bevi vino ni sidra ma verti mi alma delante de A'. (Biblia, 1873)

Sovrajes de la sangre era virtien sovre simiento de maarav de ara la de afuera i si non dio non detuvo (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

non verna a la sivdad la esta i non arrondjara ayi saeta i non la akonantara eskudo i non vertera sovre eya trabuko (Biblia, Const. 1743)



487040

vertud f.

מעלה; טוהר מידות, יושר, מוסריות, יושרה

virtue; purity, honesty, morality, integrity

Mujer de vertud ken ayara i leshos mas ke djoyas su kompra  (Tefilat kol Pe, 1891)

Munchas duenyas izieron vertud i tu te enshalshates sovre todas eyas (Tefilat kol Pe, 1891)



487165

vestido adj.

לָבוּש

dressed

Fortaleza i ermozura su vestido i riose para dia prostero (Tefilat kol Pe, 1891)

Ke metia afeite de oro sovre vuestros vestidos (Biblia, Const. 1873)

i los ko'hanim mansevos tenian las kolchas sovre la tierra i non se dormian en los vestidos santos, sino se los deznudavan i los doblavan i los metian a la kavesera i se kovijavan kon sus vestidos ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

lavo en el vino su vestido, i en la sangre de uvas su kuvierta. Los ojos vermejos de vino, i los dientes blankos de leche. (Biblia, Const. 1873)

lavo en el vino su vestido, i en la sangre de uvas su kuvierta. Los ojos vermejos de vino, i los dientes blankos de leche. (Biblia, Const. 1873)



487170

vestido m.

בגד, לבוש, מלבוש, חליפה; שמלה; מעיל לספר תורה

garment, clothing, attire, suit; dress; torah scroll coat

I el ke komiere de su kalavrina, lavara sus vestidos i sera enkonado asta la tarde; (Biblia, Const. 1873)

i aras vestidos santos para Aaron tu ermano para onra i para ermozura (Biblia, Const. 1873)

I akontesio al terser dia ke, ek, vino un varon del real de kon Shaul, sus vestidos razgados, i tierra sovre su kavesa (Biblia, Const. 1873)

I travo David de sus vestidos, i los razgo; i lo mizmo izieron todos los varones ke estavan kon el. (Biblia, Const. 1873)

I el espirito de A' paso sovre el, i desendio a Ashkelon, i irio trenta varones de eyos, i tomo sus espojos, i dio las modas de vestidos a los ke avian deklarado el enigma. (Biblia, Const. 1873)

I Shimshon les disho: vos propondre agora un enigma; si deklarar me los deklararesh en los siete dias del konbite, i lo deskuvrieresh, yo vos dare trenta savanas, i trenta modas de vestidos. (Biblia, Const. 1873)

i apersuro i desvaino la espada ke tenia debasho de sus vestidos i se la puzo en la garganta de Yosef (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i vieron las mujeres kada una su mano kortada chorreando de sangre, i ke la sangre korria en los vestidos (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

I anduvieron detras de eyos asta el Yarden; i ek, todo el kamino estava yeno de vestidos i atuendos ke los Arameos avian echado en su prisa.(Biblia, Const. 1873)



487210

vestimienta/vestimiento f./m.

לבוש, הלבשה, ביגוד

clothing, apparel

i kuando la vestia Nimrod dita vestimienta se akojian kuantas beemot i hayot i venian i se enkorvavan delantre de Nimrod ke se les entendia (P. R. Eliezer, 1876)



487230

vestir v.

הלביש; נהג ללבוש

to wear; used to wear

Andemos yo i vozotros i vistiremos altigueza i fortaleza i enreinaremos sovre nos a el ke mos krio (P. R. Eliezer,1876)

Ijas de Israel, yorad por Shaul ke vos vestia de grana kon plazeres (Biblia, Const. 1873)

i izo A' Dio a el omre i a su mujer tongas de kuero i izolos vestir (Biblia, Const. 1547)

i kuando la vestia Nimrod dita vestimienta se akojian kuantas beemot i hayot i venian i se enkorvavan delantre de Nimrod ke se les entendia (P. R. Eliezer, 1876)

Ijas de Yisrael, yorad por Shaul, ke vos vestia de grana kon plazeres, ke metia azeite de oro sovre vuestros vestidos. (Biblia, Const. 1873)

i su alma se apego en Yosef, i lo sombaia kada dia, i lo vestia de panyos buenos (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



487270

vestirse v. refl.

