מכון מעלה אדומים

El Instituto Maale Adumim



אוצר הלשון הספניולית (לאדינו) לדורותיה
המילון המקיף ההיסטורי

127620 ערך מספר

djidió m. & adj.

יהודי

a ken kere mal a mi djidió

למשמע דבר אסון: שיפול על שונאי היהודים

azer kon su djidió

לעזור ליהודים נצרכים

buen djidió!

יהודי טוב! - פניה אל אדם בלשון חומרה ונזיפה

de djidió a djidió

בלי טקסים וחנחונים, באופן חופשי וידידותי

kon djidios dientros

תוכו טעים ביותר (על אוכל, ממולאים וכו')

ni tu ni yo ni ijo de djidió

לא לי לא לך ולא לשום אדם יהיה

por un puntiko semos djidios

הדבר הקטן (המוסרי) המבדיל בינינו היהודים לבין הגויים (ברית המילה)

un djidió/un djidió d'en medio el mundo

פלוני, יהודי מהשוק

ya se izo un djidió

גדל והגיע למצוות

az plazer a tu djidio!

עשה טובה לבן עמך/דתך!

djidio djoya del Dio!

יהודי בן לעם הנבחר! - נאמר באירוניה כאשר נופל אסון על יהודי

el tani de djidyo guay del pan del otro día!

השמר לך מפני המתחסדים!

dedientro de una frandjola salio un djidio!

מאיפה צץ לנו פתאום הטיפוס הזה?!

un djidio bashiko

אדם קטן קומה

djidio en kaza ombre a la plasa

היה יהודי בביתך ואדם בצאתך!

no pueder ver a djidio

אנטישמי, שאינו סובל יהודים

judió

231680

קופלאס

Dia de Shabat resivieron los djidios la Ley dela mano de el Dio (Ketuba de la Ley)

Ya se kunplio el kazamiento ke los djidios kon la Ley izieron (Ketuba de la Ley)

Vino su kompania i de el pidio denunsio ke era djidio ke su ley guardava tal no se enkorvava (Purim, De-Fes, sig. 18)

Van pensando mal para el djidió, perdieron el savor de el mal ke el Dio les dio; Imanuel ke vino, presto se kindió, ande va djidió ke lo ayude el Dio (Kalumnia de sangre, sig 18)

Al hazán lo apanyaron, onde el abdán lo yevaron; todos los djidiós yoraron (Asidio de Belogrado 1788)

alvisias demos al Dio por todo pasado, kien se toma kon djidió merese enkolgado; (Koplas de Purim, Saadi 'Halevi. sig 19)

kon gran reveyada miran a djidió. Nosotros tenemos Dio: kastigar mos kere, a eyos los fíere. (Koplas de Purim, Saadi 'Halevi. sig 19)

Shorrada se entra oy kon esta grande gerra / djidio, turko i goy kaye muerto en tierra / la mizeria aki entra / i se yeva afriision / kuando avra eskapasion / de esta matasina / ke trayen las ruvinas (La Amerika, 1915)

ספרות תורנית

un djidio era moser i lo amenazo a su haver ke lo keria entregar a umot 'ha-olam (Meam Loez Yeoshua II, Izmir 1870)

רומנים ועיתונות

En Granada, en Espanya, bivia un djidio yamado Yosef Ha-Levi, ijo de rabi Shemuel 'Hanagid, en el anyo 4824 (Vaye de los yoros, 1935)