Back to main page of Maaleh Adumim Institute                             tornar a la pajina prinsipal del Instituto

   Back to main page of the dictionary    tornar a la pajina prinsipal del Trezoro

 

Searching the dictionary

Bushkida - ladino 

English search

Bushkida - inglez

Idioms

Lokusiones

Popular l.

L. popular

Proverbs

Refranes

Coplas

Koplas

Liturgic l.

L. relijioza

Bible and Midrash

Biblia i Midrash

Nobels and press

Novelas i Periodizmo

Lexical samples

Enshemplos leksikales

Classicism

Klasika

Shortening table

Abreviasions

 



 

 

 

Entry presentation
Prezentasion de la entrada

 

Entry No. 460400

entrada numero 460400

tiempo m.

time, season, date, period, duration; weather

a tiempo

בזמן

al tiempo

לפנים, מקודם, מכבר

al tiempo de la merendjena

'בזמן החצילים'' – לעולם לא

al tiempo del kueshko dulse/del dovlet (t.)

בימים הטובים ההם

al tiempo del mabul (ebr.)/de Metushelah/Marí Kastanya

עתיק יומין, מימי המבול, מזמן נשכח

al tiempo del turko

בזמן שלטון התורכים, בזמן האימפריה העות'מנית

arkilar para tiempo

לחכור לתקופה ארוכה

atrás tiempo

פעם, לפני תקופה ארוכה

avansar tiempo

לחסוך זמן

ay muncho tiempo

לפני זמן רב

ay poko tiempo

לאחרונה

ay tiempo ke

לפני זמן מה

ay tiempo ke no lo veo/de tiempo ke no lo veo

זמן רב לא ראיתיו

aze tiempo ke

עבר זמן רב מאז

dale el tiempo de ir i de venir

אל תהיה בלתי סבלני, אל תלחיץ אותו, תן לו את הזמן שלו

dale/déshale el tiempo

תן לו את הזמן הנחוץ

dar tiempo/s

לתת ארכה

de tiempo de Terah/Antiyohos (ebr.)

מיושן, ישן נושן, מימי תרח

de tiempo en tiempo

מפעם לפעם

deshar pasar tiempo

לתת לזמן לעבור כדי לתת לזמן המתאים (להזמנות) להגיע

echar el tiempo en nada

לבזבז/ לאבד זמן, להוציא את הזמן לבטלה

echar tiempos

לדחות בלי הרף

el tiempo de la vida

אורך החיים, קצבת חיי אדם

el tiempo es kurto

לא נותר לנו עוד זמן רב, הזמן לוחץ

el tiempo está a la luvia

אומרים שיירד גשם

el tiempo lo rekiere

הנסיבות מחייבות

el tiempo s'está gastando/ bozeando

מזג האוויר נעשה גרוע

el tiempo se le va en bavas

מבזבז את זמנו על זוטות ודברי הבל

en mi tiempo

בימי, בהיותי צעיר

en mismo tiempo

בו בזמן, באופן סימולטני

en muestros tiempos

בחיינו, בימינו

en nada de tiempo

כהרף עין

es el tiempo de la merendjena

זוהי עונת החום הגדול

es para tiempo

הוא נועד (בנוי) להאריך ימים

espasio de tiempo

פרק זמן

fruta del tiempo

פרי העונה

ganar tiempo

להרוויח זמן, לדחות משהו בתירוצים שונים

ir kon su tiempo

לחיות לפי צו האופנה

irse por tiempo

ללכת לזמן רב

kaminar kon el tiempo

לצעוד עם הזמן

ke tiempo está?

מה מזג האוויר?

kon el tiempo

עם הזמן

kon tiempo

בסבלנות

kon tiempos

אחרי עבור זמן ארוך למדי

lo mas del tiempo

בדרך כלל, מרבית הזמן

no es el tiempo de la merendjena

נאמר על אדם שרוקם תכניות לא מציאותיות

no estar a tiempo

לא להיות מסוגל

no están los tiempos

המצב הנוכחי אינו מאפשר

no le disho el tiempo

מזג האוויר השורר אינו טוב לבריאותו

no me sovra tiempo/me manka tiempo/no me keda tiempo para nada

המשימות בולעות את כל זמני אין לי רגע פנוי לעצמי

no piedras tiempo

עזוב, חבל על הזמן!

no tengo tiempo de tomarme sehorá (ebr.)

אין לי לא הזמן ולא החשק להיעצב ולקחת ללב

onde están akeyos tiempos?

