מכון מעלה אדומים

El Instituto Maale Adumim



אוצר הלשון הספניולית (לאדינו) לדורותיה
המילון המקיף ההיסטורי

24430 ערך מספר

andar v.

הלך, צעד, פסע, התהלך; עשה בלהט

andar a kavayo

לרכב על סוס

שירה קלאסית ודרמה

andando kon una roza en su mano (Gaon, Poezias)

Mas ni ombre bivo anda por la kaye (Gaon, Poezias)

קופלאס

Segun ke lo departe la nuestra eskritura (Poema de Yosef)

Mas gran envidia avian komo andava Yosef. (Poema de Yosef)

Y sienpre andava El Dio kon Yosef. (Poema de Yosef)

I ke fuese un ombre bien apregonado i ke diga por nombre kuando va andando (Purim, De-Fes, sig. 18)

Anda a el rey i avla kon el, ke no se pierde Yehudah ni 'Ariel, i no sea por tu mano fin de Yisrael, ke no venga tal dia, no. (sova semahot, Livorno 1782)

Viendose Vashti en eya tanta fealdad, Disho: yo no puedo ir; vos andad; i a el rey de mi parte saludad, ke esto muy mala, no puedo ir, no. (sova semahot, Livorno 1782)

ספרות תורנית

salvo lo ke kiere el Sh.Yit. es ke agash djustisia i azed mersedes kon la komunidad i ke andesh onesto kon el (Hovot 'ha-Levavot, Const. 1569)

savete ke tu sos aparejado por andar` a erets Israel para morar ayi (Shivhe Hayim Vital, Sal. 1892)

תנ"ך, משנה ומדרש

i a su lugar enbeve, i anda kamino del avismo, i esclarese a la manyana del lugar ke el puzo de ayi de ayer. (Koelet Targum,1744)

I todos los ke andan sovre sus palmas entre todos los animales ke andan sovre kuatro pies, enkonados vos seran; todo el ke tokare en su kalavrina sera enkonado asta la tarde. (Biblia, Const. 1873)

yo dishe kon tajamiento de mis dias andare en puertas de foya seria mentado resto de mis anyos (Biblia, Const. 1743)

i oyeron a boz de A' Dio andan en el guerto aparte de el dia i eskondiose el omre i su mujer delante A' entre arvol de el guerto (Biblia, Const. 1547)

se resfuiya el segundo i andava a el; i despues eran espandientes a el todos los mienbros ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821)

mijor por andar a kaza del limunio mas ke andar a kaza del konbite, por lo ke el kavo de todo el ombre i el bivo dara a su korason (Biblia, Viena 1841)

Toda sierpe i ave ke anda sovre kuatro pies, abominasion vos sera. (Biblia, Const. 1873)

I anduvo Shimshon a Aza, i vido ayi una mujer eskarada, i entro a eya. I fue dicho a los de Aza: Shimshon es vinido aki. (Biblia, Const. 1873)

En los dias de Shamgar, ijo de Anat, en los dias de Yael, se vedaron los kaminos, i los ke andavan por senderos, andavan por kaminos retuertos. (Biblia, Const. 1873)

Los ke fuistesh veluntarios en el puevlo, bendizid a A'. Los ke kavayash sovre aznas blankas, los ke vos asentash en djuisio, los ke andash por el kamino, avlad. (Biblia, Const. 1873)

i anduvo Sefo i vido, i ek en yuzanias del monte el este, me'ara grande i piedra grande puesta en puerta de la me'ara (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

deskuvierto delantre de ti ke el puevlo el este son aparejados para pikar i por andar` enel kativerio (Shir a-Shirim Targum II, Mahzor Sal. 1876)

I anduvieron detras de eyos asta el Yarden; i ek, todo el kamino estava yeno de vestidos i atuendos ke los Arameos avian echado en su prisa.(Biblia, Const. 1873)

I tomaron dos kuatriguas de kavayos; i enbio el rey detras del real de los Arameos, diziendo: andad i ved.(Biblia, Const. 1873)

i tornaron en otra tienda, i de ayi tambien tomaron, i anduvieron, i eskondieron. (Biblia, Const. 1873)

דיגומים מילוניים

anda a la formiga haragán (Nehama)

andad a endevinar (Nehama)