Back to main page of Maaleh Adumim Institute                             tornar a la pajina prinsipal del Instituto

   Back to main page of the dictionary    tornar a la pajina prinsipal del Trezoro

 

Searching the dictionary

Bushkida - ladino 

English search

Bushkida - inglez

Idioms

Lokusiones

Popular l.

L. popular

Proverbs

Refranes

Coplas

Koplas

Liturgic l.

L. relijioza

Bible and Midrash

Biblia i Midrash

Nobels and press

Novelas i Periodizmo

Lexical samples

Enshemplos leksikales

Classicism

Klasika

Shortening table

Abreviasions

 



 

 

 

Entry presentation
Prezentasion de la entrada

 

Entry No. 297620

entrada numero 297620

mal m.

pain; bad, evil; sin; disease; damage; bad habit; gossip, slander

a ken mal te kere!

(שיבוא הרע) על ראש זה החפץ ברעתך!

a mal de pezar

בניגוד לרצון

ansina ke fueran todos los males

שזו תהה הבעיה שלנו! - שכל הבעיות שלנו לא יהיו יותר מן הדבר הזה

avlar mal

לדבר רעות

azer mal

לעשות/לחולל רע, לגרום נזק

azer mil males

לעשות רעות בלי סוף

buen mal!

רעה גדולה נפלה עלינו!

dezir mal de uno

ללכת רכיל על מישהו

esta yevando los males de Paró

עוברים עליו ייסורים כמכות מצרים

estar de mal yevar

להיות בעל מראה חולני; באירוניה: שמן ובריא

ey ke se vaya todo el mal

שילך [איתו] כל הרע

hadrarse para mal

לעשות מאמצים להרע

ir de mal al en peor

מדחי אל דחי

kaer en mal

ליפול לצרה

karrearse mil males enriva de su kavesa

נדבקות אליו כל הצרות

kerer mal

לשנוא

kon males i kon kinás (ebr.)

בקושי

los males de Iyov

שפע חולי ונגעים

mal de boka

כאב שיניים

mal de madre

דאגה, חרדה

mal de mar

מחלת ים

mal de pecho

מחלת לב; מצוקה כספית

mal de piedra

אבנים בכליות/במרה

mal enkontro

פגיעה רעה, ביש מזל

mal estar

מצב רע

mal famado (lugar)

מפוקפק

mal fransez

עגבת

mal i malanyo

צרה צרורה

mal por bien

נזק שצומחת ממנו תועלת

mal por durera peor por shushunera

להתלונן על כל דבר/בכל מקרה

mal shans (fr.)

ביש מזל

mal yevando bien asperando

סובלים את הרעה ומצפים לטוב

males

צרות

meter en mal

לעורר מדנים/תככים

meter mal en kazamiento

לחרחר ריב בין בעל לאשתו

metido para mal

'עושה צרות''

no akaye mal!

לא קרה אסון!

no tengas mal ni muerte!

שתהיה לי בריא! (נאמר בעקבות סירוב לבקשה)

otro mal ke no ayga

שלא יהיה יותר גרוע!

para mas mal ke no mos guadre el Dio!

שלוהים ישמרנו מפני אסון נוסף!

para mas mal!

נוסף לכל הצרות עוד צרה אחת!

para su mal fue

רצה להזיק - וניזוק

pasar/yevar mal

לחיות בעוני, לחיות חיים קשים

poko mal para tal puerpo

הרע שבאהו הוא מאומה בהשוואה למידת רשעותו

saltar males me salto males

להתקף אימה

tener el mal parado

להחשף לסכנה בלתי נמנעת

tener mal i malanyo

לסבול מנזקים חוזרים ונשנים

tener males i malezikos

סובל מבעיות שונות ומשונות

todo lo ke nase i muere es para muestro mal

מזל הביש רודף אותנו - הכל נגדנו

tomar a mal

לפרש דברים לשלילה

tomarse mal

לגרום לעצמו צער

ya es el mal por la metad

חצי מהרעה/הנזק כבר תוקן



Lexical samples / Enshemplos leksikales


azer bien i topar mal (Nehama)

mal tenga kien mal pensa (Nehama)

kien mal pensa para si se lo pensa (Nehama)

tiene el mal enraigado en el gueso/en el korason (Nehama)

tengo mal a la espalda (Nehama)

kien tiene mal a dedo se faze pregonero (Nehama)

mal ke s'eskapa kon paras no es mal (Nehama)

no ay mal ke por bien no venga (Nehama)

mal de kavesal no ay mas negro mal (Nehama)

este mal de la moda ke troka kada nada (Nehama)

los males no van por las muntanyas, van por la kavesa de los ombres (Nehama)

bendicho sea el mal kuando viene solo (Nehama)

el mal i el bien en la kara se ven (Nehama)

kien mal favla, mal tenga (Nehama)

tiene un mal ke kome a dezoras (Nehama)

