מכון מעלה אדומים

El Instituto Maale Adumim



אוצר הלשון הספניולית (לאדינו) לדורותיה
המילון המקיף ההיסטורי

229840 ערך מספר

irse v. refl.

הלך לו, יצא, נסע; נעלם לו, עבר לו (זמן, מחלה וכו'); נפטר, מת

irse atrás

נסוג אחור

irse bivo bivo/bivo i sano

נפטרבאופן פתאומי

irse de la mano

נשמט מידו

irse de la manyana

לצאת לבלות אתהזמן אצל קרובים או חברים

irse del ojo

'יצאו לו העיניים'' - קנא מאוד במישהו על דבר מה שבידו

irse por arriva i por abasho

להקיא ולשלשל בעת ובעונה אחת

yirse

495555

פתגמים

Guay del ke se va (el ke se muere)

Desha padre i madre, i vate kon el marido

Disho la tizna a la karvunera vate mas ayi

Lus kushinis si fueron, las fronias kedaron

El ken se va a la gerra ayi no keda

Al lado de lo seko se va i lo fresko

Al deavlo se vaya, de chiko fin grande

Nada vale di korrer si kali ir a tiempo

Boz de perros no se va a los sielos

Kuando entra vino se hue el tino

A la mar si va, no topa agua

Piojo, piojo, sale de mi, vate ande mi vizina

Muncho ay, muncho se va

Se fueron al mundo de la verdad

El guerko ke se va es mijor del ke viene

Kien tiene de azerte bien, o se muere, o se va por afuera

קופלאס

Se fueron eyos dos, kada uno kargado. Le pregunto Yis.hak a su padre amado: (Puertas de veluntad)

ספרות תורנית

Alevantate i vate a Sefat, i seras li-kvurat Erets Israel, siendo tus dias seran pokos bar-minan (Shivhe 'ha-Ari, 1911)

תנ"ך, משנה ומדרש

Porke, ek, el invierno paso, la luvia paso i se fue (Biblia, Const. 1873)

i topo una nave ke se iva a Tarshish i pago su pasaje i desendio en eya para irse kon eyos a Tarshish (Biblia, Const. 1873)

רומנים ועיתונות

I porke no se va a pie o a kavayo? (Banyos de sangre, 1912)

Despues eya se fue de nuevo i torno kon kundurias de seda blanka i otros adornamientos de tualeta. (Rolando i Eleonora, 1953)

Sarina, todos los rios se van ande el gran oseano. Solo un arroyo chiko persiste a sirkular Yamando tu nombre. (Otniel Hodja, 2002)

yo amo mijor irme i deshar el lugar libero a Ruben (La dezgrasiada Luiza, Tel Aviv 1953)