חזרה לדף הראשי של מכון מעלה אדומים                             tornar a la pajina prinsipal del Instituto

   חזרה לדף הראשי של אוצר הלשון הספניולית    tornar a la pajina prinsipal del Trezoro

 

 



 

 

 

הצגת הערך
Prezentasion de la entrada

 

234830 ערך מספר

entrada numero 234830

kale (catal.) conj.

צריך ל-, יש צרך ל-

there is need to



פתגמים Refranes


Kale meter muncho tino en la instruksion, sin eya el ser es una abominasion

Lo fiado kale ser pagado

Nada vale di korrer si kali ir a tiempo

Kale kerer al aboresido para ke te biva el kerido

La novia kale ke amostre la (a)shugar. El gato esta (a)rriva de la kasha no lo save echar

Kale komer para bivir i non bivir para komer

Konviene o no konviene kale tomar la vida komo viene



שירה קלאסית ודרמה Poezia klasika i Drama


kale ver enkantos ke Dio presigido (Gaon, Poezias)

Amanyana kale ke le de una repuesta, ke repuesta ke le de? (Rinio, 1906)

Es ombre patron de Ley, en su mujer tiene fey, no kale ke se lo diga porke no eche miga. (8 dias antes de Pesah, 1909)



קופלאס Koplas


Kavod a ribi Nahum devemos de darle / todo va enderechar kale ayudarle / el Dio va pagarle / a este buen pastor / del povre es amator / del Dio fue eskojido / este savio i entendido (La Amerika, 1911)

No kale akodrar todo lo pasado / rogaremos al Dio sea olvidado / i el Abastado / ke es buen pagador / ke kastige al pekador / al ombre djenerozo / el Dio le de repozo (La Amerika, 1911)



ספרות תורנית Literatura relijioza


si. padre no lo desha i le porfia muncho i lo akondjura ke le diga la verdad i kale ke le konte todo lo ke le izimos (Tokpo shel Yosef, Yerush. 1887)

No kale komer komo ahlates ni bever komo borrachones (El gid, Istanbul 1967)

el ke tiene muncho hamets i no lo puede likidarlo antes de pesah kale ke lo venda a un non djudio antes de pesah (El gid, Istanbul 1967)

I en primero se save komo kale ke sea la koza i denpues se mira los akontesimientos (Shevet Yeuda, Viena 1859)

Non ay safek ke lo ke dishites ke uno ke traye reaya kale ke akel maamar non arrieve otro perush (Shevet Yeuda, Viena 1859)

si es por mano de algun haham grande kale ke le de un yermilik [una lira] (Imre Bina, Belgrad 1837)

si es por mano de un talmid haham kale ke le de un medjit [bishlik] (Imre Bina, Belgrad 1837)



שאלות ותשובות Responsa


respondio el kieradji: kale ke me mates a mi enprimero para ke tokes al djidio ('Hon Rav, Sal.(1777

tu kon esta avla no te eskapas, kale ke lo aga ispat ke lo deshastes en el tashlik ('Hon Rav, Sal.(1777



רומנים ועיתונות Novelas i Periodizmo


Nozotros kale ke arrivemos temprano a Paris, porke kale ke nos echemos temprano a dormir. (Banyos de sangre, 1912)

kale [...] azer la ekonomia en kualunke koza ke fuese i aun ke somos rikos kale konformarmos a esta regla (El prove doktor, Const. 1904)

yo arivi al bodre del abizmo (uchurum), kale perkurar de eskapar del perikolo, kale salvar i vo provar, si me kaygo al uchurum, tanto negro (beter) para mi (La linda Anjela, Tel Aviv 1953)

Kale ke sea ke kijo azer algun djaillik kon alguna mujer ajena i el fruto de su djaillik me lo kijo kargar a mi, ma yo no puedo mantener un chifut debaldes. (La famoza kantadera, Tel Aviv 1950)

-Se ve komo las mujeres sos namkyores, kale ke kontes un poko pan i sal. (La famoza kantadera, Tel Aviv 1950)

Matatia: Ah! Kale ke sea ke es la gazeta ''El Djugeton''. (El Djugeton, Const. 1908)



ספרות עממית Literatura popular


Disheron: ''No ay! Kare ke entremos and'el i ke entregemos todas las djoyas!''. (Djoha ke dize)

Disho Djoha: ''Kare ke vaya yo a ver el lugar!'' (Djoha ke dize)

Kale ser ke fui yo, porke mi ermano, no tenga mal, esta sano i saludozo. (Sipure Sefarad)

A el otro dia, le disho el grande de la yeshiva: Perkurimos por tu djuzgo, i vimos ke kale ke te koman los leones. (Kuentos de Yerushalayim, 1923)

si es ansina kale aprofitado antes ke mos meta pie la konkorensia, le disho Yako. (Sipure Sefarad)

agora el, si kere eskapar de aki, ke no goste nada, i kuando le dize mi marido ke kale ke lo arregale, mire ke no tome nada (El moel eskarso, Manus. Yerushalayim 1920)