מכון מעלה אדומים

El Instituto Maale Adumim



אוצר הלשון הספניולית (לאדינו) לדורותיה
המילון המקיף ההיסטורי

407140 ערך מספר

riir v.

צחק

aze riir

מעורר צחוק בהגזמתו

de riir

מצחיק, מגוחך, משעשע

es de pishar de riir

מצחיק מאוד

es por riir

זה רק בצחוק

le rie la kara

רואים בפניו שהוא מרוצה

pisharse de riir

להשתין מרוב צחוק

riendo riendo

לעשות משהו ברצון, בחיוך על הפנים

riir a la bovedad

לצחוק בלי סיבה

ya rió tesabeá (ebr.)

סוף סוף חייך האיש הקודר הזה

kansarse de riir

להרבות לצחוק עד עייפות

es a muerir de riir

למות מרוב צחוק ..

es de riir

זה מעורר לעג, בוז וצחוק

te vas a riir

אתה תצחק ותיהנה כשתשמע זאת מפי - זה נשמע לא ייאמן ודמיוני אך הוא אירע באמת

riir por no yorar

לצחוק במרירות למראה מחזה המעורר רחמים מהולים בבוז

reir

397270

פתגמים

Ke te rias kon el guerko

Kien mal te kiere te fara riir

Al friyir veresh el riir

Las mujeres yoran kon un ojo i rien kon el otro

Kuando aze luvia los sielos yoran, la tierra riye

Si non tienes ganas de reir non tienes el gusto de bivir

El dia vee la lavor de la noche i se rii

Kuando da el padre al ijo, rie el padre i rie el ijo; kuando da el ijo al padre, yora el padre, yora el ijo

Avla kon ken komes i no kon ken riyes

Yo ke este kayente ke se riyan la djente

Si el loko no era mio yo me lo riera

Ken de mi punto reira, mi aspro no vera

No desha lados de riir

No todos yoran en un dia, ni todos riyen en un dia

Avlar i riir

שירה קלאסית ודרמה

Riir kon despecho / paras non en pecho / ofisial sin echo / vengansa del Dio (La Epoka, Sal. 1900)

קופלאס

El rey ke la vido komenso a reir (Koplas de Purim, 1545)

merken martiyikos i shekierdjilik, en kaza deshen ashlik, el ke va beviendo se vaya riendo. (Koplas de Purim, Saadi 'Halevi. sig 19)

Estando el rey komiendo i beviendo, mando a yamar a la reina Vashti muy de prisa korriendo; mando el rey ke vos desnudes, i desnuda vengash riendo, ke kiere mostrar ke no ay otra ermoza komo vos, no. (sova semahot, Livorno 1782)

ספרות תורנית

i a las vezes mo lo dize esto riendo i burlando, i a las vezs yorando i arrogando (Tokpo shel Yosef, Yerush. 1887)

Yaakov se metio a riir le dize porke mi ijo ke tal te kere? (Tokpo shel Yosef, Yerush. 1887)

tenemos gana de riir i de burlar i de komer i de bever i pasear i tanyer i de kantar i azer englendjes falsos (Imre Bina, Belgrad 1837)

תנ"ך, משנה ומדרש

Fortaleza i ermozura su vestido i riose para dia prostero (Tefilat kol Pe, 1891)

רומנים ועיתונות

En efeto, ainda en la mas tierna edad, si Pavlo yorava, de vista le mostravan a Virdjinia i el se metia a reir. (Pavlo i Virdjinia, 1912)

Kuando el bebe avrio su boka i echo el primer grito de su garon, se metieron todos los bevientes i borachones a reir, oyendo tan alta boz, asemejada al son de un muezin, kuando grita ''Alah-u akbar'' para invitar a los fideles azer la orasion; (Otniel Hodja, 2002)

La prova de ke el princhipiko existio esta en ke era un ijiko enkantador, ke reia i keria un kodrero. Kerer un kodrero es prova de ke uno existe (El Princhipiko, 2010)

Partikolarmente kuando ay mujeres en la azará, aziendo chatladear de riir ala asistensia komo si estuvieron en un konsierto (El Djugeton 1917)

El karnaval se azia mijor de kualunke vanda, en la Kaye Ancha. Algunas karnavalias, kon las fechas ke fazian, no mos deshavan lados de reir; i ainda oy fazen algunas de akeas shakás, de las kualas yo vos vo a kontar unas kuantas: (el Rizón, Salon. 1939)

De su chikes el dezeava ser una grande fuersa, i munchos se riyian de el kuando siempre en sus konversasiones dizia: Yo vo devenir una fuersa. (Nantes, Tel Aviv 1952)

Keria ke me diera a entender ke koza es lo ke ay eskrito en esta gazetika ke van meldando i se van riendo (El Djugeton, Const. 1908)