חזרה לדף הראשי של מכון מעלה אדומים tornar a la pajina prinsipal
del Instituto
חזרה לדף הראשי של אוצר הלשון הספניולית tornar a la pajina prinsipal del Trezoro
|
אוצר הלשון הספניולית (לאדינו) לדורותיה – המילון המקיף ההיסטורי חיפוש במילון לפי סדר אלפביתי |
|
Trezoro
de la Lengua Djudeoespanyola (ladino) a traves de las
Epokas - Diksionario amplio istoriko Bushkida dentro del diksionario Segun el orden alfabetiko |
ערכים ראשיים
Entradas prinsipales
|
תרגום אנגלי |
פירוש |
תעתיק עברי |
ערך |
מפתח |
|
traduksión inglez |
esplikasion |
transkripsión ebrea |
entrada |
indeks |
|
|
|
אגאלילייאס ר' אגאייאס |
agaleyas cf. agayas | |
|
dilute in water, dilute |
מהל במים, דילל |
אגואיאר/אגואילייאר |
aguear/agueyar v. | |
|
|
|
אקיאה/אס ר' אקילייה/אס |
akea/s cf. akeya/s | |
|
|
|
אקיסטה ר' אקילייה |
akesta cf. akeya | |
|
that one/ those (female) |
ההיא/ההן |
אקילייה/אקילייאס |
akeya /akeyas pron. dem. | |
|
a verb that expresses an undefined action |
פועל המביע פעולה בלתי מוגדרת |
אקילייאר |
akeyar v. | |
|
to achieve a goal; to be able to execute |
השיג את המטרה; היה מסוגל לבצע |
אלילייאר |
aleyar v. | |
|
to that person (female) |
להיא |
אנאקילייה |
anakeya pron. demons. | |
|
to her/to them |
לה, אליה/להן, אליהן |
אנילייה/אנילייאס |
aneya/aneyas pron. | |
|
to be softened (told about food) |
התרכך, נעשה רך (נאמר על מזון) |
אריפאפילייארסי |
arrepapeyarse v. refl. | |
|
|
|
אריב'ילייאדור ר' ריב'ילייאדור |
arreveyador cf. reveyador | |
|
to make love, to lust; to glance |
עגב, שלח מבטים |
אשיקוב'יאר |
ashikuveyar (t.) v. | |
|
|
|
אסקילייארסי ר' אסקיארסי |
askeyarse cf. askearse | |
|
|
|
אב'ילייאנה ר' אב'ייאנה |
aveyana cf. aviana | |
|
to sing bakashot (religious piyyutim) |
אמר בקשות |
באקאסילייאר |
bakaseyar (ebr.) v. | |
|
|
|
באב'ילייאר ר' באב'יאר |
baveyar cf. bavear | |
|
beautiful |
יָפָה/יָפֶה |
בילייה/בילייו |
beya/beyo adj. | |
|
individual prayer (not in the minyan) |
תפילת יחיד (לא במנין) |
ביחיד |
beyahid (ebr.) prep. | |
|
|
|
בילייאטה ר' ביאטה |
beyata cf. beata | |
|
kind, sympathetic, generous, welcoming |
אדיב, אוהד, נדיב, מסביר פנים |
ביינב'ילייאנטי/יינטי |
bienveyante/yente (fr.) adj. | |
|
|
|
ביטרילייאר/ביטרילייאר ר' ביטיריאר |
bitreyar/bitriyar (t.) cf. biterear | |
|
|
|
בלאנקילייאר ר' בלאנקיאר |
blankeyar cf. blankear | |
|
|
|
בליקילייאר/סי ר' ביקליאר/סי |
blikeyar/se (t.) cf. beklear/se | |
|
|
|
בוקילייאדה ר' בוקיאדה |
bokeyada cf. bokeada | |
|
bottle |
בקבוק |
בוטילייה |
boteya f. | |
|
|
|
בוזילייאר ר' בוזדיאר |
bozeyar (t.) cf. bozdear | |
|
to slot, to notch, to make a small cut with a sharp tool |
חרץ, עשה חתך קטן בכלי חד |
ג'אחילייאר |
chaheyar v. | |
|
to stumble |
מעד |
ג'ורלאדילייארסי |
churladeyarse (it.) v. refl. | |
|
|
|
דיסחאמיג'ילייאר ר' דיסחאג'אר |
des.hamicheyar cf. des.hachar | |
|
from him/her |
ממנו/ממנה |
דילייו/דילייה |
deyo/deya pron.. | |
|
to listen; to show tolerance, to bear; to persist |
