Back to main page of Maaleh Adumim Institute                             tornar a la pajina prinsipal del Instituto

   Back to main page of the dictionary    tornar a la pajina prinsipal del Trezoro

 

Searching the dictionary

Bushkida - ladino 

English search

Bushkida - inglez

Idioms

Lokusiones

Popular l.

L. popular

Proverbs

Refranes

Coplas

Koplas

Liturgic l.

L. relijioza

Bible and Midrash

Biblia i Midrash

Nobels and press

Novelas i Periodizmo

Lexical samples

Enshemplos leksikales

Classicism

Klasika

Shortening table

Abreviasions

 



 

 

 

Entry presentation
Prezentasion de la entrada

 

Entry No. 1330

entrada numero 1330

aboltar v.

to turn, to spin, to surround; to turn over an object; to return, to come back, go back; return an object; refer; replace; to become changed

abolta facha

חדל להחמיץ פנים, שנה את מצב הרוח

abolta lashón, abolta lakirdi

חדל לדבר על כך, זה אינו ראוי

aboltar a shaká

לפרש את הדברים הנאמרים כבדיחה

aboltar aver

להחליף אווירה, לצאת לנופש

aboltar d'idea

לשנות דעה

aboltar de polítika

לשנות את המדיניות

aboltar foja

"להפוך דף" - להתחיל להתעסק בעניין אחר

aboltar kaleja

להחליף עיסוק

aboltar la kara

להסב ראש; להפנות עורף, לסרב לכל הצעה

aboltar la nave, el kavayo, la karrosa

להפנות את כלי התעבורה ולשנות כיוון

aboltar las kozas

לשנות את העובדות הרלבנטיות באופן המעוות את משקלן

aboltar marro

לשנות את הטקטיקה

aboltar palavra

לשנות את נושא השיחה

aboltar savor

לשנות את הרגלי האכילה, לשנות באופן קיצוני את אורח החיים

boltar/se v.

75070



Lexical samples / Enshemplos leksikales


No le aboltes kara! (Moscona)

No aboltesh las palavras (Moscona)

vo ir en kaza i vo aboltar sin tadrar (Nehama)

ya aboltates la kara, ya paso el dia, la semana, el mez (Nehama)

este ninyo era muy malo, ya abolto (Nehama)

el tiempo abolto (Nehama)



Proverbs / Refranes


Abolta la oja

Ande van platikos boltan chanakitas

Ma el ombre bolto komo el vino en la bota

La mujer mala mete la meza i abolta la kaza

La kriatura bolta komo el vino en la bota

Por onde kere el haham abolta la ujika



Clasic poetry and drama / Poezia klasika i Drama


El rey Ahashverosh abolto todo de preto a blanko (La segunda Ester, 1911)

Eya abolto el korason de nuestro bien amado soverano (La segunda Ester, 1911)

Me rezvali en la laja en boltando la tinaja (8 dias antes de Pesah, 1909)



Coplas / Koplas


Rabanim de la nasion eskojidos todos / darshen en las keilot asegun sus modos / ke agan a todos / los korasones despertar / i de lo negro aboltar / porke el Dio kere salvarmos / kale aparejarmos (La Amerika, 1911)

de noche se le izo i la su venida / bendiziendo a el Dio ke le dara muncha vida / kon buena salida a kaza bolta / ala semana se le konta / estas mis rogativas / ke munchos anyos bivas (manus. Teza, 1820)



Religious literature / Literatura relijioza


ke sierto el zehut del ben adam es bastante de boltar el mazal de mal a bien. (Meam Loez Bereshit)

ma kuando konto el kuento a Lavan i Betu'el abolto el metsiut (Meam Loez Bereshit)

por esto le boltaron las avlas ke paresian enbaraso. (Meam Loez Bereshit)

El sh.yit. ke es grande de mersed abolta por la mersed, kere dizir abolta el kontrapezo por vanda de el zehut. (Menorat 'Hamaor, 1762)

Bolto el rav 'ha-Ari la kara i vido ke era ketivat yad, (Shivhe 'ha-Ari, 1911)

I bolto Poros su kara para ver, i iriolo Aleksandros i lo mato, i enreino Aleksandros sovre toda su tierra. (Ben Gorion, 1743)

Kuando suvia todos los eskalones avia ayi un kulevro de plata ke boltava la rueda de la sia i le aparejava lugar ke se asente el rey (Meam Loez Ester, Izmir 1864)



Bible, Mishna, Midrash / Biblia, Mishna, Midrash


I Shimshon se fue, i aferro tressientas rapozas; i tomo tizones, i bolto kola a kola, i pozo un tizon en medio entre las dos kolas. (Biblia, Const. 1873)



