מכון מעלה אדומים

El Instituto Maale Adumim



אוצר הלשון הספניולית (לאדינו) לדורותיה
המילון המקיף ההיסטורי

23150 ערך מספר

amostrar v.

הראה; הוכיח

amostrar kara

כיבד, הראה פנים יפות

amostrar braso

חשף זרועו באיום

amostrar grasias

להפגין לראווה את כל כישוריו (ביטוי אירוני)

el tiempo amostra yelado/luviozo

צפויה קרה/צפוי גשם

amustrar

23530

פתגמים

Te amostrare de kual palo se aze la kuchara

Mujer pude dezir mentira sin mostrar ke esta en ira

La novia kale ke amostre la (a)shugar. El gato esta (a)rriva de la kasha no lo save echar

Karne kruda no amostres ni a mal marido ni a mala suegra

Ande pishas no amostres

Kuando el lovo mostra dientes non penses ke esta riente

Perro ke va modrer no amostra los dientes

El ke es prudente amostra grasia, el ke es muncho prudente efastia

שירה קלאסית ודרמה

Amostradme kon kual puevlo non sufrio Israel i fue salvo (La segunda Ester, 1911)

קופלאס

i amostramos ya salvasion de puevlo kruel i tanbien salion. (Toledo, Koplas de Yosef)

komo la espiga uno sovre otro nisim ke nos amostro el Dio Abastado alto i enshalshado. (Zimrat 'ha-Arets, 1745)

Damos, Senyor, tu bendision kon la buena kondision; amostramos tu salvasion de el bet mikdash Ariel. (El Dio alto)

I de munchas vias mando a traer amostrar a su aver i la su grandeza kon muncha rikeza (Purim, De-Fes, sig. 18)

Ad ayom la nemistad la tienen guardada, mos amostran amistad komo eskarada; (Koplas de Purim, Saadi 'Halevi. sig 19)

I le disho su padre: el Dio santo mos abrigara, i el karnero El mos amostrara, veluntad de muestro Dio en nos se afirmara (Tarika, Shira Hadasha, Izmir 1861)

todo este mal kon su mano se lo kijo / a el meleh perfijo disho ke era ijo / este negro rijo / de amostrarle el kyar / se esta topando en sar / keda muy kayado / i muy shasheado (manus. Teza, 1820)

disho a Sara ke tu kovdisiado Yits.hak se engrandesio i no embezo servisio de el sielo / andare i le amostrare ke a el Dio fuero / disho: anda sinyor empero no te aleshes / respondio: sea tu korason en el Dio enfiuzianse (Puertas de veluntad, Mahzor Rosh a-Shana, Sal. 1876)

i respondio su padre: en el Dio bivo de avrigo / ke El es ke amostrara por su alsasion el karnero / save ke todo lo ke envelunta el Dio aze / fraguaremos mi ijo oy delantre de El siya / estonses se enshashara sangrifisio i el sangrifisian (Puertas de veluntad, Mahzor Rosh a-Shana, Sal. 1876)

ספרות תורנית

konpeso adovar su kaveyo amostrando su ermozura. (Meam Loez Bereshit)

sepanse ke su pena es grande ke dan amostrar ke no keren kumplir la veluntad del sh.-yit. (Meam Loez Bereshit)

Eyos le amostraron los porgaminos bien eskritos kon letras de oro (Meam Loez Bereshit)

Amostrarles a los ke los azen komo son echos de vanidades (Menorat 'Hamaor, 1762)

Dizde su chikes el djoven Moshe ya amostro ke el devia ser una Luz en Israel. (El Gid,1967)

ya se ke vozotros siempre tornash por el, ke Yosef kon su elguenga aguda vos enganya i vos amostra amistad (Tokpo shel Yosef, Yerush. 1887)

de amostrar a su novia a sus amigos a ke djugen kartas kon la novia (ve-'Hohiah Avraam, Izmir 1877)

I esto fue por amostrar al mundo ke les izo kavod demaziadamente siendo la regla de los rikos es apuntar i tener muncho kargo de sus guertas (Meam Loez Ester, Izmir 1864)

Siendo su mehuvan de Ahashverosh a azerles hanupa i amostrarles ke no le embarasa gastar muncho dinero por eyos (Meam Loez Ester, Izmir 1864)

en ke te lo kontienes por tener esta grandeza? ke ven te amostrare a tu ija komo esta enterrada kon estera de kanyas (Meam Loez Yeoshua II, Izmir 1870)

i le amostro el ferman de el meleh (manus. Minhat Ani, Yerushalayim 1880)

vino de Paras una presona [...] ke azia taanit el rov de sus dias, i me disho a mi ke le amostravan a el en el esfuenyo ke la geula de Israel esta dekolgado en mi al yade ke aga tornar a Israel en teshuva (Shivhe Hayim Vital, Sal. 1892)

lo ke kijeron dizir los savios no es lo ke amostra el ladino de akeyas palavras (Meshivat Nefesh II, Const. 1754)

רומנים ועיתונות

el puvliko ya kondano bastante fuertemente i amostro su desgusto por el linguaje de kampo libre i senyor 'ha-Levi (La Epoka, Sal. 1900)