אהה, איפה הם הימים היפים והטובים ההם?!

pagar a tiempo

לפרוע חוב בזמן

pagar kon tiempos

לפרוע חוב בתשלומים

para muncho tiempo ke te sea!

איחול למלבוש/דירה/רהיט חדשים: תזכה ליהנות מהם לאורך ימים!

pasar el tiempo

לבלות את הזמן

pasaron akeyos tiempos!

חלפו לבלי שוב הזמנים ההם!

pedrer tiempo

לבזבז זמן לשווא - באפס מעשה ובלי תועלת

por pasar el tiempo

כדי לבלות את הזמן בנעימים, לענות על צרכי השעה

s'adovó/aboltó el tiempo

מזג האוויר השתפר

se kere tiempo

זה דורש זמן, אין לעשות זאת בפזיזות

ser del tiempo

להיות בן הזמן, אופנתי

son tiempos duros!

הגיעו זמנים קשים!

su tiempo es

עתה הזמן עבורו ליהנות ולחיות

tener lo del tiempo

לסבול ממחלות העונה

tiempo agro

מזג אוויר קר

tiempo dubiozo

זמן מפוקפק ובלתי בטוח שאורבים בו סכנות ואיומים

tiempo dulse

מזג אוויר נעים ונוח

tiempo futuro

זמן עתיד

tiempo kapanik (t.)

מזג אוויר מעונן

tiempo prezente

זמן הווה

tiempo rebuelto

מזג אוויר הפכפך; תקופה סוערת

tiempo shubelí (t.)

מזג אוויר בלתי יציב

tiempo truvio

זמן בלתי בטוח ומאיים

todo tiempo ke

כל עוד

toma todo tu tiempo

אל תילחץ - קח לך את כל הזמן הנדרש לך

tomar tiempo/s

לקבל ארכה

tomar todo su tiempo

לעשות במתינות, לא למהר, לקחת את הזמן

tomarse a tiempo

לטפל במשהו בעוד אפשרי הדבר

trokamiento de tiempo

שינוי במזג האוויר

trokaron los tiempos

זמן השגשוג חלף ומצבנו עתה קשה

un tiempo

אי פעם, אי אז

venir a tiempo

לדייק; לבוא בזמן

ya es tiempo

הגיעה השעה

ya izo su tiempo

עבר זמנו, יצא מן האופנה

zarzavá (t.) del tiempo

ירקות העונה



Lexical samples / Enshemplos leksikales


ay tiempos de akojer piedras i tiempos de arrojar piedras (Nehama)

el tiempo es kurto i la ovra mucha (Nehama)

el tiempo está a la nieve (Nehama)

el tiempo kura al yenso (Nehama)

el tiempo no tiene ni empesijo ni fin (Nehama)

en tiempo de landra, todos se fazen de guerko (Nehama)

es el tiempo del melón; es el tiempo del tomat (Nehama)

kada koza a su tiempo (Nehama)

kien tiempos tiene, no tiene devda (Nehama)

kon el tiempo todo pasa (Nehama)

lo ke va fazer el tiempo ke lo faga el meoyo (Nehama)

peshe del tiempo (Nehama)

según el tiempo kura el yenso (Nehama)

tiempo luviozo (Nehama)

todos los tiempos no son unos (Nehama)

vinieron tiempos onde no tenía para komer (Nehama)

en tiempo de vedrura komer sekura (Moscona)

el tiempo esta kargado (Moscona)

el tiempo se esta avriendo (Moscona)

en tiempo de ambrura no ay mal pan (Moscona)

sigun el tiempo se seka el yenso (Moscona)



Proverbs / Refranes


El tiempo aze i el tiempo desaze

El mas abil mediko solo kura kon tienpo

El tiempo es el pusat ke el onbre resive, pasiensia es el mango para los ke persive

El ke pelea para kazar non tiene tienpo de espozar

El ke es patron de gaava en tiempo piedre su atslaha

Kien tienen la kapachidad de la alegria nunka piedren el tiempo kon muncha avlastina

El amor aze pasar il tiempo i el tiempo aze pasar il amor

El ke merka del ladron en tienpo lo aze su patron

Koje las flores del buen tiempo, ke presto yegara el invierno

El ke guad(a)ra malkerensia kon tiempo piedre su sensia

Nada vale di korrer si kali ir a tiempo

Segun el tiempo se kura el yenso

Al tiempo el konsejo

A la pera dura, el tiempo la madura

El mas buen mediko es la natura, el tiempo i la pasensia

El tiempo es un riko trezoro

A mal tiempo buena kara

Tambien el tiempo es sombaidor

Guadra il saman i al tiempo valdra mas



Clasic poetry and drama / Poezia klasika i Drama


En akeos tiempos empeso el zelo (Gaon, Poezias)