התלבש, לבש

to get dressed, to wear

i apregonaron ayuno i se vistieron de sakos, dezde el grande de eyos asta el chiko de eyos (Biblia, Const. 1873)

alevantose Zeliha i suviose a su >palasio, i vistiose de panyos de reino (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



487450

vez f.

פעם

time

Dia a dia avla dicho, i noche a noche mostra saver. (Biblia, Const. 1873)

i rodearesh la sivdad, todos los varones de gerra, rodeando la sivdad una vez al dia (Biblia, Const. 1873)

solamente en akel dia rodearon la sivdad siete vezes (Biblia, Const. 1873)

porke tambien vezes munchas supo tu korason ke tambien tu maldishiste a otros (Biblia, Viena 1841)

entonses se traskilara, ma la tinya no traskilara; i el saserdote enserrara al ke tiene la tinya siete dias segunda vez. ( Biblia, Const. 1873)

I Shimshon les disho: yo sere sin kulpa esta vez de los Pelishteos, si mal les iziere. (Biblia, Const. 1873)



487670

vezino m.

שכן

neighbor

aleshate de mal vezino, i no te akonpanyes kon el malo, (Pirke avot, siglo XV)



487680

vezir (t.) m.

וזיר, שר

vizier, minister

i avia un vizir de los vizires de Titus, i entro i ayo una kaza grande i ancha muncho i tomo toda la prea i el espojo ke ayo ayi (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i vido el vizir a la maravia la grande , i maraviose la maravia la grande (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



487850

vianda f.

שומן נוזלי; מרק סמיך; צידה, דברי אוכל

liquid fat; thick soup; provisions, food items

E commo salieron a tierra, conpraua cada uno vianda para comer, e dixoles el: que es lo que demandastes, que non tengo que vos dar; (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i todo el pan de su ` fue seko i mofozo (Biblia, Const. 1873)



487950

vid f.

גפן

vine

La igera espunto sus igos, i las vides en sierne dieron golor (Biblia, Const. 1873)

komed kada uno de su vid i kada uno de su igera i beved kada uno de su pozo (Biblia, Const. 1743)

i en la vid tres sarmientos i eya komo floresien kresia a su ermoyo maduravan sus razimos uvas (Biblia, Const. 1547)

Atando a la vid su borriko, i a la vid eskojida el ijo de su azna; (Biblia, Const. 1873)

Atando a la vid su borriko, i a la vid eskojida el ijo de su azna; (Biblia, Const. 1873)

Porke de la vid de Sedom es su vid, i de los kampos de Amora; (Biblia, Const. 1873)



487960

vida (t.) f.

בורג

screw

i fue tomada onra de kaza de muestras vidas, lugar ke te alavaron en el muestros padres ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

Zevulun fue puevlo ke arrishko su vida a la muerte, i Naftali sovre las alturas del kampo. (Biblia, Const. 1873)



488000

vida f.

חיים, קיום

life, existence

su parte es en esta vida, i de tu tezoro eskondido inches su vientre; (Biblia, Const. 1873)

Yo lo dare a A' todos los dias de su vida i navaja no suvira sovre su kavesa (Biblia, 1873)

maldicha la tierra por ti, kon lazerio la komerash todos dias de tus vidas (Biblia, Const. 1547)

te rogamos, o Dio, ke no nos deperdamos agora por la vida de este varon, i no pongas sovre nozotros sangre inosente (Biblia, Const. 1873)

I agora ven, te dare agora konsejo, i salva tu vida, i la vida de tu ijo Shelomo. (Biblia, Const. 1873)



488380

vidro m.

זכוכית, זגוגית

glass

Atuendos de palo i atuendos de kuero i atuendos de gueso ia tuendos de vidro sus espandidos limpios i sus resivimientos enkonados (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



488490

viejo m. & adj.

