חזרה לדף הראשי של מכון מעלה אדומים                             tornar a la pajina prinsipal del Instituto

   חזרה לדף הראשי של אוצר הלשון הספניולית    tornar a la pajina prinsipal del Trezoro

 

 



 

 

 

הצגת הערך
Prezentasion de la entrada

 

268490 ערך מספר

entrada numero 268490

kontar v.

סיפר; ספר, חישב; הביא בחשבון, החשיב, כלל; סמך על

to tell; to count, to calculate; to take into account, to consider, to include; to count on

a ken se konta

אם נספר איש לא יאמין

del pasarlo al kontarlo

אין בכוח המילים לתאר את גודל החוויה

esto no konta/no se konta

דבר זה אינו נחשב, אין להביאו בחשבון

kontar el Omer

לספור ספירת העומר

kontar konsejas

לספר מעשיות - להפריח בדותות

kontar la pasadía

לספר על תקופת הסבל שעברה עליו

kontar los bokados

למנות את הנגיסות (נאמר כנגד קמצן שעינו צרה באוכל מפיתו, או כאשר מתבוננים בקנאה במי שאוכל דבר ערב, או למראה מי ש"בולס")

kontar los días/kontar las oras

לחכות בקוצר רוח

kontar sovre

לסמוך על, לבנות על

kontar sus males/sus ansias

לספר על הצרות שעברו עליו

kontar un fato

לספר אודות ארוע

kóntaselo a tu tía!

ספר לסבתא!

no kontar

להמעיט בחשיבות, לא להחשיב

no puedes kontar sovre el

אינך יכול לסמוך עליו

te kontaré!

שמע סיפור!



פתגמים Refranes


Solo las paras si kontan - non lus anyos

En bueno kontarlo

(Kanta)[konta] kavesas, mete bonetas

Non kontes muncho sovre este mundo mortal, nunka vas a saver kuando viene tu mazal

Los males tuyos no kontes a ninguno, al enimigo lo alegraras

En ke se le va la kandela del povre, en kontando los bienes del riko

Djoha se fue al banyo, topo de kontar un anyo

El ke beve vino non konta vazos

Aspera muerto, vos kontare un buen kuento

Si tu enemigo es una ormiga, kontalo komo un gameyo

Il ki si mete a bever nu konta los vazoz

Sat no tengo ma oras konto



שירה קלאסית ודרמה Poezia klasika i Drama


kontar los misterios de su santo nido, (Gaon, Poezias)

sin tajarlo i kontarlo komo un movito! (Papo, Navot)

Sierto, Baal no te va kontar por pekado (Papo, Navot)

Kontame, Muza, del ombre astuto k'estuvo errando (Odisea)

vas a skapar la komida, mos vas a kontar ke te prime.'' (Odisea)

I si vas a toparlo i mos vas a kontarlo, i vamos aferrado, te lo aseguramos ke tu seras kerida de la nasion entera, por siempre bendizida. ('Ha-Elion: Shimshon, 2003)

De mas nos mandas la blanka nieve ke vagarozamente / kae de los sielos kantando silensiozamente / komo la mirada de una madre serka la kuna / kuando durme su kriatura kontandole de luna (La Amerika, 1917)



קופלאס Koplas


Este suenyo kontava su padre, Yosef. (Poema de Yosef)

Este suenyo kontava el panadero a Yosef. (Poema de Yosef)

Kuando Par'o oyera de Yosef kontar, (Poema de Yosef)

Enpesar kero kontar en esta kantiga el ke la oye kantar ke el Dio bendiga (Zimrat 'ha-Arets, 1745)

Al anocheser vide a la luna, konti a las estreyas una por una. (El rey Nimrod)

Enpesar kero a kontar echas del Dio alto (Purim, De-Fes, sig. 18)

Deskuvrio sus enojos i le konto el presio de Aman el nesio (Purim, De-Fes, sig. 18)

el ke es de punta, Tevaria ansi konta, teneldo en memoria para azer istoria. (Zimrat 'ha-Arets, 1745)

Ya no lo estimavan djente de su tierra, ni menos lo kontavan komo una piedra; (Zimrat 'ha-Arets, 1745)

Komo vos digo, lo ares i a El muncho loares, sus maraviyas kontares porke son kozsas de ver. (Mandjares de Purim, sig. 18)



ספרות תורנית Literatura relijioza


ma kuando konto el kuento a Lavan i Betu'el abolto el metsiut (Meam Loez Bereshit)

ke lo ke se sonyo les konto, i aun ke no fue bien rijido; (Meam Loez Bereshit)

Un dia konto toda su livreria i vido ke eran 995 livros. (Meam Loez Bereshit)

ke todas akeas 'hahanot ke kontimos ke izieron ditos senyores i las mezas ke odrenaron (Meam Loez Bereshit)

kontando lo ke avlo fulano en su kaza por otro; (Meam Loez Bereshit)

