מכון מעלה אדומים

El Instituto Maale Adumim



אוצר הלשון הספניולית (לאדינו) לדורותיה
המילון המקיף ההיסטורי

87130 ערך מספר

chiko adj.

קטן

el mas chiko

הקטן ביותר

muy chiko

קטנטן, זעיר

de chiko asta grande

למקטון ועד גדול

kaer chiko

להיות בנחיתות לעומת מישהו, לספוג ממנו עלבונות

chito

88300

פתגמים

El ke s'echa kon chikos s'alevanta pishado

Chiko fue, ya se amato

Chiko de boy - grande de aferedji

Ni al chiko digas echate - ni al grande alevantate

Chikos i grandes komo los djidios de la kaye

Anke todo en siendo chiko parese linpio, el elefante aun ke es grande es suzio

Kuando s'enrikesa el ijo del ombre se la aza la kaza chika, la mojer feya

La mujer i la sardina mas chika, mas fina

El peshkado grande engluta al chiko

A vinya grande sesto chiko

En la guerta grande yevate el sesto chiko

Por kontra a la guerta chika yevate el sesto grande

Kon chika braza se ensiende una kaza

Novia chika, novia grande, talamo kere

Kriyos chikos, ansias chikas ; kriyos grandes, ansias grandes

Respekta al chiko para ke respekte al grande

Al deavlo se vaya, de chiko fin grande

Haragan en chiko, ladron en grande

Kuando los kriyos son chikos es mashkar fierro

Echa el pese chiko para aferar el grande

El mas chiko kaveyo aze su solombra

קופלאס

ke eres chiko de edad, i si kere el te mata. (Toledo, Koplas de Yosef)

Todos grandes i chikos muy enfeuziados (Zimrat 'ha-Arets, 1745)

hayre no ay de eskapar de la muerte, grandes i chikos kaen en esta suerte, anke sea tan fuerte komo el si' de Moshe (Tarika, Shira Hadasha, Izmir 1861)

Entonses 'Haman se menospresio kon sus manos de deperder un Judio entre sus ermanos. Disho: kiero matar chikos i grandes i medianos; no deshare de eyos ninguno, no. (sova semahot, Livorno 1782)

ספרות תורנית

i avia un kortijiko chiko por la otra puerta ke por [eya] salian le-vet a-kise (manus. Minhat Ani, Yerushalayim 1880)

תנ"ך, משנה ומדרש

i apregonaron ayuno i se vistieron de sakos, dezde el grande de eyos asta el chiko de eyos (Biblia, Const. 1873)

רומנים ועיתונות

A mezura ke el ermano grande avlava, el chiko iva dando palmas i su alegria era sin limito. (Banyos de sangre, 1912)

El chiko Andre, viendo todo esto, dize kon inosensia a su ermano: (Banyos de sangre, 1912)

En Paris? Oh! Ke ermozo!, respondio el mas chiko. (Banyos de sangre, 1912)

komo? Kualo? disho alegremente el mansevo No estas konosiendo a tu chiko Ektor? (Banyos de sangre, 1912)

Eya devenia una grasioza ija, un poko mas basha de Pavlo, ke devenia un chiko mansevo alto i grasiozo, (Pavlo i Virdjinia, 1912)

Aki el princhipiko es demaziado grande i aya es demaziado chiko. (El Princhipiko, 2010)

yo avia kaido dunke en el pais de los nanikos i todo lo ke avia i enkontrava era chiko i muy chiko (Guliver, Yerush. 1912)

Se akodro ke le avian kontado kuando el era bien bien chiko, la estoria de un enventador ke aviendo konstruido una maravioza makina la rompio un dia a golpes de martio, delantre la endeferensia de la djente. (Nantes, Tel Aviv 1952)

vayamos un poko a la kaza de madam Mari la gizandera por konoser el avenir de la chika Diamante. (La famoza kantadera, Tel Aviv 1950)

Melamed: Be-hayay, ke esto es koza pele! Komo viene esto? Adientro de una tan chika gazeta, komo entro un treato? (El Djugeton, Const. 1908)