מכון מעלה אדומים

El Instituto Maale Adumim



אוצר הלשון הספניולית (לאדינו) לדורותיה
המילון המקיף ההיסטורי

55980 ערך מספר

azno m.

חמור

azno de Bar Natan

''חמורו של בן נתן'' - שוטה

azno de barrena

'חמור של אנטיליה'' - אדם המסוגל לעבודת שגרה אך לא למאמץ שכלי

azno kon albadra

'חמור עם מרדעת'' - מטומטם, שוטה

azno kon bonete

'חמור במצנפת רבנים'' - נבער בעל דיפלומה

azno kon pendola

חמור נושא ספרים, אינטלקטואל מזוייף

azno manido

חמור ישיש

azno vedre

'חמור ירוק'' - שוטה כחמור

el banyo del azno

'אמבט חמורים'' - להתנקות בצורה שטחית ולא נקיה

azerse del azno

להעמיד פני שוטה כדי לנצל דבר מה לטובתך

kondotas de aznos

התנהגות גסה, הנהגת חמור

kuando va suvir el azno de la eskalera

'כאשר יטפס החמור על המדרגות'' - לעולם לא; הבטחות שלא יקויימו

la korridika del azno

'ריצת החמור'' - התלהבות שדועכת מיד

ni azno en su ayuda

'עזרתו גרועה מזו של חמור'' - טיפש יותר מחמור

soy de azno

זרע חמורים

venir/kaer kom'al azno/kaer del azno

לקבל בענווה ונמיכות רוח את מה שסרבת לקבל קודם

asperadvos azno a la yerva mueva!

הבטחות ללא כיסוי

la del azno de Bilam

קרה ההפך ממה שתכננו

azerse del azno

להעמיד פנים כאינו יודע

i vino el azno i amató la kandela

משבית שמחה

kresió el azno desmeguó l'albadra

"גדל החמור - קטנה המרדעת" - נאמר על ילד שגדל ובגדיו צרים עליו

פתגמים

El ke tiene azno en el ahir, no le emporta de kaminar a pie

Azno batal provecho para el vizindado

Al azno, han azno

Azno ijo d'un otro!

Kayo del at al aznu

Azno kayado, por savio kontado

Ki azno kido sin kola?

A los aznos konfites

Azno, no muere de tikia

Azno, kon oro alkansa todo

Vites al azno, ni preto ni blanko

Pujo el azno, aminguo el semer

El azno trae la paja i el se lo kome

El ke no konose su iskritura ez un azno di la natura

Al benadam la palavra, azno el palo

Kuando ya estavamos un shabat sin tasa, se murio el azno de la vizina

La djente kon la djente e los aznos en el ahir

Le gusta al azno su gritar komo al bilbil su kantar

Aznu enkargado de paja

Aspera azno a la yerva mueva

Dizen el ke se alava es azno

Djoha sovre el azno

La tose i el azno no se puede (e)skonder

Onra al azno paramor de su patron

Al azno vistieron rozas, echo la boka i se las kumio

Antes de suvir al azno no maneyes los pies

Aharva al azno para ke entiende el patron

שירה קלאסית ודרמה

Akel ke kon keshada de azno en las manos, firio sin apozarse un mil de sus ermanos; ('Ha-Elion: Shimshon, 2003)

קופלאס

azno komo un konejo, mas bestial ke una vaka. (Toledo, Koplas de Yosef)

I fue komo los tres anyos, sekose la tierra i los banyos komieron kavesas de aznos se konsumio el mundo por palavra de Eliau (Koplas de Eliau, sig. 18)

supieron sus mosos ke los yamo por dezir: / luz si vitesh espuntan en kavesera de monte de almiskle / i disheron: no vimos salvo ke el almiskle / respondio: estad aki puevlo enshemplado a el azno / i yo i el moso por seer espandido (Puertas de veluntad, Mahzor Rosh a-Shana, Sal. 1876)

ספרות תורנית

Un ombre era kavayado sovre su azno i kon sapatos en sus pies (Menorat 'Hamaor, 1762)

Disho a eyos: no vos dishe ke el komando del Dio es asta ke viene el ke kargo los aznos? (Leket 'ha Zo'har, 1855)

i me kative yo de ayi, i yo kargan los aznos. (Leket 'ha Zo'har, 1855)

תנ"ך, משנה ומדרש

I dio sevada a sus aznos (Biblia, Const. 1873)

i destruyeron todo lo ke avia en la sivdad, tanto varones komo mujeres, tanto mosos komo viejos, asta los bueyes i ovejas i aznos, a tajo de espada (Biblia, Const. 1873)

Yissahar azno guesudo yazien entre los korales. I vido ke el deskanso era bueno, i ke la tierra era agradavle; i akosto su ombro para soportar, i fue a pecha sodjiftado. (Biblia, Const. 1873)

I topo una keshada de azno freska, i estendio su mano, i la tomo, i irio kon eya mil varones. I disho Shimshon: kon la keshada de un azno ire mil varones. (Biblia, Const. 1873)

Yissahar azno guesudo yazien entre los korales. I vido ke el deskanso era bueno, i ke la tierra era agradavle; i akosto su ombro para soportar, i fue a pecha sodjiftado. (Biblia, Const. 1873)

i kon el tenia un azno ke yevava una manta buena tenyida kon kuantos modos de kolores, la manta estava atada kon una kuerda sovre el azno (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i no kijo el forastero dormir ayi, i alevantose i seyo a su azno para irse (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i tambien pan i agua tengo, i paja i sevada para mi azno, no me falta nada (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

i ek, no avia ayi ninguno, ni boz de ombre, sino los kavayos atados, i los aznos atados, i las tiendas komo estavan.(Biblia, Const. 1873)

I se levantaron, i fuyeron al anocheser, i desharon sus tiendas, i sus kavayos, i sus aznos, el real komo estava, i fuyeron por su vida. (Biblia, Const. 1873)

רומנים ועיתונות

'Un hamor travando otro'', murmureo Zaki. ''Vamos a trokar uno de los aznos'', le respondio Djoha (Otniel Hodja, 2002)

Tredje asuvieron arriva, tredje abasharon abasho. Kedo un hamor sovre un azno... (Otniel Hodja, 2002)

דיגומים מילוניים

mas vale un azno ke me yeva, ke un kavayo ke me eha (Nehama)

al azno le dan konfites i no le agrada (Nehama)

kon aznos no favló la Ley (Nehama)

suvir a uno al azno i darle la koda en la mano (Nehama)

se echo azno i se alevantó haham (Nehama)

no le arroges mas, kom'al azno va kaer (Nehama)

azno nasió, azno kedó (Nehama)

azerse del azno: (Nehama)

huimos a komer al restorán kon un amigo ke yo envití, al eskapar mi amigo pagó la nota, yo fize del azno (Nehama)