Back to main page of Maaleh Adumim Institute                             tornar a la pajina prinsipal del Instituto

   Back to main page of the dictionary    tornar a la pajina prinsipal del Trezoro

 

Searching the dictionary

Bushkida - ladino 

English search

Bushkida - inglez

Idioms

Lokusiones

Popular l.

L. popular

Proverbs

Refranes

Coplas

Koplas

Liturgic l.

L. relijioza

Bible and Midrash

Biblia i Midrash

Nobels and press

Novelas i Periodizmo

Lexical samples

Enshemplos leksikales

Classicism

Klasika

Shortening table

Abreviasions

 



 

 

 

Entry presentation
Prezentasion de la entrada

 

Entry No. 260960

entrada numero 260960

komer v.

to eat, to dine; to scratch, to corrode

alikodear (t.) a komer

ללחוץ על מישהו להשאר לאכול

ata el gato kuando kome

נוהג בקמצנות

ay ke komer?

יש משהו לאכול?

dar a komer

להגיש אוכל; לשחד

dar a komer kon kuchara

להסביר ''ברחל בתך הקטנה''

de poko komer

חסכני, מסתפק במועט

después de komer!

מילות סירוב: ''אחרי האוכל''

dezmayarse por komer

מת לאכול, גווע מרעב

estar kome kome

לאכול בלי הרף

está komiendo i rayendo

אוכל את עצמו מדאגות

invitar a komer

להזמין מישהו לארוחה

kedar sin komer

לצום

kome i desha!

השתמש במתינות במה שניתן לך!

kome i desha!

אכול והותר!, השאר גם לאחרים; השתמש בצניעות במה שנותנים לך

kome tu, koma yo

שניים החוברים יחד למעשים לא כשרים

komer a la kaye

לאכול במסעדה

komer al aznenka

'לזלול כמו חמור'' (כמו חזיר)

komer bokado

לקבל שוחד

komer de lo azir (t.)

לאכול את הקרן; לחיות על חשבון הזולת

komer el alma

הוציא לו את הנשמה

komer el hak (t.)

שלל מ-, קיפח

komer este mundo i el otro

לזלול, ''לאכול מן העולם הזה והבא''

komer i enyegar

היה כפוי טובה - ''אכל והכחיש''

komer i eskupir

לאכול ולירוק - נאמר על ירקות עתירי סיבים שקשה ללעוס אותם

komer i fuir

לאכול ולברוח - התנהגות בלתי נימוסית של אורח המעוניין רק בסעודה ומסתלק

komer kazik (t.)/komer pruna

'אכל אותה''

komer komo un Bilam

לזלול כמו חזיר (''כמו בלעם'')

komer kon las ravadas

לטרוף בעיניים

komer kon pirón de oro

לגבות תשלום גבוה עבור השירות

komer la haftoná/komer lenya/shamar (t.)

לחטוף מכות, לקבל מלקות

komer la moruna de uno

לנצל מישהו, להוציא ממנו כסף

komer las orejas

להיות שרוי בעניות מרודה

komer medra

'לאכול ח'ארה'' - לספוג עלבונות בלי להגיב

komer miel kitar fyel

כפיות טובה

komer mundado

לאכול מזונות נבחרים; לאכול מזון שאין בו ספק חמץ; להכנס לעסק בטוח

komer pan i azeite/azeitunas

לאכול באופן חסכוני

komer pan kon sal

לאכול פת במלח - להסתפק במועט

komer pato kon merendjena

עסקה טובה

komer un bokado

לאכול ארוחה קלה, ''לחטוף'' משהו

komer un shamar/una bofetada

לחטוף סטירה; לחטוף עלבון

komerla de bronzo

'אכל אותה בגדול''

me kome la espalda

אני חש גירוד בגב

me kome la mano

'מגרדת לי היד'' – סימן לבאות: ביד ימין - אוציא כסף, ביד שמאל - אקבל כסף

me lo komió i me lo rayó

הגיב בקנאה ובטינה על הצלחתנו

medra ke koma!

שיאכל צואה! - נחשפו השקרים ששיקר במצח נחושה

mira ke kome degoyado!

הזהר ממנו הוא "טורף"!, הוא אינו צמחוני!

mos komió la miga del meoyo!

שיגע לנו את השכל!

no komer chachas

לא לבלוע את המלמולים חסרי הפשר

no komerselas

לא ''לאכול'' את מה שמנסים להאכיל אותך

no la kome

הוא אינו אוכל זאת, קשה להונות אותו

no tener para komer

משולל אמצעי מחיה

se disho komer

לזה קוראים לאכול! - נאמר על אדם ה"בולס" עד התפוצצות

tener djente a komer

לארח אנשים לסעודה

ya me komio la miga del meoyo!

