Back to main page of Maaleh Adumim Institute                             tornar a la pajina prinsipal del Instituto

   Back to main page of the dictionary    tornar a la pajina prinsipal del Trezoro

 

Searching the dictionary

Bushkida - ladino 

English search

Bushkida - inglez

Idioms

Lokusiones

Popular l.

L. popular

Proverbs

Refranes

Coplas

Koplas

Liturgic l.

L. relijioza

Bible and Midrash

Biblia i Midrash

Nobels and press

Novelas i Periodizmo

Lexical samples

Enshemplos leksikales

Classicism

Klasika

Shortening table

Abreviasions

 



 

 

 

Entry presentation
Prezentasion de la entrada

 

Entry No. 457660

entrada numero 457660

tener v.

to have; to resist

a no tener tiene mil liras

המעט שבידו הן מאה לירות

bien tener

רווחה, לחיות ברווחה

chi tengo

הדבר חשוב לי!

darse a tener

לעורר כבוד וחשיבות, לגרום לכך שיעריכו אותך

es persona de tener

הוא אדם אמיד

ke tienes?

מה לך? ממה אתה סובל? מה מטריד אותך?

no esta/no parese de tener

אינו נראה כמי שטובל בעושר ובנוחות

no tengas mal/no tengas mal ni muerte

נאמר בעקבת קבלת סירוב על בקשה: תהיה לי בריא!

no tiene para komer

חסר כל

sufrir por no tener

לסבול מחסור ועוני

ten de mi ke

סמוך עלי

ten un poko la meza para ke no se manee

החזק מעט בשולחן לבל יזוז

tener (a alguno) por

להחשיב (מישהו) ל-, להעריך כ-

tener a bueno/negro de

לחשוב שהפעולה מביאה מזל טוב/רע

tener akontesido

לקרות, להתרחש

tener ambre/sed

להיות רעב/צמא

tener buena pasadía

לחיות חיים טובים

tener demenester

להצטרך

tener el tino

להשגיח, לתת את הדעת על

tener en ki

יש בליבו על

tener ganas

להתחשק

tener kabayet (t.)

אינו צודק, הצדק אינו בידו, אשם

tener kaza i morada

יש קורת גג לראשו

tener ke azer

לשאת ולתת, לסחור; להיות ביחסים (גבר ואשה)

tener ke demandar

להתנגד

tener ke/de

להיות צריך/מוכרח ל-

tener la edad de

להיות בן ..

tener la espada en la garganta

חרב מונחת על צוארו, להיות נתון בסכנה

tener lugar

קרה, התרחש

tener meoyo

להיות חכם

tener mezos

להיות בעל אמצעים; להיות בעל קשרים בממשל

tener mil embrolyos

להיות טרוד בבעיות רבות

tener mil males/mil hazinuras

לסבול ממיחושים רבים/ממחלות רבות

tener mil pares de razón

לפעול לחלוטין במסגרת זכויותיו

tener muncho

להיות עשיר

tener ovligo de

להיות מחוייב ל-

tener palavra

לעמוד במילתו/ בהבטחתו

tener pekados

להתנהג בצורה מטופשת

tener penserio

לדאוג

tener piadad

לרחם על

tener poder

להיות אמיד, בעל השפעה, בעל סמכות

tener por korona

לנהוג כיד המלך

tener ravia

לרגוז

tener razón

לצדוק

tener respeto por uno

לרכוש כבוד ל-

tener rezio

לא לוותר

tener selo kon

להתקנא ב-

tener sierto

להיות משוכנע

tener un poko en los ojos

לבוז

tener uzo

להיות בעל הרגל ל-

tener ánimo

להתאזר עוז

tenerlas kon

יש בליבו על

tengo la onor

יש לי הכבוד

tente de mi!

החזק בי!

tente no me tokes

'אל תיגע בי'' (רגיש)

tiene mulkyes

יש בבעלותו נדל"ן

tiene vente anyos

הוא בן עשרים

tu ke tienes?

מה זה נוגע לך? מה אתה מתערב?

ya es de tener

נראה שיש לו הון



Lexical samples / Enshemplos leksikales


mas tiene mas kiere (Nehama)

ni las tiene ni las deve (Nehama)

tener para dar (Nehama)

tener uzo de komer poko (Nehama)

tiene mucha pará (Nehama)

tengo muchos amigos (Moscona)

lo tengo en mis manos (Moscona)

el muchacho tiene venti anyos (Moscona)

un kilometro tiene mil metros (Moscona)

tengo dezeo de [...] (Moscona)

tenga la buenda (Moscona)

tengo de ir (Moscona)

ten en vista (Moscona)

no tenga mal (Moscona)

lo ke tiene en el kotason lo tiene i en la boka (Moscona)

de tener muncho no sale danyo (Moscona)

lavora para tener i guadra para ora mala (Moscona)

no se ande tengo la kavesa (Moscona)

si no tiene lo ke azer, azete ishaet (Moscona)

en la boka tengo un griyo ke va diziendo dilo, dilo (Moscona)



