אוצר הלשון הספניולית (לאדינו) לדורותיה
המילון המקיף ההיסטורי
55420 ערך מספר
|
azerse v. refl. |
נעשה, הפך ל-, היה ל-; העמיד פנים, עשה עצמו; הבשיל, השלים בישולו; מת |
|
azerse a la una |
להתאחד, להתמזג |
|
azerse de kaza |
להתחיל להרגיש בבית/ בן בית |
|
azerse de mil leyes |
להתעצבן ולכעוס |
|
azerse del loko i del bovo |
להעמיד פני שוטה |
|
azerse del Mordehay |
'לעשות עצמו מרדכי'' - להעמיד פני חרש |
|
azerse del muevo |
להעמיד פנים שאינו יודע על כך |
|
azerse kon uno/todos |
להתרגל לחברת מישהו; להיות חברותי לכל |
|
azerse luvia |
(החל) לרדת גשם |
|
azerse maskara del mundo |
להפוך עצמו ללעג |
|
ke se aze! |
מה אפשר לעשות! |
|
no me se aze |
אינני מעז; לא הולך לי |
|
ya se izo de noche |
כבר ירד הלילה; זה מאוחר מדי |
|
azerse grande |
לגדול, להתבגר |
|
no azerse kon ninguno |
קשה לו להקים קשר עם אחרים |
|
la del Dio se aze! |
לא נורא, כך רצה אלוהים! |
|
los frutos se azen al sol |
הפירות מבשילים בשמש |
|
azerse del siego/de kosho/del mudo/del loko/del hazino |
להעמיד פנים כעיוור/פיסח/חרש/משוגע/חולה |
|
azerse del bovo/del azno |
לתת לאחרים לשלם/לעשות את העבודה במקומך כשאתה מעמיד פנים כלא יודע |
פתגמים
|
Se aza del bovo i del loko |
|
El ke se aze vaftiz sin duvda es kademsiz |
|
El ke kiere azerse hazan i moel tiene ke esperar el mashiah o goel |
|
Kuando el marido se azi riko - la mujer se azi feya |
|
Nada non se azi sin ke venga la ora del Dio |
|
Amigos viejos, nunka se azen enimigos |
|
Adova paliko - se aze ermoziko |
|
Lo ke no se aze en la boda no se aze en ninguna ora |
|
Kon vida i salud todo se aze |
|
Komo viejo malo ke landres vo se aga |
|
A damla, a damla, si azi un lak |
|
Era lovo si izo moshka |
|
La sangre no se aza agua |
שירה קלאסית ודרמה
|
Los sielos se izieron de kovre por tus maldades, (Papo, Navot) |
קופלאס
|
Bilbul grande se izo las kartas meldando, i komo el erizo se van detravando, (Zimrat 'ha-Arets, 1745) |
ספרות תורנית
|
siendo lo vendemos por esklavo, no es posivle ke se aga rey, (Meam Loez Bereshit) |
|
lo tuvieron tan fuerte kuanto el dia ke se izo el bezero. (Meam Loez Bereshit) |
|
Si esta aziendo muncho friyo i se esta dezrepozando es patur de estar en la Suka. (El Gid,1967) |
|
savresh ke dita megila es menester de azerse komo sefer tora ke sea eskrita kon tinta en gevil o kelaf i kon sirtut en las reglas i deshan un amud sin eskrivir (Meam Loez Ester, Izmir 1864) |
|
i ya |
תנ"ך, משנה ומדרש
|
i el korason del puevlo se diritio i se izo komo agua (Biblia, Const. 1873) |
|
todo el ke non es, non siego i non kosho i non mudo i se aze komo uno de eyos non se muere de la vejes asta ke se aze komo uno de eyos ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821) |
רומנים ועיתונות
|
I ke le akontesio para ke el se aga ansi tan desformado? (Banyos de sangre, 1912) |
|
kunduchu se azea puro i mesklado kon agua. (La mujer sefardí de Bosna, 1931) |
|
Alegrate ke ya te vino paras para raki, no te estas pensando ke tenias 2 kriaturas de mantener i te |
|
i esta tresera no asemeja a las dos ke ya |