מכון מעלה אדומים

El Instituto Maale Adumim



אוצר הלשון הספניולית (לאדינו) לדורותיה
המילון המקיף ההיסטורי

36890 ערך מספר

arrelumbrar/se v./v.refl.

האיר, הבהיר, זהר, קרן; שפך אור; הואר; שימח

komo se estanya el kovre, arrelumbra

הנחושת מבהיקה אחרי ציפויה בבדיל - העונש ממרק את האדם

el oro, onde se mete arrelumbra

הזהב מבהיק בכל מקום - אדם בעל ערך יבלוט בכל מקום שאליו יגיע

kien se tiene ke arrelumbrar en este kandil?

מי יזכה באורו של הנר הזה? - מי יהנה מעושרו של הקמצן הזה?

todo lo ke mete le arrelumbra

יודע להתלבש באופן אלגנטי

lo poko ke tiene le arrelumbra

גם את המעט שיש לו הוא יודע להציג בצורה נאה

arrelumbrarse kon kandela de otro

לנצל רכושם של אחרים, ליהנות מרכוש אחרים, להתפאר במה שאינו שלו

ninguno se arrelumbra kon su kandela

אינו עוזר לאחרים

arrelumbrarse kon su kandela

להסתפק במה שיש לו בלי להזדקק לעזרת אחרים

alelumbrar

15570

alumbrar v.

19900

פתגמים

Aze los diez dedos kandelas i ni uno no le arlumbra

Fierro aharvado arlumbra

De su kandela no ay ken se arelumbre

Oro marteado arelumbra

Un buen livro es una luz eterna, non se amata, siempre arelumbra

El sol alumbra a las ermozas i a las pishonas

קופלאס

Ayi en el midbar vidi arrelumbrar las tavlas de la ley vidi abashar (Pizmon de Moshe, 1893)

Mi mazal hue eskura, el shem santo me alumbra, kon dolor hue mi petira. (Donme, sig 18)

tanto gusto eya tomava kuando en tripa eya estava, un sirio le arrelumbrava ke vea toda la tierra (Tarika, Shira Hadasha, Izmir 1861)

ספרות תורנית

I era muy ermozo, ke su kara alumbrava komo la klaridad del sielo (Meam Loez Bereshit)

para alumbrar por todas las partes i sostener todos los miembros, (Meam Loez Bereshit)

I fue de ayi kamino de dos dias i vino asta 'hare hosheh, i ayi non alumbra el sol de dia. (Ben Gorion, 1743)

El dizia por el: Este ijiko es aparejado a devinir un grande personaje, i de su luz se van a alelumbrar todos los ijos de Israel dizde el oriente asta el oksidente. (El Gid,1967)

Arrelumbra a negrura de ninyeta de ojos (Tefilat kol Pe,1891)

Arrelumbra mis ojos kuando me durmere del suenyo de la muerte (Tefilat kol Pe,1891)

Se echo sovre sus karas, i lo vido a el arrelumbrando sirios en el palasio del meleh 'hamashiah. (Leket 'ha Zo'har, 1855)

sino yo i vozotros vamos, i kada uno ke diga palavras de hohma por arrelumbrar el kamino. (Leket 'ha Zo'har, 1855)

la personalita (shahsiyet) de Rashi alelumbro komo sol i fue model para todo el djudaizmo (El gid, Istanbul 1967)

i en eskapando de kantar arrelumbrava el sol komo la primeria, i se ivan todos los djidios alegres kada uno a su lugar (Shivhe Hayim Vital, Sal. 1892)

les dio unos vestidos de reinado muy presiados ke kon eyos se arrefinan i arrelumbran ke paresen un pedaso de diamante i berlante (Pele Yoets I, Viena 1870)

תנ"ך, משנה ומדרש

La enkomendansa de H' es klara, ke alumbra los ojos. (Biblia, Const. 1873)

e el alunbra a todos los ҫielos, e la tierra con el sol en meytad del dia, (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15)

i kada uno tenia en kada mano una entorcha por alunbrar, i se espartian en dos partidas ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

רומנים ועיתונות

Las trensas oskuras, la klaridad de la facha i la boz de son de kampanas, todos endjuntos ivan tornando agora a arrelumbrar su memoria. (Otniel Hodja, 2002)

Ma me sorprendi muncho kuando vidi la kara de mi djoven djuzgador arrelumbrarse: (El Princhipiko, 2010)

la mezma demanyana el sol eternel lumbrava la kama (La ermoza Rahel, Tel Aviv 1951)

דיגומים מילוניים

arrelumbrar las kayes (Nehama)

todo lo ke arre­lumbra no es oro (Nehama)

en este kandil ke mos arrelumbre! (Nehama)

la anyada ke mos arrelumbre/me arrelumbre la anyada! (Nehama)