Back to main page of Maaleh Adumim Institute                             tornar a la pajina prinsipal del Instituto

   Back to main page of the dictionary    tornar a la pajina prinsipal del Trezoro

 

Searching the dictionary

Bushkida - ladino 

English search

Bushkida - inglez

Idioms

Lokusiones

Popular l.

L. popular

Proverbs

Refranes

Coplas

Koplas

Liturgic l.

L. relijioza

Bible and Midrash

Biblia i Midrash

Nobels and press

Novelas i Periodizmo

Lexical samples

Enshemplos leksikales

Classicism

Klasika

Shortening table

Abreviasions

 



 

 

 

Entry presentation
Prezentasion de la entrada

 

Entry No. 255530

entrada numero 255530

kitar v.

to take out, to remove, to omit, to deduct, to reduce, to set aside; to expel, to give a divorce; to leave

kayente la kito

סיפר בדיחה מפולפלת

kita reyes mete reyes

ממליך ומסיר מלכים - נאמר על אדם בעל עצמה וכוח או על רברבן המתיימר בכוחו

kitar a bailar

לשגע מישהו, להוציאו מכליו

kitar a la luz

להוציא לאורה, לגלות

kitar a uno de la aldikera

לעלות על מישהו מכל הבחינות

kitar a uno de la forka

להציל מישהו מחבל התליה - לחלצו מצרה

kitar a uno de su repozo

לעקור מישהו משלוותו

kitar a uno del mundo

למרר חייו של מישהו

kitar a uno el pan de la boka

לקחת ממישהו את הרווח שהיה מגיע לו

kitar a uno ladron/mentirozo

להוציא על מישהו שם של גנב/רמאי

kitar a uno putanyero

להוציא למישהו שם של זנאי

kitar afuera

לגרום פעולת מעיים באמצעות תרופה משלשלת

kitar al enkante

להוציא למכירה פומבית

kitar al mundo

להביא לאוויר העולם; להציג מישהו בציבור, לסייע לו בצעדיו בעולם

kitar al ninyo

להיות סנדק/ית לתינוק הנולד

kitar ansyas

לבדר, לשעשע

kitar burla

לעשות העוויות מצחיקות

kitar chirak a uno

לעשות טובה גדולה למישהו (ללמדו מקצוע, לחלצו ממצב לא נעים)

kitar d'en medio

להעלים, להסתיר, להאביד

kitar de

להחסיר, להפחית, לחסר

kitar de hayim (ebr.)

לקלקל מתוך יומרה לתקן

kitar de la boka

להביע, לבטא, להשמיע, להוציא מן הפה

kitar de la boka del león

להציל מבין שיני אריות - להציל מסכנה גדולה

kitar de prezo/enprezo

להוציא אסיר לחופשי

kitar de sar i apretó/d'estrecura

לחלץ מישהו ממצב של דרך ללא מוצא

kitar de verguensa/kitar la kara de verguensa

לעשות מאמצים לצאת בכבוד ובלי בושת פנים ממצב מביך

kitar del mundo

לחסל, להשמיד, לכלות; להוציא למישהו את הנשמה

kitar echo de la mano

לבצע עבודות רבות במהירות בזו אחר זו

kitar el danyo/ziyán (t.)

לאזן את ההפסדים

kitar el djedjel (t.)/sevo

להעביד מישהו בפרך, להוציא לו את הנשמה

kitar el djornal

להרוויח שכר יום

kitar el kuero

להתאמץ מאוד

kitar el lezet (t.) de una koza

להוציא למישהו את החשק והעונג

kitar el ojo

להזיק בכוונה תחילה

kitar el ojo preto

לברור את הנתח השמן מתוך הערימה

kitar el pan

להרוויח לחמו, להרוויח כדי קיומו

kitar el pan a uno

לשבור מטה פרנסתו של מישהו

kitar el perde (t.)

לשחרר כל מעצור

kitar el prenyado

לעשות הפלה

kitar el velo i el perdé (t.)

