Back to main page of Maaleh Adumim Institute                             tornar a la pajina prinsipal del Instituto

   Back to main page of the dictionary    tornar a la pajina prinsipal del Trezoro

 

Searching the dictionary

Bushkida - ladino 

English search

Bushkida - inglez

Idioms

Lokusiones

Popular l.

L. popular

Proverbs

Refranes

Coplas

Koplas

Liturgic l.

L. relijioza

Bible and Midrash

Biblia i Midrash

Nobels and press

Novelas i Periodizmo

Lexical samples

Enshemplos leksikales

Classicism

Klasika

Shortening table

Abreviasions

 



 

 

 

Entry presentation
Prezentasion de la entrada

 

Entry No. 250790

entrada numero 250790

kedar v.

to remain; to cease; to stop

el echo kedó por una bava

העסק נפל (לא הושלם) בשל עניין של שטות

el nombre le kedó

הוא נפטר והותיר אחריו את שמו ופרסומו

en ke kedimos

מה החלטנו?

entre mi entre ti ke kede

שישאר בינינו

irse sin kedes ni andes

להסתלק מבלי שיחוש בכך מישהו

kedado de dor amabul (ebr.)/Antiohos zamaní (t.)

מזמן המבול/ מזמןאנטיוכוס

kedar batal

להיות מובטל

kedar buz

לקבל בקבלת פנים קרה כקרח

kedar de bivir

למות

kedar de largía

להתעכב זמן רב במקום אחד

kedar el viaje para mas tadre

לדחות את הנסיעה למועד מאוחר יותר

kedar en basho

בחנות: נותר, לא נמכר

kedar en blanko/en fresko

לא לקבל את החלק המגיע לו

kedar en el yoro

להתקע בלי להגיע למטרה

kedar en pando

להשאיר את העבודה באמצע

kedar en su lugar

לא לזוז ממקומו

kedar en taní(ebr.)

לצום, להיות שרוי בתענית

kedar enkantado

הופתע, נותר פעור פה

kedar entre las manos

להתעלף

kedar kon la dolor

להוותר עם הכאב בעקבות אובדן אדם יקר

kedar kon las bragas

להפסיד הכל (להוותר במערומיו)

kedar kon sus mokos enkolgando

להוותר מבוייש בעקבות כשלון בלתי צפוי

kedar krudo

להפסיק את הלימודים מבלי לרכוש השכלה או מקצוע

kedar maho

להוותר שוקט ושלו מבלי להקים רעש

kedar por en medio

להותיר הכל באמצע מאין יכולת להמשיך

kedavos en la buena ora!

להתראות!

kedó la boda

החתונה נדחתה

la luvia/el aire/la kalor/el frío kedó

הגשם חדל/הרוח חדלה/החום חדל/הקור חדל

me keda por entender!

איני מבין דבר!

no keda ke avlar/ke dezir

אין מה לומר (זה דבר מצויין)

no keda nada en la mano

לא כרוך בכך שום רווח

no kedar atrás

לא לפגר אחרי

no kedar de bendezir al Dio

לברך את אלוהים בלי הרף ולהודות לו

no kedó djudesmo!

אפסו שומרי מצוות!

no kedó onde no hue

לא נותר מקום שלא היה בו

no me keda sirá

אבדתי את התור; אין לי אפשרות לעמוד על זכותי (אלה שהקדימוני סתמו בפני את כל האפשרויות)

no me kedaron ojos

עיני התעייפו מרוב אימוץ (בעבודת מחט)

onde esta ke kede!

גידוף כלפי מי שמת: שיישאר במקום שהוא נמצא בו

por un amen ke no kede

חסר רק דבר מועט לעשות כדי לממש את התכנית - חבל להשאיר זאת כך

sin kedar

ללא הפסק, בלי הפסק, בלתי פוסק

ya kedo

מת

ya no keda mundo!

אין אמון בבני אדם!



