חזרה לדף הראשי של מכון מעלה אדומים tornar a la pajina prinsipal
del Instituto
חזרה לדף הראשי של אוצר הלשון הספניולית tornar a la pajina prinsipal del Trezoro
|
אוצר הלשון הספניולית (לאדינו) לדורותיה – המילון המקיף ההיסטורי חיפוש במילון לפי סדר אלפביתי |
|
Trezoro
de la Lengua Djudeoespanyola (ladino) a traves de las
Epokas - Diksionario amplio istoriko Bushkida dentro del diksionario Segun el orden alfabetiko |
ערכים ראשיים
Entradas prinsipales
|
תרגום אנגלי |
פירוש |
תעתיק עברי |
ערך |
מפתח |
|
traduksión inglez |
esplikasion |
transkripsión ebrea |
entrada |
indeks |
|
bark |
נבח |
אבאייאר |
abayar v. | |
|
|
|
אדאניאר ר' דאלייאניאר |
adanear cf. dayanear | |
|
adloyada(purim festival) |
עדלידע |
עדלאידע |
adlayada (ebr.) f. | |
|
|
|
אגאלילייאס ר' אגאייאס |
agaleyas cf. agayas | |
|
throat inflammation |
דלקת גרון |
אגאייה |
agaya f. | |
|
throat tonsils |
שקדים (בגרון) |
אגאייאס |
agayas f. pl. | |
|
quiet, that was silenced |
שקט, שהושתק |
אקאלייאדו/ליידו |
akayado/ido adj. | |
|
|
|
אקאלייאדורה ר' אקאלייאמיינטו |
akayadura cf. akayamiento | |
|
it doesn't matter, never mind, it's nothing, don't mention it |
לא נורא, אין דבר! |
אקאלייאמאל!/קאלייאמאל! |
akayamal!/kayamal! interj. | |
|
quietening , falling silent |
השקטה, השתתקות, חזרה לשקט |
אקאלייאמיינטו |
akayamiento m. | |
|
to silence, to calm |
השתיק, השקיט, הרגיע |
אקאלייאר |
akayar v. | |
|
to keep silent, to become silent, to be silent |
החריש, השתתק, דמם |
אקאלייארסי |
akayarse v. refl. | |
|
sigh |
אנחה |
אלגואלייה |
alguaya f. | |
|
to shout, to cry out, to sigh, to moan |
זעק, נאנח, התאנח |
אלגואלייאר |
alguayar v. | |
|
|
|
אפוראלייה ר' אפוריי |
aporaya cf. aporey | |
|
|
|
אראייארסי ר' אראב'ייארסי |
arrayarse cf. arraviarse | |
|
white lead |
עופרת לבנה |
אראייארטי |
arrayarte m. | |
|
guard tower, watch-tower |
מגדל שמירה, מצפה |
אטאלאייה |
atalaya f. | |
|
scout, observer |
צופה |
אטאלאייאדור |
atalayador m. | |
|
o watch, to observe, to stand ready, stand guard |
צפה, השקיף, עמד הכן, עמד על המשמר |
אטאלאייאר |
atalayar v. | |
|
incidentally, in an unplanned way, accidentally |
במקרה, בצורה לא מתוכננת, באופן מקרי |
אב'אייה |
avayá (t.) adv. | |
|
|
|
אב'אלייאדיאר ר' אינב'אלייאדיאר |
avayadear cf. envayadear | |
|
call to arouse a child; call of boasting by children - arousing the envy of someone |
קריאת דרבון לעורר את הילד; קריאת התפארות בפי ילדים - לעורר קנאתו של מישהו |
אלייה! |
aya! interj. | |
|
there |
שם, שמה |
אלייה |
ayá adv. | |
|
|
|