להסיר את המסווה מעל פני; להראות את הפרצוף האמיתי

kitar el zian/el danyo

לאזן את ההפסדים

kitar en medio

לעשות פומבי, להציג לראווה

kitar ijo sin padre

הוציא דיבה, העליל, ''ליכלך'', הוציא שם רע

kitar ijos al mundo

להביא ילדים לאוויר העולם

kitar kantiga

לחבר שיר

kitar kantiga a uno

לחבר שיר המלעיג על מישהו

kitar kavesera

לקבוע מותו של מישהו; לשלול כל תקווה

kitar kon bavas

להפטר ממישהו במתן פעוט

kitar l'alma

'לשגע'' מישהו

kitar l'anyada

להרוויח פרנסת שנה שלימה

kitar la mehiya (ebr.)

למצוא מחיתו

kitar la meza

פינה שולחן

kitar la neshama (ebr.)

לעייף, לייגע, להוציא למישהו את הנשמה

kitar loko

לשגע, להטריף את הדעת

kitar los de la boka/dientes/muelas

להצמיח שיניים (תינוק)

kitar los ojos

לנצל לרעה נדיבות של מישהו

kitar moda

לצאת עם אופנה חדשה

kitar nombre

להדביק למישהו שם/כינוי

kitar oja/flor

להצמיח עלה/פרח

kitar perlas de la boka

'פה מפיק מרגליות'', לדבר בצורה נאה וחכמה

kitar pregón

להכריז

kitar todo

הפשיט עירום ועריה; להקיא הכל

kitar todo en medio

לגלות בפומבי דבר שהוסתר עד כה

kitar un djornal

להוציא לאור כתב עת; להשתכר שכר יום

kitar un livro

להוציא לאור ספר

kitar un pan

להשתכר סכום צנוע

kitar/meter al enkante

להציג למכירה פומבית

kitarle el kuero

לנצל מישהו, להפשיט את עורו

la kito yelada

השמיע בדיחה שלא עלתה יפה

ni kitó ni metió

אמר פתאום בלי להסס דברים שאינם מתקבלים על הדעת

no lo kites ni de boka!

אל תעז לומר זאת!

veremos ke mos va kitar ..

הבה נראה איזה דרישות יעלה לנו/איזה חדשות ישמיע (נאמר בחשש)



Lexical samples / Enshemplos leksikales


kita la kavza, kita el pekado (Nehama)

kitame de aki méteme mas par'ayi (Nehama)

kita i mete Bula Sete (Nehama)

Save kitar la para por debasho la piedra (Moscona)

Para kitar un bokado de pan me estan saltando las vistas (Moscona)

El kitar I no meter al fondo yega (Moscona)

No lo kites de boka (Moscona)

Ya me kiti el kuero de lazdrar (Moscona)



Proverbs / Refranes


Ken lo suyo kita al merkado, ken avla alto, ken avla basho

La provesa no kita virtud, ni la rikeza la pone

Kitar i no meter al fondo ayega

De kitar i no meter si ve presto el dip

Tres kozas kitan al ombre del mundo : riko mentirozo, povre gaviento, i viejo putanerio

Dos kon uno le kitan del mundo

Bokado grande engluta, palavra grande no kitas de boka

Kon la kuchara te do el arroz, i kon el mango te kito el ojo

Nunka kites avtaha en el Kriador, El es muestro Senyor, El es muestro Salvador

Kita la fez de uno la mete a otro

Kito la kavesa d'en algodones i la metio en punchones

El kuento de kaza no lo kitas en el bazar

Madre haragana kita la ija kovdisioza

La madre asil, kita ija haragana

La madre piadoza kita su ija mokoza

Marido vos kero kitar, emprezentame la ketuba

Lo kita de la barva, lo mete al mustacho

Oy la mete, amanyana la kita

Kita la tizna, mete la karvonera

De tanto ke te kero bien Moshiko, ke te kito el ojiko

El selo i el dezeyo kita a la persona del mundo

Kita todo kulevras de la boka

Kita todo perlas de la boka

No keto dientes nainda

Keto la kavesa del sako

Una mala nochada, no la kita ni una semana

Kita la para de la piedra

Pari kolevros para ke me kiten los ojos

El kagalon kita burla del pishalon

Muncho la 'sta mirando, le va ketar la stampa

La para kita loko al ben-adam

Este mundo es un bonete, ken lo kita, ken lo mete

Los kueros, kitan kueros, i metan kueros

El ke no tiene ke azer, kita los ojos de la mujer

Kita fama buena, pishate en la kama

Sierne sierne, arina no kita

Un loko kita sien

Tanto kere el kuervo a la kuerva fin ke le kita los ojos

Otro vendra ke de mi lugar me kitara



Clasic poetry and drama / Poezia klasika i Drama


onde te kere kitar la alma i las entranyas! (Papo, Navot)

