Back to main page of Maaleh Adumim Institute                             tornar a la pajina prinsipal del Instituto

   Back to main page of the dictionary    tornar a la pajina prinsipal del Trezoro

 

Searching the dictionary

Bushkida - ladino 

English search

Bushkida - inglez

Idioms

Lokusiones

Popular l.

L. popular

Proverbs

Refranes

Coplas

Koplas

Liturgic l.

L. relijioza

Bible and Midrash

Biblia i Midrash

Nobels and press

Novelas i Periodizmo

Lexical samples

Enshemplos leksikales

Classicism

Klasika

Shortening table

Abreviasions

 



 

 

 

Entry presentation
Prezentasion de la entrada

 

Entry No. 196060

entrada numero 196060

fuír v.

to run away, to escape, to flee; to avoid; to deviate from

a komer i a fuír

להנות מארוחה חינם ולהסתלק בלי גינונים; להפיק ממשהו את כל התועלת האפשרית ולהסתלק כשאין עוד למה לצפות

dar i fuir

לא להתעקש, לא להתמיד ולעמוד על דבריו

echarse a fuír

נמלט, החל לברוח

esta ora fuye un punto al día

השעון הזה מקדים/מאחר דקה אחת ביממה

fuir de la ora mala

להמלט בזמן (לפני שיהיה הדבר כרוך באי נעימות)

fuir kon plumas

לשאת כנפים - להמלט כל עוד נפשו בו; להשתגע

fuy ke ya t'aferraron

נאמר בצחוק למישהו הרץ וממהר ללא סיבה

fuído de la kuedra

פיקח, חריף, יודע להחלץ מצרות (אפילו מחבל התליה)

fuír a pedo i a remo

להסתלק בבהילות ממקום, להסתלק בלי לבקש מנוח

fuír a/kon pie deskalso

להמלט כלעודרוחו בו, להמלט בעור שניו

fuír de la boka del leon

'להחלץ משני אריות'' - להחלץ מסכנה גדולה

fuír de lo derecho/djusto

לסטות מדרך הישר

fuír de lo suyo

לסטת מהרגלו

fuír el esfuenyo

לאבד את הרצון לישון

fuír komo del fuego

להמלט כמו מפניאש

fuír la gana

לאבד את התיאבון

fuírlo

לאבד את הראש/העשתונות

fuírlo v.

השתגע, נטרפה עליו דעתו

no le fuye pelo

דומה לו כשתי טיפות מים

no topar por onde fuir

לחוש צורך להמלט בשל חוסר נוחות בחברה

no topar puerta por ande fuir

לא למצוא אמתלה/תירוץ כדי להחלץ

se le fuye el terreno

הקרקע נשמטת מתחת רגליו - מאבד את הראש



Lexical samples / Enshemplos leksikales


te aharvan, fuy; te dan, toma (Nehama)

fuir de pleitos: (Nehama)

Fuyo ke dainda esta fuyendo (Moscona)

Ken de kaza fuye a kaza torna (Moscona)

Despues de la vaka fuida va serar la puerta (Moscona)

Fuy de una ora mala biviras mil anyos (Moscona)

Fuir dize, el sielo buraka (Moscona)



Proverbs / Refranes


Ken fuye de un komercho paga dos

Kuando kantamos todos oyen, kuando suspiramos todos fuyen

Despues del kavayo fuido, serrar la puerta

La aferran por la manga, se fuye por la falda

Fuyo de la peleya kayo en la gerra

Fuimos del prishil, mos kresio en la nariz

De presion del Dio no ay ken fuiga

Fuyo a pie deskalso

Ken fuyo su madre no yoro

Madre fuye a las kayadas

El primer mazal no se fuya

Dingun perro no se fuye de la boda

El loko fuye del borracho

Del mazal no se puede fuir

Ken de kaza fuye, a kaza viene

Fuyo, ke nainda sta fuyendo



Clasic poetry and drama / Poezia klasika i Drama


i todos fuyendo kon esklamasiones, (Gaon, Poezias)

Fuye, Ye'hu, fuye! Eskondete detras de este monte! (Papo, Navot)

atestiguavan no deshar fuyir una okasion (Papo, Navot)

Se ferira el puerpo. Se kedara echada. Se fuyira del rango. Ensultara soldada. ('Ha-Elion: En Kampos, 2000)

el ve, no tengas duvdo el siente todo / i mizmo los pensamientos los mas sekretos / de vuestro korason no le son inkuviertos / ken se puede fuir de un tal djuzgador?! (Rekolyo de Poezias Diversas, Tel Aviv 1931)



Coplas / Koplas


si no fuigo, no kedo bivo yo. (Rebuelta de Yenicheris, siglo 18)

Bueno es ke se fuygan agora en sekreto, mas en antes ke vengan los dias de apreto, (Zimrat 'ha-Arets, 1745)

kuando sintio la sinyora de Sara todo esto ke le fue avlando, le disho: muncha razon tenesh en la ora buena yevaldo, vos rogo sinyor no lo fuesh de guestro lado (Tarika, Shira Hadasha, Izmir 1861)



Religious literature / Literatura relijioza


Alevantemos las aldas i fuyiremos de aki por ke no mos mate la kamea (Menorat 'Hamaor, 1762)

I demando Aleksandros a los varones diziendo: de ke fuyen estas hayot i disheronle ke fuyen del fuego, (Ben Gorion, 1743)

