חזרה לדף הראשי של מכון מעלה אדומים                             tornar a la pajina prinsipal del Instituto

   חזרה לדף הראשי של אוצר הלשון הספניולית    tornar a la pajina prinsipal del Trezoro

 

 

 

 

אוצר הלשון הספניולית (לאדינו) לדורותיה – המילון המקיף ההיסטורי

חיפוש במילון

לפי סדר אלפביתי

 

 

Trezoro de la Lengua Djudeoespanyola (ladino)

 a traves de las Epokas - Diksionario amplio istoriko

Bushkida dentro del diksionario

Segun el orden alfabetiko

 

 

 

רשום שתי אותיות או יותר של התחלת הערך

Eskrivir dos letras o mas del empesijo de la palavra

 

ערכים ראשיים

Entradas prinsipales

תרגום אנגלי

פירוש

תעתיק עברי

ערך

מפתח

traduksión inglez

esplikasion

transkripsión ebrea

entrada

indeks

אגאלילייאס ר' אגאייאס

agaleyas cf. agayas

7640

dilute in water, dilute

מהל במים, דילל

אגואיאר/אגואילייאר

aguear/agueyar v.

9200

אקיאה/אס ר' אקילייה/אס

akea/s cf. akeya/s

11490

אקיסטה ר' אקילייה

akesta cf. akeya

11575

that one/ those (female)

ההיא/ההן

אקילייה/אקילייאס

akeya /akeyas pron. dem.

11590

a verb that expresses an undefined action

פועל המביע פעולה בלתי מוגדרת

אקילייאר

akeyar v.

11600

to achieve a goal; to be able to execute

השיג את המטרה; היה מסוגל לבצע

אלילייאר

aleyar v.

16110

to that person (female)

להיא

אנאקילייה

anakeya pron. demons.

23590

to her/to them

לה, אליה/להן, אליהן

אנילייה/אנילייאס

aneya/aneyas pron.

24910

to be softened (told about food)

התרכך, נעשה רך (נאמר על מזון)

אריפאפילייארסי

arrepapeyarse v. refl.

37410

אריב'ילייאדור ר' ריב'ילייאדור

arreveyador cf. reveyador

39080

to make love, to lust; to glance

עגב, שלח מבטים

אשיקוב'יאר

ashikuveyar (t.) v.

43570

אסקילייארסי ר' אסקיארסי

askeyarse cf. askearse

44880

אב'ילייאנה ר' אב'ייאנה

aveyana cf. aviana

52200

to sing bakashot (religious piyyutim)

אמר בקשות

באקאסילייאר

bakaseyar (ebr.) v.

57590

באב'ילייאר ר' באב'יאר

baveyar cf. bavear

63660

beautiful

יָפָה/יָפֶה

בילייה/בילייו

beya/beyo adj.

67455

individual prayer (not in the minyan)

תפילת יחיד (לא במנין)

ביחיד

beyahid (ebr.) prep.

67490

בילייאטה ר' ביאטה

beyata cf. beata

67510

kind, sympathetic, generous, welcoming

אדיב, אוהד, נדיב, מסביר פנים

ביינב'ילייאנטי/יינטי

bienveyante/yente (fr.) adj.

68690

ביטרילייאר/ביטרילייאר ר' ביטיריאר

bitreyar/bitriyar (t.) cf. biterear

70780

בלאנקילייאר ר' בלאנקיאר

blankeyar cf. blankear

71800

בליקילייאר/סי ר' ביקליאר/סי

blikeyar/se (t.) cf. beklear/se

72150

בוקילייאדה ר' בוקיאדה

bokeyada cf. bokeada

74380

bottle

בקבוק

בוטילייה

boteya f.

76480

בוזילייאר ר' בוזדיאר

bozeyar (t.) cf. bozdear

77990

to slot, to notch, to make a small cut with a sharp tool

חרץ, עשה חתך קטן בכלי חד

ג'אחילייאר

chaheyar v.

84020

to stumble

מעד

ג'ורלאדילייארסי

churladeyarse (it.) v. refl.

89980

דיסחאמיג'ילייאר ר' דיסחאג'אר

des.hamicheyar cf. des.hachar

103670

from him/her

ממנו/ממנה

דילייו/דילייה

deyo/deya pron..