Lexical samples / Enshemplos leksikales


kedar en medio el kamino (Nehama)

kedar de favlar (Nehama)

kedar de yorar (Nehama)

kedar riir (Nehama)

kedar de lavorar (Nehama)

no kedó nada: (Nehama)

fulano era konosido komo muy riko, agora emprovesió, ma el nombre de riko le kedó (Nehama)

kedar solo/kedar bivdo/guérfano (Nehama)

kedar siego/kosho/mudo/sodro/shashut/flako (Nehama)

Kedo sin paras (Moscona)

Kedo por balabay de kaza (Moscona)

Kedo en el lugar (Moscona)

Se kedo pensando (Moscona)

Ke avia de kedarte esto todo? (Moscona)

Se kedo kon un palmo de nariz (Moscona)

Me kedi kon eyo (Moscona)

Ya kedi en las demandas (Moscona)

Ayi me kedaron los ojos (Moscona)

Ya kedo komiendo (Moscona)

Ya kedo riendo (Moscona)

Ande kedimos? (Moscona)

Kedado de dor amabul (Moscona)

Kedado de antiohos zamani (Moscona)

Kedado de dor a patlangach (Moscona)



Proverbs / Refranes


El ke se averguensa keda ambierto

Ni kedesh, ni andesh

Nada non keda eskondido adibasho de sielo

Ke azesh ke ya vine kedavos in buena ora ke ya me vo ir

Lo bueno ke le salga, lo malo ke le keda

Manda para tres, ke l'otro kedo en kaza

El ken al guerko vido su negro djesto le keda

Ki azno kido sin kola?

Donde uvo fuego, senizas kedan

Mos komimos el buey, por los kuernos ke no kede

Lo muncho paso lo poko kedo

El rio pasa, la arena keda

La roza se seka, la virtud keda

No te eches al pozo kon la kuedra de otros kedas en el pozo

El ken se va a la gerra ayi no keda

Si me vites burli, si non, kon eyo me kedi

Kido kon los mokos enkolgados

La eskaramuza es komo luvia ke non keda

El ke al kavo keda a ravo asimeja

Kayeron los anikos, kedaron los dedikos

Lus kushinis si fueron, las fronias kedaron

A la vezina li incho el fuzo, a mi me keda el uzo

El ke kaza por la moneda, eya se va, la mujer keda

Moshe morio, Elokim kedo

La sangre ke deve korrer no keda en la vena



Clasic poetry and drama / Poezia klasika i Drama


Ke me vale todos estos kampos de mi padre ke me kedaran a mi por eredad, (Rinio, 1906)

De mas, en la istoria vas a kedar membrada, onrada, alavada i mucho estimada''. ('Ha-Elion: Shimshon, 2003)

Es ke la sufriensa devenira tan fuerte, ke no le kedara mas ke de bushkar la muerte? ('Ha-Elion: En Kampos, 2000)



Coplas / Koplas


ke la yevo el arnaut i kedo dezmamparada: (Gizados de berendjena, siglo 18)

Todo lo resto kede para el Dio, si de los sielos se dio lo soportaremos i lo yevaremos (Purim, De-Fes, sig. 18)

Siente muncha ansia en lugar de gozo, komo un palo tezo ansi kedaria asta el terser dia. (Zimrat 'ha-Arets, 1745)

miramos buena komida, i buena sea la bevida, la alma keda afriida, no goza de la tierra (Tarika, Shira Hadasha, Izmir 1861)

viendomos bien vestidos, de gaava somos enbolvidos, no metemos muestro sentido ke todo keda en la tierra (Tarika, Shira Hadasha, Izmir 1861)

Tefilot kale azer para ke kede esta gerra / ke nos izo bezer i mando a muchos a la tierra / ke se eskape esta gerra / i se aga la pas / por ke no se sufre mas / agora ke ayga repozo / i alegria i gozo (La Amerika, 1915)

