Back to main page of Maaleh Adumim Institute                             tornar a la pajina prinsipal del Instituto

   Back to main page of the dictionary    tornar a la pajina prinsipal del Trezoro

 

Searching the dictionary

Bushkida - ladino 

English search

Bushkida - inglez

Idioms

Lokusiones

Popular l.

L. popular

Proverbs

Refranes

Coplas

Koplas

Liturgic l.

L. relijioza

Bible and Midrash

Biblia i Midrash

Nobels and press

Novelas i Periodizmo

Lexical samples

Enshemplos leksikales

Classicism

Klasika

Shortening table

Abreviasions

 



 

 

 

Entry presentation
Prezentasion de la entrada

 

Entry No. 328450

entrada numero 328450

murir/murirse v./v.refl.

to die, to pass away

a murir

לכל היותר, בקושי

asi no me muera!

שכה אחיה!

asi no te muera!

אנא ממך!

azer murir

לגרום סבל וקנאה

dar a murir a la pará (t.) menuda

ליהנות בלי להתחשב בהוצאות

dar a murir a uno

להכות מכות נאמנות

dar a murir al pan/al dulse

לכלות את האוכל בלי שארית

dar ganas de murir

להתאוות למוות מרוב סבל

echarse para murir

להכין עצמו למות

es de murir!

למות! זה מייאש!

estar para murir

נוטה למות

ke te vas muriendo por los otros

מה אתה מוציא נשמתך עבור אחרים?

mira ke ay ke murir!

לא לעד נחיה - תיהנה מחייך כל עוד בידך הדבר!

murir a la flor de la mansevez

למות באביב ימיו

murir a uno

להעציב מישהו ולגרום לו עגמת נפש

murir a uno del merak (t.)/sehurá (ebr.)

להעציב/לדכדך מישהו

murir de despecho

למות ממרירות נפש

murir de espanto/del sar (ebr.)

למות מפחד, לפחד מאוד

murir de kanseria

למות מעייפות - להיות עייף מאוד

murir de su muerte

מת מוות טבעי

murirse a la ambre/por komer

לגווע מרעב, לחיות בדוחק

murirse del selo/murirse de tristeza

למות מקנאה/למות מצער

murirse por

נוטה ל-, אוהב ל-, מתאווה ל-

murirse por eya

למות עליה, לאהוב אותה מאוד

murirse por lo djusto

נותן נפשו על הצדק

ni si se muere!

אפילו אם ימות הוא לא יקבל!

no es de murir/murir no es aki!

אין צורך להגזים, אין כאן סכנת מוות

se muere por avlar mal

אינו מסוגל להתגבר על יצר הרכילות

se muere por esta ninya

הוא משתגע אחרי הבחורה הזו

un komer por no murir

לאכול בדיוק את הנחוץ כדי להתקיים

ya se muere ke kere kontar

מת לספר



Lexical samples / Enshemplos leksikales


murir de vejés (Nehama)

kien es de onor muere de sitafón (Nehama)

ninguno muere si el Dio no kiere (Nehama)

a murir avía apenas sien personas (Nehama)

se muere por dulse (Nehama)

se muere por azer plazer (Nehama)

murirse por ver a uno (Nehama)

murirse por un kopo d'agua (Nehama)

si se muere, no acheta (Nehama)

muere Shimshón kon kuantos son! (Nehama)

muera pato, muera farto (Nehama)

no muere brusha, sino desha brusha (Nehama)

Murir por komer (Moscona)

Komer por no murir (Moscona)

Me muri de riir (Moscona)

Ya me muero por un vaso de agua yelada (Moscona)

Muerete te kerere bien (Moscona)



