Back to main page of Maaleh Adumim Institute                             tornar a la pajina prinsipal del Instituto

   Back to main page of the dictionary    tornar a la pajina prinsipal del Trezoro

 

Searching the dictionary

Bushkida - ladino 

English search

Bushkida - inglez

Idioms

Lokusiones

Popular l.

L. popular

Proverbs

Refranes

Coplas

Koplas

Liturgic l.

L. relijioza

Bible and Midrash

Biblia i Midrash

Nobels and press

Novelas i Periodizmo

Lexical samples

Enshemplos leksikales

Classicism

Klasika

Shortening table

Abreviasions

 



 

 

 

Entry presentation
Prezentasion de la entrada

 

Entry No. 495140

entrada numero 495140

yevar/yevarse v./v. refl.

to take, to carry, to bring; to steal, to rob; to lead, to drive, to convey; to wear; to contain; to suffer

al bedahey ke lo yeven!

קללה: שיובילוהו לקבורות!

aínda la yeva

הוא יוכל להחזיק עוד מעמד, הוא אינו נכנע בקלות!

el guerko se lo yeve!

ייקחהו השד!

estar de mal yevar

נראה חולני וחלש

kon ti no te lo vas a yevar

את הכסף הרי לא תישא אתך לקבר!

la yeva otro un anyo dos

הוא יוכל להחזיק מעמד עוד שנה שנתיים

me están yevando

אני עומד להתעלף

me lo yevates de la boka

לקחת את המלים מפי, עמדתי לומר זאת

no la yeva muncho

זה לא יימשך עוד הרבה - תוך זמן לא רב הוא יידרדר למצב גרוע; (לגבי חברה:) היא נעה במהירות לקראת פשיטת רגל

no yeva ni bragas ni yeva kalsas al pie

עני מרוד וחסר כל

un Dio solo save lo k'está yevando

רק אלוהים יודע מה רב הסבל העובר עליו

ya la yeva enriva

כל הסימנים מראים שהוא סובל משחפת

ya se lo yevan

עומד למות

yevar al kamino derecho

להדריך בדרך הישר

yevar aniyos

לענוד טבעות

yevar arma

לשאת נשק

yevar atrás

לקחת בחזרה

yevar bastón

לשאת מקל הליכה

yevar chapeo (fr.)

לחבוש כובע

yevar de aki aya

ללכת רכיל, להפיץ שמועה

yevar djoyas

לענוד תכשיטים

yevar el echo

לנהל את העסק

yevar el pato al orno

לסבול את תוצאות מעשיו של מישהו אחר

yevar en la boka a uno

ללכת רכיל במישהו

yevar en palavras

להבטיח בלי לקיים

yevar en prezo

להוביל לכלא

yevar entre los ojos

להשגיח בשבע עינים

yevar estrechura

לסבול ייסורים

yevar franka/devantal

ללבוש סנור של תלמידי בית ספר/ללבוש סנור של עקרת בית

yevar i traer

ללכת רכיל, להוציא לעז

yevar kofia

לחבוש קופיה (שביס נשי)

yevar kon sus aguas

להביא בחשבון את הרגליו וטעמיו של מישהו

yevar kuchiyo/revolver

לשאת סכין/אקדח

yevar mal por zorlá (t.)

לסבול את אי הנוחות אף על פי שניתן היה למנעה בקלות

yevar sar (ebr.)

לדאוג מאוד

yevar sharga

להשתייך למעמד הנמוך ביותר

yevar una karta

לשאת מכתב

yevar vestido a la franka

להתלבש בלבוש אירופאי

yevarse al sol

לגנוב לאור יום, לעיני כל

yevarse el kaldo/la telada

לקחת את הנתח השמן

yevarse la kolada

לתפוס את הנתח השמן בחלוקה

yevarse lo seko i lo vedre

לחטוף הכל

yevarse un echo

לשדוד את העסק ממישהו

yevarse un posto

לסלק מישהו ולתפוס את משרתו

yevarse une idea

לגנוב רעיון ממישהו



Lexical samples / Enshemplos leksikales


el aire se yevó la kolada (Nehama)

flako i atemado komo es, ya se lo yeva el aire (Nehama)

kien se kema, debasho lo yeva (Nehama)

este atuendo yeva un litro (Nehama)

el ambar del vapor yeva mucha ropa (Nehama)

el bolsero me yevó el djustán (Nehama)