Disho 'AbashverOsh: la plata sea tuya emprezentada, i la lisensia sea en tu mano dada, i a este puevlo mata kon tu espada, ke no kede ninguno de eyos, no. (sova semahot, Livorno 1782)

Disho el rey: venid verash las rikezas mias, ke por tanto no me estimarias; esto fue siento i ochenta dias asta ke no kedo ke mostrar, no. (sova semahot, Livorno 1782)

de el kuchiyo mi alma djimira rogo aguza mi padre el kuchiyo i mi atadero enreiziar / i la ora de ensender el fuego i mi karne adrira / toma kontigo lo ke de la siniza kedara / dezilde a Sara: esto kedo de Yits.hak (Puertas de veluntad, Mahzor Rosh a-Shana, Sal. 1876)



Religious literature / Literatura relijioza


kon todo esto no les kedo valor de verlo, (Meam Loez Bereshit)

I de muncha angustia ke se tomo, se kedo adormesido. (Shivhe 'ha-Ari, 1911)

Si estava komiendo en la Suka i empesaron a abashar luvias, i se fue a kaza i despues kedaron las luvias, no es ovligado de ir de nuevo a la Suka, (El Gid,1967)

i mozotros kedaremos afuera afuera vazios de todo lo bueno ke de la ravia de esto ke le izimos a Yosef no mos podra ver mas en kara (Tokpo shel Yosef, Yerush. 1887)

porke vide en mi sivdad munchos ke porke kayeron de sus aziendas i kedaron devdores i se dezesperaron la salvasion del Sh.Yit. i se mataron a si mizzmos [...] i se entosegaron (Meam Loez Yeoshua II, Izmir 1870)

ke kedo auzado en muestras bokas del tiempo de Yeoshua por dezir por dezonra: makedanos (Meam Loez Yeoshua II, Izmir 1870)

A lo manko kale ke kede la koza dekolgada ni komo uno ni komo otro (Shevet Yeuda, Viena 1859)

I se djuntaron en una todos los sheluhim, i kedaron entre eyos ke Don Vidal Benveniste ke sea el avlador delantre el apifior, por razon ke era haham en todas las hohmot i savia bien la lengua latina (Shevet Yeuda, Viena 1859)

en un punto se deroko Tsefat entero ke no kedo ni una pared por siman (Imre Bina, Belgrad 1837)



Bible, Mishna, Midrash / Biblia, Mishna, Midrash


Para ke kedarash remanesimiento en la tierra (Biblia, Const. 1873)

i la miatad de los ke eran no kedaron, ke kayeron en la espada (P. R. Eliezer, 1876)

Ma kedo en fortaleza su arko, i se esforsaron los brasos de sus manos por las manos del fuerte de Yaakov; (Biblia, Const. 1873)

Ma kedo en fortaleza su arko, i se esforsaron los brasos de sus manos por las manos del fuerte de Yaakov; (Biblia, Const. 1873)

ek, eyos son komo todo el fonsado de Yisrael ke kedaron en eya; ek, eyos son komo todo el fonsado de Yisrael ke se atemaron;(Biblia, Const. 1873)

I respondio uno de sus siervos, i disho: tomen agora sinko kavayos de los ke kedaron, ke remanesieron en la sivdad ? i enbiaremos, i veremos.(Biblia, Const. 1873)

Si disheremos: entrimos en la sivdad, la ambre esta en la sivdad, i muriremos ayi; i si nos kedaremos aki, muriremos tambien.(Biblia, Const. 1873)



Novels and press / Novelas i Periodizmo


Keda de apartener a la komunidad, el ke pasa a una otra relijion i ke deklara no kerer ser mas konsiderado komo judio. (La boz de oriente, 1931)

Ah! Mi kerido ermano, ke ermoza muzika! Nos kedaremos aki un poko. (Banyos de sangre, 1912)

