אוצר הלשון הספניולית (לאדינו) לדורותיה
המילון המקיף ההיסטורי
49300 ערך מספר
atrás adv. |
אחורה, מאחורי; מלפני (זמן), אחרי |
atornar atrás |
לחזור אחורה |
atrás atrás |
ירכתיים, השורה האחרונה באולם |
atrás de mi! |
אחרי! |
atrás un mes |
לפני חודש |
dar atrás |
החזיר, השיב |
darse atrás |
הפך פניו, נרתע, התרחק |
de atrás adelantre |
מאחור לפנים |
echar atrás |
לגרום לאיחור |
embiar atrás |
לשלוח חזרה |
enkolgar atrás |
תלה שוב (לדוגמא החזיר שפופרת הטלפון למקום) |
irse atrás |
חזר, שב, נסוג, צעד אחורה |
kaminar atrás |
לסגת, לצעוד אחורה (עם הגב לכיוון ההליכה) |
la ora va atrás |
השעון מפגר |
no deshar atrás |
לא להחמיץ, לא לתת להזדמנות לחמוק |
no kedar atrás |
לא לפגר אחר האחרים, להתנהג כמו האחרים |
no mirar ni atrás ni adelantre |
לא להתחשב בדבר, מבלי שים לב לתוצאות |
tomar atrás |
לקחת בחזרה |
tomar atrás su palavra |
לחזור בו מדבריו, להתחרט |
tornar atrás |
חזר לאחוריו, שב, נסוג אחורה |
traer atrás |
להחזיר, להשיב אחורה |
travar atrás |
לחזור בו, לקחת בחזרה את דבריו |
venir atrás |
שב, חזר, הלך בחזרה |
yevar atrás |
לקח בחזרה |
avlar por atrás |
לדבר מאחורי גבו של מישהו |
aharvar/atakar por atrás |
לתקוף מישהו מאחור |
no deshar teatro/balo/paseo atrás |
לא להחמיץ שום מחזה/נשף/טיול |
kedar atrás |
לאחר, לפגר |
deshar atrás |
להקדים את האחרים |
todo lo ke te viene de la mano no lo deshes atrás! |
עשה כעולה על רוחך, אותי אינך מפחיד! |
kedar atrás del fecho |
להיות בפיגור בעבודה |
פתגמים
El dia avla avagar, la noche mira atras |
Piedra arondjada no se torna atras |
Verguensa es de rovar i dar atras |
Keres ver el mundo atras miralo adelantre |
Los anyos ke da el Dio, no los toma atras |
Si tu bolsika esta sin paras adio amigo vate atras |
שירה קלאסית ודרמה
Atras - dize el kon sanya, largo es este kamino (Gaon, Poezias) |
el topara komo venir atras, porke es muy esvelto. (Odisea) |
ke el atras va venir. Ya se hue el dia de su retorno! (Odisea) |
קופלאס
Tornadvos atras, andjeles de mi fonsado!, este zehut restara para Tsiyon guadrado: (Puertas de veluntad) |
Zemán tomaron para ereinar, manyana de Pesah mos kería[n] matar; ijos de el Dio somos, mos kijo eskapar; vieron a los muertos, se tornaron atrás. (Kalumnia de sangre, sig 18) |
ספרות תורנית
Si no me respondera, me tornare atras. (Shivhe 'ha-Ari, 1911) |
I disheron a el: vate atras, Aleksandros, ke non puedes pizar en tierra de los ke sierven a el Dio. (Ben Gorion, 1743) |
i los mal'ahim lo resivieron i lo tornaron |
תנ"ך, משנה ומדרש
De la sangre de los matados, del sevo de los barraganes, el arko de Yeonatan no se tirava atras (Biblia, Const. 1873) |
רומנים ועיתונות
El esta atras de los kasadores. (Banyos de sangre, 1912) |
Era una kompanyia de kasadores ke la kompanyavan, i estos venian por atras de eya. (Banyos de sangre, 1912) |
I en efeto, la karrosa del tartaro bolto atras i todos los ke lo akompa |
La muzika paso i atras paso tambien una karrosa (Banyos de sangre, 1912) |
Maestro Bonifasio temblo entero i kon el espanto de la muerte en la kara, izo dos pasos para atras. (Banyos de sangre, 1912) |
Fragua ke asperavamos desde atras anyos, en kuando ke tomimos konosensia de este emportante proyekto metido en kamino por el Governo de Espanya. (Los Muestros, 2007) |
Yo no te puedo dar atras ni tu padre ni tu madre ni tus sesh sovrinos ni lo ke fue destruido en tus tierras, ma keres ver i tener a tu lado a tu mujer i a tu ija? (Leonidas el nadador, 1911) |
Ansi bivi solo, sin ninguno kon ken avlar verdaderamente, asta ke tuve una avaria en el dezierto del Sa'hara sesh anyos atras. (El Princhipiko, 2010) |
es ke atrás anyos, siempre ala Kaye Ancha, veo súpito un bolluk de djente. (el Rizón, Salon. 1939) |
Kale apuntar djuntos kon esto, ke el proseso de eskayimiento del ladino ya avia empesado largos anyos |
Kuando el empeso en la publikasion de la revista Aki Yerushalayim, verso la fin de los anyos 70 del siglo pasado, ya era imposible de tornar |
las dos mujers empesaron a temblar, ma ya era agora bien tadre i eyas no podian travarsen |