Asta ke la famiya de Moshe i munchos otros fuyeron de sivdad en sivdad ariento el payis de Espanya. (El Gid,1967)

i lo azemos fuir ael sinyor a pie deskalso (Imre Bina, Belgrad 1837)

ke ansi es pertenesiente a el ombre por bushkar resentimiento, i fuyga muncho por non esparzir su alma ke es su moneda (Pele Yoets I, Viena 1870)



Bible, Mishna, Midrash / Biblia, Mishna, Midrash


Asta ke sople el dia i fuygan las solombras (Biblia, Const. 1873)

i travolo por su panyo por dezir: yaze konmigo, i desho su panyo en su mano i 'huyo i salio afuera (Biblia, Const. 1547)

i agora fuye a ti a tu lugar. dishi: onrar te onrare i a ek te vedo A' de onra (Biblia, Const. 1547)

i Yona se levanto para fuir a Tarshish de delantre de A' i desendio a Yafo (Biblia, Const. 1873)

i Yeoshua i todo Israel se izieron komo yagados delante de eyos i fuyeron por el kamino del dezierto (Biblia, Const. 1873)

I el disho: el puevlo fuyo de la batalia, i tambien muchos del puevlo kayeron i son muertos, i tambien Shaul i Ye'honatan su ijo son muertos. (Biblia, Const. 1873)

komo persegeria uno a mil, i dos arian fuir a diez mil, (Biblia, Const. 1873)

I la sivdad fue avierta, i todos los varones de gerra fuyeron de noche por el kamino de la puerta entre las dos murayas, ke esta djunto al guerto del rey, (Biblia, Const. 1873)

i fue kuando fuyo kon torva, i se le rompio la alda de Yosef en mano de Zeliha, i se fue a la kaye ke tuvo miedo (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

I se levantaron, i fuyeron al anocheser, i desharon sus tiendas, i sus kavayos, i sus aznos, el real komo estava, i fuyeron por su vida. (Biblia, Const. 1873)



Novels and press / Novelas i Periodizmo


Era una mujer. A su vista Ektor no tuvo mas la fuersa de fuir i se kedo ayi komo enklavado de admirasion, (Banyos de sangre, 1912)

Despues de averla visto prenyada, la desho i se fuyo. (Pavlo i Virdjinia, 1912)

Para enkuvrir su verguensa, Marguerita fuyo eya tambien de Fransia i emigro para el Porto Luige. (Pavlo i Virdjinia, 1912)

Komo eyos lo kerian matar, el fuyo de sus manos, ma eyos se levantaron komo por revatarlo bivo (Vaye de los yoros, 1935)

Una muchedumbre de djidios se fuyeron de los paizes de Alemania en Espanya i en Inglaterra, fuyendo delantre la espada, (Vaye de los yoros, 1935)

Al prisipio en lo ke me vido alevanto sus pies para fuir, ma presto torno i arrepintio i se asento en su lugar (Asolado en la izla, 1881)

El se uviera fuido vente vezes. si su dover de ijo non lo detenia en Marsilya serka su padre, ke aviendose kayido de una fragua devenia invalido (sakat) (Nantes, Tel Aviv 1952)

yo aborresko estas kozas i fuygo de munchas milias de kamino kuando siento semejantes kozas (El prove doktor, Const. 1904)

kijendo fuyir de sus bushkidas, se resfuyo i se eskondio en la kamara de un otel (La dezgrasiada Luiza, Tel Aviv 1953)

el joven ofisier parvino kon el ayudo de sus kompanyeros fieles a fuyir de Edirne i renderse en Istanbul (Gul Bahar, Tel Aviv 1953)

en viendo las kozas bozearsen i el korajozo papas korrer sovre eyos, se echaron a fuyir terrorizados (Gul Bahar, Tel Aviv 1953)

La tadre de la seremonia de enkoronamiento, parviene el ermanasto del rey, el duk Mihael (Robert Douglas) a fuirlo a el rey para ke non pueda estar prezente en la seremonia i ke de esta forma piedrera su trono. (La boz de Yerushalayim, Yerush. 1953-4)

La tadre de la seremonia de enkoronamiento, parviene el ermanasto del rey, el duk Mihael (Robert Douglas) a fuirlo a el rey para ke non pueda estar prezente en la seremonia i ke de esta forma piedrera su trono. (La boz de Yerushalayim, Yerush. 1953-4)



Popular literature / Literatura popular


Akeyos se fuyeron. Stan muertos de la sehora. (Djoha ke dize)

savras senyor rey ke este ombre 3 mezes dia por dia mos hue viniendo no mos desho meoyo ni repozo kon sus yoros i sus rogativas diziendo ke se kere fuir de la sivdad (manus. Papo, Sarajevo 1840)

les disho el rav a todos: agora ?? ke vozotros vos kerersh vengar de mi para morde estos mamzerim i por su amor, agora vos amostrare vuestra falsia ke no topesh lugar onde fuir (manus. Papo, Sarajevo 1840)



Popular mascots and remedies / Segulot i Melezinas populares


Segula prevada para el ke sale a el kamino ke yeve kon el ka-zayit del afikomín ke al yede de esto aze fuir los mazikin (manus. Papo, Sarajevo 1840)

Segula para azer fuir las moshkas de la meza: ke tome piedra de fyel de buey i ke lo ate a la kayades sovre la meza, se fuyiran todas (manus. Papo, Sarajevo 1840)

Segula: la piedra ke morde el perro en la ora ke se la echan a el en la ora de su ravia ke la meta en el kastiyo ke estan los blahos se fuyiran todos (manus. Papo, Sarajevo 1840)

Refua para azer fuir kulevros i removivles kozas danyozas kale ke safume akel lugar kon soá de ombre i se fueran (manus. Papo, Sarajevo 1840)