Back to main page of Maaleh Adumim Institute                             tornar a la pajina prinsipal del Instituto

   Back to main page of the dictionary    tornar a la pajina prinsipal del Trezoro

 

Searching the dictionary

Bushkida - ladino 

English search

Bushkida - inglez

Idioms

Lokusiones

Popular l.

L. popular

Proverbs

Refranes

Coplas

Koplas

Liturgic l.

L. relijioza

Bible and Midrash

Biblia i Midrash

Nobels and press

Novelas i Periodizmo

Lexical samples

Enshemplos leksikales

Classicism

Klasika

Shortening table

Abreviasions

 



 

 

 

Entry presentation
Prezentasion de la entrada

 

Entry No. 331440

entrada numero 331440

naser/naserse v.

to be born; to hatch, to emerge

el dia nase

החל היום

el sol/la luna/las estreyas nasen

השמש/הירח/הכוכבים בוקעים ומציצים ברקיע

ke mos nasió

מה חדש?

ke nunka nasiera yo/no nasiera!

ולוואי ולא נולדתי! (קריאת יאוש נשית נוכח אסון גדול)

koza va naser!

דבר מה יקרה!

le nasieron buchukes (t.)

'נולדו לו תאומים'' - הוטלו עליו חובות יותר ממה שחשב

naser de muevo

נולד מחדש, זכה סוף סוף לרווח ונחת אחרי אומללות מתמשכת

no nasió para este echo

זה למעלה מיכולתו, הוא לו נולד לדברים כאלה

otro komo el no tiene ke naser en este mundo

הוא אחד ויחיד - אין דומה לו! (גם במשמעות השלילית)

s'afogara al naser! (o: al naser!)

מוטב שהיה נחנק בלידתו! (ולא גורם לשערוריה הזו - קריאה נשית)

todo lo ke nase i muere es para muestro mal

נאמר על פסימיסט מושבע החש רדוף על ידי הגורל: כל הקורה בעולם לא נוצר אלא לרעתנו!



Lexical samples / Enshemplos leksikales


kien nase kon ventura, kien kon potra i krevadura (Nehama)

kien no tiene ventura no avría de naser (Nehama)

de kuando nasió i kresió su papo no inchó (Nehama)

kuando no nase arkilado, el andar keda siempre vazío (Nehama)

nasen palos para endorar, nasen palos para aharvar (Nehama)

no saver kien nase ni kien muere (Nehama)

kien negro nase djamay se enderecha (Nehama)

no kon kien nases, sino kon kien pases (Nehama)

no nasió aínda el ke me tiene ke dar órdenes/el ke me tiene ke tuerser el braso (Nehama)

Mi vava dize ke nasio por las frutas (Moscona)

Este nasio en tiempo 'el Turkito (Moscona)

Ken tuguerto nase nunka s'enderecha (Moscona)

No nasio key a starnudo (Moscona)



Proverbs / Refranes


Ken nase kon mazal i ventura, i ken kon podra i kevradura

Ken negro nasio, nunka no se endiricho

Nasen los ombres, nasen dolores

La persona nase kon yoros ama lo enteran kon chorros

Solo, ken no se nasio, no se muere

Todos nasidos son para murir

Ija ermoza sin ventura nunka ayege a naser

Ijo, de kuanto tu nasites, me armates traision

Si nasites en Adar non te toka el nazar

Para kualo deves de azer esto todo, anochi nasio?

Kuando non ay mazal, ya si vei del dia de naser

'Sta muncha kayades, va naser una ija sfriyada

Kien negro nase, negro muere

Kien tronco nasio, tronco murio

Del dia ke nasio tinya le kresio



Clasic poetry and drama / Poezia klasika i Drama


D'onde tu sos, de ke djente? En kuala sivdad tu nasites? (Odisea)

se korajozo, afin ke los ke a naser van, t'alaven. (Odisea)

Nunka ayegaras a naser, si ansi tenia ke ser (8 dias antes de Pesah, 1909)



Coplas / Koplas


i kon ayuda del Alto este ijo le nasio. (Toledo, Koplas de Yosef)

Pregon salio por todas las sivdades: Todo ijo ke nasiese al naser afogase (Koplas de Par'o, 1901)

Para eya konortador ainda no nasio. (Puertas de veluntad)

Bushkando va en ke mez murio el pastor fiel no supo en akea vez nasio muestro goel pastor de Israel se yamo Moshe (Purim, De-Fes, sig. 18)

Avre tus ojos, kata de ventana de plata: Nasio estrea santa, estrea de manyana. (Donme, sig 18)

od despues de ser nasida todo esto se olvida sienpre eya va pedrida en los visios de la tierra (Tarika, Shira Hadasha, Izmir 1861)



