מכון מעלה אדומים

El Instituto Maale Adumim



אוצר הלשון הספניולית (לאדינו) לדורותיה
המילון המקיף ההיסטורי

244380 ערך מספר

karta f.

גלויה, איגרת, מכתב; כרטיס; קלף משחק

dar las kartas

לחלק את הקלפים, בהשאלה: להיות בעמדת שליטה

djugar kartas/a las kartas

לשחק קלפים

echadera de kartas

מנחשת בקלפים, קוראת עתידות

embroliar las kartas

לטרוף את הקלפים (גם במובן המטפורי)

karta blanka

חופש פעולה, חופש יוזמה

karta de vijita

כרטיס ביקור

karta parla! (it.)

יש להעלות את הדברים על הכתב כי זה מה שנשאר!

karta postal

גלויה

kartas de fuego

מכתבי אזעקה

ni kartas ni enkomiendas

אין שום חדשת ממנו

tener karta

להחזיק "יד" טובה (בקלפים)

kart (fr.)

244340

פתגמים

Kayen barvas i favlen kartas

Todo modo de karta i eya le aze bachka

קופלאס

Besorot nos vinieron supito i muy presto kartas ke eskrivieron muncho en sekreto: (Zimrat 'ha-Arets, 1745)

Bravamente enbio por los eskrivanos i las kartas las siyo mizmo por sus manos (Purim, De-Fes, sig. 18)

Albirsias nos vinieron kon gran reboltina, kon kartas ke eskrivieron los de Kostantina, muncha esklamatina (Zimrat 'ha-Arets, 1745)

Bilbul grande se izo las kartas meldando, i komo el erizo se van detravando, (Zimrat 'ha-Arets, 1745)

Pensa bien emigrado, pensa bien emigrado / ke nada non tienes avansado / todo tu ganado i todo lo ekonomizado / se van a la karta i al dado (La Amerika, 1914)

Las kartas se eskrivieron en lenguaje de los djentios: ke se aparejesen kon espadas i kuchiyos, todos los ke estan dientro de los kastiyos, de mandado de 'Abashverosh ke no kedase ninguno, no. (sova semahot, Livorno 1782)

ספרות תורנית

En lugar de travajar en la ley lo ke save .. enplea su zeman labatala en djugar tavle i kartas (Shevet musar, Const. 1740)

I enbiaronle hahamim kon kartas diziendole: si vernas a pelear kon nos otros, non tienes ningun provecho (Ben Gorion, 1743)

I oyo Poros el rey su fama, i le enbio karta diziendo: fuyete i vate de mi tierra, porke te matare kon espada. (Ben Gorion, 1743)

i la meta a su novia ke beva vino i burle kon eyos (ve-'Hohiah Avraam, Izmir 1877)

i asemeja a un modo de djuego ke ay en kartas (ve-'Hohiah Avraam, Izmir 1877)

akea propia karta ke eskrivio el sinyor rav la eskrive el djidio bayagi (Imre Bina, Belgrad 1837)

רומנים ועיתונות

en una karta ke viene de dirijirnos, se eleva kontra este trokamiento operado en nuestra oja. (La boz de Turkiye, 1948)

Eya le adreso una karta ke metio mas de tres mezes para arrivar a Fransia (Pavlo i Virdjinia, 1912)

El arrivo de esta karta fue, dunke, komo una espesia de data, un dia memoravle, (Pavlo i Virdjinia, 1912)

Entre estas el governador del lugar avia sido trokado i el nuevo ke arrivo de Fransia remetio a la senyora una karta ke el le traia de su tia. (Pavlo i Virdjinia, 1912)

Yo tenia una karta de rekomendasion para un mediko ke le fui azer vijita, (El muerto ke esta bivo, 1912)

el troke de kartas postales (El Djugeton 1917)

en mandando en dia de rosh-ashana kartas postales por felisitar la nueva anyada (El Djugeton 1917)

ke koza es estas kartas? un pedasiko de papel kon una rozika (El Djugeton 1917)

despues de esta karta todo komentario seria superfluo (El Djugeton, 1922)

La manseves aklarada se okupan kon vender kartas postales i livros a los amerikanos, ashkenazim ets. por lo kualo tienen bastante ermozas butikas, estos konosen la lengua ingleza parfektamente (La Amerika 1910)

el dio un fuerte rempushon a la djente ke estavan a su lado i se echo sovre la karosa por echar la karta a los pies del rey (El rey i el shastre, Yerushalayim 1925)

el banker prezento al moso su tarjeta (karta de vijita) (El prove doktor, Const. 1904)

Valker konosia algunas kartas, metia senyales en otras, mesklava el las kartas en pozando a su plazer kada karta a su lugar, i de esta forma el pervenia a ganar akea noche (El prove doktor, Const. 1904)

se trata de kartas muy komprometientes por personajes en vista, i ke puedrian traerlos delantre al tribunal de Lipsika (El Tiempo, 1896)

Todos los amigos de la famiya fueron deshar sus karta de vejita en la kaza de la bivda (Mujer kriminala, Tel Aviv 1954)

Este romanso pasado en un Estado ke non existe en ninguna karta, es rejido por el rejisor Richard Thorpe, i el romanso es uno de los mijores rornansos de este jenero. (La boz de Yerushalayim, Yerush. 1953-4)

Este romanso pasado en un Estado ke non existe en ninguna karta, es rejido por el rejisor Richard Thorpe, i el romanso es uno de los mijores rornansos de este jenero. (La boz de Yerushalayim, Yerush. 1953-4)

El deskonosido no apliko ke le avia kayido una karta (La linda Anjela, Tel Aviv 1953)

tomo la karta, la meldo de nuevo i estuvo travando siras kon kalem mavi debasho los pasajes sigientes (La linda Anjela, Tel Aviv 1953)

djusto en el momento ke i esta suma ya iva despareser. Rashel resivia una karta de un ermano ke tenia en Paris anonsiandole ke el era bastante riko i ke aviendo sintido ke estavan sufriendo de mizeria los envitava a venir bivir alado de el (La famoza kantadera, Tel Aviv 1950)

La mujer de David se alegrava bastante a esta karta i se aparejava, para partir kon su marido i sus tres kriaturas. (La famoza kantadera, Tel Aviv 1950)