El, aharvando las kuedras, kito melodiozas sonadas. (Odisea)

se asento a la kama, kito su kamiza moyete, (Odisea)

Por sus negras ovras la kito de su podestania. (La segunda Ester, 1911)

Senyores estas avlas veniash kitar de vuestra boka? (La segunda Ester, 1911)

Loke vos esto avlando de mi kavesa no lo vo kitando: son palavras del Dio bivo, kontrariedad no resivo. (8 dias antes de Pesah, 1909)



Coplas / Koplas


Pues ke de mi maka eskapi, del rio yo te kiti te metere el nombre Moshe (Koplas de Par'o, 1901)

De muestras kazas mos kitaron, en una braza mos enkasharon, de dehi en dehi mos arrastaron (Asidio de Belogrado 1788)

Una noche mos enpesó a echar mucho tiro asta ke mos kito el tino, a la manyana dishimos: ya mos dimos (Asidio de Belogrado 1788)

Los neviim izo matar profetas falsas izo kitar: ''Komed i beved i gostad i no tengash miedo de Dio de Eliau'' (Koplas de Eliau, sig. 18)

De muestras kazas mos ketaron, a l'aviasion mos entraron muestros trezoros mos tomaron, al vapor mos embarkaron (En los kampos de la muerte, Violet i Sara Fintz, 1945)

bushkad de Horev, demandad de Sinay, ande se eskombro esklavo de A', el ke kito de Mitsrayim lehol 'hamonay (Tarika, Shira Hadasha, Izmir 1861)



Religious literature / Literatura relijioza


I pasaron varones midyanim merkaderes, i sontravaron i kitaron a Yosef del pozo (Meam Loez Bereshit)

I el selo lo kita al ombre del mundo. (Meam Loez Bereshit)

Estando lavando los peshkados dientro del agua a kitarles la salamora (Meam Loez Bereshit)

i afilu los ke saven los biervos no entienden lo ke kitan por la boka, (Meam Loez Bereshit)

no sea ke pense de akortarlo kon kitar los dinim i los rijos del djudezmo (Meam Loez Bereshit)

asta ke englute a todos los peshkados ke en la mar i denpues los kita a eyos bivos, yenos de todas las bondades del mundo, (Leket 'ha Zo'har, 1855)

I kuando ya tuvo el mazal de kitarlo a la luz, entonses dizen komo estos: Por ke ke gane el haham tanto? (Lel Shimurim, 1819)

Se rekodra de las buendades ke le tuvo echo el Dio kuando lo izo kitar de Misrayim (Meam Loez Kantar de los kantares, Const. 1899)

Un ijiko ke no kumplo minian no puede kitar de hova a una mujer (El gid, Istanbul 1967)

eyos pudieron penetrar en los sinderos mas eskuros i kitaron a luz la aplikasion del din (El gid, Istanbul 1967)

Este sinyor se determino a por?a de traer al Mashiah i kitarmos de este galut tan amargo. (Yosef de la Reina, manus. Chorlu 1893)

a ora ke los kitan a enforkar los kito (manus. Minhat Ani, Yerushalayim 1880)

ala manyana la ora ke ya los kitaron para el din, en esto, vino Eliyau enbineado en kavayo en traje de un tatar (manus. Minhat Ani, Yerushalayim 1880)

el mishne ke estava kon ravia grande el se arrepintio i les disho: kitaldo al djidio ke es mentira el echo (manus. Minhat Ani, Yerushalayim 1880)

le disho ke mire de kitarlo a este mishne ... i se balden sus gezerot de Israel (manus. Minhat Ani, Yerushalayim 1880)

i estuve mirando de parte de la pared de mizrah a non kitar el ojo de ayi fin media noche, i echado sin azer ningun konsentimiento, ke la djente ke estavan ayi pensaron ke todo lo ke estava parando mientes era a la shehina (Shivhe Hayim Vital, Sal. 1892)