No ay dingun mal (Moscona)

Ke mal ay si [...] (Moscona)

Grande mal mos vino a la kavesa (Moscona)

Ande no ay mal ay (Moscona)

Esta yamando los males de Paro (Moscona)

El dia de mal en mal sale (Moscona)

Todo modo de mal no es mal komo el de la mujer negra (Moscona)

Si para bien no puede, para mal s'esforza (Moscona)

El mal entontese, el bien engodrese (Moscona)



Proverbs / Refranes


De akeos ke son igual non digas nin bien nin mal

No avles mal del dia, asta ke se aze medio dia

Ken mal avla, ke s'arpyenta

Il mal entra kon kintales, no sale ni kon metikales

El ke mal pensa, para si se lo pensa

Ken mal pensa - para si lu pensa

No ay mal ke por bien no venga

Yo i mis ijos no tengamos mal, el resto vaya de mal en mal

Mal de todos non es mal

Mal de muchos konsuelo de lokos

Ande ay bien kerer, no kave mal meter

Ken es el mediko, akel ke pasa los males

A ken es de yorar al ke tinia bien i vino en mal

El bien agudese, el mal entontese

Detras del rey avlan mal

Kien su mal enkuvrio, de eyo se murio

El kochiyo del djidio apresta para mal (se korto)

Mama i devantal kuvren mucho mal

Ken no paso mar, no save lo ke es mal

Ken mal avla, mal oye

El sodro para mal oye

El konsejero da konsejo para mal

Asegun no keres mal para ti, no keres mal para tu kompanyero

Mal ke se akava kon moneda no es mal

Se apreta la tierra se aflosha el mal

Apreta la tierra, apreta el mal

El mal trae el endjenio

Kumicha de kavesal, aze muncho mal

Ni lokura ni dingun mal

Guardate de ojo de ombre i de sirena de mal

Mas vale bien de leshos i no mal de serka

Mis ijos kazados, mis males doblados

De todos males son guadrados, de hazinuras son sanados

El bien i el mal en la kara se veen

Mal de muchos, medio mal

Donde viene el mal, non ay muncho mazal

El ke kanta mal no pensa

Azer bien, topar mal

No agas mal al malo, ke mal no te vendra

Disho me disho, ke mal maldicho

El mal viene sin pensar

La mansana el mal sana



Clasic poetry and drama / Poezia klasika i Drama


ekspuestos a males angustias i penas (Gaon, Poezias)

i sufrio muchos males en su korason en las mares, (Odisea)

a la sivdad, ma ke londje a los kampos sta males yevando, (Odisea)

No seas komo el vezino ke perdio el buen kamino: no miran sus keazeres, avlan mal delas mujeres. (8 dias antes de Pesah, 1909)

guadrame sovre todo de akel falsador / ke se amostra a la kara amigo mijor / i aze atras mano un tal grande mal / ke non lo aria ni un kriminal (Rekolyo de Poezias Diversas, Tel Aviv 1931)



Coplas / Koplas


-''tu ke tal akometistes eyos iran de mal en mal. (Toledo, Koplas de Yosef)

De ke tenesh la kara tan demudada? Eya ya savia el mal ke tenia. (El rey Nimrod)

Non veamos mal ni ansia, a nos i a todo Israel. (El Dio alto)

Pensa mi korason koza buena, kere bondad i no mal a ninguna, de fuego de el amor es yena, dia i noche kema por la emuna. (Donme, sig 18)

Van pensando mal para el djidió, perdieron el savor de el mal ke el Dio les dio; Imanuel ke vino, presto se kindió, ande va djidió ke lo ayude el Dio (Kalumnia de sangre, sig 18)

Perkuró de azer mal sin tener provecho, siendo era un amal de los de el komercho; (Koplas de Purim, Saadi 'Halevi. sig 19)

Sadikim de akel dor kuánto mal yevaron, kon penas i kon sudor muncho perkuraron (Koplas de Purim, Saadi 'Halevi. sig 19)

La asembradera de el mal es la Rusia / Ingletierra i Italia se meten en medio / i perkuran por trayer algun remedio (La Amerika. 1913)

i la luna desperta de vez ke se renova en el mez novedades de el mundo i sus akontesimientos, sus buendades i sus males (Keter Malhut, Mahzor Saloniki 1876)

diziendo a kojer moneda / de muncho ke no tenia devda / lo aprezo al ke no tenia devda / diziendo kon mal los desnudo (manus. Teza, 1820)