Ektor kedo elektrizado a la vista de la djovena mujer, (Banyos de sangre, 1912)

Ala demanyana el aire kedo. (Pavlo i Virdjinia, 1912)

Ma, el Dio tuvo piadad de los fuyidos ke avian kedado bivos (Vaye de los yoros, 1935)

Yo kero ke todos keden enkantados kuando te van a ver. (Rolando i Eleonora, 1953)

el rey Franz Joseph I kedo 50 anyos en el pueder i dirijo su pais. (Shalom, 2007)

El kedo sus bezos, me miro en la facha kon grande sinyifikasion i aflosho sus brasos, en diziendome: (Luz de Israel, 1985)

Todos los koros de los asistientes kedaron de respirar. (Leonidas el nadador, 1911)

El doktor avia apenas eskapado de avlar, ke nozotros vimos la kavesa entera empesar a kunarse en su mano i el un ojo, el ojo siedro, empeso a avrir i a serrarse sin kedar. (El muerto ke esta bivo, 1912)

Toda la djente ke asta este momento no kedaron de burlar i eskarneser de la prometa de Djoha a bolar a los sielos, de vista se akayaron. (Otniel Hodja, 2002)

Avia kedado deskorajado por la desfecha de mi pintura numero uno i de mi pintura numero dos. (El Princhipiko, 2010)

mientras kinze dias los rabanim kedavan sin meldar en la yeshiva (El Djugeton 1917)

De todas estas keshas nada rezulto, i es por esto ke nozotros tomimos la kestion en mano i kondanemos sin kedar la kondukta de esta organizasion fofa (La Boz del Puevlo, 1918)

ma en todo kavzo Izidor no kedava sin komer ni deshava a su famiya nunka sin pan en kaza. (Hamal Izidor, Istanbul 1930)

el kedava ansi echado en un kanton de la kamareta, non puediendo nada azer por devorarse (despedasarse) komo un leon en su jaula (kafes). (Nantes, Tel Aviv 1952)

el se kedo munchos minutos delantre la botika, de su trokador de paras (saraf) i el mirava kon atansion toda la rikeza. (Nantes, Tel Aviv 1952)

mi ija no kedara sola, maloroza, maltratada puede ser (La sinyatura del kontrato, Yerushalayim 1907)

devremos kedarmos aki? demando la sinyora kon el mas puro achento tedesko (La Epoka, Sal. 1900)

el trueno kedava, los relampagos la mizma koza, la luvia empesava a kayer kon fortaleza [...] supitamente el ruido de los karro de una karrosa i de una fuerte kamchikada arrivo a sus oidos (La Epoka, Sal. 1900)

yo nadi sin kedar, sin tomar reflo, sin deskorajarme, i ayudado del viento ke me rondjava de parte de la tierra yo vide subito ke mis pies empesavan a tokar sovre la arena (Guliver, Yerush. 1912)

el kedava en vezes oras enteras, la frente arrugada i los ojos perdidos en lo leshano (Anna Maria, Yerushalayim 1905)

una fuerte luvia avia kedado de kayer i todos los kayes estavan adientro la agua (El Alakran, Tel Aviv 1954)

la mas parte de las tropas ke kedaron en Ermenistan son nuevamente formadas (El Tiempo, Const. 1877)

una mujer estava muy aturvada, iva dando solansas sin kedar (La linda Anjela, Tel Aviv 1953)

Ayde asi biva Katina, bozdea la una lira, pagale al bakal loke kere para ke nos kede ihtibar i dame paras para raki. (La famoza kantadera, Tel Aviv 1950)

Yohanan ha-metabbel de su parte, en tomando la palavra, keda en las manos (El Djugeton, Const. 1908)

Lo ke kedo es el riko folklor ke, de toda manera, tiene una tradision oral i puede ser transmetido, de boka a boka, mizmo por los ke no konosen la eskritura del ladino kon letras ebreas. (Aki Yerushalayim, 2019)



