אוצר הלשון הספניולית (לאדינו) לדורותיה
המילון המקיף ההיסטורי
7450 ערך מספר
afuera adv. |
בחוץ; חו"ל; בהשאלה: בבית הקברות |
afuera de |
חוץ מ-, להוציא, מלבד, זולת |
afuera de nos |
חוץ מאתנו,''שלא נדע'' |
afuera las karas |
''שלא נדע''; במחילה מכבודכם |
arriva afuera |
בית קברות, בית עלמין |
de afuera |
מבחוץ |
ir por afuera |
השתקע בחו''ל |
lo de afuera |
החוץ, מה שבחוץ |
afuera de la Puerta |
מחוץ לחומות העיר, בפרברים |
komer afuera |
אכול במסעדה (מחוץ לבית) |
deshar todo por afuera |
להותיר ערבוביה וחוסר סדר בבית |
se le ve todo por ahuera |
לבוש באופו מוזנח/בצורה חושפנית |
estar ahuera de perikolo |
להיות מחוץ לתחום הסכנה |
tomarselo solo por ahuera |
לקחת את הדברים בקלילות, בלי התרגשות יתר |
estar ahuera de si |
לצאת מן הכלים |
kaer ahuera |
לטעות בתחזית, ליפול מחוץ לתחזית |
salir ahuera |
לצאת לשירותים |
kitar ahuera |
להפסיק את העצירות (בעזרת תרופה משלשלת/פרי) |
ir ahuera |
לפקוד את המתים, לעלות על קבר |
favlar d'ahuera |
לנקוט עמדה בסכסוך מבלי להכיר את עמדות הצדדים |
estar d'ahuera |
לא להכיר את פרטי העניין |
saver las kozas d'ahuera |
להכיר את הדבר רק מתוך דברי אנשים |
por ahuera se sono |
עברה שמועה, "אנשים אומרים" |
tener entradas d'ahuera ahuera |
יש לו הכנסות מהצד |
kedar d'ahuera de un fecho |
לעמוד מן הצד, לא להכנס לתוך העסק |
dechidete o ahuera o adientro |
תחליט סוף סוף - כן או לא, האם אתה בעד או נגד |
viajar por ahuera |
לנסוע לחו"ל |
ahuera de mi vista!, ahuera de mis ojos! |
הסתלק לך, עוף מהעיניים שלי |
ahuera |
fora |
fuera |
פתגמים
Kien tiene de azerte bien, o se muere, o se va por afuera |
Kada uno enterro al padre komo kijo, Djoha lo enterro kon la pacha de afuera |
Livianez, afuera el meoyo |
Kuando muncho marineros salen afuera, guarda tu ija debasho la eskalera |
Dulses son las damas, ma afuera de sus kazas |
Afuera de esto, la botika entera |
Todo tiene la bien kazada, afuera de kaza |
Todo lo nuevo es bueno i ermozo afuera del vino i del amigo |
Ken de afuera vendra, de kaza te echara |
Todo lo roto, afuera de lo deskuzido |
שירה קלאסית ודרמה
i por afuera siempre te menaza la gerra. (Papo, Navot) |
de |
קופלאס
no kreemos en ninguno fueras de ti. Dio kerido. (Toledo, Koplas de Yosef) |
Su ermana la nevia una barka le aria, por adientro i por ahuera la enpezaria, (Koplas de Par'o, 1901) |
Komo los kito afuera, su shevet todo viera ke izo de esta manera korrieron aferrarlo i matarlo a Eliau (Koplas de Eliau, sig. 18) |
ספרות תורנית
fueras de dito pekado se le konta komo si ezbivlo shabat; (Meam Loez Bereshit) |
Aun ke ya dishimos ke si no kere komer pan i se kere pasar kon frutos, ya puede komer afuera la Suka, aun kon todo es Mitsva de komer 14 pransos en los siete dias de Sukot. (El Gid,1967) |
Es defendido de ordenar en Sukot pransos afuera la Suka, ma frutos i beveraje i kozas sin pan ya puede komer afuera la Suka. (El Gid,1967) |
i mozotros kedaremos afuera afuera vazios de todo lo bueno ke de la ravia de esto ke le izimos a Yosef no mos podra ver mas en kara (Tokpo shel Yosef, Yerush. 1887) |
i el ombre entendido perkura de sakar akeya sensia fuera de su korason de potensia en akto komo sakan la agua ke esta eskondida en la tierra (Hovot 'ha-Levavot, Const. 1569) |
I akea noche se le aflosharon sus vientres de Belshatsar i estuvo kon yetsia i fue muhrah de salir afuera del palasio (Meam Loez Ester, Izmir 1864) |
se tiro de mi la kayentura i tornaron todas mis fuersas en mi lugar, |
Ya es savido ke uno ke va prevar alguna koza de algun maamar, kale ke akel maamar non tenga otro perush |
|
el parohet de la vanda de |
תנ"ך, משנה ומדרש
Afueras de tres kozas ke son asurim de komerse ke son la sangre i el sevo i el gid anashe (P. R. Eliezer,1876) |
Kien es Dio afuera de A' i kien es penya afuera de nuestro Dio? (Biblia, Const. 1873) |
Que tus hermanos estan en la gloria del Señor, e tu estaras de fuera; no quieras escuchar aquel malo, nin te partas de tus hermanos. (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15) |
i travolo por su panyo por dezir: yaze konmigo, i desho su panyo en su mano i 'huyo i salio afuera (Biblia, Const. 1547) |
empero la karne del toro i su kuero i su fienda kemaras en fuego afuera del real (Biblia, Const. 1873) |
los unos se ian de la kamara la de afuera por la vanda de mizrah i los otros por la vanda de maarav ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821) |
I metio la meza en la tienda del plazo, al lado del tavernakulo al norte, afuera del velo. ( Biblia, Const. 1873) |
Por |
רומנים ועיתונות
Afuera de este akontesimiento no tuvieron de enrejistrar, dichozamente, ningun echo dezagradavle en el seno del djudaismo de este pais. (El Tiempo, 1924) |
Todos salieron afuera de sus kavanyas (Pavlo i Virdjinia, 1912) |
La puerta la serri de por adientro kon tavlas, i de por afuera kon una kasha grande (Asolado en la izla, 1881) |
En este momento un grande ruido se sintio adientro de la nave; eya se adelado mas muncho i komo si miles de kuedras la travarian, eya kayo de lado i se incho de agua, deshando las dos puntas para afuera. (Leonidas el nadador, 1911) |
su vista era terrivle i de sus grandes ojos salidos por afuera se via senyales de lokura (El rey i el shastre, Yerushalayim 1903) |
su vista era terrivle i de sus grandes ojos salidos por afuera se via senyales de lokura (El rey i el shastre, Yerushalayim 1925) |
la tempesta se abatia i un kuarto de ora mas tadre yo era afuera kaminando sovre la tierra dura (Guliver, Yerush. 1912) |
El primer movimiento de Nantes fue de kerer echar a la entremetedera dela puerta |
arrondjada |
El portalero exekute, i de vista lo apanya del braso komo un ladron, i a fuersa de punyos el lo rondja |