Back to main page of Maaleh Adumim Institute                             tornar a la pajina prinsipal del Instituto

   Back to main page of the dictionary    tornar a la pajina prinsipal del Trezoro

 

Searching the dictionary

Bushkida - ladino 

English search

Bushkida - inglez

Idioms

Lokusiones

Popular l.

L. popular

Proverbs

Refranes

Coplas

Koplas

Liturgic l.

L. relijioza

Bible and Midrash

Biblia i Midrash

Nobels and press

Novelas i Periodizmo

Lexical samples

Enshemplos leksikales

Classicism

Klasika

Shortening table

Abreviasions

 



 

 

 

Entry presentation
Prezentasion de la entrada

 

Entry No. 211420

entrada numero 211420

haham (ebr.) m. & adj. (pl. hahamim)

smart, knowledgeable, learned; Sephardic rabbi

haham (ebr.) pusht (t.)

מעמיד פני דתי חסוד

haham bashí (ebr.+ t.)

רב ראשי, חכם באשי

haham haham shetiká!

סייג לחכמה שתיקה

hahamiko (ebr.) de mezas

טפיל, רעבתן

si no te komportas bueno, se lo vo a dezir al haham!

עליך למורה!

todo boneta i nada haham (ebr.)

מעמיד פני חכם וידען, בעודו בור ועם הארץ

travar ande el haham (ebr.)

להביא לדין תורה



Lexical samples / Enshemplos leksikales


en tanto haham, bien kave un amaares (Nehama)

espantate de haham fijo d'amaares i de riko fijo de prove (Nehama)

s'echo azno s'alevantó haham (Nehama)

kada uno i uno es haham en su ofisio (Nehama)

Es muy haham (Moscona)

Haham a la kavesa (Moscona)

Ense de haham (Moscona)

Kada uno es haham de su ufisio (Moscona)



Proverbs / Refranes


Por onde kere el haham abolta la ujika

El haham no djuzga sin saver de las dos partes

Kada uno haham en su ofisio

Ni el riko vinido de prove, ni haham vinido de amares

Aze kualo el haham dize, ma no kualo el haham aze

El Dio ke mos guadre de medio haham i de medio doktor

Tu haham, yo merkader, mejor esta en el legen

Haham i merkader, alegria di la mujer.

Kamina senyor haham ke todo lodo esta

Bueno avla (darsha) el sinyor haham ma no ay kien ke lo oiga



Clasic poetry and drama / Poezia klasika i Drama


Yo senyor Haham, yo me prezentare kon la letra onde el rey (La segunda Ester, 1911)



Coplas / Koplas


lo ke azia Zinbulika, ija del haham Toledo: (Gizados de berendjena, siglo 18)

Hahamim van airando detras de muestro goel (Donme, sig 18)

Esto tened muncho en mientes: a los hahamim, prezentes, a el médiko sin dolientes ke vos tenga ke dever. (Mandjares de Purim, sig. 18)

i El haham de los ijikos, a la maestra regalikos i ken puede dé dukadikos, ke ansí es el dever. (Mandjares de Purim, sig. 18)

Shabat viene no meldamos, kon dibur shel hol lo menospresiamos, a los hahamim no eskuchamos, los senyores de la tierra (Tarika, Shira Hadasha, Izmir 1861)

Haham grande en la nasion munchos eskujeron / a ribi Hayim Nahum todos lo kijeron / todo lo rijeron / kon la derechedad / votaron por la verdad / presto fue nominado /gran rabino fue yamado (La Amerika, 1911)



Religious literature / Literatura relijioza


A tanto ke todo lo ke siente de boka de algun haham, aun ke sea pasuk klaro, (Meam Loez Bereshit)

I todos los hahamim atorgan ke este zehut de la akeda no ay akavamiento para el (Meam Loez Bereshit)

ke si lo tienen por haham grande ke save los sesh sedarim de Mishna, (Meam Loez Bereshit)

ke no konviene enganyar al mundo ke lo tengan por haham grande sin serlo. (Meam Loez Bereshit)

