מכון מעלה אדומים

El Instituto Maale Adumim



אוצר הלשון הספניולית (לאדינו) לדורותיה
המילון המקיף ההיסטורי

484800 ערך מספר

venir v.

בא, הגיע; התאים; היה לה מחזור

el primo venido

פלוני אלמוני

bien venido!

ברוך הבא!

de suyo viene ke

מובן מאליו ש-

este vestido no me viene bueno

הבגד הזה אינו מתאים לי

ir i venir

התרוצצות

kon la prezente vengo a dizirte

פתיח שגור למכתב: במכתב זה הריני להודיעך

me viene

נראה לי

me viene de muevo

פעם ראשונה שאני שומע על כך

no ay venir

מחכים לו זמן רב אך הוא אינו מגיע

no me viene de la mano

אין לאל ידי, אין ביכולתי, איני מסוגל

te viene djusto ke ..?

נראה לך שזה לא צודק ש- ... ?

todo le viene de la mano

הכל עולה בידיו יפה, הכל מצליח בידיו

venga bien!

שיבוא לטובה!

venir a estar

עלה (הרבה כסף)

venir a fuerte/venir a fuerte a la muerte

לחוש טינה/כעס

venir a los pies

לרדת על ברכיים, להתחנן

venir a luz

לצאת לאור

venir a mankar

ליצור חלל בהעדרו

venir a palavras/manos/kuchiyos/pistoles

להגיע לידי תגרה מילולית/ גופנית וכו'

venir a/al tino

לזכור, להזכר

venir al mundo

להוולד, לבוא לעולם

venir atrás

לסגת אחור

venir de

לנבוע מ-, להגזר מ-, לבוא מ-

venir en oras negras/en oras apretadas

לבוא לידי מצוקה

venir en si

להתאושש (אחר התעלפות, הלם וכו')

venir kontra

לצאת כנגד, להתעמת

venir la alma a la boka

לקבל בחילה, להאחז קבס, להקיא את הנשמה

venir la gana

להתחשק

venir podón podón

לבוא בעצלתיים

venir presto i koriendo

להזעק, להגיע במהירות

venir tiempo

עבר זמן, חלף

vino i no vino, viene i no viene

בקושי הגיע

ser bien venido, ser el bien venido

להתקבל בסבר פנים יפות

venir de londje

להגיע ממרחקים; להגיע בנסי נסים ממקום שאף אחד לא האמין שייצא ממנו

ke venga ke no venga, la negra yelada ke lo detenga!/ke nunka venga ni ayege a venir!

כלפי אדם המסרב ומתחמק מלבוא: שיילך לעזאזל!

ken viene detrás de mi ke serre la puerta

הבא אחרי שיסגור את הדלת; אין זה מענייני - שמישהו אחר יטפל בכך

vengamos a lo muestro

נחזור לענייננו, הבה נעסוק במה שנוגע לנו

daínda está viniendo

אמנם הבטיח לבוא אבל מהיכרותי אותו אתם מחכים לשווא

venir a ser moso de otros

לרדת במעמד עד הצורך לשרת אחרים

venir a zahú (ebr.)

נחשב לו כמצווה

venir a pekado

נחשב לו כחטא

ya viene por akí

לעתים מראה פניו כאן

venir a la mano

מזדמן

viene a meoyo

בגדר האפשר

no viene a meoyo

לא ייאמן, לא יעלה על הדעת

venir yelado

להחשיב זאת כמעשה חסר טאקט

venir duro i amargo

לחוש קושי ומרירות (נוכח משימה קשה)

venir de djente/de famiya/de soy (t.)

להיות בעל ייחס משפחתי

ven en ti!

שים לב אתה טועה - חזור לדרך הנכונה!

a la fin vino a lo mío

סוף סוף נוכח בטעותו וקיבל את דעתי

venir de suyo

הגיע באופן ספונטני מבלי שהתבקש; נאמר על אירוע המתרחש מעצמו

iné (t.) vino a lo suyo

למרות כל דברי השכנוע נותר בדעתו

venir averguensado/venir arrebashado

ערכו ירד בעיני האחרים

venir arrepentido

נוכח לבסוף בטעותו והצטער

tan kolay (t.) ke mos venga el bien!

הלוואי שבאותה קלות יבואו אלינו הטוב והעושר

todo le viene kolay (t.)

הכל בא לו בקלות

todo le viene de baldes

כל מה שהוא קונה נראה בעיניו כזול; זוכה לקבל כל מיני דברים חינם אין כסף

ya le vino la ora

הגיעה שעת מזלו

komo del Dio ke mos vino

נברך על הרעה (כשם שמברכים על הטובה)

ya vino bueno

התמזל מזלנו, הדברים התפתחו לטובה

venir bueno

התאים

todos los sayos le vienen djustos

בעל אופי נוח, מקבל הכל ברצון

vinir

489420

פתגמים

El dia ke no esperi vino el ke no pensi

Dalelde a Sara, ke venga mi sira

A ken es de yorar al ke tinia bien i vino en mal

El mez va i viene, korra komo el kavayo

La salvasion de Israel es kuando viene el Goel

De vez ke vengo yeno, so marido bueno

Al riko kon salud, al prove: donde te vino?