זקן, בא בימים; ישן, ישן נושן, עתיק; בלה, משומש

old, out of date; ancient; worn, used

Moshe resivio la ley enel monte de Sinay, i diola a Yeoshua, i Yeoshua a los viejos, (Pirke avot, siglo XV)

Kien estudia siendo viejo asemeja ala tinta eskrita sovre papel viejo (Tefilat Imanuel, 1924)

Kien aprende de los viejos es komo si komiera uvas maduras i biviera vino viejo (Tefilat Imanuel, 1924)

Un kantaro viejo no kontiene vezes ni vino nuevo (Tefilat Imanuel, 1924)

Es konosido en los konsejos su marido en su asentar kon viejos de tierra (Tefilat kol Pe, 1891)

pregunta a tu padre, i el te denunsiara; a tus viejos, i eyos te diran. (Biblia, Const. 1873)

i ayo el vizir a este viejo ke savia en toda sensia i saver, i veendolo ansi ensalsolo i onrolo, i fue en su kaza de kontinuo (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i ayo todo modo de komida, i vino muncho muncho, i ayo ayi un viejo ke estava asentado i meldava en estos livros (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

Tambien kuando venia algun forastero a sus sivdades i traia su merkaderia ke merkava o keria vender, i se adjuntavan sovre el varones i mujeres, i famiyas, i mosos i viejos, i se ayegavan todos al varon i le tomavan por fuersa de la merkaderia asta ke se atemava la merkaderia del patron (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



488610

viento m.

רוח

wind

i sovre sus derredores torna a viento de pasaje de tsafon, i tekufa de Tishri i Tevet (Koelet Targum,1744)

kamino de el avizmo rodean, rodean i andan a el viento de pasaje de darom en tekufa de Nisan i Tamuz, (Koelet Targum,1744)

I kavayo sovre keruv i bolo i se aparesio sovre las alas del viento (Biblia, Const. 1873)

i A' echo un grande viento en la mar i uvo tempestad grande en la mar i se penso ke la nave se romperia (Biblia, Const. 1873)

komo non tu savien ke es karrera del viento, i komo los miembros en vientre de la yena, ansi non savras a echa del Dio (Biblia, Viena 1841)



488640

vientre f.

בטן, כרס

stomach, belly

su parte es en esta vida, i de tu tezoro eskondido inches su vientre; (Biblia, Const. 1873)

yami de mi angustia a A', i me respondio, del vientre de la foya esklami i oiste mi boz (Biblia, Const. 1873)

komo non tu savien ke es karrera del viento, i komo los miembros en vientre de la yena, ansi non savras a echa del Dio (Biblia, Viena 1841)

el le deskuvrio todo su korason, i le disho: nunka suvio navaja sovre mi kavesa; porke yo so nezirio del Dio dezde el vientre de mi madre. (Biblia, Const. 1873)



488690

viernes m.

יום שישי

Friday

I ayi le aparesio el pozo ke se krio en viernes ben ashemashot (P. R. Eliezer,1876)



488730

viga (2) f.

קורה, מריש

beam

las vigas de nuestras kazas son de alarzes, nuestros techos de pinos. (Biblia, Const. 1873)



488820

viguela f.

וִיאוּאֵילָה (גיטרה עתיקה)

viguela (ancient guitar)

i sera viguela i alaod adufle i kantavlena i vino de sus beveres (Biblia, Const. 1743)

kuanto ermozos son tus palavras, toma agora la viguela i tanye, i oire tus palavras (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



488850

vijita f.

ביקור

visit

Vijitamiento de dolientes i apanyamiento de forasteros i madrugar a el bet akeneset i traer pas entre ombre i su konpaniero (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



488970

vijitar v.

ביקר

to visit

Prevaste mi korason, me vijitaste de noche, me ezmeraste, (Biblia, Const. 1873)

I vijito A' a Hana i se ensinto i pario tres ijos i dos ijas, i el moso Shemuel se engrandesio delante de A'. (Biblia, 1873)

I akontesio despues de algunos dias, ke en el tiempo de la segada del trigo, Shimshon vijito a su mujer kon un kavrito de las kavras, i disho: entrare a mi mujer a la kamara. Ma el padre de eya no lo desho entrar. (Biblia, Const. 1873)



489110

vil adj.