אלייה! ר' אילאלייה |
ayá! interj. cf. elaya | |
|
finding something lost |
מציאת משהו שהלך לאיבוד |
אלייאדיזו/אלייאדיז'ו |
ayadizo/ayadijo m. | |
|
finding, discovery, invention; excuse |
מציאה, גילוי, המצאה; תירוץ, אמתלה |
אלייאדו/אלייאדה |
ayado/ayada m. | |
|
act of finding |
פעולת מציאה |
אלייאדורה |
ayadura f. | |
|
friend, colleague |
חבר, עמית, ידיד |
אלייאקטאש |
ayaktash (t.) m. | |
|
smoothing, sanding; overcoming shame, openness |
החלקה, שייוף; התגברות על בושה, פתיחות |
אלייאנאמיינטו |
ayanamiento m. | |
|
to smooth, to sand, to flatten, to straighten |
החליק, שייף, שיטח, יישר |
אלייאנאר |
ayanar v. | |
|
to become smooth, to be polished; to becomes open/natural in his behavior |
נעשה חלק, שוייף; נעשה פתוח, טבעי בהתנהגותו |
אלייאנארסי |
ayanarse v. refl. | |
|
measure of gold and silver (carat), degree of purity; level, measure |
מידה לזהב וכסף (קראט), מידת הטוהר; רמה, מידה |
אלייאר |
ayar (t.) m. | |
|
to fund |
מצא |
אלייאר |
ayar v. | |
|
to be found |
נמצא |
אלייארסי |
ayarse v. refl. | |
|
May (Iyar) |
חודש מאי (אייר) |
אלייארו |
ayaru m. | |
|
dry cold, clear and cold air |
קור יבש, אוויר בהיר וקר |
אלייאז |
ayaz (t.) m. | |
|
old, aged |
בא בימים, זקן, ישיש |
בא בימים |
ba bayamim (ebr.) adj. | |
|
the landlady, the housewife; a good, frugal and tidy housewife; the mother of the family |
בעלת הבית, עקרת הבית; עקרת בית טובה, חסכנית ומסודרת; אם המשפחה |
באלאבאייה |
balabaya (ebr.) f. | |
|
a mindless person who does everything upside down |
אדם חסר דעת העושה הכל הפוך |
בר נתן- מוראלייה די בר נתן |
Barnatan- muraya de Bar Natán | |
|
Blessed be the True Judge! |
ברוך דיין האמת |
ברוך דיין האמת! |
baruh dayán aemed! (ebr.) | |
|
really, totally |
ממש, לגמרי |
באסבאייה |
basbayá (t.) adv. | |
|
turbid mood |
מצב רוח עכור |
באטאייה |
bataya f. | |
|
What a ..! |
איזה ..! |
באטאייה! |
bataya! interj. | |
|
|
|
באטאייאר ר' באטיאר |
batayar cf. batear | |
|
enough, too much |
די, מספיק, יותר מדי |
באייה |
bayá (t.) adv. | |
|
simple, common |
פשוט, המוני |
באייאגי |
bayagí (t.) adj. | |
|
choked with heat and fatigue, unconscious |
חנוק מחום ועייפות, מעולף |
באייאליאדו |
bayaleado (t.) adj. | |
|
to faint from heat, from lack of breathable air |
התעלף מחום, מחוסר אוויר לנשימה |
באייאליאר |
bayalear (t.) v. | |
|
to suffocate, to faint |
נחנק, התעלף |
באייאליארסי |
bayalearse (t.) v. refl. | |
|
old fashioned, outdated, out of date; outdated (said about not fresh food: bread, meat, cheese) |
