אוצר הלשון הספניולית (לאדינו) לדורותיה
המילון המקיף ההיסטורי
17900 ערך מספר
|
alkansar v. |
השיג, הגיע ל-; הספיק; הצליח |
|
alkanfar (2) |
|
ankaljar/ankalsar v. |
פתגמים
|
Si al Dio no lo vemos, kon sensia lo alkansamos |
|
La maldesion de padre i de madre non ankalsa |
|
Kada uno estira la mano, fine ande le alkansa |
|
El ke pensa ke alkanso la sensia es nesio |
|
Azno, kon oro alkansa todo |
|
Kon pasensia i penar - alkansas tu vida salvar |
|
Kuando el gato non ankalse la karne dize ki esta gulida |
|
El Bendicho disho: ''Ken lazra alkansa del mas al manko'' |
|
Ken muncho pensa no alkansa a Yerushalayim |
|
Por ti kirida yo ke no te alkansi |
שירה קלאסית ודרמה
|
yo |
קופלאס
|
'alkansa ya un bokado, sino, del chanto metevos. (Toledo, Koplas de Yosef) |
|
ke Ya'akov muestro padre alkanso a tener doze ijos, (Toledo, Koplas de Yosef) |
|
para poder ponerlas i ke suvirian los alkansarian. (Zimrat 'ha-Arets, 1745) |
|
Alkansolo a saver el rey Nimrod esto, mando ke lo traigan aina i presto: (El rey Nimrod) |
|
Despues de matada i arrematada su pekado le alkanso en muy prestos dias (Purim, De-Fes, sig. 18) |
|
No alkansimos sus fechas antes ke modo era (Donme, sig 18) |
|
Si keresh ayi topar una koza no alkansas (Donme, sig 18) |
|
Shabat devemos guadrar kon grande kudiado / si tadra la rehmision es de este pekado / mismo el ke es forsado / deve repozar / el djudesmo bien guadrar / al savio oyeremos / todo bueno alkansaremos (La Amerika, 1911) |
|
Munchos anyos estuvimos eskondidos / i en el abizmo estuvimos undidos / kuando un grande djudio la bandiera keria alsar / Ah! Lo yevo la muerte sin su dezeo alkansar (La Amerika, 1916) |
|
tu sos aunado i en sekreto de tu aunamiento los savios de sezo se maraviyan ke no alkansan a saver ke es (Keter Malhut, Mahzor Saloniki 1876) |
ספרות תורנית
|
ke siendo Yaakov era navi, pasando unos kuantos dias lo alkansara a saver (Meam Loez Bereshit) |
|
siendo ken alkanso a tener sien grosh bushka a tener dozientos (Meam Loez Bereshit) |
|
se le rekresio una mala dolensia i rebolvimiento de meoyo ke alkanso al punto de la muerte (Meam Loez Bereshit) |
|
ke era muy savio i entendido, ke alkanso a saver de todo lo ke ay en los sielos i la tierra (Meam Loez Bereshit) |
|
komo es posivle ke pudo alkansar el arvol. (Meam Loez Bereshit) |
|
i bushkando i peskuzando en su daat alkanso a saver la verdaderia komo ay Dio ke lo rije este mundo i El lo krio i afuera de El no ay mas (Meam Loez, Devarim II, Const. 1773) |
|
i ay ken dize ke eya espandio su mano i se engrandesio su kovdo 60 pikos para ke alkansa a tomar la kasha del rio (Meam Loez Shemot I) |
|
alkanse ke el ikar de kien aze la koza por el Sh.Yit. la a de azer kon korason linpio i klaro, i si fuere de otro modo no es resivida akeya ovra (Hovot 'ha-Levavot, Const. 1569) |
|
eso esta bien para kien no tiene sezo para alkansarlo por sezo, komo las mujeres i los ninyos i los ignorantes ke no tienen sezo (Hovot 'ha-Levavot, Const. 1569) |
|
i no kijo salir de ayi por no morir kon herpa i bizayon a vista de todo Israel i toparon una meara i se eskondieron en eya i lo alkanso a saver el enemigo el pasha Aspasianos (Meam Loez Yeoshua II, Izmir 1870) |
|
el ben-adam ke kere |
|
afilu se alevanto i no |
|
i aun ke son kozas ke el sehel las |
|
i ateman sus vidas i sus anyos en la vanidad i lazran i no |
|
i kuando peskuzan en alguna koza ke no les |
|
ke no vaya el onbre pedrido detras de algunas mahshavot ondas ke el daat del onbre no las puede |
|
ke pasando tienpo |
|
komo akomete el basar va-dam ke es gota fedionda ke no save lo ke tiene ensima de su techo a kerer |
|
milvad ke no |
תנ"ך, משנה ומדרש
|
No sea ke vea el mal ke alkansara a mi padre (Biblia, Const. 1873) |
|
i arrebashava de la ara i alkansava a la skala tres punyos i se aboltava sus fases para la vanda de tsafon ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821) |
|
luego se ia por el kalejon ke era kon sus kandeles, alunbrado de una vanda i de otra, asta ke alkansava a la kaza de la tevila ([Mishnayot], Seder Maamadot, Viena 1821) |
|
i ek, las kuatriguas i los kavayeros lo alkansaron. (Biblia, Const. 1873) |
|
Las savias de sus senyoras le respondian, i aun eya se respondia a si mizma: no |
|
I el fonsado de los Kaldeos persigieron detras del rey, i lo |
|
I disheron el uno al otro: no izimos bien; oy es dia de buenas nuevas, i nozotros kayamos; si esperaremos asta la luz de la manyana, nos |
רומנים ועיתונות
|
No me detadri i presto fui ande eya la tersia vez, i tomi todo lo ke alkanso mi poder: (Asolado en la izla, 1881) |
|
Al prisipio de mis mientes fue si vo otra vez a la nave o me aparto, i mi korason me konsejo por pasar otra vez i por kitar de la nave todo lo ke alkansa mi mano (Asolado en la izla, 1881) |
|
[Este grande movimiento] no tuvo ni tiene por baza de revatar la Palestina del governo otomano, ni mizmo akonsejo a ninguno kon ideas revolusionarias de alkansar a la realizasion de este santo ideal (La Amerika 1910) |
|
Al kontrario, el movimiento fue es i sera siempre pasivo i su plan es de alkansar al eskopo kon intelijensia i buen akordo del governo otomano, i si es de menester i kon el akordo de algunas otras nasiones (La Amerika 1910) |