Korriendo torno a el rey el gran sinklavo, i mil males avlo de la reina, le puzo un gran klavo; dize ke no kiere venir, ke inda ayer eras de su padre esklavo, i no aze kuenta del rey ni de los senores, no. (sova semahot, Livorno 1782)

su pekado le alkanso del arur el malo / porke era un haver kon este diavlo / salio muy sanpavlo / se trusho en este al / a djudios ya izo mal / le pago el Dio presto / a el i al resto (manus. Teza, 1820)

todo este mal kon su mano se lo kijo / a el meleh perfijo disho ke era ijo / este negro rijo / de amostrarle el kyar / se esta topando en sar / keda muy kayado / i muy shasheado (manus. Teza, 1820)



Religious literature / Literatura relijioza


ke de estonses ya konpesa el yetser 'ha-ra kon el mal. (Meam Loez Bereshit)

deven los grandes de akel lugar de sirkusirlo a mal de su pezar. (Meam Loez Bereshit)

i se apanyavan ayi todos I se enkorvavan I dizian a toda la djente ke es razon de servirla i espantar de dita estreya ke en su mano esta de azer bien o mal (Meam Loez, Devarim II, Const. 1773)

ke no kite la presona de su tino los males ke pueden akonteser; siempre kale pensar ke todos los males kaminan por el mundo i pueden pasar por su kavesa (Pele Yoets I, Viena 1870)

va espander sus manos en kozas de el mundo, le dizen tirate de mal i az bien (Meshivat Nefesh II, Const. 1754)



Bible, Mishna, Midrash / Biblia, Mishna, Midrash


Porke me izistesh mal, en avizando al varon si teniash mas ermano? (Biblia, Const. 1873)

Gualardonolo bien i no mal todos dias de sus vidas (Tefilat kol Pe, 1891)

I de todas las males ke pasaron sovre Avraam no le vinieron tanto a fuerte kuanto le vino a fuerte esto (P. R. Eliezer,1876)

ke savien el Dio ke en dia de vuestro komer de el i seran aviertos vuestros ojos i seredesh komo andjeles savientes bien i mal (Biblia, Const. 1547)

i la suerte kayo sovre Yona i le disheron: kontanos agora por kavza de kien nos akontesio este mal (Biblia, Const. 1873)

venid i echemos suertes para ke sepamos por kavza de kien nos akontesio este mal (Biblia, Const. 1873)

i tira tristeza de tu korason i az pasar mal de tu karne, porke la ninyez i la manseves nada (Biblia, Viena 1841)

i membra a tu kreador en dias de tu manseves, mientres ke non vengan dias del mal i se ayegen anyos ke diras: non ay a mi en eyos veluntad (Biblia, Viena 1841)

I Shimshon les disho: yo sere sin kulpa esta vez de los Pelishteos, si mal les iziere. (Biblia, Const. 1873)

Amontonare males sovre eyos; mis saetas atemare en eyos. (Biblia, Const. 1873)



Novels and press / Novelas i Periodizmo


kuanto se yerran ke un djornal non es echo ke para avlar mal de uno i de otro (La Epoka, Sal. 1875)



Popular literature / Literatura popular


Vuestra madre la reina en mal vos ay metido, (Blanka Flor)

De aki tome konsejo el ombre de no atorgar para azer bien i pensar en su mahashava a azer mal. (Hidot de Izopeto)

Ke ansi es la uzansa del rasha de pagar mal por bien. (Hidot de Izopeto)

ya keriamos malsinarlo al rey ama mos espantimos ke no avle despues la buelta i se kree el rey de el i mos viene muncho mal (manus. Papo, Sarajevo 1840)

el shaliah ke hue por el mandado le disho a el rav: a mi si[nyor] haham ya se aserko el mal i no kedo ora para la ida (manus. Papo, Sarajevo 1840)



Popular mascots and remedies / Segulot i Melezinas populares


Segula: si kolgaras sovre ti korason de el gayo montes venseras a todo onbre i non te ara ningun mal ningun ombre (manus. Papo, Sarajevo 1840)

Refua para el ke tiene mal de piedra i pasion: ke se meta leche de mujer kon miel i tanbien ke beva i se le dezmenuzara la piedra (manus. Papo, Sarajevo 1840)

para dolor de podagra ke es mal de piernas ke tome sevo de kavron i ke meskle kon sangre de kavras i estierkol de kavras ke se ate en los pies i le amahara la dolor i afolgantara (manus. Papo, Sarajevo 1840)