ישן נושן, מיושן, לא בתוקף; שעבר זמנו (נאמר על מזון לא טרי: לחם, בשר, גבינה) |
באייאט |
bayat (t.) adj. | |
|
|
|
באזבאייה ר' באייה |
bazbaya cf. baya | |
|
I swear that! |
בחיי! |
בחיי! |
behayay!/be-hayay! (ebr.) interj. | |
|
(in a mocking way :) a woman, a landlady |
(בצורה לעגנית:) אשה, בעלת בית |
בינבאייה |
benbaya (ebr.) f. | |
|
with no worries - like after drinking wine |
כטוב הלב ביין, בחוסר דאגה - כמו אחר שתיית יין |
בתוך היין |
betoh ayayim (ebr.) adv. | |
|
welcomes to all who are present |
ברוך הנמצא |
ביינאייאדו |
bienayado adj. | |
|
|
|
בולאנאייאר ר' בולאנדיריאר |
bulanayar (t.) cf. bulanderear | |
|
cicada; grasshopper |
ציקדה; חגב |
ג'יג'יגאייה |
chichigaya f. | |
|
support, backrest |
תמיכה, משען, משענת |
דאייאק |
dayak (t.) m. | |
|
judge |
דיין, שופט |
דיין |
dayán (ebr.) m. | |
|
|
|
דאייאנאק ר' דאייאק |
dayanak (t.) cf. dayak | |
|
to persevere, to prolong; to suffer; to support |
החזיק מעמד, האריך; סבל; תמך, סעד |
דאייאניאר |
dayanear (t.) v. | |
|
to be supported by, to rely on |
נתמך ב-, נסמך על |
דאייאניארסי |
dayanearse (t.) v. refl. | |
|
that lasts, stable, long-lasting |
שמחזיק מעמד, יציב, מאריך ימים |
דאייאניקלי/דאייאנאקלי |
dayaniklí/dayanaklí (t.) adj. | |
|
|
|
דיסמאייאדו ר' דיזמאייאדו |
desmayado cf. dezmayado | |
|
|
|
דיסמאייאר ר' דיזמאייאר |
desmayar cf. dezmayar | |
|
|
|
דיסמאייארסי ר' דיזמאייארסי |
desmayarse cf. dezmayarse | |
|
fainting, exhausted, pale, lacking in shine, who had lost his freshness |
מעולף, עולפה, תשוש, חיוור, חסר ברק, שאיבד רעננותו |
דיזמאייאדו |
dezmayado adj. | |
|
to cause faint, to cause weakness |
עילף, ריפה ידיים |
דיזמאייאר |
dezmayar v. | |
|
to faint, to lose consciousness, to be weakened; to long with passion |
התעלף, איבד את הכרתו, נחלש; נכסף בלהט |
דיזמאייארסי |
dezmayarse v. refl. | |
|
Alas! Woe to us! |
אבוי! אבוי לנו! |
אילאייה!/אילאייה ! |
elayá!/élaya! iterj. | |
|
fertilized (chicken) |
מופרה (תרנגולת) |
אינגאייאדו |
engayado adj. | |
|
to lament over the dead, to moan and sob; to ask for something humble and pleading |
קונן על מת, גנח והתייפח; ביקש דבר מה בהכנעה ותחנונים |
אינגואייאר |
enguayar v. | |
|
involved in business |
מעורב בעסקים |
אינקאנגאייאמינטו |
enkangayamento m. | |
|
horse-like |
סוסי |
אינקאב'אייאדו |
enkavayado adj. | |
|
to stupefy, to make stupid |
טמטם |
אינקאב'אייאר |
enkavayar v. | |
|
to become stupefied, to become stupid |
הטמטם |
אינקאב'אייארסי |
enkavayarse v. refl. | |
|
"wart", nuisance |
'יבלת'', טרדה |
אינקאייאדו |
enkayado adj. | |
|