Religious literature / Literatura relijioza


'Siendo ke kon mi nasio, mia es'' (Meam Loez Bereshit)

Un dia vinieron por prevarlo; le diseron: ''Su mersed es el navi ke es tsofe atidot, i save dezir lo ke izo el ombre desde ke nasio?'' (Shivhe 'ha-Ari, 1911)

Ainda 35 anyos antes ke muriera Rabenu Tam, nasio en la sivdad de Kordova en la Espanya un ijo a Ribi Maymon el Dayan, en el anyo 4895 i lo yamo Moshe, (El Gid,1967)

asta ke nasio Avraam Avinu i enpeso en su tiempo a pensar en su daat el dia i la noche (Meam Loez, Devarim II, Const. 1773)



Bible, Mishna, Midrash / Biblia, Mishna, Midrash


No saves tu komo Sara era reuya para ti de kuando nasio de la tripa de su madre i eya es tu haver i mujer de tus mosedades (P. R. Eliezer,1876)

I sovre el disho Shelomo kon su sensia: mijor fama nas ke azeite buena i dia de la muerte mas ke dia de su naser (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

mijor fama buena mas ke azeite bueno, i dia de la muerte mas ke dia de su nase (Biblia, Viena 1841)



Novels and press / Novelas i Periodizmo


porke antes ke nasieras ya se avia ido de alado de nozotros. (Banyos de sangre, 1912)

Fato ke un viejo del lugar ke los vido naser i morir se lo tuvo kontado. (Pavlo i Virdjinia, 1912)

A mezura ke Emperia mirava a su ija, un sentimiento estranyo nasia en su korason. (Rolando i Eleonora, 1953)

Kuando Calvero se esparte de este mundo, el non se va sin aver echo nada. Grasias a el, nase una nueva estrea en el mundo del balet. (La boz de Yerushalayim, Yerush. 1953-4)

Kuando Calvero se esparte de este mundo, el non se va sin aver echo nada. Grasias a el, nase una nueva estrea en el mundo del balet. (La boz de Yerushalayim, Yerush. 1953-4)

A la eksepsion de personas de mas de 70 anyos, no ay agora personas ladino avlantes ke nasieron en kazas onde se avlava ladino i ke se lo embezaron komo lengua materna. (Aki Yerushalayim, 2019)



Popular literature / Literatura popular


Salto la mas chikitika la ke en buen dia nasio: (Blanka Flor)

pensa que agora nasites, aspera bien avenir. (Kalendario de kantigas)

Ampesaron a naserles inyetos i inyetas i a vezes, se azia menester de dar saltikos oy ande una, amanyana ande otro, (Sipure Sefarad)

un dia vino uno i le disho se sepa ke me nasio un ijo i oy tengo berit mila, venga agalo su mersed pishin (El moel eskarso, Manus. Yerushalayim 1920)



Popular mascots and remedies / Segulot i Melezinas populares


segula kuando nasio el ninyo i non kiere alechar: ke le mire lugo sovre su luenga si ay enpoyas ke lave la boka kon un pedaso de chitin blando (manus. Papo, Sarajevo 1840)

segula para la kriatura ke non sea zanay: luego kuando nase ke lo arresiva a el en vestido nuevo i si arresive a zahar en vestido de nekeva sera zanay, i si la buelta sera zona (manus. Papo, Sarajevo 1840)

segula para la mujer ke tiene huerte parto: ke tome shilia de mujer otra ke es el pelejo ke sale enbrujada la kriatura kuando nase, ke la keme seniza i ke le de a bever kon agua i ansi a ken ke le kedo la shilia en la tripa aprovecha ansi (manus. Papo, Sarajevo 1840)

Segula para saver la kriatura ke nasio si sera haham o sinsero estimado i komo asemejansa, si nasio en 5 o en 7 del mez sera amado a las kriasiones i si nasio al 15 del mez se murira a la manseves i si nasio al 25 del mez sera riko i haham gadol i si hue nasido en 28 o en 29 o en 30 del mez sera riko i sus palavras seran oyidas (manus. Papo, Sarajevo 1840)

ken ke envelunta ke le naska ijo: kuando es meshamesh su kama ke se ate el guevo estierdo kon seda i si atara el derecho le nasera ija; i esto es badkado i prevado (manus. Papo, Sarajevo 1840)

segula para ser eskapado el ninyo de holi este i de todos modos de holaim malods: es ke kuando nase la kriatura i el ainda esta metido enbasho sovre la tierra, ke tome de debasho de la kriatura un poko de polvo, ke lo ate en un pedaso de panyo de djitin muevo i ke se lo enkolge sovre la garganta de la kriatura i ke se lo deshe enkolgado aeta 30 dias (manus. Papo, Sarajevo 1840)