No te burles del borracho, te viene a la kavesa

El ke viene despues de mi ke serre la puerta

Lo ke ves enfrente es fasil, lo ke va a venir es defisil

El guerko ke se va es mijor del ke viene

A la haragana, la noche le viene la gana

No ay mal ke por bien no venga

Kuando el malor viene tomalo a pasensia

Ke venga el Mashiah, ke no sea en muestros dias

De noche te vengo a ver, ke de dia non puede ser

Kuando los tuyos ian, los mios ya venian

La piedra grande viena del amigo

Pensa lo negro, ke te venga lo bueno

Asta ke al riko le viene la gana, al povre le sale la alma

Al ruido de los platos vienen los gatos

Konviene o no konviene kale tomar la vida komo viene

Kuando no se bare viene djente

Nada non se azi sin ke venga la ora del Dio

Ke azesh ke ya vine kedavos in buena ora ke ya me vo ir

Kien esta mijor eskoje, venga uno se la anoje

El apetit vieni en komiendo

No keras mal al de enfrente ke te vieni a ti

Non azes al de enfrente, eso ke non keris ke te lu azin a ti

Ken de kaza fuye, a kaza viene

Ke kaza Sara - ke venga mi sera

No agas mal al malo, ke mal no te vendra

Si es la mi ija venga en los mis brasos

Le va vinir el mioyo, kuando le va vinir la salud a mi vava

Dulse me vengash

שירה קלאסית ודרמה

Muchachos se moven, yendo i viniendo (Gaon, Poezias)

Otra vez el se sakude i por sferas venir suve (Gaon, Poezias)

i el rosio [no] viene kaentar mas tus praderas. (Papo, Navot)

ke el atras va venir. Ya se hue el dia de su retorno! (Odisea)

No sea ke esta maldicha de Katerina no lo esta deshando venir, (Rinio, 1906)

O es ke la esperansa ke va venir el dia, ke meterá un kavo a esta trajedia, ('Ha-Elion: En Kampos, 2000)

קופלאס

Su padre lo keria kerensia muy granada, (Poema de Yosef)

Avraam ya entendio ke al lugar vinieron, los desho a eyos i kon Yis.hak se fueron. (Puertas de veluntad)

lo ke vido de Salomon el ke vino de Malta. (Gizados de berendjena, siglo 18)

Deshate a este fecho, ven a el Dio, ven a el Dio.De nada no ay provecho, ven a el Dio, ven a el Dio. (Donme, sig 18)

Le murio el ijo de la aniya suvio lo echo en su aliya yoro su madre una alguaya: ''Si por matar a mi ijo vinites por aki Eliau?'' (Koplas de Eliau, sig. 18)

Vengamos a la komida: sea muncha i sin medida; mas en la bevida sea muncho el bever. (Mandjares de Purim, sig. 18)

gran kavod eya tenia de estar debasho de la siya, muncho sar eya sentia de venir a la tierra (Tarika, Shira Hadasha, Izmir 1861)

los vestidos mas validos ke de keten son teshidos de Frankia son venidos, son kresidos de la tierra (Tarika, Shira Hadasha, Izmir 1861)

por su pezar es abashado i por su pezar es afigurado, i por pizar es kriado a venir a la tierra (Tarika, Shira Hadasha, Izmir 1861)

Anda a el rey i avla kon el, ke no se pierde Yehudah ni 'Ariel, i no sea por tu mano fin de Yisrael, ke no venga tal dia, no. (sova semahot, Livorno 1782)

sabika tenia por munchas partes / de los sielos le vino estos desbarates / ya tuvo mezates / i muy buenos / rikos i muy yenos / i los mashkadores kon / los bushkadores (manus. Teza, 1820)

A' mi korason, de flamas de fuego de tus brazas se fuye / temerozo en puevlo alto, mi korason kon amargura esklama / komo suvira i verna pelado (A' oyi i me estremesi, Mahzor Rosh a-Shana, Sal. 1876)

ספרות תורנית

siendo vos izo favor el Sh.-Yit. de darvos alma santa ke es venida de lugar alto (Meam Loez Bereshit)

Ke les viene sovre eyos kon heshbon te todos sus pensamientos i sus echos (Menorat 'Hamaor, 1762)

Agora vengamos otra vez a el prisipio, ke es Avraam avinu: (Lel Shimurim, 1819)

En esto ke estava i los ijos ke ya vinieron kon los kavayos i las karrosas (Tokpo shel Yosef, Yerush. 1887)

i le disho a el ke el era Avraam avinu a''h ke vino a eyos por kumplirles el minian (Meam Loez Yeoshua II, Izmir 1870)

No pasaron dias pokos i vinieron muvashires de Istanbul i ferman de el meleh, ke a punto ke binee i venga a Istanbul (manus. Minhat Ani, Yerushalayim 1880)