to fence, to siege, to encircle |
גידר, כיתר, הקיף |
אינב'אייאדיאר |
envayadear v. | |
|
to surround oneself |
הקיף עצמו |
אינב'אייאדיארסי |
envayadearse v. refl. | |
|
|
|
איסמאייאדו ר' דיסמאייאדו |
esmayado cf. desmayado | |
|
|
|
איסמאייארסי ר' דיסמאייארסי |
esmayarse cf. desmayarse | |
|
|
ההיא שם, המסכנה! |
אילייאייה ! |
eyaya! interj. | |
|
|
|
איזמאייאדו ר' דיזמאייאדו |
ezmayado cf. dezmayado | |
|
|
|
איזמאייאר ר' דיזמאייאר |
ezmayar cf. dezmayar | |
|
|
|
איזמאייארסי ר' דיסמאייארסי |
ezmayarse cf. desmayarse | |
|
|
מציאה; המצאה |
פ'אלייאדה ר' אלייאדו |
fayada cf. ayado | |
|
|
|
פ'אלייאדיזו/יז'ו ר' אלייאדיזו/אלייאדיז'ו |
fayadizo/ijo cf. ayadizo/ayadijo | |
|
|
|
פ'אלייאדורה ר' אלייאדורה |
fayadura cf. ayadura | |
|
flat serving bowl |
קערת הגשה שטוחה |
פ'אלייאנג'ה |
fayancha f. | |
|
glazed porcelain, faience |
חרסינה מזוגגת, פאיאנס |
פ'אייאנס |
fayans (t.) m. | |
|
|
|
פ'אלייאר ר' אלייאר |
fayar v. cf. ayar v. | |
|
|
|
פ'ורנאייה ר' אורנאייה |
fornaya cf. ornaya | |
|
fertilized (egg) |
שהופרה/הופרתה (ביצה) |
גאלייאדו |
gayado adj. | |
|
to fertilize |
הפרה |
גאלייאר |
gayar v. | |
|
insolent; frivolous |
עז מצח; קל דעת |
גאלייארדו |
gayardo m. | |
|
Greek neighborhood |
שכונה יוונית |
גריגאייה |
gregaya f. | |
|
crying, lamenting, crying in pain, resentment |
בכי, קינה, זעקת כאב, מורת רוח |
גואלייה |
guaya f. | |
|
to cry, to howl |
בכה, יילל |
גואלייאר |
guayar v. | |
|
crying, weeping, outcry |
בכי, נהי, זעקה |
גואלייאטינה |
guayatina f. | |
|
animal, beast; an unsociable man |
חיה, בהמה; איש לא חברותי |
חיה |
hayá (ebr.) f. | |
|
betrayal, deception |
בגידה, בגד, תרמית |
חאלייאניט |
hayanet (t.) m. | |
|
Congratulations! |
שיהיה במזל טוב! |
חאלייארליסי! |
hayarlisi! interj. | |
|
guilty |
חייב; אשם |
חייב/חאייאן |
hayav/hayán (ebr.) adj. | |
|
Turkish stew - eggplant stuffed with meat dipped in oil |
תבשיל תורכי - חצילים ממולאים בבשר טבולים בשמן |
אימאמבאליילדי/אימאמבאלייאלדי |
imambayildí/imambayaldí (t.) m. | |
|
bowing |
השתחוויה, קידה |
השתחוויה |
ishtahavaya (ebr.) f. | |
|
Cappadocia, an imaginary place in Israel; a remote place, the end of the world |
קפדוקיה, מקום דמיוני בא''י; מקום מרוחק, קצה העולם |
קאפוט קאייה |
kaput kaya m. | |
|
an oil lamp hangs and dangles from the ceiling |
מנורת שמן תלויה ומשתלשלת מן התקרה |
קאראייה |
karraya f. | |
|
mackerel |
קולייס (סוג של דג) |
קאב'אייה |
kavaya f. | |
|
mounted |
רָכוּב |
קאב'אייאדו |
kavayado adj. | |
|
rider |
רוכב |
קאב'אייאדור |
kavayador m. | |
|
to ride |
