מכון מעלה אדומים

El Instituto Maale Adumim



אוצר הלשון הספניולית (לאדינו) לדורותיה
המילון המקיף ההיסטורי

21870 ערך מספר

ambre f.

רעב, כפן; בולמוס, רעבון

akavado de ambre

מת מרעב

enganyar la ambre

לאכול מעט כדי להרגיע את הרעב

morir a la ambre

להיות שרוי בעניות

tener ambre

לרעוב, להעשות רעב

muerirse de ambre

לסבול חרפת רעב

anbre

24000

fambre

183400

פתגמים

La ambre i el frio traen a la puerta del enemigo

Ken tiena ambre, venga i koma

Mi padre era roska - yo mi muero del ambre

Bet-ahayim de ambre no ay

Kien no tiene indjenio, de ambre se muere

שירה קלאסית ודרמה

La ambre, la sed te apuran; i tu mas esperas! (Papo, Navot)

קופלאס

Sera fanbre granada siete anyos en la tierra, (Poema de Yosef)

Ken en la ambre, i ken kon la sed. (Untane Tokef)

Vistio grasia i mersed en el terser dia muerta de anbre i sed de ver tal manzia (Purim, De-Fes, sig. 18)

Zakai le disho a la madre: ''Traye pan ke yo tengo ambre''. Disho la ija de buen padre: ''No tengo mas ke esta arinika. Ke te are Eliau?'' (Koplas de Eliau, sig. 18)

Belzen tomba umana, onde pedrimos nuestra ermana, si deperdieron i munchas ijas por la ambre i la vida mala (En los kampos de la muerte, Violet i Sara Fintz, 1945)

ספרות תורנית

el ke esta kativo su tsaar es muncho mas negro ke la muerte i ambre i resto de males, (Meam Loez Bereshit)

siendo el patron ke lo kativo, puede matarlo kon espada o de ambre, (Meam Loez Bereshit)

se kedo akeya noche durmiendo kon amargura i muerto de ambre. (Meam Loez Bereshit)

i apreto la ambre de mal modo, (Meam Loez Bereshit)

no abastasen para sostener la ambre a ke puedan la djente meldar dos palavras de Ley, (Meam Loez Bereshit)

תנ"ך, משנה ומדרש

I la ambre era pezgada en la tierra (Biblia, Const. 1873)

Konsumidos seran de ambre, i komidos de fievre ardiente, i de tajamiento amargo; (Biblia, Const. 1873)

A los nueve del mez kuarto, la ambre se enfortesio en la sivdad, i no uvo pan para el puevlo de la tierra. (Biblia, Const. 1873)

eyos saven ke tenemos ambre, i salieron del real para eskondirse en el kampo, diziendo: kuando salieren de la sivdad, los prenderemos bivos, i entraremos en la sivdad.(Biblia, Const. 1873)

Si disheremos: entrimos en la sivdad, la ambre esta en la sivdad, i muriremos ayi; i si nos kedaremos aki, muriremos tambien.(Biblia, Const. 1873)

רומנים ועיתונות

Ektor no azia ke saludar i Andre, ke era muriendose de ambre, empeso a resentir una biva alegria. (Banyos de sangre, 1912)

Todo ayudo mankava a los korajozos restados i munchos morian de ambre. (Leonidas el nadador, 1911)

I portanto, mi ijiko no me paresia ni pedrido, ni muerto de kanseria, ni muerto de ambre, ni muerto de sed ni muerto de miedo. (El Princhipiko, 2010)

Esta persona mayor bive en Fransia, onde tiene ambre i frio. Nesesita muncho ser konsolada. (El Princhipiko, 2010)

Agora el ambre, la fatiga lo forsavan a azer non emporta ke echo fuera, i siempre en pensaudo kon la idea ke el azeria su fortuna en la primera situasion venidera, el non demandava emprimero ke pan i algo por bivir en Paris. (Nantes, Tel Aviv 1952)

estamos sufriendo del ambre, nuestras figuras paresen mas presto a akea de unos eskeletos ke de figuras bivas (Perdidos en mar, Yerushalayim 1907)

Sin lavoro del kual pudieran mantenersen, la mayoria de los olim bivian en muy duras kondisiones, a vezes sufriendo de ambre tambien. (Aki Yerushalayim, 2019)

דיגומים מילוניים

Ken tiene ambre venga i koma! (Moscona)

ambre i asperar azen araviar! (Moscona)

La ambre i el frio traen a la puerta del enemigo (Moscona)

a buena fambre no ay pan duro (Nehama)

kien tiene fambre no mira por guzano (Nehama)