Ma kuando vino el tiempo, despues ke pasaron los anyos (Odisea)

son a los suyos; i al tiempo akorruto enkontros tuvimos, (Odisea)

Tiempo enuvlado / haver malavlado / mirada de lado / angustia del Dio (La Epoka, Sal. 1900)

en arrivando en las linias enemigas, sin pedrer tiempo izi pozar mi aparey fotografiko (El Triomfo de la Djustisia, Sal 1921)



Coplas / Koplas


Oyid lo ke akontesio en tiempo de avante i lo ke se enrikesio ke es koza de enkante (Purim, De-Fes, sig. 18)

Los arelim yoravan, yamavan al Hristo, el Hristo se les izo de piedra, repuesta no les dio; los djidios yoravan, yamavan al Dio, a tan poko tienpo El mos respondió. (Kalumnia de sangre, sig 18)

mira lo ke es el kavo del basar vadam, la muerte kedo del tiempo de Adam, de eya no eskapa benadam, anke sea kuanto Moshe (Tarika, Shira Hadasha, Izmir 1861)



Religious literature / Literatura relijioza


ke dire yo ke lo tengo en mi kaza tanto tiempo, i de su desfilo me adolensyi? (Meam Loez Bereshit)

lo ke nunka tal se oyo en tiempo de tus aguelos los reyes pasados (Meam Loez Bereshit)

El kelal es ke en kada tiempo de los dorot pasados, (Meam Loez Bereshit)

I si tambien ke es un livro pekenyo ke se akava de meldar en poko tiempo, (Meam Loez Bereshit)

I en tiempo pasado uvo un savio ke deklaro el Shulhan Aruh en ladino, (Meam Loez Bereshit)

Kon tiempo los yamo el rey i les pregunto: (Meam Loez Bereshit)

En estos tiempos empeso Arambam a eskrivir su grande livro nombrado ''Yad-Ahazaka'' (El Gid,1967)

Disho rabi Aba: enpesemos en palavras de Ley, ke la ora i el tiempo es agora por ser metaken los kaminos. (Leket 'ha Zo'har, 1855)

Por muy sierto ke verna tienpo ke no avra ken ke uze a la kriatura a meldar afilu una beraha. (Lel Shimurim, 1819)

I lo esplikan los senyores hahamim ansi: Yo, H', en su ora ke fiksi vos vo regmir si mereses o si no mereses, pero si vozotros sos pertenesientes, yo vo la apresuro la geula i vo la traigo antes de su tiempo. (M''L Kantar de los Kantares,1899)

asta ke nasio Avraam Avinu i enpeso en su tiempo a pensar en su daat el dia i la noche (Meam Loez, Devarim II, Const. 1773)

Te kontare mi senyor padre lo ke paso por mi kavesa en el tiempo ke estuve en prizion. (Tokpo shel Yosef, Yerush. 1887)

Es el shir ke disho Moshe Rabenu alav 'ha-shalom el tiempo ke se iva espartir de este mundo i kijokastigar i doktrinar a su puevlo Yisrael (Meam Loez Kantar de los kantares, Const. 1899)

ke kedo auzado en muestras bokas del tiempo de Yeoshua por dezir por dezonra: makedanos (Meam Loez Yeoshua II, Izmir 1870)

basta ke ayga un poko de buena veluntad se parviene a todo i en korto tiempo nuestra lingua puede rebivirse (manus. Vitali Varon, Const. 1948)

malorozamente en nuestro tiempo en siertos paizes nuestro livro vino a mankar (manus. Vitali Varon, Const. 1948)

Raban Yohanan sin pedrer tiempo avrio su primera eskola i empeso el estudio de la Tora (manus. Vitali Varon, Const. 1948)

ke metio en tino dito Yosef de la Reina a ke viniera el Mashiah. I ba-avonot por muestros pekados no pudo ser, i era esto de los tiempos antiguos porke no savemos en ke tienpo hue este maase. (Yosef de la Reina, manus. Chorlu 1893)

en sus tiempos se aparesieron en la sivdad tres mansevos luzios ke su ermozura era una i hahamim al gueso (manus. Minhat Ani, Yerushalayim 1880)

i a medio dia se enserrava el sol antes de su tiempo, i eskuridad i tinievla en todo el mundo (Shivhe Hayim Vital, Sal. 1892)