112960

to listen; to show tolerance, to bear; to persist

הקשיב; גילה סובלנות, נשא; התמיד

דינלילייאר

dinleyar (t.) v.

122270

lass; a woman of rare beauty

עלמה; אשה בעלת יופי נדיר

דונזילייה/דונדזילייה

donzeya/dondzeya f.

132120

דוקוניאר/דוקונילייאר ר' דוקוניאר

dukunear/dukuneyar cf. dokunear

134050

to use -; to employ; to purchase

השתמש ב-; העסיק; רכש

אימפליאר/לילייאר

emplear/eyar v.

146120

אינקאסטילייאדורה ר' אינקאסטילייאדורה

enkastiyadura cf. enkasteyadura

154030

rampart, siege-wall

סוללה, דייק

איסקאטילייאדורה

eskateyadura f.

168740

איסטילייאדורה ר' איסטילייאדורה

esteyadura cf. esteliadura

176825

איסטילייאר ר' איסטילייאר

esteyar cf. esteliar

176830

איסטריאה ר' איסטרילייה

estrea cf. estreya

178180

כוכב, מזל, גורל

איסטרילייה

estreya f.

178720

מכוכב

איסטרילייאדו

estreyado adj.

178890

שמים מכוכבים

איסטרילייאדו

estreyado m.

178900

היא, הם, הן

אילייה/אילייוס/אילייאס

eya/eyos/eyas pron.

181320

ההיא שם, המסכנה!

אילייאייה !

eyaya! interj.

181330

to break through (fence)

פרץ (גדר)

פ'ורטילייאר

forteyar v.

193035

female camel

נאקה

גאמילייה

gameya f.

198520

to fool around, to act stupidly

השתטה, התנהג בטפשות

גאמילייאר

gameyar v.

198530

גאב'ילייה ר' גאב'ילייה

gaveya cf. gaviya

201290

to retreat, to step back; to descend, to lag behind, to sink

נסוג, צעד אחורה; ירד, פיגר, שקע

גירילידילייארסי

geriledeyarse (t.) v. refl.

202320

to die ("snuff out")

התפגר

גלייבירילייארסי

gyebereyarse (t.) v. refl.

210520

to watch over, to care for

השגיח, דאג

גייוזידילייאר

gyozedeyar (t.) v.

210600

to brag

התרברב, התיהר

חאדרילייארסי

hadreyarse v. refl.

211220

to make peace

השלים, השכין שלום

חאלאלילייאר

halaleyar (t.) v.

211750

to make peace, to separate out of consent and accepting

השלים, עשה שלום עם, נפרד מתוך הסכמה והשלמה

חאלאלילייארסי

halaleyarse (t.) v. refl.

211760

to find favor

מצא חן

חאלאסילייאר

halaseyar v.

211790

'to devour'', to eat in a frenzy

'טרף'', אכל בבולמוס; חטף

חאמפלילייאר

hampleyar v.

212590

to have sour and spoiled smell

בעל ריח חמוץ ומקולקל

חארילייאר

hareyar v.

213630

to turn sour, to be spoiled

החמיץ, התקלקל

חארילייארסי

hareyarse v. refl.

213640

to operate, to work (on a tool or machine)

פעל, עבד (על כלי או מכונה)

אישליאר/אישלילייאר

ishlear/ishleyar (t.) v.

230110

קאסטילייאדורה ר' אינקאסטילייאדורה

kasteyadura cf. enkaste(l)yadura

245865

קאב'יאדורה ר' קאב'ילייאדורה

kaveadura cf. kaveyadura

247370

hair, hairstyle

שער, תסרוקת

קאב'ילייאדורה

kaveyadura f.

248190

hair, hairstyle

שער, תסרוקת

קאב'ילייאמברי

kaveyambre m.

248200

a basket, basket for fruits

סלסילה, טנא

קורבילייה

korbeya (fr.) f.

271425

to chatter

פטפט

לאפ'ייאר/לאפ'ינילייאר

lafiar/lafineyar v.

284980

medical office

משרד רפואי

מידיקייה

medikeya f.

309030

מילייאנה/מילייאני ר' מיאני

meyaná/meyané (t.) cf. meané

315700

מילייאנאג'י ר' מיאנאג'י

meyanadjí (t.) cf. meanadjí

315710

poor!, wretch!