הקשיב; גילה סובלנות, נשא; התמיד |
דינלילייאר |
dinleyar (t.) v. | |
|
lass; a woman of rare beauty |
עלמה; אשה בעלת יופי נדיר |
דונזילייה/דונדזילייה |
donzeya/dondzeya f. | |
|
|
|
דוקוניאר/דוקונילייאר ר' דוקוניאר |
dukunear/dukuneyar cf. dokunear | |
|
to use -; to employ; to purchase |
השתמש ב-; העסיק; רכש |
אימפליאר/לילייאר |
emplear/eyar v. | |
|
|
|
אינקאסטילייאדורה ר' אינקאסטילייאדורה |
enkastiyadura cf. enkasteyadura | |
|
rampart, siege-wall |
סוללה, דייק |
איסקאטילייאדורה |
eskateyadura f. | |
|
|
|
איסטילייאדורה ר' איסטילייאדורה |
esteyadura cf. esteliadura | |
|
|
|
איסטילייאר ר' איסטילייאר |
esteyar cf. esteliar | |
|
|
|
איסטריאה ר' איסטרילייה |
estrea cf. estreya | |
|
|
כוכב, מזל, גורל |
איסטרילייה |
estreya f. | |
|
|
מכוכב |
איסטרילייאדו |
estreyado adj. | |
|
|
שמים מכוכבים |
איסטרילייאדו |
estreyado m. | |
|
|
היא, הם, הן |
אילייה/אילייוס/אילייאס |
eya/eyos/eyas pron. | |
|
|
ההיא שם, המסכנה! |
אילייאייה ! |
eyaya! interj. | |
|
to break through (fence) |
פרץ (גדר) |
פ'ורטילייאר |
forteyar v. | |
|
female camel |
נאקה |
גאמילייה |
gameya f. | |
|
to fool around, to act stupidly |
השתטה, התנהג בטפשות |
גאמילייאר |
gameyar v. | |
|
|
|
גאב'ילייה ר' גאב'ילייה |
gaveya cf. gaviya | |
|
to retreat, to step back; to descend, to lag behind, to sink |
נסוג, צעד אחורה; ירד, פיגר, שקע |
גירילידילייארסי |
geriledeyarse (t.) v. refl. | |
|
to die ("snuff out") |
התפגר |
גלייבירילייארסי |
gyebereyarse (t.) v. refl. | |
|
to watch over, to care for |
השגיח, דאג |
גייוזידילייאר |
gyozedeyar (t.) v. | |
|
to brag |
התרברב, התיהר |
חאדרילייארסי |
hadreyarse v. refl. | |
|
to make peace |
השלים, השכין שלום |
חאלאלילייאר |
halaleyar (t.) v. | |
|
to make peace, to separate out of consent and accepting |
השלים, עשה שלום עם, נפרד מתוך הסכמה והשלמה |
חאלאלילייארסי |
halaleyarse (t.) v. refl. | |
|
to find favor |
מצא חן |
חאלאסילייאר |
halaseyar v. | |
|
'to devour'', to eat in a frenzy |
'טרף'', אכל בבולמוס; חטף |
חאמפלילייאר |
hampleyar v. | |
|
to have sour and spoiled smell |
בעל ריח חמוץ ומקולקל |
חארילייאר |
hareyar v. | |
|
to turn sour, to be spoiled |
החמיץ, התקלקל |
חארילייארסי |
hareyarse v. refl. | |
|
to operate, to work (on a tool or machine) |
פעל, עבד (על כלי או מכונה) |
אישליאר/אישלילייאר |
ishlear/ishleyar (t.) v. | |
|
|
|
קאסטילייאדורה ר' אינקאסטילייאדורה |
kasteyadura cf. enkaste(l)yadura | |
|
|
|
קאב'יאדורה ר' קאב'ילייאדורה |
kaveadura cf. kaveyadura | |
|
hair, hairstyle |
שער, תסרוקת |
קאב'ילייאדורה |
kaveyadura f. | |
|
hair, hairstyle |
שער, תסרוקת |
קאב'ילייאמברי |
kaveyambre m. | |
|
a basket, basket for fruits |
סלסילה, טנא |
קורבילייה |
korbeya (fr.) f. | |
|
to chatter |
פטפט |
לאפ'ייאר/לאפ'ינילייאר |
lafiar/lafineyar v. | |
|
medical office |
משרד רפואי |
מידיקייה |
medikeya f. | |
|
|
|
מילייאנה/מילייאני ר' מיאני |
meyaná/meyané (t.) cf. meané | |
|
|
|