נמאס לי כבר לשמוע אותו חוזר בלי הרף על אותו דבר, עשה לי חור בראש!



Lexical samples / Enshemplos leksikales


desha ke komer i no ke fazer (Nehama)

ata al gato kuando kome (Nehama)

komed ke de lo vuestro komesh (Nehama)

no la kome ni del guerko ni del gran senyor (Nehama)

el ke kome la manyana no se enganya (Nehama)

kale komer para bivir i no bivir para komer (Nehama)

la gana viene en kumiendo (Nehama)

onde komen dos komen tres (Nehama)

ke komer no ay, ma ay ravanikos para regoldar (Nehama)

kome kon kien komes i favla kon kien t'entiende (Nehama)

el komer i el arraskar son al empesar: (Nehama)

s'arraska onde le kome (Nehama)

kien kome i desha, kada dia mete meza (Nehama)

el ke suda i kome no tiene kayentura (Nehama)

todos los duelos kon komer son buenos: (Nehama)

komites kaymak? komites kyebab? -No! –Dalde (Nehama)

komites, no komites, a la meza estuvites (Nehama)

mas kome el ojo ke la boka (Nehama)

kuando se kome peshé, no se favla (Nehama)



Proverbs / Refranes


Ken mucho eskoje, el podrido kome

Kale komer para bivir i non bivir para komer

Kome bokado grande palavra grande no avles

Antes de komer, demanda si es kasher

El ke kome i pensa mete dos vezes la meza

El ke kome poko nunka sale loko

Komer por no morir

Pan kortado se koma kon savor

La vida es un biskocho, ken se lo koma krudo, ken se lo koma kocho

Desde ke kazu, bukado dulse non komiu

Komida velada no la kome kual siker barva

Mazal basho el ke tenga ke rovar para komer

Komio pan i sal, si kayo a la mar

Ni ajo komi, ni la boka me fiede

El amo durmiendo, el kavayo komiendo

Ata al gato kuando kome

Kome poko toma (maso)[moso]

Ni todos komen a una savor ni todos visten a una kolor

Amanyana la noche komeremos la burreka

El ke mucho pensa, sin komer se echa

El meskino despues de komer le da frio

Vestir a uzo, komer a gusto

Boka de leon ke te koma i no ojo de ben-adam

El ke giza viernes kome Shabat

El komer i el arraskar es al empesar

Bien de mi padri sto komiendo

El komer si no engordese bien parese

Pishkado komo - haiver no komo

Komites no komites, en la meza estuvitas

Si tu amigo es de miel, no lo komas entero

Ya me komio la miga i el meoyo

La komio komo el pan blanko

El eskaso todo lo ke kome lo aze biskocho

Kome la uva i non demandes de ke parra es

En el luguar ke komes no enbatakes

Kon los suyos, komer i bever de enfrente

En el plato ke komio, eskupio

Ermuzuras ni si komen ni si guadran

El ojo kome mas muncho ke la boka

Komi, komi - a mi sta kumiendo pur arientro

Avla kon ken komes i no kon ken riyes

Poko komer, salud para el puerpo

Ken tiena ambre, venga i koma

El apetit vieni en komiendo

Le 'sta komiendo las karnes

Pena muncho kome poko

Komio el ratonado

Komer el kavod i el zahut

Ya va ver al gato kumer pipino



Clasic poetry and drama / Poezia klasika i Drama


Eskupes sovre la meza onde komes i beves? (Papo, Navot)

Fachile es, porke sin punision el bien d'otro lo komen, (Odisea)



Coplas / Koplas


Al pozo se tornava despues ke uvo komido (Poema de Yosef)

Estas venian, komianlas a las otras granadas. (Poema de Yosef)

a komer i no olvidar, ke la vea malograda! (Gizados de berendjena, siglo 18)

es de komer i gozar de lo bueno i barato. (Gizados de berendjena, siglo 18)

toda la ropa ke es kerida, ke de seda se teshida, del guzano es salida, los ke komen al onbre en la tierra (Tarika, Shira Hadasha, Izmir 1861)

Guezmo de barut se siente en Evropa / i kada uno bien triste se topa / veremos ke va ser de esta negra salata / i kualos van a komer asana bukata (La Amerika. 1913)

kon ermozura de palavras a ti yama / i kante i alavasiones ke a ti konviene / asta kuando enkuvriras tu ojo i veras / estranyos komientes sus eredades (Ermana pekenya, Mahzor Rosh a-Shana, Sal. 1876)

Estando el rey komiendo i beviendo, mando a yamar a la reina Vashti muy de prisa korriendo; mando el rey ke vos desnudes, i desnuda vengash riendo, ke kiere mostrar ke no ay otra ermoza komo vos, no. (sova semahot, Livorno 1782)

va i mira tu heshbon i ven ami lado / a kaza disho de irse el arrematado / ande vas tu enkonado? / ke estas en prezo / grosh te komites sin pezo / ven veras la muestra / ya me bolo la testa (manus. Teza, 1820)