Siendo ke el viene a azer vikuah, non konviene ke empese kon amenazamientos (Shevet Yeuda, Viena 1859)

kon esto vinimos a ti kon aprimimiento de kavesa i bashura de boy i flakeza de fuersa por enmentar i despertar piadades (Tashlih, Mahzor Rosh a-Shana, Sal. 1876)

agora ke vengan unos ke ainda no golieron golor de hohma a asaventarse sovre eyos (Meshivat Nefesh II, Const. 1754)

תנ"ך, משנה ומדרש

Levantate kompanyera mia, ermoza mia, i vente. (Biblia, Const. 1873)

Respondio mi kerido i me disho: levantate, kompanyera mia, ermoza mia i vente (Biblia, Const. 1873)

I de todas las males ke pasaron sovre Avraam no le vinieron tanto a fuerte kuanto le vino a fuerte esto (P. R. Eliezer,1876)

non verna a la sivdad la esta i non arrondjara ayi saeta i non la akonantara eskudo i non vertira sovre eya trabuko (Biblia, Const. 1743)

ke es tu ofisio? i de onde vienes? kual es tu tierra? i de ke puevlo eres? (Biblia, Const. 1873)

I suviresh detras de el, i vendra, i se asentara sovre mi siya, i el reinara en mi lugar (Biblia, Const. 1873)

i fue, ke komo vino a David, se echo a tierra, i se enkorvo. (Biblia, Const. 1873)

I los ijos de Yisrael komieron el man kuarenta anyos, asta ke vinieron a la tierra povlada; el man komieron asta ke vinieron al borde de la tierra de Kenaan. (Biblia, Const. 1873)

No se kitara la vara deYe'huda, ni ledjislador de entre sus pies, asta ke venga Shilo; i a el sera la ovediensia de los puevlos. (Biblia, Const. 1873)

I anduvo Shimshon a Aza, i vido ayi una mujer eskarada, i entro a eya. I fue dicho a los de Aza: Shimshon es vinido aki. (Biblia, Const. 1873)

No se kitara la vara deYe'huda, ni ledjislador de entre sus pies, asta ke venga Shilo; i a el sera la ovediensia de los puevlos. (Biblia, Const. 1873)

i komo vino este livro a mano de Talmay, meldo en el i plugo en sus ojos muncho, i peshkiro en el kon su sensia , i prevo i ayo su bushkida , i desho de sovre el todos livros ke apanyaron a el (Sefer 'ha-yashar, manus. sig. 17)

I vinieron, i yamaron al portalero de la sivdad. I les dieron avizo, diziendo: vinimos al real de los Arameos,(Biblia, Const. 1873)

רומנים ועיתונות

El djudaizmo amerikano kontinuo, este anyo tambien, a venir en ayuda de los djudios de la Evropa oriental (El Tiempo, 1924)

Rabbi Alfasi vino en Espanya i se estabilio en Kordova en el anyo 4848. (Vaye de los yoros, 1935)

Le vino un esfuenyo muy klaro i muy kuriozo. (Otniel Hodja, 2002)

Es sierto ke, ensima de esto, no puedes venir de muy leshos... (El Princhipiko, 2010)

eyos kortan de venir a meldar (El Djugeton 1917)

por onde vash i onde venish en estos dias no se oye mas ke lakirdí de grev (El Djugeton 1917)

esperar i no venir, echar i no dormir son dos kozas las mas fuertes de mundo, i nuestro sinyor Valker sufria de esta maladia (El prove doktor, Const. 1904)

el konde se avia retirado en un kanton para kontemplar mijor a las muevas venidas (La Epoka, Sal. 1900)

yo no admeteria nunka ke unas observasiones (nasihat) semejantes vengan de vuestra parte (La dezgrasiada Luiza, Tel Aviv 1953)

el nombre de madmazel Shoen, non le venia de embezar nada, el tomo el partido de esperar, ke eya kijera bien eksplikarse. (Nantes, Tel Aviv 1952)

Toda la ravia, de sus dos mezes de bushkidas le vino al korason. (Nantes, Tel Aviv 1952)

Kuando el vapor entrava al Porto el disho: ''Te akavido Amerika! Yo vengo por okuparte.'' (La boz de Yerushalayim, Yerush. 1953-4)

Kuando el vapor entrava al Porto el disho: ''Te akavido Amerika! Yo vengo por okuparte.'' (La boz de Yerushalayim, Yerush. 1953-4)

si dezgrasadamente la gerra venia a deklararse munchas tropas edjisianas se toparan en el urdi otomano (El Tiempo, Const. 1877)

vamos a rogar a todos nuestros lektores de venir kon nozotros a Yeni Mahale de Beshiktas (La famoza kantadera, Tel Aviv 1950)

Melamed: Be-hayay, ke esto es koza pele! Komo viene esto? Adientro de una tan chika gazeta, komo entro un treato? (El Djugeton, Const. 1908)

Por exempio, una persona viene de ser topada matada, kien es el matador, ninguno lo save, sovre ninguno no tienen sospechos (Matador de kriaturas, Yerush. 1908)

me aserki de la ke de un momento al otro venia de azerse patrona de mi korason i la saludi kon grande kortezia (terbiyelik) (Manon Lescaut, Yeru. 1906)