Proverbs / Refranes


Anke Faro muestro amigo murio, dainda se akodra el buen djudio

No muera bruja si no desha bru[s]ha

Moshe morio, Elokim kedo

Mi enimigo me veye murir, ke de todo mal me vera salir

Djoha no se kiria murir por mas sintir

El ken kria ijo no muere de afito

El ke bive esperando, se muere en kagando

Ken bivi esperando, muere kantando

Kien su mal enkuvrio, de eyo se murio

El ke bive kon esperansa, muere kon shushulera

Ken in kresianos kreya, kon eyos ke se muera

Kien negro nase, negro muere

Kien tronco nasio, tronco murio

Mi madre era roska, yo me muero de ambre

Dinguno muere si Dio non kere

Muera la gaina, muera kon su pipita

Azno, no muere de tikia

El harif ke non muera

Komer por no morir

Muerete te kerere bien

Nada se muere i presto se revive komo la intolerensia

Ke bive el riko, para ke non se muere el prove

Se murio en dia de luvia, los sielos lo yoran

Kien no tiene indjenio, de ambre se muere

Kien tiene de azerte bien, o se muere, o se va por afuera

Kuando ya estavamos un shabat sin tasa, se murio el azno de la vizina

El ke te va azer bien o se muere o se va de la sivda



Clasic poetry and drama / Poezia klasika i Drama


i murio la reina dela Tierra Santa. (Gaon, Poezias)

pues ke ya murieron todas tus personas! (Gaon, Poezias)

seguramente valia k'el ombre akel se muriera; (Odisea)



Coplas / Koplas


Kon un grande shusto se vistio sako porke nada no manko ke ya se moria enel este dia (Purim, De-Fes, sig. 18)

Bendicho el Dio de la Altura sienpre estuvo en su ayuda les enbio una chuma empesaron a morirsen para modre de Eliau (Koplas de Eliau, sig. 18)



Religious literature / Literatura relijioza


ke sierto estando en akel pozo deve de morirse (Meam Loez Bereshit)

konfrontante de las sien almas ke morian al dia. (Meam Loez Bereshit)

es siendo ke el fin del ombre es de morir i enterrarse en la tierra, (Meam Loez Bereshit)

Si no, savete ke morir moriras kon tus pekados''. (Shivhe 'ha-Ari, 1911)

Arambam murio en Cairo el lunes del 22 Tevet del anyo 4965 de edad de 70 anyos. (El Gid,1967)

kale ke tenga alguna makula grande enkuvierta de malatia de murir o sera sobervio o negro de echos komo loko o ladron (Tokpo shel Yosef, Yerush. 1887)

estas mirando estos vidros, son almas de tus ijos ke se murieron en sus chikes i estan de kontino en las djifias de aguas de sus padre (Shivhe Hayim Vital, Sal. 1892)



Bible, Mishna, Midrash / Biblia, Mishna, Midrash


Del kavo de los sielos es su salida, i su rodeo asta su otro kavo, (Biblia, Const. 1873)

Los ke nasen muriran, los ke mueren resusitaran (rebiveran) I los ke resusitan seran djuzgados (Tefilat Imanuel, 1924)

Sovre tres pekados las mujeres murientes en ora de su parir (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

I kuando muriere alguna kuatropea de las ke podesh komer, el ke tokare su kalavrina sera enkonado asta la tarde. (Biblia, Const. 1873)

de fruto de arvol de el guerto komeremos i de fruto de el arvol ke entre el guerto disho el Dio non komadesh de el i non tokedesh en el porke no mueraresh (Biblia, Const. 1547)

i muchiguaronse los dias i murio Bat-Sua mujer de Yeuda i konortose Yeuda i suvio sovre treskiladores de sus ovejas (Biblia, Const. 1547)

i si alguno kaiya i se muria no les pasava a dinguno por tino de su muerte (P. R. Eliezer, 1876)

i estara sovre Aaron para menestrar i se oira su sonido en su entrar en el lugar santo delante de A' i en su salir para ke no muera (Biblia, Const. 1873)

todo el ke non es, non siego i non kosho i non mudo i se aze komo uno de eyos non se muere de la vejes asta ke se aze komo uno de eyos ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

non te enmaleskas muncho i non seas enlokesido, porke muriras sin tu ora? (Biblia, Viena 1841)

Biva Reuven, i no muera; i sean sus varones numerozos. (Biblia, Const. 1873)