שפל, נבזה, נבל, נקלה

vile, villainous, scoundrel

Ansi pagas a A'? puevlo vil i no savio (Biblia, Const. 1873)

i yo los are zelar kon los ke no son puevlo; kon djente vil los are ensanyar. (Biblia, Const. 1873)



489200

vinagre m.

חומץ

vinegar

Como vinagre a los dientes, y como humo a los ojos, assi el perezoso a sus embiantes. (Biblia de Ferrara, 1553)



489360

vinién adj. & m.

עומד להגיע, הבא

coming soon

Todo Israel ay a eyos parte a el mundo el vinien (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



489390

viniente adj.

הקרוב, הקרוב בזמן

the nearest, the nearest in time

metimos veluntad de muestra alma en eyos para enkuadernarlos kon pendola de fierro i plomo, komo todos los livros los vinientes a muestra mano (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



489430

vino m.

יין

wine

Me trusho a la kaza del vino i su bandera sovre mi fue amor (Biblia, Const. 1873)

Nos akordaremos de tus kerensias mas ke de vino (Biblia, Const. 1873)

Porke mejores son sus kerensias ke vino (Biblia, Const. 1873)

Kien aprende de los viejos es komo si komiera uvas maduras i biviera vino viejo (Tefilat Imanuel, 1924)

Un kantaro nuevo puede estar yeno de vino viejo (Tefilat Imanuel, 1924)

Un kantaro viejo no kontiene vezes ni vino nuevo (Tefilat Imanuel, 1924)

Asta kuando estaras borracha? Kita tu vino de ti! (Biblia, 1873)

Yo so mujer apretada de espirito, no bevi vino ni sidra ma verti mi alma delante de A'. (Biblia, 1873)

lavo en el vino su vestido, i en la sangre de uvas su kuvierta. Los ojos vermejos de vino, i los dientes blankos de leche. (Biblia, Const. 1873)

lavo en el vino su vestido, i en la sangre de uvas su kuvierta. Los ojos vermejos de vino, i los dientes blankos de leche. (Biblia, Const. 1873)

i sangre de uvas beviste, vino puro. i engordose Yeshurun, i akoseo (Biblia, Const. 1873)

ke komian el sevo de sus sakrifisios, i bevian el vino de sus templasiones? (Biblia, Const. 1873)

Veneno de dragones es su vino, i tosigo kruel de bivoras. (Biblia, Const. 1873)

i ayo todo modo de komida, i vino muncho muncho, i ayo ayi un viejo ke estava asentado i meldava en estos livros (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



489520

vinya f.

גפן, כרם

vine, vineyard

Aferradnos las rapozas, las rapozas pekenyas ke danyan kas vinyas (Biblia, Const. 1873)

Me puzieron por guardadora de las vinyas (Biblia, Const. 1873)

Mi vinya ke era mia ni guardi (Biblia, Const. 1873)

Pork nuestras vinyas estan en sierne (Biblia, Const. 1873)

Penso kampo i lo tomo, de fruto de sus palmas planto vinyas (Tefilat kol Pe, 1891)

i agora are saver agora a vos a lo ke yo azien a mi vinya: tirad su valiado i sera por apasentamiento (Biblia, Const. 1743)

kantare agora ami kerido kantar de mi kerido por su vinya (Biblia, Const. 1743)

Komed este anyo redrojo i enel anyo el segundo restrojo i enel anyo el tresero sembrad i segad i plantad vinyas (Biblia, Const. 1743)

I ensendio los tizones i solto las rapozas en las mieses de los Pelishteos i kemo tanto fasinas komo mieses, i vinyas i olivares. (Biblia, Const. 1873)

i lo ke vistes manta tenyida de kuantas kolores , vinyas ternas i plantaras en el todo modo de arvol (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



489565

vinyador m.

כורם

winegrower

Ma de los povres de la tierra desho el kapitan de los de la guardiya por vinyadores i por lavradores. (Biblia, Const. 1873)



490180

visio (1) m.

עונג, תענוג, סיפוק

pleasure, enjoyment, satisfaction

De Asher grueso sera su pan, el dare visios de rey. (Biblia, Const. 1873)

De Asher grueso sera su pan, el dare visios de rey. (Biblia, Const. 1873)



490290

vista f.

