אוצר הלשון הספניולית (לאדינו) לדורותיה
המילון המקיף ההיסטורי
24500 ערך מספר
ande/andi adv. |
איפה, היכן? לאן?; אצל |
ande la da, ande la toma |
שטויות! דברי הבל! לא היה ולא נברא! |
d'ande par ande |
למה, לכל הרוחות? על מה ולמה? |
de ande? |
מאין? מאיפה? מהיכן? |
de ande para ande/donde parande? |
מה הקשר? (מה ענין שמיטה להר סיני) |
-onde? onde vas? -ende konde konde |
-לאן אתה הולך? -אין זה עניינך! |
ende |
פתגמים
Ande ay bien kerer, no kave mal meter |
Ande la da, ande la toma |
Ande eyos van, yo ya torno |
Anda va la prenyada va kon su fatiga |
Ande ay migas, ay amigas |
Ande mi pie, ande mi karkanyal |
Ande entra la dota, la vida non es rota |
Ande kaye la senteya? en el ojo de la siega |
Ditenti buton, asta ke te vas ande el patron |
El haham abolta la oja por ande la kere |
Ni sal, ni lugar ande echar |
Mas vale kaza estrecha ande reina la alegria ke un palasio ancho ande yoran |
Deshame a mi, vate ande mi haver |
Ande korrio, egine va korrer |
Ande no ay medko, ke no bivas |
Ande pishas no amostres |
Kada uno estira la mano, fine ande le alkansa |
No mostres ande pishas ke utro va e se kaga |
El apio por ande pasa no embarasa |
Ande ay ahadu ay beraha |
Ande ay franses, no ay fez |
Guerta i ija ande la vizina |
שירה קלאסית ודרמה
kuando d'Efira torno, d'ende el fijo de Mermeros, Ilos |
קופלאס
Devemos azer djunbúsh en estos dos días, sovre inchir el rabúsh ande los Nahmías; (Koplas de Purim, Saadi 'Halevi. sig 19) |
bushkad de Horev, demandad de Sinay, ande se eskombro esklavo de A', el ke kito de Mitsrayim lehol 'hamonay (Tarika, Shira Hadasha, Izmir 1861) |
piedre kudiado, salvador de Israel, resivi tu tefila esklavo fiel, yo abashare kon Mihael i Gavriel, ande ti Moshe (Tarika, Shira Hadasha, Izmir 1861) |
yerrado esta el ke se kontiene kon los vestidos ke el tiene, pare mientes de ande viene ke todo sale de la tierra (Tarika, Shira Hadasha, Izmir 1861) |
huerte echo se le rizo en muy pokos dias / todo este bien |
ספרות תורנית
iremos |
i por muncho ke akavidaron ke no vaiga ninguno |
vino el shamash de Bet amikdash, i era enemigo de los djidios, i vino |
תנ"ך, משנה ומדרש
Por ende, todo aquel que tiene fuzia en Dios, él sera su ayudador e su escapador. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15) |
רומנים ועיתונות
ande eya perkurava de eskonderse lo mas possivle, (La dam o kamelia) |
Me esforsi, dunke, de saver algo mas: De ande vienes, ijiko mio? Onde esta ''ande ti''? Onde keres yevar mi kodrero? (El Princhipiko, 2010) |
|
Una noche de alhad Matatia se fue |
דיגומים מילוניים
Ande ni gayo kanta ni perro ladra (Moscona) |
Ande Avrao estan embodados (Moscona) |
de ande salió? (Nehama) |
vo a ir ende mi madre (Nehama) |
salió d'ende el panadero (Nehama) |
está envitado ende un amigo (Nehama) |