מסכנה!

ניגראדילייה!

negradeya! interj.

332890

a spice plant

צמח תבלין, קצח

ניגואילייה/ניגואילייה

niguelia/nigueya f.

334330

פארפ'ימייאר/סי ר' פארפ'ומאר/סי

parfimeyar/se cf. parfumar/se

352250

to filter, to pass through a sieve

לסנן, להעביר במסננת

פאסירייאר

pasireyar (serb.cro.) v.

356000

פאטילייאר ר' פאטיאר

pateyar cf. patear

357230

to blow up, to shatter; to burst, to explode; to shoot

פוצץ, ניפץ; התבקע, התפוצץ; ירה

פאטליאר/פאטלילייאר

patlear/patleyar (t.) v.

357540

to explode, to shatter

התפוצץ, התנפץ

פאטליארסי/פאטלילייארסי

patlearse/patleyarse (t.) v. refl.

357550

thick wool socks; bath mitten

גרב צמר עבה; כפפת רחצה

פייאל

peyal m.

366880

to smoke; to exhale, to inhale

עישן; נשף, נשם

פושייאר

pusheyar (serb.-cro.) v.

389840

גרר, סרק; שידד, יישר קרקע

ראסטריאר/ראסטריייאר

rastrear/rastreyar v.

392880

הולך בטל

ראב'יייאנדור

raveyandor m.

393310

שוטט, הלך בטל

ראב'ילייאר

raveyar v.

393320

עויינות, תיעוב

ריב'ילייאדה

reveyada f.

405315

מורד

ריב'ילייאדור/דירה

reveyador/dera n.

405320

מרד; כפר ב-

ריב'ילייאר

reveyar v.

405330

התמרד

ריב'ילייארסי

reveyarse v. refl.

405340

מערוך

רילייאדור

reyador m.

405800

רונקיייאר ר' רונקיאר

ronkeyar cf. ronkear

409620

Envelope, wrap, volume

עטף, ליפף, כרך

סאריאר/סארילייאר

sarear/sareyar (t.) v.

418030

Spark, gleam, spark

ניצוץ, זיק, גץ

סינטילייה

senteya f.

424020

Sparkling, illuminating, spreading sparks

נוצץ, מאיר, מפיץ ניצוצות

סינטילייאנטי

senteyante adj.

424050

Sparkle, sparkle, sparkle

נצץ, התנוצץ, נצנץ

סינטילייאר

senteyar v.

424060

סילייאדו ר' סילייאדו

seyado cf. siyado

427410

bothered, disturbed

הטריד, הפריע

סמיטילייאר

smiteyar (serb.-cro.) v.

438890

Harassed, harassed, disturbed

הוטרד, נטרד, הופרע

סמיטילייארסי

smiteyarse v. refl.

438900

The undersigned

החתום מטה

סונילייאדו

suneyado adj.

448120

Guard, overseer, policeman, observer

שומר, משגיח, שוטר, משקיף

סורב'ילייאדור

surveyador (fr.) m.

449040

סורב'ילייאנטי ר' סורב'ילייאדור

surveyante (fr.) cf. surveyador

449045

סורב'ילייאר ר' סורב'ילייאר

surveyar (fr.) cf. sorveliar

449050

a type of spicy sausage; entrails

סוג של נקניק מתובל; קרביים

טאבאחיאה/טאבאחילייה

tabahea/tabaheya (arab./t.) f.

450180

to stutter

גימגם

טארטאליאר/טארטאלילייאר

tartalear/tartaleyar v.

454380

to have spasms

פִּרכס

טאטאליאר/טאטאלילייאר

tatalear/tataleyar v.

454790

טילייה ר' טיאה

teya cf. tea

460170

to be unlucky, to get into trouble.

היה ביש מזל, הסתבך

אוגראדילייאר/אוגרדילייארסי

ugradeyar/ugrdeyarse (t.) v.

477120

אוטילייאר ר' אוטיליאר

uteyar cf. utilear

479650

to insult

פגע בכבוד, העליב

אוב'רידילייאר

uvrideyar (serb.-cro.) v.

479880

to be hurt, to be offended

נפגע, נעלב

אוב'רידילייארסי

uvrideyarse (serb.-cro.) v. refl.

479890