רכב, דהר על סוס |
קאב'אייאר |
kavayar v. | |
|
silence |
שתיקה |
קאייאדה |
kayada f. | |
|
silence, stillness, quiet |
שקט, דממה, שתיקה, דומיה, דמי |
קאייאדיז/קאייאדיס |
kayadez/kayades f. | |
|
|
|
קאייאדיזו ר' קאייאדו |
kayadizo cf. kayado | |
|
quiet, still, silent; silent person |
שקט, דומם, שותק; שתקן |
קאייאדו |
kayado adj. | |
|
silently |
בשקט |
קאייאדו |
kayado adv. | |
|
|
|
קאייאדורה ר' קאייאדיז |
kayadura cf. kayadez | |
|
steady, stable, solid |
קבוע, יציב, איתן |
קיים |
kayam (ebr.) adj. | |
|
|
|
קאייאמיינטו ר' אקאייאמיינטו |
kayamiento cf. akayamiento | |
|
to be silent |
שקט |
קאייאר |
kayar m. | |
|
to silence, to impose silence; to shut up |
השתיק, הטיל שקט; שתק, החריש |
קאייאר |
kayar v. | |
|
to shut up |
השתתק, שתק, החריש, נדם, דמם |
קאייארסי |
kayarse v. refl. | |
|
Minister of the Court; in charge; mukhtar, head of a village/neighborhood |
שר החצר; ממונה; מוכתר, ראש כפר/שכונה |
קיאלייה |
keaya (t.) m. | |
|
|
|
קיחאייה ר' קיאלייה |
kehaya (t.) cf. keaya | |
|
|
|
קייאלייה ר' קיאלייה |
kieayá (t.) cf. keaya | |
|
|
|
קריסייאנו/קריסאייאן ר' קריסטייאנו |
krisiano/krisayan cf. kristiano | |
|
owl |
ינשוף, תנשמת |
קוקוב'אייה |
kukuvaya (gr.) f. | |
|
funeral |
לוויה |
לוויה |
levayá (ebr.) f. | |
|
a link in a chain; armor; lace fabric, mesh fabric |
חוליה בשרשרת; שריון; בד תחרה, בד רשת |
מאייה |
maya f. | |
|
yeast; a precipitate of vinegar water; gastric juice; a savings fund |
שאור, שמרים; משקע של מי חומץ; מיץ קיבה; קרן חסכון נושאת פירות |
מאייה |
mayá (t.) | |
|
(in a mocking tone:) mother |
(בלשון נלעגת:) אמא |
מאייאקה |
mayaká f. | |
|
a weak woman with no strength; a person of weak character, a person of no importance and value |
אשה כחושה ורפת כוח; אדם חלש אופי, אדם חסר חשיבות וערך |
מידאייה |
medaya f. | |
|
internal organs of chicken or animal (liver, spleen, heart, kidneys); a gang of children; detail; trifles, worthless things |
אברים פנימיים של עוף או בהמה (כבד, טחול, לב, כליות); כנופית ילדים; פרוטרוט; זוטות, דברים חסרי ערך |
מינודאייה |
menudaya f. | |
|
|
|
מואלייאר ר' מואלייאר |
moayar (t.) cf. muayar | |
|
a medical examination |
בדיקה (רפואית) |
מואייאני |
muayané (t.) m. | |
|
deposit, consignment |
פקדון, קונסיגנציה |
מואייאר |
muayar (t.) m. | |
|
temporary; under examination |
זמני; בנסיון |
מואייאר |
muayar adj. & adv. | |
|
wall; siege-wall, rampart; a nickname for a person who lacks understanding or is emotionally numb |
חומה; דייק, סוללה; כינוי לאדם חסר הבנה או קהה רגש |
מוראייה |