Bible, Mishna, Midrash / Biblia, Mishna, Midrash


Asta kuando estaras borracha? Kita tu vino de ti! (Biblia, 1873)

Despues de la muerte de Sara torno Avraam i la tomo a su mujer ke la avia kitado (P. R. Eliezer,1876)

En el dia sejeno dela kriansa de el mundo izo kitar el Sh.yit. de la tierra todo modo de beemot zeharim i nekevot (P. R. Eliezer,1876)

i kito su manto de sivre si i se kuvrio de sako i se asento sovre la seniza (Biblia, Const. 1873)

i dio el Dio al viejo por mersed i por piadades en ojos del vizir, i lo kito kon onra kon todos sus livros, i anduvieron de sivdad en sivdad asta su ayegar a la sivdad de Sevilla (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i esklamo el forastero sovre palavras de Hidor, i se pelearon los dos delantre del djuez, i enkomendo el djuez a sus siervos ke los kitaran de ayi (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

ke este moso ke tienes en tu kaza mos shasheo de mirarlo, ke no pudimos kitar los ojos de el de ver su ermozura (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)



Novels and press / Novelas i Periodizmo


Aviendo esperado mas de un anyo para la repuesta i no resiviendo nada, eya avia kitado toda esperansa. (Pavlo i Virdjinia, 1912)

Presto el se lo kito i, aviendolo bezado, se lo dio a Virdjinia, (Pavlo i Virdjinia, 1912)

A la manyana fui otra vez mas presto a la nave, por kitar de eya todo lo ke kedo, (Asolado en la izla, 1881)

Las manos para atras, la mirada perdida ken save onde, el kaminava i esperava ke le disheran: Leonidas, va kita esta piesa de moneda. (Leonidas el nadador, 1911)

'Sin mesklarlos kon agua'', adjusto otro, aludiendo a lo ke uzavan dezir los eskarnesidors, ke ham Bohor, echa agua kita vino. (Otniel Hodja, 2002)

No maldigas sinyor givir, no maldigas, ni kites palavras feas de tu boka. (Otniel Hodja, 2002)

Despues kitando de su aldikera mi kodrero se enkasho en la kontemplasion de su trezoro. (El Princhipiko, 2010)

esta bendision akompanyava todo lo ke eya kitava de su mano para mantener a sus keridos! (La mujer sefardí de Bosna, 1931)

Ke oygas bueno Fani, yo si kero te kito pishin sin ketuba, (Hamal Izidor, Istanbul 1930)

el vijitador kito respektuazamente su chapeo (El Alakran, Tel Aviv 1954)

El se empleava de alma i de korason a kitar la verdad a luz (Mujer kriminala, Tel Aviv 1954)

Charlie, ke kitava estos biervos de su boka, non era mas ke el ijo de un Clown ''Pailacho'', el kual su padre era un artisto en un ''Music Hall'' de Londra. (La boz de Yerushalayim, Yerush. 1953-4)

Charlie, ke kitava estos biervos de su boka, non era mas ke el ijo de un Clown ''Pailacho'', el kual su padre era un artisto en un ''Music Hall'' de Londra. (La boz de Yerushalayim, Yerush. 1953-4)

Kito de la aldikera de su palto una tabakera i tomo azer un sigaro (La linda Anjela, Tel Aviv 1953)

Esta operasion echa. sin. David se azia kitar un pasaporto i djunto kon su mujer i sus dos kriaturas partian para Paris. (La famoza kantadera, Tel Aviv 1950)

Matatia: No es chaketon! ( El chaketon va salir mas tadre). Es una nueva gazetika ke se yama ''El Djugeton''; esta gazetika kito un treato (teatro), i todo el ke lo meldo, le gusto muncho. (El Djugeton, Const. 1908)

Ansi si no fueron konosidos de ninguno son kitados I enterrados en el semeterio en un lugar apartado para esto o mandados a la eskola de medikeria (Matador de kriaturas, Yerush. 1908)

un despachio de Paris aze saver ke la bursa de esta sivdad se topa en ezitasion (no saviendose determinar) achakes ke se avla de un nuevo emprestimo ke la Fransia va kitar en plasa (El Tiempo. Const. 1874)



Popular literature / Literatura popular


Kien estuviera pariendo en el palasio del rey mi padre, (Blanka Flor)

