אוצר הלשון הספניולית (לאדינו) לדורותיה
המילון המקיף ההיסטורי
468120 ערך מספר
| traer v. | הביא, לקח איתו, הוליך; גרם | 
| azer traer | ייבא | 
| el Dio ke no traiga | אלוהים ישמור! | 
| traer a boka | לרמוז | 
| traer a las provas | להביא ראיות | 
| traer agua de mil derés (t.) | לפטפט על דא ועל הא; לדבר סחור סחור | 
| traer atrás | להחזיר, להשיב, להביא בחזרה | 
| traer d'en kaza | להביא מהחסכונות האישיים כדי להציל את העסק | 
| traer el mundo en un mustacho de ratón | להגזים בתיאור הקשיים | 
| traer en bokas del mundo | לתת פתחון פה לבריות | 
| traer enguyos | לגרום בחילה | 
| traer haber (t.) | להביא שמועה | 
| traer kon si | להביא את חלקו | 
| traer los sielos abasho | להעיד שמים וארץ; להתפלל בדבקות מוגזמת | 
| traerlo a la puerta del kal | להביא מישהו עד פת לחם | 
| yevar i traer | הוציא לעז, הלך רכיל | 
| traer ropas d'afuera | לייבא סחורות מחו"ל | 
| traer yelores | לגרום למריבות במשפחה/בין ידידים | 
| traer una faldada de fruta | להביא פירות מלוא חוצנו | 
| traer mosafir (t.) | להביא אורחים הביתה | 
| traer ashugar | להביא עמה נדוניה (הכלה) | 
| traer el alma al garón (ebr.)/traer angustia | לגרום לתחושה של כאב עמוק מהול במרירות, ייאוש ומיאוס | 
| traerlo djusto | לשוות חזות אמיתית (לחשבון/לסיפור מפוקפק) | 
| trayer | 
פתגמים
| Ijo ganador, yeva tres, trae dos | 
| Ke no traye el Dio a kayer in manos de kriyos | 
| Muncho trusho el padre de la novia | 
| Kon buena djente lo digo, uno yevaron, uno trosheron | 
| Gastador i pompozo non traye dia bueno | 
| La noche es komo la prinyada, no se save lo ke va trayer la madrugada | 
| La ambre i el frio traen a la puerta del enemigo | 
| La butika traya kaza i la kaza no traya butika | 
| Akeyos polvos trusheron estos lodos | 
| El mal trae el endjenio | 
| El azno trae la paja i el se lo kome | 
| El amor i la ambision puede traer la traision | 
שירה קלאסית ודרמה
| un livro pezgado en su mano trae (Gaon, Poezias) | 
| siempre sus istoria - me trae konsuelo. (Gaon, Poezias) | 
| Eya es traida kon delikadeza (Gaon, Poezias) | 
| i perkuro de salvarse i a kaza trayer sus kompanyos. (Odisea) | 
| Yo so vuestro marido ke siempre vo akorrido por traer lo menesterozo; (8 dias antes de Pesah, 1909) | 
| Les dize ke se vaygan, ke topen siete kuedras i presto ke las traygan. ('Ha-Elion: Shimshon, 2003) | 
קופלאס
| Dio, porke mos traesh en tal apreto, ke fue este sekreto? (Purim, De-Fes, sig. 18) | 
| Ansi traiya su puerpo komo roza en rozale (Donme, sig 18) | 
| Ke el rey deske lo supo lo mandara a traer. (Donme, sig 18) | 
| Zakai le disho a la madre: ''Traye pan ke yo tengo ambre''. Disho la ija de buen padre: ''No tengo mas ke esta arinika. Ke te are Eliau?'' (Koplas de Eliau, sig. 18) | 
| La asembradera de el mal es la Rusia / Ingletierra i Italia se meten en medio / i perkuran por trayer algun remedio (La Amerika. 1913) | 
ספרות תורנית
| I lo trusheron a Yosef en Mitsrayim. (Meam Loez Bereshit) | 
| si keres gozar tu mundo, manda a trayer unos kuantos savios de los djudios de Yerushalayim (Meam Loez Bereshit) | 
| ke esto se yama rovar klaro i es kavza de trayer mabul a el mundo. (Meam Loez Bereshit) | 
| El ke beve aguas kon plato le trae siegedumbre (Menorat 'Hamaor, 1762) | 
| Es porke le trae bavas i mokos i lehot (Menorat 'Hamaor, 1762) | 
