אוצר הלשון הספניולית (לאדינו) לדורותיה
המילון המקיף ההיסטורי
1330 ערך מספר
aboltar v. |
סובב, הקיף; הפך; חזר, שב, הלך בחזרה; החזיר; הפנה; החליף; השתנה |
aboltar la kara |
להסב ראש; להפנות עורף, לסרב לכל הצעה |
aboltar la nave, el kavayo, la karrosa |
להפנות את כלי התעבורה ולשנות כיוון |
aboltar d'idea |
לשנות דעה |
aboltar foja |
"להפוך דף" - להתחיל להתעסק בעניין אחר |
aboltar kaleja |
להחליף עיסוק |
aboltar marro |
לשנות את הטקטיקה |
aboltar de polítika |
לשנות את המדיניות |
aboltar aver |
להחליף אווירה, לצאת לנופש |
aboltar savor |
לשנות את הרגלי האכילה, לשנות באופן קיצוני את אורח החיים |
aboltar a shaká |
לפרש את הדברים הנאמרים כבדיחה |
aboltar palavra |
לשנות את נושא השיחה |
abolta lashón, abolta lakirdi |
חדל לדבר על כך, זה אינו ראוי |
abolta facha |
חדל להחמיץ פנים, שנה את מצב הרוח |
aboltar las kozas |
לשנות את העובדות הרלבנטיות באופן המעוות את משקלן |
boltar/se v. |
פתגמים
Abolta la oja |
Ande van platikos boltan chanakitas |
Ma el ombre bolto komo el vino en la bota |
La mujer mala mete la meza i abolta la kaza |
La kriatura bolta komo el vino en la bota |
Por onde kere el haham abolta la ujika |
שירה קלאסית ודרמה
El rey Ahashverosh abolto todo de preto a blanko (La segunda Ester, 1911) |
Eya abolto el korason de nuestro bien amado soverano (La segunda Ester, 1911) |
Me rezvali en la laja en boltando la tinaja (8 dias antes de Pesah, 1909) |
קופלאס
Rabanim de la nasion eskojidos todos / darshen en las keilot asegun sus modos / ke agan a todos / los korasones despertar / i de lo negro aboltar / porke el Dio kere salvarmos / kale aparejarmos (La Amerika, 1911) |
de noche se le izo i la su venida / bendiziendo a el Dio ke le dara muncha vida / kon buena salida a kaza |
ספרות תורנית
ke sierto el zehut del ben adam es bastante de boltar el mazal de mal a bien. (Meam Loez Bereshit) |
ma kuando konto el kuento a Lavan i Betu'el abolto el metsiut (Meam Loez Bereshit) |
por esto le boltaron las avlas ke paresian enbaraso. (Meam Loez Bereshit) |
El sh.yit. ke es grande de mersed abolta por la mersed, kere dizir abolta el kontrapezo por vanda de el zehut. (Menorat 'Hamaor, 1762) |
Bolto el rav 'ha-Ari la kara i vido ke era ketivat yad, (Shivhe 'ha-Ari, 1911) |
I bolto Poros su kara para ver, i iriolo Aleksandros i lo mato, i enreino Aleksandros sovre toda su tierra. (Ben Gorion, 1743) |
Kuando suvia todos los eskalones avia ayi un kulevro de plata ke boltava la rueda de la sia i le aparejava lugar ke se asente el rey (Meam Loez Ester, Izmir 1864) |
תנ"ך, משנה ומדרש
I Shimshon se fue, i aferro tressientas rapozas; i tomo tizones, i |
רומנים ועיתונות
I en efeto, la karrosa del tartaro bolto atras i todos los ke lo akompanyaron (Banyos de sangre, 1912) |
A los servidores de el Dio los savesh kitar de su servisio, i los savesh aboltar del Dio de la verdad i a vozotros yama i dezea, (Asolado en la izla, 1881) |
Ma en viendo ke no topo grasia en mis ojos, bolto i se fue a su kamino i no torno mas. (Asolado en la izla, 1881) |
Ensupito, rizas fuertes me izieron aboltar. (Luz de Israel, 1985) |
Pasaron unos kuantos minutos. Sr. Yeshaayachi abolto la kara, i ke esta viendo? en lugar de su azna amada, ayi adientro del freno se amostra la kavesa de Djoha. (Otniel Hodja, 2002) |
fino ala muchachez le vino el austriako, elemento evropeo ke le abolto entera la vida i su modo de entenderla! (La mujer sefardí de Bosna, 1931) |
Al empesijo ke vinimos de pasarvos su pasaje el avia sierto tiempo ke boltava, rodeava las kalejas de esta grande sivdad nombrada Paris (Nantes, Tel Aviv 1952) |
Los ojos de todo el mundo estos dias son boltados verso Roma de ande se espera ke la paz inspirada por el kapo del kristianizmo, el papa de Roma Benedict kenzeno, ara su efekto i tokara los korasones de todos los kapos gerreadores de sangre kristiana por meter fin a las terrivles matansas, espojamiento i destruision (La Amerika, 1917) |
kada uno agora bolta a su lugar i kon grande esforso bushka a komprimir su dolor (Perdidos en mar, Yerushalayim 1907) |
las karas de la jovene dama de kompanyia se enkoloradesieron; malgrado eya, bolto sus ojos verso el konte en senyal de rekonosensia (La Epoka, Sal. 1900) |
a la fin kansos i dezesperados nozotros dishimos la barka a la veluntad de las olas asta ke un fuerte golpe de aire la bolto i todos los sinko ke la montavamos kaimos adientro del agua (Guliver, Yerush. 1912) |
tu kerensia aboltara en una fuerte aborresion (La ermoza Rahel, Tel Aviv 1951) |
El la |