ראיה, ראות, חוש הראיה; מראה, נוף; תחזית, פרספקטיבה; דעה, השקפה; ארון זכוכית; החלק הנראה לעין

sight, visibility, sense of sight; appearance, view; outlook, perspective; opinion, view; glass case; the visible part

Azme ver tu vista, azme oir tu boz (Biblia, Const. 1873)

Porke tu boz es dulse i tu vista ermoza (Biblia, Const. 1873)

i fue Yosef ermozo de forma i ermozo de vista (Biblia, Const. 1547)

i el Santo Bindicho El le da esprito i alma i forma de fases i vista del ojo i oida de la oreja i avla i andadura de los pies i saver i entendensia ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

Porke la nuve de A' estava sovre el tavernakulo de dia, i fuego estava de noche en el, a vista de toda la kaza de Yisrael, en todas sus movidas. ( Biblia, Const. 1873)



490520

vistido cf. vestido

Non temera a su kaza de nieve ke toda su kaza vistida de grana (Tefilat kol Pe, 1891)

Tapetes izo para eya lino i aljaguan su vistido (Tefilat kol Pe, 1891)



491340

voluptuozidad f.

תאוותנות, חושניות

lust, sensuality

El selo i la voluptuozidad i la ambision sakan a el ombre del mundo (Tefilat Imanuel, 1924)



491600

vozotros/as pr.

אתם/אתן; אתה/את בפניה של נימוס רב

'you' in a very polite address

Enkuvre tus fases de mis pekados, i arremata todos mis delitos. (Biblia, Const. 1873)



491710

vuestro/tra, (pl.) vuestros/ras adj.

שלכם/שלכן

yours

non menospresiedesh a mi porke yo denegrida mas ke vos porke izi komo guestras echas i me umeyi a el sol i a la luna (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



492060

yagado adj.

פצוע

wounded

i Yeoshua i todo Israel se izieron komo yagados delante de eyos i fuyeron por el kamino del dezierto (Biblia, Const. 1873)



492090

yagar v.

פצע

wound

I los atemi i los yagi i no se levantaron i kayeron debasho de mis pies (Biblia, Const. 1873)

Bendize, A', su aver, i envelunta la ovra de sus manos; yaga los lumbos de los ke se levantan kontra el, i de los ke le aborresen, para ke no se levanten. (Biblia, Const. 1873)

Bendize, A', su aver, i envelunta la ovra de sus manos; yaga los lumbos de los ke se levantan kontra el, i de los ke le aborresen, para ke no se levanten. (Biblia, Const. 1873)

yo mato, i yo abidiguo; yo yago, i yo melezino; i no ay kien eskape de mi mano. (Biblia, Const. 1873)



492600

yamar v.

קרא, קרא ל-, זימן, הזמין; נתן שם, קרא שם, כינה

to call, to summon, to invite; to name, to nickname

Yo te yami por ke me responderas O Dio; (Biblia, Const. 1873)

I fue ke a la buelta de los dias despues ke Hana se emprenyo, pario un ijo I yamo su nombre Shemuel (Biblia, 1873)

En mi angustia yami a A' i a mi Dio yami (Biblia, Const. 1873)

Yamare a A', el kual es alavado, i sere salvo de mis enemigos (Biblia, Const. 1873)

E asi dixo el salmista Dauid: ҫerca es el Señor de aquellos que lo llaman con verdadera contriҫión (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

E en que vieron la tormenta, tomo cada uno dellos su dios, e besaualo, e llamaualo a grandes bozes, (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i yamo A' Dio a el omre i disho ado ti? i disho a tu boz oyi en el guerto i temi ke desnudo yo i eskondime (Biblia, Const. 1547)

i se ayego a el el kapitan de la nave i le disho: ke tienes adormesido? levantate, yama a tu Dio! (Biblia, Const. 1873)

yami de mi angustia a A', i me respondio, del vientre de la foya esklami i oiste mi boz (Biblia, Const. 1873)

respondio el rey David, i disho: yamadme a Bat-Sheva. (Biblia, Const. 1873)

I miro detras de si, i me vido, i me yamo. I yo dishe: aki estoy. (Biblia, Const. 1873)

Yamaran los puevlos al monte; ayi sakrifikaran sakrifisios de djustedad; porke chuparan la abondansia de las mares, i los tezoros eskondidos de la arena. (Biblia, Const. 1873)