A la manyana se alevanto el rav ribi Hayim Vital, i se los konto alos talmidim, (Shivhe 'ha-Ari, 1911)

Vino rabi Elazar i puzo su kavesa entre rodiyas de su padre, i le konto el paso. (Leket 'ha Zo'har, 1855)

basta ke mos djure ke no le konte a si. padre nada de lo ke paso (Tokpo shel Yosef, Yerush. 1887)

si. padre no lo desha i le porfia muncho i lo akondjura ke le diga la verdad i kale ke le konte todo lo ke le izimos (Tokpo shel Yosef, Yerush. 1887)

i esto asemeja a un moso ke le enkomendo el rey ke resiviese sierta moneda de suertos ombres de un lugar i ke kontase la moneda i la pezase i la guardase (Hovot 'ha-Levavot, Const. 1569)

siendo ke ditas dos sivdades de 'Hodu i Kush son serka una de otra, i ke hidush mos esta kontando el pasuk? [...] ke esto no es grandeza ni titolo para Ahashverosh (Meam Loez Ester, Izmir 1864)

el livro onde el konta todos los trales i las persikusiones ke pasaron los djudios de Polin i Lita (El gid, Istanbul 1967)

i despues de tiempo kuando vine delantre de mi senyor haham [...] le dishe a el lo ke me konto rabbi Lapidot, i se fayaron sus palavras verdaderas (Shivhe Hayim Vital, Sal. 1892)

avia una mujer ke kontava ke en la ora ke estava darshando veia un pilar de fuego sovre mi kavesa, i Eliau ha-navi de parte de mi derecha, i kuando bitereava de darshar se espartian de mi (Shivhe Hayim Vital, Sal. 1892)



שאלות ותשובות Responsa


i me konto Adji Merkado: fui en bushkida de estos djidios i los topi alos sinko djidios enterrados en Karada (Beer 'ha-Mayim, Sal. 1836)

lo vieron kontar as' i le hueron detras i lo aogaron i lo enbrujaron dientro de un chul i lo metieron dedientro de unos punchones tres dias (Hikre Lev I, Sal. 1853)

un kristiano me konto ke vido de enfrente kuando lo estavan matando, ke se metio el braso en la frente i le kortaron el braso (Hikre Lev I, Sal. 1853)

me konto un djidio sapatetero ke aki avia un selanikli i se murio (Yede David, Sal. 1867)

i vino kontando el galah ke el enverano pasado yevaron muncho mal kon las naves gregas ke venian ayi i les komian el zaire i les tomavan grosh de mezada (Shaar Asher v.I, Sal. 1877)

vino la mujer de Perkos i lo konto a las mujeres djudias en sekretamente a ke non lo deskuvran (Shaar Asher v.I, Sal. 1877)

estando en la Moria vino un goy yavan i konto dela perdida del navio (Responsa, Hayim Shabetay, Sal. 1851)

los chobanes estan kaminando entero el dia kon las vakas i estan enkomendados ke si ven alguna koza kale ke lo konten a los kazalinos (Yadav shel Moshe, Sal. 1812)

le konto a el yuz bashi ke topo dos leshes (Tsel 'ha-Kesef, Sal. 1872)

i le porfiryimos muncho ke mos kontara el inyan ('Hon Rav, Sal.(1777



תנ"ך, משנה ומדרש Biblia, Mishna, Midrash


I le kontaron todas las kozas ke les avia akontesido (Biblia, Const. 1873)

e a sus estrelleros contoles todas estas palabras, (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i vidola Yeuda i kontola por eskarada ke kuvrio sus fases i akosto a eya a la karrera (Biblia, Const. 1547)

i la suerte kayo sovre Yona i le disheron: kontanos agora por kavza de kien nos akontesio este mal (Biblia, Const. 1873)

ke todo el ke depierde alma una de Israel konta sovre el el pasuk komo se sosteniera un mundo yeno ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

i todos los mayorales de la kompanya vinieron, i kontaron a Moshe. (Biblia, Const. 1873)

Los eskapados del ruido de los saetadores onde sakan agua, ayi kontaran las djustedades de A', las djustedades de su senyorio [aldea] en Yisrael. (Biblia, Const. 1873)



רומנים ועיתונות Novelas i Periodizmo


Eg loke me kontaron a este sujeto: (La dam o kamelia)

de fuersas sovre las kualas eyos pueden kontar, (La boz de Turkiye, 1948)

Fato ke un viejo del lugar ke los vido naser i morir se lo tuvo kontado. (Pavlo i Virdjinia, 1912)

En Djunio 1982, la armada suriana kontava 350 mil soldados, oy konta mas de medio milion. (Luz de Israel, 1985)

Si vos konti todos estos detalyos sovre el asteroide B 612 i si vos konfiyi su numero, es por kavza de las personas mayores. (El Princhipiko, 2010)

onde en este sigundo pasaje ke kontamos era entre el verano i la fatiga era muncha (Hamal Izidor, Istanbul 1930)