I tuvo gran sed, i yamo a A', i disho: tu as dado por mano de tu siervo esta grande salvasion, i agora tengo ke murir de sed, kaer en mano de los serrados? (Biblia, Const. 1873)

Biva Reuven, i no muera; i sean sus varones numerozos. (Biblia, Const. 1873)



Novels and press / Novelas i Periodizmo


en moskova un riko merkader de asukar yama a su ijo en ora de su morir (El Djugeton 1917)

el padre se muere i el ijo bushka a kumplir la ultima veluntad del muriente (El Djugeton 1917)

si me ija faze la kara preta mejor es ke ti murites. (La mujer sefardí de Bosna, 1931)

despues la madre aviendo murido, Nantes fue ovligado de akseptar un chiko empiego al lado de un negosiente, onde estuvo sirviendo dodje anyos, yevando nna vida siempre a mezma manera donde lo enfastiava i lo dezesperava. (Nantes, Tel Aviv 1952)

el iva murir en echandose por la ventana (Nantes, Tel Aviv 1952)

tengo menester de konfesarme antes de murir (Anna Maria, Yerushalayim 1905)

Despues el tuvo una sonriza, es ke topan a vendersen? los malinos ke esperan las okaziones mueren de mizeria sin meter nunka la mano sovre un merkader (Nantes, Tel Aviv 1952)

ma ke, su marido aviendo murido de tierna edad sin desharle kriaturas, eya devenia gizandera (La famoza kantadera, Tel Aviv 1950)

La morgue es un lugar onde depozitan los kadavres de las personas ke son topadas muertas o ke mueren en los espitales I ke no konosen ken son estos kadavres (Matador de kriaturas, Yerush. 1908)

vos vos vash a kazar otra ves, vos moriresh djovena de muy mala muerte (Muerta de mala muerte, Yerush. 1911)



Popular literature / Literatura popular


Ya me muero, la mi madre, ya me muero de este amor! (Blanka Flor)

ke me muero kaje por el tu amor. (Kalendario de kantigas)

Aman, aman, dime ke keres, yo no me vo kon ti ni si te mueres. (Kalendario de kantigas)

Le konto ribi Yeuda: Mi mujer primera se murio, i esta, la akavidi por tu kavod mas de la primera. (Kuentos de Yerushalayim, 1923)

la bivda, i eya murió antes pokos mezes. (Sipure Sefarad)

La psa Donu kontava ke nasio en Pazardjik i era ija del haham Yaakov ke a su vejez se fue a Yerushalayim i ayi murió. (Sipure Sefarad)

'Ke sepas ke el rey ke metimos ya se murio. Ven i asenta en lugar (Yihya al Akra, Manus. Yerushalayim 1920)

ke mi korason esta kunplido i apegado kon el Dio i verdadero i [kero] murir kon shema Israel (manus. Papo, Sarajevo 1840)



Popular mascots and remedies / Segulot i Melezinas populares


segula para la mujer ke se le murio la kriatura en la tripa: ke la safumeen kon soa de hamor dos o tres vezes i lo echara (manus. Papo, Sarajevo 1840)

segula para la mujer ke se le murio la kriatura en la tripa: ke la safumeen kon soa de hamor dos o tres vezes i lo echara (manus. Papo, Sarajevo 1840)

segula si echara enriva de haya i de alakran: eskupinada de uno ke esta anbriento i sekiozo se murira (manus. Papo, Sarajevo 1840)

non aga a su haver sandak de 2 sus ijos ke despues se la muere el uno de eyos (manus. Papo, Sarajevo 1840)

Segula para saver la kriatura ke nasio si sera haham o sinsero estimado i komo asemejansa, si nasio en 5 o en 7 del mez sera amado a las kriasiones i si nasio al 15 del mez se murira a la manseves i si nasio al 25 del mez sera riko i haham gadol i si hue nasido en 28 o en 29 o en 30 del mez sera riko i sus palavras seran oyidas (manus. Papo, Sarajevo 1840)