I fue, ke komo akavo de avlar, echo de su mano la keshada, i yamo a akel lugar Ramat-Lehi. (Biblia, Const. 1873)

I partio el Dio una foya ke avia en Lehi, i salieron de eya aguas, i bevio, i retorno su espirito, i se rebivio. Por tanto yamo su nombre En-'Hakore, ke esta en Lehi asta oy. (Biblia, Const. 1873)

I viendo Delila ke le avia deskuvierto todo su korason, enbio i yamo a los prinsipes de los Pelishteos, diziendo: suvid esta vez, porke el me deskuvrio todo su korason. (Biblia, Const. 1873)

Nos yamastesh aki para espojarnos? (Biblia, Const. 1873)

Yamaran los puevlos al monte; ayi sakrifikaran sakrifisios de djustedad; porke chuparan la abondansia de las mares, i los tezoros eskondidos de la arena. (Biblia, Const. 1873)

i se aplazaron todos eyos por azer a el dia uno en el anyo, dia de plazo, i yamaron a nombre del dia el este Sefo sovre su nombre (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

I vinieron, i yamaron al portalero de la sivdad. I les dieron avizo, diziendo: vinimos al real de los Arameos,(Biblia, Const. 1873)

I yamo a los portaleros; i dieron avizo adientro en kaza del rey.(Biblia, Const. 1873)



492630

yamarse v. refl.

נקרא

to be called

Se yama barragan kien vense sus pasiones (Tefilat Imanuel, 1924)



492840

yanura f.

עמק, שפלה; שטיחות

valley, lowland; flatness

boz apregonan enel dezierto eskombrad karrera de A' aderesad en la yanura kalsada a nuestro Dio (Biblia, Const. 1743)

estando los Kaldeos sovre la sivdad al derredor; i el rey se fue por el kamino de la yanura. (Biblia, Const. 1873)

I el fonsado de los Kaldeos persigieron detras del rey, i lo alkansaron en las yanuras de Yeriho; (Biblia, Const. 1873)



493330

yave f.

מפתח

key

i echavan el goral i a el ken lo kaia el goral akel tenia el meresimiento de tomar las yaves i avrir la puerta chika ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)



493510

yazedura f.

רביצה, מרבץ

resting place (of animals)

I kuando suvio la yazedura de rosio, ek, sovre las fases del dezierto avia una koza minuda, redonda, minuda komo yelada sovre la tierra. (Biblia, Const. 1873)

i a la manyana avia yazidura de rosio al derredor del real. (Biblia, Const. 1873)



493520

yazer v.

שכב, ישן; נח/שכן בקבר; רבץ

to lay down, to sleep; to rest/lie in the grave

Onde azes yazer tu revanyo al mediodia (Biblia, Const. 1873)

i fue enpues de las palavras estas i also mujer de su senyor a sus ojos a Yosef i disho: yaze konmigo (Biblia, Const. 1547)

i travolo por su panyo por dezir: yaze konmigo, i desho su panyo en su mano i 'huyo i salio afuera (Biblia, Const. 1547)

ma Yona avia desendido a los rinkones de la nave i yazio i se adormesio (Biblia, Const. 1873)

i este delante del rey, i lo abrige, i yazga en tu seno, i se kayente a mi senyor el rey. (Biblia, Const. 1873)

I sera, kuando mi senyor el rey yaziere kon sus padres, yo i mi ijo Shelomo seremos kontados por pekadores. (Biblia, Const. 1873)

de ayi el pastor, la piedra de Yisrael: del Dio de tu padre, i el te ayudara, i de Todopoderozo, i el te bendizira, kon bendisiones de los sielos de arriva, kon bendisiones del abismo ke yazie abasho, kon bendisiones de los pechos i de la bulba. (Biblia, Const. 1873)

I de Yosef disho: bendicha de A' sea su tierra, de la mejoria de los sielos, el rosio, i del abismo ke yaze abasho, i de la mejoria de los renuevos del sol, i de la mejoria del produkto de las lunas, i de la kavesera de los montes antiguos, i de la mejoria de las kuestas de siempre, i de la mejoria de la tierra i su inchimiento, i de la buena veluntad del ke moro en la sarza; (Biblia, Const. 1873)