Tu madre kuando te pario i te kito al mundo, (Kalendario de kantigas)

Siete novias vo kitar. Ah! Yo a ti, yo a ti me vo tomar (Kalendario de kantigas)

Disho una haya ya te topi mi senyor un mediko muy valido ke te kite este gueso (Hidot de Izopeto)

Boba, le disho el rey, aki veo ke kada uno kito algo para vender, tu no tienes otro ke un bu'ho, lo ketates para vender eske? (Sipure Sefarad)

Le disheron: Esto fue un yerro, i el Dio ya te lo enprezenta; no lo kites de boka, ke te traes basheza kon las manos. (Kuentos de Yerushalayim, 1923)

Le disheron: i ke pensas por azer? Disho a eyos: Me vo a yir ande el grande de la yeshiva, i todo djuzgo ke kitara por mi, lo resivire. (Kuentos de Yerushalayim, 1923)

su ermana Mazal kitava algún levo komo kumbidadera or iva a las kazas de la djente komo lavandera i djudia. (Sipure Sefarad)

esta djente kitava su existensia arrodeando las kazas en búshkeda de kozas viejas por las kualas pagavan presios simbólikos a djente ke kerian dezbarasarsen de embarasos. (Sipure Sefarad)

los haveres lo kedaron mirando komo se iva aleshando i endjuntos kon el, la ermoza okazion de kitar el pie del lodo i sovre todo Mamo el shashuto... (Sipure Sefarad)

ansi es ke ya mos kitaron el kuero sin tener animo de pipitear! (Sipure Sefarad)

El mandradji ke era buen moabetchi, le kontó ke a poder de muncho penar ya se va kitando el pan, (Sipure Sefarad)

Haim se amostro un buen balabay. El savia kitar el ojo de lo ke merkava, todo fresko i lo muhar del kunducho i la karne. (Sipure Sefarad)

A la tresera vez na ke ya le afito i me kito el diente hazino, le pagi por tres dientes, ama me alevanti kontente porke sali kon mi kapricho. (Sipure Sefarad)

Se asuvio ribi Yihya a la teva i enpeso a darshar. Todos los del kal kedaron enkantados de oyir lo ke esta kitando de la boka. (Yihya al Akra, Manus. Yerushalayim 1920)

los kitaron para la karsel sin repozo kon muncha krueldad, dos tantos de loke disho el rey de penas i serraron la prizion kon 3 kadenados i kon siyo de el rey (manus. Papo, Sarajevo 1840)

no kero largar palavras, mira las kartas ke me dieron i 500 gro' de moneda blanka me dieron en la mano, i ken save a kuantos arian de este modo a kitarlos del la ley de Yeshu (manus. Papo, Sarajevo 1840)

siendo ke eyos metieron las firmas para kitarlo de la ley muestra i de la emuna del Yeshu, su din es de kitarlos a eyos del mundo kon esta muerte ke le izieron i lo enforkaron a Yeshu (manus. Papo, Sarajevo 1840)

a la manyana vinieron el rey i los galahim i el papa a la karsel i lo kitaron i lo trusheron a la kome (manus. Papo, Sarajevo 1840)

le disho el rav al mansevo: dame la mano, i lo kito ahuera, i le kito el vestido bueno ke tenia i le metio al suyo roto i le troko su asemejansa i le disho: vate a kaza en buena ora (manus. Papo, Sarajevo 1840)

lo miro el si[nyor] kon su mirada, le kito las kadenas de enriva (manus. Papo, Sarajevo 1840)

lo kito de akeya kaza, lo entro en otra kaza yena de yaves; el moel de ver las yaves kedo enkantado (El moel eskarso, Manus. Yerushalayim 1920)



Popular mascots and remedies / Segulot i Melezinas populares


segula para el ninyo chiko kuando enpesan a kitar los dientes para dolor esta ke aga ansi: ke le unten por las djendjibres kon manteka o kon gordura de gayo o ke enkolge en su garganta diente de kavayo o diente de perro i ke le unten el peskueso i la garganta kon azeite i kitara los dientes sin dolor (manus. Papo, Sarajevo 1840)

Segula para kitar la tela de el ojo: ke beva 3 manyanas leche de vaka (manus. Papo, Sarajevo 1840)