Los sinyores hahamim mos dotrinaron en inyanim de salir a kaminos (Menorat 'Hamaor, 1762)

Mijor es loko kayado mas ke haham avlador (Shevet musar, Const. 1740)

algunas vezes azia el rav ... burla diziendo: ''le parese a este haham ke es mas haham de mi''. (Shivhe 'ha-Ari, 1911)

Les disho: ''savres ke ay en Sefat un haham ashkenazi i kada noche la kita mi neshama i la yeva a su lado (Shivhe 'ha-Ari, 1911)

Tambien los talmidim azian burla sovre esto, diziendo: komo es posivle ayga mas haham ke muestro rav (Shivhe 'ha-Ari, 1911)

En sintiendo ditos hahamim estas palavras de el rav, le korrieron detras de akel ombre (Shivhe 'ha-Ari, 1911)

I se fue de ayi a tierra de Oksidrakos, i kijo saver sensia de sus varones ke eran muy hahamim (Ben Gorion, 1743)

Disho rabi Yose: bueno disho, ke el haham es mejor ke navi. (Leket 'ha Zo'har, 1855)

i por esto viene a ser ke los hahamim no tienen mantenimiento. (Lel Shimurim, 1819)

I kuando el desdichado de el haham ya lo konpozo i enprendo las djoyikas de la mujer por poderlo kitar el livro a la luz de el mundo (Lel Shimurim, 1819)

I lo esplikan los senyores hahamim ansi: Yo, H', en su ora ke fiksi vos vo regmir si mereses o si no mereses, pero si vozotros sos pertenesientes, yo vo la apresuro la geula i vo la traigo antes de su tiempo. (M''L Kantar de los Kantares,1899)

ke pekado izo mi haham ke se enterro kon bizayon, i ke zehut izo akel rasha de enterrarse kon tanto kavod? (Meam Loez Shemot I)

i yo demandi a un haham si savia las prevas komo el Sh.Yit. es uno, i disho ke abastava dezirselo su padre (Hovot 'ha-Levavot, Const. 1569)

i denpues demando dito sar ke tanbien los talmide hahamim meresian de pagar pecha i haradj al rey de Paras por sus pekados (Meam Loez Ester, Izmir 1864)

I Vinieron ande el haham i lo toparon ke el haham estava solo en el bet 'ha-midrash, meldando kon muncha kedusha i taora [puri?kasion] kon la kavesa entre sus piernas. (Yosef de la Reina, manus. Chorlu 1893)

I dito haham tenia sinko talmidim ke estavan kon el, meldando dia i noche, i eran prontos en la Kabala, (Yosef de la Reina, manus. Chorlu 1893)

en sus tiempos se aparesieron en la sivdad tres mansevos luzios ke su ermozura era una i hahamim al gueso (manus. Minhat Ani, Yerushalayim 1880)

i no avia de los sinyores hahamim ke ivan, ke salieron abash kon eyos, a karal ke dia en dia iva mankando las yeshivot (manus. Minhat Ani, Yerushalayim 1880)

ke es el echo ke mos desharon solos la manseveria de los hahamim? (manus. Minhat Ani, Yerushalayim 1880)

i vide ayi un senyor haham enbolvido kon un talet (Shivhe Hayim Vital, Sal. 1892)

i despues de tiempo kuando vine delantre de mi senyor haham [...] le dishe a el lo ke me konto rabbi Lapidot, i se fayaron sus palavras verdaderas (Shivhe Hayim Vital, Sal. 1892)

I se djuntaron en una todos los sheluhim, i kedaron entre eyos ke Don Vidal Benveniste ke sea el avlador delantre el apifior, por razon ke era haham en todas las hohmot i savia bien la lengua latina (Shevet Yeuda, Viena 1859)