muraya f. | |
|
Let us know no harm! |
שלא נדע רע! |
נוקאייאמאל! |
nokayamal! interj. | |
|
|
|
אוקאייאמאל! ר' נוקאייאמאל |
okayamal! cf. nokayamal | |
|
furnace, fireplace, coal pan |
כירה, אח, מחתת גחלים |
אורנאייה |
ornaya f. | |
|
The Holy Virgin, icon, cross |
הבתולה הקדושה, איקונין, הצלב |
פאנאייה |
panaya (gr.) f. | |
|
papaya |
פפאיה |
פאפאייה |
papaya f. | |
|
beach |
חוף ים |
פלאייה |
playa f. | |
|
slum; proletariat, the poor class; begging |
שכונת עוני; פרולטריון, שכבת העניים; קבצנות |
פרוב'אייה |
provaya f. | |
|
|
תושב לא מוסלמי באימפריה העות'מנית |
ראייה |
raya (t.) m. | |
|
|
פס ברזל, פס רכבת; הבזק אור, ברק; מבחר מאפים ממולאים |
ראייה |
raya f. | |
|
|
ריאה |
ראייה |
rayá (ebr.) f. | |
|
|
ריבת דלעת; מכת ברק, הבזק ברק |
ראייאדה |
rayada f. | |
|
|
מסורגל, מקווקו, מפוספס; מגורר, מגורד |
ראייאדו |
rayado adj. | |
|
|
מערוך; פומפיה |
ראייאדור |
rayador m. | |
|
|
גרר, גרד, קרד, קרצף; רידד בצק, פתח ''עלה בצק |
ראייאר (1) |
rayar (1) v. | |
|
|
קרן, הפיץ קרניים |
ראייאר (2) |
rayar (2) v. | |
|
|
|
ראליי ר' ראייאדו |
rayé (fr.) cf. rayado | |
|
|
ראיה, הוכחה |
ראיה |
reayá (ebr.) f. | |
|
|
עבר על/תפר שנית את התפרים בבד/רקמה |
רימאייאר |
remayar v. | |
|
|
|
סאייאג'ר' סאג'אק |
sayach (t.) cf. sadjak | |
|
Coarse Macedonian cloth |
בד מקדוני גס |
שאייאק |
shayak (t.) m. | |
|
|
|
סומבאייאדור ר' סומבאיידור |
sombayador cf. sombayedor | |
|
|
|
סומבאייאר ר' סומבאייר |
sombayar cf. sombayer | |
|
Underline, emphasize, highlight |
מתח קו מתחת, הדגיש, הטעים |
סובראייאר |
subrayar v. | |
|
|
|
טאלארינה ר' טאייארינה |
talarina cf. tayarina | |
|
|
|
טאראליינאס ר' טאייארינאס |
tarayinas cf. tayarinas | |
|
|
|
טאייה ר' טאלייה |
taya cf. talia | |
|
|
|
טאייאגינאס ר' טאייארינאס |
tayaginas cf. tayarinas | |
|
gold base |
בסיס זהב |
טאייאר |
tayar m. | |
|
kite |
עפיפון |
טאייארה |
tayara (arab.) f. | |
|
homemade noodles |
אטריות מעשה בית |
טאייארינאס/טאליירינאס |
tayarinas/tayerinas f. pl. | |
|
|
|
ב'אייאדו ר' ב'אלייאדו |
vayado cf. valiado | |
|
to limit oneself |
הגביל עצמו, התגדר |
ב'אייארסי |
vayarse v. refl. | |
|
|
|
ב'ואייאז'אר ר' ב'ייאז'אר |
vuayajar (fr.) cf. viajar | |
|
|
|
ב'ואייאז'י ר' ב'ייאז'י |
vuayaje (fr.) cf. viaje | |
|
|
|
ייאגאייה/אס ר' אגאייה |
yagaya/s cf. agaya | |
|
|
|
זאאנאט ר' זאנאייאט |
zaanat (t.) cf. zanayat | |
|
artisan, professional |
אומן, בעל מקצוע |
זאנאייאג'י/זאנאג'י/זאנאאג'י |
zanayachí/zanachí/zanaachí (t.) | |
|
profession |
מקצוע |
זאנאייאט/זאנאאט/זאנאט |
zanayat/zanaat/zanat (t.) m. |