tiene yevado mucho mal en su vida (Nehama)

mal yevando bien esperando (Nehama)

desfiate de este benadam; es kapache de se yevar al sol al bel mediodía (Nehama)

se lo yevaron los ladrones (Nehama)

yevar a pasear una kriatura (Nehama)

yevar karrosa (Nehama)

yevar palto (Nehama)

yevar una karga (Nehama)

yeva este tipsi al orno (Moscona)

yevadlo ke se kamine (Moscona)

me esta paresiendo ke la vas a yevar (Moscona)

esta yevando lo ke no yevo Par'o (Moscona)

yevar mal kon okas (Moscona)

yevar mil okas de mal (Moscona)

el sapatero yeva el sapato roto (Moscona)

ya son dos anyos ke yevo este kalsado sin darlo a adovar (Moscona)

ya me yevaron bivo (Moscona)

lo kontado se lo yeva el gato (Moscona)

yeva el ombre mas ke el fierro (Moscona)

yevando mal asperando yesurim (Moscona)



Proverbs / Refranes


El ke izo este hohombro se lo yeve al'ombro

El yeva la masa al orno

Lus grandes yevan la pita al orno

Lus lokus i bovos yevan la masa al orno

El loko la echa, el savio la yeva

Ijo ganador, yeva tres, trae dos

Djoha yevava bogos al banyo, los suyos los dava a yevar

Kien mal yeva, bien espera

La persona yeva mas ke el fierro

El ombre yeva mas ke la piedra

Kuanto keres bulisa, yevalo a kaza

Negro a pie, negro a kavayo, negro si lo yevan por la mano

el derecho yeva kavesa rota

Eskrito esta en la palma lo ke tiene de yevar l'alma

Abolta tu panyo - tura otro un anyo

Kon buena djente lo digo, uno yevaron, uno trosheron

El ombre ke no yeva heshbon, el heshbon le sale de suyo

No ay ni tinta ni papel lo kue yevo

Dizi ke no es la mana, las yevaresh haltona #

El sapatero yeva el sapato roto

El guerko lo yeve, el satan lo arraste

Mal yevando i bien esperando

Si mi papa si murio las mintiras non si yivo

Luvia i timpesta se yevo el arado i sembrado

Gueso ke te kayo en parte, yevatelo kon grande arte

En la guerta grande yevate el sesto chiko

Asta ke alevantes un pie el otro se yeva el gato

De lo kontado se lo yeva el gato

El moso bueno se yeva a la ija del amo

Aire, yevate esta arina!



Clasic poetry and drama / Poezia klasika i Drama


kandiles pekenyos yevan en sus palmas (Gaon, Poezias)

yevado en el aire sovre las alas del viento. (Papo, Navot)

el desgrasiado, ke londje de sus kamaradas mal yeva (Odisea)

a la sivdad, ma ke londje a los kampos sta males yevando, (Odisea)

Un dia los almanes del nido l'arrankaron, kon su padre i madre al lager la yevaron. ('Ha-Elion: En Kampos, 2000)



Coplas / Koplas


I ansi la yevaron al padre de Yosef. (Poema de Yosef)

Yosef ya lo yevavan por karreras de Efrat (Poema de Yosef)

A mi madre yevara i kon esto se afalagara. (Puertas de veluntad)

akea korkovadika ke yevava la sarma, (Gizados de berendjena, siglo 18)

ke la yevo el arnaut i kedo dezmamparada: (Gizados de berendjena, siglo 18)

Todo lo resto kede para el Dio, si de los sielos se dio lo soportaremos i lo yevaremos (Purim, De-Fes, sig. 18)

Los sirpís al kortijo entraron, a los djidiós de kaza mos kitaron, asta las mashás mos yevaron.. (Asidio de Belogrado 1788)

Al hazán lo apanyaron, onde el abdán lo yevaron; todos los djidiós yoraron (Asidio de Belogrado 1788)

Apiada a mi alma A-donay, yevi males munchas bevaday, konsolame kon luz de rey Shabetay. (Donme, sig 18)

Sadikim de akel dor kuanto mal yevaron, kon penas i kon sudor muncho perkuraron (Koplas de Purim, Saadi 'Halevi. sig 19)

Los transportos mos kansaron, de lager en lager mos yevaron, a la fin de la trajedia a Belzen mos akantonaron (En los kampos de la muerte, Violet i Sara Fintz, 1945)

kuando sintio la sinyora de Sara todo esto ke le fue avlando, le disho: muncha razon tenesh en la ora buena yevaldo, vos rogo sinyor no lo fuesh de guestro lado (Tarika, Shira Hadasha, Izmir 1861)