Se akodro ke le avian kontado kuando el era bien bien chiko, la estoria de un enventador ke aviendo konstruido una maravioza makina la rompia un dia a golpes de martio, delantre la indiferensia de la djente. (Nantes, Tel Aviv 1952)

de la kuala suma empesan a kontar los intereses ke son kontinualmente adjuntados al kapital (La Epoka, Sal. 1875)

i agora ke ya vos prezenti a el ekipadjio komo a los pasajeros, vos kontare tambien en korto el eskopo del viaje (Perdidos en mar, Yerushalayim 1907)

El joven, kontinuando sus estudios el deviene mediko i konta azerse una buena situasion para kazarse kon la bien amada de su korason. (La Boz de Turkiye, Istanbul 1948)

Se akodro ke le avian kontado kuando el era bien bien chiko, la estoria de un enventador ke aviendo konstruido una maravioza makina la rompio un dia a golpes de martio, delantre la endeferensia de la djente. (Nantes, Tel Aviv 1952)

La estoria ke vos vamos a empesar a kontar se paso aki propio en Istanbul, en el 1930, i por empesarvos el resito de nuestra estoria (La famoza kantadera, Tel Aviv 1950)

-Se ve komo las mujeres sos namkyores, kale ke kontes un poko pan i sal. (La famoza kantadera, Tel Aviv 1950)

va vijitala, kontale el fato, puede ser eya te prezenta a los bazirianes del kaal i azen alguna koza por la kriatura. (La famoza kantadera, Tel Aviv 1950)

Matatia: En la buena ora, yo le vo a kontar todo klaro por ke lo entienda. (El Djugeton, Const. 1908)



ספרות עממית Literatura popular


Ansi lo senti dezire i entre buena djente kontare: (Blanka Flor)

I non konto a eyos ninguna koza de todo lo ke paso a el por su kavesa, (Sipure Noraot,1885)

Sikomo estava de buena umor, se apronto para kontarle al berber el paso kon el viejo. (Sipure Sefarad)

Ande el rey venian djente de diferentes lugares i le kontavan kuanta patranya ay i no ay a lo kualo el rey siempre respondia: ''i esto es posivle!'' (Sipure Sefarad)

Entre los sanglutos, Haskito les konto el maytap ke le izo el chorbadji (Sipure Sefarad)

I se lo kontaron a el haham. Disho: Azeldo tresera vez; noche tresera, si no lo tokaron trayemeldo ande mi, ke no le sale djuzgo de los sielos. (Kuentos de Yerushalayim, 1923)

la demanyana, a kada uno de eyos les kontava las paras ke se les azia de menester sigun los empleos previstos, (Sipure Sefarad)

largo tiempo Yako Abenshoan i Mamo no eskapavan de kontar kon regreto lo ke les avia afitado kon la pinturia de Gogumagogu. (Sipure Sefarad)

yo kreo ke si, porke avli kon vidinlí i el me kontó ken era Rafael Aftalion (Sipure Sefarad)

El mandradji ke era buen moabetchi, le kontó ke a poder de muncho penar ya se va kitando el pan, (Sipure Sefarad)

I de akel día en delantre los dos se metieron endjuntos i empesaron a djirar por el mundo, kontando konsejas. (Kuentos, 1986)

Le disho el karnesero: Bueno!, i kuando vino la ora de azer kidushín, lo tomó aparte al ijo i le kontó la estoria, (Kuentos, 1986)

La psa Donu kontava ke nasio en Pazardjik i era ija del haham Yaakov ke a su vejez se fue a Yerushalayim i ayi muri?. (Sipure Sefarad)

ma kon plazer achetava a kontar algunos pasajes de su mansevez. (Sipure Sefarad)

Te kontare - dize Bohor, -Antiyer me estava muriendo de la dolor de un diente. No uvo remedio, kalió ke me vaya ande Memed el berberiko. (Sipure Sefarad)

i le disho al shamash: vate en la buena ora i bekleate, mira ke no lo kontes a ninguno (manus. Papo, Sarajevo 1840)



סגולות ותרופות עממיות Segulot i Melezinas populares


Segula para fayar la perdita: lugo ke la perdio ke se kede kayado i ke se kite la kamiza i ke la abolte i ke se la vista otra vez aboltada i ke vaya i ke se eche kon eya tres dias i 3 noches i le tornara a el su perdita luego, estas palavras si no demando i non se lo konto a ningun onbre de antes i non deskuvrio este sekreto afilu a sus amigos, enpero si lo deskuvre alguno non le aprovechara (manus. Papo, Sarajevo 1840)

Segula: si pornas el korason de el gayo montes enfrente del korason de la mujer se despertara de su es.huenyo i te kontara todo lo ke izo de sienpre (manus. Papo, Sarajevo 1840)