Popular literature / Literatura popular


De akeya bivio la infalta kedo prenyada de una ninya. (Blanka Flor)

Madre ke pario a Silvana ke onra le kedaria? (Blanka Flor)

El padre i la madre ke lo vieron kedaron en las demandas: (Sipure Sefarad)

ansi es, ke a sus kuestas estavan siete krios, mujer, padre i madre viejos i una ermana ke avia kedado sin kazar. (Sipure Sefarad)

los mezes pasavan i la reparasion kedava por azer. (Sipure Sefarad)

agora, kedavos en las buenas oras i shalom! (Sipure Sefarad)

kedaron solo algunas menudensias, la pianola i una pinturia. (Sipure Sefarad)

los haveres lo kedaron mirando komo se iva aleshando i endjuntos kon el, la ermoza okazion de kitar el pie del lodo i sovre todo Mamo el shashuto... (Sipure Sefarad)

El sultán kedo muy intrikado de este hidush i mando ke lo yamen al mandradji para entender el sekreto de la kashika, (Sipure Sefarad)

kuando me yamaron para azerme vali, yo kedi enkantado. (Sipure Sefarad)

Los moradores kedaron de akesharsen, entre eyos torno el gusto de bivir, ampesaron a fraguar kazas i moradas (Sipure Sefarad)

Ma sus esforsos kedavan sin provecho porke el puevlo yevava muncho mal de modos i maneras de indjustisias. (Sipure Sefarad)

De akel tiempo Mair kedo kyul, komo dizen, i mas no alevanto kavesa. (Sipure Sefarad)

Kon el tiempo i a las ijas les sali? el mazal ansina ke los viejos kedaron solos. (Sipure Sefarad)

El uno se alavava de sus echas i el otro no kedava atrás. (Sipure Sefarad)

E komo? - le dize Rahelu -ande kedo el echerio de oy, ande kedaron las ganansias de Kamondo? (Sipure Sefarad)

Le disheron los merkaderes: ''Damos un papel de tu mano ke tu kijites kedar aki.'' Les dio papel i se fueron. (Yihya al Akra, Manus. Yerushalayim 1920)

Vinieron, le demandaron: ''En ke kedatesh?'' Les disho: ''Kero ijo.'' (Yihya al Akra, Manus. Yerushalayim 1920)

si tal tomo koza ya kedo aki para la vida entera (El moel eskarso, Manus. Yerushalayim 1920)



Popular mascots and remedies / Segulot i Melezinas populares


Segula para azer a kedar la mar de su ira: ke tome ka-zayit de matsá shemurá de el afikomín i ke eche a la mar de las 4 partes de la nave (manus. Papo, Sarajevo 1840)

Segula: si metera hardal sovre el vino non se ara huerte i kedara dulse (manus. Papo, Sarajevo 1840)

tres bevrajes son asurim si kedaron destapados: el agua i el vino i la leche i resto de bevrajes son mutarim (manus. Papo, Sarajevo 1840)

para fayar grasia si tomaras kulevro muerto i enterralo a el enel muladar en la ashpa ke es en la tsoa 8 dias i despues lo metera en un atuendo yeno de urina 4 dias i despues lo ataras a el de su garganta kon un filo i lo meteras a el en un manadero de aguas dia uno i kon esto non le kede de el mas ke filos i tomaras dos filos i los sekaras en sol despues meteras ditos filos en el tanyer en lira tanbur i tanyeras kon eyos i toda la djente kuando sentiran akeya boz korreran detras de ti i alsaras grasia en sus ojos (manus. Papo, Sarajevo 1840)

si vas a merkar una merkansia i keres saver si vas a ganar uno az heshbon el nombre de el merkader kuanto enporta i krese otros 13 mas i va sakando todo a dos a dos, si kedo uno, merka, i si resta dos no merkes, ke no ganaras (manus. Papo, Sarajevo 1840)