Non pensas a tu padre ni mizmo a tu madre / ke yoran manyana i tadre / siendo yevan amarguras / i tienen sekaturas / i tu non vienes en sus ayuda (La Amerika, 1914)

Munchos anyos estuvimos eskondidos / i en el abizmo estuvimos undidos / kuando un grande djudio la bandiera keria alsar / Ah! Lo yevo la muerte sin su dezeo alkansar (La Amerika, 1916)

Despues de dias ke se arrodearon, a la senyora Ester ayaron, delante 'Ahashverosh la yevaron. Disho: esta sera reina, i otra no. (sova semahot, Livorno 1782)

penas munchas ya yevo ke no le kedo vago / porke era muy malo ya tuvo su pago / se trusho en negro kavo / de no topar plazer / ay ijo de un mamzer / mas ke asperavas / de muchiguar esklavas (manus. Teza, 1820)

yesurin va yevando diziendo ke eskapa / muncho bien i muncho aver kon su boka se enkapa / ya le kitaron la kapa / ke le den murvet / ya salio el del dovlet / murira en kaza / ke no lo kemen en braza (manus. Teza, 1820)



Religious literature / Literatura relijioza


ke es el kavzo ke kuantos buenos djudios yevan mala vida kon muncho tsaar? (Meam Loez Bereshit)

Disho ke era el haradj ke se lo yevava al rey. (Meam Loez Bereshit)

de ke yeva a kamino de olvidarse la Ley de Yisrael, has ve-shalom. (Meam Loez Bereshit)

Les disho: ''savres ke ay en Sefat un haham ashkenazi i kada noche la kita mi neshama i la yeva a su lado (Shivhe 'ha-Ari, 1911)

Onde keria lo yevavan i deprendia ayi sodot ve-razin ilain. (Shivhe 'ha-Ari, 1911)

I lo ayaron i lo yevaron delantre Poros, rey de la India. (Ben Gorion, 1743)

si lo venderemos a eyos i eyos lo yevan a Mitsrayim i ayi lo venden i eskapamos de el (Tokpo shel Yosef, Yerush. 1887)

Por esto lo mas mijor es akolantar i matar a Belshatsar por mi mano i yevare la kavesa de Belshatsar a Koresh (Meam Loez Ester, Izmir 1864)

echemos goral a ken le kaye el goral ke se yeve el musafir a su kaza (Meam Loez Yeoshua II, Izmir 1870)

si el Sh.Yit. les da ke aga baskinlik, el mas bayagi se yeva mas muncho (Imre Bina, Belgrad 1837)

kuando se yeva el sefer tora del ehal a la teva, ke lo yeve por la vanda derecha (Pele Yoets I, Viena 1870)

i Hizkiya siendo rey yevava a sus ijos a meldar sovre su onbro (Meshivat Nefesh II, Const. 1754)



Bible, Mishna, Midrash / Biblia, Mishna, Midrash


I el ke yevare su kalavrina, lavara sus vestidos i sera enkonado asta la tarde. (Biblia, Const. 1873)

i siete saserdotes yevaran siete trompetas de kuernos de karneros delante del arka (Biblia, Const. 1873)

i Aaron yevara sus nombres delante de A' sovre sus dos ombros por membrasion (Biblia, Const. 1873)

i kon el tenia un azno ke yevava una manta buena tenyida kon kuantos modos de kolores, la manta estava atada kon una kuerda sovre el azno (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



Novels and press / Novelas i Periodizmo


mientres su alta kariera militara, el empeso a yevar una vida de lukso, (Luz de Israel, 1989)

pasando por la shara de Senyar, se dirijian para el kamino ke yeva a Paris. (Banyos de sangre, 1912)

yo te vo a yevar ayi kon los papeles de nobleza ke tenemos de nuestra famiya, (Banyos de sangre, 1912)

Saves ke nombre yeva tu madre? (Rolando i Eleonora, 1953)

dainda avia un uzo muy ijieniko, i una o dos vezes al mes se yevava la madre a todas las kriaturikas al banyo fin la nena de teta no mankava de se embanyar! (La mujer sefardí de Bosna, 1931)

es enbaldes ke vos estash yevando a muestro ijo, el es libero del servisio militar (El rey i el shastre, Yerushalayim 1903)

