אוצר הלשון הספניולית (לאדינו) לדורותיה
המילון המקיף ההיסטורי
266130 ערך מספר
| konoser v. | הכיר, ידע, זיהה, למד | 
| konoska! | הכר נא! | 
| koneser | 
פתגמים
| Ken non konose avuelo, mankura de muncho bueno | 
| El ke no konose su iskritura ez un azno di la natura | 
| Ya konose rozas de mi guerta | 
| Ni te vidi, ni te konosi | 
| Mas vale un malo konosido ke un bueno por konoser | 
| Fachas vemos, korasones no konosemos | 
| Al Dio no lo vemos, de sensia lo konosemos | 
| A la persona komo la konoses? Segun tu korason | 
| Ondi non mi konosiran - novio mi daran | 
שירה קלאסית ודרמה
| para ke konosan ansias dela vida. (Gaon, Poezias) | 
| Osman: El muhamedano no konose torva (Gaon, Poezias) | 
| i kon todos bushka seer konosida. (Gaon, Poezias) | 
| por ke su flakeza konosa mi djente (Gaon, Poezias) | 
| No mi Dio! Tu ke konoses todos los pensamientos, (Papo, Navot) | 
| para eskulkar bien sin ke te konoskan la djente. (Papo, Navot) | 
| Porke non konose el Dio de la Altura (La segunda Ester, 1911) | 
קופלאס
| Grande zehut tuvo el senyor de Avraam, ke por el konosimos al Dio de la vedrad; (El rey Nimrod) | 
| Ke sean savientes, tambien entendientes, para konoser lo ke a de konteser, es profetezia kon mas demazia. (Zimrat 'ha-Arets, 1745) | 
ספרות תורנית
| ke konoskan la djente ke aun ke era muy ermozo, se alesho de pekado, (Meam Loez Bereshit) | 
| Mas vale ke me de a konoser, aun ke es sakana ke me maten, (Meam Loez Bereshit) | 
| no se aparo ningun varon kon el kuando se dio a konoser Yosef a sus ermanos. (Meam Loez Bereshit) | 
| No te des a konoser a el reinado. (Meam Loez Bereshit) | 
| el Sh.-Yit. konose los korasones de la presona kada uno por sus kilates, (Meam Loez Bereshit) | 
| es menester ke se de akonoser la kantidad de su sensia, (Meam Loez Bereshit) | 
| ke kon esto le viene en tino a konoser la grandeza del Sh.-Yit. i eskapa de pekar (Meam Loez Bereshit) | 
| I tuvo zehut ke pujo sovre el ruah a-kodesh, gam tuvo zehut ke savia avla de malahe a-sharet, i konosia i savia en la avla de las beemot (Shivhe 'ha-Ari, 1911) | 
| Ke el Dio santo promete ke entonses no va ser menester ke enbeze uno a otro a konoser su grandeza, (M''L Kantar de los Kantares,1899) | 
| i pasando dias munchos se olvido el nombre de el Sh.Yit.de boka de todo el mundo i no konosian por Dio otro ke akea figura de palo i piedra tanto los ombres komo las mujeres i los chikos ke vieron de su chikez (Meam Loez, Devarim II, Const. 1773) | 
| i al el Sh.Yit. no avia ombre ke lo konosiera por Dio otro ke kuatro sinko ombres ke so Hanoh Metushelah i Noah Shem i Ever (Meam Loez, Devarim II, Const. 1773) | 
| solo de ver muestras karas los merkaderes konosen la mentira ke es muestro ermano (Tokpo shel Yosef, Yerush. 1887) | 
| lo konosi si por filozomia de su kara, si por filozomia de su kuerpo (Yosef Mitrani responsa II, 1645) | 
| munchos no  | 
| enprezenteme por lo ke ayer no te ize kavod, ke no  | 
| todos korren noche i dia sin estajar para afirmar su komando i  | 
תנ"ך, משנה ומדרש
| I no estuvo ninguno kon el al darse konoser Yosef a sus ermanos (Biblia, Const. 1873) | 
| Porke yo konosko mis reveyos, (Biblia, Const. 1873) | 
| eskapa mi alma del malo kon tu espada; (Biblia, Const. 1873) | 
| I Elkana konosio a su mujer i A' se akodro de eya. (Biblia, 1873) | 