Eliau non puede ser ke lo diga, siendo Eliau vino muncho tiempo antes ke se kativaron los djidios, antes ke entraran los dos mil anyos trazeros (Shevet Yeuda, Viena 1859)

Vuestra Ley era verdadera un tiempo, ma agora ya se baldo (Shevet Yeuda, Viena 1859)

Sinyor del mundo, en muestro suvir sovre muestro korason ke no mas de el tiempo akortimos en tu avoda i en entremetiendo de tu Ley santa i afirmamiento de tus mitsvot (Tashlih, Mahzor Rosh a-Shana, Sal. 1876)



Bible, Mishna, Midrash / Biblia, Mishna, Midrash


El tiempo de podar yego (Biblia, Const. 1873)

i fue komo el rey de Ay vido esto, los varones de la sivdad se apresuraron i madrugaron i salieron al enkuentro de Israel a la pelea .. al tiempo senyalado (Biblia, Const. 1873)

i siendo ke ayego su tienpo por espartirse del mundo el Santo Bindicho El toma su i parte, i parte de su padre i su madre echado delantre de eyos ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

I akontesio despues de algunos dias, ke en el tiempo de la segada del trigo, Shimshon vijito a su mujer kon un kavrito de las kavras, i disho: entrare a mi mujer a la kamara. Ma el padre de eya no lo desho entrar. (Biblia, Const. 1873)

Mia es la vengansa i la paga; a su tiempo resfuira su pie; (Biblia, Const. 1873)

asegun ke todas sus palavras son sovre la regla komo eran en el mundo en akonantamiento i en detardamiento, ke no se topa en este livro tardiozas kozas ke eran adelante; o akonantadas kozas ke eran prosteras, sino kada koza i koza en su lugar i su tiempo fue eskrita (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

esto kuantos dias i anyos i tiempos ke se yo del estruyimiento de Yerushalayim, i me entre en esta kaza i ize a mi esta kamareta (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

kantar primero disho Adam en tiempo ke fue perdonado a el su pekado (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)



Novels and press / Novelas i Periodizmo


Segun el uzo ke nozotros adoptemos desde lungo tiempo, en en­trando en la nueva anyada djudia, (El Tiempo, 1924)

el padre es ovligado de pasar la mas parte de su tiempo fuera de kaza i leshos de sus kriaturas, (La boz de oriente, 1931)

Ke menester korrer los risgos de las mares i los negros tiempos de otros paises kuando se tiene aki basho la mano unos kampos ke vos dan mas de lo ke keres? (Pavlo i Virdjinia, 1912)

Todos los dias eran unos en el lugar i no avia nunka ningun trokamiento en la manera de bivir i de azer pasar sus tiempo. (Pavlo i Virdjinia, 1912)

Ma no kale kreer ke la kortezana del tiempo no le permetio de azer una koza enteramente parfekta. (Rolando i Eleonora, 1953)

En korto es ke en tiempo de tredje dias de kuando la nave se aparesio a mis ojos fui i vine onze vezes, (Asolado en la izla, 1881)

Konsenti un mareo dulse i en mizmo tiempo un espanto ke no vo pueder rezistir. (Luz de Israel, 1985)

Akel riko merkader, le parese ke domina todo el mundo kon su rikeza: domina el tiempo, domina la djente. (Otniel Hodja, 2002)

Este es demaziado viejo, kero un kodrero ke biva muncho tiempo. (El Princhipiko, 2010)

i eya supo siempre ir kon el tiempo ! no se kere maestría para esto? (La mujer sefardí de Bosna, 1931)

kalia un tiempo ser maestra para ke el frijaldo salga bueno de la mano. (La mujer sefardí de Bosna, 1931)

la de un tiempo hue, antes de todo muy pasensioza. (La mujer sefardí de Bosna, 1931)

Knando estava en Marsilya lo avian echo prometas, i ke en viniendo a Paris non se exekutian del todo, i entre tiempo su chika bolsa se empesava a aflakarse, a grado de vaziarse enteramente. (Nantes, Tel Aviv 1952)

dezde tanto tiempo las ventanas avian restado serradas! (La sinyatura del kontrato, Yerushalayim 1907)

topandose en esta pozision, uzado a kontratar siempre emprestimos kon la banka para pagar a su tiempo los kupones de los emprestimos i de azer de este modo una mueva devda para pagar una vieja (La Epoka, Sal. 1875)

esta dulse konversasion ke se avla oras enteras sin azer atansion al tiempo turo a los nuevos amorozos serka dos oras i media (El prove doktor, Const. 1904)

de tiempo en tiempo se sentian tambien algunos golpes de trueno ke paresian kerer ruvinar la kaza entera (La Epoka, Sal. 1900)

en teniendo mi pie atado en una kadena de fierro ke diez mil fierreros metieron una semana de tiempo para fabrikar (Guliver, Yerush. 1912)

mientres algunos dias la mar estuvo buena i nos dirijiamos verso las Indias, ma el tiempo troko subito (Guliver, Yerush. 1912)

i esto prontamente, sin tener menester de pensar longo tiempo (El Tiempo, 1896)