Religious literature / Literatura relijioza


Denpues de esto, siendo se ayegaron los lakerdis, disho el rey ke se vayan agora a komer (Shevet Yeuda, Viena 1859)

el kosho vido las frutas, kere komer, no es kadir de suvir al arvol (Pele Yoets I, Viena 1870)



Bible, Mishna, Midrash / Biblia, Mishna, Midrash


I fue ke komo akavaron de komer la severa ke trusheron de Ayifto. (Biblia, Const. 1873)

I toda sierpe ke va arrastrando sovre la tierra abominasion es; no sera komida. (Biblia, Const. 1873)

komed kada uno de su vid i kada uno de su igera i beved kada uno de su pozo (Biblia, Const. 1743)

de fruto de arvol de el guerto komeremos i de fruto de el arvol ke entre el guerto disho el Dio non komadesh de el i non tokedesh en el porke no mueraresh (Biblia, Const. 1547)

i disho: ken denusio a ti ke desnudo tu? si de el arvol ke te enkomendi por non komer de el komiste? (Biblia, Const. 1547)

i tomo de su fruto i komio i dio tabien a su marido kon eya i komio i fueron aviertos ojos de anbos eyos (Biblia, Const. 1547)

i ek, estan komiendo i beviendo delante de el, i dizen: biva el rey Adoniya'hu (Biblia, Const. 1873)

Todo el ke tiene pesunya, i ke tiene la pesunya endida, i ke alsa la rumia, entre las kuatropeas, este komeresh. (Biblia, Const. 1873)

ke komian el sevo de sus sakrifisios, i bevian el vino de sus templasiones? (Biblia, Const. 1873)

Lo izo kavayar sovre las alturas de la tierra, para ke komiera los renuevos del kampo; (Biblia, Const. 1873)

i despues ke komieron les dieron a kada una una sidra, i les dieron un kuchiyo a kada una ke mondara la sidra (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i tambien por abrevar todo simiente ke komia de el i toda fruta de la tierra (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

a lo kual el kapitan avia respondido al varon del Dio, diziendo: ek, si A' iziera ventanas en los sielos, seria tal koza? I el disho: tu lo veras kon tus ojos, ma no komeras de eyo.(Biblia, Const. 1873)



Novels and press / Novelas i Periodizmo


Ansi es ke el asento a komer endjuntos en la kompanyia. (Banyos de sangre, 1912)

Kuando le di a el un pedaso de pan se lo komio en estando en mi palma (Asolado en la izla, 1881)

los invitados pasavan en la sala de komer onde un bufe muy kumplido los asperava (La sinyatura del kontrato, Yerushalayim 1907)

El miro sun pantalon, manchado por el lodo de Paris, i el konsintio ke no avia komido dizde el dia de antes. (Nantes, Tel Aviv 1952)

Ande komen dos kriaturas komen tres (La famoza kantadera, Tel Aviv 1950)



Popular literature / Literatura popular


para komer kavesikas de kodrero, (Sipure Sefarad)

kon las paras muestras los paylachos van a komer gaynas i a mozos mos van a amostrar las trazeras! (Sipure Sefarad)

El mandradji aparejo la meza i los kombido ke koman lo ke el Dio emprezento. (Sipure Sefarad)

El patrón los asiguro ke komo mandradji ke era, ya se le topa de komer i por el dormir ke piedran kudiado, porke ya tiene bastante de kuviertas. (Sipure Sefarad)

ala manyana se desperto el rav i tanto hue su alegria ke korto el taanit el i la djente de su kaza i izo a toda la sivdad ke koman i bevan a gusto i el Sh.Yit. el mostrara sus maraviyas i les dio buena avtaha (manus. Papo, Sarajevo 1840)

la kero degoyar kon mi mano i gizarla a mi veluntad i komerla i engodrarme - muera pato muera farto - (manus. Papo, Sarajevo 1840)

le disho la parida: i yo so ben-adam komo el, i me trusheron aki, solo komi de sus komidas, mas no pudi salir de aki i me kazi kon un shed (El moel eskarso, Manus. Yerushalayim 1920)



Popular mascots and remedies / Segulot i Melezinas populares


Segula para tose: ke koma i ke beva dekontino almendras amargas meskladas kon miel (manus. Papo, Sarajevo 1840)

Segula el ke kome simiente de kulandro enfortese la istomhá i trae la sanedad al kuerpo i kita los dezeos malos (manus. Papo, Sarajevo 1840)

Segula: si enkolgaras ajo sovre algun arvol de fruto non komera la ave la fruta (manus. Papo, Sarajevo 1840)