Proverbs / Refranes


Ken no tiene kualo azer kita los ojos de la mujer

Mas vale tener onor en plaza, ke kama dorada

Mas vale tener onor en la plasa de lo ke paras en la kasha

Arremediate kon lo tuyo i no tengash menester a ninguno

Kuando ija ay de kazar, el Dio tiena de mandar

De la kara si veya komo di korason tieni

Kien pasensia terna, de la oja del arvol vestira

Buenas oras tengan los gevirim

Ham Avram Aldoshas, ke tiene las bragas floshas

Paga lo ke deves saves lo ke tienes

El ke tiene elmuera, tiene dolor de muela

Ken no tiene la ermoza, beza la mokoza

Kien no tiene indjenio, de ambre se muere

Ken no tiene krios, tiene una dolor, ken tiene, tiene munchas

Ijos no tengo, inietos mi yoran

El ojo en el kamino lo tiene todo

En ora de tu ravia ten pasensia

Ken es el baragan el ke aze pasensia en la ora de su ravia

Kon parientes ke no tengas dar i aver

El prove i el hazino, non tienin amigo

Eyos tengan bien i mozos tambien

Ken muncho yora akel mas tiene

El otro anyo tinia un gameo, este anyo tengo dos

No komas delantre de todos porke te tienen ojo en todo

Dientes de kavayo ke tenga, igine no le vo dar or azer esto

Ken tiena ambre, venga i koma

Ken avla bueno, bueno ke tenga

Ken no tiene dientes, tiene djindjivres

Esto tengo - esto vendo

La mano pezo no tiene

Ken no tiene meoyo, ke tenga piezes

Mi moso tiene moso, mi amo 28

Kien no arriesga nada non puede tener nada

Ken nada no save, nada no tiene

Ke no tengas el ojo en el d'enfrente

Para el mal i el bien, sehel kale tener

Buen zahou tengas

Ken tiene buen vizino se anbeza buen dotrino

El guerko no tiene lo ke azer

A ken es de yorar al ke tinia bien i vino en mal

Ansias tiena, ken a mi me tiena

El ken mas tiene mas muncho kere

Ken no tuvo i tiene, no save komo se lo detiene

El ke tiene es devdor al ke no tiene

No tengas ojo en otro te tiene en lo tuyo



Clasic poetry and drama / Poezia klasika i Drama


Shimshon, ke los Daneos, la djente de su trivo, kontavan ke un andjel viniendo del Dio bivo, predisho a su madre, mujer ke no paria, k'en manko de un anyo un ijo teneria, ('Ha-Elion: Shimshon, 2003)



Coplas / Koplas


De ke tenesh la kara tan demudada? Eya ya savia el mal ke tenia. (El rey Nimrod)

kavod grande tu ternas si al yetser no eskucharas, a mis mizvot tu afirmaras, las ke se azen en la tierra (Tarika, Shira Hadasha, Izmir 1861)

zahud ternas de ser kumplida kon la Ley seras rijida i kon shalom tu venida en tornando de la tierra (Tarika, Shira Hadasha, Izmir 1861)

huerte echo se le rizo en muy pokos dias / todo este bien ande lo tenias? / para ke lo kerias / sirviendo al malhut / apanyen asta el bahur / de 'Haman el nieto / ya lo vimos muerto (manus. Teza, 1820)



Religious literature / Literatura relijioza


ke dire yo ke lo tengo en mi kaza tanto tiempo, i de su desfilo me adolensyi? (Meam Loez Bereshit)

siendo eres mansevo kumplido munchos rogaran de tenerte por yerno. (Meam Loez Bereshit)

ke no tienen modo de emplear todo el dia para entender una koza, (Meam Loez Bereshit)

i makare tuviera yo ken me arifte en los yerros ke ago por no saverlos; (Meam Loez Bereshit)

ke si lo tienen por haham grande ke save los sesh sedarim de Mishna, (Meam Loez Bereshit)

i munchas kozas ke no las teniash por pekado i las ivash aziendo; (Meam Loez Bereshit)

no por uno tienen de pedrer los munchos, (Meam Loez Bereshit)

lo ke no tienen ninguno de resto de las nasiones del mundo, (Meam Loez Bereshit)

es menester tenerlo en tino (Meam Loez Bereshit)

Le diseron: ''mos tienes ke dezir agora ke avon izites, ke ansi i ansi avlo el rav 'ha-Ari por ti; (Shivhe 'ha-Ari, 1911)

porke mozotros siendo ijos de la sinyora puede ser ke no terna korason muestro padre de alesharmos, ama a vozotros sierto ke echa la ravia (Tokpo shel Yosef, Yerush. 1887)

i si el moso no fuera platike en el kavzo no tuviera tanta pena (Hovot 'ha-Levavot, Const. 1569)

muncho tuve a bushkar las sursas de kada din (El gid, Istanbul 1967)

me disheron ke non tengo lisensia de suvir i veer en ninguna morada de el palasio i non kere dicho en este lugar (Shivhe Hayim Vital, Sal. 1892)

