Back to main page of Maaleh Adumim Institute                             tornar a la pajina prinsipal del Instituto

   Back to main page of the dictionary    tornar a la pajina prinsipal del Trezoro

 

Searching the dictionary

Bushkida - ladino 

English search

Bushkida - inglez

Idioms

Lokusiones

Popular l.

L. popular

Proverbs

Refranes

Coplas

Koplas

Liturgic l.

L. relijioza

Bible and Midrash

Biblia i Midrash

Nobels and press

Novelas i Periodizmo

Lexical samples

Enshemplos leksikales

Classicism

Klasika

Shortening table

Abreviasions

 



 

 

 

Entry presentation
Prezentasion de la entrada

 

Entry No. 352530

entrada numero 352530

parir v.

to give birth

deznudo asigún lo parió su madre/komo lo parió su madre

ערום כביום הוולדו

dolores de parir

צירי לידה; בהשאלה: חרדות נוכח מצב חמור

echarse/asentarse para parir

כרעה ללדת

estar pariendo

לעבור שעות של חרדה וייאוש

ke parites?

באירוניה: מה הרית וילדת? איזה חידוש אתה מביא לעולם?

kitar las ganas de parir

להוציא את החשק לבילויים, לקלקל את השמחה

no pare de si

אין בו שום דבר מקורי, את הכל הוא שואל מאחרים

pare mujer, no pare!

כרעי ללדת, אשה! (נאמר באירוניה למישהו המדמה כי הגיע לפתרון בעיה סבוכה ואשר כל מאמציו עולים בתוהו)

parir kon ganchos

ללדת עם מלקחיים

ya parió!

באירוניה: סוף סוף הצליח! ההר הוליד עכבר!

ya vo a parir!

ספר כבר, אני מת לדעת!

yo ke lo parí

אני מכיר אותו לפני ולפנים, על חסרונותיו ויתרונותיו



Lexical samples / Enshemplos leksikales


kien parió ke mesha (Nehama)

kien no parió no se adolorió (Nehama)

guay de las yervas de parir kuando no se traen kon si (Nehama)

tu stuvistes al djugo, yo stuve pariendo (Moscona)

mama dami almishada kon pan! - agora te la vo parir (Moscona)

deznudo asegun lo pario su madre (Moscona)

un sako de chinchas ke pariera su madre i no a este ugursuz (Moscona)

madre ke pario kulevros se apiado de eyos (Moscona)



Proverbs / Refranes


Tres pari, tres movi, i kon mi kara limpia sali

La vezina pario, a mi me se apego

Lo ke non pari non biva

No ay ken se duele mas de la ke pare

Kien no pario, no se dolorio

De kuando pari mi papo no enchi

Pari kolevros para ke me kiten los ojos

Poko parir, muncho luzir

No ay madre mas de la ke pare

Mas vale parir i no un panaris

Bendichas tripas de madre, ke esto parieron

Akeya madre ke pario kulevros yine demando por eyos

Una madri pario kulevra - ine se abulto pur eya

Al ke el Dio le kere bien, la perra le pare puerkos

Unas paren, otras beven los kaldos

Lo ke pare la gata - gatikos

Kanta manyera ke no pario

Ken pario ke mesha, ken kresio ke tesha

Echarse a parir es echarse a la muerta



Clasic poetry and drama / Poezia klasika i Drama


al avenir, siendo ke tal ke sos te pario Penelope. (Odisea)



Coplas / Koplas


bendicha sea tal vientre, i madre ke tal pario. (Toledo, Koplas de Yosef)

A los mueve mezes parir keria, se hue kaminando por kampos i vinyas; (El rey Nimrod)

Dezilde a mi madre Sara ke su gozo perdio, el ijo regalado ke de noventa anyos lo pario, el kuchio lo degoyo i el fuego lo ardio (Tarika, Shira Hadasha, Izmir 1861)

Pensad de azer buendad al desmamparado / el povre i guerfano sea bien mirado / si esta atrazado / darle la instruksion / i dezir de korason / todos somos keridos / de una madre paridos (La Amerika, 1911)

avlad a mi madre ke su gozo se movio / el ijo ke pario alos noventa anyos fue para el fuego, i para el kuchiyo se aparejo / ande bushkare a eya ado konortador / angustia a mi por mi madre ke yorara i alguayara (Puertas de veluntad, Mahzor Rosh a-Shana, Sal. 1876)



Religious literature / Literatura relijioza


ke kuando lo pario a Moshe tenia siento i trenta anyos. (Meam Loez Bereshit)



Bible, Mishna, Midrash / Biblia, Mishna, Midrash


Asta ke lo trushi en kaza de mi madre i en la kamara de la ke me pario (Biblia, Const. 1873)

Asta ke la manyera pario siete, i la ke tenia muchos ijos se enflakesio. (Biblia, 1873)

Sovre tres pekados las mujeres murientes en ora de su parir (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

muchiguar muchiguare tu lazerio i tu ensintamiento, kon dolor pariras ijos i a tu marido tu deseo i el podestara en ti (Biblia, Const. 1547)