Kachorro de leon Ye'huda. De la arrevatadura suviste, ijo mio. Arrodiyo, yazio komo leon i komo leona. kien lo levantara? (Biblia, Const. 1873)

Yissahar azno guesudo yazien entre los korales. I vido ke el deskanso era bueno, i ke la tierra era agradavle; i akosto su ombro para soportar, i fue a pecha sodjiftado. (Biblia, Const. 1873)

I Shimshon yazio asta la media noche; i a la media noche se levanto, i travo las puertas de la puerta de la sivdad, i los dos postes, i los arranko kon la serradura, i los pozo sovre sus ombros, i los suvio a la punta del monte ke esta enfrente de Hevron. (Biblia, Const. 1873)

de ayi el pastor, la piedra de Yisrael: del Dio de tu padre, i el te ayudara, i de Todopoderozo, i el te bendizira, kon bendisiones de los sielos de arriva, kon bendisiones del abismo ke yazie abasho, kon bendisiones de los pechos i de la bulba. (Biblia, Const. 1873)

I de Yosef disho: bendicha de A' sea su tierra, de la mejoria de los sielos, el rosio, i del abismo ke yaze abasho, i de la mejoria de los renuevos del sol, i de la mejoria del produkto de las lunas, i de la kavesera de los montes antiguos, i de la mejoria de las kuestas de siempre, i de la mejoria de la tierra i su inchimiento, i de la buena veluntad del ke moro en la sarza; (Biblia, Const. 1873)

Kachorro de leon Ye'huda. De la arrevatadura suviste, ijo mio. Arrodiyo, yazio komo leon i komo leona. kien lo levantara? (Biblia, Const. 1873)

Yissahar azno guesudo yazien entre los korales. I vido ke el deskanso era bueno, i ke la tierra era agradavle; i akosto su ombro para soportar, i fue a pecha sodjiftado. (Biblia, Const. 1873)

Entre sus pies se arrodiyo, kayo, yazio; entre sus pies se arrodiyo, kayo; onde se arrodiyo, ayi kayo muerto. (Biblia, Const. 1873)

i se asentava al lado de el i lo sombaia kon palavras kada dia para ke yaziera kon eya (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i era en la ora de sus alegrias, i se adjuntavan todos i travavan kada uno mujer de su kompanyero i en ija de su kompanyero la donzeya, i yaziyan kon eyas (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



493700

yegar v.

הגיע, קרב; זכה ל-, הגיע ל-

to arrive, to approach; to reach

El tiempo de podar yego (Biblia, Const. 1873)



493770

yelada f.

תקופת הקור הגדול

the great cold period

I kuando suvio la yazedura de rosio, ek, sovre las fases del dezierto avia una koza minuda, redonda, minuda komo yelada sovre la tierra. (Biblia, Const. 1873)



494270

yeno adj.

מלא, גדוש

full, overflowing

ke todo el ke depierde alma una de Israel konta sovre el el pasuk komo se sosteniera un mundo yeno ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

komo non tu savien ke es karrera del viento, i komo los miembros en vientre de la yena, ansi non savras a echa del Dio (Biblia, Viena 1841)

toma una redoma, i mete en eya un omer yeno de man, i ponlo delante de A', para ke sea guardado para vuestros djerenansios. (Biblia, Const. 1873)

I de Naftali disho: Naftali, arto de buena veluntad, i yeno de la bendision de A'; el oksidente i el sud ereda. (Biblia, Const. 1873)

I de Naftali disho: Naftali, arto de buena veluntad, i yeno de la bendision de A'; el oksidente i el sud ereda. (Biblia, Const. 1873)

i derroko a la pared i a la fragua i ayo una bota yena de livros munchos (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

I anduvieron detras de eyos asta el Yarden; i ek, todo el kamino estava yeno de vestidos i atuendos ke los Arameos avian echado en su prisa.(Biblia, Const. 1873)



494380

yenor m.

מלאות

fullness

Un kantaro nuevo puede estar yeno de vino viejo (Tefilat Imanuel, 1924)



494450

yenura f.

מלאות, שפע

fullness, abundance

si diere a mi Balak yenura de su kaza de plata i oro non podre por pasar a dicho de A' (Biblia, Const. 1547)



494670

yerno m.