Respondio el apifior: si es porke vos estah espantando, ya vos dishe ke non tengash ke pensar, i koza ke yo digo non me arrepiento (Shevet Yeuda, Viena 1859)

si ve a un buen djidio apegado kon la ley i kon el djudezmo se zifklenea de el i se burla de el i lo tiene en kelal de bestia (Imre Bina, Belgrad 1837)

i lo inchian de piedras ke no tenia de azer en eyas pegima, komo el kuchiyo de shehita ke si ay enel tantiko de pegima no aprovecha (Meshivat nefesh I , Const. 1743)

ke ternesh ke demandar ke es el kavzo ke en esta masehta de Avot mos dize ke Moshe resivio la Ley i la fue entregado de dor a dor (Meshivat Nefesh II, Const. 1754)

se aleshavan muncho de mujer i lo tenian por grande herpa de ir akorrido el onbre detras de la taava (Meshivat Nefesh II, Const. 1754)



Bible, Mishna, Midrash / Biblia, Mishna, Midrash


Porke me izistesh mal, en avizando al varon si teniash mas ermano? (Biblia, Const. 1873)

Todos eyos tienen espadas, praktikos en la gerra (Biblia, Const. 1873)

No ay koza ke no tenga su valor (Tefilat Imanuel, 1924)

Porke no ay ombre ke no tenga su ora favoravle (Tefilat Imanuel, 1924)

I Eli la tuvo por borracha (Biblia, 1873)

Angustias tengo por ti, ermano mio Ye'honatan (Biblia, Const. 1873)

sus uvas son uvas de tosigo, razimos amargos tienen. (Biblia, Const. 1873)

i tambien pan i agua tengo, i paja i sevada para mi azno, no me falta nada (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

por un poko ke lo vitesh, vos shasheatesh de verlo [?] i yo ke lo tengo en mi kaza i lo miro kada ora, komo no me adolesere? (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



Novels and press / Novelas i Periodizmo


Porke no puede kaminar... El tiene el kuerpo entero segun tiene la kara... (Banyos de sangre, 1912)

Ma, el Dio tuvo piadad de los fuyidos ke avian kedado bivos (Vaye de los yoros, 1935)

le enkomenda de tener siempre en su kaza kada dia una meza kon diez hahamim meldando. (El Djugeton 1917)

el resto non teniya importansa. (Nantes, Tel Aviv 1952)

yo no teneria tiempo se disho el (El Alakran, Tel Aviv 1954)

O ke malor de kada diya, la nochada ya esta aserkandose i ayinda tengo de ganar un grosh de plata. (Hamal Izidor, Istanbul 1930)

eya retorno en kaza en un estado manziozo, mojada, tuviendo el lodo asta los dizes (La dezgrasiada Luiza, Tel Aviv 1953)

Eh! es un buen echo, vos me vash a rengrasiar mas tadre. Yo pudia topar un ombre kon titolos. Yo konosko uno ke me tuviera bezado las manos, ma, ma, yo preferi eskojer afuera del mundo de esta kriatura. (Nantes, Tel Aviv 1952)

-Sintid, es yo ke tuve pensado a vos. La jovena ija no disho no kuando yo le dishe vuestro nombre... (Nantes, Tel Aviv 1952)

Se olvido sin. David ke yo ya tengo dos kriaturas ke no las esto pudiendo mantener ? (La famoza kantadera, Tel Aviv 1950)

yo non invento nada, esto deve ser tenido bien en vista, antes de todo en kada punto de mi ekspuesto (Herzl, El estado djidio, Sal. 1931)

ande terna lugar el tiraje ala suerte definitivo delos primos aprendista menesterozos para la mueva ovra (La Epoka, Sal. 1900)

keresh bien tener el gusto de kontentar mi kuriozedad (Manon Lescaut, Yeru. 1906)



Popular literature / Literatura popular


A tenerla por vezina a la kondesa mi madre, (Blanka Flor)

Eya ke era de ventikuatro por despozar la tenia (Blanka Flor)

Agora, dizmi, ke era la kashika ke uzavas tener delantre de ti i loke guadravas en eya? (Sipure Sefarad)

Los shedim de ver al rey avlando kon el, no estan teniendo koraje de azer danyo al mansevo. (Yihya al Akra, Manus. Yerushalayim 1920)

Paso otros dos mezes se izo haham gadol. Le disho el mansevo: ''Sinyor Yihya, esta semana vamos a ir al kal i tiene ke darshar.'' (Yihya al Akra, Manus. Yerushalayim 1920)

i le disho: mira ke estas kozas no se aze presto porke si se save la koza tenemos todos sekana (manus. Papo, Sarajevo 1840)