Denpues ke se bolto, demando de el apifior ke arrojara a los hahamim de los djidios delantre de el i les prevara de el Talmud ke el Mashiah ya vino i es Yeshu (Shevet Yeuda, Viena 1859)

si es por mano de algun haham grande kale ke le de un yermilik [una lira] (Imre Bina, Belgrad 1837)

si es por mano de un talmid haham kale ke le de un medjit [bishlik] (Imre Bina, Belgrad 1837)

no se deroko Yerushalayim sino porke menospresiaron en eya talmide hahamim (Imre Bina, Belgrad 1837)

lo bueno es ke se aliviane la persona de eyas i ke no vijite mas ke al rav de la sivdad, padre i madre, eshuegro i eshuegra, tios i tias, ermano grande, su haham i basta (Pele Yoets I, Viena 1870)

yetser ara es enemigo de la presona segun disheron hahamim ke abasha i lo sonbaye i asuve i kontraya sovre el (Pele Yoets I, Viena 1870)

i afilu los kastigerios i dotrinos buenos ke mos anbezaron los sinyores hahamim, todo lo resivio Moshe Rabenu en Sinay (Meshivat nefesh I , Const. 1743)

afilu los kastigerios i dotrinos buenos ke mos anbezaron los sinyores hahamim todos los resivio Moshe rabenu (Meshivat Nefesh II, Const. 1754)



Bible, Mishna, Midrash / Biblia, Mishna, Midrash


Meldaron hahamim: konfision de el saumerio komo era echo? (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)

Dize ribi Elazar, dize ribi Hanina: los talmide hahamim muchiguan paz en el mundo (Mishna: Tefilat kol Pe 1874)



Novels and press / Novelas i Periodizmo


le enkomenda de tener siempre en su kaza kada dia una meza kon diez hahamim meldando. (El Djugeton 1917)



Popular literature / Literatura popular


Avia un viejo en la sivdad muy haham. (Hidot de Izopeto)

Dize el haham no es razon de azer bien kon el rasha. (Hidot de Izopeto)

Dio shalom a todos i se asento a meldar kon eyos, i vieron a el ke era haham grande, ke tenia kon el muncha hohma. (Sipure Noraot,1885)

Les rogo a los talmidim a ke le avlaran a el haham a ke se la diera a el por mujer. (Sipure Noraot,1885)

la enkomendo a eya: Si te viene aki un haham ke se yama ribi Meir, akavidate de azerle kavod de entrarlo en kaza i azerle todo su demenester. (Kuentos de Yerushalayim, 1923)

And'avía de ser de un rey, ke tinía tres konsejeros: un haham, un hodja i un papas (Kuentos, 1986)

empesó a azer presiones sovre el haham, para ke se konverta. (Kuentos, 1986)

Le respondió el haham: Sinyor rey, komo podemos mozotros djudiós konvertirmos al kristianizmo? (Kuentos, 1986)

I mira Donika, sovre todo te lo akavido, pur sedaka no steas a dezmodrarte kon alguna palavra delantre del haham tu sinyor! (Sipure Sefarad)

La psa Donu kontava ke nasio en Pazardjik i era ija del haham Yaakov ke a su vejez se fue a Yerushalayim i ayi muri?. (Sipure Sefarad)

Kuando eskaparon Shaharit i van a kitar sefer, disho el mansevo: ''Rabotay, este si[nyor] haham tiene gusto de darshar si tenesh gusto.'' (Yihya al Akra, Manus. Yerushalayim 1920)

Paso otros dos mezes se izo haham gadol. Le disho el mansevo: ''Sinyor Yihya, esta semana vamos a ir al kal i tiene ke darshar.'' (Yihya al Akra, Manus. Yerushalayim 1920)

vino el rav i les kito las kadenas de todos los hahamim i se entro el rav enprimero en la nave i detras hueron entrando a uno a uno i salio la nave en medio dela mar (manus. Papo, Sarajevo 1840)



Popular mascots and remedies / Segulot i Melezinas populares


Segula para saver la kriatura ke nasio si sera haham o sinsero estimado i komo asemejansa, si nasio en 5 o en 7 del mez sera amado a las kriasiones i si nasio al 15 del mez se murira a la manseves i si nasio al 25 del mez sera riko i haham gadol i si hue nasido en 28 o en 29 o en 30 del mez sera riko i sus palavras seran oyidas (manus. Papo, Sarajevo 1840)