מילייאנאג'י ר' מיאנאג'י |
meyanadjí (t.) cf. meanadjí | |
|
poor!, wretch! |
מסכנה! |
ניגראדילייה! |
negradeya! interj. | |
|
a spice plant |
צמח תבלין, קצח |
ניגואילייה/ניגואילייה |
niguelia/nigueya f. | |
|
|
|
פארפ'ימייאר/סי ר' פארפ'ומאר/סי |
parfimeyar/se cf. parfumar/se | |
|
to filter, to pass through a sieve |
לסנן, להעביר במסננת |
פאסירייאר |
pasireyar (serb.cro.) v. | |
|
|
|
פאטילייאר ר' פאטיאר |
pateyar cf. patear | |
|
to blow up, to shatter; to burst, to explode; to shoot |
פוצץ, ניפץ; התבקע, התפוצץ; ירה |
פאטליאר/פאטלילייאר |
patlear/patleyar (t.) v. | |
|
to explode, to shatter |
התפוצץ, התנפץ |
פאטליארסי/פאטלילייארסי |
patlearse/patleyarse (t.) v. refl. | |
|
thick wool socks; bath mitten |
גרב צמר עבה; כפפת רחצה |
פייאל |
peyal m. | |
|
to smoke; to exhale, to inhale |
עישן; נשף, נשם |
פושייאר |
pusheyar (serb.-cro.) v. | |
|
|
גרר, סרק; שידד, יישר קרקע |
ראסטריאר/ראסטריייאר |
rastrear/rastreyar v. | |
|
|
הולך בטל |
ראב'יייאנדור |
raveyandor m. | |
|
|
שוטט, הלך בטל |
ראב'ילייאר |
raveyar v. | |
|
|
עויינות, תיעוב |
ריב'ילייאדה |
reveyada f. | |
|
|
מורד |
ריב'ילייאדור/דירה |
reveyador/dera n. | |
|
|
מרד; כפר ב- |
ריב'ילייאר |
reveyar v. | |
|
|
התמרד |
ריב'ילייארסי |
reveyarse v. refl. | |
|
|
מערוך |
רילייאדור |
reyador m. | |
|
|
|
רונקיייאר ר' רונקיאר |
ronkeyar cf. ronkear | |
|
Envelope, wrap, volume |
עטף, ליפף, כרך |
סאריאר/סארילייאר |
sarear/sareyar (t.) v. | |
|
Spark, gleam, spark |
ניצוץ, זיק, גץ |
סינטילייה |
senteya f. | |
|
Sparkling, illuminating, spreading sparks |
נוצץ, מאיר, מפיץ ניצוצות |
סינטילייאנטי |
senteyante adj. | |
|
Sparkle, sparkle, sparkle |
נצץ, התנוצץ, נצנץ |
סינטילייאר |
senteyar v. | |
|
|
|
סילייאדו ר' סילייאדו |
seyado cf. siyado | |
|
bothered, disturbed |
הטריד, הפריע |
סמיטילייאר |
smiteyar (serb.-cro.) v. | |
|
Harassed, harassed, disturbed |
הוטרד, נטרד, הופרע |
סמיטילייארסי |
smiteyarse v. refl. | |
|
The undersigned |
החתום מטה |
סונילייאדו |
suneyado adj. | |
|
Guard, overseer, policeman, observer |
שומר, משגיח, שוטר, משקיף |
סורב'ילייאדור |
surveyador (fr.) m. | |
|
|
|
סורב'ילייאנטי ר' סורב'ילייאדור |
surveyante (fr.) cf. surveyador | |
|
|
|
סורב'ילייאר ר' סורב'ילייאר |
surveyar (fr.) cf. sorveliar | |
|
a type of spicy sausage; entrails |
סוג של נקניק מתובל; קרביים |
טאבאחיאה/טאבאחילייה |
tabahea/tabaheya (arab./t.) f. | |
|
to stutter |
גימגם |
טארטאליאר/טארטאלילייאר |
tartalear/tartaleyar v. | |
|
to have spasms |
פִּרכס |
טאטאליאר/טאטאלילייאר |
tatalear/tataleyar v. | |
|
|
|
טילייה ר' טיאה |
teya cf. tea | |
|
to be unlucky, to get into trouble. |
היה ביש מזל, הסתבך |
אוגראדילייאר/אוגרדילייארסי |
ugradeyar/ugrdeyarse (t.) v. | |
|
|
|
אוטילייאר ר' אוטיליאר |
uteyar cf. utilear | |
|
to insult |
פגע בכבוד, העליב |
אוב'רידילייאר |
uvrideyar (serb.-cro.) v. | |
|
to be hurt, to be offended |
נפגע, נעלב |
אוב'רידילייארסי |
uvrideyarse (serb.-cro.) v. refl. |