I tambien el era muy ermozo de forma; i su madre lo pario despues ke Maaha pario a Avshalom. (Biblia, Const. 1873)



Novels and press / Novelas i Periodizmo


En kazandolos de agora i ke Virdjinia vendra a parir, nozotros resentiremos ainda mas pena (Pavlo i Virdjinia, 1912)

aviendo eya tambien parido una ijika, la yamaron Virdjinia. (Pavlo i Virdjinia, 1912)

Ah ! porke eya pario a esta ija? porke la amava tanto? (Rolando i Eleonora, 1953)

Entro en la meane de Ham Bohor Esperansa i ayi lo pario. (Otniel Hodja, 2002)

kuando me hui onde el rabino i le konti el masal diziendo ke aze diez anios ke me topo kazado kon ti no parites fin oy ayom, pishin ya da la ley a mano ke mos kitemos sin pagarvos ni un de sinko de ketuba (Hamal Izidor, Istanbul 1930)

nuevos adjentes de kambio le empesavan a azer konkerensia, i su echo se empesava a destruir, a grado ke del dia ke su mujer paria la tresera kriatura, en la kaza de sin. David no avia ni agua kaente. (La famoza kantadera, Tel Aviv 1950)

Tenemos dos ijikos i dezeavas tener una ijika, na el Patron del Mundo ke te mando una ijika sin ke sufras dolores de parir (La famoza kantadera, Tel Aviv 1950)



Popular literature / Literatura popular


Kien estuviera pariendo en el palasio del rey mi padre, (Blanka Flor)

A la 'ntrada de la puerta Mira-i-beya pario un ninyo. (Blanka Flor)

Kon dolores de parir ke no las puede somportare. (Blanka Flor)

Kuando m'asento a parir ke me diga: '''El Dio t'eskape''. (Blanka Flor)

Tu madre kuando te pario i te kito al mundo, (Kalendario de kantigas)

Esto es mashal a una perra ke estava prenyada i eya iva a parir. (Hidot de Izopeto)

Le arrogo ke le enprestara su chosa para parir. (Hidot de Izopeto)

Afilu su padre i su madre non entravan serka de eya, ke non les dava el korason por veer lo ke iva a parir, (Sipure Noraot,1885)

I kunplieron sus dias por parir i pario un ijo, i vido a el ke bueno el, ermozo de vista i bueno de forma; (Sipure Noraot,1885)

i komo la preva, Perla su mujer, le paria kada dos anyos i el grande de la mishpaha apenas avia kumplido minyan. (Sipure Sefarad)

En tanto, la famiya pujava. A la tiya Roza la parió en tiempo de la Rumelia i a la tiya Rebeka - en la gerra kon el sirbo (de 1885). (Sipure Sefarad)Sefarad)



Popular mascots and remedies / Segulot i Melezinas populares


segula mujer ke ay a eya dolor muncha despues ke ya pario ke tome vino korelado ke se lave el karkanyal del pie estierdo i ke se lo beva (manus. Papo, Sarajevo 1840)

segula para la mujer ke tiene huerte parto: ke meta mujer otra su mano sovre la tripa de la mujer ke esta pariendo i ke diga eya kon la parida siete vezes pasuk este: ve-'hu ke-hatan yotse me-hupato (manus. Papo, Sarajevo 1840)

segula para la mujer ke tiene huerte parto: ke tome un poko reziane ke lo keme i ke le de a bever i luego parira (manus. Papo, Sarajevo 1840)

segula para la mujer ke tiene huerte parto: kuando esta pariendo ke tome en su mano piedra ke sakan de eya huego i luego parira (manus. Papo, Sarajevo 1840)

para saver si la mujer prenyada va a parir ijo o ija: kuando esta de ocho mezes a su prenyes ke tome de la leche ke le sale de sus pechos i ke eche 1 pinga i un panyo de lino blanko i ke lo meta en el sol asta ke se seke el panyo i despues arremojara el panyo e lugar de la leche sin agua para azer pasar la mancha de la leche i despues ke ya se arremojo bien ke mire si keda al derredor de la mancha asenyalado en el panyo del lino preto i en medio blabko - es ijo; i si keda komo mancha amaria todo se abolta por blanko es ija (manus. Papo, Sarajevo 1840)

[segula para la mujer ke pera fijo]: ke tome un pedaso de ombligo del ijo behor i ke lo keme i ke lo muela i ke le de a la mujer a bever kon agua o kon vino en dia de la tevila i non parira ijas (manus. Papo, Sarajevo 1840)

para la mujer ke para zeharim: si le dara a la ke pare nekevot en la ora ke esta asentada en la sia luego kuando pare ke le den 2 guevos de gayo ke se koma, afilu ke no pario nunka ijo, de aki endelantre parira ijos (manus. Papo, Sarajevo 1840)

segula para la mujer ke pera fijo: ke tome fyel de vaka i ke lo enbruje en lana i ke se lo meta la mujer en la boka djunto a su venir la uzansa i parira ijo (manus. Papo, Sarajevo 1840)