Novels and press / Novelas i Periodizmo


I en efeto, la karrosa del tartaro bolto atras i todos los ke lo akompanyaron (Banyos de sangre, 1912)

A los servidores de el Dio los savesh kitar de su servisio, i los savesh aboltar del Dio de la verdad i a vozotros yama i dezea, (Asolado en la izla, 1881)

Ma en viendo ke no topo grasia en mis ojos, bolto i se fue a su kamino i no torno mas. (Asolado en la izla, 1881)

Ensupito, rizas fuertes me izieron aboltar. (Luz de Israel, 1985)

Pasaron unos kuantos minutos. Sr. Yeshaayachi abolto la kara, i ke esta viendo? en lugar de su azna amada, ayi adientro del freno se amostra la kavesa de Djoha. (Otniel Hodja, 2002)

fino ala muchachez le vino el austriako, elemento evropeo ke le abolto entera la vida i su modo de entenderla! (La mujer sefardí de Bosna, 1931)

Al empesijo ke vinimos de pasarvos su pasaje el avia sierto tiempo ke boltava, rodeava las kalejas de esta grande sivdad nombrada Paris (Nantes, Tel Aviv 1952)

Los ojos de todo el mundo estos dias son boltados verso Roma de ande se espera ke la paz inspirada por el kapo del kristianizmo, el papa de Roma Benedict kenzeno, ara su efekto i tokara los korasones de todos los kapos gerreadores de sangre kristiana por meter fin a las terrivles matansas, espojamiento i destruision (La Amerika, 1917)

kada uno agora bolta a su lugar i kon grande esforso bushka a komprimir su dolor (Perdidos en mar, Yerushalayim 1907)

las karas de la jovene dama de kompanyia se enkoloradesieron; malgrado eya, bolto sus ojos verso el konte en senyal de rekonosensia (La Epoka, Sal. 1900)

a la fin kansos i dezesperados nozotros dishimos la barka a la veluntad de las olas asta ke un fuerte golpe de aire la bolto i todos los sinko ke la montavamos kaimos adientro del agua (Guliver, Yerush. 1912)

tu kerensia aboltara en una fuerte aborresion (La ermoza Rahel, Tel Aviv 1951)

El la bolto en las manos i atino sinko siyos (muhures) de sera kolorada (La linda Anjela, Tel Aviv 1953)



Popular literature / Literatura popular


I agora veresh, una vez ke disho ''no!'' no le puedes aboltar la kavesa! (Sipure Sefarad)

En boltando a su kaza, enkontró a un viejo, ke le demandó la razón de su estrechura, (Kuentos, 1986)

Le disho el rey: ''El remedio es ke en tala sivdad ay uno ke se yama Yihya el Akra, i tiene siete ijas. Si saves tomar a la chika de eyas te se abolta el mazal.'' (Yihya al Akra, Manus. Yerushalayim 1920)

el rey komo era enemigo a los djidios no le kontento las avlas i la razon ke dieron los djidios i abolto la djustisia i demando: el djusgo de esto komo es? (manus. Papo, Sarajevo 1840)



Popular mascots and remedies / Segulot i Melezinas populares


Segula para fayar la perdita: lugo ke la perdio ke se kede kayado i ke se kite la kamiza i ke la abolte i ke se la vista otra vez aboltada i ke vaya i ke se eche kon eya tres dias i 3 noches i le tornara a el su perdita luego, estas palavras si no demando i non se lo konto a ningun onbre de antes i non deskuvrio este sekreto afilu a sus amigos, enpero si lo deskuvre alguno non le aprovechara (manus. Papo, Sarajevo 1840)

Segula disheron los antiguos en tienpo ke vee el ombre aydukes o aborresedores detras de el ke apresure luego i ke tome polvo de el lugar ke esta ayi i ke diga sovre el el salmo de 7 ke es ''shigayon le-David'' asta el kavo i despues ke diga sea veluntad delantre de ti A' nuestro Dio i Dio de muestros padres Dio alto ke aboltes mis aborresedores delantre de mi … (manus. Papo, Sarajevo 1840)

para baldar los fichizos a un ombre ke non puede venir sovre su mujer: ke vaya i ke urine sovre un monton de aguas ke aboltan la rueda del molino i ke no avle dela ora ke va al molino asta ke torna a su kaza i ke tome un aniyo de oro de ufaz i ke urine por el burako del aniyo 3 vezes (manus. Papo, Sarajevo 1840)

para detener la sangre ke sale dela nariz ke no puede destajar ke le sake de el sangre kon atuendo dela metsitsa de detras dela shidra i se deterna la sangre o kelo ensangren del braso ke es del burako dela nariz se le korre de burako derecho ke lo ensangren del braso derecho i ansi la buelta (manus. Papo, Sarajevo 1840)