חתן

son-in-law

I disheron los Pelishteos: kien izo esto? i respondieron: Shimshon, yerno del Timnita, porke le tomo su mujer, i la dio a su kompanyero. (Biblia, Const. 1873)



494790

yerro (1) m.

שגיאה, טעות, משגה, שיבוש

error, mistake, disruption

kien entiendea sus yerros? (Biblia, Const. 1873)



494880

yerva f.

עשב, דשא; טחב

grass; moss

El koshte doze kashkara de espesia tres sinamon mueve, yerva shavonal mueve medidas (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

I non kon mecha de lana de savza, i non mecha de yerva de dezierto o kon verdura ke sovre fases de las aguas. (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

i espino i kardo ermoyesera a ti i komeras a yerva de el kanpo (Biblia, Const. 1547)

komo luvia minuda sovre el ermoyo, i komo gotas sovre la yerva. (Biblia, Const. 1873)



495140

yevar/yevarse v./v. refl.

לקח, נטל, נשא, הביא; ''סחב'', גנב, גזל; הוביל, הוליך, נהג, העביר; נשא; לבש; הכיל; סבל, התיסר

to take, to carry, to bring; to steal, to rob; to lead, to drive, to convey; to wear; to contain; to suffer

I el ke yevare su kalavrina, lavara sus vestidos i sera enkonado asta la tarde. (Biblia, Const. 1873)

i siete saserdotes yevaran siete trompetas de kuernos de karneros delante del arka (Biblia, Const. 1873)

i Aaron yevara sus nombres delante de A' sovre sus dos ombros por membrasion (Biblia, Const. 1873)

i kon el tenia un azno ke yevava una manta buena tenyida kon kuantos modos de kolores, la manta estava atada kon una kuerda sovre el azno (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



495610

yo pron. pers.

אני

I

Mirad agora ke yo, yo soy, i no ay dio konmigo; (Biblia, Const. 1873)

por un poko ke lo vitesh, vos shasheatesh de verlo [?] i yo ke lo tengo en mi kaza i lo miro kada ora, komo no me adolesere? (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



495880

yorar v.

בכה

to cry

yoran kon tristeza i dizien: (Koelet Targum,1744)

I azia su orasion a A' i yorava mucho I prometio prometa (Biblia, 1873)

Por ke yoras i porke no komes i porke peza en tu korason? (Biblia, 1873)

Ijas de Israel, yorad por Shaul ke vos vestia de grana kon plazeres (Biblia, Const. 1873)

i si kaiya algun kierpich de arriva abasho se asentavan i enpesavan a yorar i dezian: guay de mozotros (P. R. Eliezer, 1876)

I endecharon, i yoraron, i ayunaron asta la tarde, por Shaul, i por Ye'honatan su ijo, i por el puevlo de A', i por la kaza de Yisrael; porke avian kaido a espada. (Biblia, Const. 1873)

I eya yoro delante de el los siete dias ke tuvieron el konbite; i fue ke al dia seteno, se lo deklaro, porke lo apreto; i eya deklaro el enigma a los ijos de su puevlo. (Biblia, Const. 1873)

I yoro la mujer de Shimshon delante de el, i disho: por sierto me aborreses, i no me amas.; propoziste un enigma a los ijos de mi puevlo, i no me lo deklaraste. I el le disho: ek, ni a mi padre ni a mi madre lo deklari, i lo tengo ke deklarar a ti? (Biblia, Const. 1873)



495960

yoresh (ebr.) m.

יורש

successor

Komo no fue de ser ke este ijo de la esklava sea yoresh en un lugar djuntos kon Yits.hak mi ijo (P. R. Eliezer,1876)



496180

yozanía f.

רגלי ההר

the foot of the mountain

i anduvo Sefo i vido, i ek en yuzanias del monte el este, me'ara grande i piedra grande puesta en puerta de la me'ara (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



497190

zahú/zahud (ebr.) m.

זכות; מצווה; חסד; כבוד, יוקרה; גמול

merit; commandment; kindness; honor, prestige; reward

I por zahut de Avraam Avinu no se le amenguaron las aguas en todo tiempo ke no pensaron en servir avoda zara (P. R. Eliezer,1876)