| Puevlo ke yo no konosi me sirvieron, los estranyos se sodjiftaron a mi (Biblia, Const. 1873) | 
| I la mosa era muy ermoza, i abrigava al rey, i le servia; ma el rey no la konosio. (Biblia, Const. 1873) | 
| el ke disho a su padre i a su madre: no lo vide; ni rekonosio a sus ermanos, ni  | 
| el ke disho a su padre i a su madre: no lo vide; ni rekonosio a sus ermanos, ni  | 
| Sakrifikaron a los diablos, no al Dio; a diozes ke no  | 
רומנים ועיתונות
| ke, alegando no konoser este viejo avlar, nos gritavan; ''No estamos entendiendo!. (La boz de Turkiye, 1948) | 
| Ah! Si, ya te esto konosiendo, disho el lokander en aziendose entero amariyo. (Banyos de sangre, 1912) | 
| Buenos dias, mi buen amigo Bonifasio. Ke azes? Estas bueno? No me estas konosiendo? (Banyos de sangre, 1912) | 
| Eyos ya avian entrado en la sivdad, ma por no konoser las kalejas, mientres ke eyos se topavan a una chika distensia del otel Drago Azul, (Banyos de sangre, 1912) | 
| komo? Kualo? disho alegremente el mansevo No estas konosiendo a tu chiko Ektor? (Banyos de sangre, 1912) | 
| Si, me parese... marmuyo el. Si... ya vos esto konosiendo... Ma non, no es posivle. (Banyos de sangre, 1912) | 
| El enterlokutor mos konto ke konosio una Palestiniana ke torno al opital de Bersheva komo una bombiera del suisido (Shalom, 2007) | 
| I la persona mayor se kedava muy kontente de konoser a un ombre tan razonavle. (El Princhipiko, 2010) | 
| I fue ansi komo konosi al princhipiko. (El Princhipiko, 2010) | 
| La manseves aklarada se okupan kon vender kartas postales i livros a los amerikanos, ashkenazim ets. por lo kualo tienen bastante ermozas butikas, estos konosen la lengua ingleza parfektamente (La Amerika 1910) | 
| Los mas munchos non konosiendo la lengua ingleza or jargon nemsa avlada por miliones de djudios ashkenazim se okupan kon vender konfiturias en los kinematografes, kon servir en salones de balos, bodas, teatros ets, a vestirsen la djente (garderob) (La Amerika 1910) | 
| Munchos mansevos se topan dezesperados sin ninguna okupasion no konosiendo ninguna lengua i ofisio (La Amerika 1910) | 
| portanto esta situasion es grande pekado, es manzia ke se deshe prolongar, siendo ke las tres kuatro personas ke konchentran en sus manos todos los echos, los poderes, los bienes i los intereses de muestra komunita non  | 
| todo el mundo ya konose la mankansa del bilanso de entrada i salida de la Turkia puvlikado el anyo korriente, mankansa ke paso la suma de 5 miliones de liras (La Epoka, Sal. 1875) | 
| si konosiamos el vero espanyol ke se avla es Espanya i ke se eskrive kon letras latinas la koza trokaria (La Epoka, Sal. 1875) | 
| el avia pozado sovre su kavesa un kaskete i se lo apretava por no darse tanto a konoser, un poko de barva postiza pozada sovre su figura no mostravan del todo ke era el (El prove doktor, Const. 1904) | 
| la mujer konose la kaza el ombre konose la plasa (El prove doktor, Const. 1904) | 
| El  | 
| Abasho muy presto por bushkar kandela. Eya, paresia  | 
| Yo  | 
| Es ke se puede topar persona ke non  | 
| Es ke se puede topar persona ke non  | 
| vayamos un poko a la kaza de madam Mari la gizandera por  | 
|  i por esto todos los ke lo  | 
| en tuviendo kuidado de adjuntar ke el djurnal es de los abonados, ke estos ultimos keren  | 
| No es nada de mi ni lo  |