Ke deshe a el puevlo elektar giadores kapaches ke yevaran la organizasion a buena fin (La Boz del Puevlo, 1918)

el se akordava de la indjustisia ke le avian echo en yevandosen a media noche a su ijo regalado (El rey i el shastre, Yerushalayim 1925)

es enbaldes ke vos estash yevando a muestro ijo, el es libero del servisio militar (El rey i el shastre, Yerushalayim 1925)

ay sesh oras ke nozotros embarkimos todos en la barka i ke eya nos yeva en medio de la ancha mar (Perdidos en mar, Yerushalayim 1907)

este sekreto sera bien guadrado, ninguno no lo savra i mizmo el dia de mi muerte yo me lo yevare kon mi a la tomba (El prove doktor, Const. 1904)

yo lo tomi en la planta de mi mano i a su manera de avlar kiji entender ke el me tomava basho su guardia i me iva yevar a su palasio (Guliver, Yerush. 1912)

ansi fue ke sus parientes sufrieron muncho por azerlo yevar fin el ''Bakaloriat'' (Nantes, Tel Aviv 1952)

Despues de munchas diskusiones entre marido i mujer, dieron karar de yevar sus kriatura onde Katina i la yevaron sigun ya lo vimos. (La famoza kantadera, Tel Aviv 1950)

Ma el marido se opozava de yevarse kon el la tresera, visto ke era rizin nasida i ke traia muncho entrompeso a la vida ke eyos ivan a giar en Paris. (La famoza kantadera, Tel Aviv 1950)

i en examinando a este konvertido, vido ke el yeva los senyales de un simple djudio, i ansi el pudo entrar adientro de gan eden. (El Djugeton, Const. 1908)



Popular literature / Literatura popular


Ke yevash aki el buen konde en faldar de vuestra kamiza? (Blanka Flor)

Deke yevash la kara de un ombre hazino? (Blanka Flor)

L'echare guesos al perro ke non vos se vaya de detras. (Blanka Flor)

Lindos son los vuestros ermanos ma es vos ke yevash la flor (Blanka Flor)

ven djugaremos a los dados, el ke la gana, su mazal. (Kalendario de kantigas)

Lugo lo yevaron a la shara, le ataron pies i manos, i se asuvieron por ver a los arvoles. (Kuentos de Yerushalayim, 1923)

Danailov se aserko por ver si la pinturia yevava firma i el anyo en el kual fue echa, después se alesho i la kedo mirando kon los ojos medio serrados, (Sipure Sefarad)

Le merkó una ermoza forasiá, i al día demanyana lo izo suvir a su karrosa i se le yevó kon sí a la Bursa. (Kuentos, 1986)

De los otros echos de kaza se okupavan Liza i su ermana mas chika Djoya. Haim yevava el gaste. (Sipure Sefarad)

La inyeta grande ke yevava el nombre de su vava, Dona, se kazo en Samakov kon un galanteristo de buena pozision. (Sipure Sefarad)

Yamo a los shedim i les demando: ''En kuanto tiempo lo yevash a la sivdad de Yihya el Akra?'' Uno disho en teres mazes, vino uno i disho en dos dias. (Yihya al Akra, Manus. Yerushalayim 1920)

este se vistio i se fue kon el, lo yevo por unos kaminos tuertos (El moel eskarso, Manus. Yerushalayim 1920)



Popular mascots and remedies / Segulot i Melezinas populares


Segula prevada para el ke sale a el kamino ke yeve kon el ka-zayit del afikomín ke al yede de esto aze fuir los mazikin (manus. Papo, Sarajevo 1840)

Segula: si yevaras sovre ti diente de perro preto non landereara a ti ningun perro (manus. Papo, Sarajevo 1840)

Segula: si yevaras sovre ti luenga de mursiegano non podestaran en ti tus enemigos (manus. Papo, Sarajevo 1840)

kuando yevan al muerto de kaza ke se akavide ke no sea ke salga el al presipio de kaza (manus. Papo, Sarajevo 1840)

Segula: si bevera el ke lo yevan a la prizion algun bevraje, afilú si non topa, de su urina, no se deterna ayi (manus. Papo, Sarajevo 1840)

si keres ke no te mauyen los perros sovre ti, toma luenga de perro i la sekaras a eya i yevala sovre ti (manus. Papo, Sarajevo 1840)