Orozamente, Gul Bahar arrivo a tiempo al palasio para empidir la matansina, en kontando a su marido la korajoza entervansion del misteriozo Papas (Gul Bahar, Tel Aviv 1953)

El orden vino a tiempo porke los djenisaros ya estavan prontos a rondjarsen kontra los gregos i a matarlos sin piadad (Gul Bahar, Tel Aviv 1953)

Un tiempo el era muy renomado i riko. Agora, el es viejo, borrachon i sufre de kora-son. (La boz de Yerushalayim, Yerush. 1953-4)

Un tiempo el era muy renomado i riko. Agora, el es viejo, borrachon i sufre de kora-son. (La boz de Yerushalayim, Yerush. 1953-4)

El viajero [...] penso de fumar un sigaro por matar el tiempo (La linda Anjela, Tel Aviv 1953)

Puedia ser ke el tiempo era klaro, ivas i azias algun lavado i traias unas kuantas paras. (La famoza kantadera, Tel Aviv 1950)

Son deshados ayi mientres tres kuatro o sinko dias o mientres todo el tiempo en el kual non ay rizgo de verlos pudrirsen (Matador de kriaturas, Yerush. 1908)

Para el ke sonyava kon un renasimiento del ladino i de su kreasion literaria en muestros tiempos, sus suenyo no se realizo. (Aki Yerushalayim, 2019)

todos los moradores de esta sivdad se topan en este tiempo okupados a azer pasaje siendo la chirkulasion esta por la ora muy difisil (El Tiempo. Const. 1874)



Popular literature / Literatura popular


Disho Djoha: ''Dame tiempo tres dias!'' (Djoha ke dize)

Kon tienpo, se desho de venir de otra sivdad un mansevo muy ermozo. (Hidot de Izopeto)

Paso tiempo. Los echos del governo kaminavan en regla. (Sipure Sefarad)

Paso tienpos, se murio dita mujer de ribi Yeuda i se kazo kon otra, (Kuentos de Yerushalayim, 1923)

klaro, ke kon el pasar del tiempo la kazika tenia menester de una serioza reparasion. (Sipure Sefarad)

largo tiempo Yako Abenshoan i Mamo no eskapavan de kontar kon regreto lo ke les avia afitado kon la pinturia de Gogumagogu. (Sipure Sefarad)

El mansevo, ke kiría muncho bien a la ija, le rogó al padre: Dame entr'una semana de tiempo, i esta vez verás ke me vas a dar a tu ija! (Kuentos, 1986)

le disho: Amóstrame komo un gameo puede bolar! Si no, te vo azer kortar la kavesa! Te do tiempo una semana! (Kuentos, 1986)

Sikomo era semanas de Sevó, el tiempo estava ermozo, rayos de sol entravan por la ventana avierta. (Sipure Sefarad)

Akeya noche izieron los shiduhin por la boda. Metieron tiempo. Un mez vino el tiempo de la boda, kazaron todas. (Yihya al Akra, Manus. Yerushalayim 1920)

Pishin despozaron. Metieron tiempo para la boda. El rav izo todos los gastes de su pecho (Yihya al Akra, Manus. Yerushalayim 1920)

despues ke paso tienpo penso el rasha de azer un dezastre gadol en Israel (manus. Papo, Sarajevo 1840)



Popular mascots and remedies / Segulot i Melezinas populares


para echar aborresedor i enemigo: ke merke un gayo por nombradia del aborresedor i ke lo merke por el presio primero ke lo demandan sin kortar nada i despues ke lo traiga a su kaza i ke lo yame a el gayo por nombre del aborresedor i ke lo mantenga 2 semanas, i despues ke lo degoye en noche de rosh hodesh i ke tome el korason del gayo i ke enkashe ayi 2 agujas muevas una ala longura del korason i una ala anchura i ke lo guadre, despues ke tome al gayo ke lo enterre en la oriya del rio; se murira tu aborresedor al tienpo poko o kaera en holi longo i se atemara todo loke ay a el (manus. Papo, Sarajevo 1840)