| ijikos de edad de 5 anyos i endelantre los trayen a komer a la Suka para uzarlos alas Mitsvot. (El Gid,1967) | 
| Para ser romez i traermos a rekodro lo ke dishimos en la akdama (Meam Loez Kantar de los kantares, Const. 1899) | 
| presto va trae la pala ke ya se va kemar tu pan en el orno (Meam Loez Yeoshua II, Izmir 1870) | 
| siempre trusho todas las sursas de ande el las puizo (almak) (El gid, Istanbul 1967) | 
| i su hazanya  | 
| Non ay safek ke lo ke dishites ke uno ke  | 
| Si es porke non savesh  | 
| kuando  | 
| si por ke eyos lo  | 
תנ"ך, משנה ומדרש
| I temieron los varones por loke fueron traidos en kaza de Yosef (Biblia, Const. 1873) | 
| Asta ke lo trushi en kaza de mi madre i en la kamara de la ke me pario (Biblia, Const. 1873) | 
| Komo una mala aksion trae otra konsigo (Tefilat Imanuel, 1924) | 
| No esperas ke eya vendra detras de ti ni ke tus kompanyeros te la traen (Tefilat Imanuel, 1924) | 
| Fue komo navio de merkader de leshos traye su pan (Tefilat kol Pe, 1891) | 
| E luego traxeron los niños de teta e las mugeres preñadas, e dixoles el Señor: ved que do la ley a vuestros padres; queredes ser fiadores que la guardaran? (Midrash aseret adibrot, manus. Sig 15) | 
| i 'Hevel trusho tanbien el de mayores ovejas i de sus mijorias i kato A' a 'Hevel i a su presente (Biblia, Const. 1547) | 
| vino a mi el siervo el djudio ke trushiste a nos por trevejar kon mi (Biblia, Const. 1547) | 
| I trusho el arka en el tavernakulo, i pozo el velo de la mamparansa, i kuvrio sovre el arka del Testimonio, komo A' enkomendo a Moshe. ( Biblia, Const. 1873) | 
| i tomi la korona ke tenia sovre su kavesa, i la ashorka ke tenia sovre su braso, i las trushe aki a mi senyor. (Biblia, Const. 1873) | 
| I esta es la bendision para Ye'huda: i disho: oye, o A'! la boz de Ye'huda, i  | 
| I los prinsipes de los Pelishteos le  | 
| I los prinsipios de los Pelishteos suvieron a eya, i  | 
| I esta es la bendision para Ye'huda: i disho: oye, o A'! la boz de Ye'huda, i  | 
| i todo su fonsado se esparzieron de kon el. I prendieron al rey, i lo  | 
| I enkomendo Bil'am i  | 
| i tambien de polvo de la tierra de Romanos enkomendo el rey, i  | 
| i tambien piedras para fraguar kon eyas  | 
| i vinieron los fraguadores i fraguaron puentes de maderos munchos, i  | 
רומנים ועיתונות
| Estas palavras trusheron un balsamo en el koro de la desventurada mujer (Pavlo i Virdjinia, 1912) | 
| Charlemanye trusho de Roma a ribi Kalonimos de Luka, (Vaye de los yoros, 1935) | 
| Supito, vino un soplo fuerte de aire, traendo kon el la luvia. (Otniel Hodja, 2002) | 
| bien el era este ombre, el traia en el una fuersa mueva (Nantes, Tel Aviv 1952) | 
| kalia ke trushera algunos fierros por romper el kadenado (El prove doktor, Const. 1904) | 
| la komida ke me davan les estava kavzando muncho gaste i se estavan espantando no les trushera ambrera (Guliver, Yerush. 1912) | 
| me desplaze ke te izi traer al tino tus tristes rekordos (Anna Maria, Yerushalayim 1905) | 
| Esta parensia  | 
| Esta parensia  | 
| El chelibi mio musyu David vino kon un bogo en la mano, por siguro es un lavado ke me  | 
| las dies liras ke tenia guadradas de ekonomia de su vida, me las dio ke te las  | 
| Mi nieto, ke no manke,  | 
| El ke melda la traduksion al ladino ke  | 
| En las sigientes pajinas  |