אוצר הלשון הספניולית (לאדינו) לדורותיה
המילון המקיף ההיסטורי
22410 ערך מספר
amigo m. |
חבר, רע, עמית, ידיד |
amigo karonal |
חבר אינטימי |
amigo del vazo |
ידיד רק לבילויים ותענוגות |
al amigo fin al ombligo |
לנצל את החברות עד תום (חברות מדומה ונצלנית) |
kara de pokos amigos |
אדם בלתי חברותי |
amigo te topates! |
הקדמה לפניה לחבר בבקשה מיוחדת המצריכה מסירות ומאמץ |
פתגמים
Antes de tener katilik kon tu amigo, demanda al Dio Santo ke este kontigo |
El Dio me guarde de mis amigos, de mis enemigos me bekleyo solo |
Amigo enganyado, enemigo doblado |
Amigos i ermanos saremos, ma a la bolsa no tokaremos |
La ija es amiga de la madre |
No ay amigo en el mundo mas ke la madre |
Del amigo te viena la piedra mas grande |
Mas vale un amigo in la plasa ke un dinero in la kasha |
Muchos son los amigos, pokos son los eskojidos |
Ken de todos es amigo es muy prove o muy riko |
Amigo ke no sirve i kuchiyo ke no korta i ke si piedri, no importa |
Amigos viejos, nunka se azen enimigos |
Madre i ija por dar i tomar, son amigas |
Kon onbre yeno de sensia i saver azete amigo, azete tu haver |
Kuando se eskapa de un enemigo? Kuando lo azes tu muy karo amigo |
La piedra grande viena del amigo |
Mas duele la palavra del amigo ke la kuchiyada del enemigo |
No ay mejor espejo ke un amigo viejo |
El prove i el hazino, non tienin amigo |
Ande ay migas, ay amigas |
No te espantes de tu inimigo, espantate de tu amigo |
Dami migas ti dare amigas |
Los muertos i idos tienen pokos amigos |
El perro es amigo del ben-adam, el gato es enemigo |
El pleites no tiene amigos ni el dezeozo tiene kontentes |
Lo ke pensa el amigo vaya al enemigo |
El marido es el mas amigo i el mas enemigo |
Keresh tener un vero amigo, toma haver un buen livro |
Ken empresta a amigo, se kovra inimigo |
Mas vale la piedra del amigo ke la mansana del enemigo |
Anke Faro muestro amigo murio, dainda se akodra el buen djudio |
Mas vale un amigo ke parientes i primo |
No te agas sensero kon la mujer de tu amigo se sela el marido |
Non des sekreto atu amigo porke itu amigo se lo dize asu amigo |
Amigo fin al umbligo |
Amigo nunka provado, nunka es muy alavado |
El amigo prove es presto ulvidado |
Un ombre sin amigo es un ombre vazio |
Amostrate komo amigo en ora mala |
Ken tiene un amigo vero, tiene un siyero |
שירה קלאסית ודרמה
Alteza, yo no so amigo de la ingratitud; (Papo, Navot) |
ke en Itaka - estonses tambien, stando entre amigos, (Odisea) |
vienes por la prima vez, o tu sos de mi padre amigo, (Odisea) |
El ministro es mi amigo, le rogare ke lo tenga en membrasion (La segunda Ester, 1911) |
O bien kon sus amigas a pasear se iya, en kampos o en guertas, i flores akojia. ('Ha-Elion: En Kampos, 2000) |
Vizino borozo / haver mentirozo / amigo selozo / enfastio del Dio (La Epoka, Sal. 1900) |
Amigo eskarso / nemigo deskalso / haver ke es falso / aborrese el Dio (La Epoka, Sal. 1900) |
Amigo en sensia / haver de konsensia / mujer de pasensia / bendision del Dio (La Epoka, Sal. 1900) |
guadrame sovre todo de akel falsador / ke se amostra a la kara |
קופלאס
'Amigos, komo estades a tan desmayados? (Poema de Yosef) |
las mandava a las amigas, kada una kon pichel. (Gizados de berendjena, siglo 18) |
Ansi el mandado del enperador ke lo tiene en amor el es su amigo tambien su avrigo (Purim, De-Fes, sig. 18) |
Ken izo Vashti tambien a las sus amigas por ke les krese su bien komo las espigas (Purim, De-Fes, sig. 18) |
hazak ve-emats dire a ken es amigo: sienpre yo lo kantare sin ningun fatigo; (Koplas de Purim, Saadi 'Halevi. sig 19) |
hesed grande aze konmigo eskapame del enemigo, vos ke sos padre amigo, sennyor de toda la tierra (Tarika, Shira Hadasha, Izmir 1861) |
ספרות תורנית
no bueno azen akeya djente ke azen sus seudot en yom tov en kazas de sus |
תנ"ך, משנה ומדרש
faz para ti maestro, i konpra para ti amigo,i juzga a todo ombre a buena parte. (Pirke avot, siglo XV) |
רומנים ועיתונות
los ke uzavan a yir al teatro i los amigos de Margerita avian remarkado komo mi. (La dam o kamelia) |
A estas muy emosionantes seremonias asistaron munchos parientes i amigos de los defondos. (La boz de oriente, 1931) |
Buenos dias, mi buen amigo Bonifasio. Ke azes? Estas bueno? No me estas konosiendo? (Banyos de sangre, 1912) |
Mi amigo sonrio djentilmente, kon induljensia. Ya lo ves bien... este no es un kodrero, es un karnero. Tiene kuernos... (El Princhipiko, 2010) |
Arian mijor de aklarar al governo i puevlo otomano ke los sionistos son los mas sinseros amigos de la Turkia (La Amerika 1910) |
elas! la deskonsolasion ke siente una persona kuando un amigo o el padre de un amigo viene kruelmente harvado de la temeroza yaga es imposivle a dezirse (La Epoka, Sal. 1900) |
Sinyor yo vengo komo |
Zerubavel el melamed tenia un vezino nombrado Matatia, ke dezde muncho tiempo eran |
en la kuala milarias de konsejeros, milliones de |
דיגומים מילוניים
El amigo muevo es komo el vino muevo, deshalo enviejeser para ke te tenga savor (Moscona) |
Amigo ke no empresta i kuchio ke no korta i ke se piedra no emporta! (Moscona) |
amigos i ermanos seremos, en la bolsa no tokemos (Nehama) |
amigo de todos, amigo de ninguno (Nehama) |
un djesto amigo/una mirada amiga (Nehama) |